Birkaç gündür zihnimi, "yayınlamak" ve "yayımlamak" kelimeleriyle meşgul etmekteyim. Türkçe'yi doğru konuşmaya ve yazmaya çok dikkat eden bir insan olarak özellikle bloga yazı yazarken, kullanacağım yerdeki doğruluğundan veya yazılışından yüzde yüz emin olmadığım kelimeleri Türk Dil Kurumu'nda arayıp mutlaka kontrol ettikten veya nasıl yazıldığını öğrendikten sonra kullanırım. Bilmiyorum belki de bir takıntı bu fakat okul yıllarından beri süregelen bir alışkanlık.
Kelimelerle aram her zaman iyi olmuştur. Zira dünyanın en ünlü kelime oyunu "scrabble" da en sevdiğim oyundur. www.oyunus.comadlı sitedeki "wordabula" da bu oyunun web ortamındaki halidir. Bu oyun sayesinde öğrendiğim kelimelerin de haddi hesabı yoktur. Eğer karşınızda iyi bir rakip varsa ya da özellikle bilgisayarla oynuyorsanız bugüne kadar duymadığınız ya da duyup da anlamını bilmediğiniz sayısız kelime öğrenebilirsiniz. Kimyasal elementlerin kısaltmaları da cabası... Bu oyunu çoğunlukla Berkay'la (oğlum) beraber oynadığımızdan, o da hemen hemen bütün elementleri kısaltmaları ile birlikte size sayıp dökebilecek, "jüt", "jig", "ojit" gibi kelimelerin anlamlarını tereddütsüz açıklayabilecek bir seviyede... Bilgisayarda online oynamasına izin verdiğim, onun da çok sevdiği ve başka bir oyunu ona tercih etmeyeceği tek oyundur "wordabula".
Gelelim "yayınlamak" ve "yayımlamak" kelimelerine... Bloga yazı yazdıktan sonra "yayınla" butonu her ne kadar beni, -"bu yazıyı da bu vesileyle yayınladım" örneğinde olduğu gibi- "yayınladım" demeye zorlasa da ben hep içimde bir yerlerde o kelimenin, "yayımladım" olması gerektiğinden yanaydım. İki kelime arasındaki farkı çok net bilmememden ve epey zamandır da bu kararsızlığı yaşamamdan dolayı bugün "google ana"ya sordum. Ben Google'a, "Google Ana" diyorum çünkü her sıkıştığımızda kapısını çaldığımız ya da telefonla ulaşıp, "bu çorbanın terbiyesine un katılıyor muydu?", "sütlaça şekeri ne zaman ekliyorduk?", "bebeğim ayaklarını karnına çekerek ağlıyor, gaz sancısı olabilir mi?" gibi yüzlerce sorunun cevabının saklı olduğu bir anne gibi... Google ana sağolsun, kafamdaki her soru işaretine hızır gibi yetişiyor. Her ne kadar dijital dünyanın soğuk mavi ışığı, bir anne sıcaklığı ve şefkatinin yerini hiçbir zaman tutamasa da bana şüpheye yer bırakmayan bilgiler verebiliyor. Ki annem bu soruyu zaten yanıtsız bırakırdı; "yayınlamak" mı, "yayımlamak" mı? İşte çeşitli yerlerde bulduğum ve bana gelen açıklamalar:
Ne yazık ki yanlış bir kullanım olan "yayınlamak" sık kullanılmakta, hatta yayımlamak sözcüğünden daha sık kullanılmakta. Yine de "Galat-ı meşhur, lügât-ı fasîhten evlâdır" düsturunca yanlış ama yaygın diyerek kullanmamız uygun düşmez. Bir çok eğitimci ve dil bilimi uzmanı bu konuda hemfikir. Çoğu uzman bu konuda fikrini "yayımlamak" tan yana kullanmıştır, örneğin Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bülteni'nde de bir profesörümüzün bu hataya ilişkin bir yazısını okumuştum yıllar önce... Dil Derneği'nin Türkçe Sözlük'ünü incelediğinizde de göreceğiniz gibi, "Kitap, gazete, dergi gibi şeyleri basmak ve dağıtmak" anlamında "yayımlamak" eylemi kullanılmaktadır. Bu sözcük eskiden "neşretmek" eylemiyle karşılanırdı. "Yayınlamak" eylemi yoktur. Yayımlanmış şeylerin adı "yayın"dır; eski karşılığı da "neşriyat"tır.
Sevgi Özel
Dil Derneği Başkanı
TDK'dan bu konuda bana gelen yanıt: Fiil olan "yayımlamak" sözü, Güncel Türkçe Sözlük'te şu biçimde tanımlanmıştır: 1. Kitap, gazete, dergi gibi şeyleri basmak ve dağıtmak, neşretmek. 2. Dinlenilecek, görülecek şeyleri radyo ve televizyonla sunmak, bildirmek, duyurmak. 3. Resmen bildirmek, açıklamak, ilan etmek. İsim olan "yayın" ise, "Basılıp satışa çıkarılan kitap, gazete gibi okunan veya radyo ve televizyon aracılığıyla halka sunulan, duyurulan, iletilen şey, neşriyat." olarak tanımlanmaktadır. Fiil olarak kullanılan "yayımlamak" sözü yerine, "yayınlamak" biçiminde bir yazım yanlış kabul edilmektedir. "Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu bu yıl yayımlanacak." cümlesi, bu sözün doğru kullanımına bir örnektir. Bilgilerinizi rica ederim.
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN
Türk Dil Kurumu Başkanı
“Yayınlamak” mı, “yayımlamak” mı? Bu kelimelerin Türk Dil Kurumu sözlüğünde karşılığı var. Aslında ikisi de dilimizde olan ve kullanılan sözcükler ama anlamları, harf yakınlığından dolayı birbiriyle karıştırılıyor. Oysa ki yayımlamak; bir gazetenin basılımı vb. anlamlara gelir. “Yayınlamak” ise dilimizde yoktur, çünkü doğrusu “yayın”dır ve yayımlanmış olana denir. “Yayın” fiil değildir neticede, çünkü dilimizde -mak ekiyle kullanılamaz, “yayımlamak” vardır onun yerine ve konuşmalarda, yazışmalarda karıştırılan kelimedir.
Genel olarak yayınlamak mı yoksa yayımlamak mı olduğu tartışılan fiildir. Asli kullanımı bu başlıktaki şekli olup; yayma eylemidir. Görsel olsun, yazın alanında olsun eğer birşeyi arz ediyorsanız -yayıyorsanız- -mesela bir gazete- bu yayımlamaktır. Yayın ise üründür. Buna göre yayınlamak=ürünlemek gibi saçma bir anlama gelecektir.Gazeteyi basıp yaymak: yayımlamak; gazetenin kendisi: yayındır.
Bu duruma göre; "bloga girdiğimiz her yazıyı yayımlarız ve yayımladıktan sonra da her biri yayın haline gelir." diyebiliriz değil mi?
Gelelim "yayınlamak" ve "yayımlamak" kelimelerine... Bloga yazı yazdıktan sonra "yayınla" butonu her ne kadar beni, -"bu yazıyı da bu vesileyle yayınladım" örneğinde olduğu gibi- "yayınladım" demeye zorlasa da ben hep içimde bir yerlerde o kelimenin, "yayımladım" olması gerektiğinden yanaydım. İki kelime arasındaki farkı çok net bilmememden ve epey zamandır da bu kararsızlığı yaşamamdan dolayı bugün "google ana"ya sordum. Ben Google'a, "Google Ana" diyorum çünkü her sıkıştığımızda kapısını çaldığımız ya da telefonla ulaşıp, "bu çorbanın terbiyesine un katılıyor muydu?", "sütlaça şekeri ne zaman ekliyorduk?", "bebeğim ayaklarını karnına çekerek ağlıyor, gaz sancısı olabilir mi?" gibi yüzlerce sorunun cevabının saklı olduğu bir anne gibi... Google ana sağolsun, kafamdaki her soru işaretine hızır gibi yetişiyor. Her ne kadar dijital dünyanın soğuk mavi ışığı, bir anne sıcaklığı ve şefkatinin yerini hiçbir zaman tutamasa da bana şüpheye yer bırakmayan bilgiler verebiliyor. Ki annem bu soruyu zaten yanıtsız bırakırdı; "yayınlamak" mı, "yayımlamak" mı? İşte çeşitli yerlerde bulduğum ve bana gelen açıklamalar:
Ne yazık ki yanlış bir kullanım olan "yayınlamak" sık kullanılmakta, hatta yayımlamak sözcüğünden daha sık kullanılmakta. Yine de "Galat-ı meşhur, lügât-ı fasîhten evlâdır" düsturunca yanlış ama yaygın diyerek kullanmamız uygun düşmez. Bir çok eğitimci ve dil bilimi uzmanı bu konuda hemfikir. Çoğu uzman bu konuda fikrini "yayımlamak" tan yana kullanmıştır, örneğin Akdeniz Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bülteni'nde de bir profesörümüzün bu hataya ilişkin bir yazısını okumuştum yıllar önce... Dil Derneği'nin Türkçe Sözlük'ünü incelediğinizde de göreceğiniz gibi, "Kitap, gazete, dergi gibi şeyleri basmak ve dağıtmak" anlamında "yayımlamak" eylemi kullanılmaktadır. Bu sözcük eskiden "neşretmek" eylemiyle karşılanırdı. "Yayınlamak" eylemi yoktur. Yayımlanmış şeylerin adı "yayın"dır; eski karşılığı da "neşriyat"tır.
Sevgi Özel
Dil Derneği Başkanı
TDK'dan bu konuda bana gelen yanıt: Fiil olan "yayımlamak" sözü, Güncel Türkçe Sözlük'te şu biçimde tanımlanmıştır: 1. Kitap, gazete, dergi gibi şeyleri basmak ve dağıtmak, neşretmek. 2. Dinlenilecek, görülecek şeyleri radyo ve televizyonla sunmak, bildirmek, duyurmak. 3. Resmen bildirmek, açıklamak, ilan etmek. İsim olan "yayın" ise, "Basılıp satışa çıkarılan kitap, gazete gibi okunan veya radyo ve televizyon aracılığıyla halka sunulan, duyurulan, iletilen şey, neşriyat." olarak tanımlanmaktadır. Fiil olarak kullanılan "yayımlamak" sözü yerine, "yayınlamak" biçiminde bir yazım yanlış kabul edilmektedir. "Türk Dil Kurumu Yazım Kılavuzu bu yıl yayımlanacak." cümlesi, bu sözün doğru kullanımına bir örnektir. Bilgilerinizi rica ederim.
Prof. Dr. Şükrü Halûk AKALIN
Türk Dil Kurumu Başkanı
“Yayınlamak” mı, “yayımlamak” mı? Bu kelimelerin Türk Dil Kurumu sözlüğünde karşılığı var. Aslında ikisi de dilimizde olan ve kullanılan sözcükler ama anlamları, harf yakınlığından dolayı birbiriyle karıştırılıyor. Oysa ki yayımlamak; bir gazetenin basılımı vb. anlamlara gelir. “Yayınlamak” ise dilimizde yoktur, çünkü doğrusu “yayın”dır ve yayımlanmış olana denir. “Yayın” fiil değildir neticede, çünkü dilimizde -mak ekiyle kullanılamaz, “yayımlamak” vardır onun yerine ve konuşmalarda, yazışmalarda karıştırılan kelimedir.
Genel olarak yayınlamak mı yoksa yayımlamak mı olduğu tartışılan fiildir. Asli kullanımı bu başlıktaki şekli olup; yayma eylemidir. Görsel olsun, yazın alanında olsun eğer birşeyi arz ediyorsanız -yayıyorsanız- -mesela bir gazete- bu yayımlamaktır. Yayın ise üründür. Buna göre yayınlamak=ürünlemek gibi saçma bir anlama gelecektir.Gazeteyi basıp yaymak: yayımlamak; gazetenin kendisi: yayındır.
Bu duruma göre; "bloga girdiğimiz her yazıyı yayımlarız ve yayımladıktan sonra da her biri yayın haline gelir." diyebiliriz değil mi?
“Yayınlamak mı, Yayımlamak mı?” adlı blog yazımızı faydalı bulduysanız yorum yapmayı ve paylaşmayı unutmayın.
|
|
jungnet
| Toplam Yorum: 0 | |
Bu içerik sayfamıza Google arama motoruna "Rastgelelik Yayınlamak mı, Yayımlamak mı?" yazıp aratarak da ulaşabilirsiniz.
