Osmanlıca	Türkçe Açıklama
a'ba	Ağırlıklar, yükler, mes'uliyetler. * Sandık.
a'bad	Köleler.
a'bel	(C: A'bile) Çok sert taş ki, kırmızı, beyaz veya siyah renkli olur. * Taşlık dağ. ◊ Ak, beyaz. * Ağaç yaprağının dökülmesi.
a'bide	(Abd. C.) Köleler. Abid.
a'cam	(Acem. C.) Acemler. İranlılar. * Arab olmayanlar.
a'ceb	Çok acâyib. Pek tuhaf olan.
a'cef	İnce, zayıf.
a'cel	Daha acele, en çabuk. * Acele eden kişi.
a'cemî	Aceme mensub. * Arapçayı iyi konuşmayan. Dilsiz. * Beceriksiz.
a'cez	En âciz. Çok kudretsiz. * Mak'adı etli ve yumru olan.
a'cube	(Bak: U'cube)
a'da	En zâlim, en çok düşmanlık eden. ◊ (Adüv. C.) Düşmanlar.
a'dad	(Adud ve Adad. C.) Bazular. Kollar. * Havuzun çevre kenarına konan taş. ◊ (Aded. C.) Adetler. Sayılar. ◊ İnce ve kısa kollu adam.
a'dal	(İdl. C.) Eşitler, denkler, müsaviler.
a'das	(Ades. C.) Mercimekler.
a'deb	Erkeklerden arkadaşı ve yardımcısı olmayan. * Bir boynuzu kırık hayvan.
a'del	(Adil. den) Adâletli, çok doğru.
a'fer	Pek beyaz. * Beyazı kırmızılığına galip olan geyik.
a'fes	Çıplak, uryân.
a'fet	En güç sey. * Pek akılsız. * Peltek konuşan. Kekeleyen.
a'kab	(Akab. C.) Bir şeyin hemen sonrası.
a'kal	En akıllı. Pek akıllı. Daha akıllı.
a'kar	Kısır.
a'kas	Boynuzu kulağı ardında bitmiş veya boynuzu kulağı ardına gelmiş nesne.
a'kef	Ahmak.
a'la	Daha iyi. Pek iyi. En yüksek. Ziyâde ve mürtefi olan.
a'lâ suresi	Kur'an-ı Kerim'in seksenyedinci suresi olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
a'lal	(İllet. C.) Hastalıklar, marazlar, illetler. * Sebepler.
a'lam	(Alem. C.) Alemler. Alâmetler. İzler. Nişanlar. * Bayraklar. * Büyük âlimler. * Büyük dağlar.
a'lem	Daha iyi bilen. En iyi bilen. * Yarık dudaklı. * Alâmetli, belirtili.
a'ma	Kör. Gözü görmeyen. * Manevi körlük, cahillik, bilgisizlik. * Yağmur bulutları.
a'mak	(Umk. C.) Derinlikler.
a'mal	(Amel. C.) Ameller. İşler. Yapılan hayırlar.
a'mam	(Amm. C.) Amcalar.
a'mar	(Ömr. C.) Ömürler, yaşayışlar. * Mes'ut hayat. Hoşa gidecek garib ve tuhaf şeyler. * Sinler, yaşlar.
a'mer	Yaşlı kişi. İhtiyar.
a'meş	Gözünün yaşı durmayıp akan. * Tomlaç gözlü.
a'mide	(Amud. C.) Direkler. Temeller. Sütunlar. * Mc: Büyük kimseler. Büyükler.
a'nâ	(İnv. C.) Nahiyeler, taraflar. * Cemaatler.
a'nâb	(İneb. C.) Üzümler. Yaş üzümler.
a'nak	(E'nak) Boynu uzun.
a'nâk	(Unk. C.) Boyunlar, gerdanlar.
a'nan	Ufuklar. * Ağacın ucu.
a'neb	Büyük burunlu adam, burnu iri olan adam.
a'ni	Yani ben demek istiyorum ki (manasında).
a'rab	Göçebe Araplar, çölde yaşayan Araplar.
a'rabî	Çölde yaşayan Arab.
a'rac	Anadan doğma topal (aksak).
a'raf	(Arf. C.) Sırt, tepe. Özel manası Cennetle Cehennem arası bir yer.(Arf, herhangi bir yüksek yer demektir ki, bu münâsebetle atın yelesine, horozun ibiğine arf denilmiştir.) ◊ More…
a'raf suresi	Kur'an-ı Kerim'in 7. suresidir. Mekke-i Mükerremede nâzil olmuştur. Suret-ül Mikat, Suret-ül Misak, Elif lâm mim sâd gibi isimleri de vardır.
a'rak	(Irk. C.) Kökler, damarlar.
a'raş	(Arş. C.) Tahtlar. * Çatılar, damlar.
a'râs	Düğünler. * (İrs.C.) Evliler. * (Urs. C.) Nikâh merasimleri.
a'raz	(Araz. C.) Arazlar, işaretler, nişanlar, alâmetler. * Tesadüfler. * Hastalık alâmetleri. * Kazalar, felâketler, musibetler.
a'razi	Ârızî, tesâdüfî, rastgele.
a'rec	Topal, aksak.
a'ref	Pek ma'ruf, çok bilen. Arif. * Çok anlayışlı, fazla bilgili. * Yelesi ve boynu uzun olan at.
a'rem	Alacalı, benekli (şey).
a'sa	(Asâ. C.) Değnekler, sopalar, bastonlar.
a'şa	Gözleri dumanlı olan adam. * Çeşitli yüzyıllarda yaşamış olan birkaç Arap şairinin adı. * Gece vakti gözleri görmeyen kimse.
a'sâb	(Asab. C.) Sinirler. Damarlar.
a'şab	(Aşb. C.) Tâze otlar.
a'sac	Saçları alnı üzerine dökülmüş.
a'sal	Dişinin ucu eğri olan.
a'sam	(Usme. C.) Ön ayakları beyaz olan at, geyik veya koyun.
a'sar	(Asr. C.) Asırlar. Yüzyıllar.
a'şar	(Öşür. C.) Öşürler. Arazi mahsüllerinden alınan onda bir nisbetindeki vergiler. * Mahsül alan zengin müslümanların zekâtları.
a'şarî	Ondalığa âit. Öşür hesapları nev'inden. On sayıları. Ondalık.
a'sef	Zulmedip zorla birşey alan.
a'sel	Eğri olan şey. Eğri dişli veya bacaklı kimse.
a'sem	Eli bileğinden kurumuş kimse.
a'ser	Çok zor ve çetin olan, dayanılması çok zor. * Solak.
a'taf	(Atf. dan ) En âtifetli. Pek müşfik, çok merhametli adam. * Boynuzları birbirine eğilmiş koyun. (Müe: Atfâ') ◊ (Atf. C.) Meyiller. * Merhametler, şefkatler, lütuflar, More…
a'vak	(Avk. C.) Mani olmalar. Alıkoymalar, durdurmalar. Vazgeçirmeler.
a'vam	Yıllar. Seneler.
a'van	Yardımcılar. Etbâlar.
a'vaz	Karşılıklar. Bedeller. (Bak: İvâz)
a'vec	Eğri büğrü.
a'ved	Ençok faydalı.
a'ver	Tek gözlü. Bir gözü kör. Yek-çeşm.
a'vez	Mânâsı anlaşılmayan şey. * Anlaşılması zor olan şiir.
a'ya	En kudretsiz, kabiliyetsiz. İktidarı hiç olmayan.
a'yad	(İd. C.) Bayramlar.
a'yan	(Ayn. C.) Gözler. * Bir yerin ileri gelenleri. * Meclis âzaları. Senato âzaları. * Muayyen ve müşahhas olan şeyler. * Altınlar. * Kaymakam.
a'yar	(Ayr. C.) Eşekler.
a'yen	Büyük ve iri gözlü. * Bakılan yer. * Çok açık, pek belli, bâriz.
a'yes	(C.: İys) Beyaz deve.
a'yün	(Ayn. C.) Gözler, aynlar. * Çeşmeler, pınarlar. Menba'lar.
a'za	(Uzv. C.) Bedenin her bir uzvu. * Bir cemiyete mensup kimse.
a'zam	Çok büyük. En büyük. Daha büyük.
a'zamî	En fazla, en çok, nihayet derecede.
a'zamiyyet	En fazla oluş. En fazlalık.
a'zar	(Özr. C.) Özürler, mâniler, bahaneler, engeller.
a'zeb	Karısı olmayan erkek. ◊ Çok tatlı. Pek hoş.
a'zel	Yalnız veya silâhsız bulunan.
ab	f. Su. * Mc: Yağmur. * Letâfet, güzellik. * İtibar. * Irz, nâmus. * Vakar. * Cilâ. *Keskinlik. ◊ Kusur, ayıp, noksanlık.
ab'ab	Taze civanlık. * İbrişim halı. * Dağ tekesi. * Yumuşak yünden yapılan kisve.
ab'âb	Uzun boylu kimse. * Güzel huylu ve sabırlı adam.
ab-berin	f. Akarsu ve şelâle kenarlarında suyun tazyikle akmasından meydana gelen içi oyuk kovuk.
ab-came	f. Su kabı.
ab-çera	f. Kahvaltı.
ab-dest	f. Namaz ve sair dini ibadetler için usulüne uygun olarak, el, ağız, burun, yüz, dirseklere kadar kolları ve topuk kemiği üzerine kadar ayakları üçer defa yıkamak ve kulaklara, başa ve More…
ab-endam	f. Güzellik. Güzel endam.
ab-gir	f. Suyun biriktiği yer, havuz. * Dokumacılıkta kullanılan fırça.
ab-hane	f. Abdest bozacak yer. Helâ, tuvalet.
ab-hurde	f. Su içen.
ab-i zen	f. Küçük havuz. * Su birikintisi. * Yumuşak, lâtif sözlerle hatır alan ve bu manâda emir. (Bak: Avzen)
ab-kend	f. Havuz, dere, su geçidi.
ab-keş	f. Delikli kevgir. * Su çeken, sucu, saka. * Kadeh sunucu.
ab-kur	f. Lâğım çukuru. Pisliğin aktığı yol ve delik.
ab-nak	f. Sulu, ıslak, nemli.
ab-rane	f. Su borularına ve su yollarına bakan mühendis.
ab-şar	f. Şelâle, su akarken çıkardığı ses, şırıltı.
ab-şinas	f. Sudan anlıyan. * Gemi kılavuzu.
ab-süvar	f. Su üstünde yüzen. * Sudaki kabarcık.
ab-vend	f. Maşrapa, bardak, su kabı.
ab-yar	f. Sulayan. * Mc: Bereketlendiren, feyizlendiren.
ab-yarî	f. (Asıl mânâsı sulama ise de, lisanımızda yalnız mecazi mânâsiyle bazı eski nesir yazarları tarafından kullanılmıştır). Yardım, itimat.
ab-zen	f. Küçük havuz. * Banyo.
âbâ	(Eb. C.) Babalar, pederler. * Mc: Mürşidler, ileri gelenler.
aba	Ekseriyetle yünden yapılmış, bol giyimli bir libas, elbise. ◊ Kule.
âbâ ve ecdâd	Analar, babalar, dedeler.
aba'	Kaba, ahmak kişi.
aba-puş	f. Aba giyen, derviş. * Fakir.
âbab	Otu bol olan yerler, çayırlar, otlaklar, mer'alar.
abab	(Abb) Suyu nefes almadan içmek. * Işık, nur, ziyâ.
abad	Ebedler. Sonsuz gelecek zamanlar. ◊ f. Mâmur, şen. * Çok dolu.
abadan	f. Mâmur, şen. İmâr edilmiş.
abadî	Bayındırlık, mâmurluk, şenlik. * İmar edilmiş olan. * Hindistan'ın Devlet-âbad şehrinde ipekden yapılmış bir yazı kağıdı.
abâdile	Abdullah isimliler.
abajur	Fr. Lamba siperi.
abak	İcab etmek. Lâzım olmak. * Yapışmak.
abakiye	Lâzım olmak. * Yapışmak. * Zahmet.
âbal	Develer.
abal	Dağ kili.
abalet	Ağırlık.
abam	şişman kimse.
âbar	(Bi'r. C.) Kuyular. Su kuyuları. * f. Hesap defteri.
abat	Koltuk altları.
abb	Işık, nur, ziya. * Güzelleşme.
abbas	Resul-i Ekrem Aleyhissalâtu Vesselâmın amcalarındandır ve Mekke'nin fethinde Müslüman olmuştur. * Arslan, gazanfer.
abbasî	Resul-i Ekrem'in (A. S.M.) amcası Hz. Abbas'ın neslinden gelen veya aynı sülâleden gelenlerin kurdukları devlete mensup olan.
abd	Kul, köle, Allah'ın kulu. Mahluk, insan. Hizmetçi. (Hür'ün zıddı). 'Abd kelimesi Allah'ın bazı isimleriyle birleştirilerek erkek isimleri meydana getirilir. Abdullah More…
abdal	t. Safdil, ahmak, bön. * Afganistan'da yaşıyan bir Türk kavminin adı, bu kavimden olan kimse. * Anadoludaki bazı göçebelerin adı ve bunlardan olan kimse. * Derviş, ermiş, kalender. More…
abdan	(Ab. dan) Bahçe kovası, bahçe sulamaya mahsus süzgeçli kova. * Sidik kesesi, mesane.
abdar	f. Parlak. * Sağlam vücudlu. * Su veren hizmetçi. * Mc: Ter u tâze, tap taze.
abdest-hane	f. Ayak yolu, helâ. * Abdest alacak yer.
abdestan	f. Su ibriği, abdest ibriği.
abdiyet	Kulluk. * Kul olduğunu bilerek dininde, emredildiği üzere ibâdet ve itaatte bulunmak.
abdulaziz	32. Osmanlı Padişahıdır. Hilâfeti (Hic: 1277-1293) seneleri arasındadır. Mithat Paşa ve arkadaşları tarafından bilek damarları kesilerek şehid edilmiştir.
abdulhamid ll	(mil. 1842-1918) 34' üncü Osmanlı Padişâhıdır.
abdulkadir	Allah'ın kulu.
abdullah	Allah'ın kulu. * Bu isim Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın mübarek ve şerefli isimlerindendir.
abe	İşaret, alamet. * Cemaat, topluluk.
abe'	Kıymet. Ehemmiyet. Meta'.
abece	Ahmak kimse.
abed	Hayâ etmek. Arlanmak. * Hışım etmek, kızmak. * Uyuz hastalığı.
abede	(ÎÂbid. C.) İbadet edenler. Âbidler. Tapanlar.
abede-i esnam	f. Puta tapanlar. Putperestler. Heykele baş eğenler.
âbek	Sulu, su dolu olan şeyler. * Çıban. * Civa. (Hg).
abeket	(C.: Abekât) Tâne, az şey. * Tuluk içinde kalan yağ bakiyyesi. * Ekmek parçası. * Yılan başı dedikleri ufacık akça boncuk.
abel	(C.: Abâl) Yassı ve enli yaprak.
aberasyon	Fr. Sapma.
aberat	(Abre. C.) Göz yaşları.
abes	Oyuncak kabilinden faydasız ve boş amel. Lüzumsuz ve gayesiz iş. Tesadüfi. (Bak: Gaye) ◊ Davarın kuyruğunda kuruyup kalan bevl ve ters.
abese	(Abs. den) Çehresini çattı, sureti kerih oldu (meâlinde).
abese irca	Mantık ve matematikte bir isbat şeklidir. Bir hükmün doğruluğunu isbat için, bu hükmü inkâr eden diğer hükmün yanlışlığı isbatlanır.
abese suresi	Kur'an-ı Kerim'de sekseninci surenin ismi olup, Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur. Saliha Suresi, Sefere Suresi de denilir.
abesiyat	(Abes. C.) Faydasız ve boş şeyler.
abesiyyun	Kâinatın ve hâdiselerin başı boş, faydasız ve gayesiz, kendi kendine, Haliksız olduğuna inanmak isteyen bâtıl yoldaki felsefeciler.
abher	Nergis çiçeği, * Dolu kap.
abî	f. Ayva. * Suda yaşayan ve suda meydana gelen. * Çok mâvi. ◊ Çekinen. * Tiksinen. * Sakınan. * Nazlanan. ◊ Kurban payı.
abîd	Kullar. Köleler.
abid	İbadet eden. Zâhid. Çok ibadet eden. * Köle. ◊ f. Kıvılcım.
abidane	f. Kul olarak, ibâdet edene yakışır surette.
abide	Uzun müddet dillerde destan olup kalan beliye ve dâhiye. * Bir milletin târihinde büyük bir değeri hâiz olan vak'a. * Fesahat ve belâgatı dolayısıyle benzeri söylenemeyen şiir. * More…
abidevî	Abide gibi. Abideyi andıran, âbideye benzeyen şekilde.
abik	Sebebsiz olarak sahibi yanından kaçan köle.* Civa. (Hg)
abil	Koyun, at ve deve gibi hayvanlara iyi bakan. * Çayırda otlayarak suya muhtaç olmayan hayvan.
abile	f. Su üzerindeki kabarcık. * Sivilce. Çıban.
abir	(Ubur'dan) Bir yerden geçen, giden yolcu. Geçen. * Hz. İbrâhimin (A.S.) dedelerinden birisinin adı.
abis	Denizlerdeki dokuzbin metreyi geçen derinlikler. ◊ Asık suratlı, ekşi yüzlü kimse. * Arslan. ◊ Alaycı, saygısız.
abîse	(C: Abayis) Tarhana.
abişhor	f. Hayvan sulama yeri. * İçme kabı. * Dinlenmek için kısa bir duraklama, teneffüs. * Günlük yiyecek.
abist	f. Gebe, hâmile.
abisten	f. Gizli, gizleme. * Gebe. * Dişilik.
abistenî	f. Hâmilelik, gebelik.
abiştgâh	f. Gizlenecek yer, gizli yer.
abiy	Kısmet, nasib,
abiye	Örtü ile yüzünü örten, utangaç kız veya kadın.
abkame	f. Anadolunun bazı doğu illerinde ve Bağdat'da yapılan, turşu veya salataya benzer bir çeşit yiyecek maddesi. * Ekşi hamurdan pişirilerek sirkeye konulan ve turşu olarak kullanılan bir More…
abkarî	Mutlaka kusuru olmayan. Kâmil. * Bir kavmin seyyid ve şerifi, efendisi. Beşer san'atı olmayan. * Çok güzellik. * Bir nevi döşek.(Abkari: Esasen abkar'e mensub demektir.
abl	Kalın, büyük nesne. * Bükmek.
abla'	Ak nesne. * Beyaz taş.
ablise	f. Tarlaya tohum atan, ekinci.
abluka	İtl. Etrafını sarıp hâriçle alâkasını kesme. Bahren muhasara, denizden kuşatma.
ablukayi bozmak	Muhasara hattını yarıp geçmek.
abone	Fr. Gazete ve dergi gibi yayınlara peşin para vererek muayyen bir zaman için müşteri olan kimse.
abonman	Fr. Bir imalâtçı ile müşteri arasında düzenli satın alma için yapılan anlaşma.
aborda	İtl. Deniz teknelerinin rıhtıma, iskeleye veya başka bir tekneye yanlamasına yanaşması.
abr	Rüya tabir etmek. Düş yormak. * Yaş akıtmak. Sudan veya başka yerden geçmek. * Söylemeden bir şeyi düşünmek.
abra	Bir değiş-tokuşta üste verilen şey. * Teraziyi ayarlamak için hafif gelen kefesine konulan ağırlık.
abran	Ağlayan, ağlayıcı.
abraş	Alaca benekli at. * Klorofil azlığından dolayı açık renkte lekeleri olan bitki yaprağı.
abre	Göz yaşı.
abs	(Ubus) Huzursuzluktan yüz ekşitmek, çehreyi çatmak. ◊ Karıştırmak, halt. * Güneşte keş kurutmak. ◊ Kurumak, katılaşmak.
abş	Salâh. * Hüsn. İbâdet. * Gaflet.
absal	f. Bahçe, koru, park.
abt	Deveyi ve koyunu hastalanmadan sağ iken boğazlamak. * Kazılmamış yeri kazmak. * Yarmak. ◊ Yalan, Şübhe uyandırıcı hareket.
abu	f. Nilüfer çiçeği.
abus	Çatık çehreli. asık yüzlü. Yüzü ekşi.
abv	Yüzün güzel olması. Nizamlı oluş. (Bak: Ta'biye)
ac	Fildişi. * Dolu kap.
ac'ac	Çağırış.
ac'ace	Uzun uzun çağırmak.
acac	Toz. * Tütün. * Bulut. * Duman.
acafet	Zayıflık. Çelimsizlik.
acaib	(Acib. C.) Şaşırtacak ve hayret verici şeyler.
acaibat	Normale zıt şeyler. Acâib şeyler.
acaiz	(Acuze. C.) Kocakarılar. İhtiyar kadınlar.
acak	f. Toprak.
acal	(Ecel. C.) Eceller. Ölümler, vâdeler.
acalit	Yoğurt.
açalya	yun. Fundagillerden, güzel çiçekli bir bitki ve çiçeği.
acam	(Ecme. C.) Meşelik, kamışlık, ağaçlıklar.
acan	f. Polis: Emniyet mensubu
acar	(Ecr. C.) Sevaplar, ücretler, mükâfatlar. * Kiralar.
açar	f. İştah açmaya yarayan turşu v.s. * İnişli yokuşlu yer. * Karıştırılmış, birleştirilmiş.
acasa	Deve sürüsü.
acb	Kuyruk sokumu. 'Us'us' denilen küçük kemik. Her şeyin kuyruk dibi ve nihâyeti. Fâtiha-i hilkat olan küçük kemik.Acb-üz zeneb diye Hadis-i Şerifte ismi geçen ve insanın kuyruk More…
acc	Yüksek sesle haykırma, * Gürültü çıkarma. Deveyi döğme.
acc(e)	Kalabalık.
accac	Fırtınalı, rüzgârlı. * Gürültülü.
aceb	Taaccüb, şaşma, hayret. * Garib, hoş, lâtif ve nâdir-ül vücud olduğundan bir şey için inkâr ve istiğrab etme hâli.
aced	Kuru üzüm.
acele	Çabuk, çabukluk. Bir işi çabuk yapmaya ve çabuk bitirmeye çalışma, ivedilik.
acem	İranlı. Yabancı. * Arapça konuşmayanlar. Arab olmayanlar. * Çekirdek.
acemâne	f. Acemlere yakışır suret. Yabancı gibi.
acemceme	(C: Acemcemât) Kuvvetli, muhkem deve.
aceme	(C: Acemât) Çekirdek. * Çekirdekten biten hurma ağacı. * Sert ve sağlam taş.
acemî	Tecrübesiz. * Yabancı. * Yeni. Mübtedi.
acemistan	f. İran ülkesi.
acemiyan	f. (Acemi. C.) İranlılar. Acemler. * Acemiler, tecrübesizler.
acente	(Acenta) ing. Bir vapur şirketinin her iskeledeki memuru. * Bir şirket veya idarenin diğer memleketteki vekili. * Memur veya vekilin memuriyeti ve idarehanesi.
aceze	(Âciz. C) Âcizler. * Düşkünler, zayıflar.
açi	(Bak: Zâviye)
acîb	Şaşılan ve hayret uyandıran şey. Benzeri görülmeyen. Garib. Taaccüb olunan şey.
acib	Hayret veren. Şaşılacak şey.
acîbe	Alışılmış surette olmayan. Çok hârika. Acib ve garip, hayret verici, şaşılacak şey.
acic	Sesi yükseltmek.
âcil	Aceleci. * Acele eden. Hemen. * Derhal. Peşin. * Çabuk. * Fık: Dünya.
acil	Sonraya bırakılmış. Bir vâdeye bağlı. * Ahiret.
âcilane	f. Acele edene ait. Acele olarak. * şimdiki zamana ait.
âcilen	Vakit gelince yapılmak üzere. Bir vâdeye veya bir şarta bağlı bulunarak. ◊ Acele olarak. Serian, derhal, müstâcelen.
acin	Rengi ve tadı değişmiş pis su. ◊ Yoğurma, hamur tutma.
acinî	Hamur gibi yoğurulmuş, macun kıvamında.
aciniyet	Mâcun halinde olma. Hamur gibi yoğurulmuş olma.
acir	Elindekini başkasına kiralayan. Kiraya veren.
aciş	f. Üşüme, soğuktan üşüme.
aciyy(e)	(C: Acâyâ) Anası öldüğünden, başka kimsenin sütüyle beslenen çocuk. * Anası sütünü vermeyip yemeği öğrettiği çocuk.
âciz	Beceriksiz. Eli ermez. Kabiliyetsiz. Gücü yetmez olan.
âcizân	(Âciz. C.) Âcizler, beceriksizler, zayıflar, güçsüzler.
âcizâne	f. Âciz olarak. Beceriksizce. Tevâzu ile. (Alçak gönüllülük ifâdesi için söylenir) 'Allah'a karşı kusurlarını bilen bir mü'min âcizâne ancak Allah'tan rahmet diler.' More…
âciziyyet	Acizlik, beceriksizlik, kabiliyetsizlik. * Fakirlik, tevâzu.
açki	Cilâ, perdah, lostra.
açkici	Cilâ ve perdah veren sanatkâr.
acled	Yoğurt.
aclez	Kavi, sağlam nesne.
acm	(C: Ucum) Beş yaşına girmemiş deve. * Kuyruk dibi. * Isırmak.
acmî	İnce fikirli. Akıllı, anlayışlı.
acn	Yoğurma. Ma'cun kıvamına getirme.
acul	Çok acele eden sabırsız.
aculâne	Acele edene yakışır suretde.
aculiyet	Acelecilik. Sabırsızlık.
acur	Kabakgillerden bir hıyar cinsi. Üstü hafif olukludur. Bazıları tüylüce olur.
acür	Yoğunluk, semizlik, besililik. * Yoğun. * Her nesnenin hacmi ve cüssesi olmak. ◊ Kerpiç, tuğla, kiremit. ◊ Kuyruk.
acürî	Kiremitçi, tuğlacı.
acüs	Almak, kabzetmek. * Gecenin sonu.
acüz	(C.: Acâz) her nesnenin dibi, kökü ve sonu. * Yay kabzası.
acuz(e)	Çok yaşlı kadın. Kocakarı. * Kılıç. * Şarap. * Sırtlan.
acv	Çocuğa süt içirmek.
acve(t)	Medine-i Münevvere hurmalarından bir çeşit, iyi hurma.
acz	Beceriksizlik. İktidarsızlık. Kuvvetsizlik. Güçsüzlük. Yapamamak. * Zarardan korunmak gücünün olmaması. * Bir şeyin geri tarafı.
acz-alud	f. Âcizlik, kuvvetsizlik, güçsüzlük.
acz-mendî	f. Âcizlik, iktidarsızlık. Fakr.
acza'	Dübürü büyük kadın. * Kumdan yığılmış yüksek tepe.
acze	(C.: Acâyiz) Her nesnenin sonu. * Kadın dübürü.
âd	Hz. Hud Peygambere (A.S.) isyan ettiklerinden gazab-ı İlâhiyyeye uğrayan ve helâk olan, Yemen tarafında yaşamış bir kavmin adı. ◊ (Âdet. C) Âdetler.
ad	İsim, nam, şöhret, şan, itibar, haysiyet.
ada	Gr: Kendinden sonra gelen ismi cerreder. Harf-i cerr'dir. '...den başka, ...den gayrı' mânasına gelir. (Bak: Mâadâ) ◊ Etrafı su ile çevrili kara parçası. * More…
âdâb	(Edeb kelimesinin çoğuludur.) Usul, yol, yordam, davranış kaideleri, terbiye. Ahlâk ve terbiyenin gerektirdiği konuşma ve hareket tarzı. Adaba uymayanlara edepsiz denir.
âdâb u erkân	Edebler, kaideler ve rükünler. Ahlâk ve terbiye kaideleri.
adahi	(Udhiye. C.) Kurbanlar.
adahik	(Udhuke. C.) Şakalar, gülünç şeyler.
adak	Nezredilen şey. (Bak: Nezr)
adakk	İnce, dakik.
adal	Gümüşü az olan para.
adalat	(Adale. C.) Adaleler.
adale	Tıb: Bedenin hareketini icra eden ve birbirinden, ince bir perde ile ayrılan sinirli et kısımlarından her biri. Hepsine birden et (Lahm) tâbir edilir.
adalet	Zulüm etmemek. Herkese hakkını vermek ve lâyık olduğu muâmeleyi yapmak. Mahkeme. Hak kanunlarına uygunluk. Haksızları terbiye etmek. İnsaf. Mâdelet. Dâd. Cenab-ı Hakk'ın emrini More…
adaletkâr	f. Adaletli, insaflı, adalet sahibi.
adâletkârane	f. Adâletlice. Adalet sahibine yakışır şekilde, insaflı ve haklı surette.
adaletpenah	f. Adâletli.
adall	Çok sapık, çok dalâlette.
adam	İnsan. * Erkek kişi. * Birinin tarafını tutan kimse. * İyi ve terbiyeli yetişmiş insan.
adamet	Ahmaklık, akılsızlık.
adan	Deniz kenarı.
adaptasyon	Fr. Tatbik etme işi. Bir şeyin bir başkasına göre ayarlanması. Bir canlının, yaşadığı muhite uyması işi. * Yabancı dilde yazılmış bir eseri yerli adlar ile ve yerli hayata uydurarak çevirme. More…
adapte	Fr. Adaptasyonu yapılmış, tamamlanmış.
adarr	En zararlı.
âdat	Âdetler. (Bak: Âdet)
adavet	Husumet, düşmanlık. Kin. buğz. Garaz.
aday	(Bak: Namzed)
adb	Kılıç. * Kesmek. * Sövmek.* Yardımcı.
adcem	Eğri burunlu.
âdd	Kuvvet, salâbet.
add	Hesablamak. Saymak. Sayılmak. İtibar etmek.
addar	Denizci, gemici taifesi.
addetmek	Saymak. İtibar etmek. İttihaz etmek.
âde	Âdet kelimesinin arabca terkiblerdeki kısalmış şekli. Meselâ: Harikulâde, alelâde, fevkalâde.
aded	Sayı. Tane. Rakam. Miktar.
adeden	Sayı bakımından, sayıca.
adedî	(Adediye) Adede yani miktar ve rakama, sayıya mensub.
âdem	İnsan. İlk insan ve ilk peygamber.
adem	Yokluk, olmama, bulunmama. * Fakirlik. (Vücudun zıddı)
adem-âbâd	f. Yokluk. Yokluk alemi.
âdem-küş	f. Adam öldüren, katil.
âdemî	İnsanlardan olan, insana âit, insana dair ve müteallik.
ademî	Yokluğa ait. Ademle ilgili (Bak: Vukuât)
âdemiyân	(Âdem. C.) İnsanlar.
âdemiyât	(Adem. C.) Yokluklar. Ademler.
âdemiyyet	İnsanlık. Namuslu bir insana yakışır hâl ve tavır.
ader	Yel inmekle hayası şişen kimse. ◊ Çok su.
ades	(C. Adâs) Mercimek.
adese	Mercimek. * Mercek. Uzağı yakın veya yakını uzakta görmeğe yarayan dürbün veya mikroskop camı.
adesî	Mercimeğe benziyen şey.
âdet	Usul, görenek, alışılmış davranış. Huy, tabiat. Toplumda nesiller boyunca uyulan ve kamuoyunda (umumî efkârda) saygı ve müeyyideye sahip hareket kaideleri (Sosyoloji). İslâm cemiyetinde More…
adetâ	Âdet olduğu üzere, her vakitki gibi, alelâde. Bayağı surette, âdi bir suretle. Düpedüz.
adeten	Görenek şekliyle, âdet olarak.
adevân (adv)	Sür'atle koşmak.
adf	Yemek.
adgâs	(Dags. C.) Desteler, demetler. * Karışık rüyalar. * Karışık söylentiler.
adgâsu ahlâm	Karışık rüyâlar. Tâbire değmeyen rüyâlar.
adhâ	Kurbanlar. Kuşluk vakti kesilen kurbanlar. Kuşluk vakti. (Bak: Îd)
adham	Yoğun, kaba. * İri cüsseli adam.
âdî	Üstünlük farkı olmayan. Kıymetsiz. * Her zamanki. * Âd kavmine âid.
adid	(Adide) Çok. Bir çok sayı. Çok şeyler. Müteaddid. Birinin dengi. ◊ Hasım. * Arkadaş. * Isırma. Bir ısırımlık lokma. (Bak: Adûd) ◊ Kesilmiş ağaç. * Tepesine el yetişen More…
âdih	Sihirbaz. * Soktuğu saat öldüren yılan.
adihe	Bühtan, yalan.
âdil	(Âdile) Adâlet eden. Allah'ın emirlerini noksansız tatbik eden. Doğru. Doğruluk gösteren. Adâlet sahibi.
adil	Eş, denk, akran, benzeri. Ölçüde, miktarda eşit olan.
âdilâne	Adalet sahibi bir adama yakışır surette.
adîm	Mâlik ve sahib olmayan. Yok olan. Birşeyi olmayan. Fakir.
âdin	Otlakta bulunan dişi deve.
âdine	Cuma günü.
âdiş	f. Ateş, nar.
âdiyât	(Adiv. den ism-i faildir) Hızla koşmak, seyirtmek. (At, deve v.s. koşanların hepsine ıtlak olunabilir.) * Mc: Düşmanlık, zulüm. * Dâima muharebeye koşup hücum eden cemaat. * Uzaklık. (Kamus) More…
âdiyat suresi	Kur'an-ı Kerim'in 100. suresinin ismi olup, Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
âdiye	(C: Âdiyat) Gaza yolunda seğirten at.
âdiyen	Her zamanki gibi. Adice. Fevkalâde olmayarak.
âdiyye	İtiyad edilmiş. Alışılmış.
âdiyyet	Adilik. Aşağılık.
adk	Vurmak, darp.
adl	Hakkaniyet. Adâlet üzere oluş. Cevr ve zulüm etmeyip nefislerde ve akıllarda istikameti kaim ve mâlum olan emir ve hâleti icra etmek. Doğruluk. * Her şeyi yerli yerince yapmak, beraber More…
adla'	(Azla') (Dıl'. C.) Kaburgalar. * mat: Geometrik şekillerin kenarları, sayı kökleri.
adlî	Adâlete mensup, adâletle alâkalı, ilgili.* Sultan II. Bayezid'in şiirlerinde kullandığı mahlası.
adliye	Mahkeme. Muhakeme işleriyle uğraşan daire.
adm	(C: İdâm) Yay tutamağı. * Deve kuyruğu. * Saban eğiği ki, ucunda demiri vardır. * Harman savurdukları yaba. ◊ Gazap etmek, öfkelenmek.
admer	Arslan. * Şedit, şiddetli. * Belâ. * Çirkin yüzlü şişman kadın.
adn	Vatan tutmak ve mukim olmak. * Cennette bir makam adı. (Bak: Cennet)
adrahş	f. Yıldırım. * Gökgürültüsü. * Şimşek.
adras	(Dırs. C.) Arka dişler, dişler.
adrefut	Kelerden büyük bir hayvan.
adrenalin	Fr. Tıb: Böbrek üstü salgısından çıkarılan bir hormon. Sentetik olarak da yapılır. Damar daraltmak ve kanamayı önlemekte kullanılır.
adreng	Fr. Keder, mihnet, sıkıntı.
adret	Kaşları olmayan kimse.
adub	Yardımcı.
adud	Zalim. Iztırab veren. Hunhar. * Bir lokma. * Isırıcı köpek veya at. * Yavuz kişi. * Dar ve derin olan kuyu. (Bak: Adîd) ◊ Pazı. Kolun omuzdan dirseğe kadar olan kısmı. * Mc: More…
adude	Yumuşaklık. Tazelik.
adudî	Pazı kemiği ile ilgili.
adulî	Gemici, mellah.
adüvv	Düşman, hasım.
adv	Yelmek. Seğirtmek. * Hazırlamak.
adva	Hastalık başkasına bulaşmak.
advan	Çok koşan kimse.
adya'	Boynuzu ufak koyun. * Nebiyyi Zişân Aleyhisselam Efendimizin devesinin adı.
adye	Koğuculuk, dedikoduculuk. * Yalan söylemek. * Sövmek.
af'af	Devedikeni ağacının yemişi.
afa'	Eşek sıpası.
afaf	(Afâfet) Temiz olma. Masumiyet. Günahsızlık.
afaif	Namus, ırz ve iffet sahibi, şerefli kadınlar.
afak	Ufuklar. Yerle göğün birleştiği gibi görünen uzak dâire. * Etraf. Cihetler. * Mc: Görüş ve dönüş sınırları. (Zıddı: Enfüs'dür.)
afakgir	Ufukları tutmuş, âleme yayılmış, şâyi, çok meşhur.
afakî	Kâinat ve içindeki hâdiselere âid. Nefsin haricindeki âleme dair. * Kıymetsiz sözler ve meseleler. (Enfüsinin zıddı.) (Objektif)
afar	Arap diyarında çok olan bir yeşil ağaç. * Hurma ağacını islah etmek. * Katıksız ekmek yemek.
afaret	İfritçe, şeytanî, kötü niyet.
afarit	(İfrit. C) Şeytanlar. İfritler.
afaroz	(Bak: Aforoz)
afat	Afetler. (Bak: Afet)
afazî	Fr. Tıb: Organlarda bir işleme bozukluğu olmadığı halde, fikri kelime ile anlatamamak hâli.
afen	Çürüme, pörsüme. Yemeğin kokması. (Bak: Ufunet)
afend	f. Harp. Kavga.
afer	Toprak. Yer. Arz. * Ekin suladıkları vaktin evveli.
aferca	Yaramaz huylu.
aferide	(C: Aferidegân) f. Yaratılmış, mahluk.
aferin	f. Beğenmek, alkış, yaşa, varol. * Yaratan, yaratıcı.
aferin-hân	f. 'Aferin' diyen.
aferna'	Arslan. * Kuvvetli deve.
afes	Burun eğriliği.
afet	Belâ. Musibet. Büyük felâket. Dâhiye. * Mc: Son derece güzel.
afetzede	(C: Afetzedegân) f. Bir musibete, bir belâya ve bilhassa yangın, zelzele gibi bir felâkete uğramış.
afetzedegân	(Afetzede. C.) f. Afete, belâya, felâkete uğramışlar.
aff	İffet, namus. İffetli olmak. Nefsini haramdan men'etmek.
afgan	Afganistan. Afgan krallığı, Afganistan milleti.
afî	Silen, silinmiş. Affeden, bağışlayan. * Affedilmiş, bağışlanmış. * Yalvaran. * Uzun saçlı. * Tencere altında artaya kalan.
afif	Temiz. Güzel. Nezih. İffetli ve namuslu olan. Haramdan sakınan. * Müstakim.
afifâne	f. İffetlice. Temiz olarak. Nazif olarak.
afik	Yalancı, iftiracı. ◊ Çok aptal.
afil	Uful eden. Gurub eden. Batan. * Görünmez olan. Kaybolan. * Fâni, geçici.
afilûn (afilîn)	(Afil. C.) Gelip geçici, fâni olanlar. * Gözden kaybolup gidenler. Uful edenler.
afin	Affedenler.
afinite	(Affinite) (Bak: Aşk-ı kimyevi)
afir	Güneşte kum üstünde kurutulan et. ◊ Çok kötü niyetli.
afire	Komşusuna bir şey vermeyen kadın.
afiş	Fr. Duvar ilânı.
afitab	f. Güneş. * Mc: Pek güzel. * Çok güzel yüz.
afitâbî	Güneşe âit. * Güzelliğe dâir.
afite	Dişi koyun. Koyun güdücü kız.
afiyet	Sağlık, selâmet, sıhhatli olmak.
afk	Akılsız olmak. Sözünü tam söylememek. ◊ Rücu etmek, dönmek. * Kaybolmak.
aflak	Çok gevşek şey.
aforoz	R. Papa tarafından bir Hıristiyanın kiliseden çıkarılması, dinden hariç addolunması.
afra'	Beyazı kızıllığına galip olan geyik. * Ayın onüçüncü gecesi.
afraze	f. Nur. Aydınlık, ışık. * Kandil fitili.
afreye	Horoz ibiği. İnsanın ense saçı. * Davarın alın saçı.
afruşe	f. Un helvası.
afs	Hapsetmek. * Deve sürmek. * Arkasına ayağıyla vurmak.
afsa	Boynuzu ardına kayık koyun.
afşar	Avşar kabilesini meydana getiren Türkmenlerin adı.
afşelil	Sırtlan dedikleri canavar. * Yaşlı, eti ve derisi sarkmış kuru kadın.
afsun	(Efsun) f. Büyü, sihir, tılsım. (Büyücülük yapmak ve büyücülere uymak, Müslümanlıkta yasak ve günahtır.)
aft	Pelteklikten sözü zorlukla söylemek. Kekemelik.
aftab	f. Güneş. * Pek güzel şahıs. * Çok parlak çehre.
aftâb-gerdan	f. Güneşten korunmak üzere başa giyilen şey. * Avcı kulübesi.
aftab-gerdek	f. Kaya keleri. * Ayçiçeği.
aftab-gerdiş	f. Yer yüzü. * Kaya keleri. * Devamlı güneş gören yer.
aftab-gir	f. Güneşlik, şemsiye. * Güneş gören yer.
aftab-perest	f. Nilüfer çiçeği. * Güneşe tapan kimse. * Ayçiçeği.
aftab-ru	f. Güneş yüzlü, yüzü güneş gibi parlak (güzel). * Sevimli, dilber. * Güneşe karşı olan (yer).
aftabe	f. İbrik. Su kabı.
aftabî	f. Güneşlik, şemsiye, tente. * Güneşe ait, güneşle ilgili.
afur	Boz tüylü ve kısa boyunlu olan geyik. * Zaman. ◊ Belâ kasırgası.
afüvv	Affeden, merhametli.
afv	Bağışlamak. Kusur ve günâhı affetmek. ◊ Ayakla basılmadık yer. * Malın iyisi, helâli ve fazlası. * Terketmek. * Mahvetmek.
afyon	Lât. Haşhaş sütünün birikmesinden ibaret bir madde.
ağa yeri	Topkapı sarayında hazine kethüdasının oturduğu yer.
agâh	(Ageh) f. Haberdar. Uyanık. Kalbi uyanık. Malumatlı. Basiretli. Vâkıf. Bilen.
agâhân	(Agâh. C.) f. Agâhlar, bilenler, bilgililer. Âlimler.
agâhî (agehî)	f. Malumat, vukuf, haberdarlık. Uyanıklık, teyakkuz, basiret.
agal	Darıltma, kışkırtma. * Çiğnemeden yutma. * Ağıl. * Arı kovanı.
agaliş	f. Kışkırtma. * Birşeye saldırmak için kışkırtma.
agande	f. Sucuk, yastık, minder gibi zorla doldurulmuş olan şeyler. * Bir çeşit zehirli olan haşere, böcek.
agarr	Çok sıcak gün. * Kendini beğenmiş. * Asil, âlicenâb. * Beyaz.
agaşte	f. Bulaşmış.
agavat	(Ağa. C.) Saray hizmetlerinde kullanılan harem ağaları.
agayan	Ağalar.
agaz	f. Başlama. Mübâşeret.
agba	Daha küt, en küt. * Daha koyu, en koyu.
agber	Çok tozlu.
agbeş	Boz renkli.
agbiya	(Gabi. C.) Ahmaklar, gabiler.
ağda	Bir kapta karıştırılıp pişirilerek koyulaşmış ve lüzucet kazanmış her nevi şeker vesaire.
agdef	Uzun ve sarkık kulaklı.
agdiye	(Gada ve Gıda. C.) Yenip içilecek gıdalar.
agel	(Bak: İkal)
agende-guş	f. Söz dinlemeyen, aldırmayan, alçak ve hayırsız kimse.
ageste	f. Islanmış, ıslak.* Bulaşmış.
agfer	Mağfiret eden, bağışlayan, afveden.
ağil (ağl)	Koyun, keçi vesair hayvanlara mahsus üstü açık, etrafı çit veya çalı çırpı ile çevrilmiş yer, mandıra.
agin	f. Dolu, doldurulmuş.
agirra	(Garîr. C.) Tecrübesizler, safdiller, acemiler. * Mağrurlar.
agiş	f. İlişik, sarkık. * Uzatılmış.
agisna	Bize imdad eyle, yardım ihsan eyle (meâlinde duâ.)
agiyye	İçine su biriken çukur.
aglak	(Galak. C.) Kilitler. * Kapalı, anlaşılmaz şeyler.
aglal	(Gull. C.) Boyna geçirilen zincirler. * Kelepçeler, pırangalar. ◊ Ağaçlar arasında akan su. (Bak: Eglâl)
aglaz	(Galiz. den) kaba ve galiz şeyler.
agleb	Daha galib. Çok kerre, ekseriya. Çoğu. ('Ağleben - Ağlebâ' şeklinde de kullanılır.)
aglef	Sünnetsiz. * Sandıkta kapalı. * Mc: Katılaşmış, duygusuz kalb.
aglez	(Galiz. den ism-i tafdil) Pekçok kaba ve galiz.
agma	Yıldız. Yıldız akması.
agmad	(Gımd. C.) Bıçak ve kılıç kınları.
agmak	Yukarı kalkmak, yükselmek, yukarıya meyletmek. * Buhar olup yukarı kalkmak, buharlaşmak.
agmar	(Gamr. C.) Yüce kimseler. * Seller. * (Gumr. C.) Bilgisizler, cahiller.
agmaz	(Gamz. C.) Göz yummalar, göz kırpmalar.
agna	(Gani. den) Çok gani. En zengin.
agnam	(Ganem. C.) Koyunlar, keçiler. * Hayvanlardan alınan vergi anlamında kullanılan bir tabirdir.
agniya	(Gani. C.) Zenginler, ganiler.
agniye	(Bak: Ugniye)
agnostik	fels. Agnostisizm görüşünü benimseyen.
agnostisizm	'fels. Gerçeğin, mutlak hakikatın bilinemez olduğunu; insanın gerçeği, tam uygun bilgiyi elde edecek yaradılışta olmadığını kabul eden felsefe görüşü.'
agra	Çok sevimli, yakışıklı.
agrafi	yun. Yazma kabiliyetinin kaybedilmesi.
agrar	(Gırr. C.) Tecrübesizler. Acemiler. Kolay aldananlar.
agras	(Gars. C.) Taze fidanlar, yeni dikilmiş ağaçlar.
agraz	(Garaz. C.) Garazlar. Fiil yapılırken gözetilen gayeler. Kasden ve bilerek yapılan kötülükler.
agreb	(Garib. den) En garib, çok tuhaf.
agrel	(C. Gurl) Sünnet olmamış kişi.
agşa	Baygın adam. * Vücudu siyah yüzü beyaz olan hayvan.
agsan	(Gusn. C.) Dallar, ağacın dalları. * Mc: Mânanın kısımları.
agsem	Beyazı siyahından daha fazla olan saç.
agser	Boz ve esmer renkli, çok tüylü abâ, kilim. * Kurbağa yosunu. * Karabatak kuşu. * Aşağılık ve âdi (adam).
agşiye	(Gışa. C.) Perdeler, örtüler. * Zarflar, mahfazalar.
ağtabaka	Tıb: Görme sinirlerinin göz yuvarlağı içinde dağılmasından meydana gelen zar.
agtaş	Karanlık. * Zayıf gözlü.
agtem	Sözü tutkunarak söyleyen. Kekeme.
agtiye	(Gıtâ. C.) Perdeler.
agu	Zehir, sem.
agul	f. Hiddetlenerek göz ucuyla bakma.
agun	f. Baş aşağı, ters. * Uğursuz.
agunde	f. Hallaç elinden geçmiş pamuk, atılmış pamuk.
aguş	f. Kucak. * Sığınılan yer.
agüs	f. Taşcıların oymacılıkta kullandıkları demir kalem.
agva	Dalâlete en fazla sapan, giden. Sapık.
agvar	(Gar. C.) Mağaralar.
agvas	(Gavs. C.) Yardım istemek için bağırmalar. İmdat istemeler.
agyar	Yabancılar. Başkaları. * Rakipler. (Bak: Gayr)
agyaz	(Gayze. C.) Ağaçlıklar, meşelikler.
agyed	Uykucu, tenbel. * Esmer vücutlu. * Nazik derili.
agyer	(Gayret. den) Çok gayretli adam.
agza	(Gazâ. C.) Düşmanlarla savaşlar, muharebeler.
agzel	(C.: Uzelân-Uzul) Eğri kuyruklu at.* Silahsız kimse. * Yağmursuz bulut.
agziye	(Gıdâ. C.) Yenilip içilecek şeyler. Gıdalar, besin maddeleri.
ah	Maddi veya mânevi bir acı hissolundukta kullanılır. * Nedamet, pişmanlık ve teessüf beyan eder. * Birine acındığına, keder ve esef edildiğine delalet eder. Meselâ: Ah! Evladım! gibi.
ah u enin	Ah deyip inlemek, ağlamak. Ah u fizâr da aynı mânayı ifâde eder.
ahabir	(Ahbâr. C.) Hikâyeler. * Rivayetler.
ahabiş	(Habeş. C.) Habeşliler.
âhâd	Birler. Birden dokuza kadar olan sayılar.
ahad	(Bak: Ehad)
ahadd	(Hadd. den) Pek keskin.
ahadî	Tek, yalnız. Birlere âid, birlere mensub.
ahadî hadis	Rivâyet eden bir veya iki koldan olan veya mütevatir mertebesinde olmayan hadis demetir. İştihar haddine yetişmeyen hadistir. Şartları tamam olursa zann-ı galib ifade eder, muktezası ile More…
ahadid	Sopa ve kamçı gibi şeylerin vücudda bıraktığı izler. (Bak: Uhdud)
ahadis	(Bak: Ehâdis)
ahadiyyet	(Bak: Ehadiyyet)
ahaff	Pek hafif, çok hafif. * Düşüncesiz.
ahakk	(Bak: Ehakk)
ahal	f. Birşeye yaramıyarak atılacak olan şey, çerçöp.
ahali	(Ehl. C.) Halk, umum, nâs. * Bir memleketin yerlileri, bir memlekette oturanlar, yaşayanlar.
ahamire	Acem milletinden bir tâife.
ahann	Sözü burun içinden söyleyen. Burnundan konuşan.
ahar	f. Hattatların kullandıkları kâğıda sürülen nişastalı yumurta. * Kahvaltı. * Bir nevi çelik. ◊ (Aher) Gayrı, başkası. Diğeri.
aharr	Daha sıcak, en sıcak.
ahass	Asılsız, kötü kimse. ◊ (Bak: Ehass)
ahavat	(Uht. C.) Kızkardeşler. * Benzer şeyler.
ahaveyn	İki kardeş. * İslam âlimlerinden olan Urfalı Vaiz Mahmud Kâmil efendinin babası Mustafa Kâmil Efendi ve amcası Urfalı Mehmed Efendi. (Bak: Ehaveyn)
ahazz	Pek bahtiyar, mes'ud, şanslı, mutlu.
ahba	(Haba. C.) Saray adamları.
ahbab	Dost. Sevilen dostlar. Sevilenler. Ehibbâ, muhibler.
ahbar	(Haber. C.) Haberler. (Bak: Haber-İhbar) ◊ (Bak: Ehbâr)
ahbarî	Rivayetçi, rivayet eden kişi.
ahbas	(Habs. C.) Su bentleri, havuzlar. * Hapisler, zindanlar. * Gayr-ı meşru vakıf yerler.
ahbaz	(Hubz. C.) Ekmekler.
ahbel	Divane, deli.
ahben	Çok su içmekten karnın şişip zahmetli olması.
ahbes	Pek çok pis, daha murdar. En habis, berbad.
ahbeş	Habeş, Habeşi.
ahbiye	(Hıbâ. C.) Kıldan yapılmış göçebe çadırı. * Keçe ve kıldan yapılan evlerde konup göçen Türkler.
ahcar	(Hacer. C.) Taşlar.
ahcen	Burnu eğri kimse.
ahd	Vâdetme. Söz verme. Vefâ. Yemin. And. Misak. Peymân. * Asır. Devir. Tevhid. Mukavele. * Vasiyet.
ahd ü misâk	f. Yemin, anlaşma, sözleşme.
ahd ü peyman	f. Yemin etme, söz verme.
ahd-i cedid	f. İncil.
ahd-name	f. Anlaşmanın şartlarını ve anlaşmayı yapanların imzalarını taşıyan kağıt.
ahda'	Boyun damarlarından bir damar. * Hilekâr, aldatıcı, kandırıcı. ◊ Çok alçakgönüllü, halim, mütevazi. İtaatli.
ahdak	(Hadeka. C.) Göz bebekleri.
ahdan	(Hıdn. C.) Dostlar, yoldaşlar.
ahdar	Yeşil, yemyeşil, pek yeşil.
ahdas	(Hades. C.) Yeni hâdiseler, fena şeyler. Dertler, musibetler. * Gençler.
ahdeb	Hiç kimsenin fikir ve düşüncesini beğenmeyen, ahmak. * Uzun boylu. ◊ Kambur.
ahdel	Boynu önüne eğilmiş olan. * Çok eğik olan şey.
ahder	(C.: Ehadir) Kavi ve galiz olmak. Kaba olmak. * Şaşı adam. ◊ f. Kardeş çocuğu. Biraderzâde.
ahderrî	Yabani eşek.
ahdes	Fikirli kişi.
ahdet	(C.: Ahâd) Yağmur yağdıktan sonra yağan yağmur.
ahdî	Ahde âid, sözleşmeye dâir.
ahen	Demir. * Mc: Sert. Zincir. Kılıç.
ahen-âşiyân	f. Dikiş yüksüğü.
ahen-be	f. Dokunacak bezin veya çulhanın iki yanına konan demirli ağaç. Bu demirli ağaç bezin buruşukluğunu da açar.
ahen-cân	f. Demir canlı. * Katı yürekli. * Sabırlı, tahammüllü.
ahen-dest	f. Demir elli, eli demir gibi olan.
ahen-dil	f. Demir yürekli, kahraman. * Merhametsiz, acımasız kimse.
ahen-ger	f. Demirci. Demir yapan veya satan.
ahen-gerî	f. Demircilik.
ahen-keş	f. Demiri çeken. Mıknatıs.
ahen-puş	f. Demirler giymiş. Zırh kuşanmış.
ahen-rübâ	f. Demiri kapan, mıknatıs.
ahene	f. Demir halka.
ahenin	Demirden yapılmış, çok kuvvetli, pek sağlam.
ahenk	f. Seslerin arasındaki uygunluk. Düzgün tarz ve gidiş.
ahenkdâr	f. Uygun, düzgün, âhenkli, makamlı.
aher	Başka, diğer, gayrı.
aheste	f. Yavaş, ağır.
aheste-rev	f. Aheste âheste yürüyen, acelesiz, yavaş yavaş yürüyen.
ahestegî	f. Yavaşlık, acele etmemeklik.
ahfa	Çok gizli, pek gizli.
ahfad	Torunlar. Hafidler. Evlâd oğulları. Yardımcılar.
ahfas	(Hıfs. C.) İşkembeler, kırkbayırlar.
ahfaz	(Ahfad) Alçak ve çukur yer. * Mc: Çok alçak gönüllü. Mütevâzi.
ahfec	Ayakları eğri.
ahfeş	Küçük gözlü, zayıf bakışlı. * Yalnız gece gören kimse. * Üç büyük Arab âliminin lâkabı. * Bulutlu günde görüp bulutsuz günde görmeyen.
ahfiye	(Hıfâ. C.) Örtüler, perdeler, gizli şeyler. * Çiçeğin tomurcuğunu örten kabuk.
ahger	f. Ateş koru. Yanar halde olan kömür.
ahh	Öksürmek.
ahi	Kardeşim. * Ahilik ocağından olan kimse. * Eli açık, cömert.
ahibba	Dostlar, arkadaşlar. (Bak: Habib)
ahid	Seninle muâhede eden. * Ahdolunmuş nesne. ◊ (Bak: Ahd)
ahid-şiken	f. Ahdi bozan, anlaşmayı bozan.
âhil	Erkeği olmayan kadın. * Fevkinde kimse olmayan yüksek padişah.
ahilik	'Asırlar önce Anadolu'da gelişen bir halk ocağı. Sosyal bir kuruluş olan ahilik iş alanında adam yetiştirmek, çalışma sevgisini aşılamak, istihsali çoğaltmak gibi gayeleri vardı. More…
ahilla	(Ehillâ) Sadık ve samimi arkadaşlar. En sadık dostlar. Haliller.
âhin	(C.: Avâhin) Fakir. * Hazır, sabit kimse. * Yumuşak hurma ağacı.
ahin	(C.: Uhun) Boyalı yün.
âhir	Biten. Hitam bulan. Sonra gelen. Son. Sonraki. ◊ Zina işleyen. Fasıklık yapan. * Tembel kimse.
ahîr	En son, sonraki.
ahir	t. (Ahur) Hayvanların barındığı yer, dam.
âhir-bin	f. Sonunu gören, düşünen.
âhire	Zâni, zinakâr.
ahiren	En son, en son olarak. * Son zamanlarda, yakında.
ahissa	(Hasis. C.) Cimriler, pintiler, tamahkârlar.
ahiyane	f. Damak. * Tıb: Boğaz.* Beyin kemiği.
âhiz	(Âhize) Alan. Alıcı. Ahzeden. * Ses alıcı âlet. * Kabul etme, alma.
ahîz	(Ahz. den) Esir.
âhize	Fiz: Elektrik enerjisini mekanik enerjiye çeviren alet.
ahkab	Uzun zamanlar. ◊ Yabani eşek.
ahkad	(Hukd. C.) Kinler, garezler.
ahkaf	(Hıkf. C.) Eğri büğrü kum tepeleri.
ahkaf suresi	Kur'an-ı Kerim'de kırkaltıncı sure olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
ahkâm	(Hüküm. C.) Hükümler. Kanunlar. Nizamlar.
ahkar	En hakir, pek âciz ve değersiz. (Daha çok tevazu makamında söylenir.)
ahkem	En sağlam. En kuvvetli. * En çok hükmeden. * En hakim ve akıllı.
ahker	f. Ateşli kül, kül ile karışık ince kor.
ahla	En tatlı, çok şirin. Çok tatlı.
ahlaf	Halefler. Sonra gelenler. Zürriyetler. Evvelkilerin yerine geçenler. Nesil. Evlâdın evlâdları. Nesl-i âti. ◊ Yemin edenler. Müttefikler.
ahlak	(Hulk.C.) Huy, tabiat. İnsanın davranış tarzı, tutum ve tavrı, bir cemiyette makbul ve iyi sayılan davranış kuralları. Bu kural ve kaideleri inceliyen ilim.
ahlâkî	Ahlâkla ilgili, ahlâka ait.
ahlâkiyyât	Ahlâk ilmi ve düsturlarını ve bunların vasıflarını ve tatbiklerini inceleyen, öğreten ilim. * Ahlâk ve terbiye ile alâkalı ders ve bahisler.
ahlâkiyyun	'Ahlâk ilmi ile uğraşan âlimler; bunlar iki kısımdır. Bir kısmı ahlâk-ı hasene olan İslam ahlâkını telkin eder, diğer kısmı ise, dine tâbi olmayan ve hakiki ahlâkı bulamamış More…
ahlal	(Hıll. C.) Samimi dostlar, yâranlar.
ahlam	Rüyâlar. (Bak: Hulm)
ahlas	En hâlis, daha temiz.
ahlat	(Hılt. C.) Çok karıştırılabilir, karıştırılmağa elverişli.
ahlef	Solak kimse.
ahles	Kara ile kırmızı arasında olan renk.
ahlet	Saçı dökülmüş kişi.
ahliya	(Hali. C.) Boş şeyler.
ahma	(Hamiyyet. den) Çok hamiyetli. ◊ (Hamâ. C.) Kayın biraderler.
ahmak	(Humk. dan) Pek akılsız, sersem, şaşkın. Anlayışsız.
ahmakane	f. Ahmakçasına, ahmak olana yakışır şekilde.
ahmakî	Akılsızlık, ahmaklık.
ahmakiyet	Ahmaklık, akılsızlık.
ahmal	(Haml. C.) Yükler. * Ağır şeyler. Eşya, ağırlık.
ahmal ü eskal	Ağır yükler.
ahmas	(C: Ehâmis) İnce belli.* Ayak altında yere değmeyen yer. ◊ (Hums. C.) Beşte birler, humslar.
ahmed	Daha çok hamdeden. * Çok övülmeğe ve medhedilmeğe lâyık. * Çok sevilen. Beğenilmiş. * Hz. Peygamber'in (A.S.M.) bir ismi.
ahmer	Kırmızı.
ahmes	Kuvvetli, yiğit. Kahraman, cesur, şecaatli, bahadır.
ahmeş	İnce, dakik.
ahmez	Daha metin, daha sağlam, daha çetin.
ahna	Çapraz ve birbirine zıt işler. Çarpık, eğri şeyler.
ahna'	Çok alçak gönüllülük, mütevazilik.
ahnas	(Hıns. C.) Yeminden dönmeler. Yalan yeminler.
ahnef	Ayakları çarpık ve eğribüğrü olan.
ahnes	Burnu basık ve sivri olan adam.
ahond	f. Tahsil yapmış, hoca. Ulu, büyük.
ahra	Daha lâyık, daha münasib, en elverişli.
ahrab	Kulağı kesik. * Kulaktaki küpe deliği.
ahrac	(Hırc. C.) Hayvanların yular, tasma ve palanlarına dizilen boncuklar.
ahrad	Pek tamahkâr cimri.
ahrak	Miskin, akılsız adam.
ahram	(Harem ve Harim. C.) Gizli yerler. Gizli olup herkesin girmesi serbest olmayan yerler. * Kadınların bulunduğu haremlikler.
ahrar	(Hür. C.) Hürler. Esir veya köle olmayan kimseler. * Silsilesinde esir veya köle bulunmayanlar. * Hürriyetçiler.
ahrarane	f. Hürriyetçilere yakışır tarzda. Serbestçe. Hür olana yakışır surette.
ahras	(Hâris. C.) Bekçiler, muhafızlar, koruyucular. ◊ Dilsiz.
ahraz	(Ahrad) Kirpikleri dökülmüş, çipil gözlü.
ahreb	Çok harap, perişan, yıkık. * Kulağı yarık kimse. * Edb: Rübai vezinlerinden 'Mef'ulü' ile başlayan oniki şekilden herbiri.
ahrec	Ak ile kara. Siyahla beyaz.
ahred	Ayaklarının siniri kurumuş veya bozulmuş olan hayvan.
ahrem	Burnu kesik olan. Kesik burunlu. * Edb: Rübai vezinlerinden 'Mef'ulü' ile başlıyan oniki şekilden herbiri. * Tıb: Omuz ucu.
ahres	Dilsiz, dili olmayan kimse.
ahrez	Gözleri dar ve küçük olan.
ahruf	(Harf. C.) Uçlar. * şiveler, lehçeler. * Harfler.
ahsa	İhsadan fiildir. (Bak: İhsâ) ◊ Çok kumlu, taşlı yer.
ahşa	Pek korkunç. Çok korkunç. Çok korkunç yer.
ahşa'	(Haşâ. C.) Vücuttaki bağırsak, ciğer gibi organlar. * Mahaller, bölgeler, cihetler.
ahşab	Kereste. Tahta. Ağaçtan yapılan bina. * Ağaçtan olanlar.
ahşam	(Haşem. C.) Bir büyük zâtın yakınları, maiyeti, taraftarları.
ahsar	Pek kısa, daha kısa, daha özlü, daha veciz.
ahsas	Hisler. Duygular.
ahseb	Çok iyi hesab edilmiş, münâsib. * Çok fazla cimri, hasis. * Miskin. * Saçının rengi kırmızıya yakın. *Tüyünün rengi boz renk olan kızıl deve.
ahşeb	(C.: Ehâşib) Sert taşlı büyük dağ. * Haşin ve yoğun olan.
ahsef	Kara ile ak, alaca.
ahşef	Uyuz adam.
ahsem	Geniş yüzlü kılıç. * Arslan. * Enli, yassı ve yayvan burun. * Enli, yassı ve yayvan burunlu adam.
ahşem	Burnu koku almayan. * Burnunun içi kokan kimse.
ahsen	En güzel. Çok güzel.
ahşen	Pek sert şey. * Geçimsiz kimse.
ahşic	f. Zıt ve uygunsuz.
ahşican	(Ahşic. C.) f. Zıtlar. Dört unsur. (Toprak, su, ateş, hava.)
ahşig	f. Zıt ve uygunsuz.
ahşigân	(Ahşig. C.) Zıtlar.
ahşişan	Çok katı, pek huşunetli.
ahtab	(Hatab. C.) Odunlar.
ahtal	Çabuk yürüyen. * Boşboğaz, çok konuşan kimse. Çenesi düşük.
ahtapot	Fr. Çok ayaklı, kafadan bacaklı bir nevi deniz hayvanıdır ve yakaladığı canlı hayvanı kıstırıp kanını emer. * Canlı yengece benzeyen bir çıban.
ahtar	(Hıtar - Hatarat) Tehlikeler.
ahte	f. Dışarı çıkarılmış, dışarı çekilmiş. (kılıç, bıçak gibi..) * Husyesi çıkarılmış hayvan.
ahteb	Arı kuşu dedikleri kuş. * Kızıl eşek.
ahtel	Sarkık kulaklı.
ahtem	Uzun burunlu.
ahter	Yıldız. * Mc: Baht, talih.
ahter-bîn	f. Müneccim. Yıldız ilmi ile meşgul olan kimse.
ahter-gû	f. Yıldız ilmi ile uğraşan kişi, müneccim.
ahter-şinas	f. Yıldız ilmi ile uğraşan. Müneccim.
ahterân	f. Yıldızlar. Necimler.
ahu	Saç ve sakalı ak olup şayan-ı hürmet ve tâzim olan. Ahubaba, yalnız bu tabirde kullanılır. ◊ f. Ceylân. * Gözleri çok güzel olan. Çok güzel göz. * Gazâl. * Mc: Dilber. Mahbub. More…
ahu-beçe	f. Ceylan yavrusu.
ahu-bere	f. Ceylan yavrusu.
ahu-çerende	f. Otlıyan ceylan.
ahu-dil	f. Ceylan yürekli. * Mc: Korkak.
ahu-pa(y)	f. Ceylan ayaklı. Çevik, atik. * Altı köşeli, nakışlı ev ve köşk.
ahu-yi mâde	f. Dişi ceylan.
ahun	f. Delik, yarık. Lağam.
ahun-bür	f. Yer kazan, delik açan. Lağamcı.
ahur	f. Ahır, dam.
ahuri	f. Hardal.
ahuvan	(Ahu. C.) f. Ceylanlar. Karacalar.
ahva	(C.: Huvve) Kararmış nesne.
ahval	(Hâl. C.) Dayılar. Annenin erkek kardeşleri. ◊ Haller. Vaziyetler. Oluşlar.
ahvas	(C.: Ehâvis, Huves) Bir gözü birinden küçük olan.
ahvat	(Uht. C.) Kız kardeşler. ◊ En ihtiyatlı, tedbirli.
ahveb	Asi, günahkâr.
ahvec	En muhtaç, pek çok ihtiyacı olan.
ahved	Çok değişen.
ahvef	En korkak. * Çok korkunç.
ahvel	Bir şeyi çift gören, şaşı.
ahver	Akıllı. * İri gözlü güzel. * Müşteri yıldızı. (Jüpiter) * Beyaz yüzlü, güzel gözlü adam.
ahverî	Yumuşak, beyaz nesne.
ahves	Cesur, kahraman, yiğit, şecaatli, bahadır. ◊ Karnı sarkık kişi. (Müe: Havsâ)
ahvezi	Cem'edici, toplayıcı. * Her işi insanlar arasında halleden. ◊ Yeyni, hafif. * Tez, seri.
ahyâ	(Hayy. C.) Diri olanlar. Hay olanlar. Canlılar.
ahyâ vü emvât	Diriler ve ölüler.
ahyal	(Hayl. C.):  Atlar, at sürüleri. Atlı kıtalar.
ahyan	(Hin. C.) Arasıra. Vakit vakit. Vakitler. Zamanlar.
ahyanen	(İhyânen) Zaman zaman, arasıra. Kâh kâh.
ahyar	Hayırlılar. * Dostlar. * İyilik sevenler. (Eşrar'ın zıddı)
ahyaz	(Hayiz. C.) Odalar, bölmeler, bölümler.
ahyef	Bir gözü gök, diğer gözü siyah olan.
ahyus	Ekseriyetle su kenarında biten bir ot.
ahz	Alma. * Tutma. * Kabul etme. * İşkence etme.
ahz ü girift	Ele geçirme, yakalama. * Esir alma.
ahz u itâ	Alışveriş.
ahz u kabul	Alıp kabul etmek.
ahz ü kabz	Kendine mal etme.
ahza	Çok alçak, menfur kişi. Nefret edilmiş olan kimse.
ahzab	(Hizb. C.) Hizbler, bölükler, kısımlar, gruplar. * Toprağı katı yer. * Kur'ânın kısımları. Hizbleri.
ahzab suresi	Kur'ân-ı Kerimde otuzüçüncü surenin adı olup Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
ahzad	Eğrilip bükülen, esnek.
ahzan	(Hüzn. C.) Hüzünler, kederler, sıkıntılar, tasalar, gamlar.
ahzar	(Hazer. C.) Endişeler, ihtiyatlar. ◊ (Bak: Ahdar)
ahzeka	Bodur ve şişman adam.
ahzel	Beli kırılmış olan adam. ◊ Yüksek olmak, irtifa.
ahzem	İşini sıkı tutan, ihtiyatlı, tedbirli. * Yüksek yer. * Göğsü büyük. ◊ Erkek yılan.
ahzen	Çok hüzünlü kederli. En tasalı, daha gamlı.
ahzer	Devamlı gözünü kırpan adam. * Ufak gözlü olan kimse.
ahzetmek	Almak. Tasarrufuna dahil etmek. Tahsil etmek.
aib	(Bak: Ayib)
aid	Geri gelen, dönen. Râci. Dâir. * Bir kimse veya bir şeyle ilgili olan. * Hastayı ziyaret eden.
aidat	(Aide. C.) Gelirler, kazançlar. * Resim, vergi. İrad. Belirli sürelerde bir derneğe ödenmesi taahhüd edilen para.
aide	(C: Avâid - Aidat) Kâr, kazanç, fayda, gelir.
aidiyyet	Alâkalılık, ilgililik. Aid olma. Birine mahsus olma.
aik	(Aika ) Mâni'. Alıkoyan. Engel. Meşgale. Bir işten alıkoyup men ve sarfeden.
aika	(C. Avâik) Alıkoymaya ve te'hire sebep olan şey, mâni, engel.
ail	Ailesini geçindiren, idare eden. Kalabalık ailesi olan. Fakir.
aile	Erkeğin karısı. * Ev halkı. * Akraba. * Aynı işte olan, aynı gaye için çalışanların hepsi.
aile-perver	f. Evine düşkün, ailesine düşkün.
ailevî	Aile ile ilgili.
ainne	(İnan. C.): Dizginler.
air	Göz ağrısı.
aiş	Yaşıyan. * Rahat yaşıyan.
aişe	(Bak: Ayişe)
aiz	Karşılık olarak veren. * Karşılık olarak verilmiş olan. ◊ Yeni doğmuş deve yavrusu.
aizze	(Bak: Eizze)
aj	f. Dinlenme, rahat hâl, istirahat.
ajan	Fr. Bir şahsın, bir şirketin veya bir devletin bazı işlerini gören kimse. * Gizli vazifeli olan kişi.
ajanda	Akılda tutulması icab eden şeyleri not etmeye yarayan, takvim şeklinde tanzim edilmiş defter.
ajans	Fr. Her türlü havadisi toplayıp, ilgili mevkilere bildiren kuruluş. * Ticari bir teşekkülün kolu.
ajeh	f. Vücutta çıkan pürtüklü küçük ur.
ajende	f. Çamur. * Binalarda kullanılan harç.
ajig	f. Nefret, kin ve düşmanlık.
ajih	f. Kir, küf. * Çapak.
ajine	f. Değirmen taşı gibi maddeleri yontup düzelten demir alet. Dişengi.
ajir	f. Göl, havuz. * Kalabalık, izdiham. * Bağırma, feryât. * Çekingen. * Akıllı, uyanık. * Amâde, hazır.
ajirak	f. Gürültü, ses. Bağırış.
ajüg	f. Hurma lifi. * Ağaç budama.
ajur	Fr. Gözenek. Göz göz işlenmiş nakış.
ak alem	Osmanlılarda saltanat sancağı.
ak anber	Beyaz cins anber.
ak'ak	Saksağan.
ak'aka	Saksağan sesi.
ak'am	Burnu eğri.
aka	İran Türkleri 'ağa' yerine kullanırlar.
akab	Topuk. Ökçe. * Bir şeyin hemen arkası. * Bir şeyin gerisinde olan zaman veya mekan.
akab-gir	f. Peşe düşen, kovalıyan.
akab-rev	f. Arkadan gelen. Peşe düşmüş, arkaya takılmış.
akabe	(C.: Akabât) Bâdire. Sarp ve çıkılması müşkül yokuş. * Tehlikeli geçit. Dar ve iki tarafı pusu yeri olan boğaz. * Muhatara, tehlike. * Hastalığın veya başka bir halin en tehlikeli ve More…
akabe biati	Nübüvvetin 11. senesinde Mekke'nin haricindeki Akabe denilen yerde Medine ahalisinden bir cemaatın, Hz. Peygamber'le (A.S.M.) gürüşüp konuşarak İslâm'ı kabul ve tasdik More…
akabinde	Arkasından, hemen arkadan. Hemen ardından.
akademi	yun. Yüksek mekteb. * Âlimler, edebiyatçılar heyeti. * Eflatun'un vaktiyle talebesine ders verdiği yer. * Çıplak modelden yapılan insan resmi. * Belli bir ilmin gelişme ve ilerlemesini More…
akağa	Osmanlı saraylarında hizmet gören beyaz hadımağası.
akaid	(Akide. C.) Akideler. İtikad olunan hakikatlar. İtikada dâir kaziye ve hükümler, esaslar.(Akaidî ve imanî hükümleri kavi ve sabit kılmakla meleke haline getiren, ancak ibadettir. Evet, More…
akak	(C.: Akâık ) Saksağan kuşu. ◊ Sıcak çok olmak.
akakir	(Akkar. C.) Tıb: İlaç yerine kullanılan nebâtî kökler.
akala	Bir çeşit pamuk.
akalid	Yoğurt.
akalim	(Ekalim) (İklim. C.) İklimler. * Dünyanın kıt'a ve memleketleri.
akalit	Yoğurt.
akall	(Ekall) Daha az. En az.
akalliyet	(Ekalliyet) Azlık. Azınlık. * Bir ülkede hâkim unsurların haricinde olan ve ekseriyet teşkil edemiyen insanlar.
akam	Çocuksuz, çocuğu olmayan, kısır. * Tedavisi kabil olmayan hastalık. ◊ Erkek ve dişi kısırlığı. ◊ Yük bağladıkları ip. ◊ (Bak: Ekkâm)
akamet	Neticesizlik. Kısırlık, sonu alınmama.
akan	Deve ayağını bağladıkları ip.
akanyildiz	Daha ziyade yaz geceleri gökyüzünde hızla geçip giden ışıklı iz, şahap.
akar	Köşk, yüksek bina. * Bâbil vilayetinde bir yer adı. * Dehşetli olmak. Yaralamak. Boğazlamak. * Korku ve dehşetten kişinin ayakları titreyip dövüşememesi. ◊ Zayi etme, kaybetme. More…
akarat	(Akar. C.) Gelir getiren yapılar ve mallar.
akaret	Kısırlık, kısır olma.
akarib	(Akreb. C.) Kuyruğunda zehiri bulunan bir hayvancık olan akrebler. ◊ (Bak: Ekarib)
akas	Çirkin kokulu olma.
akasi	(Aksa. C.) Çok uzaklar.
akasir	(Akser. C.) Pek kısalar.
akat	Evin ortası. Evin çevresi, etrafı. ◊ Çukur yer.
akavil	(Bak: Ekavil)
akb	Sakalın kaba ve sık olması.
akbeh	(Kabih. den) En çirkin. Çok kabih.
akbel	Eğri gözlü. * Kabiliyetli kimse. * En çok beğenilen
akbenek	Gözün saydam tabakasında bir yara veya çıbandan kalan ve görmeyi yavaş yavaş azaltan beyaz benek.
akbiye	(Kubâ. C.) Kaftanlar, üste giyilen elbiseler.
akça	(Akçe) Beyaz, oldukça beyaz. * Para. * Eskiden para ölçüsü olarak kullanılan küçük gümüş sikke.
akciğer	Göğüs boşluğunu dolduran ve solunmağa yarayan bir organ. Ree.
akd	Anlaşma. Sözleşme. * Düğümleme. Düğümlenme. Bağ bağlama. Bağlanma.* Huk.:Nikâh, hibe, vasiyet, bey' u şirâ gibi şer'î bir muameleyi iki tarafın iltizam ve taahhüd etmeleridir, icab More…
akdam	(Kadem. C.) Ayaklar, kademler.
akdar	Değerler. Kudretler.
akdem	Daha önce. Daha ileri. Daha mühim.
akdemîn (akdemûn)	Daha evvelce yaşamış olanlar. Geçmişler. İleride ve daha mühim kimseler. * Eksikler. (Bak: Kudemâ)
akder	En kudretli. * Kısa boylu.
akderi	Eski zamanda kağıt yerine kullanılan ve üzerine yazı yazılan deri.
akdes	En kudsi. En mübarek.
akdiyye	Mafsallarda bulunan yumru ve düğüm.
akem	Vergisi olmayan emlâk. Türbe, cami, köprü, çeşme gibi.
aker	Zeytinyağı tortusu.
akerker	Kuvvetli arslan. * Yoğurt.
akese	f. Ökse. * Bir şeye ilişmiş, asılmış.
akevka'	Kısa boylu.
akf	Hapsetmek. Vakfetmek. ◊ Eğmek, meylettirmek.
akfa	(Kafâ. C.) Başın arka kısımları. Enseler.
akfal	(Kufl. C.) Kilitler. Kapı kilitleri.
akfar	(Kafr. C.) Sahralar, çöller.
akfas	(Kafas. C.) Hamal küfeleri. * Kafesler.
akfen	Kulağı küçük ve kalın olan.
akfer	Çok kısır, en kısır. * İki ön ayakları dirseğine kadar beyaz olan at
akhaf	(Kıhf. C.) Ağaç kaplar, ağaçtan yapılmış kaplar. * Kafa tasları.
akheb	Rengi bozrak olan ak nesne.
akheban	Fil, câmus.
akher	En kahredici, çok kahreden.
aki	(Akk. dan) İsyan eden, başkaldıran, âsi.
âkib	Kendisinden sonra peygamber gelmeyen Hz. Hâtem-ül Enbiyâ Peygamberimiz Resul-ü Ekrem (A.S.M.) * Bir diğerinin arkasından gelen. ◊ Çok fazla.
akîb	Bir şeyin ardından gelen. Arkası sıra giden.
akib	Ayağın ökçesi. Adamın evlâdı, evlâdının evlâdı.
âkibe(t)	Bir şeyin sonu. Nihayet. Netice, sonuç.
âkibet-bin	f. İleri görüşlü. Sonunu evvelden gören.
âkibet-binî	f. Tedbirlilik, neticeyi önceden görüp düşünme.
âkibet-endiş	f. Geleceği için endişe eden. İstikbâlini düşünen. Akibetini düşünen.
âkid	Kuyunun çevresi, etrafı.
akid	Aralarında akid yapanlardan her birisi. (Bak: Akd)
akide	İnanılan ve itikad edilen esas. İmân. * Bir nevi şeker adı.
âkideyn	Huk: Her akidde anlaşmayı yapan her iki taraf.
âkif	Devamlı ibadetle meşgul olan. * Bir şeyde sebat eden. * Teveccüh, yönelme.
akifan	Uzun ayaklı karınca. * Araptan bir kabile adı.
akik	Meşhur ve kıymetli, ekseriya kırmızı renkte olan ve yüzük gibi şeylere takılan taş. * Hicaz vilâyetinde bir vâdi. * Yolunu yaran gür su. ◊ Bunaltıcı sıcaklık.
akika	Yeni doğan bir çocuğun başındaki ana tüyü. Yahut böyle bir çocuk için Cenab-ı Hakk'a şükür niyetiyle kesilen kurbanın adı. Bu kurbana 'Nesike' de denir.
akil	(Bak: Akl)
âkil(e)	Uyanık. Aklı başında. Tedbirli. Düşüncesi sağlam. Huşyâr. ◊ (Ekl. den) Ekl eden, yiyen. Yiyici.
akil-füruş	f. Akıl satan, daha akıllı olduğunu göstermeğe çalışan.
âkilâne	f. Akıllı kimseye yakışır surette, akıl ve idrakle.
âkilât	Akıllı kadınlar.
âkile	(C.: Avakil) Baba tarafından olan akraba.* Baş tarayıcı kadın. ◊ Yenirce adı verilen yara.
akîle	(C.: Akayil) Baba tarafından akraba. * Her şeyin en iyisi.
akilsuz	f. Aklı yandıran, aklı gideren.
akîm	Neticesiz, sonu yok. Beyhude. * Yağmur getirmeyen rüzgar. * Çocuğu olmayan, kısır. Doğurmayan (kadın), doğurtmayan (erkek).
akim	(C.: Akâm-Ukum) İçinde giyecek olan büyük çuval.
akinci	Keşif, yağma ve tahrib kasdıyla ecnebi memleketlere akın yapan kişi. Akıncılık, Osman Bey zamanında başlamıştır.
akinti	Bir sıvı cismin mütemadiyen hareketi, akış. * Nehir veya deniz suyunun bir tarafa doğru cereyanı. * Bazı hastalıklarda vücuttaki bir delikten cerahat akması.
akir	Yaralanmış, cerih.
âkir(e)	Kısır, verimsiz, kumlu toprak. * Çocuksuz kadın. * Oğlu veya kızı olmayan erkek. * Yaralayan, yaralayıcı.
akire	Ses, sedâ, savt.
âkis	Pis kokulu.
akis	'(Aks) Bir şeyin zıddı, simetriği, tersi. * Hareketli bir cismin hareketinin tersine dönmesi. * Bir şeyin evvelinin âhirine, âhirinin evveline dönmesi. * Çarpışma, çarpıp geri dönme. * More…
akisa	(C.: İkâs) Saç örgüsü.
akise	Çok fazla deve. * Karanlık gece. ◊ Işığı aksettiren âlet.
akk	(C.: Ukuk) Serkeşlik. Anaya, babaya itaatsizlik. * Yarmak. * (Koyun) kuzularken ölmek. ◊ Serkeş, inadçı.
akkâl	Çok yiyen, obur. * Tıb: Etrafındaki etleri çürütüp mahveden (yara).
akkâm	Deve kiralayıcısı, deve ile ücret karşılığında eşya taşıyan adam. * Hacca Surre-i Hümayun ile birlikte giden hademe. * Çadır mehteri.
akkor	(Bak: Nâr-ı beyza)
akkub	Devenin çok yediği yassı yapraklı bir dikenli ot.
akl	(Akıl) Men'etmek. * Sığınacak yer. * Kırmızı mihfe örtüsü. * Diyet. ◊ Sürmek. * Ölmek. * İp ile bağlamak.
akla'	Eli kesik.
aklah	Sarı dişli.
aklam	(Kalem. C.) Kalemler. Oklar. Yayla atılan eski zaman silahlarından biri.
aklan	(Bak: Mâile)
akleb	Sarkık dudaklı.
akled	Yoğurt.
aklen	Akıl ile. Akıl yolu ile.
aklen ve naklen	Akıl ve haberlerin nakline göre. Akıl ve nakil yolu ile.
aklet	Yoğurt.
aklî	Akıl ile bilinen veya bulunan şey. Akla mensub. Akla dâir ve müteallik.
akliyye	Akılcılık. Akıl ile anlaşılan ve bulunan. Akıl hastalıkları.
akm	Kısırlık.
akmadde	'Anatomi: Omuriliğin dış; beynin iç tabakasını meydana getiren sinir lifleri. Beyin hücrelerinin çoğunu, akmadde teşkil eder.'
akmar	(Kamer. C.) Aylar. Yıldızlar.
akmed	Ensesi uzun ve kalın olan kimse. * Uzun boylu.
akmer	Ay gibi beyaz (yüz). Akça şey.
akmî	Yıpranmış, eskimiş. * Anlaşılmaz.
akmise	(Kamis. C.) Gömlekler.
akmişe	(Kumaş. C.) Kumaşlar, dokumalar.
akmus	Eşek, hımar.
akna	İnce, yumru burunlu kimse.
akna'	En çok kanaat getiren, en mukni'.
aknan	(Kınn. C.) Kullar, köleler.
akonitin	Fr. Kurtboğan denilen bir bitkiden çıkan zehirleyici bir madde.
akont	Fr. Sonradan hesaplaşmak üzere bir borç veya kazanç hissesinden alacaklıya yapılan ödeme.
akra'	Başı kel olan. * Saçları dökülmüş olan. * Çıplak dağ. ◊ (Kara. C.) Sırtlar, arkalar.
akraba	Aralarında soyca, nesebce yakınlık olanlar. Yakınlar.
akrad	Emir, bey.
akrah	Alnının ortasında akçe kadar beyaz yeri olan at.
akran	(Karin. C.) Birbirlerine derece, sınıf, liyâkat ciheti ile benzeyenler. Mümâsil. Emsal.
akras	(Kurs. C.) Yuvarlaklar, daireler, çemberler.
akrat	Kaşları olmayan.
akre'	Çok lâtif ve pek güzel Kur'an okuyan.
akreb	Zehirli ve tehlikeli küçük hayvancık. * Saatin kısa ibresi. * Semâda bir burç ismi. ◊ En yakın. Daha yakın. Ziyade yakın.
akrebe	Dişi akrep. * Çevik ve zeki cariye. * Ayakkabı bağcığı. * Kazan, tencere gibi eşyaları ateş üzerine asmağa yarayan 'S' şeklindeki kanca.
akrebek	f. Küçük akrep. Saatin kısa olan ibresi.
akrebiyyet	Daha yakın oluş. * Cenab-ı Hakkın insana olan yakınlığı. (Bak: Kurbiyet)
akref	Anası Arabdan babası başka milletten olan kimse.
akren	Kaşı çatık olan adam.
akres	Bir çeşit tuzlu veya ekşi ottur ve 'devenin yemişidir.'
akreşe	Dişi tavşan.
akret	Deve sürüsü. (50 ile 100 arası) * Dil dibi. ◊ Kısırlık.
akriba	(Bak: Akraba)
akriha	(Karah. C.) Temiz su. * Ağaçsız yer, ağacı olmayan tarla.
akromatopsi	Tıb: Renk körlüğü.
akropol	yun. Eski Yunan şehirlerinde içinde saray ve tapınakların bulunduğu müstahkem tepe.
akrostiş	yun. Edb: Mısraların ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru okununca manalı bir kelime veya has isim çıkacak şekilde düzenlenmiş manzume.
akrüb	(Karib. C.) Sandallar.
akruban	Erkek akrep.
aks	(C.: Ukus) Hilâf, muhâlif, zıd, ters. * Gölge gibi şeylerin bir yerde eser peydâ etmesi. Sesin veya ışık gibi şeylerin bir yere çarparak geri dönmesi. * Döndürmek. * Bir şeyin evvelini ahir More…
aks-endaz	f. Çarpıp duran.
aksa	En uzak. En son. Kusvâ. Nihayet. Irak.
aksa'	Boynuzu arka tarafına kaymış olan koyun.
aksab	(Kusb. C.) Kalın bağırsaklar.
aksad	Kırık şey.
aksakal	Köy ihtiyarı. Köy ihtiyar heyetinin başı.Muhtar.
aksam	Dişi yarısından ufanmış. * Boynuzsuz davar. ◊ (Kısım. C.) Kısımlar. Bölümler. Parçalar.
aksar	(Akser) Daha kısa. Pek kısa. En kısa.
akşar	(Akşın) Doğuştan derisi, kılları beyaz olan insan veya hayvan.
aksat	Çok doğru olan şey. Ayakları kuru olan hayvan. ◊ (Kıst. C.) Hisseler. Nasibler.
aksata	(Bak: Ahz u ita)
aksay	Çok uzak.
akser	(Kasir. den) (C: Akasır) En kısa, çok kısa.
akşer	Kızıl çehreli, kırmızı yüzlü adam.
akset	Ahsen, en güzel. AKSÎ: İnatçı. * Geçimsiz, huysuz. Uğursuz. * Ters, zıd.
akşet	(C.: Kuşut) Burun kamışı çökük ve yassı olan.
aksiyon	Fr. Şirket ve ticaret hissesi. * Kuvvet ve enerjinin dışa ve fiile çıkması.
akson	yun.Tıb: Sinir hücrelerinden çıkan uzantıların en önemlisi.
aksu	t. Gözlerde görülen bir hastalık.
aksülamel	(Bak: Aks-ül amel)
aksülümen	Kim. Klor ile civadan mürekkeb zehirleyici te'siri fazla olan bir tuz.
akta'	Kesmeler, kırılmalar. * Beylik araziler. * Alâkasızlıklar. ◊ Eli kesik olan adam.
aktaan	Kalem, seyf.
aktab	(Kutb. C.) Kutublar. Hak tarikatların reisleri, şahları.
aktan	(Kutn. C.) Pamuklar.
aktar	(Kutr. C.) Kuturlar. Çaplar. Dâirenin merkezinden geçen doğru hatlar. * Her taraf. * Güzel kokulu yağlar vesaire satan adam. Güzel kokular tâciri. * Ecza, ilâç satan adam. * Mahalle More…
aktâr-i âlem	Her taraf. Alemin dört bucağı. Alemin her yeri.
aktivizm	Hakikatin, düşüncede kalmasından ziyade, hayat ve fiile intikalini ve bütün ilimlerin, cemiyetin gelişmesine hizmet etmesini isteyen ve böylece iradenin faaliyet ve tesirliliğini açıklayan More…
aktör	Fr. Tiyatroda erkek oyuncu.
aktris	Tiyatroda kadın oyuncu.
aktüalite	Fr. Bugünkü hâdise veya mevzu. Günlük hâdiseler.
aktüel	Fr. Bugünkü, şimdiki.
aku	f. Baykuş, puhu.
akub	Toz.
akuk	(Bak: Ukuk)
akul	İshalden kurtaran bir ilâç.
akum	İyileşmez yara. Kısırlık. * Zahmet.
akümülatör	Fr. Fiz: Elektrik enejisini depo eden cihaz.
akur	Yaralıyan, ısıran köpek. Kuduz, azgın köpek. * Çok şerir, kötü kimse.
akurâne	f. Kuduzcasına, kudurmuşcasına, saldırırcasına.
akustik	Fr. Sese ait.Ses mevzuu. Kapalı yerde ses dağılma sistemi.
akva	Daha kuvvetli. En kuvvetli. (Bak: Ekva)
akva'	Kuyruğu beyaz, gövdesi siyah olan dişi koyun.
akval	(Kavl. C.) Sözler, kaviller.
akval-i hakîmâne	f. Hikmet sahiblerine yakışır sözler.
akvam	(Kavim. C.) Kavimler. Milletler. Toplumlar.
akvarel	Sulu boya resim.
akvaryum	Lat. Su hayvanlarını veya bitkilerini besleyebilecek tarzda yapılmış camdan su kabı.
akvas	(Kavs. C.) Kavisler, yaylar. * Virajlar, büklümler.
akvat	(Kut. C.) Yiyecekler, azıklar.
akvaz	(Kavz. C.) Kum tepeleri.
akve	Evin önündeki açıklık, meydanlık. Avlu.
akved	Uzun boyunlu.
akvem	Daha doğru. En doğrru.
akverin (akveriyat)	Büyük belâlar, musibetler, âfetler.
akves	Sıkıntılı an. * İhtiyarlıktan beli bükülmüş kimse. Kamburu çıkmış ihtiyar kişi.
akvet	Evin ortası. Evin çevresi. ◊ (C.: Ukâ) Hallaç masurası.
akviya	(Kavi. C.) Sağlam ve güçlü olanlar. Kuvvetliler.
aky	Koyu olan ve birbiri üstüne sağılmış olan koyun sütü.
akya	Lüfer azmanı denilen iri cins bir balık.
akyuvar	(Bak: Küreyvât-ı beyzâ)
akz	Atâ, bahşiş.
akza	Kadılıkta ve fıkıh ilminde daha ileri, daha bilgili.
akzef	Çok iftira atan. Çok kazifte bulunan. (Bak: Ekzef)
akzel	'Çok aksak; pek fazla topal.'
akzem	Zayıf.
akzer	Necis ve murdar nesne.
akziye	(Kaza. C.) Hükümler. Kararlar. * Tam cümleler.
âl	Sülâle, soy, hânedan. Akrabâ ve taallukat. * Yaz sıcaklarında su gibi görünen serap. * Hile, tuzak. ◊ Yüksek. Âlî. Yüce. Bülend.
alâ	'Gr:Arabçada harf-i cerdir. Buna isim diyen de olmuştur. Müteaddit mâna ile kelimenin başına getirilir; manevî istilâ ve tefevvuk bildirmek için ekseriyâ mecrurunu istilaya delâlet More…
ala	İtl. İtalyancadan gelen tabirlerin başında bulunup (usulünce, tarzında) manasını ifade eder. Meselâ: Alaturka - Türk tarzında gibi. ◊ Bahşişler. Lütuflar. Nimetler. İhsanlar.
alâ hide	Tek başına, münferiden, ayrıca.
alabalik	t. Akıntısı sert olan soğuk ve tatlı sularda bulunan bir cins leziz balık.
alabanda	İtl. Gemilerde dümeni tam sancağa veya iskeleye kırma, yahut geminin bir tarafındaki toplara ateş etme kumandası. * Mc:Şiddetle kınama ve azarlama.
alaca bayrak	Tar: Ondördüncü Yeniçeri Bölüğüne verilen ad.
alaf	(Elf. C.) Binler.
alafranga	İtl. Frenk tarzında olan, Fransız usulü.
alaik	(Alayık) Münâsebetler. Alâkalar. Mânialar.
alaim	İzler. İşaretler, deliller. (Bak: Alamet)
alak	Kan. Kızıl veya koyu ve uyuşuk kan. * Yapışkan veya ilişken nesne. * Hayvanat. * Bir işe mülâzemet eylemek. * Husumet-i lâzime veya muhabbet-i lâzime. Aşk ve muhabbet eylemek. Bir işe More…
alak suresi	Kur'an-ı Kerim'in doksanaltıncı suresinin adıdır. İkra' Suresi de denilir. Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
alâka	İlişik, rabıta, merbutiyet. * Gönül bağlama, sevgi, münasebet, taalluk, irtibat, mâlikiyet. Tasarruf. Müdâhale hakkı. Hisse. * Edb: Bir kelimenin hakiki mânâsından mecâzi mânâsına More…
alaka	Kan pıhtısı. Uyuşuk kan.
alâkabahş	f. İlgi uyandıran. Alâka uyandıran.
alâkadar	Alâkalı, münâsebetdar.
alam	(Elem. C.) Elemler. Kederler. Üzüntüler.
âlâm u askam	Kederler ve hastalıklar.
alamana	İtl. Küçük odun gemisi. * Büyük balıkçı kayığı. * Büyük balıkçı kayıklarına mahsus büyük ağ, ığrıp.
alâmat	(Alâmet. C.) İzler, nişanlar, alâmetler, işâretler.
alamat	Uzun ince bir cins balık. (Hint denizinde çok olur ve yılana benzer.)
alâmet	İz, nişân, işâret.
alan	Orman içinde açıklık, meydan.
alânî	Açıkta, meydanda, herkesin gözü önünde.
alâniyeten	Herkesin önünde, açıkça, alânen.
alarga	İtl. Açık deniz, engin.
alarm	Fr. Tehlike anında herkesi haberdar etmek için verilen işaret.
alas	Odun kömürü.
alaşim	Madenlerin eriyerek birleşmesi sonunda meydana gelen madde, halita.
âlât	(Âlet. C.) Vasıtalar. Âletler.
alaturka	İtl. Türkvari, Türk usulü, Osmanlı usulü.
alavere	Vapurlara kömür vermek için bordaya kurulan kademeli iskele. * Tulumbanın basıp emme suretiyle işlemesi. * Herc ü merc. Karışıklık, kargaşalık. * Bir şeyin elden ele verilerek veya atılarak More…
alavî	(İlâve. C.) İlâveler, ekler.
alay	(Ask.) 3-4 tabur piyade veya5 bölük süvari askerinden mürekkep kuvvet. * Debdebe ve gösterişle yapılan tören, geçit resmi. * Cemaat, topluluk, güruh, kalabalık, fevç. * Fazla miktar, More…
alay emini	Osmanlı İmparatorluğu zamanında bir alay askerin hesap işlerine bakan subay ki, binbaşıdan alt derecededir.
alay imami	Osmanlı İmparatorluğu zamanında bir alay askere imamlık vazifesini yapan subay.
alaybozan	Eskiden kullanılmış olan bir çeşit fitilli tüfek.
alaye	Yüksek yer, yükseklik.
alayiş	f. Bulaşıklık, bulaşma. * Debdebe, tantana, gösteriş.
alaz	Alev.
alb	Yiğit, kahraman, bahadır, cesur gibi manalara gelen bir sıfattır. ◊ (C.: Ulub) Eser. * Yaşlı keler.
albasti	Ateşli bir lohusalık hastalığı, lohusa humması.
albatr	f. Yumuşak ve beyaz bir çeşit mermer, kaymak taşı.
albay	Yarbay ile tuğgeneral arasındaki askeri rütbede olan üstsubay.
albora	İtl. (Denizcilik) Serenlerin, direklerin üzerine kaldırılıp bağlanması. * Floka küreklerinin, selâmlamak için yukarı kaldırılması. * Dalyanlarda ağın yukarı alınması ile balığın toplanması. More…
albüm	Lât. Fotoğraf resimlerini veya sair resim, şekil ve hatıraları içine alan defter veya kitap.
albümin	Fr. Tıb:Nebat ve hayvanların etli ve sulu kısımlarında bulunan karbon, oksijen, azot, hidrojen ve kükürt bileşiği gıdalı madde.
alc	(C.: Uluc) Yaramaz huylu kişi.
alcem	Uzun boylu, uzun.
alçi	Sağlam harç yapmada kullanılan beyaz toz, cibs.
alcün	Ahmak kadın. * Semiz dişi deve.
ald	Boyun siniri.
aldehit	Lât. Kim: Alkol veya asitlerden elde edilen kimyevi bir sıvı.
âle	Güneş, yağmur gibi etkenlerden korunmak için yapılmış barınak. * Fakirlik. ◊ f. İlaç için kullanılan ve 'Hint Sünbülü' adı verilen çiçek. ◊ (C.: Al) Harbe.
alebat	Yemek kapları, çanaklar.
alebe	(C. Alebât) Yemek kabı, çanak.
alef	(C. A'lâf - Ulufe) Saman, ot, yulaf. * Hayvan yemi. ◊ Cana yakın.
alef resmi	Hayvanların yedikleri saman ve otlardan alınan vergi.
âlek	f. İlaç için kullanılan ve 'Hint Sünbülü' adı verilen bir çiçek.
alek	Sülük. * Kan pıhtısı.
aleka	(C.: Alekat) Yapışkan balçık, çamur. * Kan pıhtısı. * Uyuşmuş kan. * Sülük.
aleksi	yun.Tıb: Okuma kabiliyetinin kaybedilmesi.
alel	İkinci defada içmek.
âlem	Bütün cihan. Kâinat. * Dünya. * Her şey. * Cemaat. * Halk. * Cemiyet. Dehr. * Hususi hal ve keyfiyet. * Bir güneş ile ona tâbi olan ve etrafında devreden seyyarelerin teşkil ettiği dâire. More…
alem	Bayrak. * Nişan, işâret. * Özel isim. * Mc:Yüksek dağ. * Büyük âlim. * Üst dudakta olan yarık.
âlem-efruz	f. Âlemi parlatan, bütün âleme ışık saçan.
âlem-penah	f. Cihanın sığındığı (yer veya saha).
âlem-suz	f. Cihanı yakan.
âlem-tab	f. Dünyayı aydınlatan, cihanı parlatan.
âlemane	f. Dünya ile ilgili. Dünyevî.
âlemârâ	f. Dünyayı, âlemi süsleyen.
alemdar	Bayrağı veya sancağı taşıyan. Bayraktar, sancaktar.
alemdarî	Bayraktarlık.
alemefraz	Bayrak kaldıran, bayrak çeken.
âlemeyn	İki âlem. Dünya ve âhiret.
âlemgir	f. Bütün âleme yayılan, cihanı kaplayan, dünyayı zapteden.
âlemî	(C.: Âlemiyan) (Âlem. den) Dünyaya ait. İnsan.
alemî	(Alem. den) Has isimle alâkalı. Aleme aid.
âlemîn	(Bak: Âlemûn)
âlemiyan	(Âlemî. C.) Âleme mensub olanlar, insanlar.
âlemnüma	f. Dünyayı gösteren.
âlempesend	f. Bütün herkesin hoşuna gidip beğendiği şey.
âlemşümul	Bütün dünyayı alâkadar eden, dünyayı kaplayan ve her yerde tanınmış olan.
âlemûn (âlemîn)	(Âlem. C.) Âlemler.
alen	Aşikâr, apaçık, meydanda olma.
alenda	(C. Alânid) Çok sağlam nesne.
alendat	Katı, sağlam nesne. ◊ Kuvvetli deve.
alenen	Gizli olmayarak, açıktan.
aleng	f. Hücum eden asker. * Siper, istihkâm.
aleni	Açık olarak, meydanda. Gizli olmayarak.
aleniyye	Açık, aleni, göz önünde.
aleniyyet	Göz önünde olma.
alenked	Çok sağlam nesne.
ales	Bir cins buğday ki bir kabuk içinde iki tane olur. * Buğday arasında biten çavdar ve mercimek. * Büyük kene. * Bir nevi karınca. * Katı, sağlam nesne. ◊ Şiddetli kıtal.
âlet	Bir işte veya bir san'atta kullanılan vasıta. Bir makinayı vücuda getiren ve işlemesine yardım eden parçalardan her biri. * Sebeb, vesile, vesâit. * Edevat. Avadanlık. ◊ More…
alettafsil	Uzun uzadıya, mufassal olarak.
alettahkik	(Ale-t-tahkik) Hakikat üzere, kat'i surette. Besbelli.
alettahmin	Aşağı yukarı, tahminen.
alettahsis	Hususi olarak, bilhassa, hele, en çok.
alettedric	Azar azar.
alettertib	Tertibli olarak, sırasıyla.
alettevali	Arası kesilmeksizin, birbiri ardınca, arka arkaya.
alev	Ateşten çıkan parlak ve yanar hava. * Mızrak ucuna takılan küçük bayrak, flama.
alev-gir	f. Alevlenmiş.
alev-hiz	f. Parlayan, alevlenen.
alev-keş	f. Alevden fırlayan.
alev-riz	f. Alevlenen, alev saçan.
alevî	Hz. Ali'ye mensub olan. Hz. Ali'ye âit ve müteallik. (Bak: şia)
aleyh	(Aleyhi - Aleyhâ) (Alâ edatının zamirle birleştiği zamanki şekli.) Aleyhinde, onun hakkında, onun üzerine.
aleyhdar	Muhalif olan. Aynı fikirde olmayan. Zıt olan.
aleyhim, aleyhima	Aleyh edatının cemi ve tesniye şekilleri.
aleyhissalatü vesselam	Salât ve Selâm onun üzerine olsun, meâlinde Peygamberimiz Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) ismini duyunca söylenmesi sünnet olan bir duâdır.
aleyke	Senin üzerine, sana.
aleyküm	Sizin üzerinize, size.
aleyna	Bizim üzerimize, bizim hakkımızda. Bize.
alfabe	Fr. Bir lisandaki sesleri gösteren harflerin, belli bir sıraya göre dizilmiş takımı. * Okuyup yazmayı yeni öğrenecekler için başlangıç kitabı. * Bir işin başlangıcı.
alfabetik	Fr. Alfabe sırasına göre dizilmiş.
algi	(İdrak) İnsanın kendi varlığından veya çevresinden aldığı uyarımların, zihinde yorumlanması, mânalandırılması. Doğru idrak gibi yanlış idrak da olabilir. Yanlış idrak göz yanılması yâhut More…
algun	f. Kırmızı renginde, koyu ve parlak pembe.
alh	Akıl gitmek. * Tembel olmak.
alhan	Deve kuşunun erkeği. * Karnı çok aç kişi.
alhece	Demiri ateşte kızdırıp yumuşatmak.
âli	Büyük, yüksek, şerif, celil, aziz olan.
ali	Üstün. Yüce. Çok büyük. Meşhur. Necib.
âli baht	f. Talihli, şanslı, bahtlı.
âli-cenab	f. İyilik sahibi, yüksek ahlâklı. Cömerd. Büyük zat.
âlî-tebar	f. Sülâlesi temiz ve soyu yüce olan.
âlic	İki hörgüçlü büyük deve. Yumuşak nesne. * Kırda bir kumlu yer.* Alcân dedikleri otu yiyen deve.
âlicah	(Ali-câh) f. Mevkii yüksek. Yüce mevkide bulunan.
âlih	'(C.: Alihât) Mabud; tapınılan, ibadet edilen şey.' ◊ Deve kuşunun dişisi. * Hafif mizaçlı.
âlihe	(İlah. C.) Bâtıl ilâhlar. (Bak: İlâhe)
alîk	Hayvana bir defada verilen yem. * Asılan torba.
alika	İçine birşey koyacak torba. * Yem.
alîl	Hasta. İlletli.
âlim	Bilen, bilgili. * Çok şey bilen. * Çok okumuş, bilgiç. * İlim ile uğraşan. Hoca.
alîm	Bilen. İlmi, ebedi ve ezeli olan Cenab-ı Hak.
alim	Üzüntülü, kederli, ıztırab çeken.
âliman	f. (Alim. C.) Alimler.
âlimâne	f. Alimlere yakışır surette. Bilenlere yakışır şekilde.
alîn	Aleni, açık.
alivre	Elde edildiği vakit teslim edilmek üzere, bir mahsul üzerine önceden yapılan satış.
âliye	Yüksek, yüce. Şerif ve aziz olan. * Necid ve Hicaz ülkesi. * (C.: Avali) Süngü başı.
aliyy	Necip, büyük, yüksek, meşhur, namdar, ünlü.
âliyye	Âlete mensup. Âletle alâkalı. * (C.: Alâyâ) Yemin etmek.
alizarin	Fr. Eskiden kök boyası denilen bitkiden çıkarılırken, şimdi kimya usulleriyle hazırlanan boya maddesi.
alize	Fr. Tropikal bölge denizlerinde sürekli olarak esen rüzgârın adı.
alizende	f. Çifteli at.
alkam	Acı salatalık, hıyar.
alkame	Acılık, acı tat. Acı hıyar.
alkiş	Tar: Padişahlarla vezirlerin kadirlerini yükseltmek maksadıyla yapılan merasim hakkında kullanılan bir tabir.
alkol	Fr. Mayalanmış içkilerin damıtılmasıyla elde edilen sıvı madde. Sarhoş edici etkisi vardır. Alkollü içkiler hem beden sağlığına, hem de ruh sağlığına zararlıdır. Dinimizde her türlü alkollü More…
allaf	Yulaf satan kimse.
allah	İnsanı, dünyayı, kâinatı, görülen veya görülemeyen bütün varlıkların yaratıcısı.
allak	Sözünde durmaz. * Hilekâr, kendisine güvenilmesi doğru olmayan. ◊ Sakızcı.
allâm	En çok bilen, her şeyi hakkı ile bilen. (Cenâb-ı Hakka mahsus bir sıfat olup, başka mahluka denemez.)
allâme	Çok büyük alim. Meşhur olmuş büyük mütefekkir. Her ilimde ihtisas sahibi.
allet	Kişinin, avreti üstüne aldığı ikinci avret. * Üvey ana.
allüsinasyon	Fr. (Bak: Hallüsinasyon)
alman	Almanyalı, Cermen.
almanak	'Fr. Kitab biçiminde bir çeşit takvimdir. Senenin bölümlerinden başka bayram, yıldönümü gibi muayyen günleri gösterir; ayrıca astronomi, meteoroloji, istatistik bilgiler de verir.' More…
alotropi	Kimya bakımından bir değişiklik olmadığı halde bir cismin ayrı hususiyetler göstermesi hali. Meselâ: Kırmızı ve beyaz fosfor arasında, birleşim farkı yoktur. Buna rağmen renklerinin ayrı.
alpaka	Güney Amerika'da yaşayan ve büyüklüğü keçi ile deve arasında olan bir hayvan. * Bu hayvanın kılından mamul bir cins ince yünlü kumaş.
als	Karıştırmak.
altays	Düz, berrak, kaypak nesne.
altbilinç	(Bak: Şuuraltı)
altin kozak	Padişahlar tarafından yabancı hükümdarlara gönderilen nâme-i hümayunun konulduğu muhafaza.
altipatlar	Revolver denilen mükerrer ateşli, altı mermi alan tabanca.
alu	f. Erik, şeftali. * Tuğla fırını.
alu-bâlu	f. Vişne.
alu-gürde	f. Caneriği.
alud	(Alude) f. Karışmış, karışık, mülevves. Bulaşmış.
alude-dâmân	f. Eteği bulaşık, iffetsiz kadın.
alude-gân	f. (Alude. C.) Suçlular, kabahatliler. Bulaşıklar, bulaşmışlar.
alude-gî	f. Dalmış, garkolmuş. Bulaşıklık.
alufe	(Ulüf. C.) Hayvan yemi.
alüfte	f. Muhabbet ve sevgiden deli gibi. * Alışık, nâmus perdesi yırtık, iffetsiz kadın. Fâhişe.
alüfte-gân	f. (Alüfte. C.) Nâmus perdesi yırtık kadınlar. Fâhişeler.
alügde	f. Saldırıcı, şiddetle saldıran.
aluk	Arzu. * Kendi yavrusundan başka yavruyu emzirmek isteyip yine burnuyla koklayıp emzirmeyen deve. * Devenin otladığı ot. * Süt.
alus	f. Naz veya kırgınlık sebebiyle göz ucuyla bakmak.
alusî	f. Nazlanarak göz ucu ile bakan kimse.
alüvyon	Nehirlerin sürükleyerek taşıdığı toprak.
alya	Yüksek yer, yükseklik. * Gökyüzü.
alyan	Uzun, iri yarı kimse.
alye	Fakirlik.
alyuvar	(Bak: Küreyvât-ı hamra)
alz	(C.: Alzât) Sabırsızlık. * Hastaya ârız olan titremek. * Hafiflik. * Acele
ama'	Dağbaşlarında olan duman.
âmâç	f. Saban demiri. * Hedef, nişan tahtası.
âmâç-gâh	f. Nişan atılan yer, nişan yeri. Hedef mahalli.
âmâde	f. Hazırlanmış, hazır.
âmâde-gî	f. Hazırlık, âmâdelik.
amah	f. Şiş, kabarcık.
amâim	(İmâme. C.) Sarıklar, imâmeler. ◊ Dağınık cemaat.
amâir	(Amâyir) (İmâret. C.) İmâretler. Mâmur etmeler. * Sâlih fakirlerin veya kendisini idare edemiyen veya çalışamıyan talebe-i ulumun, fukarâ-i sâlihînin iâşesinin te'min edilmeleri.
amak	(Maak ve Mauk. C.) Göz pınarları.
amaka	Derinlik. * Iraklık.
âmâl	(Emel. C.) Emeller. Arzular. Gayeler. Dilekler. İstekler.
amalika	Çok eskiden Sina yarımadasında yaşadıkları sanılan ve gariplikleriyle şöhrete erişen bir kavim.
amame	Sarık. Ammâme. Başa sarılan ve sünnet-i seniyye olan kisve. (Bak: İmâme)
aman	(Emân) Emniyet. İmdat. Yardım dileği. Afv, ricâ, niyâz. * Sabırsızlıkla hiddet ve infiâl ifâdesi. * Tenbih, sakındırma.
aman-name	f. Bir şahsa iltimas yapması için, başka bir kimseye hitaben yazılan pusula, yazı.
amar(e)	f. Hesap. * Araştırma. * Tıb: Karında su toplanma hastalığı.
amare	(C.: İmâr) Fes gibi başa giyilen nesne.
amare-gir	f. Hesap işleriyle uğraşan kişi. Muhasebeci.
amariyye	Deveye konulan mıhfe.
amas	f. İnsan vücudunda meydana gelen sis ve kabarcık. ◊ şiddetli harp. * Zahmet, meşakkat.
amase	şiddet. * Zulmet.
amatör	Fr. Bir işi para kazanma maksadıyla değil de, zevk için yapan kimse.
amay	f. Süsleyen, dolduran mânasına gelir ve kelimelere eklenerek kullanılır.
ambalaj	Fr. Eşyayı taşınabilir bir hale koymak için sarma veya sandığa yerleştirme işi.
ambargo	Bir para veya malın kullanılması veya başka bir yere götürülmesi ya da bir geminin bulunduğu limandan ayrılması yasağı.
amd	Niyet, kasıt, istek, arzu. * Direk koymak.
amden	Kasten, bile bile. İsteyerek.
ame	f. Divit, yazı hokkası. ◊ Tereddüt. * Tenbellik.
âmed	f. (Mâzi fiili olup mastar gibi kullanılır). Gelmek, geliş, vürud eyleme.
amed	Sütunlar. * Birşeye devam üzere olma. * Mülâzemet etme.
âmed ü reft	Geliş-gidiş.
âmed ü şüd	'Varıp gelme. Gidiş geliş; geldi gitti.'
âmede	Gelmiş. Vürud eylemiş.
âmede-gû	f. Hazırcevap. Düşünmeden hemen güzel söz söyleyen kimse.
âmedî	f. Geliş.
âmediye	f. Gümrük vergisi.
ameh	Basiretsizlik. Tahayyür, tereddüt. Doğru ciheti bilmemek.
amel	İş. Çalışma. Bir emri veya vazifeyi yerine getirme. * Kâr, iş işleme. * Dini bir emri yerine getirme, tatbik etme. İtaat. İbâdet.
amele	(Âmil. C.) Âmiller. Amel edenler. * Irgat, işçi.
amelehu	Tarafından yapıldı. mânâsına gelir ve bir sanat eserinde san'atkârın imzasından önce yazılır.
amelen	Bilfiil, işleyerek, fiilen, çalışarak.
amelî	(Ameliyye) Amele mensup ve müteallik olan. Fiil olarak. İşlemek suretiyle. Pratik. Tecrübeli.
ameliyyat	Ameller. işler. * Bir bilginin iş olarak tatbiki. * Tıb: Operatörlük. Cerrahlık.
amelles	Kuvvetli adam. * Kurt. * Yavuz, çirkin at.
amellet	Sağlam, muhkem, katı nesne.
amelmande	f. İş yapmaz hâle gelmiş olan. Muattal. Battal. Çok yaşlı. Sakat veya hasta olup çalışamaz hâle gelmiş olan.
amelnüvis	f. Kasların çalışmasındaki değişiklikleri işaretleyen âlet.
âmen	Çok veya en emin ve güvenilir.
amen	Bir yerde mukim olmak, ikamet etmek.
âmenna	İnandık, öylece kabul ederiz, ona diyecek yok (meâlindedir.)
âmentü	İmân ettim demek olup Ehl-i Sünnet Mezhebi olan mü'minlerin iman esaslarını kısaca toplayan ifâdenin has ismidir.
amer	(Amr, ömr, imâret) Muammer eylemek. Çok zaman yaşayıp kalmak. Muammer olmak.
ameş	Gözü zayıf olan, gözü yaşlanıp durmadan akan.
ameysel	Arslan. * Şişman, büyük deve. * Kaftanını yere sürüyerek gezen tembel kimse. * Uzun kuyruklu geyik. * Enli nesne. * Kerim, şerif nesne.
ami	Senevî, yıllık. * Avamca. İleri gelenden olmayan. Câhil. Havassa âit olmayan. Avama âit ve müteallik.
âmid	Diyarbakır'ın önceki adı.
amid	Çok hasta. * Aşk hastası. * Başlıca nokta. * Önder, şef, komutan. Rehber. * Haraç alan kimse.
amig(e)	f. Karışık. * Hakikat. * Mc: Çiftleşme.
amih	Şaşkın, şaşırmış, şaşakalmış.
amihte	f. Karışmış, karışık.
amihte-gî	f. Karışmış olma.
amije	f. Şair. * Karışmış, karışık.
amik	Hicaz vilâyetinde ulu bir ağaç.
amik(a)	Dibi çok aşağıda, derin. * Mc: İnceden inceye pek ziyade araştırma ve düşünceden sonra anlaşılabilen derin ve ince mes'ele.
âmil	Yapan. İşleyen. *Sebep. * Vergi tahsiline memur kimse. * Mütevelli. * Vâli. *Gr: İraba te'sir eden yüz şeyden altmışı. (Yalnız ismi mecrur yapanlar yirmi adettir).
amil	Arzusu, isteği olan.
âmile	(C.: Avâmil) (Amel. den) Bacak, ayak.
âmiletân	İki ayak, çift bacak.
amîm	Herkese mahsus. Umuma âit. * (C.: Umem) Tam, tamam.
âmin	(Emn. den) Gönlü müsterih, kalbinde korku bulunmayan. * Emniyet ver.
amin	Yâ Rabbi! Öyle olsun, kabul eyle! (meâlinde olup, duânın sonunda söylenir). İncil'de iki yerde geçer. Tevrat'ta da geçer. İbranice ve Süryanicede de vardır. Hakikat, çok doğru, More…
amin alayi	Eskiden çocukların ilk okula başladığı gün yapılan merasim.
amin-han	(C.: Aminhânân) f. Amin diyen.
âmine	Emin olan. Kalbinde korku olmayan kadın. * Peygamberimiz Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâmın öz annesinin adı. Yirmi sene yaşamıştır. Hazret-i İbrahim Aleyhisselâmın dini üzere idi. More…
aminen	Emniyet ve huzur içinde, selâmetle, emin olarak. Sağlam olarak.
amir	Mâmur eden, harâbelikten kurtaran, şenlendiren. * İmâr olunmuş. * Devlete âit, mirî. ◊ Şen, mamur.
âmir(e)	Büyük me'mur. Emreden, iş gösteren. * Huk.:Bir kimseyi öldürmek veya bir uzvunu kesmek ve sakatlamak tehdidiyle bir filli yapmaya veya yapmamaya zorlayan ve bu tehdidi yapmaya muktedir More…
amiral	Emir-ül bahr, Emir-ül-mâ. Bahriye kumandanı, kaptan. Deniz generali.
âmirane	f. Emredercesine. Amir imiş gibi. * Emreden büyük kimseye yakışır şekilde.
âmiriyyet	Kumandanlık hâli. * Amir, emredici olmak.
âmirz-kâr	f. Bağışlayan, affeden Allah. * Affeden, bağışlayan.
âmirziş	f. Allah'ın afvetmesi, bağışlaması. * Bağışlama, afvetme.
amis	Sirkeyle ıslanmış çiğ et.
amit	(C.: Amâmit) Zarif, çeri, değerli kimse. ◊ Yünü, üstüne yumak edip sarmak.
âmiyane	f. Âdice. Bayağıca. Cahillere yakışır surette.
âmiyy	Avama ait, avamca.
âmiz(e)	f. Karışık, karışmış. (Âmihten)  mastarından imtizaç etmek, karıştırmak mânasındadır.
âmiz-gâr	f. Uygun, münâsib, yaraşır.
âmize-mu(y)	f. Saçı sakalı kırlaşmış olan adam. Kır sakallı kimse.
âmize-muyî	f. Kır saçlı ve kır sakallı kimse.
âmiziş	f. Uysallık, imtizaç, uyuşma.
âmm	Herkese âit. Umuma âit. Hususi ve bazılara mahsus olmayan. Umumi.
amm	Amca. Babanın kardeşi. * Çok cemaat.
âmm lâfizlar	Aynı cinsin birçok fertlerine birden delâlet eden lâfızdır. 'Kavil, cemaat, nisa' lâfızları gibi.
amma	(Bak: Emmâ)
ammal	Yapıcılar. * Devleti idare eden adamlar.
amman	Şam diyârında Belka şehrinin adı.
ammar	Bayındırlaştıran, imar eden.
ammat	(Amm. C.) Amcalar.
âmme	Tülbent sargı. * Su içinde üstüne binip yüzülen şişirilmiş tulum. * Umumi. Herkese ait. ◊ Baş yarığı, insanın beynine kadar ulaşan baştaki yara.
amme	den müteşekkil suâl cümlesi. Neden, nelerden, neyi?... meâlindedir. ◊ Hala, babanın kız kardeşi.
amme nevalühü	Cenâb-ı Hakkın lütuf ve ihsanı herkese veya herşeye şâmildir. meâlinde.
ammered	Her şeyin uzunu. * Yaramaz huylu. * Belâ ve meşakkat.
ammeten	Umumi olarak, herkese ait olarak, genel tarzda.
ammuriyye	Ankara şehri. Türkiye'nin başkenti.
ammus	Güçlü ve kuvvetli kişi.
amnezi	Psk. Hafıza kaybı, erken bunama, ihtiyarlık bunaması, histeri, beynin zedelenmesi gibi hâllerde meydana gelir. Hafıza kaybı kısmî veya umumi (genel) olabilir. Hasta, belli bir olaydan More…
amortisör	Fr. Otomobillerde veya diğer makinelerde sarsıntı, gürültü gibi şeyleri hafifletmeğe yarayan tertibat.
amper	Fr. Elektrik akımında şiddet birimi.
ampermetre	Fr. Elektrik akımının şiddetini ölçmeye yarayan âlet.
ampul	Fr. İçinde elektrik akımı yardımıyla ışık vermeye yarayan bir iletken bulunan, havası boşaltılmış olan cam şişe. * İçinde sıvı ilâç bulunan, ağzı kızdırılarak kapatılmış küçük şişe.
amr	Eski fetva metinlerinde erkeği temsil etmek için kullanılan umumi isimlerden birisi. (Bak: Zeyd-Amer)
amrus	(C.: Amâris) Kuzu. * Çok yürütmek istediklerinde yürümeyen davar.
amrut	(C.: Amârit) Hırsız.
ams	Eskiyip mahvolmak. * Bilirken bilmezlikten gelme.
amşuş	Üzerinden üzümü alınmış üzüm salkımı.
amuc	Eğri giden ok.
amucazade	f. Amca oğlu.
amud	Dik, dikine. Sütun, direk.
amude	f. Dizi, dizilmiş.
amuden	Dik olarak, dikine. Dik surette.
amudî	Yukarıdan aşağıya dikey olarak. Direk gibi yukarıdan aşağıya düz ve şakulünde olarak.
amug	f. Uzun boylu adam. * Ciddiyet, vakar.
amuhte	f. Öğrenmiş.
amuhte-gâh	f. Muallimler, öğretmenler.
amûmet	Amcalık.
amûr	İki diş arasında olan et.
amur	(C.: Âmar) Bekâ mânâsına. Ömür. Her kişinin hayât müddeti.
amürg	f. Fayda, menfaat, kâr. * Kader, kıymet. * Zahire, meyve. * Esas, hülâsa, özet. * Bir mikdar.
amürz	f. Afveden, bağışlayıcı.
amürzende	f. Bağışlayan, afveden.
amürzgâr	f. Affeden, bağışlayan. Günahları bağışlayan Allah.
amürziş	f. Bağışlayış, afvediş.
amus	Karanlık.
amût	f. Yalçın kayalarda ve yüksek yerlerde yapılmış olan kuş yuvası.
amut	Bir kimsenin peşinden ayıbını söylemek.
amuz	f. Öğretmek mastarının emir kökü.
amuzende	f. Talebe, öğrenci. * Muallim, öğretmen. Öğreten.
amuziş	f. Öğrenme. * Öğretme, tedrisat.
amuzkâr	(Amuzgâr) f. Muallim. Öğretici.
amuzkârî	(Amuzgârî) Öğretmenlik, öğreticilik, muallimlik.
amyâ	(Müe.) Kör, a'ma.
amyant	Kolayca bükülebilen, ateşe dayanıklı liflerden yapılmış bir çeşit asbest.
ân	f. Uzağı gösteren işâret ismi. Şu. Bu. O. * Güzellik câzibesi. Melâhat. Güzellik. * Cemi edâtı. Kelimenin sonuna getirilerek cemi' yapılır. Meselâ: Âlimân - Âlimler. Anân: Onlar. Merdân
an	Arabçada harf-i cerrdir. Ekseri ismin, kelimenin başına getirilir. Türkçe karşılığı 'den, dan' diyebiliriz. ◊ En kısa bir zaman. Lahza. Dem. Cüz'i bir zaman.
an mim amed	f. Tar: İslâmiyeti ve Türkçeyi öğretmek maksadıyla, devşirilerek toplanan ve Türk köylülerine satılan acemi oğlanlardan, müddetini tamamlayarak Rumeli Ağasının tezkeresiyle ulüfeye More…
an'anât	(An'ane. C.) Rivayetler. * Gelenekler, an'aneler, âdetler, örfler.
an'ane	'Âdet, örf. * Ağızdan nakledilen söz, haber. * Ist: Bir haberin veya bir hadis-i şerifin 'an filân, an filan' diye râvileri bildirilmek suretiyle olan nakil. * Silsile.
an'anevî	An'ane ile alâkalı.
an'aneviye	An'aneciler. * An'aneden gelen.
ânâ	(Ani. C.) Gece yarısı vakitleri.
anâ'	Zahmet, meşakkat, güçlük, zorluk.
anâbil	Kaba nesne.
anâdil	(Andelib. C.) Bülbüller.
ânâf	(Enf. C.) Burunlar.
anâfet	Kabalık, sertlik.
anafor	Denizde akıntının yanında veya altında, onun ters istikametinde olarak akan su. Akıntı mukabili.
anâk	(C.: Ânuk) Dişi keçi yavrusu. * Zahmet, meşakkat. * Karakulak dedikleri hayvan.
anak	En zarif, en yakışıklı, en güzel.* Çok ferah, çok sürurlu.
anakat	Muvaffakiyetsizlik. Ümidi boşa çıkma.
anâkib	(Ankebut. C.) Örümcekler.
analjezi	yun.Tıb: Acı hissinin kaybı.
analoji	Mant. Benzetme yoluyla sonuç çıkarma. Bilinmeyen bir durum, bir hadise, bir münasebet ve bir varlık hakkında hüküm vermek için bilinen bir benzeri hakkındaki bilgilerden faydalanılarak More…
anamalcilik	(Bak: Kapitalizm)
ânân	f. (An. C.) Onlar.
anân	Bulutlar. * Gökyüzü, semâ.
anane	Bir tek bulut.
anarşi	yun. Başıboşluk. Din ve nizam tanımamak. Din ve nizam düşmanlığı. Birden başıboş kalmak.
anarşist	Anarşi taraftarı. Anarşi ve karışıklık çıkaran.
anâsir	(Unsur. C.) Unsurlar. Bir şeyin meydana gelmesine sebeb olan temel esaslar. Elementler.
anat	(An. C.) Anlar, zamanlar.
anatomi	Canlıların yapısını ve bu yapıyı meydana getiren uzuvları inceleyen ilim dalı. Tıbtaki önemi çok büyüktür.
anayasa	(Bak: Teşkilât-ı esâsiye)
anaz	Bir büyük kuşun adı.
anber	Güzel koku. Adabalığı ve kaşalot denilen büyük balıkların barsaklarında teşekkül eden güzel kokulu madde. * Derisinden kalkan yapılan bir balık.
anber-bar	f. Güzel kokulu. Anber kokulu.
anber-efşan	f. Anber saçan.
anber-nisar	f. Güzel koku yayan. Anber kokulu.
anber-sirişt	f. Anber gibi güzel kokulu.
anber-ter	f. Güzellerin zülüfleri ve benleri. * Mc: Geceleyin.
anbera	İğde yemişi.
anberî(n)	Güzel kokulu. Anber kokulu.
anbes	(C: Anâbis) Arslan.
anca	f. Orası, ora, orada.
ancec	(C: Anâcic) Büyük nesne. * Fesliğen adı verilen çiçek.
ancehaniye	Kibir, azamet.
ancehiyye	Bilmezlik. Büyüklük. Ululuk.
ancere	Dudak uzatmak.
anded	Ayrılık, firak.
andel(e)	Yaşı büyük deve. * Uzun, tavil. * Avazla çağırmak.
andelib	Bülbül. Seher kuşu. * Mc: Hz. Resul-u Ekrem'in (A.S.M.) bir ismi.
andelibân	f. Andelibler, bülbüller.
andem	Tıb: Kanı durdurmak için kullanılan bir çeşit reçine.
andezit	Yanardağ lâvlarının soğumuş kalıntısı.
âne	Bir aşiretin bütünlüğü veya işleri veya şerefi. * Dişi ve yabani eşek. * Yabani eşek sürüsü. * Cedi (keçi) burcundan bir kısım yıldızlar. * Kasık kılı. * Apış arası, kasık. ◊ f. More…
aneban	Erkek geyik.
aned	Cânib ve nâhiyeler.
anede	Çok inatçılar. Muannidler.
anef	Kabalık (inceliğin zıddıdır).
anem	Bir ağaç cinsi ki, kızıl yumuşak budakları olur.
anen	Arız olmak.
anen fe anen	Zamanla, gittikçe, devamlı.
anese	Ünsiyet etmek. Karşılıklı görüşmek, arkadaş olmak, yakınlık göstermek. (Vahşetin zıddı)
aneşneş	Uzun boylu.
anestezi	yun.Tıb: Bütün vücutta veya vücudun bir kısmında hislerin az veya çok miktarda kaybı.
anet	Cimâdan âciz olmak. * Ağaçtan yaptıkları deve ağılı.ANET:  (C:Anât) Fâsık. * Diz kılı. * Yaban eşeği sürüsü. * Fırat ırmağı kenarında bir köyün adı. ◊ Günah. Zinâ . * Helâk.
aneze	Ucu demirli uzun ağaç, (ki asâdan uzun, süngüden kısa olur.)
anfe	Dudak altında biten kıllar.
angâh	(Angeh) f. O vakit. Ondan sonra.
angarya	yun. Ücretsiz olan iş. Meccanen görülen iş. Baştan savma görülen iş. (Bak: Suhre)
anglosakson	Büyük Britanya'da yerleşen Germen ırkından aşiretlerin adı. * Ana dili İngilizce olan şahıs.
anha minha	Şundan bundan, şöyle böyle ederek, şu bu, öteberi.
anhü (anhâ)	Ondan. (İşaret zamiri).
anhüm	Onlardan (mânasına işaret zamiri).
anhümâ	Her ikisinden.
ani	(C: Anat-Unât) Mütevazi, alçak gönüllü. * Köle * Meşgul. * Iztırab çeken. Muztarib. * İşçi. * Müfettiş. * Tahsildar. (Müennesi: Aniye) ◊ Ansızın, birdenbire. Bir anda. Hemen.
anîd	(İnad. dan) Çok inadçı. * Daima suyu akıp iyileşmeyen yara. (Bak: Anud)
anîde	Kabile, ehl-i beyt.
ânif	Yakında geçen. Pek yakın geçmişte.
anif	Sert, kaba.
ânife	Gençlik çağının başlangıcı.
ânifen	Yukarıda. * Az önce, biraz evvel.
anik	Çok nesne. * Devenin ancak dizini çekip yürüyebildiği kumlu yer. ◊ İnce, zarif, güzel. Acaib. ◊ Ense, boynun arkası.
animizm	Sosy: Ruhları İlâh sayan batıl bir din. Ruhlar cisimler gibi Allah'ın mahlukudur. Onun emirlerine tâbidir.
anin	f. Yağ çıkarmağa mahsus olan yayık.
anis	Şişman ve iri deve. * İhtiyar bekâr. * İhtiyar kız.
anise	f. Sıkı bağlanmış. * Koyulaşmış, katılaşmış şey. (Kan ve mürekkeb gibi akıcı maddeler.) ◊ Cana yakın kız veya kadın.
aniye	(İnâ. C.) Yemek kapları, tabaklar, kap-kacaklar. ◊ Son derece kızgın su.
aniz	Iztırablı, muztarib.
ank	Kapı, bâb. * Güzel, hoş, gökçek olmak.
anka	İsmi olup cismi bilinmeyen bir kuş. Çok büyük olduğu anlatılır. Zümrüd-ü Anka ve Simurg gibi isimlerle de anılır. * Uzun boyunlu kadın. * Arabdan bir kimsenin lakabı. * Zahmet, meşakkat. More…
ankas	Erkek tilki yavrusu.
anke	Sağlam olan nesne. * Ahmak.
ankeb	Erkek örümcek.
ankebet	(C.: Anâkıb) Dişi örümcek.
ankebut	Örümcek.(Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâmın Ebubekir-i Sıddık (R.A.) ile küffarın tazyikinden kurtulmak için tahassun ettikleri Gar-ı Hira'nın kapısında iki nöbetçi gibi, iki More…
ankebutiye	Örümcekler.
ankur	Her nesnenin aslı.
ankût	Örümcek. Evcil, al kumru.
annab	Üzümcü.
anofel	yun. Sıtma mikrobunu taşıyan ve aşılayan sivrisinek.
anonim	yun. Yapıcısının adı belirtilmeyen eser. * Sermayesi hisselere bölünerek, her ortağın mes'uliyet ve salâhiyeti sermayedeki hissesiyle orantılı bulunan ortaklık, şirket.
anormal	Normal olmayan. İfrat veya tefrit hali.
anot	yun. Pozitif elektrot. Bir elektrolitte, elektrik akımının içeri girdiği iletken uç.
ans	Sağlam, kuvvetli deve. * Yemen tâifesinden bir kabile. * Kız bâliğa olduktan sonra, ailesinin evinde çok durması.
ansar	(Bak: Ensar)
anşet	(C: Anâşit) Yaramaz. * Uzun.
ansiklopedi	yun. Bir sahadaki bilgileri veya bütün bilgileri sistemli veya alfabetik bir şekilde sıralayan eser.
anter	(C: Anâtir) Gök sinek.
antika	yun. Kıymetli san'at eseri. Eski zamandan kalma eser.
antikor	Fr. Vücuda giren hastalık mikroplarını zararsız kılmak için organizmanın bir kanun-u İlahî ile çıkardığı madde.
antropomorfizm	Sosy. İnsan şeklinde putlara inanma ve tapma esasına dayanan batıl bir din.
antût	Çöl ortasındaki küçük dağ ve tepe.
anûd	Muannid. Çok inatçı.
anûn	İsyankâr, kavgacı. * Davarların önünde yürüyen davar.
anve	Kuvvet, cebr, zorakilik, zorlama, zor.
anvet	Kahretmek. * Galip olmak.
anye	Güçlük, engel, zorluk, meşakkat.
anzar	(Bak: Enzar)
aposteriori	Fels: Tecrübe sonunda meydana gelen bilgi ve düşünceyi anlatmak için kullanılan bir sıfat. Meselâ ateşin yakıcı olduğunu denedikten sonra anlarız. Bu bilgi, aposteriori bir bilgidir.
apriori	fels. Tecrübeden önce insan aklında varlığı kabul edilen bilgi ve düşünceyi anlatmak için kullanılan bir sıfat. Meselâ: 'Her sayı kendine eşittir' hakikatı hiçbir deneye baş
apsis	Fr. Yönlü bir eksen üzerinde bulunan bir noktanın, başlangıç noktasına olan uzaklığının cebirsel değeri. * Bir noktanın, fezadaki yerini tesbite yarıyan ana çizgilerden yatay olanı.
âr	Utanma, mahcubiyet. Utanılacak şey. Ayıp. Şiyb. Şerm. Haya.
âr ü namus	Utanma, haya ve namus.
ar'ar	Dikenli ardıç ağacı, dağ selvisi. * Mc: Güzelin boyu bosu. ◊ Arap diyârında bir yerin adı. * Bir oyun çeşidi.
ar'are	Dağ başı. İki burun deliğinin arası. * Servi ağacı. Çocuk oyunundan bir oyun.
ârâ	f. Süsleyen. Bezeyen. ◊ Fikirler. Reyler.
arâ	Mıntıka, bölge. * Komşuluk. * Avlu. * Çıplaklık. * Geniş, çıplak arazi.
ârâb	(İrb ve İrbe. C.) Hacetler. * Uzuvlar. * Akıllar, zekâlar. * Hileler, oyunlar.
arab	Ceziret-ül Arab, Şam, Hicaz, Irak, Yemen, Mısır ve Afrika'nın şimâlinde yaşayan geniş bir kavmin adı.
arâbe	(C: Arâbât) Keçi veya koyunun memesine geçirilen torba. * Açık saçık konuşma.
arabe	(Arben) Yemek yeme.
arabesk	Süslemede kullanılan bir çeşit tezyinat.
arabî	Arabça, Arab dili. Arab kavmine mensub.
arabistan	f. Arap ülkesi. Arapların yaşadığı ülke.
arabiyyat	(Arabiyyet. C.) Arapçaya dâir ilimler, kitab veya fikirler. Arap edebiyatı.
arabiyyet	Arapça ile ilgili olan (İlim, fikir veya kitap). Arap edebiyatı.
arac	f. Dirsek.
aradîn	(Bak: Eradîn)
arafat	Mekkenin 16 kilometre doğusunda Hacıların arefe günü toplandıkları tepe ve bunun eteğindeki ova. Tepenin diğer bir adı Cebel-ür Rahme (Rahmet dağı)dır. Adem (A.S.) ile Havva anamız More…
arafet	(C: Avârif) Atâ, ihsan, hediye.
arahim	Büyük olan şey. * Bir cins beyaz büyük mantar.
arais	(Arûs. C.) Gelinler. * Güneşler. * Gökler.
araiz	(Ariza. C.) Arz olunan meseleler. Küçükten büyüğe yazılan yazılar.
arak	Ter, rutubet.* Dağdaki yol. * Çukur. * Deve izleri. * Sıra sıra olan şey. * Zenbil. * Menfaat, sevab, karşılık. * Süt. ◊ Kalabalık, izdiham.
arak-dar	f. Terli.
arakî	Terle ilgili, tere mensub.
arakiyye	Yünden yapılan bir cins külâhtır ki, bilhassa dervişler kullanırlar.
arakk	Çok ince. En ince. Ziyâde rakik olan.
araknak	f. Terlemiş, terden ıslanmış, ter içinde kalmış.
arakriz	f. Terliyen, ter döken.
ârâm	f. Durma, dinlenme. * Yerleşme, rahat etme, karar kılma. * Eğlenme. ◊ (İrem. C.) Çölde, sahrada konulan hususi nişan.
ârâm-bahş	f. Dinlendirici, dinlendiren, ârâm veren.
ârâm-cû	f. Dinlenmek isteyen.
ârâm-cûyane	f. Dinlenmek isteyene yakışır şekilde.
ârâm-gâh	f. Dinlenilecek yer.
ârâm-güzin	f. Dinlenmek için oturan, istirahat eden, dinlenen.
arâm-rüba	f. Sıkıntı veren, istirahatı bozan, rahatı kaçıran.
arâm-saz	f. Yerleşen, oturan.
arâm-sûz	f. Huzuru bozan, rahatsızlık veren.
ârâmî	f. Dinlenme, rahat etme.
ârâmide	f. Rahat olan, dinlenen, sükûn halinde ve rahatta bulunan.
ârâmiş	f. Huzur, rahat.
aramram	(Aremrem) Asker çokluğu. * Şiddetli hâl ve iş.
aran	f. Dirsek.
aranik	Su kuşlarından boynu uzun bir kuş.
arare	(C: Arâr) İyi kokulu bir ot. * Şiddet * Kötü ahlâk. * Evin avlusu, ev içi. * Soğuk şiddetli olmak.
ararot	Ufak çocuklara yedirilen besleyici bir cins nişasta ki, Amerika'da hasıl olan bir kökten çıkarılır.
aras	Yorgunluk, bitkinlik. * Hayranlık.
arasat	(Aresât) Mahşer yeri. Haşir ve neşir meydanı.
araste	f. Bezenmiş süslenmiş. * Çarşının bir esnafa mahsus kısmı. * Vaktiyle ordu çarşısı, ordugâhta kurulan seyyar çarşı.
araste-gî	f. Süslülük, bezenmişlik, ârâstelik.
arat	Bölge, mıntıka. * Avlu.
arayende	f. Düzen verici, süsleyici.
arayî	f. Süsleyicilik.
arayiş	f. Süs, zinet. * Süsleme.
araz	İşâret, alâmet. * Tesâdüf, rast gelme. * Kaza. Felâket. Zâtî olmayan hâl ve keyfiyet. * Fls. Herhangi bir cevherin varlığı için zaruri olmayan vasıf. Meselâ: Şekerin beyaz rengi şekerin.
arazan	Rastgele, tesadüfen, tevafukan.
arazet	Genişlik.
arâzi	(Arz. C.) Yerler. Ekilen toprak. Ekilen yerler.
arazî	Araza âit ve mensub. Araza dâir ve ilgili.
araziş	f. Hayır ve iyilik yapma. * Tasaddukta bulunmak.
arbede	Cidal, kavga, patırtı.
arbede-cûyâne	f. Kavga çıkartmağa yeltenerek.
arbede-sâzî	f. Gürültücülük, kavgacılık.
arc	Mekke ile Medine arasında bir mevzi. * Deve sürücüsü.
arca	(Müz: Arec) Topal ve aksak kişi. * Sırtlan.
arcele	Sürü, hayvan topluluğu. * Yayalar cemaati. * At sürüsü.
ard	f. Buğday ve diğer tahıllardan öğütülen un. * Buğdayı değirmen taşına akıtan oluk.
ard-biz	f. Elek, un eleği. * Elekle un eleyen kişi.
arda	Vaktiyle bazı çavuşların elde tuttukları uzun değnek. * Nişan almak için dikilen değnek. ◊ Çıkrıkçı kalemi.
ardhale	f. Bulamaç adı verilen yemek.
ardin	f. Deneme, imtihan, tecrübe.
ardiyye	Ticaret eşyasının saklandığı yer. * Böyle bir yerde saklanan eşya için ödenen ücret.
ardtûle	f. Bulamaç denilen yemek.
are	Borç olarak alınan veya verilen şey.
areb	Şehir ehli olanlar. * Mide fesâdı. ◊ Çok açıkgöz, en akıllı.
ârec	f. Dirsek, kolun arka tarafı.
arec	Topallık, aksaklık.
arecan	Aksak ve topal kişinin yürümesi.
arefe	Kurban bayramından bir evvelki gün.
arekiyye	Zinâkâr kadın.
arekrek	Aceleci, acul. * Kuvvetli büyük deve.
aremet	Savurmak için dövülüp toplanmış harman.
aremide	f. İstirahat eden, dinlenen. Rahat kişi.
aremrem	Kalabalık ordu, çok fazla asker.
aren	Davar ayağında olan kuru kemre. * Yarık. * Bir nesne yumuşak olmak.
arenc	f. Dirsek. * Gidiş, tarz, usül, metod.
arende	f. Birşey getiren kimse.
areng	f. Dirsek. * Dert, keder. * Hile, dubârâ. * Tarz, tavır, üslüb. * Vali, hakim. * Zannolunur ki, galiba, öyledir, benzer gibi bir yakınlık ve benzerlik ifâde eder.
areometre	yun. Sıvıların yoğunluk derecesini ölçmeye yarayan âlet. Arşimet'in keşfettiği kanuna istinad edilerek yapılan bu alet, içi boş cam bir silindir ile bunun üst kısmındaki dereceli bir More…
ares	Hayranlık.
areste	f. Süslenmiş, bezenmiş.
aret	f. Dirsek.
arf	Güzel koku. * Yüksek yer. * Atın yelesi. * Horozun ibiği. ◊ (C: A'râf) Rüzgâr. * El ayasında çıkan çıban.
arfa	(Müz: A'raf) Yeleli. * Sırtlan.
argo	Fr. Bir meslek veya topluluk sınıfı arasında kullanılan özel söz. * Mc: Serserilerin ve külhanbeylerin kullandığı söz veya deyim.
argon	yun. Kim: A sembolü ile gösterilen renksiz, kokusuz ve tatsız bir gaz. Havada % 1 nisbetinde bulunur.
ârî	Hind-Avrupa dil ailesinden olan ırk veya kimse. * f. Evet. ◊ Pâk, pislikten uzak. * Hür.
ârib	Halis Arap cinsinden olan.
âric	(Uruc. dan) Yukarı çıkıp yükselen. Çıkıp inen. Uruc eden. * Topal, aksak, noksan.
ârif	(İrfan. dan) Bilen, bilgide ileri olan. Aşinâ, vâkıf. Hakkı, hakkı ile bilen. * Sabırlı ve mütehammil. * Çok düşünmeğe ihtiyaç kalmaksızın, tekellüfsüz gördüğünü bilen ve anlayan. * Zevkî ve More…
arîf	Çok irfanlı, çok tanınmış, meşhur âlim. * Bir işten iyi anlayan.
ârifan	f. Ermişler. Arifler.
ârifane	t. Arife yakışır surette. Bilene yakışır şekilde. İrfan sahibi olarak.
ariflerin mezaklari	Ariflerin zevkaldığı yer ve hususlar.
arig	f. Kırılma, gücenme. * Kıskançlık, kin, nefret, adavet, düşmanlık.
arik	Uykusuz kimse, uykusuz olma halindeki. ◊ Asil haseb ve neseb ehli olan.
ârim	İnatçı, kafa tutan.
arin	Arslanın yerleşip yataklandığı yer. * Ağaçlar. * Et.
arinmak	t. Temizlenmek, pâk olmak.
arir	Garip.
aris	Gerdek. Hacle.
ariş	Samandan yapılan bir çeşit ev. * Çardak, asma çardağı. * Sundurma, takdim ettirme. ◊ f. Anlam, mânâ, kavram, mefhum.
arişî	f. Manevî. Mânâ ile ilgili.
aristatalis	Yunan feylesofu Aristo.
aristokrat	yun. Sınıf farkını kabul eden ülkelerde asil sayılan kimse. Asilzâde sınıfından olan.
ariye	(Ariyet) Geri verilmek üzere alınan, iğreti. Bir kimsenin geri almak üzere, karşılıksız olarak başkasının faydalanmasına terk ettiği mal. Kullanılmak üzere alınan emanet mal.
ariyeten	İğreti olarak, emâneten mânasında kullanılır.
ariyy	(C: Erâri) Davar bağlanan yer ve ip.
ariyyet	Ödünç verip almak.
âriz	Sonradan olan şey. Bir şeyin zâtına ve hakikatına ait ve lâzım olmayıp başka bir varlıktan bazan vâki ve kaim olan. Takılan. Yapışan. * Bir şeyi arz ve takdim edici olan. * Kalın ve geniş More…
ariz	Ardıç ağacı. ◊ Enli, geniş.
ariz ve amik	Enine ve boyuna, genişliğine ve derinliğine, tafsilâtlı şekilde.
âriza	Sonradan olan, noksanlık. * İsabet eden belâ ve keder. * Bozulma. * Gelip geçici. * Hariçten gelen te'sirle olan. * Bir şeyin olmasına veya görülmesine mâni olan birşey.
ariza	Büyük bir kimseye hürmetle yazılan veya verilen şey, istirhamnâme, hediye.
ârizan	(Ârız. dan) Geçici olarak. * Tesadüfen, tevafukan, rast gele. ◊ İki yanak.
arize	Sâbit olmak. * Kuvvetli ve muhkem olmak. Bahil olmak.
ârizî	Zâtî ve irsî olmayıp sonradan hâsıl olan. Zâtî ve esastan olmayıp sonradan zuhur ve taalluk eden. Muvakkat, geçici.
ark	Tarla ve bostana su akıtmak için açılan yol, cedvel, hark. ◊ Ulaşmak.
arka	Çadıra diktikleri direk. * Duvar içinde kerpiç ve taş arasına konulan ağaç.
arkan	Terleme.
arkeoloji	(Bak: Atikiyyat)
arkes	Cem'etmek, toplamak.
arkî	Balık avcısı.
arkub	Ökçe siniri. * Yalan ve kötü söz.
arm	(Arem) İnatçılık, muannitlik. * Kafa tutma.
armâ'	Alaca yılan.
armador	İtl. Direk, seren, ip ve yelken gibi şeylerle gemiyi donatan usta.
arman	f. Hasret, özleyiş, özleme. * Nedâmet, pişman olma. * Eseflenme, teessüf. * Sıkıntı, rahatsızlık, zahmet.
armanî	f. Müteessif, kederli, üzüntülü. Pişman, nâdim.
armatür	Lât. Fiz: Kuvvet akımını toplu bir hale koymak için mıknatısın kutupları arasına yerleştirilen demir parçası. * Kondansatördeki iki iletken yüzeyden her biri.
armaz	Kurbağa yosunu.
arnavut	(Rumca ve Arnavutçadan) Balkan yarımadasının batı tarafında oturan bir kavimdir. Osmanlı devrinde, Kosova, İşkodra, Manastır, Yanya vilâyetleridir. Şimdi müstakil bir devlet olup, Türkçede More…
arr	Uyuz hastalığı.
arra'	Sıtma tutmak, titremek.
arrade	(C: Arrâdât) Küçük bir çeşit mancınık ki, hareket eden tekerlek üzerine konurdu. * Dişi çekirge.
arraf	Falcı, kâhin, müneccim. * Hekim. * Göçebe Arab aşiretlerinin örfe vâkıf umumi bilgileri. (Müe: Arrâfe)
arras	Gürleyen, şimşek çakan. * şimşekli.
arre	Câriye. * Uyuz hastalığı.
ars	İki duvar arasında olan duvar. ◊ Şimşekli ve yıldırımlı bulut.
arş	Bağ çardağı. * Gölgelik. * Kürsü, taht, yüce makam. En yüksek gök. Allahın kudret ve saltanatının tecelli yeri. (Arş kâinatı kaplar. Allah'ın kudreti ve ilmi de herşeyi kaplar.) * More…
arş u ferş	(Arş u zemin) Arş ve yeryüzü.
arş u kürsî	(Arş ve Kürsî) Arş ile Kürsî.
arş ve süllem	Delil-i Arşî ve Delil-i Süllemî'den kinâyedir. (Bak: Delil).
arsa	(C: Arasât) Bina yapılacak boş arazi parçası. Üzerindeki binası yıkılmış veya yapıya tahsis olunmuş yer.
arşa	f. Güverte.
arsat	Semer ağaçlarına çakılan ağaç mıh.
arşidük	Fr. Avusturya ve Macaristan İmparatorluk hanedanı prenslerine verilen ünvandır ve 'Büyük Düka' demektir. Türkçe'de Arşuduka da denmiştir. ARŞİV: Fr. Eski ve tarihçe kıymetli.
arşin	f. Bir uzunluk ölçüsü. (68 cm. uzunluk.) Bir kol boyu. Büyük bir adım genişliği. * Zirâ'.
arşiyân	f. Arş'ın etrafında tesbih ederek dolaşan melekler.
ârsiz	Bî-ar, utanmaz, arsız.
artal	Akranlarından ve benzerlerinden çok daha iri yapılı olan.
artebe	Burun ucu. ◊ Davul.
artel	Yoğun, büyük nesne.
arten	Bir ot cinsidir ki, debbağlar onunla gön ve sahtiyan dibâgat ederler.
arteziyen	Fr. Burgu gibi bir âletle açılıp su fışkırtılan kuyu.
arti	Mat: (+) ile gösterilen toplama işaretinin adıdır.
arub	(C: Urub) Erkeğini seven kadın.
arube	Fasih, hatasız arabca konuşmak. Bu kelimenin mastarları: Araben, arâbeten, uruben, urubiyyeten diye de okunur. * Cuma günü.
aruf	Uzun zaman ıztırab, elem çeken.
arug	f. Geğirme.
arugde	f. Öfkeli, kızgın.
arun	f. İyi vasıflarla meşhur olmuş, güzel huylular.
arus	Süslenmiş gelin, güveyi. * Güneş. Gök. * Kim: Kükürt.
arusan	(Arüs. C.) f. Gelinler, yeni evlenmiş kızlar.
arusane	f. Geline yakışır şekilde.
arusek	f. Küçük gelin. * Yeşil ve pembe dalgalı sedef.
aruz	Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere etrafındaki nahiye ve köyler. * Edb: Şiirin ahenk ölçülerinden, nazmın vezinlerinden bahseden ilim. Arap, Fars, Türk şiirinde kullanılan vezin ki, More…
aruz kaliplari	(Bak: Bahr)
arv	Sıtma ve diğer ateşli hastalıklarda gelen ilk titreme. * İş için birinin yanına varma. * Yemişsiz bir çeşit ağaç.
arvana	Boz dişi deve.
arvend	f. şan, şeref, ululuk, yücelik, azamet.
arz	Bir büyüğe bir şeyi hürmetle vermek. Bir işi büyüğüne hürmetle anlatmak. İzâh etmek. Takdim etmek. Bir kimseye bir şeyi izhar etmek. * Kıymetli bir şeyi diğer bir şeyle değiştirmek. * Bir More…
arz-gah	f. Bir şey arzetmek için toplanma yeri.
arz-hane	f. İstanbuldaki Topkapı sarayında bulunan Hırka-i Şerif odasının dışında kalan aralık oda.
arz-i cemâl	f. Güzelliğini göstermek. Arz-ı didar da denir.
arza	şiddet. * Kuvvet.
arzan	Enine, genişliğine.
arzanî	Enine, genişliğine olarak.
arzî	(Arziye) Toprağa ait ve müteallik. Yere ait, toprakla alâkalı. * Semavî olmayan. Beşerî olan. ◊ Genişliğine ait. Bir yerin enine ait.
arzîn	(Arz. C.) Arzlar.
arziyat	Jeoloji. Dünyanın yaradılışı ile tarih boyunca değişen vaziyetlerini tetkik eden ilim.
arziz	f. Kurşun, kalay.
arzu	Meşhur halk hikâyelerinden olan Arzu ile Kamber hikâyesinin kadın kahramanı. ◊ f. İstek. Dilek. Meyil. Emel. Hahiş.
arzu-dâr	f. Hevesli, talebli, istekli, arzulu.
arzu-mendî	f. Taleb, istek, arzu, heves.
arzu-şikesten	f. Arzunun olamaması, yerine gelmemesi. Hayâl kırıklığı, inkisar-ı hayâl.
arzuhal	(Arz-ı hâl) Bir iş için bir makam veya resmi daireye bir iş sahibinin verdiği dilekçe. İstida-nâme.
as	Sansar cinsinden siyah kuyruklu, beyaz tüylü kakum denilen bir hayvan, çok kıymetli olan postu için avlanır. ◊ f. Değirmen. (Bak: Asya) ◊ Mersin ağacı.
aş	f. Muharrem ayında pişirilen aşure. * Yemek, taam.
as'ar	Çok kibirli, mağrur. * Çarpık suratlı, eğri yüzlü, eğri boyunlu.
as'as	(C: Asâis) Bir yerin adı. * Kurt, zi'b. * Kirpi. ◊ Kumdan yığılmış tepe. * Fesâd.
as'âs	Gece çok gezip dolaşan kimse. * Kurt.
as'ase	(Is'as) Yönelme. Arka çevirme. * Gece karanlığı gelmeğe başlamak veya gitmek. * Bulutun yere yakın olması. ◊ Oturak yerin yumuşağı. * Helâk olmak. * Fesâd etmek.
aş-hane	f. Aşevi, mutfak.
aş-kâre	f. Aşçı.
aş-pez	f. Ahçı, aşçı.
asâ	(Fiil veya harftir) Ümid veya korku bildirir.
asa	f. (Gibi) manasına gelerek birleşik kelimeler yapılır. (Teşbih edatıdır.) ◊ Genişlik. Zuhur, meydana çıkma. Büyük kadeh. ◊ f. Esneme. * Vakar, ciddilik. * Süs, zinet. More…
aşa	(C.: Aşâ-Aşvâ) Gece gözlerin görmeyip gündüz görmesi. ◊ (C.: A'şiye) Akşam yemeği.
asa'	Yaş olan şey kuruyup katılaşmak.
asâb	Geyik, gazâl.
asab	Sinir. Damar.
asabe	Kuvvet, şiddet. * Bir tek sinir. * Baba tarafından akraba olanlar. * Bir kimseye yardım ve takviye eden akrabası takımı. * Fık: Eshab-ı Feraiz, hisselerini aldıktan sonra geri kalanı, More…
aşabe	Yaş otun çok olması.
asabî	Sinirli. Öfkeli.
asabi'	(Usbu'. C.) Parmaklar.
asabiyyet	Sinirlilik. Fart-ı gayret. İmân ve İslâmiyeti, kendi akrabasını, vatanını, din veya milliyetini müdâfaa etmek gayreti. Hamiyyet.
asabiyyeten	Asabi olarak. Sâde kendi milliyetini, soyunu sevmekle.
âsad	(Esed. C.) Esedler, arslanlar.
asaf	Süleyman Peygamberin (A.S.) veziri. Vezir. * Bir ot ismi.
asafâne	f. Bir vezire yakışır surette ve hâlde.
asafir	(Usfur. C.) Serçe kuşları.
asagir	(Asgar. C.) Şeref ve itibar bakımından küçük olanlar. Çok küçük şeyler.
asagir ü ekâbir	f. İtibar ve mevkice küçükler ve büyükler.
asah	(Bak: Esahh)
asahib	(Ashab. C.) Sahibler, sahib olanlar. Ashablar.
asaib	Cemaatler, tayfalar. * Başa sarılan sargılar, nesneler.
aşair	(Aşiret. C.) Aşiretler. Kabileler.
asak	Darlık. * Hurma budağının yaramazı. ◊ Ucuzluk.
aşak	Sarmaşık.
asakir	(Asker. C.) Askerler. Erler.
asal	(Asil. C.) İkindi ve akşam arası mânasına, öğleden geceye kadar olan müddet. * Zamanlar ve vakitler. ◊ (C: Asâl) Davarın kuyruğu devrik olmak. * Bağırsak. ◊ Ahlâk. More…
asalak	Başka hayvan veya bitkilerin üstünde yaşayan ve onlara zarar veren hayvan veya bitki. Parazit. * Mc: Başkalarının sırtından geçinen kimse.
asale	Zehiri çok tesirli ve korkunç olan yılan. ◊ Bal peteği, petek.
asalet	Temiz soyluluk. Soy sop temizliği. Köklülük. * Rüsuh. * Metanet. Necabet. Zâdegânlık. * Kendi işi için bizzat ve kendisi nâmına hareket. * Edb: Yazıda veya sözde bayağı tâbirlerin More…
asaleten	Vekil olmayış. Kendi işini kendi namına bizzat kendisi yapmak üzere. Kendi nâmına olmak üzere.
asaletlû	Asâletli, soy ve neseb sahibi, necib, asil. * Osmanlı İmparatorluğu zamanında resmi yazışmalarda büyükelçilere, Hristiyan büyüklerine, devlet adamlarına ve prenslerine denirdi.
asalit	Koyu, sahin.
asam	(İsm. C.) Günahlar.
aşam	f. Yiyecek ve içecek. * İçen, içici manasına birleşik kelimeler yapılır.
aşamidenî	f. İçilebilen veya yenilebilen.
asamm	Sağır. * Sert, katı. * Güç, tahammül edilmez. * Gr: Muzaaf olan fiil. (İkinci veya üçüncü harf-i aslisi şeddeli olan fiil)
âsân	f. Kolay. Suhuletli. Yesir. * Bükülmüş ipin her katı.
âsânî	Suhulet, kolaylık.
âsâr	Öç almalar. İntikamlar. * Eserler. * İzler. Nişanlar. Abideler. * Âdetler.
asâr	Kurumayıp daima sulanır çıban. ◊ Fakirlik. * Güçlük. * şiddet. ◊ Yağcı, yağ satıcısı.
asar	Vazifeler. * Yükler. * Cürümler. Kabahatler. ◊ Toz. * Sığınak. * Atiyye, hediye.
asaran	(Bak: Asrân)
asare	Anber ve misk gibi şeylerin kokması. ◊ f. Sayı, hesab.
asarim	(Asrâm. C.) Çadır toplulukları. Ayrı ayrı küçük insan grupları.
asat	Binâ.
asatib	(İstabl. C.) Ahırlar.
aşavet	Gündüz görüp, gece görmeyen ve tavukkarası adı verilen göz hastalığı.
asay	f. Gibi. (Bak: Asâ)
aşaya	(Aşi. C.) Akşamlar, mağribler.
asayiş	f. Emniyet, güvenlik, korku ve endişeden uzak hâl. Kanun, nizam hakimiyeti.
asâyiş-cu	f. Rahat ve huzur arayan. Asâyiş isteyen.
asâyiş-perver	f. Asâyiş taraftarı. Sükûnet, rahat ve huzur isteyen.
asâyiş-perverâne	f. Rahat, huzur ve asâyiş taraftarına yakışacak şekilde.
asb	Bağlamak. * Sağlam olarak dürmek. * İmâme, sarık. * Yemen'de yapılır bir nevi kumaş. * Firavun atı adı verilen bir deniz canavarının dişisi. * Kurumak. * Kızarmak. * Sarmaşık. * Sargı, More…
aşb	(C.: A'şâb) Yaş ot.
asbab	(Sabeb. C.) Çukur yerler.
asbag	Alnı veya kuyruğunun ucu beyaz olan at. * Kuyruğunun ucu beyaz olan kuş. ◊ (Sıbg. C.) Boyalar.
asbah	(Subh. C.) Sabahlar.
asban	f. Değirmenci. Değirmen sahibi.
asbanî	f. Değirmencilik.
asbar	(Sıbr. C.) Akbulutlar.
asbest	yun. Oldukça yumuşak ve ateşle hususiyeti değişmeyen lifli bir madde.
asc	Gezi topluluğu.
asced	Halis, karışıksız altın.
ascel	Karnı büyük olan kimse.
asd	Cimâ etmek. * Döndürmek. * Bozmak.
asda	(Sadâ. C.) Sadâlar, sesler.
asdaf	(Sedef. C.) Sedefler.
asdag	(Sudg. C.) Tıb: Şakaklar, yüzdeki şakaklar. ◊ Perâkende olmak.
asdagan	Tıb: Kollarımızdaki nabız damarları.
asdak	(Sıdk. C.) Samimi şeyler.
asder	Omuz, menkıb.
asdika	Sâdıklar. Sabık ve sadık dostlar. * İçi dışına, sözü işine uygun olanlar.
aşebe	Zayıflığından gövdesi kurumuş olan yaşlı kimse. * Büyük azı dişi. * Küçük adam.
ased	Cimâ etmek. * İp bükmek.
asef	(Asf) Büyük kadeh. * Bir şeyi almak. * Yoldan çıkmak. Zulüm eylemek. Körü körüne gitmek. * Birisini istihdâm eylemek. Irgatlık etmek, tarlada işçilik etmek. * Ölüm.
asel	Bal. Şehd. * Tatmak. * Su akarken yüzünde hâsıl olan kabarcık. * Cennette bir su.
aselan	Süngü titrediğinden acı çekmek. * Boynunu uzatıp sür'atle gitmek.
aselbent	Tıbda ve kokuculukta kullanılan bir reçinedir ve aynı adla anılan ağacın kabuklarının çizilmesiyle elde edilir.
aselî	Bal gibi sarı renkte olan. * Yahudilerin ayırdedilmek için, omuzbaşlarına taktıkları sarı kumaş parçası. * Eskiden kullanılan bir kumaş çeşidi.
aseliyyet	Bal hâli.
asellak	Deve kuşunun erkeği.
asem	Kesbetmek. Kazanmak. çalışmak. * Dirsekten itibaren elin kuruyup çolak ve eğri olması. * Ayağın topuktan kuruyup eğilmesi ve aksak olması.
aşem	Kuru ekmek.
aşeme	Kuru ekmek parçası. * Büyük azı dişi.
asemm	Çok sağır.
asemsem	Kuvvetli, büyük deve.
asen	Tütün, duhan.
aşen	Her nesnenin aslı ve kökü. * Sözü kendi kanaatine göre söylemek.
asenn	Koltuğu kokan kişi.
aşennet	(C.: Aşânit) Yaramaz huylu kimse.
aşenzer	Katı, sağlam nesne.
aser	Solak kimse, solaklık.
aserat	Sürçmeler, yanılmalar. * Ayak kayması.
aşerat	(Aşere. C.) On sayıları.
asere	Kanat teleklerinden evvel, ucunda olan beyaz telekler.
aşere	On. On rakamı.
ases	Asâyişin muhafazası için geceleri dolaşan ve şimdiki polis vazifesini gören memurlar.
asesbaşi	Osmanlı İmparatorluğunun eski devirlerinde polis müdürü.
asev	(Asven) Serkeşlik. Taşkınlık, serserilik.
aşevi	Yoksullara parasız olarak yemek yedirilen veya dağıtılan yer, aşhane. * Para ile yemek yenilen yer, lokanta. * Düğün gibi toplantılarda, yemekleri hazırlamak için iğreti mutfak olarak More…
aşevî	Akşam, akşam vaktine dair.
aşevsec	Büyük karınlı iri deve.
asevsel	Azâsı gevşek kimse.
aşevzen(e)	Galiz, katı nesne.
asf	Zulüm. Haksızlık. * Can çekişme. * Emek çekip kâr kazanma. * Bir tarafa eğilme. * Sür'atle gitme. * Rüzgârın kuvvetle esmesi. * Taze ekin yaprağı.* Ekin taze iken biçme. ◊ More…
asfad	(Safed. C.) Suçluların el ve ayaklarına takılan kelepçeler.
asfaf	(Saff. C.) Saflar, hatlar.
asfalt	yun. Siyah renkte şekilsiz bir bitüm.
asfar	Sıfırlar. Boş şeyler.
asfencah	Akılsız, ahmak adam.
asfer	Sarı, uçuk benizli. Soluk. * Kızıl. * Islık çalan.* Bomboş şey.
asga	Öğrenmeğe çok hevesli. * Çarpık suratlı.
asgar	En küçük. Daha küçük.
asgaran	Kalb ile dil
asgarî	En az. En küçük.
asgün	Hazar Denizi'ne verilen bir isim.
ashâb	(Eshâb) (Sahib. C.) Arkadaş olanlar. Sahip olanlar, kullanma yetkisine sahip kişiler. * Halk, ahali.
ashame	Peygamberimizin zamanında Müslümanlığı kabul eden Habeş Necaşisinin ismi.
ashar	(Sıhr. C.) Evlenme neticesinde akraba olan erkekler. (Kayınbiraderler, kayınpederler, güveyler.) ◊ Saçı kızıl adam. Kırmızı tüylü hayvan.
asheb	Tüyünün üstü kızıl, içi beyaz olan deve.
âsi	İsyan eden. Emirlere itâat etmeyen. * Günah işleyen. * Meşru idâreyi tanımayıp baş kaldıran. ◊ Doktor, cerrah, tabib. * f. Kederli, hüzünlü.
âsî	Hurma salkımı.
asi	Çok isyan eden, çok isyancı. ◊ Uygun, elverişli.
aşi	Birşeyden alınıp diğer birşeye aktarılan madde. * Çeşitli tehlikeli hastalıkların önünü almak için aşılanan madde. * Yabani veya cinsi âdi bir ağaca, cinsine yakın diğer iyi bir ağaçtan More…
âsib	f. Musibet, belâ, âfet, felâket. * Çarpışma.
asib	Dolmuş bağırsak. * Katı nesne, şedid. * Şiddetli sıcak, çok sıcaklık. * Talihsizlik. ◊ Dağ, cebel. * Kuyruğun bittiği yere 'asib-ü zeneb' derler.
asib-resan	f. Zarar veren, musibete atan, belâya düşüren, felâkete sevkeden.
asid	Başında bir zahmet olup boynunu döndüremeyen ve eğilemeyen, burnundan sümüğü akan deve.
aside	Bulamaç adı verilen yemek.
asif	(C.: Usefâ) Para ile tutulan işçi, yevmiyeci, gündelikçi.
asif(e)	(C.: Asıfât) Şiddetli rüzgâr, sert fırtına. (Bak: Asf)
asifat	(Asf. C.) şiddetli rüzgârlar.
asife	Buğday ve arpa başağını örten yapraklar.
aşihe	f. Kişneme.
âşik	Çok fazla seven. Mübtelâ. Birisine tutkun. * Saz şairi. * (Cümledeki yerine göre): Ahbab, hazret, ma'hut, seninki gibi mânâlara gelir. (Müennesi: Aşıka)
aşîk	Fazla âşık, çok tutkun.
âşikan	(Âşık C.) f. Âşıklar, tutkunlar.
aşikâr(e)	f. Belli, meydanda, açık. Bedihi.
âsil	(C.: Avâsil-Usûl) Kovandan bal alan kişi. * Yürürken aceleden yele yele yürüyen kimse.
asil	Esas. Yedek olmayan. * Köklü. * Edebli, soylu. * Fık: Muamelâtta kendi nâmına hareket eden. * Akşam vakti. * Ölüm, mevt. ◊ (Bak: Asl)
asil-zade	f. Sülâlesi ve ailesi görgülü, temiz ve asil olan.
asilâne	f. Asil olanlara yakışır şekilde. Asil ve neseb sahibine lâyık.
asile	(C.: Asâil) Bir şeyin tamamı, bütünü. * Öğleden sonranın son kısmı, akşam üzeri. * Ölüm, mevt.
asim	Kendisini günahlardan men'edip pâk ve ismetli tutan, koruyan, men'eden. ◊ Engel, mâni, muhafaza eden. ◊ Günahkâr. Günah işleyen.
asima	Medine şehrinin diğer bir ismi.
asime	f. Akılsız, şaşkın, sersem.
asime-gî	f. Akılsızlık, şaşkınlık, sersemlik.
asime-sâr	f. Kafası karışık.
âsin	Pis kokulu. Bozulup kokan su.
aşina	f. Mâlumatlı, haberli olan. Arif. Bilgili. Mâlik. Tanıdık. Yabancı olmayan. * Yüzücü.
aşine	f. Yumurta.
âsir	Bir efsaneyi rivayet eden. ◊ Ayağı kayan.
asîr	Üsâre. Özsu. * Bir maddenin sıkılmış suyu. * Suyu alınmak için sıkılmış şey.
asir	Ağır. Zor. Güç. Müşkül. Düşvâr. ◊ Karmakarışık. * Bitişik komşu. ◊ (Bak: Asr)
aşir	Onda bir. On kısma taksim edilen bir şeyin herbir parçası. * Kur'an-ı Kerimin on cüz'ünden herbiri veya on âyetlik bir parçası. * Dost, yardımcı, yardak. * Koca. * Kabile. * More…
asir(e)	Üzüm ve benzeri şeyleri şıra yapmak veya yağını almak için sıkan.
asîre	Cibre, posa.
asire	Üzerine bir yıl geçtiği hâlde hâmile olmayan dişi deve. ◊ (C.: Asirât) Hayvanın ayağının arasına takılan köstek.
aşire	Onuncu. Tâsia'nın altmışta biri.
aşiren	Onuncu olarak, onuncu derecede.
aşiret	Kabile, oymak, göçebe halinde yaşıyan ekseri bir soydan gelen cemaat. Yakın akraba, âile.
asistan	Fr. Profesör veya hekim yardımcısı.
asit	Fr. Terkibindeki hidrojenin yerine element alarak tuz meydana gelmesine sebep olan ve mavi turnusolü kırmızıya çevirmek hâsiyetinde hidrojenli birleşik hamız.
âsitan	f. Kapı eşiği. * Dergâh. * Tekke.
âsiven	f. Şaşkın, sersem, aklı dağınık.
âsiyâ	f. Su değirmeni.
asiyâ-bân	f. Değirmenci, değirmen sahibi.
asiyâ-ger	f. Değirmen yapan, değirmenci.
asiyâ-seng	f. Değirmentaşı.
aşiyan (e)	f. Kuş yuvası. * Mc: İkâmetgâh. Ev, mesken.
aşiyan-sâz	f. Yuva kuran, mesken yapan.
âsiye	Kederli, hüzünlü kadın. * Sütun, kolon, direk. * Hz. Musa'yı (A.S.) Nil nehrinden çıkararak büyütüp yetiştiren kadın. Firavunun zevcesinin ismi.
aşiyy	Akşam, akşam üzeri.
ask	Lâzım olmak, lüzumlu olmak.
aşk	(Işk) Çok ziyâde sevgi. Şiddetli muhabbet. Sevdâ. Candan sevme. * İttibâ'. Alâka.
aska'	Atların ve kuşların başının ortasında beyazlık olanı. * Kanarya kuşu.
askâ'	(Suk. C.) Çeşme duvarlarının bölmeleri.* Bölgeler.
askabe	Küçük salkım.
askalân	Şam diyârında bir şehrin adı. ('Arûs-üş Şam' da derler.)
askale	Serap fazla olmak.
askar	Üzüm şırası.
aşkar	Koyu kırmızı. * Kırmızı saçlı adam. * Doru at.
askat	(Uydurukça kelimedir.) (Bak: Vâhid-i kıyasî)
aşkbazî	f. Aşk oyunu. Sever görünmek. Aşk-ı kâzib.
asker	(C.: Asakir) Devlet ve memleketin muhafazası için ücretli veya ücretsiz olarak veya kur'a ile toplanarak hazır bulundurulan ve resmi elbise giyen silahlı adamlar topluluğu. Er, leşker, More…
asker-gâh	f. Asker kampı, askeriyeye ait kamp.
askere	Şiddet. * Asker hazırlamak.
askerî	Askere veya askerliğe ait, askere mahsus.
aşknüma	f. Aşkını bildiren. Aşkını gösteren.
aşkû	'f. Tavan; kat, tabaka. * Gökyüzü. Gök.'
askul	(C.: Asâkil) Beyaz, büyük mantar.
asl	Temel, esas, kök. Bidâyet. Mebde', dip, hakikat. Hâlis, sâfi. Haseb ve neseb. Soy sop. Zâten, en ziyâde. ◊ Yelmek. Seğirtmek.
asl ü esas	Gerçek, doğru.
asla	Hiçbir zaman.
asla'	Başının tepesinde ve önünde kıl olmayan. * Küçük başlı.
aslâb	(Sulb. C.) Sulbler, beller.
aslâd	Sert, katı ve düz. (Çakmak taşı hakkında). Ateşsiz. * Cimri, hasis, pinti.
aslah	Kulağı hiç işitmeyen. ◊ En sâlih. Daha sâlih.
aslah tarik	En selâmetli tarz. En salih usul, yol.
aslahakellah	Allah seni ıslâh etsin (meâlinde duâ).
aslat	Koyu, sahin.
asleka	Serabın fazla olması.
aslem	Kulağı kesik olan, kesik kulaklı.
aslen	'Kök veya soy bakımından, aslında, esasında; temelden, kökten.'
aslî	Asla aid ve müteallik.
asliyyet	Asl'ın hususiyeti ve hâli. Hususilik, mümtaziyet, seçkinlik. * Başka şeyler karışmamış olan bir şeyin ilk hali.
asm	Sargı. * Kırılmış kemiğe bağlanan ağaç.
asma	Elleri veya bacakları eğri olan.
asmâ	Ön ayağı beyaz olan dişi koyun.
asma'	Uyanık ve gözü açık (adam) * Keskin (kılınç). ◊ Küçük kulaklı. * Zeki kimse.
asmah	Çok cesur, pek kahraman.
asmaî	Arapların şöhret bulmuş şairi.
asman	f. Gökyüzü, sema.
asman-gûn	f. Gök mavisi.
asmane	f. Dam, tavan, kubbe.
asmanî	(C.: Asmâniyân) f. Gökyüzüne, aya, güneşe mensub. * Açık mavi.
asmanî âhen	f. Yıldırım.
asmar	f. Mersin ağacı.
asmende	Şaşkın, alık, dalgın. Hile ile kandıran, hileci.
asmiha	(Sımah. C.) Kulak kanalları.
aşna	f. Yüzücü. * Yüzme. * Tanıyan, yabancı olmayan. (Bak: Aşina)
aşna-yan	(Aşnayî. C.) f. Dostluklar, âşinalıklar, haberdarlıklar.
aşnab	f. Yüzen, yüzücü.
aşnager	f. Yüzücü. Yüzgeç.
aşnagerî	f. Yüzme, yüzücülük.
asnim	(Sanem. C.) Putlar. * Sevgililer.
aspiratör	Fr. Hava emme cihazı.
asr	(Asır) Bir devrelik zaman. * İkindi vakti. * Zamanın bir cüz'ü. * Konuşan kimselerin başkaları ile beraber yaşadığı müddet. * Yüz yıl. * Eskiden bazılarınca kırk, elli veya altmış More…
aşr	(Aşir) On. * On adetten birisini almak. On etmek. * Kur'ân-ı Kerim'den on âyet mikdarı kısım.
asra'	Zor olan şey. Güç nesne. * Kanatlarının uçlarında beyazlıklar olan tavşancıl kuşu.
aşra'	Muharrem ayının onuncu günü. * On aylık vazife. * On aylık hâmile deve.
asraf	(Sarf. C.) Masraflar. * Değişiklikler.
asram	(Sırm. C.) İnsan toplulukları, insan kümeleri. * Çadır grupları.
asran	(Asaran) İki devir. Gece ve gündüz. * İki asır. * Gündüzün zamanı.
asre	(C.: Aserât) Ayak kayma, sürçme, yanılma.
aşrefe	Bir cins misvak ağacı.
asrem	Kulağı sakat, hasta. * Ailesini geçindirmek için sıkıntı çeken (kimse). * Bölük bölük.
asreman	Gece, gündüz.
asrî	Devre, modaya ve israflı fantaziyelere uyan. Taklitçi. Zamana uygun. Bir devreye, asra âit ve müteallik.
asris	f. At koşturulan meydan, hipodrom.
ass	Her nesnenin aslı, her şeyin esası. ◊ Katı ve sağlam olmak, berk olmak. ◊ Gece gezip dolaşmak.
aşş	Zayıf adam.* Az, kalil. * Kuş yuvası.
assâb	İplikçi.
aşşab	(Aşşeb. den) Nebatları, bitkileri toplayarak ve misallerini kurutarak her biri üzerinde ilmî incelemeler yapan âlim.
assâl	Kovandan bal çıkaran, bal satan, balcı.
assale	Arı, bal arısı. * Arı kovanı, kovan. * Petek, bal peteği.
aşşar	A'şar tahsildarlığı yapmış olan kimse. Öşürcü, ondalıkçı.
aşşe	Yaprağı uzun ve ince olan hurma ağacı. * Zayıf vücutlu, uzun boylu kadın.
assubay	Ask: Çavuş, üst çavuş ve başçavuş diye rütbeleri olan, ücret alan ve resmi elbise giyen askerdir.
ast	Alt. * Birinin emri altında olan kimse, mâdun. * Askerlikte rütbe veya kıdemce küçük olan asker.
astan	f. Eşik, atebe. * Dergâh, tekye.
astane	f. Eşik, atebe. * Paytaht. * Mânevi büyüklerin kabri. * Büyük tekke. * Merkez. (Osmanlı İmparatorluğunun merkezi olması münasebetiyle İstanbul manasına da gelir.)
astar	(Satr. C.) Yazı satırları.
aştî	f. Barışıklık, sulh.
aştî-hûre	f. Barış ziyafeti.
aştî-perver	f. Barış taraflısı, sulh.
aştî-perverane	f. Barış taraftarına yakışacak şekilde.
aştî-sâz	f. Sulhsever, sulh taraftarı. Barışsever, barışçı.
aştî-sâzî	f. Barışseverlik, sulhseverlik.
astin	f. Esvap kolu, yen.
astin-berçide	f. Hazırlanan veya hazırlanmış (adam).
astin-efşan	f. Yen silken. * Mc: Vazgeçen.
astin-malide	f. Hazırlanmış, hazırlanan (adam).
astine	f. Yumurta.
astronom	yun. Kozmoğrafya âlimi, felekiyat ile uğraşan, gök cisimleri hakkında bilgi edinmeye çalışan.
aşu	Kör olmak. Görmemek. * Mc: Görmemezlikten gelmek.
asûb	Bey, başbuğ. Hakan. * Arı beyi. (Bak: Ya'sub)
aşûb	f. Karıştırıcı, karıştıran mânalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
aşûb-engiz	f. Karışıklığa medar olan, kargaşalığa sebebiyet veren.
aşûb-gâh	f. Gürültülü patırtılı yer. Kargaşalık ve karışıklık yeri.
asüd	(Esed. C.) Arslanlar. * Yiğitler.
asûde	f. Rahat, huzur içinde. Dinç. Müsterih. Sâkin. * Bir cins helva adı.
asûde-dil	f. Başı dinç, huzuru yerinde, gönlü rahat.
asûde-dilî	f. Gönül rahatlığı.
asûde-gî	f. Huzur, rahat, asayiş.
asûde-hâl	f. Hâli rahat, sıkıntısı olmayan.
asûde-nişin	f. Rahatça oturan. İstirahat eden.
asuf	Hızlı ve çabuk yürüyen. * Çok şiddetli rüzgar. ◊ (Asf. dan) Çok zulüm eden. Çok zâlim.
asüfte	(Asügde) f. Ateşle islenmiş. * Hazırlanmış, hazır.
aşüfte	f. Sevgiden kendinden geçen. Çıldırırcasına seven. * İffetsiz kadın.
aşüfte-dil	f. Gönlü perişan olmuş.
aşüfte-dimağ	f. Aklı perişan.
aşug	f. Bilinmiyen, meçhul, yabancı. * Serseri.
asul	Gururlu, mütekebbir, zâlim kimse.
asum	Geçim derdi için çok çalışan kimse. ◊ Obur, açgözlü, arsız.
aşum	Bir ot cinsi.
asuman	f. Gökyüzü. Semâ. * Felek.
asumanî	Beşerî olmayan. Semavî olan. Göğe âit ve müteallik.
âsûn	(Asi. C.) İsyan edenler. Günahkârlar.
âsûr	(C.: Avâsir) Tuzak, ağ. * Şer. * Şiddet.
asûr	Zorluk. Güçlük. ◊ Eğri boyunlu.
aşure	(Aşurâ) Arabi aylardan olan Muharrem ayının onuncu günü. Aynı günde çeşitli hububat ve kuruyemişler katılarak yapılan tatlı.
asûs	Yalnız yürüyüp, otlayan deve. * Yanından insanlar uzaklaşmayınca kendini sağdırmayan deve. * Av arayan kimse.
aşv	Kasdetmek.
asva	Sırtlan. * Yaşlı kadın.
aşva'	Geceleyin gözü görmeyen kadın veya kız. * Önüne bakmayıp her ne olursa basan deve.
asvad	(C.: Asâvid) Büyük emir.
asvat	(Savt. C.) Sesler.
aşve	Akşam karanlığı. * Akşam yemeği.
asveb	(Sâib. den) En doğru ve iyisi. Çok isabetli.
aşvez	(C.: Aşâviz) Sağlam yer. * Sağlam ve geçirimsiz yerlerde oluşan göl. * Sağlam, kuvvetli deve. * Çok et.
asvine	(Sunvân. C.) Elbise koymaya yarayan dolaplar. Gardroplar.
asy	Yaşamak. * Kocamak, ihtiyarlamak. ◊ İsyan, itaatsizlik.
aşy	Akşam yemeği.
asya	Dünyadaki kıt'aların en büyüğü. * f. Değirmen. (Bak: As)
asyaf	(Sayf. C.) Yaz mevsimleri.
aşyan	Akşam yemeği yiyen kişi.
asyar	Dayanmak. * Sürçmek.
aşyere	Dayanmak. Sürçmek.
aşzan	Ayağı kesilmiş gibi emekleyerek yürümek.
at'ata	Birbiri ardınca çağırmak. * Kavga etmek.
at'ime	(Bak: Et'ime)
ata	t. Baba veya ecdaddan olan büyük. Önceden gelen. * Aynı soyun büyüğü. ◊ (İtyan. dan) Verdi, veren. Geldi, gelen (mânasına da olur, fiildir). ◊ Verme. Bağışlama. Bahşiş. More…
ata ender ata	Lütuf içinde lütuf, ihsan üzerine ihsan.
ata-bahş	f. Bahşiş veren.
atab	Mahvolma, ölme.
atabey	(Atabek) Selçuklular devrinde şehzadelere mürebbilik eden şahıs, lala.
atad	İşe yarayan âletlerin takımı. * Büyük kadeh. * Hazırlık.
ataim	(Atime. C.) Ocaklar.
atak(at)	Azad, izin.
atal	(C. A'tâl) Vücudun örtüsüz yeri, bilhassa ense. * Bir kişinin güzelliği. * Vücudun tamamı. * Boyuna asılan gerdanlığı kaybetmek. ◊ (Itl. C.) Koltuk altları. * Yanlar, More…
atalet	(Utlet) Boş durma. Tembellik. İşsizlik. Hurma salkımı.
atalet kanunu	'Fiz: Duran bir cisim, bir kuvvetin etkisi olmadan hareket edemez; ve hareket hâlindeki bir cisim, bir kuvvetin etkisi olmadan hızını ve yönünü değiştiremez.'
atam	(Utum. C.) Yüksek binalar, köşkler, hisarlar.
atan	(C.: Atân) Kovası el ile çekilen kuyu. * Kuyunun ve havuzun etrafında deve çekip duracak yer. * Su kenarı. * Kokmak. * Dibâgat etmek.
atanib	(İtnâbe. C.) Kısa ipler. * Uzun ipler. Sicimler. * Sâyebanlar.
atardamar	Tıb: Kanın, kalbden vücudun her tarafına (akciğerlere de) gitmesine yarayan damar. Şiryan.
ataş	Susama. Hararet.
ataşa	(Atşân. C.) Susamış olanlar, susuzlar.
ataşe	Fr. Elçiliklerde vazifeli memur.
atavil	(Atvel. C.) Seçkin kimseler. * Uzun boylular.
ataya	(Atiyye. C.) Bahşişler. İhsanlar. Lütuflar.
atayib	(Atyeb. C.) En iyiler. Çok hoş olanlar.
atb	Hışım etmek. * Fesad. * İkrah olunan, kerih görülen.
atba	(Taby. C.) Meme başları, uçları.
atba'	(Tıb'. C.) Akarsular, çaylar, dereler, kanallar, sel yatakları. ◊ En pis.
atbak	(Tabak. C.) Tabaklar. Kapaklar.
atbal	(Tabl. C.) Davullar.
atban	Tek ayak üstüne sıçramak. * Davarın üç ayak üstüne yürümesi.
âtbin	f. Sözü doğru faziletli kimse.
atebat	(Atebe. C.) Eşikler, basamaklar.* İranlıların mukaddes ziyaret yeri.
atebe	(C. Atebât) Basamak, eşik.
ateh	Bunama, bunaklık. (Ateh getirmiş bir ihtiyar)
atele	(C.: Utül) Rende. * Kalın ve büyük asâ. * Fârisi yayı. * Doğurmamış dişi deve.
ateme	Gecenin ilk üçte bir bölümü. Yatsı namazı vakti. * İşsizlik, tembellik, atalet, üşengeçlik. * Akşam vaktine kadar hayvanın memesinde bâki kalan süt.
ater	Arap kadınlarının misk ve başka güzel şeylerle yoğurup, boyunlarına taktıkları gerdanlık.
ateş	f. Odun vs. gibi maddelerin yanmasından hasıl olan hâl. Od, nâr. * Kızgınlık, hararet. * Hiddet, gazab, şiddet. * Hayvanın çevik, hareketli ve oynak olması. * Yangın. * Gözyaşı. * Hastalık. * More…
ateş-bâr	f. Ateş yağdıran.
ateş-bâz	f. Ateşle oynayan. Hokkabaz.
ateş-beste	f. Hâlis altın, kırmızı altın.
ateş-dân	f. Mangal, ocak.
ateş-dide	f. Ateş görmüş, ateşten geçmiş. * Mc: Büyük ıztırab çekmiş ve tecrübe geçirmiş adam.
ateş-dil	f. Sözü dokunaklı olan. * Her gördüğü güzeli seven. * Pek zeki adam.
ateş-efrûz	f. Ateş yakan, ateş tutuşturan.
ateş-efşân	f. Ateş saçan.
ateş-engiz	f. Dağlama aleti. * Mc: Fesatçı, ifsad yapan.
ateş-fâm	f. Ateş renkli, kırmızı.
ateş-gede	f. Mecûsilerin tapındıkları yer. Mecusi mabedi.
ateş-gire	f. Çıra. * Maşa.
ateş-gûn	f. Ateş gibi kıpkırmızı.
ateş-hâr	f. Keklik. * Merhametsiz, şefkatsiz ve zalim adam.
ateş-hirâm	f. Süratle yürüyen, hızlı yürüyen.
ateş-hulk	f. Sert tabiatlı, huysuz.
ateş-kâr	f. Külhancı. * Mc: Aceleci, kızgın veya merhametsiz adam.
ateş-mizac	f. Huysuz, geçimsiz, sert tabiatlı kimse.
ateş-nâk	f. Ateşli.
ateş-nisar	f. Ateş saçan.* Mc: Çok öfkeli, çok kızgın.
ateş-nümâ	f. Ateş gösteren.
ateş-pâ	f. Ateş gibi. * Mc: Atik, çevik.
ateş-pare	f. Ateş parçası. Ateş gibi. * Mc: Çok zeki, çok akıllı. * Durup dinlenmeyen.
ateş-paş	f. Ateş saçan.
ateş-reng	f. Ateş renginde, kızıl renkli.
ateş-suhan	f. Dokunaklı, kalb kıracak şekilde ağır söz söyliyen.
ateş-zebân	f. Ateş dilli. Çok dokunaklı söz veya şiir söyleyen.
ateş-zede	f. Yakılmış, yakılan.
ateş-zen	f. Ateş yakmak için kullanılan alet, çakmak.
ateşek	f. Küçük ateş. * Ateş böceği. * Frengi. * Berk, şimşek.
ateşî	'f. Hararetli, ateşli; dokunaklı. * Ateş renginde. * Hiddetli, öfkeli.'
ateşîn	f. Ateşli, canlı, ateşten. * Mc: Şiddetli, hiddetli.
atf	Bağlama. Bağ. Ekleme. * Meyletme. * Şefkat. Sevgi. * Eğilme. * İkiye bükme. İki kat eyleme. * Çevirme. * Geri döndürme.* Bir kimse üzerine tekrar hamle eylemek. * Gr: Bir kelimeyi diğer bir More…
atfen	Birisinin adına. Birisine yükleyerek.
atfetmek	Meyletmek. Sevgi beslemek. * Gr: Mânâyı birbirine bağlamak.
athal	Kül renginde.
athar	(Tâhir. C.) Kadınların aybaşı ve doğumdan çıktıkları zamanlar. ◊ Daha tâhir. En temiz.
ati	Önde. Aşağıda. Sonra. Vâki olan. Gelecek zaman. ◊ İnatçı, muannid. Kalın kafalı.
ati(ye)	(Utv. dan) İsyan eden, kafa tutan. Asi. Sert başlı, serkeş.
atid	Tedarik olunmuş. Hazır ve müheyya. * Günah ve sevabları yazan melek.
atide	Elbise sandığı.
âtif	(Atf. dan) Yüzünü çeviren, bakan. Meyleden, yönelen. * Bağlaç. * Şefkat edici kimse. Merhametli, müşfik. * Yarış atlarının altıncısı. * Gr: İki kelimeyi birbirine bağlayan harf veya kelime. More…
atifet	Koruma, sevgi, Acıma. Şefkat. Esirgeme. * Hüsn-ü zan. Karşılıksız sevgi.
atifet-kâr	f. Esirgeyip muhafaza eden, gözetip koruyan.
atih(e)	İsyan eden, kafa tutan, âsi olan.
atik	(Atika) Esaretten serbest bırakılmış olan. * Soyu temiz. Necib. * Genç kız. * Kadim. İhtiyar. * Yavru kuş. * Eski. * Hz. Ebû Bekir'in (R.A.) bir nâmı. ◊ (C.: Avâtik) Sırtın More…
âtik(a)	Azad edilmiş, Serbest bırakılmış kimse. * Yaşlı. * Genç kız.* Temiz soylu. * Eski. * Yavru kuş.
atikiyyat	Eski eserler. Eski devirlerden kalma eserleri, - daha ziyade tarih ve san'at bakımından- tetkik eden ilim. Arkeoloji.
âtil	(Âtıla) İşlemez. Boş. Tenbel. * Bozulmuş.
atil	Para karşılığı tutulan yardımcı, asistan. ◊ Şerli, şerir, yaramaz kişi.
âtim	Ölen, mahvolan.
atim	t. Ateşli silahların boşaltılması, atılması. * Kurşun menzili, kurşunun gidebildiği, yetiştiği mesâfe. * Silahın bir defa atılması için lâzım gelen barut vesaire.
atim(e)	Yavaş, sessiz, ağır.
atime	'(C: Atâim) Ateş yakılan ocak; mangal.'
atir	(Itr. dan) Güzel kokulu, ıtırlı. * Kokuları seven kimse.
atire	Receb ayında keferenin putları için boğazladıkları koyun ki, o puta 'itrâ' derler.
âtiş	(Atişe) Susuz, susamış.
atis	Şafak. * Aksıran.
atit	Gıcırtı. * Ses.
atiy	(Utiy) Haddi tecavüz etme. * Çok ihtiyar olma. * Kibirlenme.
atiye	Azgın. * Büküp büküp atan.
atiyen	Aşağıda. * İlerde, gelecekte.
atiyyat	(Atiyye. C.) Hediyeler. İhsanlar. * Büyük bir kimsenin bahşişleri.
atiyye	Hediye. Bahşiş. Lütüf ve ihsan.
atk	Esiri serbest bırakmak. Köleyi âzat eylemek. (Bak: Itk) ◊ Bulaşmak. * Kurumak.
atl	şerir. Sert tabiatlı. Yaramaz. * Şiddetle çekmek.
atlab	'(Tâlib. C.) Arayanlar, talibler; bilhassa talebeler.* (Tılb. C.) Kadın peşinde dolaşanlar, zamparalar.'
atlal	(Talel. C.) şekiller, biçimler.
atlas	İpekten yapılmış kumaş. Üstü ipek, altı pamuk kumaş. * Düz tüysüz. * Büyük harita. * Atlas Okyanusu. ◊ (Talas. C.) Eskitmeler, yıpratmalar. * Eski, aşındırılmış, yıpranmış.
atle	(C. Utül) Rende. * Yoğun büyük asâ. * Büyük iğne demiri. Farisî yayı. * Doğurmamış dişi deve.
atles	Eski, yırtık, yıpranmış, aşındırılmış.
atletizm	yun. Çeviklik, atiklik, kuvvet gibi beden kabiliyetlerini inkişaf ettirmeğe yarayan ve koşu, atlama, ağırlık kaldırma ve atma gibi, tek başına yapılan bedeni çalışmalar.
atliye	(Tılâ. C.) Merhemler.
atm	Geciktirmek, eğlendirmek.
atmar	(Tımr. C.) Paçavralar. Eski, yıpranmış elbiseler.
atme	Ateş kaynağı, volkanın tepesindeki lâvın çıktığı yer, krater.
atnab	(Tınâb. C.) Çadır ipleri. * Ağaç kökleri. * Tıb:Vücuttaki sinirler.
atol	Mercan adası. Mercan iskeletlerinin birikmesiyle meydana gelmiş olan halka biçiminde ve ortasında bir göl bulunan adacık.
atr	İyi kokulu şeyler sürünmek. ◊ Depretmek. * Titremek.
atrab	Oyunlar. Eğlenceler. Şenlik ve ferahlıklar.
atraf	(Tarf ve Taraf. C.) Gözler. * Taraflar. Kenarlar.
atrak	(Târık. C.) Gecegelen seyyahlar.
atrar	(Turra. C.) Kenarlar, uçlar.
atras	(Tırs. C.) Yazılmış sayfalar.
atreş	Sağır, işitmeyen.
atrese	şiddetle ve zorla almak. * Gadap etmek.
atruk	(Tarik. C.) Tarikler, yollar.
ats	Aksırık. * Şafak sökme.
atş	Susuzluk. Susama.
atşân	Susamış, teşne. Susuz.
atse	Aksırma, tek aksırık.
att	Sözü tekrar tekrar söylemek.
attar	(Itr. dan) Güzel koku veya iğne iplik gibi şeyler satan.
attas	Devamlı aksıran.
attat	Çok bağırıp çağıran, gürültücü adam.
atûb	İnatçı, muannid.
atûd	(C: Atedân) Bir yaşında ve iyi beslenmiş oğlak.
atûf	Çok acıyan, pek merhametli.
atûfet	Şefkat. Çok merhametli oluş.
atûh	Mâtuh. Bunak. Şuurunu kaybetmiş ihtiyar.
atûm	Akşam vaktinin dışında sütünü vermeyen deve. ◊ Su kaplumbağası.
atûs	Enfiye, aksırtıcı şey.
atv	El ile alıp yiyip içmek.
atvad	(Tavd. C.) Dağlar.
atvak	(Tavk. C.) Tasmalar. Gerdanlıklar, boyuna takılan mücevherler. * Tâkatler, kuvvetler. * Boyundaki halka çizgiler.
atvel	(Tavil. den) Çok uzun.
atyan	(Tîn. C.) Çamurlar, balçıklar.
atyeb	Pek güzel. Daha güzel.
atyer	Çabuk uçan. Derhal kaybolan.
atyeş	Gayet tez uçar bir kuş.
av'ave	Havlama, köpeğin havlaması. * Mc: Hezeyan, saçma sapan konuşma.
âvâ'	Şiddet. * Kıtlık, kaht.
ava'	Alçak kimse. * Menazil-i kamerden bir menzildir ve beş yıldızlıdır.
avabis	Müdhiş, çetin günler. * Yüzü abûs kimseler.
avacim	Dişler.
avad	Ud çalan kimse.
avadanci	Tar:  Osmanlı sarayında bir hademe sınıfı.
avadi	(Adiye. C.) Zulmedenler, zâlimler.
avah	Eyvah, yazık! gibi teessüf ifâdeleri. * Rızık, kısmet, nasib. (Bak: Evvâh)
avaid	(Âide. C.) İratlar, gelirler. Aidat. * Tahsisât.
avaik	(Âika. C.) Mânialar. Engeller. Müşküller. * Nuh (A.S.) Kavminin sonradan taptıkları bir put ismi.
avakib	(Akibet. C.) Encamlar. Akibetler. Sonlar.
avakir	(Akıra. C.) Fakirler, yoksullar. * Kısırlar, verimsiz olanlar. * Kudurmuş olanlar.
aval	Fr. Bir ticaret senedine yazılan kefillik. Böyle bir kefalete girişen kimse. ◊ Sersemlik derecesinde saf olma, bönlük.
avalî	Büyük ve sayılı kimseler. Büyükler. Yüceler. * Medine etrafındaki semtler.
avalim	(Âlem. C.) Âlemler. Cihanlar.
avam	Halktan ilmi irfanı kıt olan kimse. Okuyup yazması az olan. Fakirler sınıfından. * Tas: Hakikata tam erememiş, tevhidin derin hakikatlarından haberi olmayan. * Halkın ekseriyeti.
avam-firib	f. Halkın hoşuna gidecek tarzda hareket eden, halkı avlıyan, demagog.
avam-perestane	f. Avam kimselere yakışır şekilde. * Şiddetli halk taraftarı olan birine yakışır sûrette.
avam-pesend	f. Halk tarafından beğenilecek olan şey.
avamil	(Amil. C.) Sebepler. * Ayaklar. * Valiler. Hâkimler. * Gr: Arabçada kelime sonlarının okunuşuna te'sir eden hususları öğreten ilim ve ona dâir kitab. * Birgivi Hazretlerinin More…
avan	(C.: Uven) Her şeyin orta yaşlısı. * (C.: Avine-Avân) Esir. * Yardımcı, nâsır. ◊ Anlar. Zamanlar. Vakitler.
avane	Uzun hurma ağacı.
avani	Kapkacak, yemek takımları. * 'Beni koru, hıfzeyle' meâlinde dua.
avans	Fr. İlerideki bir alacağa mahsuben önceden verilen para.
avar	Ayıp, kusur, eksiklik. Fesad.
avare	f. Başıboş, serseri, boş gezen. İşsiz güçsüz.
avaregî	f. Avarelik, serserilik, işsiz güçsüzlük, aylaklık.
avareser	f. Başıboş.
avarî	(Ariyyet. C.) Ödünç verilen şeyler.
avarif	Mârifetler. * Arifler. İşten anlar olanlar. * Güzel ahlâk.
avariz	Arızalar. Sonradan olan noksanlıklar. * Girinti çıkıntı, noksanlık. * Mânialar. Engeller. * Fevkalâde hallerde ve bilhassa harp sebebi ile geçici olarak alınan vergi.
avasif	(Asıta. C.) Sert ve kuvvetli rüzgârlar. Fırtınalar.
avasim	(Asıme. C.) Temiz, ismetli kimseler. * Hudut şehirleri.
avatif	(Atıfet. C.) Atıfetler. Hediyeler. İhsanlar.
avatik	(Atık. C.) Yaşlılar. * Genç kızlar. * Hür ve serbest olanlar. * Yavru kuşlar.
âvâz	f. Sadâ, Yüksek ses. * şöhret.
avaz	Nefret. İkrah. Bir şeyi kerahetle yapma. Kerahet.
avaze	f. Nam, şöhret, ün. Yüksek ses.
avazil	(Âzil. C.) Başa kakıcı kimseler.
avca	(Müe.) Eğri. Şaşı. * Yay. Kavs. * Arık, zayıf deve.
avd	Dönme, geri gelme. Aleyhine veya lehine dönme.
avdet	Dönüş, geri gelme, dönme. Rücu'.
avdetî	Dönme. * Aslına, Müslümanlığa dönen.
avemen	Deve veya at gidişi. * Yüzme.
aven	Çok sâkin, en sâkin.
avend	f. Sicim, ip.* Senet, delil. * Kapkacak. * Taht, yüksek mertebe. * Satranç oyunu. * Evvel, önce, ilk.
avene	Beraber olanlar. Yardım edenler.* Taraftarlar.
avengân	f. Asılı, sarkık. * Çengel. * Çivi.
aver	'f. Averden 'getirmek' fiilinin emir köküdür, kelime sonuna getirilerek; yapan, eden, olan, veren, götüren gibi manalara sebeb olur.'
averd	f. Harp, muhârebe, savaş, cenk.
averd-gâh	f. Muharebe meydanı, savaş alanı.
averde	f. Getirilmiş nakl olunmuş.
averdide	f. Saldırılmış, hücum edilmiş.
avez	Fakirlik, yoksulluk. Sıkıntı.
avhak	Uzun nesne. * Kara karga. * Büyük kara deve.
avhec	Yılan. * Uzun boyunlu. * Dişi deve.
avi	Uluyan. Hırlayan.
avihte	f. Asılmış şey, asılı nesne.
avije	f. Has, hâlis, hakiki, temiz.
avijgan	f. Mahremler, yakınlar. * Güzeller, gençler.
avil	Yüksek sesle ağlama. Acınma. Feryâd. * Meyletme.
avind	f. İlk, evvel, önce.
avine	(Evân. C.) Vakitler, zamanlar, anlar. Devirler.
avineten	Ara sıra, tesadüfen.
avişe(n)	f. Kekik otu. * Sarılma, sıyırarak çıkma. Saldırma.
aviz	f. Asılan, asılı bulunan.
avize	f. Lamba, fener, gaz veya mumları havi olarak tavana asılan maden veya billurdan süs eşyası.
avk	(C: A'vâk) Mâni olma, alıkoyma, durdurma, vazgeçirme, geciktirme.
avl	Feryat, sıkıntı sebebi. Acınma.
avlak	yun. Dere. Vadi, su cedveli.
avle	Bağırma, feryat.
avn	Yardım. İmdâd. * Mededkâr. Yardım eden. Yardımcı. Zahir.
avnî	Yardıma âit, yardıma dâir.
avniye	Serasker Hüseyin Avni Paşa tarafından ilk olarak, daha sonra da Sultan Mecid ve Sultan Aziz zamanında giyilen kolsuz asker kaputu. * Bir nevi yağmurluk.
avr	Bir kimseyi kör etme. * A'ver kılma. Bir şeyi alıp götürmek. * Telef etme. * Gözsüzlük.
avra	Şaşı. Kör kadın. Tek gözlü. * Mc: Kör fikir. * Çirkin ve kabih söz. * Sâdece dünyayı düşünüp âhireti unutan.
avrat	(Averât) (Avret. C.) Kadınlar. * Gizli yerler. * Mahrem zamanlar.
avret	Eksik. Gedik. Gizlenmesi lâzım gelen şey. Dinen örtülmesi vâcib olan âzâ, ud yeri. Utanılacak ve hayâ edilecek şey. Erkeklerde göbek ile diz kapağı arasındaki kısım. * Kadın. Zevce. Nikâhlı. More…
avrupaî	Avrupalılara ait ve onlarla alâkalı Avrupalılar gibi.
avrupazâde	f. Avrupa'dan doğan. Avrupa te'siri ile olan. Avrupalıyı taklid eden.
avşin	f. Kekik otu.
avukat	Mahkemede ücret mukabilinde taraflardan birinin müdafaasını ve davasını üzerine alan hukukçu. * Mc: Müdafaaya muktedir, çeneli, cerbezeli.
avunmak	t. Oyalanmak, kendi kendini eğlendirmek. * İnek vs. nin gebe kalması.
avva	Bir yıldız kümesi.
avvac	Fildişi satan. Fildişi işçisi.
avz	Hâcet. İhtiyaç. Bir şeyin bulunmaması. * Fakir. * Fakirlik, muhtaç olma. ◊ (Avez) (İyâz, meaz, meâze) Sığınma. Sığınak. Melce. Sığınacak yer.
avzen	(Zenav) (Kürdçe) Suların biriktiği yer. Havuz, göl.
ay	(Bak: Ayât)
âyâ	'(Şüphe ve tereddüt bildiren edât; hayret ve taaccüb, soru ile beraber ümid ifâde eder) Acabâ. '
ayâ	Tedavisi mümkün değil, iyileştirilmez. * Kabiliyetsiz, kudretsiz.
ayal	(Bak: Iyal)
ayan	(İyân) Aşikâr. Belli. Herkesin bilebileceği ve görebileceği. * Çiftçi âletlerinden olan saban okunun bileziği.
ayar	Altın ve gümüşten yapılmış şeylerin saflık ve hafiflik derecesi. *Saadete, mutluluğa doğru gitme.
ayar-dan	f. Ölçüden anlar, değerbilir.
ayastafanos	İstanbul'da Yeşilköy semtinin eski adı.
âyât	(Âyet. C.) Âyetler. * Cenab-ı Hakk'ın sıfât ve kudreti hakkında görülen âşikâr deliller, bürhanlar. * Menziller. Mekânlar.
ayb	Kusur. Leke. Utandıracak hal.
ayb-cû	f. İnsanın ayıplarını araştıran, herkesin ayıbını, noksanını meydana çıkarmak isteyen.
ayb-gûyî	f. Dedikoduculuk.
ayb-nâk	f. Noksan, kusurlu.
aybe	(C.: İyâb) Heybe, deri çanta.
ayc	Razı olmamak. * Tasdik edip inanmamak. * Menfaatlenmemek, faydalanmamak.
aydan	(Uvd. C.) Uzun hurma ağaçları.
aydane	Uzun hurma ağacı.
ayde	Yaramaz huylu.
âyen	f. Demir.
âyende	(C.: Âyendegân) f. Gelen, geçici.
ayes	Beyazlık, aklık.
âyet	Eser. * Kimsenin inkâr edemiyeceği açık delil. Nişân. Alâmet. İşaret. * Menzil, mekân. * Kur'ân-ı Kerim'deki her bir cümle. Mânen uyanmağa, intibâha sebeb olan hâdise. More…
ayfe	Hayret. * Tereddüt. * İğrenmek.
ayheka	Neşat, sevinç, neşe, sürur. * Bir kuş adı.
ayhem	Katı, sağlam nesne.
ayhüm	Ağaç kökü. * Kırmızı sahtiyan.
ayib	Dönüp çekilen. Geri dönen. Tövbe eden.
ayide	Fayda, menfaat. * Muhabbet, sevgi.
ayij	f. Kıvılcım, şerâre.
ayil(e)	Ailesi kalabalık olan. * Ailesini besleyen. * Aşırı. * Fakir. * Dengede olmayan terazi.
âyin	Merâsim. Usûl. Görenek. Dinî âdâb. Âdet, örf ve kanun. ◊ Gözü değen kişi. Nazarı değen kimse.
ayin	Arap alfabesinin onsekizinci ve Osmanlı alfabesinin yirmibirinci harfi olup, ebced hesabında yetmiş sayısına tekabül eder.
âyin-han	f. Mevlevihâne ve semâhânelerde sema edilirken, yüksek bir yerde bulunan ve mutribhâne adı verilen mahfilde âyin okuyan kimse.
ayine	f. Ayna. Mir'ât. Kendisine tecelli ve aksedeni gösteren veya bildiren şey. (Ayna, ışığı aksettirip gösterdiğinden dolayı esmâ-i İlâhiyeyi de bize gösteren ve Cenab-ı Hakk'ın More…
ayine-rû	f. Yüzü ayna gibi parlıyan.
ayine-saz	f. Aynacı.
ayinedar	f. Ayna tutan. * Eskiden, bir büyük adamın giyinirken aynasını tutmakla vazifeli hizmetçi. * Berber.
ayir	Tereddütlü kimse.
ayis	(Bak: Sinn-i iyâs)
ayiş(e)	Bolluk içinde rahat yaşayan. * Hz. Peygamber'in (A.S.M.) zevcesi ve mü'minlerin vâlidesi, Hz. Ebu Bekir'in (R.A.) kızının bir ismi.
ayişne	(Ayişte) f. Casus, ajan. * Dalkavuk.
ayiz	(C.: Ayizât) Yeni doğurmuş hayvan.
ayiz(e)	Mukabil olarak veren. Karşılık olarak verilmiş.
ayk	Nâhiye. * Kenar. * Taife.
ayka	Deniz kenarı. * Ev ortası.
ayke	Sık koruluk.
ayle	Fakirlik.
aylem	(C.: Ayâlim) Yumuşak nesne.* Suyu çok olan kuyu.
ayman	Süt içmeğe iştihası olan erkek. * Malı gitmiş kişi.
ayme	Süt içmeğe iştihası olmak. * Malın iyisi.
ayn	(C.: A'yan-A'yun-Uyûn) Göz. * Pınar, kaynak. Çeşme. * Tıpkısı, tâ kendisi. * Zât. * Eşyanın hakikatı. * Kavmin şereflisi. * Diz. * Altın. * Nazar değme. * Casus. * Her şeyin en More…
ayna	(C.: În) Gözü güzel ve iri olan.
aynan	Akmak, seyelan.
aynen	Bir şeyin aslı veya kendisi olarak. Tıpkısına, hiç bir şeyi değiştirmeden, aynı olarak.
ayniyyat	(Ayniyye. C.) Kullanılmaya veya harcanmaya elverişli olup taşınabilen ve para eden şeyler.
ayniyye	Göz hastalıkları kliniği. * Pahada ağır olan ve taşınabilen şeyler.
ayniyyet	Bir şey veya şahsın aynı veya kendisi olması.
ayr	(C.: A'yâr) Eşek, himar. * Medine-i Münevvere yakınında bir dağ. * Uzun demir mıh.
ays	Cimâ etmek. * Meni denilen su. ◊ Sık ağaçlık yer. Koruluk. ◊ Fesâd ve ifsâd etmek.
ayş	Yaşayış, yaşama. Yiyip içme. Zevk u safâ. * Dirilik. Hayat.
ayş u işret	Yiyip içme. (Bak: Îş)
ayş ü nûş	Yiyip içme. (Bak: Îş)
ayş u tarab	Yeme içme, eğlence.
ayse	Yumuşak yer.
ayşe	Dirilik, hayat, yaşama.
aysele	Gözsüz, a'mâ, kör.
aysum	Filin dişisi. * Sırtlan. * Büyük deve. * Süsen çiçeği.
ayşûm	Nebatattan bir ot.
ayt	Uzun boyunlu.
ayta'	Uzun boyunlu kadın. * Uzun boyunlu dişi deve.
aytel	Uzun boyunlu.
aytemûs	(C.: Atâmıs) Bütün vücut organları yerli yerince ve tam olarak yaratılmış olan.
ayyab	Kusur görücü, ayıb gören.
ayyan	Yorgun. Bitkin. * Ne yapacağını bilmeyen.
ayyar	Hırsız. Hileci, dolandırıcı, hilebaz, dessas. * Zeki, kurnaz.
ayyarî	f. Dolandırıcılık, hilecilik.
ayyaş	Haram içki içen. şarhoş.
ayyil	(C.: İyâl) Nafakası lâzım olan kişi.AYYUK: Samanyolunun dâima sağ tarafında olan çok parlak ve uzak bir yıldızın ismi. * Mc: Gökyüzünün pek yüksek yeri.
ayzan	Yaban eşeğinin erkeği.
ayzemûr	Yük taşıyamıyan büyük ve yaşlı deve.
az'af	(Bak: Ez'af)
aza	(C.: Uzâ) Kertenkele.
aza'	Başa gelen musibete sabretmek. * Bir kimseyi babasına nisbet etmek.
azab	Dünyada işlenen suç ve kabahate karşılık olarak âhirette çekilecek ceza. * Eziyet. Büyük sıkıntı. Şiddetli elem.
azab-engiz	f. Azab verici, keder verici.
azad	f. Serbest. Hür. Kimseye bağlı olmayan. Kölelikten kurtulmuş olan. * Dünya alâkasından kesilmiş. * Serbest fikirli. ◊ Kısa ve sık olarak dikilmiş.
azade	f. Bağlardan kurtulmuş. Serbest. Kayıtsız. Hür. Sâlim. Müberrâ.
azade-dil	f. Gönlü bir şeye bağlı olmayan.
azade-gân	f. (Azâde. C.) Azadeler. Bağımsız, serbest ve hür olanlar.
azade-gî	f. Hürlük, âzâdelik, serbestlik.
azade-hâtir	f. Başı dinç, gönlü hoş olan.
azade-hayat	f. Hayattan kurtulmuş. Ölmüş.
azadî	Serbestlik. Hürriyet. * şükür.
azahî	(Bak: Adâhi)
azaim	(Azime. C.) Mühim ve büyük işler. Kararda kesinlik. ◊ Büyük iş. * Büyük belâlar. Büyük günahlar. ◊ Kötü şeyleri defetmek için yazılan duâlar.
azal	(Ezel. C.) Ezeller. Başlangıcı olmayan zamanlar.
azalil	(Uzlûle. C.) Yanlışlar, yanılmalar. Doğru olmayanlar.
azam	(C: Azamât) Kin, husûmet, adâvet, garaz, fena niyet. * Öfke, hiddet. * Kıskançlık.
azame	Eskiden, büyük görünmesi için kadınların bağladıkları arkalık.
azamet	Büyüklük. Cenab-ı Hakk'ın büyüklüğü. * Kibirlilik.
azamim	(Izmâme. C.) Desteler, kümeler, topluluklar, zümreler.
azamût	(Mübalâğa sigası ile) Azamet. Kibriya. Allah'a mahsus olan büyüklük.
azan	(Üzn. C.) Kulaklar.
azar	f. İncitme. Tâzib. Kırılma. Tekdir. Zulüm. Ukubet. ◊ f. Mart ayı.
azar-dide	f. Zulüm görmüş. Küskün.
azar-mend	f. İncitilmiş, zulmedilmiş.
azar-mendî	f. İncitilmiş, kırılmış olma.
azar-reside	f. Zulüm görmüş, kırılmış, incitilmiş.
azarende	f. Azarlıyan, tekdir eden. * Kalb kıran, inciten.
azarî	f. Muzırlık. Küfürbazlık. * Fenalık görmüş, kalbi kırılmış, incitilmiş olma.
azariş	f. İncitme, kalb kırma.
azarr	(Zarar. dan) Çok zararlı.
azaye	(C.: Izâ-Izâyâ) Kertenkele.
azaz	Bir tek lokma.
azâze	Kuvvet. * Azamet, büyüklük. * Şiddet. * Azlık. * Gâlip olmak.
azazil	Şeytan. (İblisin bir adı) Şerlerin temsilcisi.
azb	Tatlı, lâtif, hoş ve şirin olan yiyilecek ve içilecek şey. * Fazla susuzluktan yemek yemeği terketme. * Men'etme. * Feragat. ◊ Kesme. * Isırma. * Azarlama. * Hastalıktan More…
azba'	(Zab'. C.) Kolun yukarı kısmı, dirseğin üst tarafı.
azbe	(C.: Uzeb-Azebât) Su içinde olan çerçöp. * Her bir şeyin ucu, tarafı.
azbî	Güzel ahlâklı.
azbu	(Zebu. C.) Sırtlanlar.
azd	(Azid, azud) Kolun üst kısmı. * Destek. * Kuvvet, kudret. (Bak: Adud)
azdad	(Bak: Ezdâd)
azde	f. Boyalı, boyanmış. * Ucu sivri olan bir âletle delinmiş.
azeb	Bekâr. Mücerred. Evlenmemiş. Zevcesi olmayan.
azebe	Kocası olmayan kadın.
azeh	f. Vücutta çıkan siğil.
azeka	Alâmet, nişan, işâret.
azer	f. Ateş. * Şemsî senenin dokuzuncu ayı. Kasım. Her şemsî ayın dokuzuncu günü. * Mecusilere göre güneşe memur meleğin adı. * Hz. İbrahim'in (A.S.) babasının veya amcasının ismi.
azer-gûn	f. Ateş renginde olan, kızıl, kırmızı. * Ay çiçeği.
azerahş	f. Yıldırım.
azerbayigan	f. Azerbeycan.
azerd	Boya, renk.
azeret	Yetişip kuvvetlenme. * Kalınlaşma. * Ekinin yetişip tanelerinin çıkması. (Bak: Muâzere)
azerîler	Kafkasyanın Azerbeycan bölgesinde yaşamış Türk kavmi.
azerm	f. şefkat, merhamet. * Haşmet, büyüklük, azamet. * Haya, utunma.
azerm-cû	f. Hayâlı, utangaç. Terbiyeli, nâzik.
azerperest	Ateşe tapan, mecûsi.
azerşeb	f. Batıl bir inanışa göre ateş içinde yaşadığı sanılan ve semender denilen bir hayvan. * Şimşek, berk.
azf	Zâhidlik. Nefsini bir şeyden döndürmek. ◊ Yemek.
azfar	(Zufr. C.) Tırnaklar.
azfendak	f. Gökkuşağı.
azgan	(Zıgn. C.) Kinler, garazlar.
azgas	(Bak: Adgas)
azha	(Zahve. C.) Su havuzları. Göller.
azhar	En zâhir. En açık. Besbelli. Bedihi olan, rûşen. * Bir ibârenin en açık ve kat'i olan mânası.
azib	Susuzluktan yem ve yulaf yemeyen yorgun hayvan. ◊ Uzak merâ, otlak ve çayır.
azide	f. Ucu sivri bir aletle delinmiş olan.
azif	Sazcı, çalgıcı.
azife	Yaklaşan. Yaklaşmakta olan. * Kıyamet.
azig	f. Nefret, kin, garaz. * İğrenme, tiksinme.
azihe	Yalan, iftira.
azik	Hoşa giden.
azil	Islah edilmesi mümkün olmayan. Muannid, inatçı. ◊ (Bak: Azl)
âzim	Bir yere gitmeğe karar veren. Bir iş hakkında kat'i karar ve niyet sahibi. ◊ Dudaklarını yumup susan kişi.
azîm	Büyük. Yüce. Çok ileri. ◊ Azimet eden. Gidici.
azimat	(Azime. C.) Kıtlık yılları.
âzime	Azı dişi. * Kıtlık senesi.
azime	(C.: Azâim) Büyük iş, fevkalâde ve çok mühim iş. * Tılsım, efsun, sihir. * Sebat. Verilmiş olan kararda kat'ilik. * Kasdetmek, yemin etmek.
azimet	Takvâ ile amel etmek. Allah'ın emirlerini en mükemmel ve eksiksiz yapmağa çalışmak. * Kesin karar vermek. * Yola çıkmak, gitmek.
âzin	Kefil. Birinin yerine kefalet eden. * Kapıcı, perdeci. * İzin veren.
âzîn	f. Kaide, kanun. * Süs, zinet, güzellik. * Yoğurttan yağ çıkarmak için hususi olarak yapılmış yayık.
âzîne	f. Cuma veya bayram günü.
âzir	Yara izi.
âzîr	f. Iztırab, sıkıntı. Ağrı, sızı. * Azar, tekdir.
azîr	Biçilmiş olan ekinin tarlada satılması.
azir	Özür dileyen, özrünün afvedilmesini isteyen. * Özür. * Sünnet düğünü.
âzire	Hayızlı kadın.
azire	(C.: Uzrât) Ön yanı, önü.
azirra	(Zarir. C.) Körler, âmâlar, gözleri görmiyenler.
aziş	f. Talaş, yonga, ağaç ve tahta kırığı. * Eşik tahtası.
aziyy	(C.: Ezavî) Deniz dalgası.
azîz	İzzetli. Çok izzetli. Sevgili. Çok nurlu. * Dost. * Şerif. * Nadir. * Dini dünyaya âlet etmeyen. * Sireti temiz. * Ermiş. Mânevi kudret ve kuvvet sahibi. * Mağlup edilmesi mümkün olmayan ve More…
azizân	f. Azizler.
azize	(Müe.) Aziz olan. * Hristiyanlıkta kadın rahib. Rahibe.
azk	Hurma ağacı. * Nişan, alâmet, işâret. ◊ Yarmak. * Sürmek.
azka	İri yünlü koyun.
azl	Bir şeyi yerinden veya güruhundan veya işinden ayırmak. Birisini işinden veya makamından ayırmak. ◊ (Azel) Levmetmek, kınamak. Azarlamak.
azla'	(C.: İzâl) Kırba ağzı.
azlaf	(Zılf. C.) Zool: Çatal tırnaklı olan hayvanların tırnakları. Toynaklar.
azlal	(Zıll . C.) Gölgeler.
azlem	Çok zâlim. Pek zâlim. * Çok karanlık.
azm	(Azim) Kasd, niyet. Sağlam ve kat'i karar. Sebât. ◊ Büyüklük, ululuk. * (C: İzâm) Kemik.
azma(y)	f. Denemiş.
azman	Cins ve nev'inin icabından fazla büyümüş, çok iri. * Melez. İki ayrı cins hayvandan doğma.
azmayiş	f. Deneme, sınama, tecrübe. * Tar: Emekdar tirendâzların kullandığı bir çeşit ok.
azmen	Pek fazla şeyler içine alabilen. * En çok güvenilen.
azmend	f. Haris, açgözlü, tamahkâr, cimri.
azmî	Kemikli, kemikten yapılmış.
azmûde	f. Tecrübe etmiş olan. Tecrübeli. * Tecrübe olunmuş, denenmiş.
azmûdegî	f. Tecrübe, deneme, imtihan.
azmûn	f. Tecrübe, deneme, imtihan.
azoik	En eski jeolojik zaman. * İçinde fosil bulunmayan toprak.
azr	Sünnet etmek.
azra	Medine-i Münevvere'nin bir ismi. * Sevgili. Mahbûbe. * Delinmemiş inci. * Üzerinde yürünmemiş kum. Kız olan kız. * Hz. Meryem'in bir vasfı.
azrail	Ölüm meleği.
azrar	(Zarar. C.) Zararlar, ziyanlar, kayıplar.
azrec	Seri, hafif nesne. Vâhid, tek.
azref	Çok zarif. Zariflerin zarifi. * Çok zeki.
azreng	f. Çok üzüntü, meşakkat, eziyet. * Son derece sert ve katı.
azûf	Yiyecek, erzak. Azık.
azûg	f. Kir, pas.
azüg	f. Hurma lifi. * Ağaç ve asma budantısı.
azûk	İçi henüz olmamış fıstık yemişi.
azûl	Çok azarlayan, çıkışan, paylıyan.
azûmet	Eğlence. Neşeli ve hoşça vakit geçirten şey.
azûn	f. Öylece, onun gibi, bunun gibi, böylece.
azur	(Azver) f. Açgözlü. Hırslı. Tamahkâr. Cimri. Hasis.
azurde	(Bak: Azürde)
azürde	f. Azar görmüş, incinmiş, gücenmiş. Kalbi kırılmış, üzülmüş.
azürde-gî	f. Gücendirilmiş, incitilmiş olma.
azürde-hâtir	f. Gönlü kırılmış, hatırı kırılmış.
azürde-püşt	f. Beli bükülmüş ihtiyar.* Yükten sırtı berelenmiş olan hayvan.
azûz	Memelerinin delikleri dar olan deve ve koyun. ◊ Isırıcı, ısıran.
azv	İftira. Birisine bir şey isnad etme. Nisbet etme.
azva	(Zav ve Zû. C.) Parıltılar, ışıklar, aydınlıklar.
azver	(Bak: Azûr)
azviyat	(Azv. C.) Yalanlar, iftiralar.
azy	Bir kimseyi bir kimseye veya bir şeye nisbet etme.
azyak	Daha dar, en dar.
azz	Galib olmak. * Çok yağmur yağmak. ◊ (Add) Isırmak. Dişlemek. ◊ şiddet.
azza'	Şiddet ve kıtlık yılı.
azze	Aziz ve şânı büyük olsun, büyük ve aziz oldu (meâlinde).
azze ensâruh	Yardımı çok olsun. (Bu tabir, padişahlara ait dua yerinde olup eski fermanlarda geçer.)
azze ve celle	Aziz ve Celâl olsun, oldu... (meâlinde, Cenab-ı Hakkın isminden sonra hürmet maksadı ile söylenir.)
azzet	Geyik buzağısı.
bâ	Arabçaya göre harfinin okunuşu. Ebced hesabında iki sayısını ifade eder. Mektup ve eski evraklarda Receb ayına işarettir.
ba'	Kulaç. * Erişme. * Yetme. * Kuvvet, kudret, beceriklilik. * şeref, kerem. * Vergili, verimli olma.
ba'c	Karına dürtmek, karın yarmak.
ba'd	Zaman zarfıdır ve te'hir ifade eder. * Helâk olmak mânâsına mastardır.
ba'de	Sonra.
ba'de bu'din	Hayli zaman geçtikten sonra, neden sonra.
ba'dehâ, ba'dehû	Bundan sonra. Ondan sonra.
ba'dehum	Onlardan sonra.
ba'del eda	(Ba'de-l edâ) Yapıldıktan sonra.
ba'del harb	(Ba'de-l harb) Muharebeden, harpten sonra.
ba'del ifa	(Ba'de-l ifâ) Yapıldıktan, ifâ edildikten sonra.
ba'del mevt	(Ba'de-l mevt) Ölümden sonra.
ba'del milad	(Ba'de-l milâd) Milâddan sonra. Tarih başlangıcı kabul ettikleri seneden sonra.
ba'del musâlaha	(Ba'de-l musâlaha) Musâlahadan, barıştan sonra.
ba'del mütâlaa	(Ba'de-l mütâlaa) Mütâlaa ettikten sonra, okuduktan sonra.
ba'del yevm	(Ba'de-l yevm) Bugünden sonra.
ba'dema	(Minba'd, fimâba'd) Ondan sonra. Bundan sonra. Bundan böyle.
ba'detteşekkül	(Ba'de-t teşekkül) Teşekkül ettikten sonra, oluştuktan sonra.
ba'deza	(Ba'dezin) Bundan sonra.
ba'dezzeval	(Ba'de-z zevâl) Zevalden sonra, sona erdikten sonra.
ba'dezzuhr	(Ba'de-z zuhr) Öğleden sonra.
ba'l	(C.: Buûl) Cahiliyet devrine mahsus bir put. Güneş Tanrısı. * Karıkocadan herbiri. * Yılda bir kez yağmur yağan yüksek yer. * Hayret. * Zaaf, zayıflık.
ba'le	Erkeğin karısı, zevce.
ba's	Gönderme, gönderilme. * Cenab-ı Hakk'ın peygamber göndermesi. * Diriliş. Yeniden diriltme. İhyâ. * Uykudan uyandırma.
ba's-i enbiya	f. Peygamberlerin gönderilmesi.
ba'seret	Dikkatle teftiş etme. * Keşif ve istihrac etme. * Perâkende edip dağıtma. * İnkılâb. Karıştırma. Bulandırma. * Meydana çıkma. * Kirli leke.
ba'z	Bir şeyin bir kısmı. Bir parça. Bâzısı. Biraz.
ba'ziyet	Bazılarına âit oluş. Herkese âit olmama. Herkesle alâkalı olmama. Bir şeyin bir kısmı ve bir miktarı.
ba-dad	f. Adaletli, âdil, sâdık, doğru.
ba-hem	f. Birlikte. Beraber. (Arabçadaki 'Maa' mânasına)
bâ-hired	f. Akıllı, zeki.
ba-reng	f. Renkli.
ba-saman	f. Varlıklı, zengin. * Düzenli, tertipli, düzgün.
bâ-vücud ki	f. Bununla beraber, böyle iken.
baad	Helâk olmak.
baas	(Bak: Ba's)
bâb	Kapı. * Kısım. * Mevzu. * Fasıl. Bölüm. Parça. Kitab. * Hususi madde. * Sığınacak yer. * İş. * Şekil. * Tövbe. ◊ f. Lâyık, uygun, münasib, elverişli. * Hayır, uğur.
bab harci	Mahkemelerde kadıların, naiblerin, mal ve mukataa kalemlerinde bulunan memurların aldıkları bir nevi harç.
bâb-i hâne	f. Hırsızların yeri. * Fuhuşhane. * Tembeller yurdu.
babacan	Biraz kalender davranışlı, cana yakın.
babayan	(Baba. C.) f. Tarikat babaları, şeyhleri. Bektaşi şeyhleri.
babayiğit	Yetişmiş delikanlı, tam bedenî kuvvetini almış genç. Cesur, yiğit.
babet	f. Bent, fırka. * Münasip bir şey. Taalluk, münasebet, alâka, ilişki.
babeyn	İki kapı. * Mc: Dünya ve âhiret.
bâbil	Asurlular devrinde Irak'ta kurulan şehirlerden biri. Bağdat'ın aşağı tarafında bulunan ve büyücülüğünden dolayı, eski edebiyatımızda 'Çeh-i Bâbil' olarak yer alan ve More…
bâbil kulesi	'Tevrat'ın rivayetine göre Hz. Nuh'un (A.S.) oğulları tarafından gökyüzüne ulaşmak için yaptırılmış büyük bir kuledir. Rabbimiz bu kulede çalışmakta olanların dillerini More…
babük	Ahmak, sersem adam.
babur	(Zahirüddin Muhammed) Hindistan'da büyük Müslüman Türk devletinin kurucusu ve Timur'un beşinci göbekten torunudur. Fergana Emiri olan babası Ömer Şeyh'in ölümünden sonra tahta More…
babur-name	f. Bâbur Şah'ın Vekayi ismindeki meşhur hatıra kitabı.
babzen	f. Ağaçtan veya demirden yapılmış olan kebap şişi.
bâc	f. Vergi. * Kudretli hükümdarın zayıf olan hükümdardan aldığı vergi. * Eskiden halktan alınan öşür veya haraç ve gümrük vergisi. * Renk. * Çeşit.
bâc-bân	f. Geçiş vergisi tahsildarı. Bac toplayan memur.
bâc-gir	f. Vergi toplayan kimse. Vergi toplama memuru.
bâc-güzar	f. Vergi veren, haraç veren. * Geçiş parasına tâbi.
baceng	f. Baca. * Ufak pencere. Tepe penceresi.
bâd	f. 'Olsun, ola, olaydı' mânasına gelir ve kelimelerin sonuna getirilir. Meselâ: Aferin bâd - Aferin olsun. Çok yaşa. Afiyet bâd  - Afiyet olsun. ◊ f. Yel. Rüzgâr.
bad'	Kesmek. Yarmak. * Suya kanmak.
bad'a	(C.: Bida') Et parçası.
bad-ban	f. Yelken. * Gemi sereni.
bad-baz	f. Yelpaze.
bad-bedest	f. Elinde avucunda birşey bulunmayan. İflas etmiş.
bad-ber	f. Uçurtma. * Daima kendini methettiği halde elinden bir iş gelmiyen kimse.
bad-biz	f. Yelpaze.
bad-dar	f. Mağrur, kibirli. * Divane, deli. * İri vücut, şişman. * Hiç bir işle alâkası bulunmayan kişi.
bad-efra(h)	f. Mücazât, ceza. * Bir çeşit fırıldak.
bad-gân	f. Bekçi, gözetici, gözeten. * Hazinedar.
bad-gâne	f. Kafesli pencere.
bad-gerd	f. Kasırga.
bad-gîr	f. Vantilatör. * Baca. * Semaver ve nargilenin başlığı.
bad-herze	f. Büyü, sihirbazlık. * Letâfet, güzellik.
bâd-i şimalî	f. Kuzey rüzgârı. * Nefes, soluk. * Ah sesi, ah çekme. * Allah'ın inâyeti. * Medih. * Söz. * Büyüklük taslama, kibirlilik. * şarap.
bad-nüma	f. Rüzgârın esme istikametini gösteren âlet. * Fırıldak.
bad-pa(y)	f. Ayağı çabuk olan (at ve sâire).
bad-per	f. Kağıttan yapılmış olan uçurtma. * Hodbin, kendini beğenen ve öven kimse. * Kamçı topacı.
bad-peyma	f. Başıboş, boş gezen, âvâre, serseri.
bad-reftar	f. Rüzgâr gibi hızlı yürüyen. Çabuk ve hızlı koşan, sür'atli.
bad-sene	f. Kibirli, mağrur. Büyüklük taslıyan. * Kötü niyetli.
bad-ser	f. Mağrur, kibirli. * Serkeş, isyânkar, âsi. * Taassub ehli, mutaassıb.
bad-seyr	f. Hızlı yürüyen, rüzgâr gibi koşan, ayağına çabuk.
bad-süvar	f. Koşu atı, hızlı yürüyen at. * Hızlı giden atlı.
bad-zehr	f. Panzehir.
bad-zen	f. Yelpâze.
badam	f. Badem.
badame	f. İpek kurdu. * Zincir halkası. * Et beni. * Nazarlık. * Süslü şey. * Eski hırka.
badaş	f. Mükâfat.
badd	Az az akmak. * Nazik deri.
bâde	f. şarap, içki. Kadeh.
bâde-i ikbal	İkbal şarabı. Yüksek mevkide bulunmanın verdiği geçici neşe ve keyif.
bâdekeş	İçki içen.
bademcik	Tıb: Boğazın iki tarafında, badem biçimindeki bezler.
baden	Semiz, iri gövdeli kimse.
bâdî	Rüzgâra ait. * Muvakkat. Geçici.
badi	Sebeb. İllet. Mûcib. Vesile. * Zâhir ve âşikâr olan. * Halkeden. Hâlık. Yaratan. ◊ f. Geçici. * Havaya veya rüzgâra âit.
badi'	Deniz içinde olan ada. * Et. * Deri.
badia	Derisini ve etini yarıp kanatmış olan, fakat kanı çıkmayıp akmayan baş yarası.
badih	(Bâdihe) Beklenmedik ziyaret. * Erkek ziyaretçi. * Birden bire gelen ilham. * Ansızın, âniden.
badile	(C.: Bâdil) Koltukla meme arasında olan et.
badin	Şişman, bedeni büyük, iri vücutlu.
badinc	f. Hindistan cevizi.
badincan	f. Patlıcan.
badir	Hemen yapmak isteyen. * Birdenbire vuku bulan. * Dolunay. * Büyümüş (çocuk). * Olgun (meyva).
badire	Birdenbire meydana gelen hâl. Felâket. Musibet. * Kabahat. * Birden, zahmetsizce söylenen söz. * Kılıcın, namlunun veya her çeşit nebatın ucu. * Zor geçit.
bâdiye	f. Kır. Ova. * Sahrâ. Çöl.
badk	Tükürmek.
bâf	f. Dokuyan, dokuyucu mânâsına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
bağ	f. Büyük bahçe. Bostan. * Üzüm asmaları bulunan yer. * Üzüm asması.
bag-ban	f. Bahçıvan, bağcı. Bahçe bekçisi.
bag-banî	f. Bahçıvanlık, bağcılık. Bağ bekçiliği.
bag-çe	f. Bahçe.
bag-van	f. Bahçıvan, bağcı.
bag-zar	f. Bağlık yer, bağ, bostan.
bagaj	Fr. Yolcu eşyası. * Yolcu eşyası koymaya mahsus yer, yolcu eşyası vagonu.
bagal	(C.: Bigâl) Katır. ◊ f. Koltuk.
bagan	f. Bahçeler. Bostanlar.
bagar	'Bir yakıcı hastalıktır ki devede vâki olur; suyu içip kanmaz ve sonunda ondan helâk olur.'
bagare	Şiddetle yağan yağmur.
bagat	(Bağ. C.) Bağlar, üzüm bağları.
bagaya	(Bagiyy. C.) Fahişeler.
bagbaga	Evmek, acele.
bagda'	şiddetli nefret, hiç sevmemek.
bağdadî	Bağdad şehrine mensub. Bağdad ahalisinden olan. Bağdadlı. * Dar, ensiz tahta pervazlarından yapılmış ve üstü sıvanmış bölme veya tavan.
bagel	f. Ilık su. Sıcak ve soğuk olmayan, harareti ikisinin arasındaki bir ısıda olan su.
baggal	(Bagl. dan) Katırcı.
bagi	İsteyen. * Zâlim. * İsyan etmiş. Asi. Yoldan sapmış. * Fık: İmâm-ı Adile âsi olan.
bagilik	Serkeşlik, âsilik.
bağistan	f. Bağlık ve bahçelik yer.
bagiyane	f. Allah'a isyan edenlere ve âsilere yakışır surette. * Zâlimlere yakışır şekilde.
bagiyy	(C.: Begâyâ) Haddini tecavüz eden. * Zina edici, zâni.
bagiz	(Bugz. dan) Herkese nefret eden, buğzeden. Hiç kimseyi sevmeyen. Tiksinen. ◊ Adavet olunmuş, düşmanlık yapılmış.
bagl	Katır, ester.
bagle	Dişi katır.
bagsa'	Tüyü siyahlı beyazlı olan ve yer yer de benler bulunan koyun.
bagşe	(C.: Buguş) Çisenti yağmurdan biraz fazlaca olan yağmur.
bagt	Ansızlık. Ansızdan gafil iken gelmek.
bagteten	Ansızın. Füc'eten. Birdenbire. Apansız.
bagy	Azgınlık. Zulüm, İsyan. * İstemek, talep etmek. * Haddini tecâvüz etmek. * Yaranın şişmesi. * (Yağmur) şiddetle yağmak.
bagza	şiddetli nefret, hiç sevmeme.
bah	şehvet.
bah'	Helâk etme.
bâha	Ev ortası.
bâhâ	Suyun derin yeri. * Açık meydanlık. Alan. * Bir evin çevresindeki kapalı avlu veya bahçe.
bahâ	Güzellik. Zariflik. * Zinet. * İzzet. * Bir şeye alışıp ünsiyet etmek. ◊ f. Kıymet. Değer. Bedel. Pahâ.
baha-dar	f. Pahalı değerli, kıymetli.
bahadir	f. Kahraman. Cesur. Yiğit. Dilâver.
bahadirane	f. Yiğitçesine, kahramana yakışır surette.
bahadirî	f. Yiğitlik, bahadırlık, kahramanlık.
bahaim	(Bak: Bahayim)
bahak	Göz patlama veya patlatma.
bahal	Malını kimseye vermeyip saklamak.
bahandat	Gövdeli, besili kadın.
bahane	f. Vesile. Sebeb. * Yalandan özür. * Kusur. Noksan. * Garaz.
bahane-cû	f. Bahane arayan, fırsat kollayan.
bahar	Güzellik. * Güzel. * Papatya. * Ölçek. * Put, sanem. * Atılmış pamuk. * Tarçın, karanfil ve karabiber gibi güzel kokulu ve ısıtıcı tohumlar ki, bazı yiyecek ve içeceklere de karıştırılır. * More…
baharat	Karanfil, tarçın, karabiber gibi sert kokulu şeyler.
baharet	Üstünlük, seçkinlik. ◊ Galip olmak.
baharî	İlkbahara âit. İlkbaharla ilgili.
baharistan	f. İlkbaharın hüküm sürdüğü zaman. * Yeşil ve çiçekli yer. * Molla Câmi'nin eseri.
bahariyye	Edb: Birini övmek için yazılan ve bahar tasviriyle başlayan kaside. * Tar: Yeniçeri ağasından itibaren padişah tarafından Yeniçeri kâtibiyle ocak ağalarına verilen baharlık.
bahas	Deve tırnağı. * Ayak eti. * Parmak diplerinin ayak tarafındaki etleri. * Gözün üstünde veya altında beliren yumruca et.
bahatir	(Bühter. C.) Kısa boylu kadınlar, bodur kimseler.
bahayim	(Behaim) (Behime. C.) Suriye'de bir sıradağ ismi. * Canavarlar. * Dört ayaklı hayvanlar.
bahbah	Şâdlık, şenlik. ◊ İyi iyi demek.
bahbaha	Devenin kükreyip ses çıkarması. * Çıtırdama. Mışıldama. * Deve çağırmak. ◊ Boğazdan boğuk ses çıkartmak.
bahdele	İşte çabukluk gösterme. * Eğilme, kırılma. (Kürek kemiği için).
bahe	f. Kaplumbağa.
bahek	f. İşkence, eziyet.
bahh	Ses kesilmek, boğaz kısılmak.
bahha'	Sesi kesilmiş olan kadın. (Müz: Ebahh)
bahhal	(Buhl. dan) Çok bahil, çok tamahkâr, pek cimri. Çok alçak adam.
bahhar	(Bahr. den) Gemici, denizci.
bahhas	(Bahs. den) Çok bahseden, bahsetmeyi seven.
bahî	şehvete dâir. şehvetle ilgili.
bahice	Ses, savt, sadâ.
bahik	Tek gözü kör olan adam.
bahika	Görmiyen, kör (göz).
bahil	Avâre, başıboş, serseri. * Yularsız deve. Deyneği olmayan çoban.
bahîl	Hasis. Cimri. Tamahkâr. Hayırlı işlere malını (varsa bile) harcamayan.
bahîlân	f. Bahiller, cimriler, tamâhkârlar.
bahile	Arap kabilelerinden birinin ismi. * Dul kadın.
bâhir	Aşikâr. Açık. Belirli. Apaçık. * Güzel. * Meşhur, namdar. * Galip. ◊ Yalancı. Ahmak, serseri adam. * Kırmızı kan.
bahir	(Bak: Bahr)
bâhire	Dikenli ağaç. * Çok koşan cins bir deve. ◊ Vapur. Gemi.
bahire	Kulağı kesik deve.
bâhis	Anlatan. Bahseden. Araştıran. Araştırıcı. * Bir şeye dâir bilgileri içine alan. Bir mes'eleye dair beyanatı ihtiva eden.
bahit	Baht ve ikbalden vasıftır. Tâlii yaver olan adama denir. (Kamus'tan)
bâhiz	Güçsüz, âciz. Meşakkatli.
bâhiza	Musibet. Belâ.
bahka'	Gözü çıkmış.
bahl	Cimrilik.
bahr	(C.: Bihâr - Ebhâr - Ebhur - Buhur) Deniz. * Âlim. Çok bilen. * Büyük göl veya nehir. * Yarmak, yırtmak. * Çok yürüyen at. * İyi kimse. * Deve hastalığı. * Aruzda aslî bir vezinle ondan More…
bahre	Arz, belde.
bahren	Denizden. Deniz yolu ile.
bahreyn	İki deniz. (Basra Körfezi ile Hind Denizi veya Karadenizle Akdeniz. Yahut da Akdenizle Hind Denizi) * Basra Körfezi'nde bulunan bir devlettir. 1971 yılında İngilterenin körfezden More…
bahrî	Denize âit, denize mensup, denizle alâkalı.
bahriye	Donanma ile ilgili işler. Devletin donanma ve deniz askerleri.
bahriyyun	Gemiciler ve kaptanlar gibi deniz işlerini bilen kimseler.
bahs	Kazmak. * Ayırmak. * Saçmak. * Birşey hakkında etrafiyle söz söyleyip hakikatı araştırma. Konuşulan şey. * Teftiş. * Söz münazarası, muaraza, mübahese. * Bir mevzû hakkında tafsilât, More…
bahş	f. Bağış. Verme. İhsan.
bahsan	f. Bozuk, soluk. * Salına salına yürüyen. * Kıyafeti bozuk, pejmürde.
bahşayende	f. Bağışlayıcı, afvedici.
bahşayiş	f. Bağışlayış. İhsan. İhsan etmek. Afv. Atiyye.
bahşende	f. Bağışlayan, ihsan eden. Afveden.
bahsere	Dağıtma. * Gizli bir şeyi aşikâr yapma, meydana çıkarma. * Kesilerek tane tane olma.
bahset	f. Uykuda ağırlık basma. * Uyurken olan horultu.
bahsî	(Bahs. den) Bahisle ilgili, bahse ait.
bahşiş	f. Lütfedip verilen para. Fazladan, iyilik olsun diye verilen. İhsan. Hediye, mükâfat.
bahşûde	f. Bağışlanmış, verilmiş. * Afvedilmiş.
baht	f. Kader. Tâli. Uğur. Alın yazısı. Kısmet. İkbal. * Saadet. Lezzet. ◊ Öz. Hâlis. Saf. Sade.
baht-aver	f. Talihli, şanslı, bahtlı.
bahtak	f. Evvelce savaşlarda başa giyilen demirden yapılmış başlık. Miğfer.
bahte	Semiz, besili koyun. * Burulmuş üç yaşında koç.
bahtek	f. Uykuda iken ağırlık basma. * Fena tâlih, küçük şans.
bahterî	Salına salına yürüyen, yürüyüşü güzel olan adam. * Mağrur, kibirli. Kendini beğenmiş.
bahtiyar	f. Bahtlı, talihli, mes'ud, mutlu, şanslı.
bahtiyarane	f. Bahtiyarcasına, mutlucasına, mesut olana yakışacak şekilde.
bahtiyarî	f. Bahtiyarlık, saadetlilik, mutluluk. * İran'da bulunan şöhretli bir kavim.
bahur	Çok sıcak. Çok sıcaklık.
bahûr	Sıcakta yerden yükselen buhar. * Tütsü. Yakılarak güzel kokular elde edilen ot ve sâir şey.
bahûrdân	f. İçinde tütsü yakılan kap.
bahusus	Hususiyle. En çok. Hele.
bahuzûr	Huzur ile. Huzuru ile.
bahv	Hurmanın yaş olanı.
bahye	f. Dikiş, teyel.
bahye-zen	f. Terzi, dikiş diken, dikişçi.
bahz	Sıkıntılı olma, can sıkma. * Yük ağır gelip hayvanı çökertme. * Bir adamı çenesinden, sakalından tutup çekme.
bahzec	Yaban sığırının buzağısı.
baid	(Bu'd. dan) Uzak. Irak. * Umulmadık.
baika	(C.: Bevâik) Belâ, felâket, musibet.
baim	Heykel, put, sanem. * Bön adam, câhil kimse.
bain	Dibi geniş olan bostan kuyusu. Geniş dipli kuyu. (Bak: Bâyin)
bair	Şaşkın, şaşırmış. Perişan durumlu. ◊ Erkek deve.
baire	Sürülmemiş, ekilmemiş, sert toprak.
bais	(Ba's. dan) Gönderen. Sebeb olan. İcab ettiren. * Yeniden yaratan. Ölüleri tekrar dirilten. ◊ Fakir. * Şiddet ve zahmete uğramış kimse.
baj	f. Haraç. Gümrük parası.
baj-bân	f. Haraççı, gümrükçü.
bâk	f. Korku, havf, çekinme, sakınma.
bak'	Geniş olmak, büyük olmak.
bak'â	Siyah beyaz alacalı koyun. * Belde ismi. * Ucuzluk ve biraz kıtlık olan yıl.
bâka	Tutam, demet, deste. * Tere ve sebzevat destesi.
bakalorya	Fr. Lise tahsilinden sonra imtihan neticesi kazanılan olgunluk. Olgunluk imtihanı ve diploması.
bakan	(Bak: Nâzır)
bakar	(C.: Bukur-Bikar) Öküz. Dana. Sığır.Bakr, yarmak demek olduğundan, bu hayvan dahi toprağı sürüp yarmak için kullanılması itibariyle bu isim verilmiştir.
bakar-perest	f. Öküzü mâbut yapan. Öküz ve emsalini put yapıp ona ibâdet eden sapkınlar. Ehl-i dalâlet.
bakara	İnek. Dişi sığır.
bakara sûresi	Kur'an-ı Kerim'in 2. Sûresi
bakaya	Artıklar, fazlalıklar. * Aks: Son yoklamaları yapıldıktan sonra istenildiklerinde gelmeyen veya gelip de kıtalarına varmadan savuşanlar.
bakbak	Çok söyleyici. Çok konuşan.
bakbaka	Desti ve bardaktan çıkan ses.
bâki	Ebedî, dâimî. Sonu gelmez. Ölmez. * Sonsuz. * Cenab-ı Hak. * Artan. Geri kalan. * Bundan başka.
bâkî	Ağlayan.
bâki'	Geniş, vâsi.
bakî'	(C.: Buk'ân) Medine şehrinde bir makbere yeri.
bakia	Dert, belâ, musibet.
bakil	Sakalı belirmiş kişi.
bâkir	Tâze. El sürülmemiş. Bozulmamış. * Erken.
bakir	Çobanları ile beraber olan sığır sürüsü. * Geniş. * Aslan.* Göz damarı. * Hz. Hüseyn'in (R.A.) torunu İmâm-ı Bâkır'ın bir lâkabı.
bakîr	Yensiz gömlek. * Sığır sürüsü. * Karnı yavrusundan dolayı yarılan deve.
bâkire	Kız. Kızlığı izale edilmemiş. * El sürülmemiş.
bâkiyâne	f. Bâki olana yakışır surette. Ebediyyete yakışır şekilde. Sonsuzca. ◊ f. Ağlayarak.
bâkiyât	Bakiler. Devam edenler. Geri kalanlar.
bakiyye	Artık. Geri kalan. Artan.
bakka	Sivrisinek. * Tahtabiti.
bakkal	Sebzevât satıcı.
bakkar	Sığır çobanı, sığırtmaç.
bakl	(C.: Bükûl) Tere ve sebzevatın her birisi. * Sakal bitmek ve diş çıkmak mânâsına mastardır.
bakla'	Bakla. * şahtere dedikleri ota ' baklat-ül melik' derler. * Semizotu denilen bitki.
bakr	Açmak. * Genişletmek.
bakteri	Fr. Basit, çekirdeksiz, bölünerek çoğalan tek hücreli canlılara verilen addır. Çeşitli şekilleri vardır. Kürevî (coccus), çubuk şeklinde (basil), virgül şeklinde (vibriyon), burmalı.
bakteriyoloji	yun. Bakterilerin ve umumiyetle mikropların biçimlerini, hususiyetlerini inceleyen bilim.
bakûre	Sığır sürüsü. * Budala. Fayda ile zararı birbirinden ayırt edemeyen. ◊ Turfanda yemiş. * Evvel yetişen.
bakva	Bâkilik, ebedilik, sonsuzluk.
baky	Bakmak, nazar. * Muntazır olup yol gözlemek.
bâl	f. Kanat. * Kol, pazu. * Kol, cenah.* Üst, yukarı. * Boybos, endam.
bal-güşâ	f. Kanat açan, uçan.
bal-şikeste	f. Kanadı kırık.
bâlâ	f. Yüksek. Yukarı. Yüce. Yüksek kat.
bâlâ-bülend	f. Uzun boylu.
bâlâdest	f. Galip, eli üstün.
bâlâdestî	f. El üstünlüğü, galibiyet. * Zulüm.
bâlâhân	f. Birşeyi ifrat derecede yüksek gösteren.
bâlâhâne	f. Çatı, evin en üst tarafı. Tavan arası.
bâlâhânî	f. Bir şeyi aşırı derecede yüksek gösterme, abartma, şişirme.
bâlâhimmet	f. Himmeti fazla olan kimse.
bâlâkamet	f. Yüksek boy. * Yüksek şeref.
balam	Sığır.
balanişin	f. Üstte, yukarıda oturan.
balapervaz	Yüksekten uçan. * Kendini olduğundan yüksek makamda gösterip gururlanan.
balapervazane	Yüksekten uçar gibi. * Çok yüksek rütbelilere yakışır şekilde.
balapûş	f. Palto, pardesü, manto gibi üste giyilen eşya.
balarev	f. Yüksekten giden.
balast	'ing. Demir yollarında traverslerin altına; şoselerde ise düzeltilmiş toprak üzerine döşenen taş parçaları.'
balater	f. Pek yüksek, daha yüksek.
balgam	Solunum yolları tarafından salgılanan ve ağızdan dışarı atılan sümük, irin ve kan karışımı maddedir. * Eskiden bedende bulunduğu sanılan dört unsurdan biri. (Bak: Ahlât)
bali	Eski, köhne.
balide	f. Gelişmiş, uzamış, büyümüş.
bâliğ	(Bâliğa) Yetişmiş. Olgun yaşına gelmiş. Aklı kemal bulmuş, erişmiş, varmış. ◊ f. Boynuzdan yapılan kadeh.
bâliga	Koyun ve keçi ayağı.
balimez	16. ve 17. yy. larda Osmanlılar tarafından kara ve deniz savaşlarında kullanılan uzun menzilli top. (Bak: Balyemez)
balin	f. Yastık. Koltuk. İskemle yerine kullanılan yuvarlak yastık.
balina	Denizde yaşıyan ve yaklaşık olarak 20 ilâ 35 metre kadar uzunlukta olan memeli hayvan.
baliş	f. Yastık. * Altın. * Nakit.
balistik	yun. Merminin ateşlendikten sonra hedefe varıncaya kadar uğradığı te'sirleri tedkik edip inceleyen ilim dalı.
baliye	Zayıf ve çürümüş olan şey.
balkan	Doğu Avrupada batıdan doğuya uzanan dağ sırası.
balkanlar	(Balkan Yarımadası) Yugoslavya'nın büyük kısmı ile Arnavutluk, Bulgaristan, Yunanistan ve Trakya'yı içine alan yarımada.
balkar	Kafkasya Türkleri'nin Kıpçak kolundan olan bir boy.
balon	Fr. Hava veya hafif gazlarla doldurulan küre. Bugünkü uçaklar balonculuğun geliştirilmesiyle elde edilmiştir. Zeplin adı verilen güdümlü balonlar hava ulaşımında ve savaşta kullanılmıştır. More…
balotaj	Fr. Bir seçimde herhangi bir adayın, oyların ekseriyetini alamaması hali.
bâlû	f. Ana baba bir olan kardeş. * Siğil, sivilce.
bâlûat	Su dökecek çukur. * Lağım kuyusu.
balûde	f. Boy atmış, büyümüş.
balvane	f. Dağ kırlangıcı. * Darı kuşu.
balyemez	Osmanlıların bir zamanlar kullandıkları uzun menzilli toplar.
balyoz	Fr. Vaktiyle Avrupa devletlerinin büyükelçi ve büyük konsoloslarıyla, general ve amiral gibi kişilerine verilen bir ünvandır. * (Yunancadan) Kazık çakmak, büyük taşları kırmak için More…
balzen	f. Kanat vuran. Uçan.
bam	Dam. * Çatı. * Kubbe. * Kemer * Sakf. * Sabah vakti. * Telli sazlarda en kalın tel.
bam-gah	f. Seher vakti. * Seher vaktinde.
bamdad(an)	f. Sabah, sabahleyin, seher vakti. Tan yeri.
bamdadî	f. Seher vakti, erken.
bame	f. Sakalı gür olan. * Sık, uzun ve kaba olan sakal.
ban	Dam, çatı. * Sorgun ağacı. Bey söğüdü. * yun. Sevgilinin boyu. Farsçada kelime sonuna gelerek, Türkçedeki 'ci, cu' ekleri yerini tutan mânâda kullanılır. Meselâ: Bağban -  Bağcı.
banbu	(Malezya dilinden) Sıcak ve yağışlı bölgelerde yaşıyan bir bitki cinsi. Buğday ailesinden olup ikiyüzden fazla çeşiti vardır.
bandira	İtl. Geminin hangi devlete ait olduğnu gösteren bayrak.
bando	Askeri mızıka takımı.
baneva	f. Zengin, mal, mülk sahibi. * Meşhur, şöhret bulmuş, ünlü, namdar.
bang	f. Ses, sadâ, haykırma, bir ağızdan alkış.
bang-i nemaz	f. Ezan.
bani	Kurucu. Yapan. Yapıcı. Yaptırıcı. Binâ eden.
banker	Fr. Çok zengin kimse. Büyük sarraf.
banket	Bir otomobili uçtan uca kaplayan ve tek parçadan ibaret olan oturacak yer. * Karayollarında asfaltın her iki yanındaki balastlı kısım.
bankinot	(Banknot) ing. Kâğıt para.
bankiz	Kutub bölgelerinde deniz suyunun donmasıyla meydana gelen buzların tamamı. Bunlar ençok Kuzey Buz Denizinde görülürler.
banliyö	Fr. Bir şehrin yakın çevresinde bulunan mahalle ve yerleşme yerleri.
bant	(Band) Fr. Ensiz, uzun zarf.
bânû	f. Kadın, hatun, hanım. * Gelin. * Gülsuyu gibi şeylerin şişeleri.
banûc	f. Salıncak.
banyol	'Bu kelime; zindan, hapishâne mânâlarında kullanılırdı. Buraya katiller, hırsızlar ve beylik esirlerin satışa yaramıyanları konurdu.'
bâr	f. Ek olup 'saçan, yağdıran, döken, ışık veren' gibi mânâda kelimeler teşkil edilir. Meselâ: Ateşbâr - Ateş saçan. Ateş yağdıran. ◊ f. Yük. Zahmet. Eziyet. Sıkıntı.
bar-ber	f. Hamal, yük taşıyan kimse.
bar-berdar	f. Sabırlı, tahammüllü. * Yük kaldıran. * Hamal.
bar-dar	f. Yüklenmiş, yüklü. * Gebe olan.
bar-hane	f. Yük yeri, yüklük. * Yolcu eşyası indirilecek ve saklanacak yer.
bar-keş	f. Hamal, yük taşıyan. * Mütehammil, tahammül eden, sabırlı.
bar-mend	f. Yemiş veren, yemişli ağaç.
bar-name	f. Eşya, yük pusulası.
bar-senc	f. Yük tartan, dirhem.
bar-ver	f. Yemiş veren, meyvedar, verimli, meyve verici. * Mc: Faydalı, faydayı mucib, iyi netice veren. Yararlı.
baraj	Fr. Bir akarsuyun akışına mâni olmak için yapılan set.
baraka	İtl. Temelsiz küçük yapı.
baraklit	(Bak: Faraklit)
bârân	f. Yağmur. Rahmet.
bârân ü tegerg	Yağmur ve dolu.
bârân-riz	f. Yağmur saçan, yağmur döken.
bârânî	f. Çivit mavisi renginde, Osmanlılar zamanında Selânik'te dokunan bir cins çuha. Yeniçeri ve Acemi oğlanlarına aralık ve ocak (erbain) aylarında verilen yağmurluk bârâniden yapılırdı. More…
baras	Tedavi edilmesi mümkün olmayan ve vücutta beyaz lekeler meydana getiren bir hastalık.
barbakan	Fr. Emniyetle ateş etmek için sur duvarlarında açılan dar mazgal deliği. Kale kapılarının savunması için yapılan tahkimat.
barbar	Lât. Eski Yunan, Roma ve daha sonra Hristiyanlara göre kendi kavimleri dışında kalan herkes. * Vahşi, ilkel.
barbarlik	Medeniyetsizlik, vahşilik.
barbut altini	Tanzimattan önce Osmanlılarda kullanılan bir çeşit altın sikke. Yüzlük Mecidiye altını kıymetinde ve ayarında, iki kırat ağırlığında idi.
bare	f. At. * Zülf. * Kal'a, kale. * Def'a, kerre.
barekallah	Allah mübarek etti. Allah mübarek etsin. Hayırlı ve bereketli olsun.
barekte	Sen mübarek ve bereketli eyledin (meâlinde dua).
barem	Fr. Devlet memurlarının aylıklarını tasnif ve tanzim eden, miktarlarını gösteren sistem veya cetvel.
barende	f. Yağdıran, yağdırıcı.
bargâh	f. İzinle girilecek yer. Padişah divanhanesi. * Huzur-u Rabb-il Âlemin. Dua edilen yer.
bargam	Levreğe benzer bir cins balık.
bargir	Yük taşıyan. * Beygir.
barha	f. Def'alarca, zaman zaman, sık sık, devamlı olarak.
bari	(Farsça. Bârû) Etrafı surlarla çevrilmiş yer. ◊ f. Hususu ile. Hele. Hiç olmazsa. Bir def'a.
bari'	Bir kalıptan döker gibi, düzgün, tertipli ve güzel yaratan. ◊ Tam üstün. Mükemmel.
baria	Yakınlarından üstün vasıflı. Emsalinden üstün. Tam ve mükemmel.
barid	Soğuk, bürudetli. * Mc: Hoş olmayan.
baridane	f. Soğukça.
barih	(C.: Bevârih) Samyeli adı verilen sıcak ve şiddetli bir çeşit rüzgâr.
bariha	Dünkü gece, evvelki günün gecesi. * Dünkü gün, dün.
barik	Şimşek. Işık. Şimşekli bulut. Yıldırım parıltısı.
barîk	f. İnce. Nârin. Dakik.
barik-bîn	f. İnce gören, dikkatle inceleyen, bir şeyi iyice gözden geçiren.
barik-nüma	f. Işıklı. Parlak.
bârika	(C: Berâik) Üzerine biraz yağ dökülmüş olan süt. * (C.: Bevârık) Parıltı. Parıldayan.
barikat	Fr. Bir yolu kapamak üzere, ele geçirilen her türlü eşyadan faydalanılarak meydana getirilen engel.
barimetre	Fr. Gürültünün şiddetini ölçmeğe yarıyan âlet.
barimetri	Fr. Beden ölçümü yardımıyla hayvanların ağırlığını tayin etme.
bâriş	f. Yağmur. * Sağnak.
bariya	(C.: Bevâri) Hasır.
bariyy	(C.: Bevâri) Kaba hasır.
bariz	Doğan. Zâhir ve âşikar. Meydanda olan. Belli. Açıkça.
barograf	yun. Hava basıncını ölçen bir alet. (Bu alet vasıtasıyla bir yerin yüksekliği de ölçülür.)
barok	Klâsik Rönesans devrinden sonra başlayan bir mimari ve süsleme tarzı.
barometre	Fr. Hava basıncını gösterir âlet.
baroskop	Fr. Cisimler üzerine havanın yaptığı basıncı gösteren âlet.
barotaksi	Fr. Bazı tek hücreli canlıların basınca göre hareketleri.
baroterapi	Fr. Bazı hastalıkların basınçlı hava ile tedavisi.
barr	(C.: Berere) İyilik ve ihsan edici, muhsin.
bârû	f. Kale duvarı, tabyanın gezinti yeri, hisar burnu, sur. * Sığınak, siper.
barut	yun. Güherçile ile kükürt ve kömürden mürekkeb, alev alıcı bir maddedir ki, toz halinde olup, umumiyetle ateşli silahlarda ve taş kırmak gibi işlerde kullanılır. * Mc: Çabuk kızan, şiddet ve More…
baryum	yun. Kim: 'Ba' sembolü ile gösterilen bir element.
baş	t. Reis, birinci, evvel. Başlıca, en mühim.
bas'	Cem' etmek, toplamak.
basair	(Basiret. C.) Basiretler. İbretli görüşler. Deliller. İbretler. Hüccet ve bürhanlar. Gözler. * Kalb duyguları.
basal	Bot: Soğan ve benzeri gibi kökler.
basala	Tıb: Vücudun her hangi bir yerinde yaradılıştan olan kabartı.
başalti	t. Gemilerin baş tarafında tayfa ve er koğuşları. * Yağlı güreşlerde baş'ın altındaki derece.
başam	f. Perde, örtü.
başame	f. Kadınların örtündükleri yaşmak. Tülbent, başörtüsü.
basar	(C.: Ebsâr) Görme duygusu. * Kalble hissetme. Kalb gözü. * Gözün görmesi. * İdrak. Fikir. * İlm-i Kelâm'da: Kendi şânına lâyık bir vecih ile Cenab-ı Hakk'ın 'görme.
basaret	(Bak: Besaret)
basarî	(Basar. dan) Görüşle ilgili olan, görmeye ait.
basarik	Çulha tezgâhının ayaklığı. * Piyano ayaklığı gibi çifte ayaklık.
basbasa	Dalkavukların nefret edilecek hâlleri, tabasbusları, yaltaklanması. * Köpeğin, kuyruğunu sallayarak sokulması.
başbuğ	t. Osmanlı devrinde başıbozuk veya akıncı kuvvetlerinin kumandanı. * Lider.
başe	f. Atmaca kuşu.
başed	f. Olur, ola...
başeng	f. Tohumluk olmak için saklanan sarı, iri hıyar, salatalık. * Asma üzerindeki üzüm salkımı.
başgûn	f. Uğursuz. * Ters, başaşağı.
basi'	(C.: Busu') Ter.
basia	Çok kırmızı dudak.
başibozuk	t. Bir harp çıktığında orduya süvari veya piyade olarak katılan gönüllü asker. Başıbozuk tâbiri, gelişigüzel ve intizamsız idare tarzına da alem olmuştur. Bir zamanlar bu tâbir, asker More…
basik	Gövde damarı. (Dirsek içinde bulunan üç damarın aşağısında olandır.) ◊ Eli açık. Cömert. Dolup taşan. ◊ Yükselmiş. Uzamış. Çıkmış.
başik	(C.: Bevâşık) Atmaca denilen kuş.
basika	Beyaz ve sâfi bulut. * Âfet, dâhiye. * Makbul bir cins sarı hurma. ◊ Su ile tamamen dolu olan kuyu.
basil	Kahraman, cesur, yiğit kimse. * Fena, sert, kırıcı, kötü söz. * Haram olan şey. * Güzel olmayan, çirkin kimse. ◊ Fr. İnce, uzun bir bakteri çeşidi.
basile	Bir nevi soğan. Bir soğan çeşidi.
basim	(Uydurma bir kelimedir) Matbaacılık. Tab'etme sanatı. ◊ (Besm. den) Güleryüzlü, şen kimse.
basin	Uydurma bir kelime olup 'matbuat' yerine kullanılır. Gazete, mecmua gibi belli zamanlarda çıkan matbuatın hepsi.
basinç	(Bak: Tazyik)
basine	Ekincilerin sabanı. * Sanat ehlinin âletleri. * Kaba çuval.
bâsir	Gören. Dikkatli ve göz kuvveti ile gören.
basir	Basiret sâhibi ve anlayışlı olan. Hakikatları anlayan. En iyi ve en çok anlayışlı. Kalb gözü ile gören. * İt, köpek, kelp. ◊ Kararmış. * Ekşi yüzlü ve katı yürekli kimse.
başir	Müjdeci, müjde veren. * Mutlu, mesut.
basirane	f. Görerek. Bilerek. Basiret sahibine yakışır halde.
basiret	Hakikatı kalbiyle hissedip anlama. Kalbde eşyanın hakikatlarını bilen kuvve-i kudsiyye. Ferâset. İm'ân-ı dikkat. * İbret alınacak hidâyet sebepleri. Beyyine. Hüccet. * Bir evin iki More…
basiret-kâr	f. Basiretli, ferâsetli, önceden gören.
bâsit	Açan. Yayan. Serici. * Ferahlık veren. * Dilediği kulunun rızkını genişlendiren Allah (C. C.). * Mücerred olup, mürekkep ve müellef olmayan. * Tıb: Bir uzvu uzatıp açan adele.
basit	Kıymetsiz. * Geniş * Yaygın olan. * Mücerred ve münferid olup, mürekkeb ve müellef olmayan. * Neş'eli. Güleryüzlü. Düz, arızasız, engelsiz. * Edb: Aruz vezinlerinden biri.
basit kesir	Sûreti (payı), mahrecinden (paydasından) küçük kesir. 2/5 gibi.
basita	Uzak yer.
basite	Yükseklik ölçen yayvan güneş saati. * Döşeme minder. * Düz yer.
başkent	t. Başşehir. Bir devletin idare merkezi olan şehir. Devlet merkezi. Payitaht.
baski	t. Basıp sıkacak, tazyik edecek şey. Sıkı tazyik. * Basan, ağırlık veren şey. * Kalıp, damga. * Bir eserin yeni basılışlarının her seferi. * Bir basmanın bir def'ada basılan miktarının More…
baskin	t. Ağır, sakil. * Basıp geçen, galip, üstün. * Ansızın, birdenbire hücum.
başkirdistan	Rusya'da halkı Türk olan bir bölge.
baskül	Fr. Büyük ağırlıkları, küçük bir ağırlık yardımıyla tartmayı sağlamak üzere birkaç kaldıracın uygun bir tarzda birleştirilmesiyle meydana getirilmiş âlet.
başmak	Eskiden kullanılan bir çeşit ayakkabı.
basra	Yumuşak küfki taşı. (Bu sebepten Basra şehri, 'Basra' diye isimlendirilmiştir.)
basriyyun	Milâdi 8. yy. da Basra'da yaşamış lisaniyat âlimlerinden bir grup.
bast	Genişlemek, açmak, yaymak. * Bir şeye el uzatmak. * Sevindirmek. * Bir mecliste haya sebebiyle olan sıkılmanın gitmesiyle açılmak. * Özür kabul etmek. * Kaplamak. * Tas: Allahın cemâl.
bastân	f. Tarih. * Mazi, geçmiş zaman. * Eski.
bastân-şinâs	f. Geçmiş zaman, tarih.
baştina	Osmanlı İmparatorluğu zamanında Balkanların bazı yerlerinde devlet arazisinden tapu ve miras suretiyle geçen tarla.
bâsûr	(C.: Bevâsir) Tıb: Mayasıl. Kalın bağırsakta ve makadın etrafındaki siyah kan damarlarının şişmesi ve bazen iltihablanması sebebiyle, makadın içinde ve dışında meydana gelen memeler yüzünden More…
bâşûre	(C.: Bevâşir) Yeni yetişmiş, turfanda olan nesne.
bataet	Tenbellik, yavaşlık. Ağırlık.
batalese	Ptolemeos soyundan gelen hükümdarlar.
batalet	Avarelik. İşsizlik. * Boş şeyler söylemek. * Bahadırlık. Cesurluk. Cesâret.
batanet	Oburluk, çok yiyicilik. * Şişmanlık.
batar	Çok kibirlenme, gururlanma. * Haksızlık etme. Başkasının hakkını çiğneme. * Çok sevinme.
batarika	(Batrik. C.) Patrikler.
batarya	İtl. Elektrik elde etmek için hazırlanmış şişeler takımı. * Aks: Bir subayın emrine verilen belli sayıdaki ağır silâhlarla bunların hizmetinde bulunan insan, hayvan ve malzemenin hepsine More…
batere	f. Tef.
bath	(C.: Bitah) İçinde kum ve çakıl taşları olan geniş su akıntısı.* Yüz üzeri düşme. * Serilip yatan adamın boyu. * Bırakma.
batha	Çakıllı, taşlı büyük dere. * Dağ arasındaki dere. * Mekke-i Mükerreme'nin eski bir ismi. * Kamışlık ve sazlık yer.
batî	Ağır hareketli. Ağır. Yavaştan.
batih	Zengin. Gani. Mâldâr. * Geniş yer.
batiha	(C.: Batâyih) Kamışlı ve sazlı dere.
batik	Keskin.
batıl	Hakikatsız, hurafe. Hak ve doğru olmayan, yalan. Şartlarını yapmamakla kabul olmayan ibadet ve muâmele.
bâtin	İç, dâhilî. Gizli. İçyüz. Sır, esrar. Künh ve zâtı itibarı ile gizli. (Zıddı: Zâhir'dir) (Bak: Batn)
batin	Uzak yer. * Şişman.
bâtinen	İçinden olarak. Dâhilen, içyüzünde.
batinî	İçe ait olan. Dış görünüşe ve zâhire dâir olmayan. Bâtına mensub ve müteallik. Dâhili ve manevi meselelere âit. * Tas: Bâtiniyyeden olan.
batir	Hayvanları nallayan kimse. ◊ f. Turna kuşu.
batir(e)	(C.: Bevâtir) Keskin kılıç.
batiş	(Batş. dan) Sertlikle, şiddetle hareket eden. Güçlü.
batiye	Büyük çanak.
batman	Eski ağırlık ölçülerinden olup, iki okkadan sekiz okkaya kadar yeryer değişir. Ekseriya altı okkadır. Bu, hâlen kullanılan sekiz kilo kadardır.
batn	İç, karın, insanın içi. Mide. * Soy, nesil. * Birbirlerine hısımlığı pek yakın olmayan küçük kabile.
batnen ba'de batnin	Nesilden nesile, soydan soya.
batş	Şiddetle tutup kapma. Kuvvet. Şiddet. * Hastalık geçtikten sonraki zayıflık.
batt	Kaz. * Kaz şeklinde yapılmış olan sürahi, su kabı.
battal	Boş. Hükümsüz. * İşsiz. * Metrûk. Kullanılmaz. olan. * Bâtıl. Mensuh ve mefsuh. * Faydasız. * Pek büyük. Hantal.
battaliye	(Battal. dan) Eskiden, işi bitmiş olan resmi kağıtların konduğu torbaya denirdi.
baûda	(Baûza) Sivrisinek. Sinek.
baver	f. Sağlam. Pek doğru. * Tasdik, inanma. Razı olma.
bay	f. Bey. Mir. Emir. Zengin.
bay u geda	Zengin ve fakir.
bayeste	f. Lüzumlu, gerekli, zaruri.
baygan	f. Muhafız, koruyucu, bekçi.
bayi'	Satıcı. Mal satan.
bayice	(C.: Bevâyic) Belâ, mihnet, zahmet, âfet, dâhiye.
bâyiiyye	Eskiden pazar kurulan yerlere gönderilen mevad ve eşyadan gümrük ihtisab vergisinin haricinde alınan ikinci vergi.
bâyika	(C.: Bevâyık) Belâ ve şer olan şey, dâhiye.
bayin	(Beyn. den) Aralayıcı. Ayıran. Ayırıcı.
bayindir	Mamur, şenlikli. * Bir Oğuz oymağının ve Akkoyunlu hanedânının ismi.
bayir	Sürülmemiş, açılmamış, sert, ham toprak. ◊ Az inişli yer. Fazla yokuş olmayan yer.
bâyiste	f. Zaruri, lâzım, gerekli.
bayiz	(Beyzâ. dan) Yumurtlayıcı, yumurtlayan.
baykal	Asya Türk ülkelerinde bulunan yaban kısrağı.
baykar	Çulha, bez ve kumaş dokuyan.
baykara	Helâk olma, mahvolma. * Böbürlene böbürlene sallanarak yürüme. * Malı çok olma. * Yırtıcı bir kuş.
bayrak	Devletin belirli alâmetlerini hâvi ve belirli renklerde kare veya dikdörtgen şeklinde yapılmış olan bez. Sancak, alem.
bayrakdar	f. Alemdar, bayrak taşıyan asker. * Bir kabile veya cemaatın başı, reisi.
bayram	Bir dinde mübarek addolunan gün.
bayramiyye	Hacı Bayram-ı Veli tarafından 14. yüzyılın sonlarında Ankara'da kurulan bir tarikattır.
baysungur	Şahin cinsinden olan yırtıcı bir kuş.
baytar	Hayvan tedavicisi, veteriner.
baytara	Hayvan hekimliği, baytarlık.
bayzar	Sövme, sövüp sayma. * Rahmin başlangıcındaki et parçası.
bâz	f. Doğan. Yırtıcı kuş. Av kuşu. * Açık. * Ayırma. Temyiz etme. * İniş.
baz	f. Yeniden, tekrar oynatan, oynayan, geri ve arka tarafa doğru... gibi manalara gelir. Kelimenin sonuna veya baş tarafına getirilerek kullanılan bir 'ek' dir. Meselâ: Ateşbâz -
bâz-ban	f. Kuşçu. Doğancı.
bâz-dâr	f. Kuşçu, avcı, doğancı.
baz-geşt	f. Geri dönme. * Pişmanlık, pişman olma, nedamet. * Gerileme. Çöküş.
baz-güşa	f. İnsandaki ayırdetme kuvveti.
bazak	Üzüm sıkıntısı. (Kaynatıp koyarlar ve köpüklenir.)
bazar	f. Alış-veriş. Ahz ü itâ. * Alış-veriş yeri. Pazar. Üstü açık yer ki, hergün veya belirli günlerde herkes satacağını oraya çıkarıp pazarlıkla veya açık artırmayla satar. * Fiat More…
bâzek	f. Küçük doğan (kuş).
bazende	f. Oynıyan, oynayıcı.
bazende-zeban	f. Boş boğaz, geveze, çok konuşan.
bâzergân	f. Tüccar, alış veriş eden esnaf. * Bezirgan.* Ağa makamındaki yahudilere verilen isim.
bâzerganî	f. Tüccarlık, tâcirlik.
bazgûn(e)	f. Uğursuz. * Ters, başaşağı.
bâzi	Beğenmeyen, ehemmiyet vermeyen. * Küfürbaz. ◊ f. Oyun. Eğlence.
bazia	Tıb: Derisi kopmak üzere olan yara.
bâziçe	f. Oyuncak, eğlence. Mel'abe.
bâzig	Ortak, şerik.
bazigâh	f. Eğlence yeri, oyun yeri.
bazigede	f. Oyun yeri, eğlence yeri.
baziger	f. Oynayan, rakseden, köçek.
bazigûş	f. Lâtifeci, şakacı, şen kimse.
bazih	Büyük. Âli. Yüce.
bazihane	f. Oyun yeri, eğlence yeri.
bazik	Zeki. Anlayışlı. * Üzümün sıkılmış suyu.
bazil	(C.: Büzül-Bevâzil) Sekiz dokuz yaşında olan deve. * Devenin, önce biten dişi. * Şey. * Kan akan baş yarığına 'şecce-i bâzile' denir. ◊ (Bezil. den) Bol bol veren, More…
bazile	Tıb: Göğüs veya karnın içinde husule gelen gaz veya su şişlerinin mahfazasını delmeye mahsus ve boru içinde mahfuz bir mil.
bazir	Ekici, eken.* Dedikodu yapan, laf taşıyan. Geveze.
bazirgân	Eskiden Musevi tüccarlar hakkında kullanılan bir tabirdi.
bazmande	f. Kafasız, ahmak, kabiliyetsiz. * Durmuş, geri kalmış.
bazoka	(Bazuka) Tanklara karşı kullanılan bir çeşit silâhtır. Soba borusuna benzer, omuza konarak nişan alınıp ateşlenir.
bazpes	f. Tekrar, yeniden. * Geri.
bâzu	f. Kolun omuz ile dirsek arasında kalan kısmı, pazu. Adud. * Mc: Güç, kuvvet ve istidat.
bâzubend	f. Pazvand. Kola bağlanan duâlı kağıt.
bâzudirâz	f. Kolu uzun olan. * Nüfuzlu, sözü geçer. * Müdahaleci. * Zâlim, zulmeden.
be	f. Kelime başına getirilerek, Türkçedeki: 'de, da, den, dan, ile, için' mânalarında kullanılır.
be'r	Kuyu kazmak.BER' : (Berâ, Bur', Bürü') Yaratmak. Halketmek. * Hastanın iyileşmesi. Sağlamlık.
be's	Azab, şiddet. Korku. * Zarar, ziyan. * Zorluk, meşakkat, zahmet. * Fenalık. (Arapçada: 'Savaşta şiddetli harekette bulunmak veya sıkıntı ve fakirlikten fenâ durumda olmak'.
be'sa	Fakirlik, muhtaçlık ve benzerleri.
be-câ	f. Yerinde. Yerine. Uygun. Münâsib.
be-didar	f. Görünür olmak, kendini göstermek. Meşhur. Namdar.
be-duş	f. Omuza, omuzda.
be-gün	f. (Bak: Bikün tevbe)
be-hem	f. Hep. Beraber. Toplu. Bir yerde. Hep bir yere. (Bak: Bâhem)
be-kavl	f. Sözüne göre, dediğine göre.
be-kef	f. Elde, avuçta olan.
be-leb	f. Dudakta.
be-nam	f. Meşhur. Namlı. Mütemayiz. Seçkin. Mâlum bir isimle tesmiye edilen.
be-şart-i anki	f. Bu şartla ki. Şu şartla ki.
be-ser	f. Baş üzerine.
be-ser ü çeşm	f. Başgöz üstüne.
be-ser ü pâ	f. Baştan ayağa.
be-tekrar	f. Tekrar ile.
beban	Tarz, yol, üslup, metod.
bebga	Papağan.
bebr	f. Kaplana benzer, ondan daha büyükçe ve pek yırtıcı bir canavar ki, Hindistanda ve Afrikada bulunur. Saldırdığı zaman derisindeki tüyleri kabarıp korkunç bir manzara arzeder. Arslanı bile More…
becâ	f. Yerinde, münasip, lâyık, uygun, şâyeste.
becâ nâ-becâ	f. Yerli yersiz.
beca'	Geniş, bol.
becayiş	f. Değişme. Trampa. Birini verip ötekini alma.
becayiş-i mekânî	f. Yer değiştirme. Mekân değişikliği.
becbac	Semiz, besili. * Zayıf kimse.
becbece	Çocuk avutmak için yapılan tuhaf hareketler, gürültü.
becc	Yarmak. * Vurmak.
bece	Çıban, arpacık, sivilce.
beçe	(C.: Beçegân) f. İnsan veya hayvan yavrusu.
beçe-dar	f. Yavrusu olan, çocuğu olan. * Gebe, hâmile.
beçe-gân	(Beçe. C.) f. Çocuklar, yavrular.
beçek	f. Bir nevi kesici alet. * Küçük silah.
becel	Şaşma, tuhafına gitme. * Yalan, iftira.
becer	Göbeğin çıkıp şişmesi. * Suyu içip kanmayan koyun.
becidd	f. Ciddi, gerçek, hakikat. * Cidden, gerçekten.
becil	Büyük, itibarlı, muhterem, hatırı sayılan kimse. * Şişman.
becir	Birçok.
becra'	Yüksek yer, yüksek tepe. * Göbeği çıkmış kadın.
becrec	Sığır buzağısı.
becrem	(C.: Becârim) Belâ ve zahmet, dâhiye.
bed	f. Fenâ. Kötü. Çirkin. Yaramaz. şer. şeni'.
bed'	(C.: Ebdâ-Büdü') İslâm içinde kazılan kuyu. * Evvel, ibtidâ, başlangıç. * Hisse, nasip. * Başlama, başlayış, ilk.
bed'en	Başlangıçta. İlk önce, ilkin.
bed'et	Başlangıç.
bed-agaz	f. Başlangıcı fena, kötü. Kötü bir şekilde başlanmış.
bed-ahd	f. Ahdinde, sözünde durmayan, vefasız.
bed-ahlak	f. Ahlâkı ve huyu kötü olan kimse.
bed-âhû	f. Karakteri bozuk, huyu kötü.
bed-amel	f. Hareketi ve işi fenâ olan.
bed-âmuz	f. Kötülük, fenalık öğrenmiş. * Fenalık, kötülük öğreten.
bed-asl	f. Aslı kötü, soyu fena.
bed-bu	f. Fena kokulu, pis kokan.
bed-buk	f. Hâin, korkak.
bed-çeşm	f. Nazarı değen, haset kimse.
bed-cins	f. Cinsi bozuk.
bed-cu	f. Kötülük arayan. Kötülük düşünen.
bed-dil	f. Korkak, yüreksiz.
bed-dua	(Bedduâ) f. Bir kimsenin kötülüğü için duâ. Kötü duâ.
bed-eda	f. Terbiyesiz, nezâketsiz ve kaba olan kimse.
bed-endam	f. Endâmı bozuk, biçimsiz, çarpık.
bed-endiş	f. Kötü fikir sahibi, fena düşünen.
bed-fercam	f. Sonu kötü. Sonu korkulu ve lânetlenmiş olan. Akibeti fena.
bed-fial	f. Yaptığı işleri kötü olan.
bed-gû	f. Fitnekâr, dedikoducu.
bed-hah	f. Fenalık isteyen. Herkesin kötülüğünü isteyen. Kötülük isteyen.
bed-hal	f. Kötü ahlâklı. Kötü huylu. Hâli düşkün. Fakir olan.
bed-hu(y)	f. Huysuz. Bed huylu, kötü huylu. * Kötü huy.
bed-kâr	f. Kötü iş yapan. Fena hareketli kimse. Fiil ve ameli kabih olan.
bed-lika	f. Çirkin yüzlü, kötü yüzlü.
bed-mihr	f. İyilik etmiyen, insâniyetsiz.
bed-nigah	f. Kötü bakışlı.
bed-rah	f. Kötü yola sapan.
bed-ram	f. Lâtif, hoş, yakışıklı, süslü. * Sert başlı at. * Dâima, devamlı.
bed-reftar	f. Gidişi ve hareketi fenâ olan.
bed-reg	f. Huysuz, aslı kötü olan hayvan veya insan.
bed-reng	f. Açıkla koyu arasında kirli bir renk.
bed-sigal	f. Kötü düşünceli, herkes hakkında kötü söyliyen.
bed-siyret	f. Ahlâksız. Ahlâkı ve huyu kötü olan.
bed-ter	f. Çok kötü, daha kötü, beter.
bed-tiynet	f. Yaradılışı, fıtratı, tabiatı fena ve kötü olan, soyu bozuk, bayağı adam.
bed-üslûb	'f. Üslûbu fena; tavrı, gidişi kötü.'
bed-zeban	f. Kötü söz söyliyen, hicveden. Ağzı pis, ağzı bozuk. * Kötü dil.
beda	(Bedâat) Hayret verici, yenilik ve iyiliklerde üstünlük. Acib ve garib olma. Yeni zuhur etme.
beda'	Fikir, rey. * Çöle çıkmak.
bedâd	Gözükme, zahir olmak. * Sayış, sayma. * Fırka. * Savaşacak akran. * Nasib, hisse, pay.
bedâdân	Eyerin iki yanı.
bedah	(C.: Büduh) Geniş yer.
bedahat	(Bedihî. C.) Delil ve isbata ihtiyacı olmayan şekilde âşikâr olan şeyler.
bedahet	Açıklık. Zâhir delil. Belli, açık, aşikâr. * Birdenbire, hazırlıksız söz söyleme. * Atın yürümesi. * Her şeyin evveli, öncesi.
bedaheten	Birdenbire, aniden, ansızın. Düşünmeksizin. Açık ve zâhir olarak.
bedal	Değişme, değiştirme, mübadele. Trampa.
bedan	(Bed. C.) Kötüler, fenalar. Yaramazlar. * Çirkinler.
bedanet	Yağlı, besili olma. Semizlik.
bedarf	Muayyen bir gayenin gerçekleşmesi için zaruri olan veyâ zaruri görülen muayyen kalitede bir mal veya meta miktarıdır.
bedava	f. Parasız, meccanen, karşılıksız. * Mc: Çok ucuz. (Meselâ: Bunu bu fiata bedava almışsın, cümlesinde olduğu gibi.)
bedave(t)	Çölde oturmak, Bedevilik. (Bak: Bedeviyet)
bedayi'	(Bedi'-Bedia. C.) Yeni ihdâs olunmuş, görülmedik şeyler. Bedi'alar. ◊ (Bidâa. C.) Sermayeler, anamallar.
bedbaht	f. Bahtsız, talihsiz, bahtı kara.
bedbin	f. Kötü görüşlü. Ümidsiz. Her şeyin fena cihetini görmek isteyen. Bed ve fena görüp, beğenmez, istihsan etmez olan.
bedbinâne	f. Kötümser şekilde. Ümitsizce, bedbincesine.
bedbinî	f. Bedbinlik, kötümserlik, ümitsizlik, fenâ görürlük.
bedda'	Gövdeli, şişman kadın.
beddal	Bakkal.
bedde	Derman, takat, güç, kuvvet.
bede'	Başlayış. Başlama. Bir şeyi başkasından evvel işlemek.
beded	İki uyluk arasının geniş olması.
bedel	(C.: Bedelât) Elde ve ayakta olan zahmet ve ağrı. * Karşılık. Bir şeyin yerine verilen ve yerini tutan şey. İvaz. * Başkasının adına hacca giden. * Gr: Söz esnâsında bir şeyi sıfatı veya More…
bedelen	Mukabilinde, karşılığında, yerine.
bedeleyn	İvazlı akidlerde iki tarafın yüklendikleri karşılık.
beden	(C.: Ebdân) Gövde, vücut, ten.* Vücudun kol, bacak ve baş gibi ayrıca kısımlarından başka diğer merkezi kısmı. * Ağacın dal ve budaktan başka olan kısmı, kütük. * Kale bedeni.
bedene	(C.: Büdün) Kurbanlık deve.
bedenen	Vücutça. Beden ile.
beder	f. Hariç. Dışarı. Taşra.
bedergah	f. Kapıya çıkma. * Tar: Çeşitli hizmetlerde kullanılmak üzere, acemi ocağına ve ocak dışına verilen acemilerin, Yeniçeri Ocağı'na kayıt edilmeleri.
bedestan	f. Değerli, kıymetli kumaşlar, silâhlar ve mücevherler vs. alış-verişine mahsus üstü örtülü ve mahfuz çarşı.
bedevî	Çölde yaşayan. Göçebe. Medeni olmayan ve şehir hayatı yaşamıyan. * Seyyid Ahmed-i Bedevî nâmındaki büyük bir zâtın tarikatı ve onun mensubu olan. (Bak: Ahmed-i Bedevî)
bedeviyane	f. Bedevilere uygun şekilde, çölde yaşayanlar gibi.
bedeviyet	(Bedâvet) Göçer hayatı yaşayış. Göçebelik. Bedevilik.
bedg	Bulaşmak.
bedh	Vurmak, darp. * Âcizlik. * Aşikâre olmak, aleniyyet, açıklık. ◊ Ansızdan olmak.
bedi'	(Bedia) Eşi, benzeri olmayan. Hayret verici güzellikte olan. * Garib. Acib. * Benzeri olmayan şeyleri vücuda getiren. Kimseye benzemeyen. İcad edici olan. * Hâlık ve Hallak-ı Cihan olan. * More…
bedia	Nâdide ve güzel, yeni icad edilmiş şey. Beğenilen ve takdir edilen çok yeni şey.
bedid	Büyük sahra, geniş çöl. ◊ Su az az akmak.
bedih	Şanı, şerefi yüce, yüksek ve büyük olan.
bedihe	Birdenbire ve düşünmeden söylenilen güzel söz. Hazırcevaplık. * Başlangıç.
bedihe-gû	f. Güzel ve hoş söz söyleyen. Tatlı söz söylemeye alışık olan kimse.
bedihî	Aşikâr, belli ve açık olma. * Ansızın zuhur eden. * Delil ve isbata muhtaç olmayacak derecede açıklık.
bedihiyyet	Açıklık. Kolayca anlaşılır ve görülür olmak.
bedîî	Bedi' ve güzel olan. Ebedî ve güzel olan. İlahî ve güzel eserlere müteallik bulunan.
bedîî kiraet	Mantıki kıraet şartlarına riâyet ettikten başka rikkat mevkiinde sesini indirmek, şiddet makamında yükseltmek -acemi aktör tavrı takınmaksızın- mevzuu ses ve işaretle canlandırmaktır.
bedil	Bir şeyin mukabili, karşılığı. * Tutuşulan bir bahiste yenilen veya aldananın vereceği şey. * (C.: Ebdâl) Sâlih kişi.
bediy	Çok âşikâr, göze çarpan. * Çölde sahrada oturan.
bedligam	f. Serkeş at, gem almaz at.* İsyan eden, âsi, serkeş, söz dinlemiyen kimse. * Bedevi, çöl adamı.
bedmaye	f. Ahlâksız. * Soysuz. Sütü bozuk.
bedmest	f. Kendinden geçmiş derecede sarhoş.
bednam	f. Kötü tanınmış, adı kötüye çıkmış olan.
bednihad	f. Kötü huylu.
bedpesend	f. Kötülüğü beğenen, kötülüğü öven, medheden. * Güç beğenir, müşkülpesend.
bedpeyman	f. Verdiği sözde durmayan. Sözünün eri olmayan. Sözünü tutmayan.
bedr	(Bedir) Dolunay. Ayın en parlak olduğu hâli. * Mekke-i Mükerreme ile Medine-i Münevvere arasında bir yer ismi. * Bir şeyin tamam olması. * Sibâk ve sür'ât etmek. * Bir işin ansızın More…
bedraka	f. Delil. Kılavuz. Mürşid. * Allah yolu.
bedre	(C.: Bider) Kuzu veya oğlak derisi. * İçi altun dolu olan kese. * Onbin dirhem.
bedreka	(Bak: Bedraka)
bedrî	Bedr'e ait ve onunla alâkalı. * Erkek ismidir. (Müennesi: Bedriye)
bedruc	Bir ot cinsidir ve bazı yerlerde tere-i Horasani diye isimlendirilir.
bedud	Suyu az olan kuyu.
beduh	Eski yazıda mektub zarfları üzerine yazılması ve zarfa basılan mühüre kazdırılması mûtad ve aslı meçhul bir sözdür.
bedv	Zihinde bir şeyin peyda olması. Bir şey zâhir olma. * Başlama. * Sahraya çıkma.
bedzehre	f. Korkak, yüreksiz, ödlek kimse.
befm	f. Keder, tasa, iç sıkıntısı, üzüntü.
befş	f. Azamet, büyüklük, heybet, debdebe.
beftere	f. Avcılar tarafından kullanılan ve hususi olarak alıştırılmış kuş.
begaya	Askerin ön karakol takımı.
begaye	Talep etmek, istemek.
begayet	f. Son derece. Pek ziyâde.
begend	f. Yuva. * Kümes, folluk.
begnek	f. Kuyruğu kesik hayvan.
begonya	Fr. Etli ve güzel renkli yaprakları olan bir süs bitkisi.
begter	f. Eskiden kullanılan zırhlı elbise.
beha	Gökçek olmak, şirin ve lâtif olmak. ◊ (Bak: Bahâ)
behacet	Güzellik. Güzel yüzlü olma.
behak	İnsanın derisinde pul pul beyazlık ve alaca bir renk peyda eden bir çeşik hastalık.
behamin	f. Bahar mevsimi.
behanet	Nefesi iyi ve lâtif olan kadın.
behas	Susama.
behatt	Sütlaç, süt lapası.
behbehan	Papağan, tûti kuşu.
behbehî	Etli ve gövdeli, kişi. Bahadır, yiğit, kahraman.
behbud	f. Sağlık, sıhhat, sağlamlık, iyilik.
behc	Her zaman neşeli olma. Birisini şâd ve mesrur etme, sevindirme. * Güzellik, hüsn.
behcet	Sevinç. Güleryüzlülük. Güzellik, şirinlik.
behdel	Sırtlan yavrusu. * Erkeğin memelerinin büyük olması.
behem-ber-âmeden	f. Toplanmak, cem olmak, birikme. * Mc: Kızmak, sinirlenmek, asabileşmek, müteessir olmak. ('Behemâmeden' de denir.)
behemehal	f. İster istemez. Mutlaka. Her halde.
behemzede	f. Topluluğu dağıtmış, cemiyeti bozmuş.
beher	f. Her, her bir, herbirisine.
beher-hal	f. Mutlaka, her hâlde.
behet	f. Sütlaç. Süt lapası. * Pirinç unu ile pişirilen ve Me'muniye adı verilen helva.
behetta	Pirinç çorbası. * Sütlü pirinç yemeği.
behi	Şirin, lâtif, gökçek. (Bak: Behiye)
behic	Güleryüzlü. Güzel. Şen. Şâduman olan.
behice	Şen, güzel. Güler yüzlü kadın.
behim	Düz siyah şey. * Alacasız hayvan. * Dik, pürüzsüz ses. ◊ (Behime) Dört ayaklı hayvan.
behimât	Hayvanlar.
behime	(Bak: Behim)
behimî	Hayvanca, hayvana mahsus ve müteallik. Hayvanlık.
behimiyyet	Hayvanlık, canlı olmakla beraber akılsız oluş.
behin	(Bak: Bihin)BEHİR(E):  Nefesi sıkışıp çok soluyan kimse. Nefesdarlığı olan. * Göğüsdarlığı hastalığı sebebiyle solumaktan yol yürüyemiyen kimse.
behişt	f. Cennet. Ahirette iyi kulların gideceği mükâfat yeri. Adn. Firdevs.
behişt-hirâm	f. Cennete gitmiş.
behişt-nişin	f. Cennette oturan.
behişt-zâr	f. Cennet gibi yer.
behiştî	f. Behiştle ilgili, cennetlik.
behite	İftira etmek. * Kabile ismi.
behiye	Güzel.
behkele	Nârin vücutlu kız, sevgili.
behken(e)	Nârin güzel ve gösterişli vücudu olan kimse.
behkeşe	Emir ve işde çabukluk, bir işi acele yapma.
behl	'Az şey; az su. * Lânet, nefret, istememe.'
behle	(Behli) f. Yırtıcı kuşlarla uğraşanların giydiği eldiven.
behlel	Abes, boş boşuna. Batıl, beyhude.
behlül	Çok gülen, çok gülücü. * Hayır sahibi, çok iyi adam. * Hârun-ür Reşid'in kardeşinin adı olup meczûbâne ve hikmetli hareketleriyle meşhur olmuştur.
behm	Çok siyah olan şey. Rengi başka renkle karışık olmayan nesne.
behman	f. Filân, filânca.
behmar	f. Çok, ziyade, fazla.
behme	'(C.: Bühüm, bihâm; Cem'ul Cem: Bihâmât) Kuzu. Oğlak. Buzağı. * Keçi otu.'
behnan (e)	Güler yüzlü, iyi huylu ve devamlı olarak gülen kimse.
behnane	f. Beyaz pide. * Maymun.
behne	Yumuşak yer.
behneke	Etli, büyük, şişman kadın.
behnes	Çirkin, sakil ve kaba olan adam.
behr	Nasip. * Galip olmak. * Nefesi tutulmak. * Ümidin boşa çıkması. * Felâket, musibet. * Uzaklık, mesafe.
behra	f. Ondan dolayı, ona binaen, onun için.
behram	f. Eskiden bir İran padişahının adı. * Bir pehlivan ismi. * Merih yıldızı.
behrame	f. Yeşil elbise.
behramec	Çiçeği kokulu bir nevi söğüt ağacı. * Her renkte olan leylâk çiçeği.
behramen	f. Bir çeşit kırmızı yakut. * Kadınların kullandıkları allık. * İpekten dokunan güzel bir kumaş. * Kırmızı gül, asfur çiçeği.
behre	f. Nasib, pay, hisse. * Tez tez solumak. * Vasat, orta.
behreber	f. şerik, ortak.
behreberî	f. Ortaklık, şeriklik.
behrec	Eksik veya ayarı bozulmuş para. * Arzuya, isteğe bırakılmış şey, iş. * Faydasız, işe yaramaz olan şey.
behredar	Hisseli. Nimetlenmiş. Faydalanmış.
behrek	f. Yaralardan çıkan iltihap. * Çok çalışmaktan dolayı el ve ayak derilerinin sertleşmesi, nasırlaşması.
behrem	Kırmızı gül. * Kısa boylu kimse.
behreme	Saç ve sakalın kınayla boyanması. * Çiçeğin göz alıcı ve câzib olan güzellik ve parlaklığı. * Hindlilerin ibadeti. ◊ f. Burgu, matkab.
behremend	f. Nasibi olan, hissedar. * Bilen, anlayan.
behrever	f. Hisse ve nasibini almış, payını zimmetine geçirmiş.
behreyab	f. Nasibi olan, hissesi olan.
behs	Neşe ve güleryüzle karşılama. * Kahraman, yiğit, mert adam. * Cür'etkârlık.
behş	Muki otunun yaşı. * Kara yüz.
behsale	(C.: Behâsile) Etli, kısa boylu, tıknaz kadın.
behsus	Az miktar, az şey.
beht	Yalan söylemek. * Ansızın bir şeyi almak. * Tenbellik galebe etmek. * Şaşkınlık. Hayranlık.
behtere	Yalan söyleme.
behur	Tütsü. (Dilimizde buhur şeklinde kullanılır)
behut	(C.: Bühüt) İşitenleri şaşkına uğratan iftira, yalan.
behv	(Behve) Misafir odası. * Yer altında hayvan ağılı. (Bu iki mananın cem'i Ebhâ-Bühüvv şeklindedir) * Geniş meydan, yer. * Göğüsün içi, boğazdan mideye kadar olan aralık. * Rahim ile More…
behvet	Sofa. * Çardak. * Odaların önüne yapılan oda.
behz	Benû Selim kavminden bir cemaatin adı. * İleri itme. * Şiddetle göğse vurma.
behzere	(C.: Behâzere) Semiz davar.
behzet	Ağırlaştırmak, meşakkatli yapmak. * Zebûn etmek.
beis	(Be's) Zarar. Kuvvet ve şiddet. Zahmet. Zor. Fenâ. Bed.
bejendî	f. Geçim darlığı. Maişet derdi.
bejman	f. Yırtık, dökük, pejmürde, dağınık. * Hüzünlü, kederli, üzgün, yaslı.
bek'	Birbiri ardınca şiddetle vurmak. * Karşılayıp istikbâl etmek. ◊ (C.: Bilkâ) Sütü az olan davar.
beka	Devamlılık. Evvelki hâl üzere kalma. Dâim ve sâbit olma.
bekale	Yağla karışmış keş. * Karıştırmak.
bekam	f. İsteğine, meramına kavuşan, nail olan. Arzu ettiğine erişen. Mesut, bahtiyar.
bekamet	Dilsizlik, dili olmamaklık.
bekâr	Hiç evlenmemiş, zevcesi olmayan adam. * Taşralı olup, büyük bir şehirde bir işle meşgul olarak, ailesiz yaşayan adam. (Bak: Tecerrüd, Mücahede)
bekâret	Kızlık. Erkek görmemiş kızın hali.
bekaya	Geride kalanlar, bakiyeler. * Maliye işlerinde tahsil olunmayan gelir, meblağ.
bekbeke	Depretmek, tahrik.
bekil	Yakışıklı delikanlı, genç.
bekile	Yağla karışmış keş.
bekim	Dilsiz adam.
bekk	Bir şeyi kakmak.
bekkâîn	(Bükâ. dan) Ağlayanlar.
bekke	Mekke-i Mükerreme'nin eski ismi. * Bir yerde toplanmak. Bir yere cem'olmak. * İzdihamlık, kalabalık.
bekl	Karıştırmak, halt.
bekr	Genç erkek deve. (Müe: Bekre)
bekre	Kuyu ve benzerlerinde kullanılan makara, çıkrık, çark. * Mafsallarda bulunan makara şeklindeki kemik.
bekrî	Erken. Sabah. * İçkiye çok düşkün. Sarhoş.
bektaş	f. Akrân. Eş. Arkadaş.
bektaşî	Hacı Bektaş-ı Veli tarikatına mensub olan kimse.
bektaşiyân	f. Bektâşiler. Yeniçeriler.
bekûrî	İlk evlat, ilk doğan çocuk.
bekûriyyet	İlk evlâtlık.
beküsiste	f. Kopuk, kopmuş. Düşük, düşmüş. Gevşek, çözük.
bel	t. Geminin orta kısmı. * Bedenin ortası. Göğüs ile karnın arası. * Yüksek dağın iki zirvesi arasındaki kavisli kısmı veya alçakça olan geçit ve boğazı. ◊ Bilâkis, belki, More…
bel'	Yutma. Emme. * Belirsiz etme. Ortadan kaldırma.
bel'ak	Yaşlı, zayıf. * Bir hurma cinsi.
bel'am	Terbiyesiz, açgözlü, obur. * Hz. Musa (A.S.) hakkında, yalan ve fena söyleyerek Beni-İsrail'i kandıran Bel'am bin Baura adında birinin adı.
bel'ame	Yutmak.
bel'as	Büyük karınlı dişi deve.
bela	Evet.
belâ	(C.: Belâyâ) Afet. Sıkıntı. Tasa, kaygı. Musibet. Mücazat. İmtihan. Dâhiye. * Yaramaz nesne.
belâ-dide	f. Belâ görmüş, belâya çatmış.
belâ-ender-belâ	f. Belâ üstüne belâ. Zahmet içinde zahmet.
bela-zede	f. Belaya uğramış, başına musibet gelmiş olan.
belabil	(Belbâl - Belbele. C.) Vesveseler. Kederler. Tasalar. * (Bülbül. C.) Bülbüller. Andelibler.
belad(e)	Kötü kimse. Müzevir, günahkâr. Fena ve kötü şey.
beladet	Ahmaklık, sersemlik, kalınkafalılık. Budalalık.
beladir	f. Kadınların kullandıkları altun, gümüş, zümrüt, yakut, elmas gibi süs eşyası. * Belâyı def etmek için verilen sadaka.
belâg	Eriştirme, yetiştirme. * Maksada uyan güzel ifâde. Kâfi gelme, kifâyet.
belâgat	Hitâbettiği kimselere göre uygun, tam yerinde, düzgün ve hakikatlı güzel söz söyleme san'atı.
belâgat-füruş	f. Belâgat taslıyan.
belâgat-perdâz	f. Düzgün konuşabilen, iyi söz söyliyebilen.
belah	Büyüklenmek, kibir.
belaha	Yetişmemiş hurma koruğu. * Kurumak, yebs. * Yormak.
belahet	Ahmaklık. Düşüncesizlik. Ne yaptığını iyi bilmemek.
belak	Ayakları alacalı at.
belâkeş	f. Belâ çeken. Sıkıntı içinde olan.
belakik	(Bülükka. C.) Sahralar, çöller. Düzovalar.
belal	Islaklık. Islatış. Su gibi ıslatan.
belarek	f. İyi su verilmiş kılıç, çelik. * Ok temreni, ok mahfazası.
belat	Döşenmiş taş. * Düzyer. * Köy adı.
belaya	(Belâ. C.) Musibetler. Afetler. Beliyyeler. Belâlar.
belbal	(Belbele) Vesvese. Tasa. Telâş. Yürek yanması. Iztırab. * Tehyic ve tahrik eylemek.
belbed	Akılsız ve ahmak kimse ki, ne ettiğini bilmez.
belbel	Tasa, kaygı. Yürek yanması.
belbele	(C.: Belâbil) Vesvese vermek, gamkin etmek, kuruntu vermek.
belbûs	f. Bir nevi haşhaş. * Yabani soğan. Dağ soğanı, sarmısak.
belca'	Kaşları arası açık olan kadın. (Müz: Eblec)
beldah	Kişinin kendini yere vurması.
beldaran	Geçit yerleri muhafızlarının adı. Tanzimattan sonra bunlara zaptiye denmiştir. İkinci Meşrutiyetten beri jandarma olarak adlandırılırlar.
belde	Memleket, şehir. * Büyük köy. * Yer, arz. * Göğüs, sadır. * İki kaş arasında kıl olmayıp açık olması.
belec	Zâhir ve rûşen olmak. Gözükmek.
beled	(Belde. C.) Beldeler. Memleketler.
beled sûresi	(El-beled) Kur'an-ı Kerim'de 90. sure olup Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.
beledî	(Beled. den) şehir veya kasaba ahalisinden olan, şehirli. * Şehir ve kasabaya ait. * Belediye İdaresine mensub. * Mahallî, yerli.
belediye	Bir şehir veya kasabanın temizliği, bayındırlığı ve nizamiyle ilgilenen daire.
beleh	Sersemlik, bönlük, ahmaklık, budalalık.
belel	Yaşlık, rutubet, ıslaklık. * Zafer, galibiyet.* Mihnet, keder, üzüntü. * Mücadele, kavga. * Hastalıkdan iyileşen. * Düşkünlük.
belem	Üzerinden yol geçen tepe.
belemun	Çakır dikeni.
belendah	Bodur, şişman kimse.
belendî	Enli.
belensem	Katran.
beles	İncire benzer bir yemiştir ve Yemen'de çok olur.
beleş	(Arabça bilâşey'den galattır) Ücretsiz, bedava.
belet	Kesilmek, inkıtâ.
belge	(Bak: Vesika)
belgin	Belâ, zahmet, dâhiye.
belh	Bazan, sivâ (gayri) manasını ifâde eder.
belhâ	Gönlü kibirli olan kadın.
belha'	Bir gözüne sürme çekip, diğer gözünü unutan ve gömleğini ters giyen akılsız kadın.
belham	Çiftçilikte kullanılan saban. Çift sürmeğe yarayan âlet. ◊ Nalbant. Baytar.
beli	f. Evet.
belid	(Belâdet. den) Ahmak, sersem, bön, budala.
beliğ	Edb: Belâgatli kimse. Meramını tamamen, noksansız ve güzel sözlerle anlatmağa muktedir olan. * Kâfi derecede olan. Yeter olan.
beligane	f. Beliğcesine, düzgün ve fasih olarak.
belil	Islanmış olan şey. * Serin ve yağmurlu rüzgâr.
belinograf	Fr. Telefon hatlarıyla fotoğraf, şekil ve yazıyı uzak mesafeye nakleden cihaz.
belita	Kamış kap.
beliyyat	(Beliyye. C.) Felâketler. * Gamlar. Kederler.
beliyye	(C.: Beliyyât) Belâ. Müşkilât. Musibet. Âfet. Tasa. Keder.
belk	Kapı açmak. * Ak ile kara alaca olma. * Büyük terazi.
belka'	Tenha çöl. Harap ve boş yer. * Yazı. * Yalan yere yemin etmek. * Su, süt gibi boğaz ıslatan şeyler. * Bir hurma cinsi. ◊ Alaca. Alaca bacaklı olan at.
belkaa	Şam vilâyetinde bir yerin adı. * Kara ile ak alaca nesne. * Parlak nesne.
belki	Umulur, ihtimal, olabilir. * Hattâ. * Kat'iyyetle. Dahi. Şüphesiz.
bell	Yaş etmek. Islatmak. * Ulaştırmak. * Hastanın sağlamlaşması.
bellet	(C.: Bilel) Cisimlerin yüzeyinde olan yaşlık, ıslaklık.
belma	f. Faydasız, faydası olmayan. İri ve kaba şey.
belsek	Elbise değdiğinde yapışıp ayrılmayan bir ot.
belt	Kesmek.
belta'	Her hususta hazakati ve feraseti olan.
beltah	Kişi nefsini yere vurmak.
beltem	Akılsız kimse. * Peltek adam.
belû	(Bel'. den) Çok yiyici, obur.
belul	Kurtulma. Hastalıkdan, marazdan kurtulma. Halâs olma.
belûs	f. Tevazu, mahviyet. Hileci. Hile, yalan, dolan.
belût	Bot: Meşe ağacı. * Meşe ağacının meyvesi olan palamut.
belv	(Belvâ) Dert, çile. Musibet. Zahmet. * İmtihan, tecrübe.
belvaz	f. Çıkıntı. Duvardan dışarı doğru çıkan direğin ucu.
belve	Belâ.
bely	Mahvolmak. * Belirsiz olmak.
belyad	f. Nakışsız, sade kostüm.
belzi	Muhkem, güçlü, sağlam deve.
bem	Bazı sıfatlara katılarak mübalağa beyan eder.
bembeyaz	Her tarafı beyaz, çok beyaz.
ben	(Bak: Ene) t. Pks: Şuurlu kişiliğimiz.
ben-van	f. Harman, tarla, ekin bekçisi.
benadik	(Bunduk. C.) Yuvarlak kurşunlar. * Fındıklar.
benadir	(Bender. C.) Ticaret yerleri. Ticareti işlek limanlar.
benam	Parmak ucu.
benan	Parmak uçları. Parmaklar.
benane	(C: Benân-Benânât) Parmak başı.
benât	(Bint. C.) Kızlar. * Bebekler.
benaver	f. İri, büyük çıban. Kan çıbanı.
benbel	f. Ekşi şey. * Ekşi elma.
benc	Türkçede 'benek' adı verilen bir ot cinsidir ve tohumuna 'bezr-ül benec' derler.
bencil	t. (Bak: Hodbin, Hodgâm)
bencileyin	t. Benim gibi.
bend	f. Bağlanan. Bağlanmış. * Bağ. Boğum. Mafsal. * Su bendi. Baraj. * Gam. Gussa. * Mekir. * Hile. * Mülâhaza. Fıkra. Madde. * Aldatmak.* Birisini emri altına almak, bendetmek. * Edb: Baştan More…
bend-rûg	f. Tarla ve bostan kenarlarına suyun akıntısını kesip havuz gibi birikmesi için yapılan setli çukur.
bende	f. Bağlanmış olan. Köle. Esir. Hizmetçi. Hizmetkâr. Kul.
bende-zade	f. Köle çocuğu. * Mc: Çocuğunu onun kölesi yerinde tutup mütevâzi muâmelede bulunan.
bendegâne	Hizmetçi gibi. Bağlanmışçasına.
bendegî	Kölelik. Hizmetçilik. * Ubudiyyet, kulluk.
bendeka	Hiddetle bakma, sert bakış. * Bir şeyi fındık kadar ufak yapma.
bendene	f. Esvabın, giyilecek şeylerin bazı yerlerine dikilen düğme, kopça.
bendenüvaz	f. Kölesini iltifatlandıran, adamını taltif eden.
bendeperver	f. Köle besleyici, adam besleyici.
bender	(C.: Benâdir) Ticaret yeri, işlek ticaret iskelesi, büyük iskele.
benderek	f. Küçük iskele. * Boğaz ve liman ağızlarında yapılan küçük kale. Mendirek.
bendergâh	f. İşlek iskele, liman, şehir.
benderz	f. Çuvaldız.
bendeyan	Hizmetçiler. Kullar. * Mensuplar.
bendide	f. Esir, köle. * Bağlı, bağlanmış.
bendime	f. Elbise yakasına ve kollarına açılan küçük delik. * Düğme, ilik.
bendiş	f. Altın ve gümüş üzerine işlenilen nakış.
bene	f. İnce urgan, ip.
benefş(î)	f. Menekşe rengi, mor renk.
benefşe	f. Menekşe denilen güzel kokulu, küçük çiçek. * Mor.
benefşe-gûn	f. Menekşe renkli, mor renkli. Gökyüzü.
benefşe-zâr	f. Menekşe tarlası, menekşe bahçesi, menekşelik.
benefsec	Menekşe.
benek	f. Atlas zemin üzerine sırma işlemeli bir çeşit kumaş.
benes	Kötülükden, fenalıkdan ve iyi olmayan şeylerden çekinme ve kaçınma.
benevre	f. Temel, esas, asıl.
beng	f. Bir bitki ve tohumu ki, afyon gibi uyuşturan, keyf verici olarak da kullanılan bir madde. Esrar. * Atlas üzerine işlenmiş sırma işlemeli bir çeşit kumaş. * Küçük çitlenbik.
bengah	f. Keçeden yapılmış olan Türkmen evi.* Âmirlere ve büyük rütbeli şahıslara ait çadır.
bengere	f. Çocukları uyutmak için, çocuğu uyutan kişi tarafından söylenen ninni.
bengî	f. Beng tiryakisi, esrarkeş.
benî	Oğullar, evlâtlar, çocuklar. (Aslı: Benûn-Benîn)
benî âdem	Âdem oğlu. İnsan. Âdem oğulları.
benî beşer	İnsanlar.
benî isrâil	İsrâil oğulları. Yahudiler. Yahudi.
benî ümeyye	Emeviler.
benika	(C.: Benâyık) Elbisenin koltukaltı parçası.
benimsemek	t. Sahip çıkmak, bir şey hakkında benimdir iddiasında bulunmak. Kabullenmek.
benîn	(İbn. C.) Oğullar, erkek çocuklar. * Akıllı, temkinli, tedbirli kimse.
beniyye	Kâbe-i Muazzama.
benk	Her nesnenin aslı.
benna	Mimar, usta, kalfa. Her türlü bina yapan. Yapıcı.
benna-gûş	f. Kulağın aşağı sarkan yumuşak kısmı ki, küpe asılan yerdir.
benne	(C.: Binân) Güzel, hoş koku.
bens	Tehir etmek, geciktirmek.
benş	Tenbellik. İhmâl.
benû	Oğullar.
benû(h)	f. Yığın, küme, demet.
benûn	(Benîn) (İbn. C.) Oğullar. Zâdeler. Veledler.
benzol	Benzin ve toluen karışımı bir akaryakıt.
bepga	f. Papağan.
ber	f. Üzere, üzerine, yukarı mânasına (ve Arabçadaki 'Alâ' yerine edat-ı isti'lâdır) * Göğüs, sine, bağır, sadır. * Fayda. * Hamil. * Hıfz. * Yan. * Taraf. * Nâkil. Götürücü. * More…
ber-akis	f. Aksine, zıddına, tersine.
ber-aver	f. Yemiş ağacı.
ber-belend	f. Çok yüksek yer veya rütbe.
ber-bend	f. Ufak çocuğu annesinin sırtına bağlamağa yarıyan göğüs kuşağı.
ber-ca	f. Yerinde, münâsib.
ber-dûş	f. Omuzda, omuz üzerinde.
ber-endaz	f. Bir yana atan. Yukarı kaldırıp atan.
ber-heva	f. Kaybolmuş, havaya gitmiş.
ber-kemal	f. Mükemmel.
ber-mûcib	f. Gereğince, icabına göre.
ber-sabik	f. Eskisi gibi.
ber-vech	f. Olduğu gibi, aynen.
ber-vech-i ati	f. Gelecek tarz üzere. Aşağıdaki gibi.
ber-vech-i mûtad	f. Adet olduğu gibi.
ber-vech-i zir	f. Aşağıdaki gibi. Gelecekte görüleceği üzere.
bera'	Her ayın ilk ve son günü.
beraa	(Beria, Berua) İlim ve fazilet ve cemalde üstünlük (manasına fiil kökü.)
berâat	Haşmet, metanet. İlim ve şecaatta, güzel vasıflarda emsâlinden üstünlük. Hüsn ve cemâlde tam olmak,emsâlinden üstün olmak.
beraber	f. Birlikte bulunan. * Müsavi, eşit. * Bir hizada olan. * Refakat, birlik.
beraberî	f. Eşitlik, müsavilik, beraberlik.
beracim	(Bürcume. C.) Boğumlar, mafsallar.
berâet	Temize çıkma. Temizlik, münezzehiyet. Bulaşık ve giriftâr olmama. Âri olma. * Huk.:Bir davânın neticesinde suçsuz olduğu anlaşılma. (Bak: Ber')
beragis	(Bürgus. C.) Pireler.
berah	Açık işlenmiş yer. * Zâil olmak. * Ağaçsız arazi. ◊ şiddet. Ezâ ve meşakkat.
berahide	f. Yola çıkarılmış, gönderilmiş.
berahihte	f. Daha ziyade silâh hakkında kullanılan bir tâbirdir. Çıkarılmış, çekilmiş mânâlarına gelir.
berahime	Berehmenler. Bâtıl ve sapkın Hind ve Mecûsi dinindekilerin reisleri.
berahin	(Bürhan. C.) Deliller. Şâhidler. Bürhanlar.
berail	Horozun, güvercinin ve diğer kuşların boynunda çarpık bitmiş olan yelek.
berak	(C.: Berkân) Göz kamaşmak. * Bir yaşındaki kuzu.
berarende	f. Üste getiren, üzerine çıkaran.
berari	(Berriyye. C.) Sahralar, çöller. Geniş kumluklar.
beras	Leke hastalığı.
beraş	Ekseri yüzde olan küçük kara noktalar.
berasin	(Bürsün. C.) Yırtıcı hayvanların pençeleri.
berat	Nişân. Rütbe. İmtiyaz ve taltif için verilen resmi kâğıt.
beratil	(Birtîl. C.) Hediyeler, rüşvetler.
beraverde	f. İltimas ile korunarak ileri çekilmiş adam. * Seçilmiş, ayrılmış şey. * Yükseğe kaldırılmış.
berây	f. İçin, dolayı, binâen. (Arabçadaki 'Li, li ecli' yerinde bir tâbirdir.)
beraya	(Beriye. C.) Halk. Bütün mahlûkat. * Halkın kılıç kullanabilenleri ve vergi hârici tutulan müslüman kısmı.
beraz	Az olan şey, kalil.
berazik	Bölük, cemaat.
berbad	f. Harap. Kötü. Virâne. Bozuk. Perişan. Telef ve helâk olmuş.
berbar(e)	f. Evin dam kısmında bulunan oda. * Çardak. * Kemeriye. * Tahtaboş. Damın düz bir kısmı ki, en çok çamaşır sermeye yarar ve çinko ile döşelidir.
berbekan	Arapların giydiği bir elbise cinsi.
berber	f. Tıraş eden, saç kesen. * Afrika'nın kuzeyindeki bir kavim.
berbere	Kızgınlık ânında söylenip çağırmak bağırmak.
berced	Kalın kilim. * Halı.
berceste	f. Sağlam ve lâtif. * Seçme. * Edb: Zahmetsizce hatıra geliveren ve fakat çok kıymetli olan söz.
berçide	f. Devşirilmiş, toplanmış.
berçin	f. Toplayıcı.
bercis	Müşteri denilen gezegen. * Bol sütü olan deve.
berd	Soğuk. Soğukluk. Soğutmak. Noksan hararet. * Ölmek. * Soğuk su ile gusletmek. * Uyumak. * Sabit olmak. * Zayıf olmak. * Bir şeyi eğelemek. * Sürme çekmek. * Söğmek. * Tutya, çinko.
berdaht	f. Pürüzünü giderme. Pürüzsüz yapma. * Cilâlama, parlatma. * Düzleme, düzeltme.
berdar	f. Asılmış, yukarı kaldırılmış.* Tutucu. İtaat edici ve ettirici. * Meyveli. Meyve verici olan.
berdaşte	f. Yükseğe kaldırılmış, yukarı çıkarılmış.
berde	Tıb: Mide dolgunluğu.
berdec	Sürmek. (Farisîden muarrebtir).
berdegi	f. Esirlik, esaret, kölelik.
berdeng	f. Çöl ortasında yer alan küçük dağ ve tepe.
berdevam	f. Devam üzere. Devamlı sürüp giden.
berdi	Hasır yapımında kullanılan bir ot cinsi.
berdis	Habis kişi, pis kimse.
berdiyy	Suriye'de bulunan iki nehrin, bir köyün ve Hicaz'da da bir dağın adı.
bere	t. Tıb: Ezilme veya kılcal damarların kopması sonunda kanın, dokular içinde birikmesi ve bundan dolayı meydana gelen morluk. ◊ Fr. Sipersiz ve yumuşak olan bir çeşit başlık. More…
bere'te	Sen yarattın (meâlinde fiil). (Bak: Ber')
bered	Daha ziyade fırtınalı havalarda yağan dolu.
berede	Dolu. * Çok yemekten midenin dolması.
berehmen	(Berhemen) f. Puta tapan. Ateşperestlerin bilginleri ile puta tapan kimselerin papazları.
berehne	f. Çıplak.
berehnegî	f. Çıplaklık.
berehrehe	Güzel, nâzik kadın.
berekât	(Bereket. C.) Bereketler. Bolluklar.
bereket	Bolluk. Çokluk. Feyiz. Cenab-ı Hakk'ın lütfu, ihsanı. Uğurluluk. Meymenet, saadet.
berem	f. Asma ve kabak çardağı. * Üzüm çubuklarının altına konulan çatal şeklindeki ağaç. Herek. ◊ (C.: Ebrâm) Kumar oyununa dâhil olmayan.
berencen	f. Kadın bileziği.
berend	f. Nakışı olmayan ipek kumaş. * Keskin olan hançer, kılıç, pala v.b. âletler. * Kılıcın suyu.
berendahte	f. Yükseğe çıkarılmış, üste çıkarılmış. Yükseğe kaldırılmış.
berere	(Bârr ve Berr. C.) Dindar ve temiz kimseler. Takvâ ehli olan, her çeşit günahlardan sakınanlar. Çok hayır sahibi kimseler.
berestûk	Kırlangıç denilen deniz balığı.
berevât	(Berat. C.) Eskiden bir kimseye nişan, rütbe veya imtiyaz verildiğini bildiren fermanlar.
bereze	(Bak: Bürüz)
berf	f. Kar.
berf-âb	f. Karlı soğuk su. Kar suyu.
berf-âlud	f. Kar içinde, kara batmış.
berf-dâr	f. Karlı.
berf-nak	f. Kış yaz devamlı karlı olan yer.
berfend	f. Asker, nefer, er. * Güzel ve hoş söz. * Derin yer.
berfin	f. Kar ile ilgili, kardan.
berfûk	f. Şeftali yemişi.
berfûz	f. Ağzın dış kenarı, dudakların çevresi.
berg	f. Sed, bend.BERG: f. Yaprak. * Azık. * Azm, kasd. * Hazırlık. Mal, mülk. * İntizam-ı hal. * Serencam.
berg-riz	f. Yaprak döken. Sonbahar, güz.
bergab	f. Su bendi. Suyun biriktirildiği yer. Baraj.
bergal	(C.: Beragil) Sırtlan eniği.
bergaman	f. Ejder. Büyük yılan.
bergamot	Turunçgillerden bir ağaç ve bu ağacın meyvesi. Meyvenin kabuğundan güzel kokulu bir esans da çıkarılır.
bergaş	(C.: Berâgiş) Sivrisinek. * Tahta biti.
bergaşte	f. Yüz çevirmiş.
bergerde	f. Hatırda tutulmuş, ezberlenmiş, hıfzedilmiş.
bergeşide	f. Sıyrılmış, çekilmiş. * Tartılmış.
bergeşte	f. Tersine dönmüş. Yüz çevirmiş. Mâkûs.
bergeşte-hâl	f. İşi bozulmuş, geçimi güçleşmiş, düşkün.
bergriften	f. Ayırmak. Kaldırmak. Gidermek.
bergüzar	f. Hatırlatmak için armağan, hediye vermek.
bergüzide	f. Seçkin. Seçilmiş.
berh	f. Balık, semek. * Parça, kısım, hisse, nasib. * Su birikintisi. * Şimşek, berk. * Yaş olan odunun, yanarken çıkardığı yaşlık. ◊ şiddet, eziyet, meşakkat, zorluk, zahmet.
berhabe	Minder. Döşek, yatak. * Aynı döşek veya yatakda beraber yatılan kimse.
berhâne	f. Eskiyip harap olmuş konak.
berhast(e)	f. Ayaklanmış, kalkmış.
berhava	(Berhevâ) f. Boş, faydasız. * Havaya uçurulmuş. Havaya gitmiş.
berhay	Yaramaz, haylaz.
berhayat	f. Yaşayan. Hayat üzere olan.
berhe	Müddet, an, zaman.
berhem	f. Karışık, çapraşık. * Toplu, birlikte, berâber.
berhem-zede	f. Karmakarışık, altı üstüne getirilmiş.
berhem-zen	f. Karmakarışık eden, altını üstüne getiren.
berhem-zened	f. Birbirine çarpıyor. Beraber çarpıyor. Birlikte çalışıyor.
berheme	Gözünü kıpırdatmadan bir şeye bakıp durmak.
berhemen	(C.: Berhemûn) Hakîm. * Efsun okuyucu.
berhihte	f. Silâh çekilmiş, hamle edilmiş.
berhiz	f. Atılan, kalkan, sıçrayan. Zorbalık eden.
berhûd	f. Saçmasapan söz, mânasız söz.
berhudar	f. Selâmette. Mükâfata erişen. Nasibli.
berhûh	f. Sabun.
berhûn	f. Çember, daire, ortası boş olan yuvarlak nesne. * Hisar, varoş, duvar veya bostan kenarlarına ve tarla aralarına çalıçırpı ve diken ile yapılan çit. * Küçük ev, oda, hücre.
berhûr	f. Pay, nasib, hisse.
berhûz	f. Torba, dağarcık.
berî	(Berâet. den) Kurtulmuş. Temiz. Kayıt ve hüküm altında olmayan. Zimmeti bulunmayan adam. Hiçbir karışıklık, kusur ve noksanı olmayan. Hastalıktan sâlim olan. (Bak: Ber')
beria	Akılda güzellik, zekâda ve kıyasette emsalinden üstün olan. (Bak: Beraa)
beriberi	(Seylanca) Asya'nın güneydoğusu ile Okyanusya, Senegal ve Brezilya'nın yerli halklarında görülen ve B vitamini eksikliğinde vücuda gelen bir hastalık.
bericen	f. İçerisinde ekmek pişirilen ocak veya fırın.
berid	Postacı. Haberci. Elçi. * Sürücü. * Dört fersah mesâfe.
berig	f. Set, bent.
berik	Yıldırayıcı, çok parlak nesne. (Mübâlağası: Berrak) * Parıltı, ışık, ziya.
berike	Yırtmak. Paralamak. * Un helvası.
berilyum	yun. Zümrüt gibi bazı taşların bileşiminde bulunan bir elementtir. (Be) sembolü ile gösterilir.
berim	Siyah ve beyaz ipliklerden meydana getirilen ip. * Cemaat. * Etsiz yemek.
berin	f. Pek yüksek, en yüce. * Yarık, yırtık, delik.
berisa'	Halk, insan topluluğu.
berit	(C.: Berâyıt) Halk, beriyye.
beriyye	Halk. Mahlûk. İnsan. * Sahra. Çöl. * Kır.
berj	f. Kuvvetli kasırga. Su girdabı.
berk	Şimşek çakması. Parlama.* Yıldırım. * Zinetlenme, süslenme. * Tas: Tecelli-i İlâhiye ile kurbiyyete mazhariyyet. * Ahmak olmak. ◊ (C.: Bürük) Göğüs, sadr. * Çok çöken deve.
berk-asa	f. şimşek gibi parlak.
berk-efşan	f. şimşek saçan.
berk-endaz	f. Parlayıcı, parıldayıcı.BERKENDE: f. Koparılmış, sökülmüş, kökünden çıkarılıp atılmış.
berka'	(C.: Berkavât) Yüksek yer. * Taşlı balçık. ◊ (Bak: Burku)
berkaa	Dört ayak üstüne durmak.
berkan	f. Tüyü kıvırcık olan kuzu postu veya kürkü. ◊ Parıldama. * Volkan.
berkarar	Kararlı. Yerleşmiş. Devamlı.
berkaş(a)	Nakşetmek, nakışlamak.
berkata	Birbirine yakın olan adım.
berkenar	f. Hâşiye. Kenara yazılan yazı. Kenarda.
berkeşide	f. Kınından çıkarılmış, sıyırılmış, çıkarılmış.* Mc: İlerletilmiş, çekilip meydana getirilmiş. BERKİYYE: Şimşek gibi. Şimşeğe âit. Elektrik. Telgraf.
berki'	Yedinci kat gök.
berku'	Yüz örtüsü. Peçe.
berkuk	Şeftali, kayısı, zerdali.
berm	f. Hıfzetme, hatırda tutma, ezberleme.
bermah(e)	f. Burgu, matkab.
bermal	f. Zirve, dağ tepesi. Dağın üstü, en yüksek yeri.
bermu'tad	f. Her zamanki gibi. Âdet olduğu üzere, alışıldığı gibi.
bermurad	f. Emeline kavuşan, arzusu yerine gelen, dileğine eren.
berna	f. Delikanlı, yiğit, genç.
bername	f. Mektub başlığı. * Zarfın üzerindeki adres. * Fihrist.
bernik	Su aygırı.
berniş	f. Romatizma ağrısı, mafsal sancısı. * Karın ağrısı, sancısı.
berniye	(C.: Berâni) Büyük küp. * Küçük horoz. * Bir hurma cinsi.
bernûn	f. İnce tül. Çok ince ipek kumaş.
berpa	f. Ayakta, ayak üzerinde, dik.
berr	(C.: Ebrâr) Va'dinde sâdık. Sözünde duran. Muhsin. Keremkâr. * Nimetleri herkese, umuma ihsan eden. * Gerçeklik, sıdk. * Susuz, kuru yerler. * Toprak. Yeryüzü, yer.
berrade	Suyu soğutmaya ait kap, buzdolabı, karlık. * Bardak asacak yer.
berrah	Sahra, çöl. * Zeval, sona ermek. * Gitmek, zehab.
berrak	Nurlu, pek parlak. * Bulanık olmayan, duru, açık, saf.
berran	f. Kesen, kesici, keskin.
berranî	(Berr. den) Sahra ve kıra ait. Yabani. * Hâricî, zâhirî. * Şer'î hükümlere uymayan.
berrat	Bıçkı. * Törpü.
berren	Karadan, kara yoluyla.
berrî	Toprağa ait, kara ile ilgili.
berriye	Toprağa âit. * Çöl. Beyaban. Sahra. * Kara askeri. Piyade.
berrûd	Tül ağacı.
berrüste	f. Karpuz, kavun, kabak, çimen gibi dalbudak salıp da yükselmiyen nebat. * Mc: Alçak, edepsiz, rezil kimse.
bers	(C.: Bürâs-Ebrâs) Çukur, yumuşak yer.
berş	f. Afyon şurubu, keten yaprağı ile yapılan bir nevi sarhoş edici mâcun. * Arzu, gönül isteği.
berşa'	Uzun boylu, iri gövdeli ahmak kimse.
bersak	Sevinmek, sürur ve ferah.
berşak	Ok atmak.
berşan	f. Ümmet. Bir peygamberin tebliğ ettiği dine ve kitaba iman eden cemaat.
berşem	f. Kederin belli oluşu. * Dikkatli nazar.
berser-zeden	f. Başa kakmak, azarlamak.
bertal	Rüşvet almak.
bertam	Dudağı kalın adam.
bertame	Gadaptan müntefih olmak, hiddetlenmek.
bertaraf	f. Bir tarafa atılan, bir yana atılmış, ortadan çıkmış, zâil olmuş.
bertarum	f. Kubbe üzerinde. Dam üstünde.
berter	f. Daha yüksek, daha üstte, âlâ.
bertih	Aşırma.
bertil	(C.: Beratil) Uzun taş. * Uzun, sağlam demir.
berûd	Soğutucu. * Göze çekilen sürme.
berûmend	f. Faydalı, verimli. * Ter ü taze. * Nasibli, hisseli.
berûmendî	f. Faydalı, menfaatli olma.
berûz	Zâhir olmak, zuhur etmek, görünmek. ◊ f. Kavga, savaş, muhârebe.
bervar(e)	f. Sayfiye. * Havadar köşk, mesken. * Evin küçük, arka kapısı.
bervaze	f. Gezinti için hazırlanan yemek.
berz	f. Ziraat, ekim.
berz-gar	f. Ekinci.
berzah	İki âlemin arası. Kabir. Dünya ile âhiret arası. * Perde. * Sıkıntılı yer. * İki yer arasındaki geçit. * Mani'a, engel, (Bak: Sırat köprüsü). Ölen insanların ruhları kıyamete kadar More…
berze	f. İpekli kumaş * Yakışıklı, nâzik. * Ekin, zirâat. * Dal, budak. * Letâfet, zerâfet.
berze-gav	f. Tarla sürecek öküz, çift öküzü.
berzede	f. Toplanılmış, biriktirilmiş, bir araya getirilmiş.
berzen	f. Sahra, çöl. * Sokak, cadde. Mahalle. Köşebaşı.
bes	f. Kâfi. Yeter. Yetişir. (Allah bes, gayri heves)
besa	(Arnavutça) Arnavut yemini. * Kan güden hasımlar arasında yeminle akdolunan anlaşma.
besâ	f. Pek çok, hayli miktarda, nice nice.
besa'	Yumuşak yer. * Benî Selim vilayetinde bir yerin adı. ◊ Ülfet, alışma, ünsiyet.
beşaat	Kabahat, suç. * Yiyecek ve içeceklerdeki acılık.
beşahe	Çirkinlik.
besait	(Basit. C.) Basit şeyler. Mürekkeb ve memzuç olmayanlar.
beşale	Harislik, hırslı olma.
besalet	Yiğitlik. Bahadırlık. Yürek sağlamlığı.
beşam	Hicaz'da yetişen bir cins ağaçtır ki, hoş kokuludur ve dallarından misvak yapılır.
besamet	Güler yüzlülük. Mütebessimiyet.
beşanika	Boşnaklar.
beşarat	(Beşaret. C.) Beşaretler. (Bak: Beşaret)
besare	f. Sofa, salon. Divanhâne.
beşare	(C.: Beşâir) Hüsn, güzellik, cemâl.
besâre-nişin	f. Sofada oturan, uşak, hâdim, hizmetçi.
besaret	Göz açıklığı. Dikkatle bakış.
beşaret	(Doğrusu Bişârettir) Müjde. Sevindirici haber. Hayırlı haber. * Müjdeye verilen ihsan. * Yeni çıkan acib şey.
beşaş	(Beşeş, beşüş) Açık yüzlü. Güler yüzlü.
besasa	Göz, ayn.
beşâşet	Güler yüzlülük. * Tazelik.
besat	(Bisât) Düz. * Döşenmiş. * Geniş. * Yayvan kab. * Düz açık yer.
besatet	Basitlik. Düzgünlük. Sadelik. Düzlük. * Dilde düzgünlük.
besatin	(Bostan. C.) Bostanlar.
besbas	f. Saçmasapan, manâsız söz.
besbase	Bir ağaç adı.
besbele	Bakla.
besbes	(C.: Besâbis) Herze. Mânasız, saçma sözler.
besbese	Bir nesneyi yaş etmek, bir şeyi ıslatmak. * Çok çabuk yürüme. Hızlı yürüme. ◊ Haberi yaymak. * İşini halka bildirmek.
beşe	f. Atmaca kuşu.
besek	(Besdek) f. Esneme. * Harman yerinde toplanılarak demet yapılan arpa ve buğdaylar.
beşel	'f. İki kimsenin birbiriyle tutuşması. İki şeyin birbirine sarılması. * Beşelîden masdarından emir ki; asıl, sarıl, mânâlarına gelir.' ◊ Hırslı kişi. Haris kimse.
beşem	f. Kederli, hüzünlü, yaslı. * Hazmı güç olan şey.
besen	şirin, lâtif, gökçek, hüsn.
beşen	f. Uzun boy. * Beden, cisim. * Taraf, uç, kenar.
beşenc	f. Yüz güzelliği, parlaklığı.
besend(e)	f. Kâfi, kifayet eder, tamam, yeter, yetişir.
beşer	(Beşere) İnsan derisinin dış yüzleri. * İnsan. Âdem.
beşerî	İnsana ve insanın fıtrî hallerine mensub ve müteallik. İnsanla ilgili.
beşeriyyet	İnsanın tab' ve hilkati ve fıtrî halleri. İnsanlık.
besfayic	Bir ot kökü ki, içinde fıstığa benzer bir yemişi olur.
beşg	'f. Dolu; kar; çiy, şebnem. * Naz, cilve, işve.'
beşgen	(Bak: Muhammes)
besgûy	f. Geveze. Çok konuşan.
besî	f. Çokluk, fazlalık, ziyadelik. * Birçok.
beşi'	'Tadı fena olan çirkin şey; acı, ekşi.'
besic	f. Hazırlık. Sefer hazırlığı, yol hazırlığı. * Yol ve sefer azığı, harçlığı.
besil	Çirkin yüzlü.
besile	Kap içinde kalmış içki artığı.
besim	(Besm. den) Güleryüzlü kimse.
besin	t. Zihayat varlıkların yaşama, gelişme ve çalışmaları için gerekli olan çeşitli gıda maddeleri.
besir	Ziyade, çok, birçok.
beşir	Müjdeli haber veren. Müjde getiren. * Güler yüzlü. Hub. Cemil. * Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir vasfı.
besise	Bir çeşit yemek. * Yağ ve undan yapılan bir çeşit bulamaç. * Ayrılık, nifak, iftira, ihtilaf.
beşişe	Açık yüzlü olmak.
besit(a)	(C.: Besâit) Döşenmiş nesne, yer yüzü. * Yalnız tek. * Geniş yer.
besk	Tükürmek. * Uzamak. * Büyümek. ◊ Yırtmak. * Yarmak ve ayırmak.
beşk	Yalan söylemek. * İşleri yaramaz olmak. * Deve, sür'atle gitmek. * Elbise dikmek.
beskele	f. Kapı sürgüsü, kapı mandalı.
besl	Helâk etmek. * Men'etmek.* Çirkin yüzlü olmak. * Helâl ve haram.
besm	Tebessüm etmek.
beşm	'f. Kırağı; çiy. Şebnem. * Taberistan ile Rey arasında havası çok soğuk olan bir mevki. * Dinsiz, mezhebsiz.' ◊ Çok yemekten dolayı midenin dolması.
besman	f. Bir muahededen, bir anlaşmadan sonra rehin olarak bırakılan şey. Kapora.
beşme	f. Her çubuğu ayrı ayrı beş renkte olan yollu kumaş. * İşlenmemiş ham deri. * Göz ilâcı.
besmele-hân	f. Besmele çeken.
besne	Yumuşak yer.
besniyye	Alçak ve yumuşak yerde biten buğday. * Şam diyarında belli bir yerde yetişen buğdaya da derler.
besr	Yüz ekşitmek. * Talep etmek, istemek. * Acele etmek. Hamlık atmak. ◊ (Besere) (C.: Besûr) Vücutta çıkan bir çeşit ufak sivilce. ◊ Çok, kesir.
beşr	Eski fetva metinlerinde erkeği temsil eden isimlerden biri. (Bak: Zeyd)
besrik	(Bisrik) Hafif ve hızlı yürüyüşlü bir cins hecin devesi.
bess	İçindekini açığa vurmak. * Neşretmek, yaymak. * Ayırmak. * Dert, keder. * Merak. ◊ Parça parça olmak, dağılıp serpilmek.
beşş	Açık yüzlü olmak.
beşşak	Yalancı, kezzab.
bessam	Güler yüzlü olan adam. Çok gülen kimse.
bessase	Mekke-i Mükerreme.
best	Döşemek.* Yaymak, neşr. ◊ f. Düğüm.
besta	Uzunluk, bolluk, genişlik. Yaygın olmak.
bestak	Hizmetçi, hâdim.
beste	f. Bağlanmış, bitiştirilmiş, bağlı. * Kapalı. Tutucu. Donmuş. * Bir nevi ipek kumaş. * Gr: 'Besten' fiilinin ism-i mef'ulüdür. Kelimelerin başına veya sonuna getirilerek More…
beste-dehân	f. Dili bağlı. Ağzı kapalı, susan, sükût eden.
beste-dem	f. Nefesi tutulmuş.
beste-gî	f. Bağlılık. Kapalılık.
beste-leb	f. Dudağı kapalı.
beste-rahim	f. Çocuk doğuramayan, kısır kadın.
beştek	(Beştük) f. Zarf. Vazo. Kap. Kâse. Çiniden yapılmış saksı.
besûr	(Besr. C.) Siğiller, sivilceler, küçük çıbanlar.
besûs	Okşadıkça süt veren deve.
beşûş	(Bak: Beşaş)
beşûşâne	f. Güler yüzlüce. Hoş olarak.
besv	Yüz ekşitmek.
beşyûn	f. Semiz, besili, yağlı.
bet	Çehre rengi, beniz. ◊ f. (Bak: Bed)
bet'	Boynu uzun olmak. * Aşikâre ve zâhir olmak. Açık ve görünür olmak.
beta'	İkamet. Bir yerde oturma.
betain	Astarlar.* Yatak yüzleri.
betal(e)	Bahâdır, yiğit, kahraman.
betalet	(Bak: Batalet)
betan	(C.: Bitnân) Çukur yer.
betane	Büyük karınlı olmak.
betar	Çok fazla sevinmek. * Hayret. * Dehşet. * Tekebbürlenmek, gururlanmak.
betare	Eksiklik, noksanlık.
betat	Azık. Bir yolculukta gereken öteberi. * Ev eşyası. * Kesin, kat'i.
betatron	yun. Fiz: Elektronları hızlandıran elektromanyetik bir âlet.
beter	(Bed-ter'in muhaffefi) Daha kötü, daha fena.
beti'	Eğlenici, eğlenen.
betiha	(C.: Bitâh-Betâyih) Ufak taşlı büyük dere. * Kamışlık ve sazlık yer.
betik	Kat'etmek, kesmek. * Yapışıp bir şeyi çekmek.
betil	Hz. İsa'nın (A.S.) anası olan Hz. Meryem'in lâkabı. * Salkımları sarkmış ağaç. * Nehirlerdeki akıntılar. * Ağacın gövdesinden veya ana ağaçdan ayrılıp başka kök salan fidan.
betile	(C.: Betâil) Hurma fidanı.
betin	Büyük karınlı. Şişman. * Irak, baid, uzak. ◊ Yalnız midesini düşünen kimse.
betk	Kesmek, kat'etmek. * Yapışıp bir şeyi çekmek.
betkiş	f. Atılacak okların içine konulup omuza asılan mahfaza. Ok mahfazası, okluk.
betl	Kesmek, kat'etmek.
betle	Kesilmiş, maktû.
betonarme	Fr. İskeleti demir çubuklardan yapılmış olan beton.
betr	Kat', kesme. * Hatalı, eksik bırakma.
betra	(Müz: Ebter) Çocuğu olmayan. Kısır. * Kuyruğu kesik dişi hayvan.
betre	Dişi eşek.
bett	(C.: Betût) Kesmek, kat'. * Kilim.
bettâr	Çok kesen, fazla keskin.
bettat	Kilim satıcı. * Kesici.
bette	Kat'i. * Kesilmiş, ayrılmış, maktu'. * Tiftikten şal.
better	f. (Bed-ter) Daha kötü. Çok fena.
betûk	f. Yuvarlak tabla, bakkal tablası ve sepeti. ◊ Çok keskin.
betûl	(Betâl) Erkekten kaçınan nâmuslu kadın. * Hz. Fatımatüzzehra ve Hz. Meryem'in sıfatı.
betv	Durmak, ikamet.
betyab	f. Mihnet, keder, dert, gam, kaygı, elem.
betyar(e)	f. şeytan, ifrit. * Düşman, adüvv. * Görülmesi istenilmeyen şey.BE'V: Fahirlenmek, büyüklenmek, kibirlenmek.
bev	Deve yavrusunun derisi. (Bunu samanla doldurup anasına gösterirler. tâ ki sağılmaktan kaçmasın diye.) BEV: Geri çekmek. * Lâyık olmak. * İkrar etmek.
bev'	Kulaç, kulaçlama. * Sataşma, musallat olma. * Kuytu yer.
beva'	Benzer, beraber, eş, denk. * Hazır etmek. * Doğrulanmak. * Nüzul etmek, inmek.
bevabet	Kapıcılık, kapı bekçiliği.
bevabî	Kapıcılık, kapı bekçiliği.
bevadi	(Bâdiye. C.) Bâdiyeler, sahralar, çöller.
bevadir	(Bâdire. C.) Bâdireler, olagelen hâdiseler.
bevah	Aşikâr, meydanda, belli. Herkesin gözleri önünde.
bevahe	(Bûhe. C.) Dişi baykuşlar. * Çakır doğan kuşları. * Ahmak, ebleh adamlar.
bevahen	Belli olarak, âşikar.
bevahid	Musibetler, felâketler, âfetler, belâlar.
bevaik	(Bâika. C.) Belâlar, musibetler, felâketler, âfetler.
bevaki	(Bâki, Bâkiye. C.) Bâkiler, kalanlar, daim olanlar.
bevani	Kaburga kemikleri. * Deve ayakları.
bevar	Mahvolma, çürüme, yok olma. * Kadının kocaya varmayıp evde kalması.
bevari	(Bâriyye. C.) Hasırlar, ince kumaştan örülmüş hasırlar.
bevarid	(Bârid. C.) Soğutulmuş yemekler. * Omuzlarda boyun arasında, gerdanın yanında veya kulaklar arasında ve ensede olan etler. * Sakat şeyler.
bevarih	(Bârih. C.) Şiddetli sıcaklar ve şiddetli rüzgârlar ki, adına Samyeli denir.
bevarik	(Bârika. C.) Şimşek ve yıldırım parıltıları. * Parıltılar, gözleri kamaştırıcı olan şeyler.
bevas	f. Sıkıntı, keder, mihnet, elem, dert, kaygı, gam. * Yokluk.
bevaşe	Çiftçilerin harman savurmakda kullandıkları çatal şeklindeki tahta kürek, yaba.
bevasir	(Bâsur. C.) Mayasıllar, basurlar.
bevatil	(Bâtıl. C.) Batıllar, hurafeler. Hak olmayanlar, sahteler.
bevatin	(Bâtın. C.) Gizli ve kapalı şeyler. Aşikâr olmayan şeyler. (Zıddı: Zevahir'dir.)
bevatir	(Bâtire. C.) Keskin, çok kesen kılıçlar.
bevb	Menetmek.
bevbat	Sahra, çöl, geniş kumluk araziler.
bevc	Berk, şimşek. * Yorulma. * Bağırma, haykırma.
bevç	Azamet, büyüklük, heybet. Gösteriş, ihtişam. * Zinet, süs, debdebe.
bevd	Kuyu.
beve'	Geri çekmek. * İkrar etmek. * Lâyık olmak.
bevg	Üstünlük, galibiyet, galib gelme.
bevga	Yumuşak toprak.
bevh	'Musibete, belâya uğrama; felâket gelmesi. Kederlenme. * Gizli şeyin, sırrın açığa çıkması.' ◊ Lânet etme, beddua etme, söğme. * Haberli olma. * Düşünme. ◊ More…
beviş	f. Tahmin, farzetme.
bevj	f. Şiddetli kasırga, su çevrintisi, girdap.
bevk	Fenalık, düşmanlık, keder ve belâ meydana getirme. * Musibet, felâket. * İzinsiz ve habersiz olarak bir yere aniden çıkagelme. * Çalıp çırpma. * Yalan söz. * Boşboğaz (adam). * Şiddetli More…
bevka'	Kargaşalık, karışıklık.
bevl	Sidik, idrar.
bevle	Çok işeyen adam. * Kız çocuğu.
bevliye	Tıb: İdrar yolları ve böbrek hastalıkları. Bu hastalıkların teşhis ve tedavisiyle uğraşan tıp dalı. (Üroloji)
bevn	İki şey arasındaki mesafe. Uzaklık. * Fazilet, meziyet. ◊ f. Nasib, pay, hisse.
bevne	Küçük kız çocuğu.
bevr	Helâk olma. Yok olma. * Sınama, deneme. * Alış-veriş sıkıntısı. * Sürülmemiş yer.
bevs	Acele, ileri geçme, ileri gitme. * Bıktırıncaya kadar israr etme. * Bir kimseden kaçıp gizlenme. * Bir şeyin rengi. ◊ Öpmek. (Farisîden muarrebdir.) ◊ Bahsetmek.
bevş	Her biri bir yerden gelmiş olan bir bölük cemaat. ◊ f. Çalım, gösteriş, debdebe, ihtişam.
bevt	Zengin iken fakir düşme. Düşkünlük.
bevva	Hindistan cevizi.
bevvab	Kapıcı. * Menedici.
bevvaban	(Bevvâb. C.) Kapıcılar.
bevvabîn	(Bevvâb. C.) Kapıcılar.
bevval	Çok bevl eden, aşırı derecede işeyen.
bevvan	(C.: Büven-Ebvine) Çadır direği.
bevvee	Hazırladı, yerleştirdi, sâhib kıldı (meâlinde fiil).
bevz	Devamlı oturuş. Daimi oturma. * Çillerin kaybolmasından sonra yüzün güzelleşmesi.
bevz(ek)	f. Rutubetten dolayı yiyecek ve giyeceklerde meydana gelen yeşil renkte küf. * Ağacın, kök kısmına yakın olan yerleri. * Eşek arısı.
bey'	Satmak. * Fık: Bir malı diğer bir mal ile değiştirmek.
bey' u şira	Alım-satım. Alış-veriş. (Bak: Bey')
bey' u şirâ	Alım-satım. Alış-veriş.
bey'at	(Bak: Biat)
bey-gâh	f. Pazar yeri, pazar.
beya	f. Dolu, dolmuş. * Kapı, girilecek yer.
beyaban	f. Çöl. Sahra. * İmar olunmamış arazi. * Kır.
beyad	Mahvolma, yok olma, hiç olma.
beyadika	(Beyâzıka) (Beydak ve Beyzak. C.) Küçük yapılı, bodur boylu ve çabuk yürüşlü adamlar, paytaklar. * Satranç oyununda paytaklar, piyadeler.
beyadir	Harmanlar.
beyah	(C.: Büyâh) Küçük balık.
beyan	'İzah. Açıklama. Anlatma. Açık söyleme. * Öğretme. * Fesahat ve belâgat. * Edb: Belâgat ilminin hakikat, mecaz, kinâye, teşbih, istiâre gibi bahislerini öğreten kısmı. (Bak: Belâgat) * More…
beyanat	(Beyan. C.) Nutuklar, izahlar, açıklamalar, beyanlar.
beyanname	f. Durumu yazı ile bildiren açıklama.
beyare	f. Kısa boylu ve bodur olarak yerde yetişen nebat, meyve ve sebze. Kavun, karpuz, kabak...gibi.
beyariş	f. Çare. Tedbir. Deva, derman. İlâç, tiryak.
beyat	Geceleyin çalışma, geceyi işle geçirme.
beyavar	f. Meşguliyet, meşgul olma, uğraşma, iş.
beyaz	Aklık, beyazlık. * Aydınlık. * Yumurta akı. * Müsveddenin temize çekilmesi.
beyazî	Aklık, beyazlık. * Uzunluğuna açılan yazma kitap. * Sığır dili.
beyd	Helâk olmak. * Gayr, diğer.
beyda	Tehlikeli mevki. * Sahra, çöl. * Medine ile Mekke arasında bulunan düz bir yer.
beydah	f. Sert başlı, haşarı at.
beydaha	İri ve şişmanca kadın.
beydak	Piyade dedikleri nesne. (Satranç âletlerindendir.)
beydane	(C.: Beydânât) Yabani dişi eşek.
beyde	Gr: 'Enne' lâfzı gibi, 'şu kadar var ki, lâkin' mânâsında istisna edatlarındandır.
beyder	f. Ekin harmanı. * Doğru lügat.
beyderî	Harmancı.
beydûdet	Mahviyet, hiçlik, yok olma.
beygar(e)	f. Tekdir, azarlama, çıkışma. Sövme.
beyhan	Sır saklamıyan, aklında ve kalbinde olanları söyleyen kimse. Boşboğaz.
beyhoş	f. (Bihûş) Şaşkın. Akılsız. Deli. Serseri.
beyhûc	Höyük. (Tarlada ve bostanda dikerler.)
beyhûde	f. Boşuna. Boş yere. Faydasız.
beyhuşt	f. Kökünden çıkarılmış, dibinden koparılmış olan şey.
beyin	t. Kafatasının en büyük kısmını kaplayan, kalınca ve dayanıklı üç zarla örtülmüş olan bir sinir merkezidir. Yumuşak ve beyazımsı bir kitle olan beyin, duygu ve bilgi merkezidir. Ak ve boz More…
beyincik	Art kafa çukurunda beyin kökünün üst arka kısmında bulunan merkezi sinir sisteminin bir organıdır. Mühim bir görevi, hareketlerimizin âhenk içinde olmasını sağlamaktır.
beyit	(Bak: Beyt)
beykara	Kişinin başını sallayarak sür'atle gitmesi.
beykem	f. Oda, salon, sofa. * Kasr, köşk.
beykur	Sığır.
beylek	f. Ferman, emir. Hüccet, vesika.
beylem	Rende. * Kazma.* Açılmamış pamuk kozası.
beylerbeyi	Tar: Sancak beylerinin başı. Osmanlı eyalet umumi valisi.
beyn	Arası, arasında, aralık. İki şeyin arası. İkisinin ortası. Firkat. Ayrılık. * Burnu ve ayakları uzun karga.
beynamaz	(Bak: Bînamaz)
beyne beyne	İkisinin ortası. İkisinin arasında. Mücerred. Ne iyi, ne kötü.
beynehüma	İkisi arasında.
beynelmilel	(Beyn-el milel) Milletler arası. Milletler arasında. International.
beyniye	Tecvidde: Harfler okunurken sesin mükemmelen akıp akmama arasında olması, kalın ile yumuşak arası okunması. Bu durumda okunan harfler  şunlardır. (Râ, mim, ayn, nun, lâm.)
beynûnet	Fâsıla, iki şey arasındaki mesafe, aralık. * Fark, ihtilaf, muhalefet. Zıddiyet, anlaşmazlık, terslik. * Ayrılmak, firkat.
beyr	Helâk olmak. * Bâtıl olmak.
beyrem	(C.: Beyârim) Marangoz rendesi. * Uzun ve sert taş.* Bir yeri kazmakta kullanılan kazma âleti.
beysan	Şam hududunda bir yerin adı.
beyt	Ev, oda,hane. * Geceyi bir işle geçirmek. * Edb: İki satırlık manzume.
beytar	Nalbant. * Baytar, veteriner. Hayvan hastalıkları hekimi. ◊ Yarılmak.
beytara	Yarılmak. * Hayvan hekimliği, baytarlık.
beytaşî	(Bak: Bektaşî)
beytullah	Kâbe, câmi, mescid gibi ibadet edilen yer.
beytûtet	(Beyt. den) Gece kalma, geceleme. * Ayırmak, teferruk. * Gece baskın yapmak.
beyû	f. Gelin.
beyûg	f. Gelin.
beyûganî	f. Düğün.
beyûn	Dip tarafı geniş olan kuyu, bostan kuyusu. ◊ f. Afyon.
beyûs	f. Arzu, istek, taleb. * Ümit. * Tamah. * Alçak gönüllülük. Mütevazilik.
beyuz	Yumurtlayan tavuk.
beyya'	(Bey'. den) Dellal. * Alıp satan kimseler. * Perâkende olarak satış yapan küçük tüccar.
beyyab	Saka, sucu.
beyyahe	Balık ağı.
beyyin(e)	Aşikâr. Açıklanmış. Gün gibi vâzih delil. * Müteaddit noktaları beyan eden ve açıklayan.* Şâhid. İsbat vasıtası. Kavi bürhan.
beyyinat	(Beyyine. C.) Beyyineler. Bürhanlar.
beyyine sûresi	Kur'an-ı Kerim'in 98. suresi olup 'Kayyime, Münfekkin, Beriyye, Lemyekün' Sûresi gibi isimlerle de söylenir.
beyyinen	Vâzıhan, aşikâr olarak, alenen, açık olarak.
beyz	(C.: Büyuz) Yumurta. * Kuşun yumurtlaması. * Hayvanların bilhassa atın ayaklarında çıkan yumurta iriliğindeki şişler.
beyza	(Müe.) Parlak. Beyaz. Sefid. * Afet, dâhiye, belâ, musibet. ◊ Yumurta. * Demir başlık. * İnsanın hayası. Husye.
beyza'	(C.: Biyâz) Kasaba, köy. * Güzel yüzlü kadın. (Müz: Ebyaz)
beyzade	Osmanlı Sultanlarının oğulları. * Bey oğlu. Babası reis veya âmir olan. * Soylu, asil, necib.
beyzah	İri yapılı, etine dolgun, şişmanca adam.
beyzan	Beyazlar, aklar.
beyzar(e)	Geveze, çok konuşan.
beyzare	Büyük ve uzun sopa.
beyzavî	(Beyzî) Yumurta gibi. Yumurtaya benzer şekil.
beza	Konuşmada açık saçıklık. * Hayasızlık, utanmazlık.
bezaat	Sermaye.
bezadî	Mavimsi bir cins değerli taş. Küçük yakut.
bezaga	f. Kertenkele, keler. ◊ Ortaklık, şirket.
bezah	Büyüklenmek. Kibir, gurur.
bezane	f. Esici. Esen rüzgâr.
bezazet	Perişanlık, pejmürdelik. Kıyafetin düzgün ve intizamlı olmayışı. ◊ Bezcilik. Manifaturacılık.
bezbaz	f. Hindistan cevizinin kabuğu.
bezbeze	Galibiyet, zafer, galebe, üstünlük. * Sıkılma, daralma. * Kısmet, nasib, pay. Hisse. ◊ şiddetle sarsma, depretme. * Sür'atli yürüme. Kaçma.
beze	f. Kabahat, suç, hata. Günah. ◊ Miskin, zavallı. ◊ Bez.
bezec	(C.: Bezecât) Boyun çekmek. * Laf vurmak. * Kuzu, hamel.
bezek	Zinet, süs, debdebe, gösteriş.
bezekâr	f. Suçlu, günahkâr.
bezekârî	f. Suçluluk, günahkârlık.
bezer	Gevezelik, boşboğazlık, çok konuşmaklık.
bezesten	f. Değerli eşyanın satıldığı kapalıçarşı.
bezeven	Sıçramak.
bezg	Yarmak, şakk. * Neşter vurmak.
bezha'	Göğsü dışarı çıkıp arkası içeri giren kadın.
bezi'	Uslu, akıllı, zarif çocuk. * Zarif.
bezie	Çirkin, kabih. Otsuz yer.
bezim	Kuvvetli, güçlü kişi. * Hiddet ve kızgınlığını belli etmeyip soğukkanlı olarak hareket eden kişi. ◊ Boncuk dizilen iplik.
bezir	Ekilecek tohum, tane. * Keten tohumundan çıkarılan bir yağ. Bu yağ, yağlıboya yapmakta kullanılır. ◊ Geveze, fazla konuşan.
bezirgan	(Bâzâr-gân) f. Tacir, tüccar, alışveriş eden esnaf. Efendi ve ağa yerine Yahudiler için söylenen ünvandır.
beziyy	Hayâsız, utanmaz kimse.
bezk	Tükürmek.
bezl	Bol. Bol bol verme. Esirgemeden vermek.
bezla'	Kavi, sağlam, muhkem. * İyi fikir.
bezle	f. Lâtife, hoşa giden kibar ve nâzik söz. Şaka tarzında söylenen söz. * Ahenk ile okunan şiir.
bezle-bâz	f. Şakacı, lâtifeci.
bezm	Yayın kirişini çekip, sonra salıverme. * Bir şeyi diş ucuyla ısırma. ◊ f. Sohbet meclisi. Muhabbet yeri. Yiyip içme, îş u nûş. Meclis.
bezme	f. Muhabbet ve sohbet meclisinin bir köşesi. ◊ Gündüzleyin yenilen bir öğün yemek.
bezmgâh	f. Eğlence yeri.
bezr	Tohum. Keten tohumu. Mercimek, bakla, arpa gibi taneli tohum. ◊ f. Ziraat, ekim.
bezr-ger	f. Çiftçi, ekinci. Tohum serpen.
bezr-kâr	f. Ekinci, çiftçi. Tohum saçan.
bezre	Koltuk kılının az olması. Yüzük halkası.
bezreka	(Bak: Bedraka)
bezv	Et çok olmak. * Ağaçlar sık bitmek. ◊ Beraberlik. * Denk, eşit, misil.
bezyûn	Altın işlemesi atlas ki, adına sündüs denilir. * İnce kumaş.
bezz	Keten veya pamuktan mamul dokuma. ◊ Galip olmak.
bezzaz	Bez satan. Manifaturacı.* Muhaddislerden bir zatın nâmı.
bezzazistan	f. Esnaf çarşısı. Bedestan.
bezze	Hor ve hakir olmak.
bî	f. Kelimenin başına getirilerek o kelime menfi yapılır.Misâlleri için, 'BİA' kelimesinden sonraki kelimelere bakınız.
bi	f. İstek bildirmek için emir sigasının başına getirilr.
bi'r	Kuyu.
bi'r-i zemzem	f. Zemzem kuyusu.
bi'se	Ne fena, ne kötü, ne çirkin mânâlarına gelir. Ve birleşik kelimeler yapılır.
bi'set	Gönderilme.
bî-ab	f. Susuz, kuru. * Donuk. * Rezil, utanmaz, hayasız.
bî-bidaat	f. Sermayesiz.
bî-bünyad	f. Esassız, temelsiz.
bî-ca	f. Yersiz.
bî-can	f. Ruhsuz, cansız.
bî-çare	f. Çaresiz. Zavallı. Şaşkın.
bî-çaregân	f. Zavallılar. Biçareler.
bî-çaregî	f. Zavallılık, biçarelik.
bî-çarevâr	f. Zavallı gibi, biçare gibi.
bî-ciğer	f. Korkak, ciğersiz, yüreksiz.
bî-çûn	f. Emsalsiz, eşsiz, ortaksız, benzersiz. * Sebep sorulmaz. (Allah C.C.)
bî-dadger	f. Gaddar, zâlim, hain.
bî-dadgerî	f. Gaddarlık, hainlik, zâlimlik.
bî-dil	f. Ürkek, korkak. * Âşık. * Kalbsiz, gönülsüz. * Nüktesiz.
bî-dimağ	f. Kafasız, akılsız.
bî-din	f. Dinsiz. * Merhametsiz, acımasız.
bî-direng	f. Durmıyan, oyalanmayan, eğlenmeyen, çabuk.
bî-diriğ	f. Esirgemeyen, elinden geleni yapan. * Esirgenmeyen.
bî-duht	f. Kızı olmıyan. * Zühre Yıldızı.
bî-gah	f. Vakitsiz, zamansız.
bî-gânegî	f. Yabancılık.
bî-garez	f. Garezsiz. * Taraf tutmıyan, tarafsız.
bî-gayat	(Bi-gaye. C.) f. Sonu olmayanlar, sonsuzlar.
bî-geran	f. Sınırsız.
bî-gişş	f. Hilesiz, safi, karışıksız. * Samimi.
bî-güman	f. şeksiz, şüphesiz.
bî-haber	f. Habersiz, bilgisiz.
bî-hanüman	f. Çoluk çocuksuz, yersiz yurtsuz.
bî-har	f. Dikensiz.
bî-hareket	f. Kımıldamıyan, hareketsiz.
bî-hasil	f. Ebedî, sonsuz, nihayetsiz, bâki. * Verimsiz, faydasız.
bî-hemal	f. Benzersiz, eşsiz.
bî-hemta	f. Eşsiz. Dengi olmayan. Benzersiz.
bî-hengam	f. Vakitsiz, zamansız.
bî-hesab	f. Sayısız, hesapsız.
bî-hod	f. Çılgın, kendinden geçmiş olan, ne yaptığının farkında olmayan. * Bayılmış.
bî-hude	f. Boşuna, beyhude, boşu boşuna.
bî-huzur	f. Rahatsız, huzursuz, tedirgin.
bî-insaf	f. Acımasız, insafsız.
bî-intiha	f. Sonsuz, nihâyetsiz.
bî-irtiyab	f. Şüphesiz.
bî-kâr	f. Kârsız, işsiz kimse. Bekâr kişi. (Bekârlık, bikârların kârıdır. İşârât)
bî-keran	(Bî-girân) f. Sınırsız, sonsuz. * Kenarsız. * Hesabsız.
bî-kiyas	f. Kıyassız, ölçüsüz.
bî-kusur	f. Eksiksiz, kusursuz, tam, mükemmel.
bî-meal	f. Hükümsüz, mânasız, saçmasapan söz.
bî-mecal	f. Mecalsiz, halsiz, dermansız, zayıf.
bî-mekân	f. Mekânsız, yersiz, yurtsuz. * Serseri.
bî-mer	f. Sayısız, hesapsız.
bî-mihr	f. Sevgisiz, şefkatsiz.
bî-nam	f. İsimsiz, nâmsız.
bî-nasib	f. Nasibsiz, tâlihsiz.
bî-naz	f. Naz etmeden Nazsız.
bî-nazir	f. Benzeri olmayan. Nasirsiz.
bî-nemek	f. Lezzetsiz, tatsız, tuzsuz.
bî-neng	f. Rezil, namussuz.
bî-neva	f. Zavallı, nasibsiz, muhtaç, çaresiz.
bî-nihaye	f. Sonsuz, nihayetsiz, ebedi, bâki, tükenmez.
bî-niyazî	f. Zenginlik.
bî-nukat	f. Ebced hesabında noktasız harfler. (Bak: Mühmel)
bî-payan	f. Sonsuz. Payansız.
bî-perva	f. Korkusuz. Pervasız.
bî-râhe	f. Çıkmaz sokak. Sapa yer, yolu bulunmayan yer.
bî-reng	f.Renksiz . Taslak halinde resim.
bî-reyb	f. şüphesiz, şeksiz.
bî-ruyî	f. Yüzsüzlük, edebsizlik, hayâsızlık.
bî-sâman	f. Sermayesiz, parasız.
bî-sebeb	f. Sebepsiz, boşuna, yok yere.
bi-şek	f. Şüphesiz, şeksiz.
bî-ser	f. Başsız.
bi-şerm	f. Utanmaz.
bî-sud	f. Faydasız, boş, neticesiz.
bî-sükûn	f. Sükûn bulmaz, durmaz, hareketli.
bi-şumar	f. Sayısız, pek çok.
bî-tabî	f. Halsizlik, tâkatsizlik, bîtablık.
bî-tail	f. Menfaatsiz, faydasız. İşe yaramaz, boşuna.
bî-vare	f. Âciz, fakir, miskin, zavallı, kimsesiz, garib.
bî-vaye	f. Mahrum, nasipsiz.
bî-vefa	f. Vefasız, dönek.
bî-zar	f. Bıkmış, usanmış, fütur getirmiş.* Bezginlik.
bî-zer	f. Altınsız.* Cimri, hasis, pinti.
bî-zeval	f. Zevâlsiz, sona ermez, bitmez, tükenmez.
bia	(C: Biyâ) Kilise.
bias	Deprenmek, ıztırab.
biat	Bağlılığını, itimadını bildirmek. Birisinin hakemliğini veya hükümdarlığını kabul etmek. El tutarak bağlılığını alenen izhar etmek. Bağlılığını tazelemek. * Rey vermek.
biberon	Fr. Emzik.
bibi	Hala, babanın kızkardeşi.
bibliyograf	yun. Kitaplar üzerinde geniş bilgisi olan kişi.
bibliyografya	yun. Kitaplar hakkında bilgi. Belirli mevzular üzerindeki neşriyatın tamamı.
biblo	Fr. Salonlarda, masaların ve rafların üzerine süs için konan vazo gibi küçük eşya.
bicad	Hz. Abdullah'ın lâkabı. * Çizgili olarak yol yol dokunmuş aba, kilim, halı. ◊ f. Yakuttan daha az değerli kırmızı bir taş. * Kırmızı dudak.
bicade	Alaca boncuk.
bical	Büyük gövdeli şey. Azîm. Cesîm.
bicişk	f. Bilgin, hakîm. * Serçe kuşu.
biçişk	f. Doktor, hekim.
biçiz	f. Pek küçük ve değersiz şey.
biçrek	f. Kandırılıp aldatılarak kendisiyle daima alay edilen kimse.
bicrit	Temiz, hâlis şey.
bicu	( Custen: Aramak) mastarının emir köküne 'bi' eklenerek yapılmıştır. Ara, bul mânasında emirdir.
bicû	(Custen: Aramak) mastarının emir köküne 'bi' eklenerek yapılmıştır. Ara, bul meâlinde emirdir.
bid	f. Söğüt ağacı. ◊ Yok olma.
bid'	'Birden dokuza kadar veya üçten ona; yahut da onikiden yirmiye kadar olan sayılar. Birkaç. * Gecenin bir kısmı.' ◊ (Bıd'a) Geceden bir kısım. * Üçten ona ve More…
bid'at	(Bid'a) Sonradan çıkarılan âdetler. * Fık: Dinin aslında olmadığı hâlde, din namına sonradan çıkmış olan adetler.
bid'iyyat	(Bid'a. C.) Bid'alar. (Bak: Bid'a)
bida'	(Bid'at. C.) Bid'atlar. Sonradan meydana çıkan şeyler. (Bak: Bid'at)
bidaa	(Bidâat) Sermaye, ana para. * Tahsil olunmuş ilim.
bidaa(t)	Bilgi. * Sermaye.
bidada	Derinin nazik ve yumuşak olması.
bidah	f. Sert başlı, huysuz at, aygır.
bidal	Bir şeyi başka diğer bir şeyle değiştirme, tırampa etme.
bidanet	Semizlik, besililik, yoğunluk.
bîdar	f. Uykusuz, uyumayan. Uyanık.
bîdar-baht	f. Mutlu.
bîdar-dil	f. Uyanık, aydın.
bidare	f. Tutkun, âşık, düşkün.
bidâyet	Başlangıç. İlk önce. Evvel ve ibtida. İlk olarak.
bidâyeten	İlk olarak.
bidde	Derman, tâkat, güç, kuvvet.
bîdevlet	f. Mutsuz, zavallı.
bidh	Geniş ova.
bidişgan	Sarmaşık otu.
bidistan	f. Söğütlük.
bidre	Ağaç kurdu.
bidrûd	f. Sağlık, salimlik, selâmet.
bie	Yurt, konak.
biet	Bir menzile konma. * Hal, durum, nitelik, keyfiyet.
biga'	Zina etmek.
bigal	(Bagl. C.) Katırlar, esterler. ◊ f. Kargı, mızrak.
bigye	Azgınlık. * Sıçramak.
bigza	şiddetli nefret. Hiç sevmeyiş.
bih	O, onu, ona, ondan, onunla mânâlarına gelir. ◊ f. Menba, kaynak. * Temel, asıl, kök. ◊ f. Yeğ, iyi. * Ayva.
bih-güzin	f. Sarraf. * Bir şeyin en güzelini seçen.
bih-ken	f. Kökünden çıkaran, kök söken.
bihah(e)	Ses kısıklığı.
bihak	Gözsüz etmek, kör etmek. ◊ Erkek kurt.
biham	Dolu, memlû.
bihan	(Bih. C.) f. İyiler, iyi adamlar.
bihar	(Bahr. C.) Denizler. Deryalar. * Mc: İlmi çok olan âlimler.
bîhaste	f. Şaşkın. Yorgun. Aciz.
bihbud	f. Sağlam, sıhhi vücud, iyi, sağ.
bihi	f. Ayva.
bihim	O, onları, onlara, onlardan, onlarla mânâlarına gelir ve zamirdir.
bihima	O ikisi, o ikisine, o ikisinden, o ikisiyle mânâlarına gelir ve zamirdir.
bihin(e)	f. En iyi, pek iyi, seçkin. * Hallaç.
bihnane	f. Beyaz ve has ekmek.
bihr	Ağız kokusu.
bihram	f. Savm, oruç.
bihred	Akıllı kimse.
bihrit	Mücerred ve hâlis nesne.
bihte	f. Kalburdan geçirilmiş, elenmiş.
bihter(ek)	f. En iyi, daha iyi.
bihterek	f. Farslılarca, 120 senede bir def'a 13 ay kabul edilen yılın ismi.
bihterî	f. Üstünlük, en iyi ve üstün olma.
bihterîn	f. Pek iyi, en iyi.
bije	f. Safi, halis, katıksız, sade, sırf. * Hususiyle.
bijeng	f. Kapı anahtarı, miftah.
bika	(Buka. C.) Topraklar, memleketler, ülkeler. ◊ Mercimek.
bika'	(Buk'a. C.) Ülkeler, memleketler. Topraklar, yerler.
bikle	Fıtrat, yaradılış, tabiat. * Kılık, kıyafet. Şekil, biçim.
bikr	(Bikir) Bozulmamış. Temiz. * Bekâr. El sürülmemiş. * Her şeyin evveli. * Eşi benzeri görülmemiş, misli sebkat etmemiş her amel ve vaziyet.
bikr-i fikir	f. İlk olarak söylenen fikir.
bil'asale	Bizzat. Kendisi. Eli ile. Başkasını vâsıta etmeden. Asâleti ile.
bil'ayan	Açık olarak. Meydanda olarak.
bilâ	Olmayarak, sahib olmıyan '...sız,...siz' mânâları yerine kullanılan edattır. Kelimenin başına getirilerek menfi mânâ hasıl olur.
bilâ-addin	f. Sayısız. Adetsiz.
bilabil	Elem, keder, tasa, dert, gam. * Telâş.
bilâd	(Belde. C.) Beldeler. Diyarlar. Memleketler. Şehirler.
bilade	f. Müzevvir, fâsid, fesatçı, ispiyon eden.
bilakis	Aksine. Tersine. Zıddına.
bilal	Siyah ve beyaz, yâni kara ile ak olmak. (Bak: Belal)
bilanço	ing. Ticarî bir müessesenin muayyen bir devre sonunda alacak verecek durumunu göstermek üzere meydana getirdiği cetvel. * Mc: Herhangi bir işte belirli bir müddet sonundaki iyi ve kötü More…
bilaz	Kaçkın kimse. * Yemeği doyana kadar yiyen. * Kısa boylu adam.
bilbedahe	Açıktan. Aşikâr olarak. Meydanda olarak. Besbelli.
bilcümle	Bütün, hepsi. Umumiyetle.
bildem	Göğüs önü. * Boğaz. * Akılsız kimse.
bilek	f. Çatal temrenli bir nevi ok.
bilfarz	Olduğunu kabul ederek. Farzolarak.
bilfiil	Sırf kendisi. Kendi çalışması ile. Başkası karışmadan.
bilgin	Musibet, belâ, felâket, âfet.
bilhads	Hads ile. Son derece bir sür'at-i intikal ile. (Bak: Hads)
bilhadsissâdik	Doğru bir hads ile. (Bak: Hads)
bilinç	t. Pks: İnsanın kendi varlığından ve kendine tesir eden çevresinde meydana gelen hadise ve değişikliklerin, bilgisine sahip olması hali. Şuurun dereceleri vardır. Meselâ: Düşünüyorum.
bilinemezcilik	(Bak: Lâedriye)
bilirkişi	(Bak: Ehl-i vukuf)
bilistihkak	Lâyıkıyla, liyakatı olarak. Hakkıyla. Haklı olarak.
bilittifak	İttifak ile. Beraberce, birlikte, elbirliğiyle.
bilkasd	Kasd ile, düşünerek. Bilerek.
bilkülliye	Tamamı ile. Büsbütün. Bütün ile. Tamamen.
bilkuvve	Fiil mertebesine varmadan. Tasavvurda, tasavvurî olarak. Düşünce halinde. Kabiliyet ve istidat ile.
bill	Mübah olan şey.
billahi	Allah'a, Allah'tan. * (Yemin) maksadı ile söylenir.
bille	Yaşlık, ıslaklık. Çiy dedikleri rutubet ki sabah vakitlerinde olur.
billit	Akıllı, hâzık ve mâhir kimse.
billiz	Kısa boylu adam. * Şişman kadın.
billur	Şeffaf, parlak taş, elmas gibi kıymetli. Cam gibi parlayan.
bilmukabele	Karşılıklı. Karşılık olarak. Mukabil olarak.
bilmüşahede	Görmek suretiyle, görerek.
bilsam	f. Zâtülcenb, akciğer zarı iltihabı.
bilv	Belâ. * Zahmet. * Tecrübe, imtihan.
bilvasita	Vâsıta ile. Birisinin vâsıta olması, aracılığı ile. * Edb: Terci' ve terkib-i bentleri teşkil eden parçaları birbirine bağlayan beyit.(Bak: Musarra')
bilyakîn	Bir şeyi şeksiz ve şüphesiz olarak itikad-ı kavi ve sahih ile bilmek, derk etmek. (Bak: Yakin)
bilye	(C.: Belâya) Belâ, * Zahmet. * Tecrübe, imtihan.
bim	f. Korku, havf. * Tehlike.
bim ü ümid	Korku ve ümid.
bim-nak	f. Korkmuş.
bimanend	Eşsiz, nazirsiz.
bimar	(C.: Bimârân) f. Mariz, hasta, alil.
bimare	f. Hasta, alil. * Muharebeler veya akınlar esnasında ele geçirilen kadın esirlerin ayrıldıkları sınıflardan birinin adı.
bimarhane	Tımarhane. Akıl hastahanesi.
bimaristan	f. Tımarhane. * Hastahane.
bîn	f. Kelime sonuna ilâve ile 'gören, görücü' mânalarına gelir.
bina	f. Gören, görücü. * Göz.
bina emini	İnşaatı kontrol eden.
bina'	(C.: Ebniye) Yapı, ev. Yapma, kurma. * Gr: Müteaddi, lâzım, meçhul, mütavaat gibi fiillerin esasını mevzu yapan kitab.
bina-dil	f. Basiretli. Kalbi hakikatı kavrayan.
binaberin	f. Bunun üzerine, bu sebebe binâen, bundan dolayı.
binâen	...den dolayı, bu sebepten. Mebni ve müstenid olarak. Dayanarak.
binâenalâhaza	Bundan dolayı. Buna binaen.
binâenaleyh	Bunun üzerine, ondan dolayı.
binaguş	f. Kulak tozu. * Kulak memesi.
binavend	f. Mâni, engel.
binbaşi	'Ask: Bin kişiye yakın olan bir tabur askere kumanda eden subay; yarbayın bir alt, yüzbaşının bir üst derecesidir.'
binc	Her nesnenin aslı ve kökü.
bincişk	f. Şerçe kuşu.
binefsihi	Bizzat, kendisi, kendisi ile.
binek	f. Gözbebeği, hadeka.
binende	f. Görücü, gören. * Tedbirli, ilerisini düşünen, akıllı.
binevend	f. Mâni, engel.
bingildak	Yeni doğmuş olan çocuğun kafasının üst tarafı. Bu kısım yumuşaktır.
binî	f. Burun. (İnsan ve deniz için kullanılır.) * Dağ tepesi. * Zirve, uç nokta. * Yayın ele alınan kısmının ucu. * Görürlük, görmeklik.
biniş	f. Basiret, görüş, görme kabiliyeti. * Mülâkat.
binnetice	Neticede, netice olarak.
binnihaye	Sonuna kadar. Sonsuz.
binniyet	Kastederek. Niyetle.
binsar	(Binsır) Serçe parmakla orta parmak arasındaki parmak. Yüzük parmağı.
bint	Kız. Kızı. 'Fâtıma bint-i Resûl-i Ekrem (A.S.M.): Resûl-i Ekrem'in (A.S.M.) kızı Fâtıma (R.A.)'
bir gûna	Hiçbir suretle. Bir suretle. Bir türlü.
bir'is	Sütlü deve.
bira	(Felemenkçe) İçinde alkol bulunan ve bu sebeple haram olan bir cins içki.
birabbi	Rabbimle, Rabbime.
birad	f. İhtiyar, pir. Dermansız, güçsüz kimse.
birader	(Berâder) f. Kardeş.
biraderane	f. Dostça, kardeşçe.
biraderî	f. Kardeşle ilgili. Kardeşlik.
biraderzade	f. Kardeş oğlu. (Yeğen: Kızkardeşin oğludur.)
birak	Cennet merkeplerinden bir bineğin adı.
biran(e)	f. Viran, harab, yıkık, dökük, eski.
biranda	Alm. Savaş gemilerinde, askerlerin yattığı asılı yatak.
biraste	f. Budanmış ağaç. Fazla dalları kesilmiş ağaç.
biraz	Karşı karşıya kavga etme. Savaşa atılma.
birbas	Derin kuyu.
bircis	Sütlü Deve. Müşteri yıldızı.
bire'sihi	Kendi başına, bizzat.
birig	f. Üzüm salkımı.
birinc	f. Bir hububat cinsi olan pirinç. * Pilav. * Pirinç madeni.
birişte	f. Kızartılmış.
birkaş	(C.: Berâkış) Serçeye benzer bir küçük kuşun adı.
birkîl	Tüfek. * Zemberek adı verilen bir savaş aleti.
birleme	(Bak: Tevhid)
birnas	Derin kuyu.
birnis	f. At kestanesi.
birr	Temizlik. * Günahtan çekinmek. * Takvâ. * İn'âm ve ihsan etme. * Amel-i sâlih, iyi amel. * Koyunu sevketmek. * Gönül, kalb. * Tilki yavrusu. * Fâre.
birs	Pamuk.
birsa'	Uzun boylu, semiz.
birsam	(Hallüsinasyon) Akıl hastalarının, gerçekten var olmayan bir şeyi varmış gibi yanlış idrak etmeleri halidir. Meselâ karınlarında veya başlarının içinde yılan bulunduğunu söylemeleri yahut More…
birşam	Hiddetli nazar, kızgın bakış.
birtil	(C.: Berâtıl) Rüşvet. * Meşru olmayarak, kanunen bir iş gördürmek için vazifeli olan kimseye rüşvet olarak verilen şey ki, para vesair menfaatlardır.
birun	f. Dışarı, hârici, dış. * Fazla.
birunane	Haddini aşarak. Haddini tecavüz ederek.
biruz	f. Değersiz, zümrüte benzer yeşil renkte bir taş.
biryan	f. Kebabın bir nev'i. Piran. Pürân.
birzevn	(C.: Berâzin) Semer vurdukları at. (Farisîde 'esb-i palanî' derler)
birzin	Ağaç maşrapa.
biş	f. Artık, ziyade. Bıldırcın otu denilen zehirli bir ot.
biş-baha	f. Pahalı, fiatı yüksek, değerli, kıymetli.
biş-ter	f. Daha çok, daha fazla.
bişar	f. Esir, kul, köle. Harpte teslim alınan kimse. * Altın, gümüş kakmalı işlemeler. * Takatsiz, dermansız, halsiz.
bişaret	(Bak: Beşâret)
bisat	(C.: Büsüt) Döşek. * Döşeme, kilim, minder.
bişe	f. Orman, meşelik.
biser(e)	f. Atmaca cinsinden, zaganos denilen bir nevi avcı kuşu.
bişî	f. Fazlalık.
bişing	f. Balyoz. Kazma. Küskü. Burgu.
bisinoz	yun. Pamuk işçilerinde görünen, pamuk tozlarının sebebiyet verdiği bir akciğer hastalığı.
bişir	Talâkat, güzel yüzlülük.
bişkel	f. Elem, keder, gam, tasa, kasavet. * Orak şeklinde ağaç anahtar. * Kıvırcık saç.
bişkufe	f. Kusma, istifra. * Çiçek.
bişkuh	f. İktidarlı. Kuvvet sahibi. Muhterem ve saygıdeğer kimse.
bişkul	f. Becerikli, çevik. * İhtiyatlı, tedbirli. * Akıllı. * Kuvvet sahibi.
bismark	(Bak: Prens Bismark)
bismihi	Onun adı ile, onun namına. * Allah'ın adıyla.
bismil	f. Boğazlanmış, kesilmiş.
bismil-gâh	f. Hayvan kesilen yer, salhâne.
bismil-şüde	f. Boğazlanmış, kesilmiş.
bismillah	Allah namına, Allah için, Allah'ın adı ve izni ile.
bişpul	f. Pejmurde, perişan, dağınık.
bisr	Vücudu sivilceli olan kişi.
bişr	Sevinç eseri.
bisre	Sivilce, siğil.
bissüyûf	Kılıçlarla ve kuvvet ile.
bist	(C.: Ebsât-Büsât) Yavrusu yanında olan dişi deve. * Salıverilmiş, bırakılmış olan şey. ◊ f. Yirmi. (20)
bistah	f. Küstah, hayâsız, edepsiz, arsız, utanmaz adam.
bistam	f. Kıymetli bir cins taş olan mercan.
biştam	f. Sığıntı, parazit, asalak.
bistar	f. Çarpık, eğri. Gevşek.
bister	f. Yatak, döşek.
bistuh	f. Beceriksiz, âciz. zayıf, cılız kimse.
bistüm	Yirminci.
bisyar	f. Ziyade, çok , fazla.
bisyarî	f. Çokluk.
bît	Kut. Gıda.
bit(e)	Bir gece yiyecek yemek.
bita	Ağır davranma, gevşek davranma, gecikme.
bita'	Bal şerbeti.
bitain	Astar. (Bak: Betâin)
bitaka	Küçük parça. (Üzerinde kumaşın fiatını yazıp kumaş içine koyarlar.) ◊ (C.: Batâik) Varaka, pusla kâğıdı.
bitan	Deve kolanı. Karnı tok kimse.
bitane	Gizlenilen hâl. Gizli şey. Herkesin görüp bilmesi istenilmeyen ve aşikâr olmayan şey. * Mahrem, sırdaş. * Astar. * Bir şehrin ortası, merkezi. ◊ (C.: Betâyin) Çarşaf. * Kaftan More…
bite(t)	Geceleme, gece kalma.
bitevî	(Biteviye) t. Sürekli, durmadan. * Bütün yekpare.
bitke	Kesinti. * Kesilen bir nesnenin ufak parçaları, cüz'leri.
bitlab	f. Hurma çiçeğinin tomurcuğu.
bitn	Zengin. * Bodur. * Obur. * Şaşkın. * Yalnız kendi nefsini düşünen.
bitna	Malın, paranın ve servetin ziyadeliğinden doğan sürur, sevinç. * Mide dolgunluğu.
bitr	Bir şeyin boş yere zâyi olması. * İnkâr etmek.
bitrik	(C: Betârika) Reis. * Emir. * Çavuş.
bitta	Yağ koydukları bardak.
bittahrik	Hareket ettirerek, oynatarak. * Kışkırtarak, teşvik ederek.
bittasavvur	Tasavvur ile, niyet ederek, düşünerek. (Bak: Tasavvur)
bittedric	Yavaş yavaş.
bittih	Karpuz. Kavun.
bitüm	Yerin altında bulunup sıvı ve sarımtırak veyahut katı ve kara bir durum ve renkte olan maddedir ki, asfalt yol yapılırken kullanılır.
bityar(e)	f. Elem, keder, tasa, sıkıntı.
biûza	Sivrisinek.
biv	f. Güve.
bivan	Çadır direği.
bivar	f. 'Onbin' sayısı.
bivaz	f. Yarasa kuşu. Muvâfakat, kabul.
bive	f. Dul kadın, kocasız kadın.
bivegî	f. Dulluk. Kocasız kadının hâli.
biya'	(Bia. C.) Kiliseler.
biyaet	(C.: Biyâât) Satılık mal.
biyah	(C.: Büyâh) Ufak balık.
biyan	Gece. Gece ile gelen belâ.
biyocoğrafya	yun. Nebat ve hayvanların yer yüzünde dağılışını ve sebebelerini tetkik eden ilim kolu. Hayatî Coğrafya. Biyojeografi.
biyoelektrik	Canlı varlıkların vücutlarında yaratılmış olan elektrik. (Bu elektriğin varlığı, hususi âletlerle anlaşılır)
biyofizik	Canlıların bünyelerindeki hâdiselerin fizikî cephesini inceleyen ilim kolu.
biyoğrafi	Şahısların hayatlarını mevzu edinen yazı çeşitlerine verilen isim.
biyokimya	Canlıların kimya ile ilgili yapılarını, tepkilerini, belirtilerini inceleyen bilim dalıdır. 19. Asırda başlatılan bu çalışmalarla proteinler, vitaminler, hormonlar anlaşılır duruma gelindi. More…
biyolog	Biyoloji ilmiyle uğraşan âlim.
biyonik	Canlıların, yaşadıkları muhit içinde değişen şartlara uygun nasıl hareket ettiklerini inceleyerek canlıları model almak suretiyle benzer hareketleri yapabilecek makinelerin yapılması işiyle More…
biyoterapi	Tıb: Bazı hastalıkların tedavisinde canlı varlıklardan faydalanma usûlü.
biyt	Kuvvet.
biyz	(Bîd) Parlak ve beyaz.
biza'	Birisine kaba muamelede bulunma. * Faydasız, boş yaramaz söz.
bizare	f. Desise, hile, tuzak.
bizâtihi	Kendi kendine, aslında, kendiliğinden, esasında, kendisi, yalnızca zâtından, aslından.
bizaz	(Bak: Bezazet)
bizişk	f. Tabib, hekim, doktor.
bizişkî	f. Doktorluk, hekimlik, cerrahlık.
bizlah	Geveze, boşboğaz, çenesi düşük.
bizle	Gündelik elbise. ◊ f. Lâtife, şaka.
bizr	(C.: Büzûr) Sebzevât. * Kuru ot tohumu. ◊ Beyhûde, boşu boşuna. ◊ Heder olmak.
bizz	Açmak, feth.
blöf	ing. Karşısındakini yanıltmak veya yıldırmak için aslı olmayan şeyleri gerçekmiş gibi göstermek.
blok	Fr. Birbirine bitişik yapılar. * Büyük ve ağır yığın. * Resim kağıtları saklanan karton kap.
bobin	Fr. Tel veya iplik sarılmaya mahsus silindir şeklinde makara.
bodur	Enine göre boyu kısa ve tıknaz olan.
bombardiman	Fr. Bomba, top gibi ağır silahlarla yapılan hücum.
bön	Budala, ahmak, saf.
bonkör	Fr. Hulus-i kalb. Kalb temizliği. İyilik.
bono	İtl. Ticaret senedi. Muayyen bir va'denin sonunda belirli bir paranın belli bir kimseye ödeneceğini bildiren senet.
bora	yun. Birdenbire çıkan fırtına. Pek şiddetli rüzgâr.
borç	Geri verilmek niyetiyle ihtiyaç sahiplerine verilen para. Müslümanlıkta faizle borç vermek haramdır, günahtır. Borcunu ödiyemiyecek durumda onların borçlarını bağışlamak veya sonraya More…
bornuz	Başlıklı ve kollu hamam havlusu.
borsa	(Ticarette) Vasıfları belli ölçülere uyan yani standartlaştırılabilen malların örnekleri üzerinden alım satımının yapıldığı devlet kontrolü altında teşkilâtlanmış pazar yeri.
bostan	(Bustan) f. Ağacı, çiçeği, yeşilliği çok olan yer, kokulu yer. Sebze bahçesi. * Kavun, karpuz.
bostan-i hudâ	f. Huda'nın, Allah'ın bostanı meâlinde olup, İlâhî güzellikleri ve tecelli-i İlâhînin aksettiği yer mânâsında kullanılır. 'Vahidiyet mertebesi' diye de söylenmiştir.
botanik	Bitkileri inceleyen biyoloji ilmi. (Bak: Biyoloji)
boykot	'(Boykotaj) Fr. Bir şahıs veya devlete karşı alış-verişi, münasebetleri kesmek. Bir ülkeyi, bir topluluğu veya bir şahsı zarara sokmak maksadıyla onunla her türlü ilgiyi kesme. * Bir More…
boylam	t. Yer yüzünde bir yerin başlangıç dairesine olan uzaklığının açı cinsinden değeri. (Bak: Tul)
bozkir	Yağışlı mevsimler de yeşeren ot cinsinden bitkilerin ve bazı bodur ağaçların yetişebildiği yarı kurak yer.
bozok	Bugünkü Yozgat vilâyetimizin Osmanlılar devrindeki adı.
bronş	yun. Tıb: Nefes borusunun akciğerlere giden iki kolundan her birinin adı.
bu'	Bir şeyi kucaklayıp çekmek.
bu'bab	Cemaat, topluluk.
bü'bü'	Her nesnenin aslı. * İzzet, kerem. * Zeyrek akıllı, zarif kişi. * Hâkim, seyyid. * Gözbebeği. * Mc: Çok kıymetli ve değerli olan şey.
bu'd	(C.: Eb'ad) Uzaklık. Baid olma. * Aralık. * Geo: Bir cismin uzunluk, genişlik ve derinliği.
bu'dan	(Baid. C.) Uzaklar, ırak yerler.
bu'kuke	İzdiham, kalabalık.
bu're	Çukur. * Çölde çukur tarzında yapılan ocak.
bü's	Güçlük, zorluk. * Fakirlik.
bu'susa	Küçük canavar.
bu'sut	Derenin ortası.
bu(y)	f. Koku, râyiha.
buak	Şiddetli sel. * Şiddetli ses, sadâ. Haykırış. * Birden bire, ansızın gelen yağmur.
büak	Yağmuru şiddetle yağan bulut.
bubürd(ek)	f. Andelib, bülbül.
büc	f. Keçi.
büç	f. Avurt. Ağzın iç tarafı.
bücal	f. Ateş koru. * Kömür.
bücbûha	Bir yerin orta kısmı. Orta yer.
bücc	Kuş yavrusu.
bücdet	İlim, bilgi.
büceyr	Ashab. Etba'.
bücr	Şaşılacak, taaccüb edilecek şey. * Şer, kötü, iyi olmayan.
bücriyy(e)	Musibet, belâ, felâket, âfet.
bücud	Bir yerde mukim olma, oturma. İkamet.
bücûl	f. Tıb: Topuk kemiği. Aşık kemiği.
bud	f. Varlık.
büd	f. Sâhip. * Maşa.
bud u nebud	f. Var-yok. * Oldu-olmadı.
büdad	Nasip, hisse, pay. * Nihayet, son.
büdae	Her şeyin öncesi, evveli.
budala	Zekâca geri, salak.
büdbüdek	f. İbibik kuşu, çavuş kuşu, hüdhüd.
büdd	Uzaklaşma. Birbirinden uzak düşme. * Perâkende etmek, dağıtmak. Put, sanem. * Firak. * Tâkat, kudret.
büdde	Nasib, hisse, pay. * Nihayet, son.
budeî	f. (Hindistan'da) Buda Dininden olan.
budene	f. Bıldırcın kuşu.
budha	Sâha. Avlu, meydan.
büdn	Yoğun gövdeli ve şişman olmak.
budu'	Can sıkılması. * İdrak etme, anlama.
büduh	Yürümek, meşy. * Esmâullahdan bir isim. (Vedud mânâsına)
büdün	(Bedene. C.) Kurbanlık develer.
büdur	İleri geçme, hızla geçme.
büdüv	Görünür hâle gelme. Aşikâr olma. Zâhir hâle gelme.
büfe	Fr. İçinde sofra takımı konulan dolap. * Davetlileri ağırlamak için çeşitli yiyecek ve içeceklerin hazır bulundurulduğu masa. * İstasyon lokantası. * Sigara, kibrit, gazete, sandviç v.s. More…
bug	f. Elde omuzda, kucakta taşınmak üzere hazırlanmış eşya çıkını.
büga'	İstemek, talep etmek.
bugas	Leşle beslenen kuşlar, leş yiyen kuşlar.
bügas	(C.: Bügasât-Ebgıse) Ufak, küçük kuşlar.
bügase	Ufak kuş.
bugat	(Bâgî. C.) Haksızlık edenler, âsiler, serkeş kimseler.
bügeyg	Koyun. * Besili erkek geyik. * Semiz keçi. * Bir yerin adı.
bugra	f. Turna kuşu veya turna kuşu sürüsünün önünde uçan turna horozu.
bügur	Düşmek, sukut.
bügye	İstenen ve kasdedilen şey.
buğz	Sevmeme. Birisi hakkında gizli ve kalbi düşmanlık hissetme. Kin, husûmet.
buh	Zeker.* Nefis.
büh	'Baykuşa benzer bir kuştur, ondan küçüktür. Dişisine büvâhâ derler; ahmak, akılsız kimseyi ona benzetirler. * Puhu.'
buh(e)	Erkek baykuş. * Çakır doğan.
buhala'	(Bahil. C.) Tamahkârlar, cimriler.
buhar	Suyun buğu haline gelmiş şekli. * Seyyal, lâtif cisim.
bühar	Deniz balıklarından bir beyaz balık.
büharise	Altın ve gümüşten üç kıntar veya üçyüz rıtıl.
bühat	Bühtan edici, iftiracı.
buhayre	Göl. Küçük deniz.
buhbuha	Saha. Alan, orta yer.
bühbuha	Bir yerin ortası, orta yer.
buhha	Boğaz kısılmak.
bühhüt	Haramzâde, piç.
buhl	Bahillik, eli dar olma, cimrilik, tamahkârlık, pintilik.
buhle	f. Semizotu.
bühlul	Güzel yüzlü.
bühmâ	Dikenli ağaç.
bühme	(C.: Bühüm) Cemaat, topluluk.* Leşker. * Bahâdır, kahraman.
buhnuk	Kadınların başlarına örtüp iki uçlarını çenesi altına bağladıkları bez. (Türkçe 'destâr' derler)
bühr	Galip olmak. * Yürümekten nefesini tez tez verip solumak.
buhran	Sıkıntı. Darlık. Nöbet. Kriz. Hastalığın ağır zamanı. * Bir işin tehlikeli ve karışık hâl alması.
bühre	Geniş yer, büyük mekân. * Kesik kesik soluyuş. * Dere içindeki sazlık ve çayırlık.
bühsul	İri gövdeli kimse.
buht	Arabî ile Acemîden doğmuş develer. ◊ f. Veled, oğul, mahdum.
büht	İftira, isnad edilen yalan. * Bir seyyarenin bir günlük hareketi.
bühtan	İftira. Birisine yalandan bir şey isnad etme. Birisini suçlu gösterme. * Dalgınlık. * Medhûş ve mütehayyir olma.
buhtec	Pişmiş.
buhter	Her şeyin esası, aslı. * Kısa boylu.
buhtiyye	Melez dişi develer.
buhtu(r)	f. Ra'd, gök gürültüsü.
bühtür(e)	Bodur, kısa boylu.
buhu	Mütevazi bir şekilde hakkını isteme.
buhuh	Ses kısıklığı.
buhul	Tamahkârlık, cimrilik.
buhur	(Bahr. C.) Denizler. ◊ Tütsü. (Bak: Bahur)
bühur	Işıklı, nurlu, aydınlık. ◊ Büyük emir.
buhur-dân	f. Tütsülük.
bühüt	(Behût. C.) İşitenleri hayrete düşürecek kadar olan iftira ve yalanlar.
bühüvv	(Behv. C.) Misafirlere mahsus odalar. * Hayvanlar için yerin altına yapılmış ahırlar.
bujene	f. Tomurcuk. * Henüz açılmamış çiçek.
büjhan	f. Gıpta etme, imrenme.
büjmeje	f. Kaya keleri, kertenkele.
büjul	'f. Aşık kemiği; topuk kemiği.'
buk	Düdük. Boru.
buk'a	Yer parçası, ülke. * Boş ve ıssız yer. * Sağlam ve büyük bina. * Benek leke.
bükâ	Ağlama.
bükâ-âlûd	f. Ağlatıcı, gözyaşı döktürücü.
bükâ-engiz	f. Ağlatıcı. Gözyaşı döktürücü.
bukalemun	f. Bulunduğu yerin rengine giren, fare büyüklüğünde, böcek yiyen bir hayvan. * Mc: Sık sık fikir ve kanaat veya meslek değiştiren.
bükât	Ağlayanlar.
buket	Fr. Çiçek demeti.
bukkarî	Musibet, belâ, âfet, felâket.
bükmâ	(Ebkem. C.) Dilsizler. Ebkemler.
bükre	Erken. Sabah vakti.
bükse	Kiremit parçası. * Saksı.
bukta	Perişan, pejmurde, dağınık, dökük saçık. * Cemaat, güruh, topluluk, kalabalık.
büky	Ağlayıcılar, ağlıyanlar.
bukya	Sonsuzluk, bâkilik, ebedilik.
bül'a	Değirmen taşının tane dökülecek yeri.
bül'um	Gırtlak, hançere.
bül-game	f. Herşeye hevesli olan.
bülâg	f. Pınar, çeşme.
bülâlet	Islaklık, nemlilik, yaşlık.
bülbül	(C: Belâbil) Andelib. Güzel öten bir nevi kuş.
bülbülan	(Bülbül. C.) Bülbüller. Andelibler.
bülbüle	(C.: Belâbil) Emzikli bardak.
bülbülveş	Bülbül gibi.
bülcet	Genişlik, vüsat.* İki kaş arasında olan açıklık.
büldan	(Belde ve Beled. C.) Beldeler, şehirler, iller, memleketler.
bülega	(Belig. C.) Beliğ olanlar, Belâgat sâhipleri. Belâgat ilmi mütehassısları. Edebiyatçılar.
bülehniye	Maişet genişliği. * Gani olmak, zenginleşmek.
bülend	f. Yüksek, büyük.
bülend-âvâz	f. Haykırma, yüksek ses.
bülend-himmet	f. İyi çalışır.
bülend-pâye	f. Rütbesi yüksek, pâyesi bülend olan.
bülendî	f. Yükseklik, yücelik.
bülga	Maaşa yetecek nesne.
bülgat	Geçinmeye kâfi gelecek kadar olan şey.
bülheves	f. Heves ve isteği çok, maymun iştahlı.
bülka	Kısa boylu. * Bir kuşun adı.
bülkut	(C.: Belâki) Bir hurma cinsi. * Ot ve su olmayan harap ve boş yer. * Yalan yere yemin etmek.
büllet	(C.: Bilâl) Hurmanın ıslanıp yaş olması.
büls	İçine incir koyulan kilimden dokunmuş büyük çuval.
bülsün	Mercimek mesabesinde hububattan bir habbe. (Bâzı yerde mercimek de derler.)
bülten	Fr. Halka bilgi veren, özet olarak yazılmış resmi yazı. * Bir müessesenin, kurumun faaliyetlerini tanıtan ve belli zaman aralıklarıyla yayınlanan mevkute.
büluc	Zâhir olmak, gözükmek. Parlamak, ruşen olmak.
bülud	Mukim olmak, ikamet etmek, oturmak. * Köhne olmak, eskimek. * Meclise geç gelmek.
büluğ	Erginlik. Olgunluk. Çocukluk devresini tamamlayıp ergenliğe geçiş. Ergenliğe ulaşan genç, namaz kılmak ve oruç tutmak gibi farzlarla mükellef (yükümlü) olur. * Yaklaşıp çatma.
büluh	Beceriksiz, âciz. * İşe yaramama, yorgun ve bitkin olma.
bulvar	Fr. Geniş ve ağaçlı cadde.
bum	f. Yer, toprak, zemin, memleket, yurt.* Huy, haslet, tabiat. * Sürülmemiş tarla, arazi.
büm	(C.: Ebvam) Baykuş.
bum(e)	f. Zool: Baykuş.
bumbar	f. Koyun ve benzeri gibi hayvanların kalın bağırsağı. * İçine kıyma, pirinç vs. doldurulmuş bağırsakla yapılan bir cins yemek.
bumehen	(Bumehin) f. Deprem, zelzele, yer sarsıntısı. * Koyun bağırsağı.
bun	f. Nihâyet, dip. * Kolay, suhûletli. * Rahim. * Temizlenmiş olan koyun bağırsağı.
bün	Temel, esas, kök, netice, son. ◊ Meziyyet, üstünlük.
bündad	f. Temel. Binanın esası. * Destek, payanda. Duvar, set.
bündar	f. Zengin, asil ve kibirli kişi.
bunduk	Yuvarlak küçük taşlar. * Yuvarlak küçük kurşun. * Fındık.
bünduka	(C.: Bünduk, Benâdik) Fındık tanesi. * Kemankere taşı. Küçük yuvarlak taş.
büniyye	(C.: Büniyyat) Her nesnenin aslı ve yaratılması, fıtrat. * Sazan balığı. * Meçhul yol.
bünlad	f. Destek, payanda, duvar, set. * Temel. Esas, bina.
bünn	Yemen kahvesi.
bünud	(Bend. C.) Büyük bayraklar, sancaklar.
bünüvvet	Evlâtlık, oğulluk.
bünyad	f. Temel, esas. Yapı, binâ.
bünyamin	Yakup Aleyhisselâm'ın en küçük oğlu.
bünyan	Yapı. Bina. Duvar. Esas. Yapı yapmak.
bünye	Bir şeyin vücut yapısı. Vücut, beden. Fıtrat. * Şekil, tarz, sûret.
bünye-hîz	f. Vücudu canlandıran, bünyeyi kaldıran.
bur	Hayırsız kişi. * Ekine elverişli olmayan tarla. ◊ f. Fıstıkî renk. * Sülün. * Doru at.
bur'	(Bak: Ber')
bür'	(Büru') Hastanın iyileşmeğe başlaması. * Kurtulmak. * Fazilette ve bilgide üstünlük. (Bak: Ber')
bür'um	Açılmamış gonca çiçek.
bür'ûme	(C.: Bür'um - Berâim) Açılmamış tomurcuk gonca çiçek.* Gül gılafı.
bura	(Bak: Bevr)
büra	Kamıştan yapılan hasır.
büra'	Ağaç yongası. Törpüden çıkan talaş.
bürabe	Kalem yongası, törpüden çıkan talaş.
bürad	Soğuk.
bürade	Eğeden çıkan talaş ki, 'bürâde-i zeheb, bürâde-i fizza ve bürâde-i hadid' denir.
buraha	şiddet. Ezâ ve meşakkat.
burak	'Binek. Cennet'e mahsus bir binek vâsıtası.(Kelimenin kökü; (Berk) dir. Burak'ın Hadis-i Şerife göre ta'rifi: 'Merkepten büyük, katırdan küçük hacimde bir dâbbe
büraka	Bütün gün yüzünü süsleyen kadın. * Yemek sırasında bir kimseye kızıp, yemeği kimseye vermeyip yalnız yiyen kadın.
büram	Kene dedikleri böcek.
büraye	Yontulan ağaçtan çıkan yonga.
bürbur	Bulgur. (Buğdaydan yapılır.)
burc	Muayyen bir şekil ve sûrete benzeyen sâbit yıldız kümesi. * Tek hisar kule, kale çıkıntısı. * Dünyaya göre güneşin döndüğü yerin onikide bir kadarı.
bürc	(C.: Bürûc-Ebrac) Hisar. * Yıldız.
burcas	Hedef. Yüksek bir yerde bulunan nişangâh.
bürcas	Havada ağaç başında olan nişan.
bürceme	(C: Berâcem) Parmak boğumu.
bürcüd	Arap elbiselerinden bir nevi kalın elbise.
bürd	f. Bilmece, bulmaca.
bürda	Tıb: Sıtma hastalığı.
bürdbar	f. Ağırbaşlı. Sabırlı, mütehammil, uysal, tahammüllü kimse.
bürdbarî	f. Ağırbaşlılık, sabırlılık.
bürde	Hırka. Üstten giyilen libas, elbise.
bürdek	f. Küçük bilmece.
bürdî	Hurmanın iyisi.
büre	(C.: Bürât-Bürâ-Bürin) Deve burnuna takılan halkalar. * Bilezik gibi olan halkaların her birisi.
büreha	Şiddetli azab. Sıkıntı.
bürehne	f. Açık, yalın çıplak.
bürehne-gî	f. Çıplaklık.
bürehne-ser	f. Başı açık.
büresa'	Nâs mânâsına kullanılan bir isim.
bürgur	Buzağı.
bürgus	(C.: Beragis) Pire.
burhan	(Bak: Bürhan)
bürhan	Delil, hüccet, isbat vasıtası.
bürhe	Zaman, an, müddet.
bürhin	Zahmet, güçlük, zorluk.
bürhun	f. Duvar. Kemer. * Çember, daire. * Hâne, ev ve kale kapısı. * Mâni, engel, çit. Avlu.
bürid	Oniki mil.
büride	f. Kesilmiş.,
büride-ser	f. Başı kesik.
bürin	f. Dilim (Daha çok meyveler için kullanılır.)
buriya	f. Hasır.
burjuva	Fr. Orta halli olup, ne çok zengin ve ne de çok fakir olan halk. Eskiden Avrupa'da köylü ve asilzade olmayıp şehirde yaşayan halka denirdi. Kendi başına işi ve malı olan, ücretle More…
bürka	(C.: Birak) Taşlık yer.
bürka'	Kadınların örtündükleri yaşmak, peçe.
bürkan	Yanardağ, volkan, lavlar saçan dağ.
burkat	Sanem, heykel, put.
bürke	Martı. * Kurbağa. * Havuz. * Küçük göl.
burku'	(Berku') Kadınların yüz örtüsü, peçe. * Kâbe örtüsü. * Yedinci kat gök.
bürme	(C.: Birem-Birâm) Çömlek yapımında kullanılan yumuşak taş. * Çömlek. * Baş örtüsü.
bürna(h)	f. Yiğit, delikanlı, genç.
bürnak	f. Delikanlı, yiğit, genç.
bürnüs	(C.: Berânis) Bir uzun takke. (İbtidâ-i İslâm'da ruhbanlar giyerlerdi.)
bürokrasi	Fr. Hükûmet dairelerinde aşırı kırtasiyecilik, muamele çokluğu. İşlerin yürütülmesinde şekilciliğin ve idarî işlemlerin ağır basması hâli. Devlet görevlilerinden meydana gelen zümre veya More…
bürokrat	Fr. Memur sınıfından olan. * Devlet işlerinde muamelelerde şekle aşırı ehemmiyet veren.
bürr	Buğday.
bürran	f. Keskin, kesici.
burs	Fr. Devlet veya bazı müessese yahut şahıslarca tahsil veya ilmî tetkik için gerekli masraflara kullanmak üzere verilen para.
bürs	Ardıç ağacının meyvesi.
bürsan	f. Ejderha, büyük yılan.
bürsün	(C.: Berâsin) İnsan eli. * Vahşi hayvanların pençesi. * Develere vurulan bir nevi damga.
bürsute	Tehlikeli yer.
bürt	Nebat şekeri. Zelil, aşağılık kimse. * Balta.
bürtule	(C.: Bürtul) Kalpak dedikleri keçe takke. * Rüşvet.
büru'	Fazilet, ilim ve iyilikte benzerlerine olan üstünlük. * (Hasta) iyiliğe yüz tutma.
buruc	(Burc. C.) Burçlar, hisarlar, kuleler. (Bak: Büruc)
büruc	(Burc. C.) Burç, aslında âşikar şey mânasına gelir. Her bakanın gözüne çarpacak şeklide zâhir olan yüksek köşk mânasına da kullanılmıştır.
büruc suresi	Kur'an-ı Kerim'in 85. suresi olup Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.
bürûd	Berd, soğuk. * İşten soğuma, bıkma.
bürudet	Soğukluk. Soğuk olmak. Hararetsizlik. * Mc: Münasebetteki soğukluk. Münaferet. Muhasama.
bürufe	f. Mendil. * Sarık. * Kuşak, bel kuşağı. Forma.
büruk	Un helvası, undan yapılan bir nevi helva. * Büyük oğlu varken evlenen kadın. * Deve çökmek (mânâsına mastardır.) ◊ Bir şeyin şakıması, parlaması. * (Berk. C.) Berkler, More…
burut	Bıyık.
büruz	Zâhir olma, belirme, meydana çıkma. Çıkmak.
burzag	Şişmanca, etine dolgun delikanlı. * Delikanlılık çağındaki neşe.
bürzea	(C.: Berâzi) Yuna dedikleri keçe ki, eyer altına koyarlar, teğelti de derler.
bürzu'	Dolu, dolmuş, mümteli.
bus	f. 'Öpen' mânasına gelerek birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Damen-bus  - Etek öpen.
büş	f. At yelesi. * Kahkül. * Noksan, eksik.
busa	Bir gemi cinsi.
busak	Ağız suyu.
büsak	Tükürmek.
busat	(Bisat. C.) Bisatlar, döşekler, kilimler, minderler, keçe yaygıları.
buse	f. Öpme.
buse-câ	f. Öpecek yer.
buse-çin	f. Öpücük alan, öpücük toplayan.
buse-gâh	f. Öpülecek yer.
buse-zen	f. Öpen, öpücü.
büsed	Kırmızı boncuk. * Mercan.
busende	f. Öpen, öpücü.
buseyla'	Pazu dedikleri ot.
buside	f. Öpülmüş.
busiden	f. Öpmek.
bûsiş	f. Şapırtılı öpüş.
büşiy	Fakir ve evlâdı çok olan kimse.
büsle	Efsuncuya verilen ücret.
büslet	Nam, şöhret, ün, şan.
büşra	Müjde. Sevinçli, hayırlı haber. * İncil'in bir ismi.
büsre	Herşeyin ucu ve başı. * Herşeyin tâzesi. * Genç kız veya oğlan. * Hurma koruğu. * Biraz büyümüş olan ekşi ot.
büssed	Mercan taşı.
büstah	f. Edebsiz, küstah, utanmaz.
bustan	f. Çiçek ve gül kokularının çok olduğu yer, bahçe.
bustan-bân	f. Bahçıvan.
büste	f. Fındık.
büstûka	(C.: Besâtik) Küçük küp. Küpçük.
büsuk	Bir kimsenin, akranına üstün olması. * Ağacın uzaması. * Uzunluk.
büsul	Beddua, lânet.
busula	Pusula.
büsut	Cömertlik, civanmertlik. El açıklığı.
büsûta	Genişlik. * Tekellüfsüzlük.
butakat	(C.: Bevatık) Pota dedikleri kap ki içinde maden eritirler.
bütçe	Fr. Devletin veya diğer kuruluşların yıllık gelir ve giderlerini (sarfiyat ve varidatlarını) gösteren ve bunlarla ilgili harcamaları tayin eden hesap işleri.
büteka	(C.: Bevâtık) Pota dedikleri âlettir ve kuyumcular içinde altın ve gümüş eritirler.
büteyra	Sonunda evlâdı kalmayan. * Vitir namazını bir rekat kılmak. * Şems, güneş. * Sabah.
butha	İyi huy, güzel haslet. Müsbet alışkanlık.
buthan	Medine-i Münevvere'de bir derenin adı.
butin	Menazil-i Kamer'den üç yıldız.
bütlal	f. şaşa kalan, hayret eden, hayran olan.
butlan	Haksızlık. Bâtıl olma. Boş ve abes olmak. Hak olmamak.
butm	Çitlenbik ağacı. (Yemişine 'habbet-ül hadar' derler.)
bütperest	f. Putu mâbut ittihaz eden. Heykellere ibâdet eden. (Bak: Putperest)
bütşiken	f. Put kıran.
butu'	Geç kalma, gecikme.
bütu'	Uzaklaşma. * Kesilme.
butul	Çürüklük, boşluk, beyhudelik.
bütul	Bâtıl olmak.
butule	Çok kahraman ve bahadır olmak.
butun	(Batn. C.) Batınlar, karınlar, kucaklar. * Nesiller, soylar.
bütun	(Batn. C.) Batınlar, karınlar, kucaklar. * Soylar, nesiller.
butv	Eğlenmek, geç gelmek.
buuc	Karında olan yaralar.
buule	Kadın eş, zevce.
buulet	Zevciyet. Karıkocalık. * İmtinâ ve red ve muhalefet etmek.
büüre	Çukur kazmak. * Çukur.
buus	Sefalet. Yokluk içinde olma.
büvan	(C: Ebvine) Çadır direği, direk.
buy	f. Koku. * Ümit, umma. * Sevgi, muhabbet. * Tamah.* Huy. Tabiat. * Kısmet, pay, nasib.
bûy-dar	f. Kokulu.
buy-perest	f. Av köpeği.
bûya	Güzel kokulu.
bûyahya	Azrail (A.S.)
bûyçe	f. Sarmaşık (nebat)
buye	Özleme, hasret.
buyiden	f. Koklamak, koku almak.
buyrultu	t. Sadrazam, kaptan-ı derya, vezir, beylerbeyi gibi devlet erkânının yazılı emirleri.
büyü	Cin gibi manevî varlıklar aracılığı ile insan veya başka varlıklar üzerinde etki meydana getirme işi. Dinimiz büyücülerin şerrinden, kötülüklerinden Allah'a sığınmamızı emreder. More…
büyu'	(Bey'. C.) Satışlar. Satın almalar.
büyud	Yok olma, hiç olma, in'idam.
büyüklenmek	t. Kendini büyük görmek, büyüklük taslamak. (Kötü huylardan biridir, günahtır.)
büyun	Geniş ve derin kuyu. * Mıntıkalar, bölgeler, yerler.
büyût	(Beyt. C.) Beytler, evler.
büyûtât	(Büyût. C.) Asilzâde aileleri. * Asil kimseler, soylu kişiler. * Ev kümeleri.
büyûz	(Beyz. C.) Yumurtalar.
büz	Harap yer.* Fâsid nesne. * Helâk. ◊ f. Keçi.
büz-ban	f. Keçi çobanı.
büza'	Kibar, zarif.
büzaa	Kibarlık, incelik, zerafet.
buzak	Tükrük. (Ağızda 'buzak', ağızdan çıksa 'rıyk' denir.)
büzak	Salye, tükrük.
büzare	Üst dudakta fazlalık olarak sarkık deri olması.
büzbûn	Altıda bir, südüs.
büzgale	f. Keçi yavrusu, oğlak.
büziçe	f. Oğlak. Küçük, yavru keçi.
buzine	Maymun.
büzm	Kesin karar ve tahammül. * Sertlik, kuvvet. * Doğru rey.
büzr	Herkesin sözünü dinleyen. Dinleyici.
buzra	Üst dudağın ortasından dışarı taşan et parçası.
büzû'	Doğmak, tulû' etmek.
büzul	Yarılmak, inşikak.
büzur	(Bezr. C.) Tohumlar, çekirdekler.
büzürg	(C.: Büzürgân) f. Cesim, kebir, azîm, büyük, ulu. * Reis, baş, başkan, şef. * Türk musikisinde bir mürekkep makamın adı.
büzürg-sal	f. İhtiyar, yaşlı.
büzürg-var	f. Büyük, saygıdeğer, ulu (kimse).
büzürgân	(Büzürg. C.) Büyükler, azimler, cesimler, ulular.
büzürgâne	f. Büyük, ulu bir kimseye yakışacak sûrette.
büzürgî	f. Azîm olmak. Büyüklük. Ululuk.
büzürgmeniş	f. Yüksek fikirli, fikirleri değerli olan.
büzuzet	Perişanlık, kıyafetsizlik, pejmürdelik, bezazet.
büzzaka	Kabuksuz sümüklü böcek.
c	Arabî ayların kısaltmalarında Cemaziyel Evvel ayının kısaltılmış hali.
ç	Osmanlı alfabesinin yedinci harfi olup, ebced hesabında 'cim' harfi gibi üç sayısının karşılıdır.
câ	f. Yer. Mekân. Mevki.
ca'ab	Bileyci.
ca'am	Tama' etmek.
ca'b	Kazmak. * Atmak.
ca'be	Ok torbası, sadak.
ca'ber(e)	(C.: Ceâbir) Kısa boylu kimse.
ca'ca'	(C.: Ceâci) Taşsız yer. * Zindan.
ca'caa	Değirmen sesi. * İsteklerde zorluk vermek. * Devenin çökermesi. * Çökmüş deveyi kaldırmak.
ca'cere	(C.: Ceâcir) Hamurdan çeşitli şekiller yapıp, pekmez içinde pişirip yerler.
ca'l	'Yaratmak, halk. * Almak. * İş işlemek. Yapmak. * Bu kelime Kur'ân-ı Kerim'de onüç vecihle kullanılmıştır
ca'le	(C.: Cüul) Küçük hurma ağacı.
ca'lî	Uydurma, samimi olmayan, sahte, düzme ve taklid.
ca'liyyat	Yapmacık hareketler, sahte, düzme hâller.
ca'liyyet	Yapmacık (olmak.)
ca'ma	Yaşlı deve.
ca'mus	(C.: Ceâmis) Pis, necis.
ca'r	Yırtıcı kuşların pisliği.
ca's	Pis, necis.
ca'sûs	(C.: Ceâsis) Kötü huylu, kısa boylu.
ca'v	Deve ve koyun tersini toplamak.
ca'z	Yoğun, kalın nesne.
ca'zerî	Kısa boylu, galiz, sitemkâr kimse.
caadet	Etli, semiz ve kıllı kişi. * Su kenarında biter bir ot. * Bir kabile adı. ◊ Kıvırcıklık.
caar	Sırtlan.
çaba	Cehd. Gayret, herhangi bir işi yapmak için harcanan güç.
cabe	Bir cevap.
cabeca	f. Yer yer. Ara sıra. Yerden yere. Bazı yerlerde.
cabet	Cevap vermek.
câbi	(Cibâyet. den) Eskiden Evkaf gelirlerini ve zekâtları toplayan tahsildar.
câbir	Cebredici, zorla yaptıran.* Galib gelen. * Şefkatsiz, merhametsiz. * Tekebbür ve taazzüm eden. * Aziz ve kavi olan. * Tıb: Kırıkçı, çıkıkçı. * Cebir ilminin ilk kurucusu olan müslüman âlimi. More…
cabiye	(C.: Cevâbi) Cemaat. * İçinde su toplanan büyük havuz. * Şam diyarında bir şehir adı.
cablus	f. Dalkavukluk, yaltaklanma. * Dalkavukluk eden, yaltaklanan.
cablusî	f. Dalkavukluk, yaltaklanıcılık.
çabük	f. Çabuk, seri, aceleli, hızlı, tez, hafif.
çabük-hirâmân	f. Sür'atli yürüyen. Çabuk yürüyen.
çabük-rev	f. Çabukça giden.
çaçaron	İtl. Çok konuşan, çenesi düşük, geveze.
çaçele	f. Postal, ayakkabı, çarık, pabuç.
cadd	(Câdde) Ciddi, çalışkan, azimli.CA'D: Kıvırcık saç, şa're.
cadde	Geniş, işlek, büyük yol. Anayol. şah-rah.
cadi	Avrupa'da putperestlik çağından beri gelen bir inanca göre, şeytanın gücünü kullanarak büyü yolu ile insanlara kötülük eden, felâketler getiren kadın. Bu bâtıl inanç yüzünden birçok More…
cadib(e)	Kusur görücü. Başkalarının noksan taraflarını gören.
cadil	Gürbüz, kuvvetli, kavi, metin.
cadis(e)	Viran, harap, yıkık. * Çorak, kurak, işlenmemiş, ekilmemiş toprak, gelir getirmeyen boş arazi.
cadu	f. Büyücü, cadı. * Hortlak, gulyabani. * Acuze, çirkin kocakarı. * Çok güzel söz.
cadu-fenn	f. Büyücü, sihirbaz.
cadu-ger	f. Büyücü, sihirbaz.
cadu-suhen	f. Sihirlercesine söz söyleyen.CA'F: Atmak, yere vurmak.
cafî	Cefa eden, eziyet veren.
cafil	Yürürken çabuk olan kimse.
cafûn	Karpuz.
çağatay	Cengiz Han'ın oğlu Çağatay Han'ın ismine nisbetle Mâvera-ün Nehr taraflarında oturan Doğu Türklerine ve edebî lisan olarak kullandıkları Doğu Türkçesine verilen isimdir.
çağdaş	(Bak: Asrî)
cager	f. Kuş kursağı.
çağla	(Çağala) Badem, erik, kayısı gibi yemişlerin yenebilen ham meyvesi.
çağlar	Kayalara veya setlere çarparak, yerden köpürerek düşen su. Şelâle, çağlayan.
çağz	f. Kurbağa. * Korku, havf. * Kapandığı halde hâlâ içinde cerahat bulunan yara. * Ah ü fizar. İnilti.
cah	(Câhe) f. Makam, mansıb. Kadr, itibar.
çâh	(Çeh) f. Kuyu. Çukur.
cahan	Yediği fayda etmeyip geç büyüyen çocuk.
cahar	Kuyunun içinin geniş olması.
cahb	(C.: Echibe) Ebücehil karpuzu. * Korkudan dolayı kederli olmak.
cahcah	(C.: Cehâcih) Ulu, şerif kişi.
cahcaha	Gönlünde olan sırrını gizlemek. * Çağırmak. * Su sesi.
cahd	Bile bile inkâr etme.
cahdel	Semiz.
cahdem	(C.: Cehâdim) Ekin tarlası.
cahder	Kısa boylu.
cahf	Tekebbürlenmek, kibirlenmek, gururlanmak. ◊ Övünme, fahr. * şeref.
cahfel	Dudakları kalın olan kimse. * Asker. * Zenginlik.
cahfele	(C.: Cehâfil) At dudağı.
cahh	Ayakları uzun, yeşil çekirge.* Adamın beli bükülüp eğilmek.
cahî	(Cahiye) Aşikar, aleni, açık, meydanda ve herkesin gözleri önünde olan.
cahid	Mânen, kavlen, kalemen ve maddeten cihad eden. Mücâhid olan. Din düşmanı ile elinden geldiği kadar mânen, kavlen, kalemen ve maddeten cenkeden, vuruşan. Mümkün olduğu kadar gayretle çalışan. More…
cahif	Uykusunda dişini öttürmek. * Çok fazla hafiflik üzerine olmak. * Nefis, ruh. * İnsanın karnından çıkan ses. * Kısa. * Çok asker. ◊ Kişinin kendi yanında olan şeylerin More…
cahil	Tecrübesiz. Bilgisiz. Genç. Toy. * Allah'ı unutmuş olan. Gafil.
cahilane	f. Câhillikle, câhilce, câhil kimseye yakışır şekilde.
cahile	(C.: Cevâhil) Değirmen çarkı.
cahim	Şiddetli ve kat kat birbiri üzerine yanan ateş. Çukur yerde yanan ateş. * Cehennem'in bir tabakası. ◊ Çok sıcak yer.
cahimî	Cehennem gibi.
cahiyen	Aşikâr olarak, alenen.
câhiz	Asıl ismi Amr İbn-ül Bahr olan ve gözünün hadekası çıkık olduğu için bu isimle anılan büyük bir Arab edibi. * Patlak gözlü adam.
cahiz	Cesur, cesaretli, yiğit.
cahl	Çekirge gibi bir büyük arı. * Büyük kırba. * Ters yuvarlayan bir böcek.
cahma'	Gözleri büyük ve çok kırmızı olan kadın.
cahme	Nazar değdiren göz. * Kat kat ve şiddetli yanan ateş.
cahmeriş	(C.: Cehâmir) Çok yaşlı kadın. * Eşek sıpası.
cahre	Şiddet ve kıtlık yılı. * Yemek.
cahreme	Darlık. * Kötü ahlâk.
cahş	(C.: Cihaş-Cuhşâ) Eşek sıpası. * Kolan eşeğinin erkeği.
cahşe	Eşek sıpasının dişisi. * Çobanın eline dolayıp eğerdiği ip.
cahsuk	f. Orak.
cahûd	(Cahd. dan) İsrarla inkâr eden. Muannidce, isnat edilen bir sözü kabul etmeyen. * Yahudi.
cahûf	Mağrur, kibirli, kendini beğenmiş.
cahzem	Gözleri büyük olan kimse.
caibe	(C.: Cevâib) Halkın ağzında gezen haber.
cail	Yapan, bir şey veren, kılan. * Yaratıcı. (Bak: Ca'l) ◊ Cevelân eden. Yerinde durmayıp hareket eden.
cair	Mâni, engel. * Eğri. * Çok, kesîr. * Eziyet eden. Cevreden. Zulmeden.
caiz	Mümkün, olur, olabilir. * Fık: Yapılması sahih ve mübah olan herhangi bir fiil veya akit.
caize	(Cevaz. dan) (C.: Cevaiz) Azık, yol yiyeceği. * Hediye, armağan, bahşiş. * Edb: Eskiden takdim olunan medhiyeli bir şiire veya bir san'at eserine karşılık olarak verilen para, hediye ve More…
çak	f. Yarık, çatlak, yırtmaç. * Kılıç, bıçak gibi şeylerin sesleri. * Sabah vakti beyazlığı. * Küçük pencere. * Hazır. Amâde. ◊ f. İyi, güzel, sıhhatli, şişman.
caka	(Argo) Gösteriş, çalım. Caka, mal mülk, giyim, kuşam, yahut hareket davranış yoluyla olabilir. İslâm'da gösterişin her şekli haram ve günahtır. Bugün bazı kimseler ve aileler gösteriş More…
çakacak	f. Silahlı çatışmadan çıkan ses.
çakaloz	Çakıltaşı atan bir nevi küçük top.
çakçak	Parça parça, yırtık pırtık. * Kılıç ve emsâli şeylerin sesleri.
çâker	f. Kul, köle.
çâkerâne	f. Kölecesine, köle gibi.
çâkerî	f. Abd'e, köleye ait. * Kölelik. Kulluk, abdlik, esirlik, cariyelik.
çakmakli	Ağızdan dolan ve tetik yerinde bir cins çakmakla ateş alan eski tüfek çeşitlerinden biri.
çakşir	İnce kumaştan yapılan uzun bir çeşit şalvar. * Kuşların ayağındaki tüy.
çakuç	f. Çekiç.
câl	Akıl. * Rey. * Kuyu duvarı.
çal	İsimlere önden eklenip, onun daima hareket edip oynamakta olduğuna işaret ve delâlet eder. Meselâ: Çal-at - Durduğu yerde de hareket eden at. * Bir şeyi şiddetle kapmaya delâlet eder.
cal'	(Câli') Terbiyesiz. Kötü konuşan.
cal(i)	f. Tuzak, ağ. * Misvak ağacı.
çala	İsimlerden önce kullanılarak, devam ve şiddetli ve pervasız kullanılmasını bildirir. Meselâ: Çalakalem - Çabuk ve gelişigüzel ve ilmi olmayan yazı yazmak.
çalab	t. İlâh. Mâbud. Cenâb-ı Hak, Rab.
çalak	f. Yerinde durmayan, çabuk, oynak. Dâima çalışan. Her bir hareketi çabuk olan. * Akıl ve ferâseti açık.
çalakî	f. Çeviklik, süratlilik, tezlik.
çalbus	f. Dalkavuk, yaltakçı.
çalçene	t. Durmayıp konuşan, geveze.
cale	f. Nehrin bir kenarından diğer kenarına geçebilmek için ağaçtan, sazdan veya şişirilmiş tulumlardan yapılan sal.
cali'	Açık-saçık kadın. Hayasız kadın. * Utanmaz, utanması kıt olan adam.
calib	Çekici. Celbedici. Kendi tarafına çekip getirici olan.
calif	Deri soyan, kabuk soyan.
calife	Deri ile eti birlikte koparan yara.
çâlik	f. Çelik çomak oyunu.
çalim	Tavır, eda. * Kılıcın keskin tarafı, ağzı.
calinos	(Kalinos) yun. İlk devirlerde yaşamış olan bir Yunan Filozofunun adı.
calis	(C.: Cüllâs) Oturan, oturucu, cülûs eden. Tahta çıkan.
çâliş	f. Savaşta düşmana karşı gurur ve naz ile yürüme. * Mukabil, karşı durma. * Savaş, muharebe, harp, ceng, mücadele. * Birleşme.
caliz	f. Sebze bahçesi, bostan. Kavun karpuz tarlası.
calût	(Bak: Yûşâ A.S.)
cam	f. Cam, şişe, bardak, sırça.
çam	f. Eğrilme, bükülme. * Salınma.
cam-i zerrin	f. Altın kadeh. * Tas: Allah âşıkının kalbi. * Bir kasaba adı. * Bir şarab adı.
came	f. Evde giyilen bol elbise. Elbise, çamaşır. Sevb, libas.
çâme	f. şiir ve gazel. Manzume.
came-gî	f. Hâdim ve hizmetçilere verilen ücret ve elbise parası. * Tüfek fitili. * Elbiselik kumaş.* Hizmetkâr, hademe, hâdim.
çâme-gûy	f. Şair.
camedar	f. Elbiseyi muhafaza eden kimse. * Vestiyer.
camehab	f. Yatak.
camekân	f. Elbise soyunulacak yer. * Camlık.
cameşuy	(C.: Câmeşuyân) f. Çamaşırcı, çamaşır yıkayan.
camger	f. Cam yapan sanatkâr, camcı ustası.
camgûl	f. Külhanbeyi.
camhane	f. Cam fabrikası.
cami	'İslâm mâbedi. İbadet yeri olan bina. * Cem'edici, toplayıcı, içine alan. * Cem'etmiş, toplamış bulunan, hâvi ve muhit olan. * Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtu Vesselâm bütün evvel More…
camî	(Molla Camî) Hic: 817-898 Büyük bir İslâm müellifidir. Asıl adı: Abdurrahman'dır. Yüze yakın eser vermiştir.
camia	Topluluk. Birlik. Kütle. * Dâr-ül fünûn.
camid	(Câmide) Ruhsuz, sert, katı madde. Cansız.
camih	Başı sert hayvan.
camil	Çobanla olan deve sürüsü.
camis	Cansız, camid. * Letâfeti gitmiş olan elbise.
camit	Eski ve Ortaçağlarda Giresun ile Samsun arasında kalan dağlık mıntıkaya verilen ad. Osmanlılar zamanında bu kelime Canik olarak kullanılmıştır.
çamulari	Himalaya dağlarına bağlı bir dağ silsilesi.
camus	Su sığırı. Manda. Kömüş.
can	f. Yaşayış. Diride olan kudret, kuvvet. Hayat cevheri.
can-aferin	f. Yaratıcı.
can-azar	f. Can yakan, can inciten, eziyet veren. Acı çektiren.
can-bahş	f. Hayat bağışlayan, can veren. Sevgili. Cenâb-ı Hak. Allah.
can-efşan	f. Bir dâvâ uğrunda canını veren, canını feda eden.
can-fersa	f. Can dayanamıyacak derecede.
can-geza	f. Ruh sıkıcı, can sıkıcı. Tehlikeli olan, öldürücü.
can-gîr	f. Can sıkıcı, ruh sıkıcı.
can-güzar	f. Cana dokunan, candan geçer olan.
can-nisar	f. Canını harcayan, canını fedâ eden.
can-şiken	f. Azrâil (A.S.)
can-sitan	f. Can çıkarıcı, ruh alıcı. İnsana bela olan. Güzel.
cana	f. Ey sevgili! Ey can!
canan	f. Sevgili, güzel, sâhib-i cemâl. * Canlar, ruhlar.
canavar	f. Can alıcı, kahredici. * Vahşi, yırtıcı hayvan. Kurt.
canbaz	(C.: Canbazan) Can ile oynayan, canını tehlikeye koyan, canbaz. * Hayvan alış-verişi ile uğraşan kimse. * Aldatan, hilekâr, hile yapan. * Eskiden atlı fedai asker.
canbeleb	Ölecek halde, canı dudakta.
candade	f. Bir şeye candan bağlanmış. Can vermiş, candan bağlanan.
candane	f. Tepe ile alın arasındaki yer, bıngıldak. Beyin.
candar	f. Diri, canlı, zihayat, ziruh. * Silâhlı kimse. * Muhafız, koruyucu, emniyet memuru. * Yol yiyeceği, azık.
cane	f. Silah.
çane	f. Çene.
canfeza	Gönüle ferahlık veren, can artıran. * Ayın 23. gününe verilen ad.CAN-GÂH: f. Can evi. * Can azaltıcı.
canhiraş	f. Dayanamıyacak derecede acı ve keder veren.
cani	'Cinayet işlemiş olan. Birisini öldürmüş veya yaralamış bulunan. Caniler nasıl haksız yere insanı öldürüyorlar ve onların hayatlarına son veriyorlarsa; kâfirler, inkârcılar, dinsizler More…
canî	f. Candan sevilen.
canib	f.Yan, yön. Cihet, taraf. Yüksek taraf.
canibeyn	İki taraf, iki cânib, iki yan.
canih(a)	(Cünha. dan) Suç işlemiş, mücrim, cinayet işleyen.
caniha	Bir tarafa meyleden veya bir cenahı tutan. * Göğüs altındaki iyeği.
canişin	Birinin yerine geçen, birinin yerine vekâlet eden. Vekil.
cankurtaran	t. Ölüm tehlikesinde olanları kurtarmak için kullanılan vasıta. * Hasta ve yaralıları hastahaneye taşıyan otomobil. Ambulans.
cann	Ateşten mahlûk cinlerin babası olan. * Bir beyaz yılan cinsi. * Cin taifesi. İnsanlardan evvel yaratılan bir nevi mahlûklar, cinler. (Bak: Cinn)
canperver	f. Kalbi ferahlandıran. Ruha hoş gelen.
canrüba	f. Gönül alan, gönül kapan dilber.
canşikâf	f. Can yaralayıcı, can yırtıcı.
canşikâr	f. Öldürücü. * Mc: Can avlayan veya öldüren. Sevgili, mahbub.
cansiper	(Cansupâr): f. Canını feda eden.
cansiperane	f. Canını feda edercesine.
cansuz	f. Can yakıcı, yürek tutuşturan.
çap	f. Basma, baskı, tab.
çapar	Postacı.
çapkun	Seri ve yorulmaz neviden iyi bir at cinsi.
çaplus	f. Dalkavuk, yaltakçı.
çapûl	f. Yağma, saldırı.
çapûlcu	Düşman toprağına atla hücum edip yağma eden. Akıncı, yağmacı.
câr	Kadınların, elbisenin üstünde örtündükleri çarşaf. (Bak: Çarşaf) ◊ Çeken, sürükleyen. * Komşu. * Medet eden, yardımcı. * Müşteri.
car	Faydasız bağırıp çağırmayı ve gevezeliği ifade eder ve ekseriya mükerrer kullanılır.
çâr	f. Dört. Cihâr.
çar	(Slavca) Eski Rus İmaparatorlarının ünvanları. * Bulgar kralı.
çar naçar	f. İster istemez, mecburiyetle.
çar u yek	Dörtte bir.
çâr-bâliş(t)	f. Evvelce padişahların ve makamca büyük olanların üzerlerine oturdukları dört katlı şilte. * Dört unsur.
çar-deh	f. Ondört.
çar-gâh	'f. Dört taraf ki, bunlar; şark, garb, şimal, cenub'dur. * Dünya, küre-i arz, cihan. * Türk musikisinde bir makam adıdır.'
çar-guşe	f. Dört köşe. Dört taraf. Dört yön.
çar-şeb	f. Cilbab, ferace, çarşaf.
çar-şenbih	f. Haftanın dördüncü günü. Çarşamba günü.
çar-tak	f. Çardak. * Dört köşe çadır.
çar-yarî	f. Çar-yâra ait. Sünnîlik.
çar-yek	f. Çeyrek, dörtte bir. * Saatin dörtte biri, onbeş dakika. * Mecidiye denilen gümüş sikkenin dörtte biri ki, beş kuruşluk bir gümüş sikkedir.
çar-zeban	f. Geveze, çenesi düşük, lüzumsuz olarak konuşan.
çâre	f. Neticeye varmak üzere maniaları kaldırmak için tutulması icabeden çıkar yol. Kurtuluş yolu. Tedbir, yardım, yol. * Hile. * Bir def'a. * Ayrılık.
çâre-cu	f. Çâre arıyan.
çâre-sâz	f. Çâre bulan.
çarh	Çark, tekerlek. * Felek, gök, sema. * Ok yayı. * Elbisede yaka. * Tef.* Devreden, dönen. * Çakır doğan. * Talih.
çarha	f. Ordunun ilerisinde bulunan askerlerin yaptıkları tâlim. * Çıkrık gibi dönen yuvarlakça bir cins dolap.
cari	Akan, akıcı. * Geçmekte olan. * İnsanlar arasında mer'i ve muteber ve mütedavil olan.
çariçe	(Slavca) Rus İmparatoriçesinin nâmı.
carif	Yıkıp harap etmek.
carih	Yaralayan. Yara açan. * Cerheden, çürüten. * Avcı hayvan.
cariha	(Müe.) Yaralayan. * Kol, ayak gibi her bir vücud azâsı.
carim	Cürüm ve kabahat sahibi. Suçlu. * Ailesinin maişetini kazanan. * Kesen. * Hurma toplayan.
carin	Aşınmış ve eskimiş bez.* Belirsiz yol. * Yılan yavrusu.
caris	Yaygaracı, geveze, terbiyesiz, güldürücü. Çala çaldıran.
çariyar	(Bak: Çaryâr)
cariye	Geçer olan, akıcı olan. Seyreden giden. * Güneş, şems. * Gemi. * Cenab-ı Hakk'ın in'âm eylediği rızık ve nimet. * Genç ve iyi hizmet eden kadın. Muharebede İslâm düşmanlarından More…
çark	f. (Çarh-Çerh) Dönen pervaneli tekerlek. * Vapur, değirmen ve dolap çarkı. * Bir makinenin dönen tekerleği, çok zaman bu tekerlek makineyi çalıştırır. Her çeşit tekerlekli makine. * Dönerek More…
çarmih	'f. (Çar: Dört; Mıh: Çivi) Salib. Suçluyu haça germek için kurulmuş, haç şeklinde darağacı. * Geminin direkleri başından aşağıya inen kalın ipler.'
çarpa	f. Eşek, deve, koyun v.s. gibi dört ayaklı hayvanlar.
carr	Çeken, çekici. Sürükleyici. * Harf-ı cer.
carre	Komşu kadını. * Yularından çekilen deve.
çarşaf	Yatağın üstüne serilen veya yorgana kaplanan bez örtü. * Kadınların kullandığı baştan örtülen, pelerinli eteklikli sokak elbisesi.
carşeb	f. Çarşaf, cilbab.
çarsu	f. Dört taraf. Dört tarafı olan şey. * Çarşı, pazar.
çarta(re)	f. Dünya, âlem, küre-i arz. * Dört unsur. * Dört teli olan kemençe.
carû(b)	f. Süpürge.
çârub	f. Süpürge.
cârûb-zen	f. Süpürücü, çöpçü.
çârub-zen	f. Süpürücü.
carud	Nasrani rüesasından olup Şam'ın da reislerindendi. Kitablarında Hz. Peygamber'in (A.S.M.) vasıflarını görüp imân edenlerdendir. Asr-ı Saâdetten önce yaşamıştır.
çaruğ	f. Çarık.
çarüm	f. Dördüncü.
carûr	Sel arkı.
carûre	Kapı ökçesinin yeri.
çaş	f. Tahıl yığını, hububat.
caselik	Katolik. Başpiskopos, başpapaz, büyük papaz, patrik.
casim	Şam diyarında bir köyün adı.
casir	(Cesaret. den) Cesaret eden, cesur, cesaretli.
caşiriyye	Kuşluk vakti yenen yemek. Kuşluk yemeği.
çaşit	Casus.
casiye	Diz çökmüş.* Topluluk, cemaat. * Yığın, taş yığını.
câsiye suresi	Kur'an-ı Kerim'in 45. sûresi olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur. Şeriat, Dehir Suresi de denir.
caslik	(Cesâlik) Nasrâniler hakîmi. * Çokluk, kesret.
çaşni	Çeşni, lezzet, tad. Yemeğin tadına bakmak için ağza alınan miktar, tadımlık.
cass	Alçı taşı. * Kireç.
cassas	Sıvacı, kireççi.
cast	f. Üzüm teknesi. Üzümün sıkıldığı yer.
çaşt	f. Kuşluk yemeği. * Kuşluk vakti.
casûm	Korkulu rü'ya, kâbus.
casus	(C.: Cevâsis) Hafiye. Gizli sırları haber veren. Kendi asıl şahsiyetini gizleyip, kendini iyi şahsiyet şeklinde göstererek ve gizli yollarla bir devletin askeri, siyasi ve mâli durumlarına More…
caub	Kısa adam.
çavele	f. Güzel renkli bir cins gül. * Eğri büğrü, yamuk.
cavers	Buğdaylar arasında biten bir cins sarı darı.
câvid	(Câvidân, câvidâne, câvidânî) f. Sermedî, sonu olmayan, sonsuz, dâimî, lâyemut.
câvidâne	f. Câvidân, ebedi, sonsuza âit, sonsuza müteallik.
cây	f. Yer, makam, mevki.
cay-baş	f. İkâmet yeri, oda, ev. Yurt, mekân, mesken.
cay-gâh	f. Mevki, makam, rütbe. * Yer, mekân.
cay-gir	f. Yerleşen, yer tutan, yerleşmiş.
cay-mend	f. Yerinden kalkmayan, üşenen, tenbel. Rahatını bozmayan.
cay-nişin	f. Yer tutan. Birinin yerine geçen.
cayi'	'(C.: Ciya') Aç, acıkmış; aç olan.'
cayid	Cömert, sahi.
cayîfe	Karın içine geçmiş olan yara.
cayiha	Şiddet. * Kıtlık. * Yemişe gelen âfet.
cayir	Cevir ve cefâ eden. Eziyet veren.
caymak	t. Vazgeçmek. Sözünden dönmek.
cazgir	Yağlı güreşlerde pehlivanları seyircilere takdim edip dualarını okuyarak onları meydana çıkaran kimse.
cazi	Ayaklarını dikip parmakları üzerine oturan kişi.
cazi'	Üzüm çardağının üzerinde enine konulan, üzerine de üzüm çubukları serilen ağaç.
cazib	Çekici, cazibeli. * Hoş görünüşlü olup dikkati çeken.
cazibe	Çekme kuvveti. * Mc: Letafet zamanı. Hüsn-ü cemal.
cazibe kanunu	'Madde âleminde geçerli olan Cenab-ı Hakk'ın tekvini bir kanunudur. Bu kanuna göre iki madde birbirini aralarındaki mesafe ile ters orantılı; kütle ve miktarlarıyla orantılı olarak More…
cazibedar	f. Çekici, câzibeli.
cazim	Kat'i karar veren. * Gr: Cezmedici, cezmeden. Arabça bir kelimenin başına gelen bazı harfler o kelimenin sonunu sâkin okutur, o harfe de 'câzim' denir. Meselâ 'Lem More…
caziye	Doğurduktan sonra sütü azalmaya başlayan hayvan.
cazû	f. Cadı. Büyücü, sihirbaz.
cazz	Semiz,iri gövdeli adam.
çe	f. Küçültme edatı olap bu mânâ ile Farsça isimlere eklenir. ◊ (Bak: Çi)
ce'b	Kesbetmek, elde etmek, kazanmak. * Yaban eşeğinin büyüğü. * Kırmızı toprak boya. * Göbek.
ce'cee	Geri durdurmak. * Deveyi suya çağırmak. * Eşek boncuğu denilen bir boncuk.
ce'f	Düşmek.
ce'r (cuâr)	Tazarru etmek, yalvarmak. * Çağırmak.
ce's	Korkutmak, tahvif.
ce've	(C.: Cââ-Cevâ) Çömlek. * Örtü.
ce'vet	Kıtlık. * Bir şeyin üzerine örtülen. * Üzerine tencere konulan örtü. * Çömlek.
ce'y	Isırmak.
ceb'	(C.: Cebeât) Kızıl mantar.* (C.: Ecbu) Nakir dedikleri ağzı dar kap ki, içine su koyarlar. * Tehir etmek, sonraya bırakmak.
cebabire	Cebrediciler. Mütekebbirler. Zâlimler.
cebae	Üstünde birşey düzeltilen ağaç.
ceban	Korkak, ürkek.
cebanet	Korkaklık, ürkeklik. Korkulmayacak şeylerden bile korkmak. (Bak: Sırat-ı müstakim)
cebb	Bir kimsenin zekerini ve hayasını kesip hadım etmek. * Devenin hörgücünü kesmek.* Kökünden kesmek.
cebban	(C.: Cebâbin) Peynirci.
cebban(e)	Sahrâ. Bayram namazını kılacak yer. * Mezarlık.
cebbar	'(Sıfat-ı İlahiyedendir) İstediğini mutlak yapan, dilediğine muktedir olan. Büyüklük, azamet ve kudret sahibi. İmar eden Cenab-ı Hak. Kullarını ıslah edip tevbeye götüren Allah Teâlâ More…
cebbarane	Cebbarcasına. Cebbar olana yakışacak tarzda.
cebbarî	Cebbara mensub, cebbarlık, cebredicilik. Cebbarlık eden.
cebceb	Çok hasta deve yavrusu.
cebe	Zincir veya halkadan örme zırh. Cevşen.
cebe'	Kuyu içinden çıkan toprak ki, etrafına öbek öbek dökerler.
cebe-pûş	f. Zırh giyen.
cebeci	f. Eski Osmanlı İmparatorluğunun ordusunun zırhlı sınıfına mensub nefer.
cebel	Dağ, yüksek tepe. * Mc: Bir kavmin meşhuru ve büyüğü, âlim ve fâzıl kimse.
cebelistan	f. Dağlık, dağlık yer.
ceberut	Azametin daha dâimîsi ve bâtınîsi. Büyüklük. Hâkimlik. Kudret, celadet. Fart-ı kibir ve azamet.
cebha'	Büyük alınlı kadın.
cebhane	f. Barut, kurşun, gülle, top, tüfek ve benzerleri gibi levazımat-ı harbiye ve bunların bulunduğu yer.
cebhe	Yüz, ön taraf. Harp sahası. Muharebe edilen yer. * Alın. * Bir binanın veya o cinsten bir şeyin ön tarafı. * Gökteki ayın menzillerinden birisinin ismi olup arslan suretinin cephesidir, dört More…
cebin	(Cebân) Korkak. Cesaretsiz. * Alın.
cebin-sâ(y)	f. Alın sürücü, alın süren.
cebir	Zabtetmek. Zor. Kuvvet. * Bir şeyi ıslah ve tamir etmek, düzeltmek. * Bâtıl bir fırka. *Mat.: Harflerle yapılan hesab. * Tıb: Fevkalâde ameliyat, kırık kemiği sarıp bütünlemek. Kırık veya More…
cebire	Çıkık veya kırık olan bir uzva sarılan tahtalar. ◊ f. Halkın bir işe hazırlık yapması.
cebl	İhtira, ibda. Yoktan yaratma.
cebrail	(Cebril, Cibril) Cenab-ı Hakk'ın emirlerini Peygamberlere (A.S.) bildiren büyük melek. Peygamberimiz Resul-i Ekrem'e (A.S.M.) Kur'ân-ı Azimüşşân'ı vahiyle getiren melek More…
cebre	Kemik sarmakta kullanılan ağaç. * Tahta parçaları.
cebren	Zorla. Cebir ve kuvvet istimali ile. Kuvvet kullanarak.
cebrî	Zorla icra olunan, rızası olmadan zorla yaptırılan. * Cebriye fırkasından olan.
cebriye	Cüz'i irâdeyi inkâr edenlerin bâtıl mezhebi.
cebub	Sağlam yer. Muhkem. * Yeryüzü. * Katı ve galiz yer.
cebz	Çekmek, cezb.
çeç	f. Hububat elenen kalbur. * Harman savurmakta kullanılan yaba.
çeçek	f. Gül. Çiçek. * Gönül. * Çiçek hastalığı. * Vücutda çıkan ben.
ced'	Burun, kulak, el kesmek. * Hapsetmek.
ced'a	Kestikten sonra geri kalan nesne. * Hapsetmek.
ceda	Bol yağmur, rahmet. * Hediye, ihsan. İn'âm. * Avantaj, kazanç.
ceda'	Kıtlık ve şiddet senesi.
cedale(t)	Yer. Arz. Dünya. * Hurma koruğu, ham hurma.
cedavi	f. Hizmetçi aylığı.
cedavil	(Cedvel. C.) Cedveller. * Su yolları. * Listeler.
cedaye	Geyik.
cedb	Kısırlık. * Kusur.
cedced	Pek düz yer.
cedd	Babanın babası veya ananın babası. * Büyüklük, azimlik. * Kat'edip geçmek. * Tâli'li olmak. * Kesmek.
cedda'	Küçük memeli kadın. * Susuz çöl.
ceddat	(Cedde. C.) Nineler. Büyük anneler, anneanneler, babaanneler.
cedde	(C.: Ceddât) Büyük vâlide. Annâne, nine. * Yeni olmak.
ceded	Yassı, düz yer.
cedef	(C.: Ecdâf) Makbere, kabir, mezar. * Yemen diyarından gelir bir otun adı. (Bir kimse bu otu yese su içmeye muhtaç olmaz.)
cedel	Konuşmada kavga etme. Niza. Hakkı bulmak için olmayıp, galib görünmek için çekişme. (Diyalektik) * Man: Meşhur veya müsellem mukaddemelerden terekküb eden kıyastır.
cedel-gâh	f. Çekişme yeri. * Mc: Dünya.
cedelî	Tartışmaya, münakaşaya ait. Münakaşacı. Tartışmacı.
cedeme	(C.: Cüdem) Yaramaz dişi koyun. * Kısa boylu erkek.
cederî	Vücutta çıkan çiçek hastalığı.
cedes	Kabir, mezar.
cedgare	f. Reyler, tedbirler, çeşit çeşit yol.
cedh	Bir şeyi başka bir şeyle karıştırmak. * Sütü su ile karıştırmak.
cedi	Güneş medarının oniki burcundan birisi. Oğlak burcu. (Güneşin cenuba doğru inişinin en aşağı derecesini bildirir.) * Keçinin erkek yavrusu, erkek oğlak.
cedib	Kıtlık olan yer.
cedid	Yeni, kullanılmamış.
cedidan	Gece ile gündüz. * Yenilenen iki şey. Yenilenenler.
cedil	Devenin boynuna taktıkları ip.
cedile	Kabile. * Nâhiye. * Kuş kafesi.
cedir	Lâyık, münasib, uygun. * Nihâyet, son. * Etrafı duvarlı yer.
cediyye	(C.: Cedâyâ) Gövdeye yapışan kan.
cedl	Yaratmak, halk. * Kuvvet. * Sağlam bükmek. * Azâ, organ, uzuv.
cedr	(Cidr) Duvar. Hâil, perde, zar. * Bir ot adı.
cedûd	(C.: Cedâyid-Cüdüd) Sütü çekilmiş koyun.
cedva	Bol yağmur, rahmet. * Armağan hediye.
cedvar	Nebâtattan zerâvende benzer bir ottur ve mâcun yapılır.
cedvel	Liste. * Su kanalı. Kanal. * Doğru, düz çizgiler çizmeğe mahsus âlet.
cedy	(C.: Cidâ-Ecd) Oğlak. * Burç adı.
cedye	(C. Cedâyât) Eyer altına konulan keçe.
ceey	Su içmesi için deveyi çağırmak.
cef'	Kenara çerçöp atmak. * Zâyi ve bâtıl olmak. * Koparmak. * Bir kabı eğip içindekini dökmek.
cefa	Eziyet. Sıkıntı. Zulüm. * Bir şey yerinde durmayıp bir tarafa ayrılmak.
cefa ender cefa	Cefa içinde cefa. Azab içinde azab veya ayrılık.
cefa-dide	f. Cefa çekmiş, cefa görmüş.
cefa-keş	f. Eziyete dayanan, cefa çeken, acıya katlanan.
cefa-pişe	f. Gaddar, cebbar, zâlim. * Sevgili, mâşuk, sevilen.
cefaf	Kuru olma, kuruma.
cefakar	f. Eziyet eden, cefa eden. * Halk arasında: Eziyet çeken, cefa çekmiş mânalarında da kullanılır.
cefale	İnsan topluluğu.
cefaset	Hazımsızlık ıztırabı, sindirim zorluğu.
cefcaf	f. Hayâsız, ahlâksız kadın.
cefcef	Yüce, yüksek yer. * Katı yel.
ceff	Kurumak.
ceffah	Mütekebbir kimse, gururlu kişi.
ceffar	(Cefr. den) Cifirci. Cifir yapan kimse.
ceffe	Kalabalık, kütle. * Kalabalığın verdiği uğultu.
ceffet	Cemaat, topluluk, çok adet.
cefh	Fahirlenmek, mütekebbirlenmek, gururlanmak, kibirlenmek.
cefif	Kuru, kurumuş.
cefir	Ok koyulan kap, mahfaza.
cefl	Yağmuru yağmış bulut.
cefla	Umumi ziyafet.
cefn	Göz kapağı. * Asma çubuğu. * Bıçak ve kılıç kını.
cefnak	Gözleri büyük, rengi sarıya yakın bir kuşun adı.
cefne	(C.: Cifân) Su kabı, tekne, teşt. Büyük çanak.
cefr	Dört aylık keçi oğlağı. * Geniş ve örülmemiş kuyu. (Bak: Cifr)
cefv	Kaba muâmele.
cefve	Cefa, azar.
cefvet	Nezaketsizlik, kabalık, saygısızlık.
çeh	f. Kılıç, bıçak ve hançer gibi âletlerin kını, kılıfı. ◊ f. Kuyu, çukur.
cehabize	Hakikatlerden, gerçeklerden haberi olanlar.
cehad	Nimet az olmak. * Ot uzamayıp kalmak. * Su az olmak. ◊ Sağlam, katı yer.
cehadet	Tezlik, acelecilik.
cehalet	Bilmezlik, nâdanlık, ilimden ve her nevi müsbet mâlûmatdan habersiz olma. Cahillik.
ceham	Yağmur vermeyen bulut.
cehamet (cühumet)	Yüz pörtümek, donuk yüzlü olmak.
cehan	f. Cihân, dünya, küre-i arz, arz. * Sıçrayan, fırlayan, acele ve çabuk hareket eden.
çehan	f. Damlıyan, damlayıcı.
çehâr	f. Dört, erbaa.
çehâr-deh	f. Ondört.
çehâr-gâne	f. Dört unsur.
çehâr-pâ	f. Dört ayaklı hayvan.
ceharet	Sesin yüksek olması. Ses yüksekliği.
çeharüm	f. Dördüncü.
cehbez	(C.: Cehâbize) Basiretli, ileri görüşlü kimse.
cehcehe	Çağırmak. * Irak etmek, uzaklaştırmak.
cehd	Fazla çalışma. Güç ve kuvvetini sarfetme. İnsanın nefsine hâkim olması. * Azim, gayret, fedakârlık.* Takat.
cehele	(Cahil. C.) Câhiller. İlimden mahrum olanlar. Bilmeyenler. Nâdanlar.
cehemiyye	Cebriye'den Cehm bin Safvan mezhebi üzere 'Cennet ve Cehennem fânidir, iman mârifettir ve ikrar değildir' diyen bir tâife.
cehende	f. Fırlıyan, sıçrayan. * Sıçramış, fırlamış.
cehende-gî	f. Fırlayış, sıçrayış.
cehennem	'Allah yerine, tabiat, madde, sebepler vb. yaratılmış şeyleri ilâh kabul eden; Allah'a kul olacaklarına, arzularına ve heveslerine, başka insanlara ve mahlukata kul olanların More…
cehennem-nümun	f. Cehennem gibi çok azab verici.
ceher	Gündüzleyin bir şeyi görememek. (O kimseye 'echer' derler)
cehir	(Cehr. den) (C.: Cüherâ) Yüksek sesle, bağırarak ve açık olarak söylenen. * Güzel, dikkate değer.
cehiş	Halktan uzak olan.
cehiz	Karnından çocuk düşüren.
cehl	Câhillik, bilmemezlik, ilimden mahrum olmaklık, nâdanlık, tecrübesizlik, gençlik.
cehlistan	f. Cehâlet âlemi. Cahilliğin olduğu yer.
cehr	Görünmek, zâhir olmak. * Açıktan ve yüksek sesle olan söylemek veya okumak. * Tecvid'de: Harf hareke ile okunduğu zaman, mahreçte aralık kalmıyarak nefesin akmayıp, küllisi.
cehre	Açıkta ve belli olan şeyler. * Pamuk ve ipek sarılan masura.
çehre	f. Vech, yüz, surat. * Mc: Surat asmak, dargınlık. * Görünüş, şekil, zahir.
çehre-nümud	f.Yüzünü gösteren, yüz gösterici.
çehre-perdaz	f. Ressam.
cehren	Açıktan, alenen.
cehret	Görünmek, zahir olmak.
cehreten	Aşikâr sûrette, aleni bir şekilde, açıktan açığa.
cehrî	Aleni ve yüksek sesle vâki olan şey.
cehş (cühüş)	Medet edişmek. Başka kimseye sığınıp arkalanmak.
cehûd	Cıfıt, yahudi.
cehûf	Kuyudan suyu alıp yukarı çekmeye mahsus kova.
cehûl	Pek çok câhil.
cehûlâne	Pek câhilcesine.
cehûş	Oğlan, sabi.
cehva'	Açık.
cehve	İnsanın dübür yeri.
cehvere	Zâhir olmak, görünmek.
cehyer	Dişi ayı.
cehzam	Başı büyük, yuvarlak yüzlü kişi. * Esed, arslan.
çek	Çekoslovakya, Bohemya ahalisinden olan ve Çek'ce konuşan kavim ki, Osmanlı metinlerinde 'çeh' diye geçer.
çekan	f. Damlamış, damlıyan.
çeki	Odun gibi ağır cisimleri tartmada kullanılan 250 kiloluk ağırlık ölçüsü.
çekide	f. Gürz ve topuz gibi eski zamanlarda kullanılan savaş âletleri. * Damlamış.
çekimser	t. Taraf tutmayan.
çekre	f. Küçük su damlası. Su serpintisi.
cel'ab	Medine yakınında bir dağ. * Gözü çok iyi görmek.
cel'abe	Çok kuvvetli dişi deve.
cel'ad	Yoğun gövdeli şişman, kaba kimse.
celâ	Parlak, ruşen. Zâhir, açık.
celâ'	Gurbete düşmek, memleketinden ayrı olmak. Şehrinden ve meskeninden çıkmak. * Başkalarını çıkarmak. * Açık haber. * Ruşen olmak, parlamak.
cela'la'	Kirpi.
celab	f. Salkım küpe.
celabib	(Cilbâb. C.) Kadının bütün vücudunu örten ve dıştan giyilip bol olan çarşaf nevi. Yaşmaklar. Baş ve yüz örtüleri, ferâceler. (Bak: Tesettür)
celacil	(Cülcül. C.) Küçük çanlar, ufak çıngıraklar.
celadet	Yiğitlik. Bahadırlık. Kuvvet ve şiddetlilik. Muhkemlik. Salâbet, metânet.
celafet	Kabalık, yontulmamışlık.
celah	Başın iki tarafından saçın dökülmesi. * Devenin ağaç yemesi.
celahiz	Kaba, ağır.
celail	(Celile. C.) Celiller, büyük olanlar, yüceler.
celal	(Celâlet) Nihâyet derecede büyüklük. Azamet. Hiddetlilik, hışım.
celalî	Celal ismine dâir. İlâhi ve celale müteallik. Celal adlı kimselerle alâkalı olan. * Hicri XI. Asırdan önce Anadolu'da baş gösteren eşkiyaya verilen ad. * Sultan Celaleddin Melikşah More…
celalli	Çok çabuk kızan kimse.
celaze	Sazların perdeleri.
celb	Kendi tarafına çekmek. Çekmek, götürmek.
celbiz	f. Kement, ilmik. * Gammâz, koğucu, ara bozucu.
celbname	f. Mahkemeye çağırma kağıdı, celb kağıdı.
celbû	f. Nâneye benzer bir ot, sebze.
celbûb	f. Sarmaşık (bitkisi.)
celca'	Boynuzsuz koyun.
celcele	Çan sesi. * Gök gürültüsü. * Depretmek. * Gitmek.
celcelutiye	'Peygamberimizin Resul-i Ekremin (A.S.M.) derslerine istinâden, aslı cifir ve ebced hesâbı ile alâkalı olarak Hz. Ali (R.A.) tarafından te'lif edilen Süryânice bir kasidedir. Esas More…
celd	Lügat mânası, deri üzerine vurmaktır. * Fık: Muhsen olmayan mükellef zâni veya zâniyenin muayyen uzuvlarına vech-i mahsus üzere değnek veya kamçı ile vurmaktır. Bu ceza, mücrimin cildi yani More…
celda	Sür'at. Çabukluk. * şecaat.
celde	Fık: Suç işleyen birisine kamçı veya değnekle bir vuruş.
cele	Başın ön tarafının saçı dökülmek.
çele-çepe	f. Sağa sola.
celeb	Kesilecek hayvanları ve bilhassa koyun sürüsünü celbederek kasaplara satan tacir. * Tar: İstanbul sarayında ilk işe başlamış olan acemi. ◊ f. Fahişe. Orospu. * Çan.
çelebi	Efendi, kibar kimse. * Mevlâna postnişinine verilen ünvan. * Çelebi, Sultan Mehmed devrine kadar padişah oğullarına verilen ünvan idi. * Mevlânâ soyundan gelenlerle, mevlevilerin büyüklerine More…
celece	(C.: Cülec) Kafa, baş.
celed	Sütü ve yavrusu olmayan büyük deve. * Muhkem yer. * Samanla doldurulup anası önüne koyulan buzağı derisi.
celef	Yerden balçık küremek ve gidermek.
celem	Koyun kırkmakta kullanılan büyük makasın herbir yüzü.
celenfea	Şişman karınlı büyük deve.
çelenk	f. Eskiden kadınların süs için başlarına taktıkları mücevher veya madenlerden yapılmış sorguç. Halka şeklinde çiçek veya yapraklı dal demeti.
celenza	Arkası üstüne yatıp ayaklarını kaldıran kişi.
celesat	(Celse. C.) Meclisler, celseler.
celevat	(Cilve. C.) Cilveler. Hüsn-ü zuhûrlar.
celevla'	Mekân ismi.
celh	Doldurmak, dolu olmak.
celhe	(C.: Cülâhet) Gidermek. Yerinden ayırmak. * Nâhiye.
celi	Parlak, açık, âşikâr, meydanda. * Kur'an harfleri ile yazılan bir çeşit yazı.
celib	Satmak için bir yerden toplanılan şeyler. * Esir, köle, cariye. Satılık esir.
celid	Fazla celâdetli, bahadır. * Rutûbetli, kırağı, çiğ. * Buz.
celil	Celâlet ve celâdet sâhibi. Azîm, mertebesi yüksek.
çelipa	f. Haç, put, sanem. * Eğik ve kıvrık çizgi.
celis	Ekseri bir yerde oturan. Arkadaş. Birlikte oturan. ◊ Galiz, kaba nesne. Büyük ve sağlam olan şey.
celiyyat	(Celi. C.) Aşikâr, açık, aleni, meydandaki şeyler.
cell	(C.: Cülûl) Yerden birşey toplamak. * Gemi yelkeni.* Yaşlı olmak. * Kadr ve mertebesi büyük olmak. * Celil, büyük, ulu.
cellad	İdama mahkûm olanları idam etmeğe vazifeli olan adam. * Mc: Merhametsiz.
cellale	Necaset yiyen sığır.
celle	Celil oldu, celil olsun meâlinde ve Celle Celâluhu diye, Allah İsm-i Celali işitildiği veya anıldığı anda, tâzim makamında söylenir. ◊ Deve ve koyun tersi. * Az olarak insan More…
celm	Kesmek, kat'etmek. * Ululuk, büyüklük.
celmed	Kaya. Taş.
celse	Bir meclis veya mahkeme hey'etinin toplanmalarından tâtile kadar olan müzakere müddeti.
celu	f. Şakacı, lâtifeci kimse. * Kebap şişi.
celvet	Yerini, yurdunu terketme. * Tas: Abdin fenâfillah olup halvetten ayrılması.
celvetiye	Eskiden mevcud bir tarikat ismi.
celz	Seyretmek.
cem	Hükümdar, melik, şah. * Hz.Süleyman'ın (A.S.) nâmı. * İskender'in bir ismi.
çem	f. Naz ve eda ile salınarak yürüme. * Ziynetli, süslü, düzgün. * Cürüm, kabahat, suç. * Taam, yemek. * Mâna. * Kazanılmış, toplanılmış.
cem'	(C.: Cümu) Hurmanın iyi olmayanı. Farklı şeyleri bir yere getirmek mânasına mastar. * Az olarak cemaat için isim olur. * Toplama. Bir yere getirme, biriktirme. Yığma. * Gr: Arabçada (ve More…
cem'an	Bir yere toplamak suretiyle, toplanmış olarak.
cem'are	Galiz, kaba nesne. Yüksek taşlar. * Kabile ismi. * Küçük kuş.
cem'î	(Cem'. den) Cemiyete mahsus, cemiyetle alâkalı.
cem'iyyat	(Cemiyet. C.) Cemiyetler.
cem'iyyet	(Cemiyet) Topluluk, birlik. Hey'et. * Bir yere cem' olma. * Mânevi birlik teşkil eden cemaat.
cem'iyyetgâh	f. Toplantı yeri, toplanılacak yer.
cemaat	Topluluk. Bir yere toplanmış insanlar. Takım, bölük. * Fık: Bir imama uyup namaz kılan müslümanların heyeti. Bir mezhebe tâbi bir heyet teşkil eden ahali. * Aralarındaki münasebetleri din, More…
cemad	Cansız ve kurumuş olmak. * Yağmur yağmayan yer. * Sütü olmayan deve. * Donmuş, katı cisim.
cemadat	Katı cisimler, cansızlar.
cemadî	f. Ruhu olmayan, cansız madde. Câmid cisim.
cemaet	Her nesnenin şahsı ve cüssesi.
cemahir	(Cumhur. C.) Cumhuriyetler.
cemal	Yüz güzelliği. Fertteki güzellik. * Cenâb-ı Hakk'ın lütuf ve ihsânı ile tecellisi. * Hak ile söylenen doğru söz. * Hüsün.
cemalullah	Allah'ın cemâli.CEMAM: Rahat olmak. Dinlenip yorgunluğu gidermek. İstirahat etmek.
cemamih (cemûh)	Başı sert, yavuz at.
cemaş	Kadın ile oynaşan kişi.
cemaziyel ahir	Arabi ayların altıncısıdır. (Arabi aylar: Muharrem, Safer, Rabiyy-ül-evvel, Rabiyy-ül-âhir, Cemaziyel-evvel, Cemaziyel-ahir, Receb, şaban, Ramazan, şevval, Zilkade, Zilhicce'dir)
cemaziyel evvel	Arabi ayların beşincisidir. * Bir kişinin mazisi, geçmişi.
çember	(Bak: Çenber)
cemceme	Sözü gizli söyleme, harfleri tâne tâne söyleyip açık beyan edememe.
cemd	Donmak.
cemder	f. Bir cins bıçak veya kama.
cemed	Dondurmak. * Buz, kar.
cemedî	(Cemed. den) Buz gibi, çok soğuk, bârid.
cemel	Erkek deve. İbil.
cemen	f. Çardak.
çemen	Yeşil ve kısa otlarla kaplı yer, çimen. Ağaç ve çiçekleri olan yeşillik, çayır. * Pastırmaya konulan bir çeşit ot.
çemenistan	f. Bahçe, çimenlik.
çemenzar	f. Yeşillik, çayır.
cemerat	(Cemre. C.) Cemreler. Şubat ayında azar azar artan sıcaklıklar.
cemh	Sür'at yapmak, hız yapmak. * Huruç etmek, çıkmak. ◊ Gururlanmak, kibirlenmek.
cemi'	Cümle, hep, bütün. * Gr: Çokluk bildiren kelime. Çoğul.
cemian	Bütün, hep.
cemil	Güzel. * Cenab-ı Hakk'ın isimlerinden biri.
cemile	Hoşa gitmek için yapılan hareket.
cemilekâr	f. İyilik sever, güzel ahlâk ve huy sâhibi olan.
cemir	Zaman, dehr.
cemiş	Saçı yolunmuş. * Ot bitmeyen yer.
ceml	Yağ eritmek.
cemm	Çokluk. Mecmu. * Kuyuda biriken su. * Hırs ve tama ile mal biriktirmek.
cemma	Boynuzsuz koyun.
cemmal	Deveci, deve süren, deve sürücüsü.
cemmaz	Hızlı giden.
cemmaz-süvar	f. Hızlı giden bineğe binen kimse.
cemr	İnsanların bir araya toplanması. * Atın sıçrayarak yürümesi. * Ateş ve küçük taş vermek. * Bir kimseyi def etmek, kovmak.
cemra	Kuvvetli dişi deve.
cemre	(C.: Cimâr) Şiddetli karanlık. * Ateşli kömür parçası, kor. * İlkbaharda suya, yere, havaya düştüğü söylenen sıcaklık. * Hacıların Mina Vâdisinde şeytan taşlamaları.
cemreviyye	Divân şairleri tarafından bayramlar, baharlar gibi cemre sebebiyle, muasır olan büyük makamlı ve rütbeli kişiler için yazılan şiirler.
cemş	Saçı yolmak veya traş etmek. * Gizli ses. * Parmaklarının uçları ile çekmek. * Gazel söylemek. * Oynaşmak.
cemşasb	f. Hz. Süleyman Peygamber. (A.S.)
cemum	Yorga at. * Yürürken eşinen at.
cena	Yemiş toplamak. * Cem'etmek, toplamak.
cena'	Arka yumruluğu. Kamburluk.
cenab	Büyüklük ifade etmek için, hürmet maksadı ile söylenir. Cenab-ı Hak, Cenab-ı Resül-i Kibriya (A.S.M.)... gibi. ◊ (C.: Ecnibe) Evin etrafı, çevresi. * Cânib. * Nâhiye.
cenabet	Pis. Gusletmesi lâzım gelen kimse. * Uzaklık.
cenadif	Şişman, kısa boylu kimse.
cenah	Kanat, taraf, kısım.
cenaheyn	(Cenah. dan) İki kanat, iki yan, iki cenah. * İki hususiyetli.
cenaib	(Cenayib) (Cenibe. C.) Yedek hayvanlar, yedek binekler.
cenan	Gönül. Ruh. Kalb. Can.
cenanî	Kalbe âit ve müteallik olan. Kalben duyulan. (Arabça müfred, birinci şahıs sigası ile 'kalbim' mânasınadır.)
cenaze	(C.: Cenâiz) İnsan ölüsü.
cenb	Yan taraf. Koltuk altının aşağısı. * Def'etmek, kovmak. * Müştak olmak. * Bir yere gitmek için bir yere inmek. * Birisinin sevdiğinden dolayı kararsız ve muztarib bulunmak. * Büyük ve More…
çenber	f. Daire, def ve kalbur gibi şeylerin tahtadan olan dairesi. * Fıçı ve tekerlek gibi şeylere takviye edip, dağılmalarını önlemek için etrafını çevirecek tarzda geçirilen demir veya tahta More…
cenbî	Yan tarafa âit.
cenbiyye	Arapların kullandıkları bir cins eğri kamadır ki, yan taraflarına takarlar.
cencene	Sözü burun içinden söylemek, genizden konuşmak.
çend	f. Kaç tâne? Ne kadar? * Birkaç. Üç-beş gibi adet. * Herhangi bir şeyin yüzde biri.
çendan	f. Gerçi, her ne kadar. O kadar. Pek o kadar.
cendel	Nehirlerde bulunan ve büyükçe olan kaya.
cendere	yun. Tazyik. Baskı, basınç. * Dar dere, boğaz. * Kalın oklava. * Çamaşır ütülemeye mahsus iki ağaç üstüvaneden ibaret alet. * Mc: Sıkı ve dar yer.
çendî	f. Bir müddet, biraz.
çendin	f. Kaç, kadar, ne kadar, bu kadar.
ceneb	Susuzluktan böğrü ciğere yapışmak.
çeneb	f. Sünnet.
cenedil	(C.: Cenâdil) Taşlı yer. * Yuvarlak taş.
cenef	Hata ve cehilden dolayı haktan meyletmek. * Zulmetmek.
cenen	Mezar, kabir.CENG  (CENK): f. Top, tüfek ile harbetmek. Muharebe. Kavga. Harb. Savaş.
çeng	f. Pençe. * El. * Çalgı âletlerinden bir saz çeşidi. * Eğri büğrü.
ceng-azmüde	f. Savaş tecrübesi olan kişi.
ceng-cû	f. Kavgacı, dövüşçü, cenkçi.
çengar	f. Yengeç. * Bakır pasından yapılan yeşil boya.
cengaver	(C.: Cengâverân ) f. Cenkçi. Yiğit olan. Kahraman. İyi harbeden.
cengel	f. Orman. Ağaç topluluğu.
çengel	f. Pençe. * Bir şey asmağa yarayan alet. * Orman, ağaçlık yer.
cengelistan	f. Sık ağaçlık, orman, sazlık yer.
çengi	Zil ve kaşık vurarak oynayan dansöz ve rakkase ki, ekseriyetle çingene kızlarındandır.
cengiz	(Temuçin) Moğol Devleti'nin hükümdarlığını yapmıştır. İslâmî medeniyetleri ve kıymetleri tahribeden zâlim ve müstebid bir hükümdar olarak tarihe geçen bir kimsedir. Milâdi 1229'da More…
cengiziyan	f. Cengiz soyundan gelenler, bunlara tâbi olan kimseler.
cenh	Kuşun kanadını vurması.
cenî	Devşirilmiş, koparılmış olan. Meyve toplanması ve alınması.
cenib	Garip. * Hurmanın iyisi.
cenibe	(C.: Cenâib) Yedek hayvanı.
cenin	(Cenne. den) Ana karnındaki harekete başlıyan çocuk. * Gizli ve mestur, saklı olan şey.
ceniver	f. Sırat köprüsü.
cenk	(Bak: Ceng)
cenn	(Cünün) Bir şeyi setretmek, gizlemek. * Ana karnındaki cenin, gizli olmak.
cennân	Bahçıvan.
cennât	(Cennet. C.) Cennetler.
cennetmekân	Yeri cennet olası, makamı cennet olan meâlinde olup, vefat eden makbul ve sâlih kimselere hürmeten söylenir.
cennur	Arpa ve buğday döğdükleri yer.
centilmen	ing. Kibar erkek, çelebi, görgülü kişi.
cenub	Güney. Şimalin zıddı olan taraf.
cenubî	Cenuba âit, güney tarafında, cenûba dair ve müteallik.
çep	f. Sol, yanlış, falso.
çep şüden	f. Solak olmak. * Mc: Doğruluktan yüz çevirmek.
çep ü rast	Sağ ve sol.
çep-endaz	f. Hileci,hilekâr, hile yapan kişi.
çepel	Kirli, bulaşık, karışık, çamurlu.
çeper	Cidar, duvar.
cephane	(Aslı: Cebehane'dir) Barut vesair yanıcı maddelerin konulup, muhafaza edildiği yer. * Yanıcı maddeler levazımı.
cer	f. Yarık, çatlak.
cer'	Suyu yudumlayarak içme.
cer'a	Kumlu, otsuz yer.
çera	f. Niçin, niye böyle? * Mer'a. Otlak.
cera'	Suyu sora sora içmek.
cera'kuk (cera'kik)	Ekşi yoğurt.
çera-zar	f. Otlak, çayır.
cerab	Torba, dağarcık.
cerad	Çekirge. * Mc: Yağmacılar gürûhu.
cerade	(C.: Cerâd) Çekirge.
çerag	f. Işık. kandil. Lâmba. Mum. * Kutlu, mutlu. * Otlak. Mer'a. * Otlama. * Tekaüd. * Talebe.
çerag-çeşm	f. Evlat, çocuk, veled, insan yavrusu.
çeragan	f. Etrafı aydınlatma, şenlik. Kandil donanması, çırağan.
cerahat	Yaradan akan irin. Yaralı vücudda toplanan kandaki küreyvât-ı beyzâdan (ak yuvarlardan) mürekkeb kan. Yaradan akan beyaz akıcı cisim.
cerahor	Tar:  Osmanlılarda ordu hizmetlerinde kullanılan Hıristiyanlara verilen isim.
ceraid	(Ceride. C.) Cerideler. Gazeteler.
ceraim	(Cerime. C.) Cerimler, suçlar, kabahatlar, cinayetler.
çerakise	(Çerkes. C.) Çerkesler. Kafkasyada yerli bir kabilenin adı.
ceram	Hurma çekirdeği. * Kuru hurma.
çeram	f. Otlak.
cerame	Gövdeli olmak. Vücudu iri olmak. * Cesâmet.
ceramika	Musul yakınında Acem asıllı bir kavmin adı.
ceraye	Vakıf tarafından verilen erzak ve yiyecek.
cerayet	Câriyelik hâli.
cerazet	Oburluk.
çerb	f. Besili, semiz, yağlı. * Muvafık, münasib, uygun. * Temayüz, imtiyaz. Diğerlerinden fazla ve üstün olma.
çerb-ahur	f. İçinde yemi bol olan ahır. * Bolluk içinde yaşıyan kimse.
çerb-dest	f. Eli işe yatkın. Sür'atli, eli çabuk.
çerb-pehlu	f. Besili, semiz, gövdeli, yağlı.
cerba	Uyuz kadın.
cerban	Uyuz hastalığına tutulmuş olan, uyuz.
cerbeya	Mağrib ile şimâl arasında esen yel.
cerbeze	Aldatıcı sözlerle kurnazlık etme. Fazla sözlerle aldatıcılık. Haklı ve haksız sözlerle hakikatı gizleme.
çerbî	f. Tatlılık, yumuşaklık.
cerbiyye	Uyuz böcekleri.
cercar	Yaban maydanozu.
cercer	(C.: Cerâcir) Kağnı.
cercere	Deve sesi.
cercis	(A.S.) - (Circis) Taberi tarihine göre  İsâ Aleyhisselâmdan sonra gelmiş ve Filistinde yaşamış ve onun şeriatı ile amel etmiş olan bir peygamberdir.
cerd	Elbisesini çıkarma, elbisesinden soyma, çıplak hâle getirme. * Ot ve ağaç yetişmeyen yer.
cerda	Mahrum, çıplak. * Tüysüz, dazlak. * Çorak, verimsiz toprak, arazi. * Karıştırılmamış.
cerdahl	Büyük gövdeli deve. * İnsanların her işine itiraz eden.
cerdak(a)	(C.: Cerâdik) Yufka ekmeği.
cerea	(C.: Cere') Ot bitmeyen kumlu yer.
cereb	Uyuz hastalığı, uyuzluk.
cereb-nak	f. Uyuz hastalığına tutulmuş kimse, uyuz kişi.
cerec	Yüzüğün, parmağa geniş olması. * Taşlı, sert yer. * Muztarib. Iztırab ve acı çeken.
cerece	Büyük, geniş yol. * Ulu yol.
cered	f. Yaralı, mecrûh. ◊ Çıplak olma.
ceref	Bir kimsenin, kederden dolayı tükrüğünü yutkunup durması.
cerem	Ayrılmak. * Günâh. Cinâyet. * Hurma toplarken yere düşenleri yemek.
cerenfeş	Yanları etli ve büyük olan kişi.
cereng	f. Kılıç veya topuzun çarpmasından çıkan ses. Zil veya çan sesi.
ceres	Çan. * Zindan, hapis yeri. * Hayvanın boynuna asılan çıngırak.
cereş	Bir şeyi iri dövme, iri öğütme.
çeres	f. Zindan, hapishane. * Zulüm, işkence. * Mer'a, otlak. * Üzüm teknesi.
ceres-dar	f. Çıngırak taşıyan, çıngıraklı.
cerevhak	İplik yumağı.
cereyân	'Akma, akış, gidiş. Hareket. Akıntı. Gezme. Mürûr. Vuku, vâki olma. * Mc: Aynı fikir ve gaye etrafında toplananların meydana getirdikleri faaliyet ve hareket. Bu hareket; dinî, fikrî More…
cerez	Davarın art sinirinde olan bir hastalık.
cerez (cürüz)	Suyu kesik olan. * Otsuz yer.
cerf	Ahzetmek, almak. * Yıkmak, harap etmek. * Yerden bel veya kürekle bir şey atmak.
cergand	f. Bumbar dolması denen bir yemek çeşiti. * Işık. Işık konacak yer.
cerge	f. Bir mevki'de bulunan insan topluluğu.
cerh	Yara. * Baş ve yüzden başka uzuvlardan birisini yaralamak. * Bir kimseye söğmek. Taan etmek. Sözle gönül incitmek. * Birisinin fikrini çürütüp kabul etmemek. * Şahid, yalancı ve fâsık More…
çerh	f. Çark. Dolap. * Felek. Talih. * Dingil üzerine dönen. * Gök. * Def. * Zenberek. * Mancınık. * Elbise yakası. * Ok yayı. * Çakır gözlü doğan kuşu.
cerha	Yaralı, yaralanmış.
cerhetmek	Yaralamak. Herhangi bir meseleyi hak ve hakikatle çürütmek. Yanlış veya yalanını bulup hurafe ve bâtıl olduğunu isbât edip herhangi bir kimsenin veya cereyanın fikrini kabul etmemek.
çerhiden	f. Kendi etrafında dönmek.
ceri'	(Cür'et. den) Cesur, yiğit, delikanlı, gözü pek, cesaretli, yılmayan.
cerib	İmparatorluk zamanında Arabistan ülkelerinde kullanılan takriben 216 litrelik bir hacim ölçüsü. * Dönüm. * Eni ve boyu 60 arşın olan arazi ölçüsü. ◊ Uyuz hastalığına tutulan. More…
cerid	(C.: Cerâyid) Hurma budağı. * Yaprağı dökülmüş olan hurma ağacı.
cerid(e)	Çorak ve verimsiz yer.
ceride	Gazete. * Resmi dâirenin büyük hesablarının kaydedildiği defter. ◊ f. Yalnız, tenhâ.
cerih	(Cerh. den) Mecruh. Yaralanmış, yaralı.
ceriha	Yara. Çürüklük.
ceriha-dâr	f. Cerihalı, yaralı.
cerim	Kabahatli, câni, suç işlemiş. * (C.: Cirâm) Kuru hurma. * Hurma çekirdeği.
cerime	Suçludan alınan para cezası, cereme. * Günah, zenb, suç.
cerin	(C.: Ecrân-Ecrine-Cürün) Hurma kurutma yeri.
cerir	(C.: Cürür) Devenin boynuna taktıkları ip.
cerire	Kabahat, suç.
ceriş	İri bulgur. * İri dövülmüş tuz.
ceriz	Tasalı kimse. Hüzünlü, kederli olan kişi.
çerkes	Kafkas kavimlerinden biri. * Bu kavme mensub olan kimse.
cerm	(C.: Cürüm) Bir cins Arap sandalı. * Kat'. Kesme. * Günahkâr olma, günah işleme. * Koyun kırkma. * Sıcak, sıcaklık.
çerm	f. Hayvan ve insan derisi. Post.
cermen	Germen, Alman.
cermüze	f. Sefer ve misafirlik.
cerr	Kendine doğru çekmek. Çekmek. Cezb. * Para almak. * Uçurum. * Kale hendeği.
cerrah	Yarayı açıp tedavi eden, ameliyat yapan. Operatör.
cerrahhâne	Osmanlılarda ordu için cerrah yetiştiren müessese. Yüksek dereceli okul.
cerrahî	Tıpta operatörlük. * Ameliyatla ilgili.
cerrar	Cer yapan, para toplayan. * Yavaş yavaş giden asker alayı veya ordusu. Harp âletleri ile cihazlanmış ordu. * Desti satıcısı. * Ağır ağır giden. * Traktör.
cerrare	Sarı renkte küçük ve zehirli akrep.
cerre	(C.: Cürr-Cirar) Topraktan yapılan desti ve bardak. * Ağaçtan yaptıkları su kabı.
cerre çikma	Eski zamanda medrese talebelerinin, mübarek üç aylar olan Receb, Şaban ve Ramazanda köylere dağılıp halka, ahaliye dini nasihatlarda bulunmak, namaz kıldırmak veya müezzinlik etmek suretiyle More…
cerş	Bir şeyin kabuğunu soyma, bir şeyi kazıma.
cers (cirs)	Gizli ses. * Arının ağaçtan ve çiçeklerden emmesi. * Bir miktar zaman.
cerur	Çok miktar yemek.
ceruz	Obur, çok yiyen.
cerv	Küçük meyve. * Vahşi hayvan yavrusu. Enik.
cervel	Taş.
cery	Suyun ve diğer sıvıların akması. Cereyan.
cerz	Kat', kesme. * Yok etme, mevcudiyetini kaldırma. * Katletme, öldürme.
cerze	(C.: Cürüz) Yaş ot bağı.
ceş	f. Mavi boncuk.
çeş	f. 'Deneyen, sınayan, tadına bakan' mânâsına gelerek kelimelere eklenir.
cesa	Bir kimsenin elinin, çalışmaktan dolayı iri ve katı olması.
ceşa'	Çok hırslı olmak.
cesale	Çokluk, kesret.
cesamet	İrilik. Büyük olma, cesim olma.
çeşan	f. Topuz, gürz.
cesaret	Cesurluk, yiğitlik, korkusuzluk.
cesaset	Tecessüs, casusluk. Merak.
cescas	Kılı çok olan. * Bir otun adı.
cesed	Ten, gövde, vücut, beden. Ruhsuz vücud.
çeşende	f. Tadıcı, tadan, tadına bakan.
ceşer	Davarı otlamaya çıkarmak.
ceşib	Kaba ve galiz nesne.
çeşide	f. Tadmış. Tadılmış olan.
çeşiden	f. Lezzetine bakmak. Tadmak.
cesim	İri vücudlu. * Kebir. Ehemmiyetli. Büyük.
ceşir	Büyük çuval. * Ev önünde davar yürüyecek yer. ◊ Kir.
ceşiş	Bulgur.
cesis(e)	Hurma ağacının yeni çıkan budağı. (Fesîl-ün-nahl derler).
ceşişe	Bulgur yemeği.
cesk	f. Mihnet, keder, elem, gam, tasa. * Musibet, belâ, âfet, felâket.
cesl	Kıllı kimse. * Çok nesne, kesir.
cesle	Kara karınca.
cesm	Devam etmek, mülâzemet.
ceşm	Meşakkatli iş buyurmak, zor bir iş söylemek.
çeşm	f. Göz. Ayn. Dide.
çeşm-aşina	f. Göz aşinalığı olan, tanıdık.
çeşm-aviz	f. Yüz örtüsü, peçe.
çeşm-dar	f. Bekliyen, gözliyen.
çeşm-deride	f. Sıkılmaz, utanmaz, arsız.
çeşman	(Çeşm. C.) Çeşmler, gözler.
ceşn	f. Ziyafet, şölen. * Îd, bayram.
çeşn	(Çeşen) f. Bayram, îd. * Düğün. * Ziyafet, şölen.
çespan	Lâyık, uygun, münasib, muvafık, yakışır.
çespide	f. Lâyık, uygun münasib, muvafık, yakışır.
cesr(e)	Büyük deve.
cess	Koparmak. * Bal mumu. * İçinde arının kanadı ve gövdesi karışmış olan şey. ◊ Araştırma, tahkik etme, soruşturma. * El ile yoklama. * Yapışmak.
ceşş	Dövmek. * Kırmak. * Vurmak, darp. * Bir nesneyi pâk etmek, temizlemek.
cessame	Sefer yapmamış kişi. Seyahat etmemiş kimse.
cessas	Gizli şeyleri araştıran, gizli şeylere merak eden. Tecessüs sâhibi. ◊ Kireç ile bina yapan. Badanacı.
cessase	Kruvazör, harp gemisi.
cest	f. Sıçrayış, atlayış.
cestan	f. Atlıyan, sıçrayan.
ceste	f. Azar azar, bir parça. * Sıçrayış, atlayış. Hatve.
ceste ceste	Azar azar, parça parça, kısım kısım.
cesten	f. Atlamak, sıçramak. Kaçmak, kurtulmak. Atılmak.
cesur(e)	(Cesâret. den) Cesaretli, yiğit.
cesurâne	f. Yiğitçesine, cesaretli olarak, yüreklice, cesaretle.
çete	Bölük, birlik, takım. Bir reisin idaresi altında bulunan birlik. * Asker bölüğü, müfreze. * Çapulcu ve akıncı takımı.
çetin	Sert. * İnatçı, dik başlı. * Zor, güç.
çetr	f. Gece. * Gölgelik, çadır, şemsiye.
çetu	f. Perde, örtü.
çetuk	f. Serçe kuşu.
cev	f. Arpa.
cev'a	Bir kere acıkmak.
cev'an	(Cu'. dan) Acıkmış, aç, midesi boş.
cev-be-cev	f. Azar azar.
ceva'	Geniş. * Hasta. * Kokmuş su. * Aşktan, gamdan veya tasadan dolayı kalbin yanması.
cevab	Sorulan şeye söz veya yazıyla verilen karşılık. * Kabul etmemek. Reddetmek. * (Câbiye. C.) Havuzlar.
cevabat	(Cevâb. C.) Cevablar. Sorulan sorulara verilen karşılıklar. Mukabil sözler.
cevaben	Karşılık ve cevap olarak.
cevabî	Karşılık, cevap. * (Câbi. C.) Tahsildarlar, câbiler.
cevad	(Cevvad) Çok çok ihsan eden. Çok cömert.
cevadd	(Câdde. C.) Caddeler, büyük ve işler yollar, tarikler.
cevahir	(Cevher. C.) Cevherler. Çok kıymet verilen ve az bulunan şeyler, çok kıymetli mâden veya taşlar. * Mc: Çok kıymetli söz veya faydalı yazılar.
cevaib	Halk arasında gezen haberler.
cevaiz	(Câize. C.) Câizeler, verilen bahşişler, armağanlar.
cevâmi'	Toplu olan şeyler. * Câmi'ler. Mescidler.
cevamid	(Câmid. C.) Cansız, donmuş şeyler.
cevamis	(Câmus. C.) Camuslar, mandalar, kömüşler, su sığırları.
cevanib	(Cânib. C.) Cânibler, yanlar, taraflar.
cevanib-i erbaa	Dört taraf.
cevari	(Câriye. C.) Akıcı ve câri olanlar. * Hizmetçi kızlar. * Câriyeler, kadınlar.
cevarih	El, ayak gibi vücud azaları.
cevasis	(Casus. C.) Casuslar. Gizli şeyleri araştıranlar. Gizlilikleri öğrenip bilenler.
cevaz	Müsaadeli. Ruhsat, izin. Câiz olma. * Yol, tarik ve meslek.
cevazinc	Nilüfer çiçeği.
cevb	Kesmek. * Yırtmak. * Mesafe almak.
cevca'	Uzun ayaklı adam.
cevcem	Kızıl gül, verd-i ahmer.
cevder	f. Öküz.
cevdet	İyilik. Güzellik. Kusursuzluk. * Bir kimsenin, başkasının işini güzelce ve kusursuz olarak yapması. * Cömertlik. * Susuz olma.
cevebe	(C.: Cüveb) Bulut aralığı. * Dağ aralığı.
cevef	Bolluk.
cevelân	Dolaşma. Kaynama. Yerinde durmayıp gezme.
cevelângâh	Gezip dolaşılan yer. Cevelân yeri. Tâlim meydanı.
cevf	Boşluk. Oyuk. Çukur. İç boşluğu. * Orta, yarı. * Kof.
çevgan	f. Cirit oyunlarında atlıların birbirlerine attıkları değnek. * Baston, ucu eğri değnek.
cevh	Ulaşmak. * Bittih-i şamî denilen karpuz. ◊ Akmak. * Koparmak.
cevhan	Hurma kuruttukları yer.
cevher	Bir şeyin özü, esası. * Kıymetli taş. * Çelik üzerindeki nakış. * Edb: Noktalı harf. * Yalnız noktalı harflerin ebcedîsi hesab edilerek yazılan manzum tarih. * Harflerin noktası. * Fls: More…
cevher-dâr	f. Elmaslı. * Noktalı harf. Meselâ: Cim, şın harfleri gibi. * Eskiden kullanılmış tüfeklerden birinin ismi. * Siyah ve beyaz dalgalı, benekli kılıç.
cevhere	Bir, tek cevher.
cevi	Aşk galebesinden gelen şiddet ve hiddet, gam ve gussadan, müzahemeden gelen bir hastalık, maraz. * Kokmuş su. ◊ f. Akarsu, nehir, dere, çay.
çevik	t. Tez hareketli. Oynak. Çabuk hareket edebilen.
çevik çalak	Tez, hareketli, çalışan. Yerinde durmayıp hareket eden.
cevin(e)	f. Arpadan yapılmış şey. Arpa unu.
cevir	(Cevr) Cefa, eziyet, sıkıntı, üzüntü. Zulüm. * Tas: Tarikat adamının ruhen ilerlemesine mâni olan şey.
cevl	Tavaf etme.
cevlan	Şam'da bir dağ.
cevle	Dönmek.
cevn	Ak, ebyaz, beyaz. * Kara, esved. (Ezdattandır)
cevreb	(C.: Cevârib, Cevâribe) Çorap.
cevs	Bir şeyi arayıp istemek. ◊ Kaba, büyük nesne.
cevş	(C.: Cevâşin) Demir gömlek. * Göğüs. * Orta.
cevsak	Kasr, köşk, konak.
cevse	Köşk, kasr, konak.
cevsek	f. Düğme.
cevşen	Zırh.
cevşen-pûş	f. Zırhlı, zırh giyen.
cevşir(e)	f. Arpa çorbası. * Çulha.
cevv	Yer ile gök arası. Gök boşluğu. Fezâ. * Ev veya odanın içi.
cevvad	(Bak: Cevâd)
cevval	Dâim hareket hâlinde olan.
cevvaz	Malı toplayıp hayır ve tasadduk etmeyen kimse.
cevvî	Gök boşluğuna âit. Cevve dâir.
cevz	(C.: Ecvâz-Cevzât) Ceviz. * Her nesnenin ortası.
cevz (cevzân)	Malı toplayıp kimseye hayır ve sadaka etmemek. * Sallana sallana yürümek.
cevza	Astr: İkizler burcu. Gökyüzünün kuzey yarım küresinde yer alan iki tane parlak yıldızlı bir burcdur. Güneş, mayıs ayında bu burca girer.
cevzak	f. Kederlenme, elemlenme.
cevzeka	(C.: Cevzek-Cevâzik) Pamuk kozağı.
cevzekî	Koza satıcısı.
cevzel	(C.: Cevâzil) Güvercin yavrusu. * İğne deliği.
cevzenic	Cevizli helva.
cevzine	Cevizli helva.
cey'e	Gelmek.
ceya'	Yağmur.
ceyar	Gadaptan ve açlıktan dolayı göğüste olan hararet.
ceyb	(C.: Cüyûb) Cep. Gömleğin (yarığı) açıklığı. * Yaka. * Kalb.* Geo: Sinüs.
ceyd	(C.: Ecyed) Uzun boylu olmak.
ceyder	Kısa boylu.
ceyeşan	Kaynamak. * Hışm etmek.
ceyl	(C.: Ecyâl) İnsan topluluğu, zümre, kavim. * Nesil, batın, kuşak. * Yengeç.
ceylan	Geyik çeşidinden küçük, ince bacaklı, pek hafif ve çok koşucu bir kara hayvanı, gazâl.
çeyrek	f. Dörtte bir (Bak: Çâr-yek)
ceyş	Asker, ordu. En az dörtyüz nefer süvari ve piyadeden müteşekkil bir askeri kıt'a. * Dolup taşmak. * Ses, sadâ.
ceyvad	f. İttika', günahtan sakınma.
ceyyid	İyi, güzel, hoş. Saf.
ceyz	Döndürmek. * Dar etmek.
cez	f. Cezire, ada. Her tarafı su ile çevrilmiş olan kara parçası.
cez'	Ağaç kökü, ağaçların alt kısımları. ◊ Dereyi enine kesmek.
cez'(a)	Damarlı akik. Göz boncuğu adı verilen, kara alaca ve kıymetli bir süs taşıdır.
cez'a	Az nesne.
ceza	Karşılık, mukabil, ivaz. Cürüm veya günâh işleyenlere verilen azab. * Gr: Şart cümlelerinde ikinci kısım. (Bak: Şart)
ceza'	(C.: Cezeân-Cizâ') Altı veya dokuz aylık koyun. (Kurban olması caizdir). * İki yaşına girmiş koyun. * Arslan, esed. * Hayvana yulaf vermeyip hapsetmek. ◊ Hüzünle ağlayıp More…
cezaen	Cezâ olarak.
cezair	(Cezâyir) (Cezire. C.) Cezireler, adalar. * Kuzey Afrikada Fas ile Tunus arasında olan ülke ve bu ülkenin merkezi olan şehir.
cezalet	'Rekâketsiz ifade. * Güzellik. * Müdebbirlik, akıllılık. * Azim, büyük. * Edb: Kelimeler, ince veya sert söylenişlerine göre; elfâz-ı cezle veya elfâz-ı rakika diye ikiye ayrılır. More…
cezaze	Ekin biçmek. * Hurma kesmek. * Kıl ve yün kırkmak.
cezb	Kendine doğru çekme. * İçme.
cezbe	Tas:  Meczubiyet, istiğrak. Allah'ı hatırlayıp Allah sevgisi ile kendinden geçer bir hale gelme.
cezbe-eda	f. Cezbeli olmak. Çekici olmak
cezbedar	f. Cezbeli, çekici.
cezbetmek	Çekmek, ikna etmek, sevdirmek.
cezea	(C.: Cezaât-Cizâ) Beş yaşına girmiş deve. * İki yaşına girmiş koyun. * Üç yaşına girmiş sığır ve at.
cezeb	Adamın ağzında tükrüğü kesilmek. * Hayvanın sütü az olmak.
cezebat	(Cezbe. C.) Cezbeler. (Bak: Cezbe)
cezel	Yoğun ve kuru odun ağacı. * Kesmek, kat'. ◊ (C.: Cezlan) şâd olmak.
cezer	Havuç. * Aslanın yediği et.
cezf	Kesmek. * Sürmek. * Evmek.
cezf (cüzâf)	Bir şeyi ölçmeden tartmadan almak.
cezh	Hediye, atâ, bahşiş vermek.
cezia	(C.: Cezâyi) Koyun sürüsü.
cezil	Bol. Çok. * Edb: Peltek ve bozuk olmayan kelime.
cezim	(Bak: Cezm)
cezir	(Bak: Cezr)
cezire	Ada. Dört tarafı su ile çevrilmiş toprak parçası.(Üç tarafı su ile çevrili kara parçasına yarımada denir.)
cezl	Kalın odun. Tomruk. * Sağlam. Metin. * Güzel ve muhkem fikir. * Rekik olmayıp doğru ve dürüst olan söz veya kelime. * Kâmil, dirayet sahibi, akıllı ve olgun adam.
cezlan	Saadetli, mutlu, sevinçli.
cezm	(Cezim) Kat'î karar. Yemin. Kararlaştırmak. * Kesmek. * Niyet. Tahmin. Takdir. * İlzam. * İcâbe. * Gr: Arabçada kelime sonundaki harfi sâkin okumak. Kur'ân-ı Kerim okurken harfleri More…
cezm (cizm)	Her nesnenin aslı. * Ağacın kökü. * Kesmek, kat'.
cezma	Kulağı kesik koyun. * Kulağı delik koyun.
cezme	Kamçı. * Ağaç parçası. * İp parçası. ◊ Bir kere yemek.
cezmen	Kestirip atmak sûretiyle.
cezmî	Kat'î niyet ve karara ait. Cezm.
cezr	Kök, asıl, temel. Bünyâd. * Kesmek. *Mat.: Kendi misline darbolunmakla (çarpılmakla) bir sayı meydana getiren rakam (Kare kök). Üç, dokuzun cezri'dir. Dokuz, üçün meczuru'dur. More…
cezre	Kasaplık koyun, keçi gibi davar. * Semiz koyun.
cezrî	Köklü. Kat'î. Köke âit ve müteallik.
cezu'	Çok sızlanan, kıvranan, feryad eden. Allah'tan gayrısından imdad bekleyen.
cezur	(C.: Cüzür) Boğazlanacak deve. Hem erkeğe hem dişiye denir. (Boğazlanacak yere meczer derler. Boğazlayan kimseye cezzar derler.)
cezz	Kesmek, biçmek.
cezzab	Fazla çekici olan. Cezub. Çok cezbeden.
cezzaf	Ağ ile balık tutan balıkçı.
cezzar	Zâlim. Gaddar. Kanlı. * Deve kasabı.
çi	(Çe) f. Ne? Nasıl? (Soru edatı) * Taaccüb ve hayret yerinde de kullanılır.
ci'zare	Kısa boylu tıknaz kimse.
çi-gune	f. Nasıl, ne çeşit, ne türlü.
cial	(C.: Cüul) Ocaktan çömlek ve tencere gibi sıcak şeyleri tutup indirmekte kullanılan bez.
ciale (ca'yile)	Rüşvet.
ciar	Ucunu bir kazığa bağlayıp bir ucunu da beline bağlayıp kuyuya inilen ip.
ciba	Toplanmış, birikmiş su. ◊ f. Odun.
cibab	Car dedikleri kaftan. * Ağaç aşılamak. (Ekseri hurma ağacında kullanılır.)
cibah	(Cebhe. C.) Cebheler, alınlar.
cibal	(Cebel. C.) Dağlar.
cibave	Toplamak. Cem'etmek.
cibayat	(Cibâyet. C.) Vergi, câbilikler, gelir toplamalar.
cibayet	Vergilerin, devlet gelirlerinin tahsili. * Büyük vakıfların ayrı vazifeliler tarafından idare edilen kısımları.
cibill	(C.: Cibillât) Yaratılmak. * İnsanlardan bir grup.
cibillen kesira	Çok insanlar.
cibillet	Huy, fıtrat, yaradılış, tabiat, cibilliyet.
cibillî	Cibilliyet. Yaratılıştan olan. Asıl maya, huy, tabiat, tıynet.
ciblet	Yaratılmak.
cibr	Az-çok, zorla olgunlaşmak, kemal bulmak.
cibrîl	Cebrâil, Ruhül Kudüs. Cenâb-ı Hakdan (C.C.) Peygamberimize (A.S.M.) vahiy getiren melek.
cibs	Kansız, hissiz. Hayırsız, alçak kimse. * Alçı taşı, kireç.
cibt	Put, sanem, salib.
cibve	Toplamak. Cem'etmek.
cid	Gerdan. Süslemeye lâyık boyun. Güzel boyun.
cidad	Hurma kesecek vakit.
cidal	Sözle mücadele. Ateşli konuşma. Niza. * Muharebe. Cenk. Kavga.
cidalcu	f. Harpçi. Kavgacı.
cidale	(Bak: Cedalet)
cidar	Duvar. * İki yeri birbirinden ayıran zar, perde.
cidd	Çalışmak. Ciddiyetle yapmak.
cidden	Şaka olmayarak. Gerçekten. Ciddi olarak.
ciddî	Gerçek. Hakikat. * Ağırbaşlı, hâlleri sakin olan kişi. * Mühim.
ciddiyat	Hakiki sözler. Ciddiyetler.
ciddiyet	Ciddîlik. * Ağırbaşlılık, sakin hâllilik. * Ehemmiyet.
cide	Batı Karadeniz bölgesinde Kastamonu vilâyetine bağlı bir ilçe.CİF:  ing. Bir malın fiyatına, nakliye ve sigorta ücretinin de katılmış olduğunu gösteren bir kısaltma.
çide	f. Devşirilmiş, toplanmış.
cifan	(Cefne. C.) Çanaklar.
cifar	(Cefr. C.) Geniş kuyular.
cife	Kokmuş et, ölü hayvan, leş.
cife-gâh	f. Leş ile, lâşe ile dolu olan yer.* Mc: Dünya.
çifitlik	Yahudilik, Yahudi cinsiyet ve mezhebi. * Münâfıklık.
cifne	(C.: Cifnân) On kişi doyabilecek kadar büyük çanak ve büyük tas. * Bağ çubuğu.
cifr	(Cefr) Harflere verilen sayı kıymeti ile, geleceğe veya geçen hâdiselere, ibarelerden tarih veya isme dâir işaretler çıkarmak ilmidir. (Bak: Ebced, İlm-i Cifir)
ciğer	f. Ciğer. Bağır. * Keder, sıkıntı, elem. * Avaz.
ciğer-dâr	f. Yürekli, ciğerli, cesâretli.
ciğer-der	f. Ciğer söken, ciğer parçalıyan.
ciğer-dûz	f. Ciğeri delip geçen.
ciğer-fürûş	f. Ciğerci, ciğer satan.
ciğer-gûşe	f. Evlât, yavru. * Sevgili. Mâşuk.
ciğer-hûn	f. Ciğeri kanlı. Çok acıklı.
ciğer-pâre	f. Sevgili yavru, evlâd.
ciğer-şükâf	f. Ciğer parçalayan. Çok acı veren.
ciğer-sûz	f. Çok acı. Ciğer yakar derecesindeki teessür.
çiğir	t. Yeni açılan patika yolu. * Ayak izi ile karlı yerde açılan yol. * Başkalarının da uyabileceği yeni bir tarz ve yol. * Çığın açtığı iz, yol.
cihad	(Cehd. den) Düşman ile muharebe. İlim ve imanla, sözle, fiile, mal ve canla bütün kuvvetini sarf etmek.
cihadî	(Cihadiyye) Cihada mensub, savaş işleriyle alâkalı. * II. Sultan Mahmud devrinde harp masraflarına mukabil olmak üzere kesilmiş olan sikke.
cihan	f. Dünya, kâinat, âlem.
cihan-ârâ	f. Cihanı süsliyen, dünyayı bezeyen.
cihan-bân	f. Cihanın bekçisi, dünyanın koruyucusu olan. Allah. Hükümdar.
cihan-bin	f. Dünyayı, cihanı gören. Allah. * Göz.
cihan-cu(y)	f. Dünyaya hâkim olmaya çalışan sultan, hükümdar.
cihan-değer	f. Cihan kıymetinde. Çok kıymetli.
cihan-dide	f. Cihanı görmüş. Tecrübeli. * Meşhur, nâmdar.
cihan-efruz	f. Cihanı, dünyayı aydınlatan.
cihan-gerd	f. Dünyayı dolaşan, cihanı gezen.
cihan-gir	f. Meşhur, cihanı zabteden, fâtih.
cihan-nevred	f. Cihanı gezen, dünyayı dolaşan.
cihan-nüma	f. Dünyayı gösteren harita veya coğrafya. * Çatının üzerinde her tarafa nezareti olan açık taraça. * Meşhur Türk Âlimi Kâtib Çelebi'nin 1654 (Hicri: 1065) tarihinde çizdiği Asya.
cihan-pesend	f. Cihana meydan okuyan.
cihan-sâlâr	f. Cihanın başkanı, büyüğü ve kumandanı olan, padişah.
cihan-sitan	f. Cihanı zapteden. Padişah, hükümdar.
cihan-şümûl	f. Cihan vüs'atinde, dünya çapında, cihanı alâkadar eden. Dünyayı kaplayan.
cihan-sûz	f. Cihanı yakan, güneş. * Mc: Çok zulmeden.
cihaniyan	f. Dünya ahalisi olan insanlar.
cihar	(Cehr. den) Sesle, sadâ ile ve alenen söyleme ve okuma. ◊ f. (Bak: Çâr)
çihar	f. Dört. (Bak: Çâr)
cihar-i yar-i güzin	f. Dört halife: Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali (R.Anhüm)
ciharen	(Cehr. den) Alenen, açık olarak.
cihas	Kalabalık, müzâhame.
cihât	(Cihet. C.) Cihetler, taraflar, yönler.
cihât-i sitte	Altı cihet. Altı taraf. (İleri, geri, sağ, sol, yukarı, aşağı taraflar.)
cihaz	Âlet ve edevat.* Gelinin lüzumlu şeyleri. Çeyiz. * Cenazenin kaldırılması için lâzım olan eşya.
cihazat	(Cehâzât) (Cihâz. C.) Cihazlar, maddî manevî âletler, lüzumlu edevat.
cihet	(C: Cihât) Yan, yön, taraf. * Sebeb, mucib. * Vesile, bahane. * Evkafça olan vazife, maaş. * Yer, mahâl, semt.
çihil	f. Kırk (sayı). * Mc: Çok, ziyade, fazla.
cihnam	Derin kuyu.
cihre	(C.: Cihar-Echâr) Bir kimseye sığınmak.
cil	Cemaat, insan güruhu. Millet. Boy, aşiret, kuşak.
çil	(Çihil-Çehl) f. Kırk. * Mc: Çok.
cilâ	Parlaklık, parlatma, perdaht, lostura.
cilahik	Eskiden kemankere ile ve şimdi de tüfek ile atılan yuvarlak nesne.
cilanger	f. Çilingir.
cilas	Beraber oturma.
cilaz	Kamçının ucuna bağlanan kayış. ◊ Toz, gubâr.
cilbab	Kadın feracesi. Çarşaf. (Bak: Celâbib, Tesettür)
cilbend	Büyük cüzdan. Evrak koymaya mahsus birçok gözlere ayrılmış cüzdan şeklinde çanta ki, koltuk altına alınır.
cild	Deri. * Meşin. * Kitab kabı. * (Masdar olarak) Kitabın dikilip kap geçirilmesi. * Bir büyük kitabın bölündüğü kısımların her biri.
cild-ger	f. Ciltçi, mücellit.
cildiyye	Cilt hastalıkları bölümü.
çile	f. Eziyet. Sıkıntı. * İplik. * Yay kirişi. * Tas: Dervişlerin kapalı bir yere çekilerek ibadetle geçirdikleri kırk gün.
çilekeş	Çile çekmiş. Çile dolduran, dert çeken.
cilen ba'de cilin	Devirden devire, asırdan asıra.
cilf	Boş küp.* Kırılmış, ufanmış köpek esfeli. Arı kovanı. * Kuru ekmek parçası. Kuru ekmek kenarı. * Yüzülüp karnı çıkmış ve başı ile ayağı kesilmiş koyun. * Her nesnenin parçası. * Hoyrat, More…
cilfe	Kalem yongası.
cilhabe	Büyük olan şey, kebîr.
cill	Ekin biçildikten sonra yerde kalan sap ki, 'anız' derler.
cille	Büyük, ulu nesne. Kebîr ve azîm.
çille	Farsça (40) rakamını gösteren (Çihille) kelimesinin telaffuzunda aldığı şekildir. Daha çok (Çile) şeklinde söylenir. (Bak: Çile)
cillevez	İnce kabuklu, uzunca fındık. * Köknar.
cilm(e)	Üzüm çubuğundan kestikleri değnek.
cilnar	(Cüllenâr) Gülnar. Nar çiçeği.
cilse	Bir çeşit vurmak.
cilt	(Bak: Cild)
cilvah	Geniş ve dolu olan deve.
cilvaz	(C.: Celâvize) Kethudâ. Reis.
cilve	Esmâ-i İlâhînin tecellisi. * Tecelli. * Güzellere yakışır duruş ve davranış. Dilberâne hareket. Naz ve edâ. Hoşa giden görünüş.
cilvegâh	(Cilve-geh) f. Cilve edilecek yer, cilve yeri.
cilveger	f. Cilve ve naz eden. Cilveli. * Tecelli eden.
cilvekâr	f. Cilveli. Nâzenin.
cilvekünân	f. Cilve yaparak.
cilvenümâ	f. Cilve yapan, cilve gösteren, cilve eden.
cilvesaz	f. Cilveli. Nazlı. Gönül alan.
cilvezet	Mâni olmak. Men'etmek.
cilz	Süngü demiri. * Kamçının ucundan tuttukları yer.
cilze	(C.: Cilzâ) Sert ve sağlam yer.
cim	( harfinin arapça adı olup ebced hesabında üç sayısının karşılığıdır. ◊ Gulamperest olan kimse.
çim	f. Rutubetten hasıl olan yosun.* Kesilmiş çimenli yerler.
cima'	Cinsi münâsebet. Çiftleşmek. * Zamm etmek.
çimaci	Vapurda ve iskelede çımayı atıp tutmak vazifesiyle görevli tayfa.
cimah	Binicisi zabtedemediğinden, atın serkeş olup binicisini istememesi.
cimal	(Cemel. C.) Erkek develer.
cimam	Kuyu içinde suyun toplanması ve çoğalması.
cimar	Toplu kabile. * Süvari alayı.
cimnastik	yun. Vücud organlarını alıştırıp kuvvetlendirmek için yapılan idman. Beden terbiyesi.
cimri	f. Hasis, varyemez, pinti. Elindeki mal veya parayı harcayamıyan ve türlü sıkıntılara katlanarak daha çok biriktirmeye çalışan kimse. Cimrilik, müsriflik (savurganlık) gibi İslâmda kötü huy More…
cimse	Rengi gökrek kızıllığa yakın kıymetli bir taş.
cin	(Bak: Cinn)
çin	f. 'Derleyen, toplayan' mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. ◊ f. Büklüm. * Çatıklık. Buruşukluk. Kıvrım.
cinab	Hayvanlara vurulan damga ve nişan.
cinaî	(Cinâiyye) Cinayetle alâkalı.
cinan	(Cennet. C.) Cennetler.
cinare	Esterâbâd ile Cürcân arasına derler.
cinas	Benzeyiş, münâsebet. * Edb: Birçok mânâya gelebilen söz, imalı, telmihli söz. telâffuzu bir, mânası ayrı olan kelimelerin bir sözde bulunması. Bunu yapmaya 'tecnis' denir, o More…
cinayat	(Cinayet. C.) Büyük cezâları gerektiren suçlar. Cinayetler.
cinayet	Adam öldürmek, katl. (Bak: Câni)
cinayet-kâr	f. Cinayet işleyen.
cinaze	Tabut. İçine cenaze konulan sandık.
cincin(e)	(C: Cenâcin) Göğüs kemiği.
çine	f. Kuş yemi.
çinende	f. Devşiren, toplayan, toplayıcı.
cinh	Gece karanlığı.
cinn	Bir cins ateşten yaratılmış olup, dünyanın insandan sonra en mühim sekenesidir.
cinn sûresi	Kur'ân-ı Kerim'in 72. sûresi olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
cinnet	Delilik.
cinnî	Cinn taifesinden olan.
cins	Nevi'. Boy, soy, kavim, kabile. Aynı çeşitten olmak.
cinsî	Cinsle ilgili, cinsle alâkalı. ◊ Zırh yapıcı.
cinsiyet	Bir kavim ve kabileye mensub olma. * Bir cins ile alâkalı olma.
cinun (cinan)	Gece karanlık olmak.
cinzab	Yaban havucu.
çipil	Gözleri ağrılı ve kirpikleri dökülmüş kimse. * Çepel.
cir	f. Aşağı, alt. * Eldiven, kayış vs. gibi şeyler yapılabilen tabaklanmış deri.
cir'et	(Cer'et- Cür'et) Bahadırlık, kahramanlık, şecaat. * İkdâm etmek.
cirab	(C.: Ecribe-Cireb Cerbân) Dağarcık.
çirag	f. Fitil, kandil, mum, lâmba. * Çırak. * Talebe, öğrenci, şakird. * Tekaüd, emekli, emekliye ayrılmış olan kişi.
ciraha	(C.: Cirâh-Cirâhât) Yara.
ciran	(C.: Cürün) Devenin boynunun önünde boğazlanacak yerinden boğazı çukuruna kadar olan yer. ◊ Komşular. * Müşteriler.
ciranta	yun. Poliçeyi, senedi devir ve havale eden şahıs. ◊ yun. Bir senedi ciro eden kimse.
cirar	(Cerre. C.) Toprak testiler.
ciraye	Suyun ve diğer sıvıların durmadan akıp gitmeleri.
cirban	Yaka.
cirbet	Ekinlik, mezra.
circir	Maydanoz.
circis	Mühür yapılan mum. * Toprak. * Küçük üvez. ◊ (Bak: Cercis)
cire	f. Çırak, uşak ve hizmetçilere verilen yevmiye, yemek ve para.
çire	f. Mâhir, maharetli, becerikli. * Bahadır, kahraman, yiğit, cesur. ◊ f. Niçin? Çerâ?
çire-dest	f. Becerikli, eli işe yatkın olan.
çiregî	f. Bahadırlık, kahramanlık, yiğitlik. * Ustalık. Mâhirlik.
ciret	Komşuluk.
cirf	Büyük nesne.
cirî	Yılan balığı. (Fâriside mermahi derler.)
ciris	Sazan balığı.
ciriş	Ceset.
cirit	Düşmana atılmak üzere yapılmış ucu demirli, sert tahtadan kısa mızrak. Sulh zamanlarında talim mahiyetinde yapılan karşılaşmalara cirit oyunu denirdi. Türklerin makbul bir sporu idi.
ciriyya	Tabiat, mizac, fıtrat, yaradılış. * Huy, haslet.Adet, alışkanlık.
çirk	Kir, pas, pislik, murdarlık, necaset. * Yarada olan irin ve kan.
çirk-âb	f. Pis su.
çirkâf	f. Çirkef. Pis su. Pis. * Terbiyesiz. Edebsiz.
çirkin	f. Güzel olmıyan. * Çok kirli. * Kanlı, irinli çıban veya yara.
cirm	Vücud, ten, cüsse, hacim, büyüklük. * Cansız cisim. * Yıldız.
cirman	Organlarla birlikte vücut.
ciro	ing. Bir senet veya havalenin alacaklı tarafından diğeri namına çevrilmesiyle üzerine buna dair şerh verilmesi.
cirre	Devenin karnından çıkarıp çiğnediği geviş. * Yapağı denilen yün.
cirriyye	Kursak.
cirs	Temel, kök, menşe, kaynak, menba.
cirşab	Hasta olduktan sonra zayıflayıp gövdede çıban çıkmak.
cirsam	Divanelik, delilik. * Öldürücü zehir. * Zatülcenb.
ciryal	Altının kırmızılığı. * Bir cins kırmızı boya. * Temiz renk. * Şarap.
cirye	Suyun akması ve şırıldaması. * Cereyan.
cisad	Kan. Safran.
çisan	f. Ne gibi? Nasıl?
cisim	(Cism) Varlığı bilinen, hayyiz olan, mekânı, ciheti, uzunluğu, genişliği ve derinliği olan şey.
cismanî	(Cismaniye) Bedene mensub, vücutla alâkalı. * Mânevi ve ruhani karşılığı. Maddi ve cisimli olmak.
cismen	Cisim itibariyle, cisim olarak. Vücutça, bedence.
cisr	(C.: Cüsûr-Ecsür) Köprü. Ağaçtan olan köprü.
çistan	f. Bilmece.
civan	f. Cevan. Taze. Genç.
civanan	(Civân. C.) f. Gençler.
civanî	f. Gençlik.
civanmerd	Sözünde sağlam. İyilik sever. Kahraman.
civar	Çevre, yöre, etraf. * Yakın yer, yakın komşu.
civariyyet	Komşuluk, yakınlık, aynı civarda oluş.
civata	Arkası iri başlı ve ucu somun geçmek üzere yivli vida. Başlıca potrelleri, demir ve tahtaları birbirine bağlamaya yarar.
cive	f. Civa. (Hg)
civelek	Tar:  Yeniçeri Ocağı'nda bulunan ve aşçıbaşı maiyetinde yaver gibi kullanılan gençler. * Canlı, hareketli ve neş'eli deve yavrusu veya genç.
ciya'	(Câyi'. C.) Karınları acıkmış olanlar, açlar.
ciyadet	Tazelik, yenilik. * İyilik, güzellik.
ciyef	(Cife. C.) Lâşeler, leşler. Cifeler.
ciyet	Bozulmuş, değişmiş olan su. Bir yere toplanıp birikmiş olan su.
çiz	f. Şey. Nesne.
ciz'	Ağaç kütüğü. Ağaç kökü. Kuru direk. Hurma ağacının kökü. Hurma ağacı. * Çatı örtüsünde kullanılan ağaçlar. (Bak: Hanin-i ciz') ◊ Derenin dar ve kısık yeri.
cizal	Hurma toplama.
cizaret	Deve kasaplığı.
cize	Dere kenarı.
cizfe	Küçük sürü.
cizirman	'Hurma yaprağının aslı; yâni dibi ki, yaprağı dökülünce ağaçta kalır.'
cizl	(C.: Cüzul-Eczâl) Büyük odun ağacının kökü, tomruk.
cizle	Bir büyük yığın hurma.
cizme	Deve sürüsü. * Koyun sürüsü.
cizmir	Ağaç kütüğü.
cizn	Kök. * Ağaç kütüğü.
cizye	Vergi. Haraç. Müslümanların fethettikleri yerlerde, müslüman olmayanlardan alınan ve devlet teminatı altında bulunmanın karşılığı olan vergi. (Bak: Haraç)
cizyedâr	f. Cizye adı verilen vergiyi toplıyan memur, cizyeci.
coğrafya	'Yeryüzünün şimdiki hâlini çeşitli cihetlerden inceleyen ilim. Bölümlerinden olan Fizikî Coğrafyada: Karalarla denizlerin durumları ve iklimleri; İktisadî Coğrafyada: Toprak mahsulleri.
çolpa	f. Bir ayağı sakat olan. * Yürürken ilk defa sol ayağını atan. * Mc: Beceriksiz. Eli yakışıksız.
cömert	Eli açık, ikramcı, kerem sahibi.
çömez	Medresede talebeye ve müderrise hizmet ederek ilim öğrenen kimse. Talebe yamağı.
conta	Birbirinin üzerine kapanan iki madeni parça arasında, açıklık kalmamasını te'min etmek için konulan karton, kösele, lâstik vs. şey.
cop	Polis ve polis görevlisi askerlerin taşıdığı, kauçuktan yapılma sopa.
çopra	Balık kılçığı. * Sık çalılık veya sazlık. * Uzunca boylu olan tatlı su balığı.
cu	f. Custen fiilinin emir kökü. Gelecek misâlde olduğu gibi birleşik kelimeler yapılır. ◊ f. Akarsu, ırmak, nehir, çay.
çü	f. (Teşbih ve tâlil edatı) Gibi. * Dikkat. * Ahenk.
cu'	Açlık.
cu'an	(Cu'. dan) Aç olarak, acıkmış olarak.
cu'bub	(C: Ceâbib) Fitil ucu. * Çirkin ve kısa boylu adam.
cu'bus	Ebleh, ahmak.
cü'cü'	Gemi göğsü. Kuş göğsü.
cu'l	Ücret, mukabil, karşılık. * Ayak kirası. * Padişahın etbâından aldığı mal.
cu'mus	Pis, necis.
cü'ne	Hokka.
cu'şum	Galiz, kısa boylu adam.
cu'şuş	(C.: Ceâşiş) Kötü huylu, kısa boylu.
cü'şuş	Göğüs. Sadır.
cü'zer	(C.: Câzer) Geyik buzağısı. * Yaban sığırının buzağısı.
çub	f. Ağaç değnek, sopa. * Çöp.
cüba'	Korkak.
cübab	Devenin sütünün üstüne gelen köpüğü.
çuban	f. Çoban, sığırtmaç.
cübar	Ziyan olmak. Heder olmak. * Üçüncü gün.
cübb	Kuyu. * Küp. Kulpsuz desti. * Vaktiyle zindan gibi kullanılan çukur, susuz kuyu.
cübbe	(C: Cübeb) Şeâir-i İslamiyeden olup, giyilmesi sünnet olan dış kıyafetini teşkil eden, bilhassa namazda giyilen uzun ve bolca bir libas.
cübcübe	(C.: Cebâcib) Korkutmak. * Yağ koymağa mahsus deri zenbil ve büyük desti. * Çok su. * Erimiş yağ.
cübcübiyye	İşkembe yemeği. (Onu pişirip satana işkembeci mânâsına 'cübcübî' derler.)
çube	f. Oklava.
çubek	f. Değnek, sopa. Davul tokmağı.
cüble	Hörgüç.
cübn	(Cübün) Ürkeklik. Korkaklık. Korkak olmak. * Peynir.
cübne	Korkaklık.
cübnî	Peynirci. * Peynir hâlinde olan şey.
cübu'	Tehir etmek, sonraya bırakmak. * Yönelmek, rücu etmek.
cübüll	(C: Cübüllât) Yaratılmak, hilkat. * Kesir, çok.
cübün	Peynir. * (Cebin. C.) Alınlar.
cuce	f. Civciv.
cud	Cömertlik. Sahilik. Eli açık olmak. Muhtaçların vaziyetlerini, durumlarını bildirmeğe meydan vermeksizin lütuf ve ihsanda bulunma hâleti. Mücahede-i diniye ve neşr-i hakaik-ı Kur'aniye More…
cud u kerem	Cömertlik, eli açıklık.
cud u sehavet	Cömertlik ve eli açıklık, sahilik.
cüda	f. Ayrılık. Ayrılmış.
cüda'	Ölüm. Mevt. * Hayvana muzır olan otlak, çayır.
cüdad	Çulha yumağı. * Eski kaftan. * Küçük ağaç.
cüdat	(Câdi. C.) Dilenciler, sâiller.
cüdayi	f. İftirak, ayrılık.
cüdcüd	(C.: Cedâcid) Orak kuşu derler bir büyük böcek ki yaz aylarında öter.
cüdd	Cem'etmek, toplamak. * Yol üstünde olan kuyu.
cüddet	(C.: Cüded) Dağ arasındaki yol. * Şekil, tarz, işaret. * Çizgi.
cüded	Dağ yolları. Yol gibi olan izler. * Bir rengi diğer renkten ayıran çizgi.
cüdera'	(Cedir. C.) Yakışanlar. Lâyık olanlar, liyâkat sahibi olanlar.
cüdere	(C: Cüder) Ur dedikleri yumru. (İnsan bedeninde çıkar)
cüderî	Kabarcık denilen hastalık. * Çiçek hastalığı.
cudi	Hz. Nuh'un (A.S.) tufandan sonra gemisi ile sahile çıktığı dağın ismi. * Şırnak İlinin 6 kilometre güneydoğusunda bulunan bir dağın adı.
cüdran	(Cedr. C.) Duvarlar.
cüdube	Kıtlık.
cüdür	(Cidâr. C.) İnce deriler, zarlar. * Duvarlar, setler.
cüfaen	Beyhude, boşuboşuna, faydasız yere.
cüfaf	Kurumuş.
cüfafe	Dağılmış kuru ot.
cüfal	Selin kenara attığı çör çöp. * Davarın yünü ve kılı çok olmak. * Kıllı kimse. * Bol.
cüfale	Su kenarında olan çörçöp.
cüff	İçi boş olan şey. Kof. * Dimağa işlemiş olan baş yarığı. * Hurma çiçeğinin kabuğu. * Cemaat, topluluk. * Yarısı kesilip kova olmuş olan çürük ve eski kırba.
cüfre	Bir şeyin ortası. Mezar. * Boşluk. Çukur. * Göğsün içerisi. Sadır.
cüft	f. Tek olmayan. Eşi olan. Çift.
cüfte	f. Benzer, eş, denk, müsavi. * İnsan veya hayvan sağrıs. * Hayvan çiftesi.
cüfur	Zayıf olmak.
cug	f. Öküz boyunduruğu.
çug	f. Su arkı. * Boyunduruk.
cugd	Baykuş.
çuhadar	Ayak hizmetinde bulunan çuha elbiseli yahut çuhadan olan perdenin haricinde emre hazır bulunan hademe.
cuhaf	Zarar ve ziyân edici, zarar verici nesne, muzır. * Çok yemekten şişip ishal olmak. * Ölmek, mevt.
cühal	Zehir.
cuhale	İğne deliği.
cuham	İnsanı zayıflatan ve gözleri irinleten bir hastalık.
cühd	Kuvvet, tâkat.
cuhdub	(C.: Cehâdib) Ayakları uzun, yeşil çekirge.
cühela	(Câhil. C.) Cehele, cühhâl. Cahiller. Bilgisizler.
cühera	(Câhir. C.) Yüksek sesle açık olarak söylenenler.
cuhfe	Medine yakınında bir yerin adıdır ve Şam ehli orada ihram giyerler.
cühhal	(Câhil. C.) Bilgisizler, câhiller.
cuhr	Yer deliği.
cühud	Bilerek inkâr etmek. Bildiği hâlde yanlış söylemek. * Peygamberimiz Resul-i Ekremi (A.S.M.) bildikleri ve mukaddes kitablarında O'nun evsâfını okudukları hâlde inkâr eden Yahudiler. More…
cuhuz	Çıkmak, huruç.
cul	(C.: Ecvâl) Akıl. * Rey. * Kuyu duvarı. Aşağısından yukarısına kadar kuyunun taraflarından her bir tarafı. ◊ f. Çaylak.
cülab	Gülsuyu, cüllâb. * İshal veren şerbet, müshil.
culah	f. Örümcek, ankebut. * Çulha, yâni dokuyucu, nessâc.
cülahek	f. Örümcek, ankebut. * Küçük dokumacı.
cülal	(Celil) Ulu, büyük nesne, azim.
cülale	Büyük dişi deve.
cülazî	Kocaman ve kuvvetli. İriyarı. * Hâdim, hademe, hizmetkâr. * Kilise veya manastır uşağı. * Papaz veya keşiş.
cülb (cilb)	Su olmayan bulut.
cülban	Burçak dedikleri hububat cinsi.
cülbe	Yara iyi olduğunda üstünde olan ince deri.
cülcül	(C.: Celâcil) Ufak çıngırak, küçük çan.
cülcülân	Susam.
cülesa	(Celis. C.) Beraber oturanlar.
cülhab	Dere, vâdi.
cülhub	Dizleri büyük olan kadın.
cüll	(C.: Cilâl-Ecille) Çul. * Gül. * Her nesnenin büyüğü ve muazzamı.
cülla	(C.: Cilel) Büyük emir.
cüllab	f. Cülâb, gülsuyu.
cüllah	Çok sel.
cüllas	(Câlis. C.) Cülus edenler, oturanlar.
cülle	Hurma koydukları kap. * Hurma yükü.
cülmud	Kaya.
cülmüd	Sesi çok çıkan ve kuvvetli olan kimse.
cülüban	Sahtiyandan yapılan dağarcığa benzer bir kap.
cülube	Başka yerden satmaya getirilen şey.
cülud	(Cild. C.) Ciltler, hayvan derileri.
cülul	Kişinin, yerinden başka yere çıkması.
cülünbak	Diş gıcırtısı. * Kapı gıcırtısı.
cülus	Oturuş. Oturma. * Padişahın taht'a oturması.
cülusiyye	Taht'a çıkan hükümdarlar veya padişâhlar için yazılmış yazı veya söylenmiş şiir. * Hükümdarın tahta çıktığı ilk gün verdiği bahşiş.
cülza	Sağlam deve.
cum'a	Toplanma. * Perşembeden sonraki gün. Müslümanların kudsî tâtil günü olup, o güne mahsus namazla mükelleftirler. Memur ve işçilerin cuma namazı vakti serbest bırakılmamaları din hürriyetine More…
cum'a sûresi	Kur'an-ı Kerim'in 62. ve Medine-i Münevvere'de nâzil olan sûresi.
cum'at	(Cum'a. C.) Perşembeden sonra gelen günler. Cum'alar.
cüma'	Toplamak. Cem'etmek.
cümâde	Arabi ayların beşinci ve altıncısının adı.
cümah	Kibirlenmek.
cümale	(C.: Cümâlât) Gemi urganı.
cümame	(C.: Cümâm) Yuvarlak inci. Kıymetli taş. Gümüşlü boncuk. Büyük inci tanesi. Gümüşten yapılıp dizilen inci gibi toplar.
cüman	İri inci.
cümane	Tek inci.
cümase	Soğuk, berd.
cümaz	Gümüşlü boncuk.
cümbüş	(Bak: Cünbiş)
cümcüme	(C.: Cemâcim) Baş kemiği, kafatası. * Ağaç çanak. * Arabdan bir kabile.
cümd	(C.: Cümâd-Ecmâd) Yüce, sağlam mekân. ◊ Taş.
cumeat	(Cum'a. C.) Perşembeden sonra gelen günler. Cum'alar.
cümel	(Cümle. C.) Cümleler. Birden fazla anlama gelen sözler. Mecmular. (Bak: Cümmel)
cumhur	Halk topluluğu. Hey'et, takım. Aynı kararı veya hükmü kabul edenler. * Âlimlerin çoğu, ekseriyeti. * Seçimle idare edilen devlet. * Bir yere toplanmış kum, toprak.
cumhur reisi	Cumhuriyetle idâre olunan memleketlerde Devlet Reisi.
cümhure	İçi boş kemik.
cumhuriyet	Devlet reisi, millet veya Millet Meclisleri tarafından seçilen hükümet şekli. Demokraside temsili hükûmet şekli. Halkın hür olarak seçtiği temsilciler (Millet vekilleri ve senatörler) More…
cumhuriyet-perver	f. Cumhuriyetçi, cumhurcu.
cümle	Hep, bütün, tam. * Gr: Tam mânâyı ifade eden, kaideye uygun söz.
cümle kapisi	Sarayın büyük kapısı. * Dış kapı.
cümle şirân-i cihân	f. Cihânın bütün arslanları.
cümle-i fiiliye	f. Fiil ile başlayan arabça cümle. Fiil cümlesi.
cümle-i ismiye	f. İsimle başlayan arabça cümle. İsim cümlesi.
cümleten	Bütün, hep, kâffeten, cemian, hep birden.
cümma'	Bir araya gelerek toplanmış şey, küme.
cümmah	Temrensiz, ucu yuvarlak ok. (Oğlancıklar onunla ok atmayı öğrenirlerdi)
cümmar	Hurma yağı denilen beyaz bir maddedir ve hurma ağacının başından çıkar ve araplar onu yerler.
cümmel	(Cümel) Harflerin, sayı kıymetine göre hesaplanması. Ebced. (Bak: Ebced) * Bir kaç urganın birleştirilmesinden meydana gelmiş olan çok kalın gemi halatı.
cümmet	Suyun biriktiği yer. * Başta toplanan saç. * Omuzlara inen saç.
cümmeyz	İncire benzer bir yemişin adı.
cümre	Süvari alayı, bin atlı cemaat.
cümse	Hurma koruğu.
cumu'	Toplanmalar. Cemi'ler.
cumuat	(Cum'a. C.) Perşembe gününden sonra gelen günler. Cum'alar.
cümud	Donuk. Katı. Sert. * Mc: Gayretsiz. * Soğukluk.
cümudiye	Büyük buz dağ. Glâsiye. Buzul. Aysberg.
cümum	Suyu çok olan kuyu. * Su kuyuda çok olmak (mânâsına mastardır).
cümûs	Donmak.
cümza	Seri davar.
cümzan	Hurma nevilerinden bir hurma.
cümze	Toplanmış hurma.
çun	f. (Tâlil edatı) Ne zaman ki, çünkü, şu sebepten ki, gibi, şâyet, zirâ, nasıl, niçin, çerâ.. den beri mânalarına gelir.
çün	f. Gibi. * Zira, çünki, madem ki. * Nasıl, nice.
cun (cuni)	Karnı ve kanadı kara olan bağırtlak kuşu cinsinden bir kuş.
çun ü çira	f. Nasıl ve niçin.
cünabe	f. İkiz çocuk.
cünaf	Kuruluk.
cünah	Bir şeyi basıp meylettiren sıklet demek olup, harec, sıkıntı ve alel-ıtlak ism-i vebal mânasına da gelir ki, 'günah' kelimesinin aslı budur.
çunan	f. Öyle böyle.
çünan	f. Böyle. Bu şekilde. Bunun gibi.
cünbân	f. 'kımıldanan, kımıldatan, sallanan, oynayan, oynatan, hareket eden' mânâlarına gelir ve sıfatlar yapar. Dünbâle-cünbân: Kuyruk sallayan.
çünbek	f. Atlama, sıçrama.
cünbide	f. Sallanmış, kımıldanmış, hareket etmiş.
cünbiş	f. Kımıldanma, hareket. * Zevk, eğlence, cünbüş.
cünbiş-geh	f. Cünbüş yeri, eğlence yeri.
cünbüde	Kümbet, kubbe.
cünbuh	Kalın, uzun ve yüksek nesne. * Büyük bit.
cünbüş	Zevk, eğlence. * Hareket, kımıldanma. * Uta benzer bir çalgı. (Doğrusu: Cünbiş'tir).
cünbüz	Kemer, kubbe, kümbet.
cünd	Er, asker. Ordu. * Bir kimsenin yardımcıları. * Şehir.
cündeb	(Cündüb) Bir nevi çekirge. * Mc: Yağmacı.
cündî	Süvâri, sipâhi, ata iyi binen, binici.
cündüb	(C.: Cenâdib) Bir nevi çekirge.
cünduh	Büyük çekirge.
cûne	(C.: Cuven) Attarların kutusu ve tablası.
cüneyd	Küçük asker. Askercik.
cünh	Koruma, esirgeme, himâye ve muhafaza etme.
cünha	Suç, kabahat. Te'dib cezâsına müstahak olanın suçu.
çunin	f. Böyle.
çünki	f. Zira, şundan dolayı ki, şuna binaen ki, şu sebebden ki.
cünnab	Bitişik olan iki yemiş.
cünnar	Çınar.
cünnet	Örtü, kadın başörtüsü. * Yağan. * Kalkan.
cünu'	Yüzü üstüne düşürmek.
cünüb	Cenabetlik. Şer'an yıkanıp temizlenmeye mecburiyet hâli. * Irak, uzak, baid.
cünud	(Cünd. C.) Askerler. Ordu.
cünuh	Yöneliş, meyil.
cünun	Delilik, cinnet. Delirmek. * Çok olmak. * Otun uzaması.
cur	Belde ismi.
cur'a	Tek yudum. Bir içimlik. Bir yudumluk.
cür'a	Bir yudumluk su. İçim, yudum.
cür'a-riz	f. Damla damla döken.* Bir çeşit ibrik.
cur'aten	Bir yudumluk.
cür'et	Yiğitlik, cesaret. Korkmayarak ileri atılmak.
cür'et-yâb	f. Cesur, cesaretli, yiğit, delikanlı, atılgan, gözüpek, cür'etkâr.
cür'etkâr	f. Cesur, cesaretli, yiğit, delikanlı, atılgan, gözüpek.
cürade	Soyulmuş nesne.
cüraf	Sel yolu. Selin aktığı mecrası.
cürah	Yara.
cürahüm	İri gövdeli davar.
cüraşe	Tuz döğülürken etrafına düşen iri parçalar.
cüraz	Polat. Demir. ◊ Keskin.
cürbüz	İnsanlar arasında fesâdçılık yapan gaddâr kişi.
cürce	(C.: Cürâc) Heybeye benzer bir kap.
cürcur	Deve başı.
cürd	Tüysüz, kılsız. * Cilt hastası (deve). * Tüyleri kısa olan (at). * Bitki örtüsü olmayan (arazi). * Piyâdesiz (süvâri).
cürdan	At ve eşek zekeri.
cürde	Çorak bölge. * Çıplak vücut. * Atlı asker.
cürde askeri	Eskiden hacca giden kafilelerin muhafızlığını yapan asker.
cürez	(C: Cirzân) Tarla faresi.
cürf	Dere kenarında selin, dibini yalayıp oymuş olduğu bıçık üzerinde kalan toprak veya çamur çıkıntısıdır ki, her an için yıkılıp çökmeğe hazır bir vaziyette bulunur.* Estiyan adı verilen bir ot. More…
cürfüş	Yanları etli olan şişman kimse.
curh	(Curha) Yara. Yaralama.
cürh	(C.: Cüruh) Yara.
cürha	Birtek yara. * şehadette yani şahidlikte bir tek hükümsüzlük sebebi.
cürhüm	Yemende bir kabile.
cürm	(Cürüm) Kabahat, kusur. Hatâ. İsyan. Günah. Kanun hilâfına hareket.
cürm-nak	f. Suçlu, kabahatli.
cürmane	f. Ceza, mücâzat.
cürmuk	(C.: Cerâmik) Çizme.
cürmuz	Küçük havuz.
cürn (cerin)	(C: Cüren) Hurma kurutulan ve harman yapılan yer.
curnal	(Bak: Jurnal)
cürre	Cesur, cesaretli, cür'etkâr, cür'et-yâb, yiğit, delikanlı, gözüpek, atılgan. * Uçan her çeşit kuşun erkeği. * Bir zira' miktarı ağaç.
cürre-baz	f. Atmaca kuşu. * Erkek şahin veya akdoğan. * Hızla uçan ok.
cürş	Yemen diyarında bir yerin adı. * Başı tırnakla taramak.
cürşu'	Büyük karınlı deve.
cürsum	(C: Cerâsim) Her nesnenin aslı.
cürsume	(Cürsâm) Kök, asıl, temel. Bir tohumun özü. İlk hücrelik. * Gırtlak kapağı. * Karınca yuvası.
cürsun	Üzerine binâ yapmak için duvardan dışarı uzattıkları ağaç.
cürub	Beddualar, bed ve kötü dualar, fenâ sözler.
cürüf	Uçurum, yar.
cüruh	(Cürh. C.) Yaralar.
cürum	Sıcak, çukur yer.
cürûn	Bezin eskimesi. * Yumuşak olmak. * Bir nesne aşınmak. * Alışkanlık, itiyat.
cürüz	Verimsiz çorak yer.
cürvaz	Karnı büyük olan kişi.
cüryaz	(C: Cerâyız) Karnı büyük olan.
cürz	(C: Cirzan) Köstebek.
cürzum	(C: Cürâzim) Çok yiyen kişi.
cuş	f. Coşmak, kaynamak. Taşmak. Deprenmek.
cuş u huruş	f. Kaynayıp taşma. Neş'e ve âhenk. Coşup taşma.
cûş-aver	f. Coşturucu, coşmaya sebep olucu.
cüşa'	Çok yemekten dolayı genirmek.
cüsacis	Büyük deve. * Kılların veya otların sık ve çok olup birbirine karışması.
cuşacuş	f. Çok coşkun, taşkın. Pek coşkun ve taşkın bir sûrette.
cüsad	Karın ağrısı.
cûşak	f. Kaynama.
cüsal	Tarla kuşu.
cüsale	Sonbaharda dökülen yapraklar.
cüsam	Büyük, geniş. Eni fazla olan. ◊ Uykuda gelen ağırlık, kâbus.
cuşan	f. Coşup kaynayan.
cüşem	Deve göğsü.
cüses	(Cüsse. C.) Cüsseler, gövdeler, bedenler, cisimler, kalıplar, cesetler.
cüseym	Cisimcik. Küçük cisim.
cüseymat	(Cüseym. C.) Küçük cisimler, cisimcikler.
cuşide	f. Coşmuş, kaynamış.
cuşir(e)	f. Dokumacı.
cuşiş	f. Kaynama, coşma.
cüsman	Organlarla birlikte vücudun tamamı. * Her nesnenin cismi ve cesedi.
cüşre	Öksürük. * Göğüs sertliği.
cüsse	Gövde, kalıp, beden.
cüsse-dâr	f. İri yapılı, cüsseli kimse, irikıyım kişi.
cüst	f. Araştırma, arama.
çüst	f. Çevik, çabuk hareketli. Seri-ül-hareke. * Dar, sıkı. * Muntazam, mükemmel, düzgün. Yakışıklı.
cüst ü cu	Arayıp sorma, araştırma, arama.
çüstî	f. Atiklik, çeviklik, çabukluk.
cüsu	Diz üstünde çökmek.
cüsu'	Tamahkârlık, pintilik, harislik, cimrilik.
cüşu'	Durmak, kıyam. * Huruç etmek, çıkmak. * Hafif yay.
cüsum	Kuşun, uyuması vaktinde göğsünü yere koyup çömelmesi. Çömelip oturmak. * Uykuda gelen ağırlık. Kâbus. * Oturmak. ◊ (Cisim. C.) Cisimler. Ecsam.
cüşüm	Kısa boylu, tıknaz kimse.
cüsur	(Cisr. C.) Köprüler.
cüşur	Sabah yerinin ağarması.
cüsüvv	Kurumak, yebs. * Donmak, cümud.
cüsve	Bir yere biriktirilmiş taş.
cüsy	Diz üstüne çökmek.
cuudet	Kıvırcıklık.
cuur	Hurmanın gayet yaramazı, iyi olmayanı.
cüvad	Susamak.
cüval	f. Çuval.
çuvaldiz	Çuval ve ona benzer çul vs. dikmeye mahsus büyük iğne.
cüvalik	(C.: Cevâlik) Çuval.
cüvan	(Bak: Civân)
cüvar	(Civâr) Yakınlık. Komşuluk. * Himâyet, korumak. * Riâyet. * Süt emen deve yavrusu. * Karga sesi. * Öküz avazı.
cüveyre	Küçük câriye, câriyecik.
cüvvet	Kırba yaması. * Bir parça yer. * Siyaha yakın boz renk. * Demir pası.
cuy	f. Nehir, akarsu, ırmak, dere, çay.
cuy-çe	f. Küçük ırmak.
cuya(n)	f. Arayan, arayıcı.
cuybar	f. Akarsu, nehir, dere, çay, ırmak. * Irmak kenarı.
cuyem	f. (Cüsten, aramak mastarından 'arıyorum, ararım' mânasınadır.) (Bak: Cû)
cuyende	f. Arayıcı, araştırıcı, isteyen.
cüyud	(Cid. C.) Gerdanlar, boyunlar.
cüyuş	(Ceyş. C.) Ceyşler, askerler, neferler, erler. Ordular.
cüz	Kısım, parça. Bir şeyin bir parçası. * Kitab forması. * Küllün mukabili. * Kur'ân-ı Kerim'in otuzda bir parçası. * Kanaat. İktifâ eylemek. * Düğümü sağlam yapmak. Bir şeyi More…
cüz'i	Azdan olan. Parçaya âit olan. Biraz. Pek az. Kıymetsiz. Mühim olmayan. Esasa ait olmayan. Cüz'e âit olan. Külli olmayan.
cüz'iyyat	Cüz'î olan şeyler. Ufak tefek şeyler. Mânası düşünüldüğünde zihinde ortaklık kabul etmeyen şeyler. Mânası başka şeylere şâmil olmayanlar.
cüz'iyyet	Azlık, cüz'î oluş.
cüzae	Bıçak sapı.
cüzaf	Götürü pazar.
cüzam	(Cüzzam) Hansel basilinin (mikrobunun) sebep olduğu bulaşıcı bir deri hastalığı.
cüzame	Hasaddan sonra ekinden bâki kalan ekin.
cüzare	Devenin etrafı (ayakları ve başı gibi.)
cüzaz	Kesilmiş ve parçalanmış olan şey.
cüzaze	(C.: Cüzâzât) Pâre pâre etmek, ayırmak, kesmek. Ağaçtan yemiş düşürmek. ◊ Bez kırpıntısı.
cüzbend	Bir çeşit cüzzam hastalığı. * Ciltçi.
cüzeyr	Kök dalı, ince kök.
cüzeyre	Küçük ada, adacık. Etrafı su ile çevrili küçük kara parçası.
cüzhan	f. Kur'ân-ı Kerim cüzlerini okuyan kimse.
cüzur	(Cezr. C.) Kökler.
cüzve	(Cezve-Cizve) (C: Cezey-Cizey) Kalın ağaç parçası. * Ateş közü.
cüzzam	(Bak: Cüzam)
cüzzet	Kaftan.
dâ'	(C: Edvâ) Maraz, hastalık. * Meşakkat, zahmet.
da'	Arabçada 'bırak' mânasına emirdir. Meselâ: ◊ Def'etmek, kovmak. Terketmek.
da' mâ keder	Keder veren şeyi bırak.
da'at	Horluk, zelillik.
da'bel	Kurbağa yumurtası. * Güçlü, kuvvetli deve.
da'ca'	Gözü çok siyah ve büyük olan kadın. (müz: Edac)
da'cele	Gitmekte ve gelmekte tereddütlü olmak.
da'd	Husumet, düşmanlık.
da'da	Aklı ve fikri olmayan kişi. * Her nesnenin zayıfı.
da'da'	Güzel dur mânasına gelir ve düşecek ve dayanacak yerde söylenir.
da'daa	Koyunu ve keçiyi çıkarıp sürmek. * Sallamak. * Bir kimseye 'güzel dur' demek. * Miktarı çok olsun diye depretip çevirmek ve doldurmak. ◊ Yakmak. Yıkmak. * Hor ve zelil More…
da'fak	Bol ve geniş olan şey. Vâsi.
da'k	Ovmak. * Bir şeyi yumuşatmak.
da'ke	Deve sürüsü.
da'kese	Mecusiler oyunundan bir oyun. ('destibend' de derler.)
da'l	İçmek, şirb.
da's	Cimâ etmek. * Süngü ile vurmak. * Az olan nesne ve eser. ◊ Titremek. * Zayıf olmak, zayıflamak.
da'sa	Güneşten çok ısınan yumuşak, çukur yer. ◊ Yumuşak yer.
da'sere	Yıkmak.
da'şere	Yıkmak.
da'vâ	Takib edilen fikir, iddia. * Bir kimsenin hakkını aramak üzere mahkemeye müracaat etmesi. * Hakkı olanın iddia etmesi. Kendini haklı görüp veya zannedip üstün fikirlilik iddia etmek. * More…
da'vat	(Duâ. C.) Duâlar, niyazlar, çağırışlar. (Bak: Ed'iye)
da'vet	Çağırma. Ziyafet. Duâ. * Bir fikri kabul ettirmek için deliller söylemek.
da'z	Def'etmek, kovmak. * Nikâh etmek. ◊ Noksanlaştırmak. ◊ Cimâ etmek.
daa	Telef etmek, ziyan etmek.
daac	Gözün çok siyah ve büyük olması.
daak	Davarın ayağıyla kazılmış yer.
daar (daâre)	Fısk. * Kapmak. * Yaramazlık.
dab	f. şan ve şeref, haysiyet.
dabar (dibâr)	(C: Debabir) Cemaat, topluluk.
dabb	(C.: Dıbâb-Edubb) Keler, kertenkele. * Yaraya merhem sürmek. * Akmak. * Süt sağmak. * Yere yapışmak. * Dudakta olan bir hastalık (çatlayıp kan akar). * Hurma çiçeği.
dâbbe	Yürüyen mahluk. Debelenen.
dabbe	(C.: Dıbâb) Dişi kertenkele. * Kapıya koyulan yassı enli demir.
dâbbe-süvâr	f. Hayvana binen, binici.
dabentî	Güçlü, kuvvetli kimse.
dabgam	Arslan, esed.
dabh	'Atların koşu esnasındaki nefeslerinin sesleridir ki, sahil denilen kişnemek değil, yemi ve sahibini gördüğü zaman yaptığı gibi hamhame denilen sesi de değil; hızlı nefes sesi olan bir More…
dabi	Kül, ramâd.
dabi'	Yere yapışan, yere yapışıcı.
dabib	Akmak. Seyelân etmek.
dabie	Kişinin çoluk çocuğu.
dabik	Bir yerin adı.
dabir	Arka, kök, nihâyet. Son, âhir. * Bir nişandan geçen ok.
dabire	Askerin bozulması.
dabk	Kendisiyle kuş avlanan bir nesne.
dabn	Dar nesne.
dabr	Cemaat. * Yaban cevizi. * Sıçramak.
dabrak	şişman ve etli olmak.
dabs	Mesrur ve mütekebbir olmak. Sevinçli ve kibirli olma hâli. ◊ Ahlâkı kötü ve korkak olmak. * Anlaması, idrâki az olmak. ◊ (C.: Ezbâs) El ile tutmak.
dabsem	Arslan, esed.
dabt	Hıfzetmek. * Cem'etmek, toplamak.
dabuka	Pis. Necis.
dabure	Yer yüzünde gezen hayvanât.
dabv	Pişirmek. * Tağyir etmek, değiştirmek.
dac	Çağırmak.
dac'  (ducu')	Yan tarafını yere koyup yatmak.
dacc	Hacıların hizmetkârı ve devecileri. * Hacılar ile birlikte giden, fakat, hac maksudu olmayan bezirgân.
dacce	Bir kere çağırmak ve inlemek.
dacem	Eğrilik.
daci'	İşlerinde kısaltan. * Yatak arkadaşı.
dacia	Çok fazla bulut.
dacic	Çağırış. * Sesi yükseltmek.
dacin	(C.: Devâcin) Evi öğrenmiş olan davar.
dacir	Gamkin ve gönlü dar kimse. * Bağırgan dişi deve. * Kederlenmek, hüzünlenmek muztarib olmak.
dacnan	Tehame vilâyetinde bir dağ.
dacr(e)	Darlık, kalbin sıkıntılı olması.
dacuc	Çağıran. * İnleyen. * Sağarken incinen ve inleyen dişi deve.
dâd	f. Adâlet. Hak, doğruluk. * İnsaf. * Vergi, ihsan, atiyye. * Ömür. * Sızlanma.
dad	Osmanlı alfabesinin onyedinci harfidir. * Ebced hesabında sekizyüz sayısına karşı gelir. ◊ Oyun, lehv. ◊ Doldurmak.
dâd u sited	Alış veriş.
dâd-âver	f. Doğru, adaletli.
dâd-bahş	f. Hakkı yerine getiren, adaletli.
dâd-ger	f. Doğru, insaflı.
dâd-res	f. Yardımcı, yardıma yetişen.
dada	f. Halayık. Çocuk bakıcı. Dadı.
dadan	Kesmez kılıç. * Fakir, muhtaç kişi.
dadar	f. Allah (C.C.) * Adaletli, âdil, doğru olan hükümdar.
dadaş	Delikanlı, babayiğit kimse. * Erkek kardeş.
dâde	f. Verilmiş, vergi.
dâden	f. Vermek.
dâdender	f. Erkek üvey kardeş.
dâder	f. Karındaş, kardeş, birâder.
dâder-ender	f. Üvey kardeş.
dâdgâh	Adliye. Hak yeri, adâlet yeri.
dadh	Yemen baklası.
dâdhah	f. Adalet isteyen.
dâdistan	f. Bir işte ortak olma. * Bir işe razı olma.
dâdrad	f. Allah (C.C.), Cenab-ı Hak.
daele (duule)	Zayıf ve ince olmak. * Hor ve zayıf olmak.
daf'	Necis, pis.
dafadi	Kurbağa.
dafate	Ayağa giydikleri bir cins pabuç. * Kişinin aklı ve reyi zayıf olmak. * Bir oyun çeşidi.
dafef	Çoluk çocuğun fazla oluşu. * Şiddet. * Darlık. * Hâcet. * Acele etmek.
dafen	Kısa boylu, ahmak adam. * İri gövdeli ahmak kimse.
dafended	şişman, ahmak adam.
daff	Dar, zıyk.
daffat	Devesini kiraya veren deveci.
daffata	Metâ ve kumaş götüren deve. * Çokluk, cemaat.
daffe	Yan, taraf.
dafi'	Def'eden, menedici. Ortadan engeli kaldıran. * Cenâb-ı Hak. (C.C.)
dafia	Def eden, muhafaza eden.
dafik	Atılarak dökülen. Su ve emsali gibi akarak dökülen.
dafit	Ahmak.
dafn	Ayakla tekme vurmak ve atmak.
dafr	Saçı ve ona benzer şeyleri enlice örmek ve dokumak. * Vakarla yürümek. * Def'etmek, kovmak.
dafuf	Sütü çok olan davar.
dafv	Tamam olmak. * Malın çok olması.
dâg	f. Yanık yarası. * İnsan veya hayvan vücuduna kızgın demirle vurulan damga.
dag-zen	f. Damga vuran, nişan koyan. * Kalb kıran, gönül kıran.
dagal	f. Hile. * Geçmez akçe, kalp para. * Hileci, hile yapan, dolandırıcı. * Çerçöp.
dagal-bâz	f. Hileci.
dagas	Çok yemekten dolayı midenin dolması.
dagb	Harislik, hırslı oluş. * Ovmak.
dagbus	(C.: Dagabis) Küçük hıyar. * Sirkeyle ve zeytin yağıyla yenen bir ot.
dagdaga	Dişi olmayan kadın. * Kurdun et yemesi. * Yemeği iki çene arasında geve geve yemek.
dağdağa	Gürültü. Iztırab. Boş yere telâş ve zorluklar. * Tereddüt etmek, karar verememek. * Gıcıklamak.
dağdar	f. Pek acıklı, üzüntülü. * Gönlü yaralı. * Kızgın demirle nişan vurulu. Damgalı. (Milletimde ihtilâf u tefrika endişesi Kûşe-i kabrimde hattâ bi-karar eyler beni, İttihadken savlet-i More…
dagf	Almak.
dagfasa	Semizlik, şişmanlık, besililik, etlilik. * Bol geniş nesne.
dagi	(Bak: Tâgi)
dagi(yye)	Azgın, başkaldıran, isyan eden, âsi, anarşist.
dagib	Tavşan sesi.
dagîga	Sıvı hamur.
dagisa	(C: Devâgıs) Diz üstünde hareket eden yuvarlakça kemik. * Sâfi su.
dağistan	f. Dağlık yer. * Kafkasya'nın kuzeydoğusunda ve Hazer Denizi'nin batı kıyılarında bulunan bir bölgedir ki, eskiden buraya Albanya denirdi.
dagit	Yanında bir kuyu daha olduğundan suyu çekilip kokan kuyu.
dağit	Emin. * Nâzır, bakan. * Şiddet veren. * Üzüm toplamada kullanılan âlet.
dagm	Isırmak.
dagma'	Yüzünün rengi siyaha yakın olan dişi koyun.
dagmire	Karıştırmak, halt.
dagn	Meyletmek, yönelmek. * Kin tutmak.
dagr	Şiddetle def'etmek. * Bir yere girmek.
dagre	Bir şeyi kapıp almak.
dags	(C.: Adgas) Rüyâ karışıklığı. * Karışık olmak.
dagş	Hücum etmek.
dagt	Zahmet. Meşakkat. * Bir şeyi bir yere zorla sıkıştırmak. Sıkışmak.
dagul	f. Dolandırıcı, hileci, hile yapan.
dagv	Kedi veya tilki çağırmak.
dağvari	f. Dağ gibi, dağ cesametinde. Dağ büyüklüğünde. Dağa benzer surette.
dagve	(C.: Degavât-Degayât) Huyu yaramaz olmak, hulku çirkin olmak.
dagz	Yutmak. * Defetmek. * İğrenmek. * Cimâ etmek.
dah	f. Hizmetçi, uşak, cariye. * On (10). Aşer. * Korkak. Alçak, aşağılık, âdi kimse.
daha'	Kaba kuşluk vakti.
dahal	Aldatmak, mekretmek.
dahâmet	İrilik, kocamanlık, kabalık, vücutça büyük olmaklık. * Tıb: Hipertrophie.
dahamis	Bahadır, kahraman. * Karayağız, iri yapılı adam.
dahas	Davarın tırnağında olan bir verem. ◊ Kaypancak nesne.
dahaya	(Dahiyye. C.) Kurbanlık hayvanlar.
dahb	Bir şeyi ateşte kızdırıp pişirmek.
dahc	Gizlemek, örtmek.
dahd	Kahretmek.
dahdah	(C.: Dahazıh) Arzu, istek. ◊ Küçük adımlı kimse. ◊ Kısa boylu adam.
dahdaha	Yorulmak, yorultmak. * Yavaşlamak. * Muti etmek, emre itaat ettirmek. * Hor etmek. ◊ Suyun dökülüp saçılması. * Serabın uzaktan su gibi görünüp parlaması.
dahdar	Beyaz bez.
dahh	Yer altında bir şey gizlemek. ◊ Bevlin uzaması.
dahhak	Çok gülen. Çok gülücü. * İran'da eski tarihte yaşamış çok zâlim bir hükümdarın adı.
dahhas	(C.: Dehâhis) Toprak içinde kaybolup bulunmayan küçük bir böcek.
dahi	Eşine ender rastlanır, hârikulâde zekâ, fatanet ve hikmet sâhibi.
dahik	Gülen, gülücü.
dahike	(C.: Davâhık) Gülme ânında çıkan dört dişin birisi. ◊ (C.: Davâhik) Azı dişlerinden her biri.
dâhil	İçeri. İç. İçinde. İçeri girmiş.
dahil	(Bak: Dahl-Dehal) Girmek, karışmak. Dokunmak. Taarruz etmek, müdâhale eylemek. ◊ Hayrette kalan kimse.
dahîl	Yabancı, sığınan, sığınmış. Muhacir. * Birisinin içyüzü, niyet ve mezhebi. Dâhil ve içerde. Birisinin bütün gizli ve sırlı işlerine vâkıf olan dost ve hemdemi. * Evvelâ alâkasız olup sonradan More…
dahile	(C.: Devâhil) Bir şeyin içi, içyüzü.
dahilek	Yalvarırım, sana sığınırım, sana güvenirim (meâlinde.)
dahilen	İçten, içerden, dâhilden.
dahiliye naziri	İçişleri Bakanı.
dahim	(Dahâmet. den) Yoğun ve fazla koyu olan. Kalın olan. ◊ f. Nasib ve rızık. ◊ (Dâhim) f. Taç.
dahine	(C.Devâhin) Duman çıkan baca.
dahir	(C.: Dehâyir) Toplanılmış veya gömülmüş mal. ◊ Dere, vâdi. * Dağ başı.
dahis	Müfsid, arayı bozan. * Koyun yüzerken deri ile etin arasına elini sokan. * Bir meşhur atın adı. ◊ Hayvanların tırnak diplerindeki et parçası. Dolama hastalığı. ◊ Kokmuş, More…
dâhiye	Hârikulâde zekâ ve fetanet sahibi. * Âfet, belâ, musibet. Kazâ. Emr-i azîm. Büyük iş ve hâdise.
dahiye	Nâhiye.
dahiyye	Kurbanlık hayvan.
dahk	Tere yağı. * Bal. * Kar. * Ağzı yarılmış olan çiçek tomurcuğu. ◊ Irak, uzak, baid. * Atmak.
dahl	Karışma, girme. * Nüfuz, te'sir. * Vâridat. * İrâd. İtiraz, ta'riz. * Ayıp, töhmet. ◊ Bir nesne az olmak. ◊ Az miktar su.
dahl (duhl)	(C.: Dihâl-Edhâl-Dahlân) Pencere. * Çukur yer.
dahm	Şiddetle def'etmek. * Cemaatın kuvvetli olması. ◊ İri, büyük, kocaman, cüsseli, kalın.
dahme	f. Mezar, kabir. türbe. * Donanma geceleri atılan hava fişeği.
dahmes	Sirke tulumu. * Her nesnenin karası.
dahn	Fesâd. * Bulanıklık.
dahna	Boz renkli.
dahr	Alçalma. Küçülme. Hor ve hakir olma. ◊ Kaplumbağa. * Dağbaşı.
dahr (duhur)	Sürmek. * Irak etmek, uzaklaştırmak. * Horluk.
dahrece	(Dıhrâc) Yuvarlamak.
dahs	Koyunun derisiyle eti arasına yüzmek için elini sokmak. * Fesad, ifsâd. ◊ Sözünü fesâhatle açık bir şekilde söylemek. ◊ Ön dişler ile ısırmak. ◊ Ayağıyla tepinmek.
dahten	f. Bilmek.
dahuk	Geniş yol.
dahul	Geyik tuzağı. * Canavar tuzağı.
dahül	f. Bostan korkuluğu.
dahv	Zâhir olmak, görünmek. ◊ Atmak, ramy.
dahve	İlk kuşluk vakti. Güneşin ufukta ilk yükselip yayılmaya başladığı an.
dahy	(Dahv) Yayıp döşemek. * Deve kuşu yumurtası. (Bak: Udhiy) (968 hicri tarihinde vefat eden Ahter-i Kebir lugatının Müellifi, Kur'an-ı Kerimdeki bu kelimeden dünyanın bir elips şeklinde, More…
dahya'	(C.: Duhâ) Hayız görmez kadın. * Ağaç ismi. ◊ Rûşen, parlak ve nurlu nesne.
dahye	Kuşluk vaktinde kesilen koyun.
dai	Dua eden, duacı. * Sebep. * Davet eden. Muktazi. (Meselâ: Yemek yemek, iştihadan gelen bir lezzet, bir iştiyaktır. Onu yemeğe sevk eder. Buna dai denir.) Resul-ü Ekrem'in (A.S.M.) bir More…
dâib	Âdet ve usulünde devam eden. (Bak: De'b)
dâibeyn	Âdet ve usulünde devam eden iki şey.
dail	İçen. Şârib. * Mahvolan. * Zaif. ◊ Arık, zayıf, küçük hacimli.
daim	Devam eden. (Daimî, daima, daimen şeklinde de söylenir.)
daima	(Devam. dan) Her vakit, bir düziye, daimî suretde.
daimî	(Devam. dan) Sürekli, devamlı.
dain	(Dâyin) Ödünç veren, borca veren. * Alacaklı. İkraz eden. ◊ (C.: Daân) Yünlü olan koyun. ◊ Asıl. * Mâden. * Doğruluk.
dair	Devreden. Dolaşan. Dönen. Bir şeyin etrafını kuşatan. * Belli bir şey hakkında olan. Alâkalı, müteallik.
daire	Resmi hükümet makamlarından her biri. * Yazıhane. * Büyük bir idare adamının makamı. * Ev veya apartman katı. * Bir manevi te'sirin hükmü geçtiği mahal. * Sınır içi. * Büro, büyük ev, More…
dairevî	Daire şeklinde. Daire gibi.
dairezen	Mehter takımında def çalan.
daiyan	(Dâi. C.) Dua edenler, duacılar.
dâiye	İnsanı bir şeye candan bağlamağa sürükleyen iç duygusu. * Mücib ve sebep. * Bâis olan husus, vakit ve zamanın bir hâleti. * Arzu, hırs. * Dava. * Bahane.
daiyy	Şu kimseye derler ki, bir kişi ona 'oğlumdur' demiş olsun.
dak'a	Toprak.
daka'	Varmak. Ulaşmak. * Buluşmak. ◊ Fakirlik.
dakaik	(Dakayık) (Dakik. C.) İncelikler. Anlaşılması çok dikkat isteyen incelikler. Çok ince. Anlaşılması dikkat isteyen keyfiyetler.
dakaik-aşina	f. İlmî incelikleri bilen, anlaşılması ve tefhimi müşkül, yüksek ve ince ilmî mes'elelere vâkıf olan.
dakaik-i fenniye	f. İlmî incelikler. Fennin ince ve güç anlaşılan noktaları.
dakaik-i umur	f. Üzerinde gayet dikkatle durulması lâzım gelen işlerin ince ve mühim noktaları.
dakal	Hurmanın iyi olmayan cinsi. * Gemi oku. * Boya.
dakdak	(C.: Dakâdık) Kısa boylu ve katı yürüyen kişi.
dakdaka	Davarın tırnağının taşa dokunup ses çıkarması.
dakdake	Tez tez yürümek, hızlı yürümek.
dakik	(Ekseri mânevi mânalar için) Pek ince. Nâzik. Ufak.
dakika	(C.: Dakaik) Zaman mikyası olarak bir saatin bölündüğü altmış parçadan beheri. Altmış saniyelik zaman. * İnce fikir, mülâhaza, nükte. * Daire dereceleriyle başka ölçülerde her derecenin More…
dakika-bin	f. İncelikleri bilen, ince noktaları gören.
dakis	Bir kimsenin aksırdığında ağzından saçılan tükrük.
dakk	Vurmak. * Çekmek. Çok yemekten dolayı vücudun ağırlaşması. * Kapı çalma.
dakm	Kırmak, kesr.
dakr	Vurmak, darb.
dakva(n)	Sütü çok içtiğinden dolayı bedeni ağırlaşan kuzu.
dal	Ağacın ilk verdiği kol. * Kur'ân hattiyle yazılan () harfinin okunuşu (Ebcedi değeri dörttür.) Noktasız olduğundan 'dâl-i mühmele' de denir. ◊ Semiz avrat. Şişman More…
dal'	Meyl. Eğrilik. Kuvvet. * Ağır yük götürmek.
dal(l)	Kur'ân ve imân yolundan sapan. Dalâlete giden, azan. * Azdırıcı, sapkın. * Şaşkın.
dalaa	Kuvvet. * Eğrilik. * Şiddet.
dalal	Sapıklık. * Sapmak. Doğrudan, imân ve İslâmiyyet yolundan sapmak.
dalalet	İman ve İslâmiyetten ayrılmak. Azmak. Hak ve hakikatten, İslâmiyet yolundan sapmak. Allah'a isyankâr olmak. * Şaşkınlık.
dalaletpişe	Sapıklığı tâkibeden. Sapıklığa giden. İslâmiyetten başka yol tâkib eden.
daldal(e)	Taşlı sert yer.
dalgakiran	t. Bir limandaki tekneleri dalgaların te'sirinden muhafaza etmek için denizde yapılan set.
dalgiç	t. Mercan, inci ve saire avlamak veya denizin dibine düşmüş olan şeyleri çıkarmak için denizin dibine dalmaya alışık adam.
dali'	Kavi, kuvvetli. * Muhkem, sağlam, sert. * Eğri.
dalif	(C.: Düllef) Nişandan öteye düşen ok. * Ağır yük getirip adımlarını birbirine yakın atan adam.
dalil	Sert, sağlam, muhkem yer. * Yolu azmış kişi.
daliye	(C.: Devâli) Hayvanla döndürülüp su çekilen dolap. (Suyun döndürdüğü dolaba 'nâurâ' derler.)
dalkavuk	t. Eline maddî menfaatler, para vesaire geçirmek için yaltakçılık ve soytarılık edip kendi vakar ve haysiyetini muhafaza etmeyen adam.
dall	Delil olan, delâlet eden. Yol gösterici. * Bildiren. ◊ Azan. Azıcı, azdırıcı. Dalalette olan.
dalle	Evini bilmeyip başka yere giden davar.
dallîn	(Dâllûn) Sapkınlar. Müslümanlıktan ayrılanlar. Kur'an hakikatlerinden ayrılıp sapanlar.
dalliyet	Delil oluş. İsbata vâsıta olmak.
dâm	f. Tuzak. ağ, hile.
dam'	(C.: Dümu-Edmu) Helâk olmak. * Göz yaşı.
dâm-i ankebut	f. Örümcek ağı. Örümcek tuzağı.
dama	Deniz, bahr.
damacana	Su veya başka sıvıları taşımaya mahsus dar ağızlı, şişkin gövdeli çoğu hasırla sarılı veya sepetli büyük şişe.
damar	t. İstidad. Huy, tabiat, inat. * İnsan bedeninde kanın dolaştığı yollar, şiryan. * Irk. * Toprağın içindeki maden filizleri ve su tabakası. * Damar veya köke benzeyip bir cismin her tarafına More…
damd	Yaranın üstüne bez bağlamak, merhem sürmek.
damecmec	Katı, şedid. * Uzun boylu bahil kimse.
damed	Hışım etmek, öfkelenmek, hiddetlenmek, kızmak.
dâmen	f. Etek. Kenar. Taraf. Zeyl. Elbise veya dağ eteği.
damen-bus	f. Etek öpen.
damen-gir	f. Eteğe yapışan, etek tutan. * Dâvacı, hasım, şikâyetçi.
damen-keş	f. Feragat eden, eteğini çeken.
damene	f. Dağ eteği, dağın çevresi.
damenî	f. Eteklik. * Kadın başörtüsü.
damga	Bir şeyin üzerine işaret veya alâmet koymak. * İşaret vurulan âlet. Mühür.
damga-i vahdet	f. Birlik damgası. Cenab-ı Hakkın birliğini gösteren delil.
damhar	Mütekebbir, kibirli, terbiyesiz kimse.
damia	Yavaş olarak ve damla damla kan sızdıran yara.
damic	Karanlık.
damiğa	Dimağa işlemiş olan baş yarığı. (Bak: Amme)
damik	(C.: Devâmik) Belâ, musibet, dâhiye. Meşakkat, zahmet.
damime	(C.: Damâyim) Sonradan yapıştırılmış şey.
damin	Kefil olan, tazminat veren. Ödeyen.
damine	Köyde olan hurma.
damir	(C.: Damâr) Kalb. * Niyyet. ◊ Zayıf, ince.
damise	Örten, setreden. Defneden.
damiye	Tıb: Kanı akan yara.
damiz	Hayvan üretmeye mahsus dam. Hayvan yetiştirilecek ahır.
damm	Yapıştırmak. * Düşürmek.
dammad	Hastalara efsun okuyan kimse.
damping	ing. Bir pazarı elde etmek veya bir malı elden çıkartabilmek için benzerlerinden çok düşük fiyatla satma.
damz	Susmak, sükut etmek.
damzer	(C.: Damazir) Sütü az olan deve. * Sağlam ve sert yer. * Şişman kadın.
dan	Arabca, Farsça veya bazı Türkçe kelimelerin sonuna takılarak, âlet ismi veya sıfat yapılır. Meselâ: Ateş-dan - Mangal. Cüz-dan - Cüz kabı, çanta. ◊ f. Tane.
dânâ	f. Bilgili, bilen, malûmatlı, âlim.
dânâyî	f. Âlimlik, bilicilik.
dane	(Diyn. den) 'İtaat etti. İtaatli oldu, boyun eğdi, aziz oldu' mânasında fiil. ◊ f. Tohum, çekirdek. * Kurşun, gülle, tâne.
danende	f. Bilgin, bilen, Haberli.
dang	f. Bir dirhemin altıda biri.
dani'	Hor, zelil.
danik	(C.: Devânik) Bir dirhemin altıda biri ve iki kırât ağırlığı. (Her kırat beş arpa ağırlığıdır.) * Zayıf düşkün davar. ◊ Bir dirhemin dörtte biri. * Mangır. ◊ Nezle.
dâniş	f. Bilgi, ilim. Biliş.
dâniş-ger	f. Alim, bilgin.
danişî	Alim, bilgin, bilgili.
danişmend	(C.: Dânişmendân) f. Bilgili, ilimli. * Tanzimattan evvel, kadıların yanında stajyer olarak çalışan kimseler için kullanılan bir tâbirdi.
daniştay	(Bak: Şurâ-yı devlet)
danisten	f. Bilmek.
daniye	Yakında olan.
dank	(Dunuk) Darlık, dıyk.
danka'	Dar, sıkıntı. Zararlı, zarara sebeb olan.
dantela	Fr. Tentene. Her nevi iplikle örülen, bir kumaşın kenarına işlenen türlü biçimde ince örgü, dantel.
danu'	Evlâdı çok olmak.
danv	Oğul ve kız, veled.
dâr	f. Sâhib, mâlik, tutan (mânasındadır.) Meselâ: Bayrakdâr  - Bayrak tutan. ◊ Yer, mekân, konak.
dâr ü gir	Kavga, savaş, muharebe, harp, ceng.
dar'	(C.: Durâ-Duru) Davar emziği.DAR' - Men'etmek, engel olmak. * Ansızın haberli olmak. * Eğrilik.
dar'a'	Başı siyah, gövdesi beyaz olan davar. (Müz: Edrâ.)
dar-baz	f. Canbaz.
dâr-i beka	f. Âhiret. Bâki olan yer.
dâr-i cinan	f. Cennet yurtları. Cennetler.
dâr-i dünya	f. Bu dünya memleketi. Dünya. (Dâr-ı fenâ da denir.)
dar-ül kütüb	f. Kütübhâne, kitab evi.
dara	f. Eski Fars hükümdarlarından dokuzuncusu Keykubat'ın bir ismi. * Hükümdar. * Cenab-ı Hakk'ın bir ismi.
dara'	Zayıf. Zelil, hakir. * Muti, itâat eden, boyun eğen. ◊ Düz yer. * Birbirine girmiş olan sık bitmiş ağaçlar.
daraa	Tevazu etmek, alçak gönüllü olmak. * Emre uymak, muti olmak. * Zayıf ve zelil olmak.
darab	Koyu beyaz bal.
daraban	Vurma, vuruş. Çarpış, çarpıntı, çarpma.
darabât	(Darbe. C.) Vuruşlar. Çarpmalar. Vurmalar.
darabine	Kapı bekçileri.
darafe	Çokluk, kesret.
darağaci	t. İdama mahkûm olanların asıldıkları sehpa.
daragim	(Dırgam. C.) Arslanlar, esedler, dırgamlar.
daraka	(C.: Derk- Edrâk-Dırâk) Deriden yapılmış olan kalkan. * Gırtlağın hançereyi meydana getiren kıkırdaklarından kalkan şeklinde olanı.
darame	Ucu ateşli kuru ot ve odun.
darare	Gözsüzlük.
daras	Ekşi yemekten dolayı dişin kamaşması.
darat	f. Debdebe, tantana, şan, gösteriş, çalım.
daravet	Adet, alışıklık, alışkanlık.
darayî	f. Sahib, mâlik olma. * Hüküm sürme, hâkimiyet kurma. * Bir nevi kumaş.
darb	(C.: Durub-Edrub) Vurmak, vuruş, çarpmak. * Beyan etmek. * Seyretmek. * Nev, cins. * Benzer, nazir. * Eti hafif olan. ◊ (C.: Dürub) Kapı, bâb. * Büyük, geniş sokak. * Dâr-ı More…
darb-zen	f. Mâdeni levhalar üzerine kabartma olarak nakışlar işleyen. * Kale döven.
darbam	f. Direk, kiriş.
darbe	(C.: Darabât) Vuruş, vurma, çarpma. * Musibet, belâ, âfet, felâket.
darbeha	Başını aşağı eğmek. * Muti olmak, itaat etmek, söz dinlemek.
darbele	Bir yürüme çeşidi. * Davul çalmak.
darben	Döğerek, vurarak. * Çarparak.
darbhane	Para basılan yer.
darbîz	Rutubetli tarla, sulak yer.
darbum	Bizanslılar zamanında Eskişehir'in ismi.
darc	Yarmak, şakk.
dare	f. Vazife, görev, ödev.
darende	f. Saklayan, tutan. * Ulaştıran, vâsıl eden, kavuşturan, getiren.
dareyn	Her iki dünya. İki yurd. İki yer.
darh	Def'etmek, kovmak. Reddetmek. * Yer kazmak.
darî	Ot ve yem satan kişi. * Evinden çıkmayan kimse.
dari'	Hurma dikeni. Acı ve dikenli bir ağaç. ◊ Adımı geniş olan kişi.
darib	(Darb. dan) Sütünü sağan kimseye vuran dişi deve. * Ağaçlı yer. * Karanlık gece. * Vurucu, vuran. Darbeden, çarpan. Döven.
daribe	Tabiat. * Kılıçla vurulmuş. * Eğrilmiş yün.
daric	Katı, şedid, şiddetli.
darice	Ay ve güneş ağılı. (Farsçada 'hâle' denir.)
darih	Kabir. Mezar.
darim	Yanmış nesne. * Dövülmemiş harman. * Odun ufağı. ◊ Aç. * Tavşancıl yavrusu.
darin	Bir yerin adı.
darir	(C.: Edirrâ) Kör, a'mâ. * Nefis. * Cismin bakiyyesi. * İri vücutlu fakir kişi.
daris	(Dürus. dan) Yıkılmış, mahvolmuş. ◊ Çetin huylu kimse.
dariş	Siyaha boyanmış kara deri.
darit	Yellenen, yellenici.
dariyye	f. Divan şairlerinin, dünyevi makamca büyük olanların yaptırdıkları köşk ve konaklara dair yazdıkları manzume.
darm	Şiddetli açlık. Oburluk. * Ateşin yakması.
darr	Süt, leben. * Nüzul. * Hayır ve amel çokluğu. ◊ Zararlı, zararı olan. ◊ Zarar, ziyan.
darra	Şiddet, mihnet. Belâ. Naks. Ziyan. Sıkıntı. Kötürümlük.
darrab	Akça kesici, dârp edici, para basan.
darre	Bir miktar süt.
dars	Dişiyle tutup ısırmak.
dart	Yellenmek. * Tez olmak.
daru	f. İlâç, deva, tiryak.
daru-berd	f. Debdebe, ihtişam.
daru-hane	f. İlâç satılan yer, eczahane.
darül harb	(Dâr-ül harb) Harp yeri.
darül islam	(Dâr-ül İslâm) İslâmiyet merkezi. Müslümanların hâkim olduğu yer.
darzem	Sütü az deve. * Çok ısırıcı olan yılan.
darzeme	Çok ısırmak.
dâs	f. Orak. * Tuzak. * Sedef otu.
daş	İsimlerin sonlarına eklenerek eşlik, refakat ve ortaklık bildirir. Meselâ: Arka-daş  - Refik.
dasar	(Dâstâr) f. Tellal, simsar.
dasdasa	Depretmek, tahrik.
dase	f. Orak.
dâsitân	(Dâstân) f. Destan, sergüzeşt. Geçmiş hâdiseleri anlatan nesir veya nazım halinde yazı. * Şöhret.
daşte	f. Köhne, harab olmuş, eskimiş, yıpranmış. * Mâlik olmuş.
daşten	f. Tutmak, elde etmek, mâlik olmak, zimmetine geçirmek. * Zabtetmek, gasbetmek, almak. * Görüp gözetlemek. * Eskimek, yıpranmak, harab olmak, köhneleşmek.
dav'	Kaymağı alınmış sığır sütünden yapılmış ekşi yoğurt ve ayran. ◊ Hoş kokular kokmak. Depretmek.DAV': Şule, ziya, ışık.
dava vekili	Baro teşkilatının olmadığı yerlerde kanunî izin ile vekil sıfatı kazanan ve dava takibine salâhiyeti olan kişi.
davaci	t. Dava açan.
davahi	Memleket köşeleri.
davat	Devenin başında olan verem.
davban	Güçlü, büyük deve.
davc	(C.: Edvâc) İki şeyin birbirine eğilip ulaşması.
davda'	Meş'ale. * İnsan sesleri.
dâver	Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) bir ismidir. * Âdil, insaflı ve doğru olan hükümdar, vezir veya hâkim.
dâverâne	f. Doğruluk ve adaleti seven bir büyüğe yakışacak tarzda. * Hâkim ve vezirle alâkalı olan.
dâverî	f. Hâkimlik, hükümdarlık. * Mahkeme ve dâvâ. * Kötü ile iyiyi birbirinden ayırt etme. * Kavga, mücadele.
davita	Havuzun dibinde olan balçık. * Çöküklük. * Suyu çok olduğundan elde durmayan sıvı hamur.
daviye	Otsuz çöl.
davkaa	şişman ve ahmak olan kimse.
davlumbaz	Çarkları yandan olan vapurlarda çarkların döndükleri yerleri örtmek için vapurun iki tarafında bulunan iki büyük yarım daire.
davmeran	Fesleğen denilen iyi kokulu çiçek.
davr	Ziyan etmek, zarara girmek.
davta	Fakir.* Gövdeli, cesim.
davudî	Hz. Davud'un (A.S.) sesini andıran kalın gür ses.
davve	Ses, sadâ.
davvî	Yurt tutmak.
davy	Arıklık. * Zayıflık.
davz	Zulmetmek, zulüm yapmak. * Çiğnemek.
daye	Çocuk hizmetçisi. Çocuğa süt veren. Dadı. Mürebbi.
dayet	Yan, taraf, cenb.
dayf	(C.: Ezyâf-Zuyuf-Zayfân) Misafir. * Meyletmek, yönelmek.
dayfen (dayfân)	Misafiriyle gelen kişi.
daygam	Arslan, esed. * Isırmak.
dayi	Tunus ve Cezayir'in, Osmanlı idaresinde bulunduğu sıralarda buraları Osmanlılara tâbi olarak idare eden kimselere verilen ünvan. * Annenin erkek kardeşi.
dayib	İtaat eden, vakarlı ve ciddi kişi.
dayiban	Gece ile gündüz.
dayic	Kovayla kuyudan su çekip havuza boşaltan kimse.
dayin	Borç veren. Alacaklı. Ödünç para veren. (Bak: Dâin).
dayine	(C.: Davâyin) Dişi koyun.
dayis	(C.: Dâsse) Hırsız.
daym	Zulüm. Sıkıntı. İhtiyaç.
dayyik	Pek dar.
de'b	Bir işde devam ve iltizamla emek çekip çalışmak. * Adet, usul, tarz, kaide. * Şân. * Emir. * Kâr. * Tardeylemek.
de'da	Her ayın son günü. * Şaban'ın son günü. * Çok karanlık gece.
de'l	Aldatmak. * Ahdi bozmak, sözü tutmamak.
de'lan	Ağır yük getirmiş hayvanın yab yab yürümesi.
de's	Yemek.
de'sa	Câriye.
de'z	Boğmak. * Bir şeyi doldurmak.
deaim	(Dıâme. C.) Destekler, payandalar, direkler.
deavi	(Davâ. C.) Dâvalar, mes'eleler.
deb'	Yumuşak yer. * Kuvvetle basmak. ◊ Vurmak, darb.
debabic	(Dibâc. C.) Dallı, çiçekli ipek kumaşlar.
debabis	(Debbus. C.) Topuzlar.
debabud	İki ırgaçla dokunan bir bez cinsi.
debar	Mahvolmak. Helâk olmak.
debat	(C. Debâ) Uçmayan çekirge.
debb	Hareket etmek. * Ağır ağır yürümek.
debbabe	Kale duvarlarını oymaya yarayan bir savaş aleti. Tank.
debbağ	Derileri sepileyip meşin, sahtiyan, kösele vesaire yapan.
debbe	(C.: Debbât) Matara dedikleri su kabı. * Yağ. Bal ve macun koyacak kaplar.
debbus	(C.: Debâbis) Topuz.
debdab	f. şan, şöhret. Azamet, haşmet, cesamet.
debdebe	Gürültü, patırtı. Gösteri için yapılan gürültü. Tantana. Haşmet.
deber	Savaşırken askerin bozulması, bozguna uğraması.
debeş	Evin esası.
debh	Belini büküp eğildiğinde, başını öne doğru fazlaca eğmek.
debib	Yürümek. * Harekete geçmek.
debir	f. Müsteşar. * Kâtib, yazıcı.
debistan	f. Mekteb, okul.
debkel	Bir araya toplanmış mal. * Derisi kalın, çirkin kimse.
debl	Küçük eşek. * Toplamak, cem'etmek. * Islah etmek.
debr	(C.: Dübur) Oğul kız topluluğu. * Bal arısı.
debre	(C.: Deberât-Dibâr-Edbür) Savaşırken askerin bozulması. * Bir evlek yer. * Vaktinden sonra gelmek.
debretmek	t. (Tepretmek) Kımıldatmak, harekete getirmek, oynatmak.
debş	Çekirgenin ot yemesi.
debs (dibâs)	Dibekde buğday döğmek.
debsa'	Çok fazla kırmızı olduğundan, siyah gibi görünen şey.
debub	Semizlik ve şişmanlığından dolayı yürüyemeyen deve.
debur	Batı rüzgârı. * Fırak, ayrılık. * Halef etmek.
debus	f. Topuz.
decac	(C.: Dücüc) Tavuk. * Horoz, tavuk ve piliç cinsi.
decace	(Dücâce, dicâce) Tavuk.
decc	Tavuğu çağırmak.
deccal	Hakkı bâtıl, bâtılı hak olarak gösteren. (Deccal'ın Cennet dediği Cehennem gibi, Cehennem dediği de Cennet gibi olacağı rivâyet edilir.
decdece	Tavuğa 'bilibili' diye seslenmek.
dececan	Ağırca, yab yab yürümek.
decen	Çok yağmur.
decl	'Örtmek. * Devenin katranlanması. * Karıştırmak, yalan söylemek. Hakkı bâtıl; bâtılı hak diye göstermek. Anarşi çıkarmak. * Bâtılı hak gösteren. * Mübâlâgalı fâili; Deccaldır.' More…
decn	Bol yağmur, rahmet. * Havanın bulutlu olması. * Bir yerde mukim olma. Bir yerde oturma.
decran	Neşeli, sevinçli, bahtiyar kimse.
decucat	Ayakları kısacık dişi deve.
decv	Nikâh. * Çok karanlık, zulmet.
decye	(C.: Dücâ) Karanlık, zulmet.
dedektif	Fr. Hususi araştırma yapan, tâkib ve tarassudda bulunan polis.
deeb	Âdet, usul, kaide, an'ane.
def'	Ortadan kaldırmak, Öteye itmek. * Mâni' olmak. Savmak. Savunmak. * Himaye etmek. * Fık: Bir dâvayı müdafaa için başka bir dâva açmak.
def'a	Bir kerre.
def'aten	Hemen, birdenbire âni olarak. Beklenmedik anda. Bir def'ada.
def'ateyn	İki kere, iki defa.
def'î	Hemen, bir anda.
defa	Boynuz ve kanat uzunluğu. * Bir şeyin eğilip ikiye bükülmesi.
defaat	Kerreler, def'alar. Müteaddid.
defadi'	(Dıfda. C.) Kurbağalar.
defain	(Define. C.) Defineler.
defatir	(Defter. C.) Defterler. Not yazmağa mahsus kâğıttan beyaz kitablar.
defenni	Alaca renkli bir cins elbise.
defer	Koltuk kokusu gibi olan pis koku. * Yemeğe kurt düşmesi.
deff	Yan, cenb. * Kolay.
deffe	Yan, yüz. * Kitab cildinin iki tarafından herbiri.
defi'	Kızgın olan nesne.
defif	Ağır ağır gitmek. * Kuşun, ayakları yerde iken kanatlarını salıp hareket ettirmesi.
defin	(Defn. den) Medfun, defnedilmiş, toprağa konulmuş, gömülmüş, gömülü.
define	Para veya altın gibi eskiden saklanmış şeylerin bulunduğu yer. * Kıymetli eşya. Kıymeti ve değeri yüksek olan şeyler veya kimse.
defk	Atmak. Dökmek.
deflasyon	Fr. Paranın piyasada azalmasıyla satın alma gücünün artması.
defn	Gömmek, gömülmek. Cenazenin mezara gömülmesi.
defr	Kokmak.
defter	(C.: Defâtir) (Yunanca iki kanatlı manasına gelen bir kelimeden alınmıştır). Not yazmağa, ders için veya ticari hesablara mahsus kağıttan beyaz kitab. Pusula. * Liste.
defterdar	Defter tutan. Devletin gelir ve masraflarını tutan vazifeli memur. Eskiden Maliye Nâzırı bu nam ile anılırdı. Bir vilayetin maliye işlerine bakan memur.
defterdarlik	Eskiden maliye bakanlığı. * Şimdi vilâyetlerin mali işlerine bakan daire.
defva	Boyu uzun ağaç. Uzun boyunlu keçi.* Boynu uzun olan kadın.
dega	f. Hile, habislik, dolandırıcılık. * Hilekâr, dolandırıcı, habis. * Kalp para, bozuk akçe.
deh	f. İyi hoş. Lâtif, güzel. * Tabur. * Saf. ◊ f. On (10), aşer.
deh-sal	f. Gezegen, seyyare, yıldız.
deh-sale	f. On yaşında. On yıllık.
deh-yek	f. Öşr, onda bir.
deha	Çok akıllılık. Zekiliğin ve anlayışlılığın son derecesi. İleri görüşlülük, geniş ve çok güzel fikir sâhibi olmak. ◊ Yaymak, döşemek.
dehadar	f. Uyanıklık, zeki ve çok akıllı oluş.
dehaet	Dahilik, dehâ sahibi olma. Zekilikte, anlayışlılıkta çok yüksek olma.
dehak	Kırmak, kesmek. * Acı çektirmek, azap etmek.
dehakîn	(Dihkan. C.) Köy ağaları. * Köylüler, çiftçiler.
dehal	Aldatmak, mekir ve hile etmek.
dehalet	Sığınmak, aman dilemek, medet, yardım isteyiş.
dehaliz	(Dehliz. C.) Dehlizler, holler, koridorlar.
dehan	(Dıhen- Dahen) f. Ağız, Fem.
dehane	f. Küp, testi, fırın ve bunlara benzer şeylerin ağzı.
dehangüşa	f. Söyliyen, açılmış ağız, konuşan ağız.
dehar	f. Mağara, dağ mağarası. Kovuk. Çatlak.
deharir	Zamânın şiddetleri.
deharis	Belâ. Şiddet.
dehaz	f. Feryat, figan. Bağırıp çağırma. Yüksek sadâ ile medet isteme.
dehbel	Yemekte lokmanın büyük olması. * Bir kuş adı.
dehdak	Kesmek. Kat'.
dehdan (dehdehân)	Develerin bir yere toplanması.
dehdehe	Yuvarlamak, döndürmek.
dehdehî	f. Hâlis altun.
dehen	f. Ağız.
dehhaşe	Çok fazla derecede korkunç, dehşet verici.
dehişt	f. İttifak, ittihad, birlik. * Bir tarzda hareket, aynı şekilde hareket.
dehkel	Zahmet, meşakkat. * şiddetli ve meşakkatli zaman.DEHKEM Â: Yaşlı adam. İhtiyar adam.
dehl	Zamandan bir saat. * Azca nesne.
dehles	Kısa boylu kimse.
dehliz	(C.: Dehâliz) Hol, koridor. Ev ile kapı arası.
dehm	(C.: Dühum) Ansızdan gelmek. * Çok fazla miktarda asker. * Çok adet, kesret.
dehma	Belâ. Zahmet * Çömlek. * Çok adet, kesret, sayı çokluğu. * Kadim, eski. * Halis kırmızı koyun. * Koyu kızıl.
dehmak	Kesmek, kat'.
dehme	Yumuşak yemek.
dehmece	İhtiyar kişinin ayağında köstek var gibi yab yab yürümesi.
dehmeka	Yumuşak ve güzel yemek. * Her nesnenin yumuşağı.
dehmus	Cömert kişi. Kerim kimse.
dehn	Değnekle vurmak. * Yağmurun, yeri ıslatması. * Bir şeyi yağlamak. * Bir kimseye münâfıkane muâmele etmek.
dehna	Ova, sahrâ. Çöl, geniş veya susuz ova. * Bir yer ismi.
dehnec	Zümrüt gibi bir kıymetli taş.
dehr	Zaman, çok uzun zaman, ebedi. * Bin yıllık zaman. * Dünya.
dehr suresi	Kur'ân-ı Kerim'in 76. suresi olup Sure-i İnsan, Ebrar, Emşac, Hel Etâ Suresi de denir.
dehre	f. (Dahra) Testere gibi dişli ve eğri budama âleti. Bağ budamak için kullanılan testere gibi dişli olan bıçak.
dehrî	Dehr ve zamana dair ve müteallik. DEHRİYE - Devre ait. Zamana dair ve müteallik. * Âlemin ezelî ve ebedîliğini iddia edip âhirete inanmıyan münkir ve imansız bir fırka.
dehriyyun	(Dehrî. C.) Dehriye fırkasından olanlar.DEHS (Dehâs) - İçine ayak batan yumuşak yer.
dehş	f. Bulanıklık, karanlık. Zulümat. * Bir işe başlama.
dehş(e)	Tenbel olmak.
dehşet	Korkup kaçılacak şey. Ürkmek, şaşmak. Korku ve telâş içinde olmak.
dehşet-efşan	f. Korkunç, korku ve dehşet saçan, ürkütücü.
dehşet-engiz	f. Çok dehşet verici. Çok korkutucu.
dehüm	f. Onuncu.
dehun	f. Hatırlama, ezber okuma.
dehver	Cem'etmek, toplamak. * Lokmayı büyük yapmak.
dehy (dehâ)	Kişinin fikir ve ferâsetinin isabetli ve doğru olması.
dehya	Te'kid için 'Dahiye' lâfzına sıfat yapılır. 'Dâhiye-i dehya' gibi.
dejenere	Fr. Bozulma, soysuzlaşma.
dek	t. Edat olup zaman ve mekân için kullanılır. 'Hatta, tâ, kadar' mânalarına gelir. Meselâ: Akşama dek çalıştım. ◊ f. Desise, hile, dolandırıcılık. * Sâil, dilenci.
dek-baz	f. Hileci, hilekâr, oyuncu, aldatıcı.
deka'	(C.: Dükk-Dükük-Dekâvât) Hörgücü arkasına düşmüş dişi deve.* Kaygan yer.
dekaik	(Bak: Dakaik)
dekakin	(Dükkân. C.) Dükkânlar.
dekametre	yun. On metrelik uzunluk birimi.
dekan	Lât. Üniversitelerde bir fakültenin başkanı.
dekar	Lât. Bin metrekarelik ölçü birimi.
dekdak	(C.: Dekâdik) Kum yığını.
dekdeke	Yerin deprenmesi. * Sancıma. * Def etme, kovma.
dekele	Sıvı balçık. Kuvvetleriyle gururlanıp sultanın emrine uymayan kavim.
dekik	Tam bir yıl.
dekk	(C.: Dekeke) Vurmak. * Dökmek. * Parça parça etmek. Delil.
dekke	Ufalanmak. Pâre pâre olmak. * Vurmak, döğmek. * Seki, sofa.
dekken	Hurdahaş olmak, yerle bir olma, ufalanmak, parça, parça olmak.
dekor	Fr. Süs. Bir sahneyi mütenasib bir nizamla süslemek.
dekoratör	Fr. Dekor ve dekorasyon yapan sanatkâr.
dekovil	Fr. Ray aralığı 60 cm. yahut daha az olan küçük demiryolu.
del'as (del'ak)	Büyük, kuvvetli deve.
delab	(Dülâb) (C.: Degâlib) Bâzısı su ile ve bâsızı da hayvan ile döndürülen su çekmeğe mahsus çark.
delail	(Delil. C.) Deliller. Bürhanlar. İsbât vasıtaları.
delak	Sansar.
delal	Cilve, naz, işve. İnsana güzel ve sevimli görünecek hâl, durum.
delalat	(Delâlet. C.) Delâletler, alâmet olmalar,yol göstermeler, kılavuzluklar.
delalet	Delil olmak. Yol göstermek. Kılavuzluk. Doğru yolu bulmakta insanlara yardım etmek. * İşaret.
delas	Yumuşak ve berrak şey.
deldel	(Deldâl) Deprenmek.
dele	(C.: Delâ) Kova.
delec	Gecenin evvelinden gitmek.
delef	Tekaddüm etmek, ileri geçmek. Önde bulunmak.
delehmes	Arslan. * Bahâdır, kahraman. * Çeri. * Kuvvetli kişi. * Çok karanlık olan gece.
deles	Karanlık. * Yaz sonunda yapraklanır bir ot. * Bir şeyi gizlemek.
delh	Heder olmak, boşa ve faydasız olarak gitmek.
deli'	Âsan yol, kolay olan yol.
delif	Yavaş yürümek.
delik	Hurma ve yağdan yapılan bir yemek. * Oğmaç aşı. * Rüzgârın yerden savurup tozuttuğu toprak. ◊ f. Gül tohumu.
delil	Kılavuz. Doğru yolu gösteren. Meçhûlü keşfetmekte ve malumun sıhhatını isbat etmekte vasıta ve âlet ittihaz olunan husus. * Beyyine. Bürhan.
delk	f. Eski ve yamalı elbise. Dervişlerin giydikleri eski aba. * Kılıcı kınından çıkarmak. ◊ Oğuşturmak. El sürtmek. Oğmak.
dell (dilâl)	Naz. * Hey'et. * Güzel ahlâk.
dellak	(Delk. den) Hamamlarda müşterileri keseleyip yıkayan kimse, tellâk.
dellal	İlân edici. Yüksek sesle bildiren. * Müşterileri çeken. Davet eden. * Hakka davet eden.
dels	Karanlık, zulmet. * Bir şeyi saklamak, gizlemek. * Sonbaharda yapraklanan bir ot çeşiti.
delta	yun. Nehirlerin taşıdığı toprakların (alüvyonları) akarsuyun, denize veya göle döküldüğü yerde yığılmasıyla meydana gelen kısım.
deluk	Dişleri kırılmış ve kütelmiş olan yaşlı deve. * Kınından çıkması kolay olan kılıç.
delv	(Delve) Kova. Su koyulan ve kuyudan su çekilen bakraç. * Oniki burçtan birinin adı.
delz	Vurmak, darb.
dem	f. Nefes. Soluk. * Ağız. * Nazar. * An, vakit, saat. * Koku. * Kibir, gurur. * Âli, yüksek. * Körük. ◊ Kan.
dem vurmak	t. Bir şeyden gelişigüzel bahsetmek.
dem'	Göz yaşı. Sürurdan veya keder sebebiyle ağlama neticesi gelen göz yaşı.
dem'a	Bir damla göz yaşı.
dem'a-riz	f. Ağlıyan, gözyaşı döken.
dem'an	İçi iyice dolmuş olan. Ağız ağıza dolu kap.
dem-beste	f. Sesi soluğu kesilmiş, susmuş.
dem-güzar	f. Yaşayan, vakit geçiren.
dem-keş	f. Nefes çeken, soluk çeken. * Devamlı öten bir güvercin cinsi. * Kaval, ney gibi çalgıları devamlı üfürenler. * Bazı kuşların, kübbül gibi uzun uzun ötenleri. * Şarap içen.
dem-keşide	f. Kafadar, arkadaş.
dem-saz	f. Arkadaş, refik, hem-dem, dost. Sırdaş.
dem-sazî	f. Dostluk, arkadaşlık. Sırdaşlık.
dema	f. Her zaman. Vaktâki. * Soluk. Nefes. Hastalık sebebiyle tez tez solumak. * Ürpermek. * Dem. An.
demadem	f. Zaman zaman. An be an. Sık sık. Her vakit.
demagog	yun. Demagoji yapan kimse.
demagoji	yun. Halkı kendi menfaati için okşama siyâseti. Halkın hoşuna gidecek sözlerle insanların sevgisini kazanarak kendi maksadını elde etmeğe çalışmak. Halk avcılığı. Cerbeze.
demak	Tipi (Kış gününde rüzgârın karı her tarafa savurmasıdır.)
demal	Ters. * Ekşimiş hurma.
demame	Çirkinlik.
deman	f. Heyecanlı. Hiddetli, hiddete kapılmış. * Vakit, zaman. An. * Bağırıp çağırma, feryat, figân. * Heybetli, güçlü, kuvvetli, azametli, cesim. * Kükremiş.
deman(i)	Ters, terslik.
demankeş	f. Zaman, müddet, vakit, an.
demar	f. Helâk, mahv, telef, ölüm, mevt.
demar-âver	f. İntikam alan, müntakim. Helâk eden.
dembedem	f. Bazan. Vakit vakit. Arasıra.
demc	Dühul etmek, girmek. * Mestur olmak, örtünmek.
demcele	(C.: Demâcil) Şişman kadın. * Huyu, hilkati güzel, iyi kadın.
demdem	Yüce, yüksek yer.
demdeme	f. Hiddetli söz. Avâz. Hoşa gitmeyen sesler. * Sinek vızıltısı. * Öğütmek. Sürte sürte ezmek. * Azab vermek, eziyet etmek. * Hile. * Davul. * şöhret, nam, ün.
deme	f. Ateş körüğü.
demekmek	Katı, şedid. * Çok kuvvetli kimse.
demendan	f. Cehennem. * Ateş, nar.
demende	f. Saldırıp kükreyen. * Üfleyen.
demes	(C.: Dimâs) Yumuşak kumlu yer.
demeşk (dimeşk)	Şam şehri. * Yürüğen kuvvetli, seri deve.
demevî	Kana dâir, kana mensub ve müteallik. * Mc: Asabi, sinirli. Kanın çokluğu sebebi ile hâsıl olan mizaç.
demg	Başı, dimağa erişinceye kadar yarmak. Dimağa vurmak. * Güneşin sıcaklığı dimağa tesir etmek.
demim(e)	Çirkin ve kısa boylu kimse.
demk	Hız. Sür'at.
deml	Yeri terslemek. * Yara, cerh.
demles	Kaba, galiz nesne.
demma'	Mütekebbir gönüllü, gururlu kimse.
demne	f. Fırın ve ocak bacası.
demode	Fr. Modası geçmiş, kimse kullanmaz hâle gelmiş olan.
demokrasi	'yun. (Demos: Halk; Kratia: İdare, iktidar) Halk iktidarına dayanan hükümet şekli. Devlet iktidarını elinde bulunduranların, halkın çoğunluğunun iradesiyle seçildiği hükümet şeklidir.
demokrat	Demokrasi taraftarı.
demokratik	Fr. Demokrasiye uygun.
demrag	Çok kırmızı olan.
dems	Örtmek. Defnetmek, gömmek.
demşinas	f. Hikmetli davranan, akıllı.
demuk	Sür'atli, seri, hızlı.
demy	Kan, dem.
den'	Horluk, zelillik.
dena'	Arkanın yumru olması, kamburluk.
denaet	Alçaklık, çok fena hareket. Zillet, kötü mizac. * Asılsızlık, aslı olmamak.
denaet-kârâne	f. Alçakçasına, alçakça.
denanir	(Dinar. C.) Dinarlar.
denaset	Kirlilik, paslılık, temiz olmayışlılık.
denavet	Yakın olmak, yakınlık.
denaya	(Bak: Deniyyât)
dendane	f. Diş tanesi. * Çark vesaire dişi.
dendene	f. Mırıltı, homurdanma. Ağır ağır, dudak kıpırtısıyla, yavaş yavaş söylenen söz.
denef	İyileşmeyen hastalık.
denen	Bir kişinin belinin bükülüp eğri olması. * Kolları çok kısa olmak. * Hayvanların ayakları kısa ve göğüsleri yere yakın olması.
denes	(C.: Ednâs) Kir, pas, pislik, murdarlık, necaset.
deney	(Bak: Tecrübe)
deng	f. Hayran, şaşkın, şaşmış olan, ahmak, ebleh, bön, sersem. * İki katı maddenin tokuşmasından hasıl olan ses. * Pergel noktası.
deni	(C.: Deniyyât) Soysuz, alçak, ahlâksız. * Dünyaya âit, fâni ve geçici. * Yakın, karib.
deni'	Hor, zelil.
denie	Eksik, noksan, nakise.
denis	Kirli, paslı.
deniyyat	(Denâya) (Denî. C.) Ahlâksızlıklar, aşağılık şeyler.
deniyye	Kaftan düğmesi, elbise düğmesi.
denn	(C.: Denân) Küp.
depresyon	Fr. Maddi veya manevi çöküntü. İç sıkıntısı.
der-akab	f. Hemen, derhâl, çabuk, arkasından, akabinde.
der-amed	f. Gelir.
der-an	f. Derhâl, o anda, hemen.
der-ban	f. Kapıcı, kapıya bakan.
der-bar	f. Ev kapısı.
der-beder	f. Serseri, kapı kapı dolaşan. * Dağınık, perişan.
der-bend	f. Dağda ve tepede zahmetlerle geçilen yer, dar geçit, boğaz. Hudut. Kale. * Anahtarsız kapı.
der-best(e)	f. Kapalı kapı. * Kapanmış susmuş.
der-hast	f. Arzu, taleb, istek, dilek. * Dilekçe, istida.
der-kâr	f. Mâlum, âşikâre olan. * İçinde olan. İçte bulunan.
der-kemin	f. Pusu bekleyen, pusuda olan.
der-niyam	f. Kınına sokulmuş, kınında, kılıfta.
der-saadet	f. Saadet kapısı. İstanbul'un eski ismi.
dera	f. Çan, çıngırak.
derahim	(Dirhem. C.) Dirhemler. Okkanın dörtyüzde birleri. * Akçeler, paralar.
derahis	Şiddetler.
derare	Deyyus. Karısının kötü hâllerini görmemezlikten gelen kişi.
derari	f. (Dürrî. C.) Parlak yıldızlar. * Renkli şeyler.
deraz	f. Uzun, tavil.
derb	(Dürb) Bir şeyi âdet edinmek. * Dadanmak, alışmak. * Haslet, cür'et. * Tecrübe etmek. * Denemek.
derc	İçine almak. Katmak. * Kitaba koymak. * Nakışlı kâğıt üzerine yazılan yazı. * Hattatın yazılmış kâğıt tomarı.
dercan	f. Can içinde.
dercan etmek	Can içine almak, hayatını ona vermek.
derçin resmi	Kesilen hayvanlardan alınan bir cins vergi.
derd	f. Tasa, keder, kaygı. * Hastalık, illet.
derd-aşina	f. Dert görmüş, mihnet görmüş kişi.
derda	f. Yazık! Vah vah!
derdab	Sadâ, ses.
derdak	(C.: Derâdik) Küçük çocuklar. * Her şeyin küçüğü.
derdar	Servi ağacından bir sınıf.
derdebis	Belâ. * Zahmet. * Boncuk. * Yaşlı kişi.
derdmend	f. Tasalı, kaygılı, dertli.
derdnak	f. Dertli, kederli, kaygılı, tasalı.
derdur	Su çevriği, girdab. * Derin çukur yer.
derebeyi	Ortaçağda kendi arazisi içindeki insanlara istedikleri gibi hükmeden, devamlı olarak birbirleriyle savaşan geniş toprak sahiplerinden her biri. * Mc: Asi, zorba.
derecat	(Derece. C.) Dereceler, basamaklar, kademeler, yükseklikler, mertebeler.
derece	(C.: Derecât) Yukarıya çıkacak basamak. * Dairenin bölündüğü dilim. 360 kısmın beheri ki, açıları ölçmeye yarar. * Termometrenin bölündüğü kısımların beheri. Mertebe, paye. * Miktar, rütbe. More…
dered	Ağızda diş olmamak.
derek	Urgan ucuna eklenip, kovanın kulpuna bağlanan ip parçası (urgan suya değmesin diye) * Kiriş uçlarında olan halka (yayın başlarına geçirirler.)
dereka	(C.: Deruk) Sığır derisinden yapılan kalkan.
derekât	Aşağılık dereceleri. En aşağı mertebeler.
dereke	Aşağı inen basamak. Aşağı mertebe. * Sıfırın altındaki derece. Düşüklük.
derekî	Gerileme.
derem	Baldır etli olduğundan dolayı topuğun görünmeyip belirsiz olması ve sâir kemiklerin etlilikten belirmeyip örtülmesi. * Ağızdan dişlerin dökülüp yerini et bürüyüp belirsiz olması. * Davarın More…
derem-güzin	f. Sarraf.
derem-sera	f. Para basılan yer.
dereman	Kişinin adımlarının birbirine yakın olması. (O kimseye 'dârim' derler).
deren	Kir, vesah.
derende	f. Yırtan, yırtıcı.
derer	Kasdetmek.
deres	Nişanın belirsiz olması. * Kaftanın eskimesi. * Evin köhne olması.
dergâh	(Der-geh) f. Cenab-ı Hakk'a ibadet edilen yer. * Büyük bir huzura girilecek kapı. Kapı. Padişahların kapısı. * Şeyhlerin tekkesi.
dergiş	f. İzdiham, çok kalabalık. * Bir zerdali cinsi.
derh	Men etmek, engel olmak.
derhal	f. şimdi, hemen, bu anda, vakit kaybetmeden.
derhem	f. Karışık, karmakarışık. * Muztarib, sıkıntılı, ıztırab çeken. * İncinme.
derhişte	f. Cömertlik, sehavet.
derhor	f. Lâyık, münasib, uygun, yakışır, derhuş, sezâ, şâyeste. (Derhurd da denir.)
derhuş	f. Derhor, lâyık, münasip, muvafık, uygun, yakışır, şayeste.
deri	f. Farsçanın sahihi, fasih olanı. (Kapı demek olan 'der' ismi Farsça olduğu halde Arapça sayılarak müennesi 'deriyye' yapılmıştır.) * Havası hoş ve lâtif. Yeşilliği bol More…
deriçe	f. Küçük kapı, oyma kapı. Pencere.
deride	f. Yırtık, yırtılmış.
derir	Yürügen davar.
deris	(C.: Dirsân) Eski kaftan, eski elbise.
deriyye	Avcıların gizlenip av gözledikleri yer.
derk	En aşağı kat, her şeyin dibi. Aşağı inen basamak. * Anlamak.
derkaa	Kaçmak, firar.
derketmek	Bir şeyin en esasını, dibini öğrenmek, iyice anlamak.
derma'	Topuğu belli olmayan, şişman kadın. * Tavşan. * Kırmızı yapraklı bir acı ot.
derman	f. İlâç, tiryak. * Çare-i necat, kurtuluş sebebi. * Tâkat, güç, kuvvet.
dermande	(C.: Dermândegân) f. Âciz, beceriksiz, biçare, zavallı.
dermek	Çok beyaz olan un. * Beyaz ekmek.
dermeyan	(Der-miyân) f. Ortada olan şey, arada.
dermeyan etmek	Anlatmak, söylemek, iddia ve defi'de bulunmak. Beyân. İleri sürmek.
dernek	Eğlence için yapılan toplanma. * Düğün. * Cemiyetler kanununa göre kurulmuş cemiyet.
derpey	f. Hemen, ardı sıra.
derpiş	f. Önde olan, göz önünde bulunan.
derr	İyi iş. İyilik. Mahz-ı hayır. * Zat, kimse. Hod. Nefs. Bir kimsenin zâtı. * Yüzün tazeliğinin, teravetinin hastalıktan dolayı gitmesinden sonra, iyi olup düzelmesi.
derrace	Eskiden kullanılan bir çeşit harb âletidir ki, üstü sığır derisi ile örtülü olup, tekerlekleri içinde dönerdi. * Bisiklet.
derrak	(Derk. den) Çok dikkatli olan, çabuk anlayan, anlayışlı, müdrik.
derrar	Yün eğerdikleri iğ.
ders	Tenbih, tâlimat, vazife. Bir şeyi öğrenmek için muallim veya o işi iyi bilen birisinden azar azar alınan vazife. * Akıl.
ders-han	f. Ders okuyan, talebe, öğrenci.
dersec	Mercimek.
dershane	f. Sınıf, ders verilen yer, ders yeri.
deruc	Hızlı esen rüzgâr, fırtına.
deruhde	f. Üstüne almak. Kendini vazifeli bilmek. * Üzerine alınan iş.
derun	f. İç taraf. Dâhil. * Kalb.
derunî	f. Gönülden, içten.
derva(h)	f. Şaşkın, şaşırmış olan, hayran. * Başaşağı asılmış. * Lâzım, zaruri, lüzumu olan, gerekli.
dervah	f. Hastalıktan yeni kurtulan, iyice kendisine gelemeyen kimse. * Sağlam, metin, muhkem. * Doğru, asıl, gerçek. * Yiğitlik, cesaret, cesur olmak, şecaat. * Ayıp, utanma. * Sertlik, kabalık. More…
dervaze	f. Kapı. Şehir. Şehir kapısı, kale kapısı.
derviş	f. Gayet mütevazi ve kanaatkâr olan. * Kimsesiz, fakir. * Mâneviyâtla gönlü zengin olan fakir. * Mürid veya şeyh.
dervişân	(Derviş. C.) f. Dervişler.
dervişâne	f. Dervişe yakışır halde, saflık ve kalenderlikle. Müstağni ve fakir bir surette.
dery	Bilmek.
derya	f. Deniz, bahr.
derya-bend	f. Liman. * Tersane.
derya-neverd	f. Denizde dolaşan, denizde gezen.
derya-nuş	f. Çok fazla içki içen.
deryab	f. Akıllı, anlayışlı, müdrik.
deryaçe	f. Göl, küçük deniz.
deryan	Bilmek, ilim.
deryaniye	Hörgücü ikiden fazla olan sığır nevi.
deryuz	f. Dilencilik.
derzen	f. İğne.
des	f. Eş, eşit, müsâvi, benzer, denk.
des'	Def'etmek kovmak. * Ağız dolusu kusmak.
desais	(Desise. C.) Vesveseler, desiseler. Gizli hileler.
desak	Bir kabın dolduktan sonra taşıp dökülmesi.
desatir	(Düstur. C.) Düsturlar, kaideler.
desem	(C.: Düsum) Yağ. * Uyuz.
desen	Fr. Eşyanın, rengini göstermeden, yalnız şeklinin bir satıh üzerine çizilmişi. * Bir kumaşı süsleyen şekiller.
desfan	(C.: Desâfi) Bir şeye tâlip olan kişi.
desi'	İki omuz arasında boyun battığı yer.
desia	Atâ, bahşiş, hediye. * Huy, hulk, tabiat.
desik	Dolu nesne.
desimetre	Fr. Metrenin onda birine eşit uzunluk birimi.
desis	(C.: Desâyis) Gizlenmiş, gizli.
desise	Gizli hile, oyun.
deşişe	Bulgur.
desisekâr	f. Hileci, hile yapan.
desisekârâne	f. Hilekârcasına. Desise ve hile edene yakışır surette.
deskere	f. Şehir ve kasaba, il ve ilçe. * Hasta insan, eşya vs. taşımaya yarayan tahta. ◊ (C.: Desâkir) Dağ başında olan harab kale. * Küçük köy.
desma	Siyah olan nesne.
desmere	(C.: Desâmire) Dağ başında olan harap yıkık kale.
deşne	f. Hançer.
despot	yun. Rum piskoposu. * Eskiden Bizanslı ve Balkanlı derebeyi.
desr	(C.: Dusur) Bürünmek, örtünmek. * Çok olan mal. ◊ Def'etmek, kovmak.
dess	Yavaş yağan yağmur. * Acıtıcı derecede dövmek. * Def'etmek. ◊ Gizlenmek. * Örtmek.
dessas	Çok aldatıcı, çok desiseci.
desse	Toprak içinde gömülüp yatan bir nevi yılan.
dest	f. El, yed. * Mc: Kudret, fayda, nusret, galebe. * Düstur. * Tasallut. * İkmâl. * Âlî makam. Meclisin şerefli yeri. ◊ (C.: Düsut) Dört bucaklı yastık ve elbise. * Hile.
deşt	f. Bozkır, çöl, sahra. Kumluk ve nebatsız geniş arazi.
dest ü pâ(y)	El ve ayak.
dest-alay	f. Bulaşık el, bulaşmış el.
dest-be-dest	f. Elden ele, el ele. * Peşin satış. * Birbirine bitişik olan.
dest-beste	f. El bağlamış, eli bağlı.
dest-bürd	f. Kuvvet, kudret. * Üstünlük, zafer, muvaffakiyet.
dest-bus	f. El öpme.
dest-diraz	f. El uzatan, zulmeden. * Sarkıntılık etme, el uzatma.
dest-gâh	f. İş yeri, tezgâh. * İktidar, servet, kuvvet.
dest-gir	f. Muavenet. Arka olmak. Tutucu, yardımcı, muin. Zahir.
dest-güşa	f. Avuç açan el açan.
dest-güzar	f. İmdada yetişen, yardım eden, yardımcı.
dest-huş	f. Oyuncak.
dest-i gaybî	f. Görünmez el, inâyet-i İlâhi. * Mc: Allah'ın yardımı.
dest-i rast	Sağ el, sağ taraf.
dest-keş	f. Gözleri görmeyen bir kimseyi ellerinden tutup dolaştıran. * Kazanç. Kâr. * Yay gibi elde kolaylıkla idare olunabilen şey. * Dilenci. * Bir işten vazgeçen.
dest-mal	f. Elbezi.
dest-maye	f. Sermaye, elde olan şey.
dest-muze	f. Armağan, hediye.
dest-pak	f. Fakir, fukara. * Mendil. * Dindar.
dest-renc	f. El emeği. El ile yapılan iş. * Ücret, kazanç, kâr.
dest-res	f. İsteğine ulaşan, elini yetiştiren. * Kudret, zenginlik, iktidar.
dest-suze	f. Nişanlı kız.
dest-vane	f. Savaşta giyilen demirden yapılmış eldiven. * Kadınların kollarına taktıkları süs eşyası, bilezik. * Meclisin baş kısmı.
dest-var(e)	f. Çoban değneği. Baston. * El bileziği. * Ele benzer, el gibi, el kadar.
dest-yar	f. Yardımcı, muin. Arka.
dest-yarî	f. Yardım, muavenet.
dest-zen	f. Tutunma. * El uzatma.
destak	Şarabın beyazlığı ve dökülmesi.
destan	f. (Dest. C.) Eller. * Hikâyeler, masallar. * Hile, tezvir, mekir. * Meşhur Zâloğlu Rüstem'in babasının nâmı.
destar	f. Sarık, imâme, başa sarılan tülbent.
destar-çe	f. Mendil.
destarbend	f. Sarık saran, sarıklı.
deste	f. Tutam, bağ, demet, kabza. * Muin, mededkâr. * Süpürge. * Küstah.
deste-çub	f. Sopa, değnek.
deste-dad	f. El veren, yardım eden.
deste-dad-i teslim	f. Teslim elini veren, itaat eden, uyan.
destec	Desti. * Kola takılan bilezik.
destek	f. Bir şeyin yıkılıp devrilmemesi için, o şeye vurulan payanda, dayanak. * Küçük el. * Yün ve pamuk gibi şeyleri eğirmeye yarıyan âlet.
desti	f. Testi.
destine	f. Bilezik, el bileziği.
destroyer	ing. Çok sür'atli giden küçük savaş gemisi, torpido muhribi.
destur	f. İzin, müsaade. Şerlilerden kurtulmak için söylenen söz. * Allah'ın inayeti.
destur (düstur)	Asıl. * Kanun. * Vezir-i azam, baş vezir.
detektif	(Bak: Dedektif)
determinant	Fr. Denklemlerin çözümlerini rahatlıkla bulmaya yarayan matematiksel tablo.
dev	şeytan, ifrit, cin.DE'V: Aldatmak, hud'a.
deva	İlâç, çare. Hastalığın iyi olmasına sebeb olan gıda.
deva-saz	f. Çâre bulan, ilâç tertip eden.
devabb	(Dabbe. C.) Binek hayvanları. Hayvanlar. * Yürüyenler.
devac	f. Üste örtünecek şey. Yorgan.
devadar	f. Devâlı, devâ verici, iyileştiren.
devahi	(Dâhiye. C.) Büyük belâler. Afetler. Kazâlar. * Çok üstün zekâ sahipleri.
devahil	(Dâhile. C.) İçler, batınlar.
devahin	(Dâhine. C.) Duman çıkaran bacalar.
devai	(Dâiye. C.) Batından, içten gelen bir duyguyu teşvik edici hâlât.
devaî	(Devâiye) İlâç cinsinden. İlâca âit ve müteallik. Devaya dâir.
devair	(Dâire. C.) Daireler. Resmî işlerin görüldüğü yerler.
devalüasyon	Fr. Paranın değerinin düşürülmesi.
devam	Bir halde bulunma, sürekli olma, daimîlik. * Bir işe veya bir memuriyete gidip gelme. * Sebat.
devan	f. Hızlı yürüyen, koşan, seğirten.
devanik	(Dânık. C.) Bir dirhemin dörtde birleri.
devar	Baş dönmesi hastalığı.
devari'	(Dır. C.) Zırhlar. Zırhlılar. Zırhlı gemiler.
devat	(C.: Devâyât) Divit.
devavin	(Divân. C.) Divânlar, eski şairlerin şiirlerini topladıkları kitablar.
devb	Kötü hâl.
devbel	Bir karar üzere durup büyümeyen küçük eşek.
devdat	Çocukların oyun oynadığı yer.
devderî	Kısa boylu cariye.
devende	f. Seyyah. Seyahat eden, gezen, dolaşan.
deveran	Dönüş, dolaşmak. Tedavül. Yerinde durmamak. Devretmek.
devf	Suda ıslamak. * Irak etmek, uzaklaştırmak. * Misk ezmek.
devh	Hor, hakir olmak. Hor, hakir etmek. * Kahretmek.
devha	(C.: Devah-Devâyih) Büyük ağaç.
devir	(Devr) (C: Edvâr) Nakil. Birisinin uhdesinden diğerinin uhdesine geçirmek. * Bir şeyi sonuna kadar okuyup bitirmek. Geçmiş dersleri hatırlama. * Bir şeyin çevresinde dolaşmak. Dönme. * More…
devir dairesi	Denizde geminin çeşitli hızla ve muhtelif dümen açısı ile çizdiği dâire.
devirli	Fiz: Müsavi zaman aralıkları ile tekrarlanan hareket. Periyodik.
deviye	Otsuz sahrâ. Otu olmayan çöl
deviyy	Nerden geldiği anlaşılamayan sesler, gürültüler, patırtılar.
devk	Döğmek. * Karışmak.
devke (deveke)	Karışmak, ihtilât.
devkes	Arslan. * Çok adet, çok miktar.
devle (düvle)	Devlet kelimesinin Arapça tabirlerde geçen bir şekli. * İki asker muharebe ettiklerinde birinin diğerine galip olması.
devlet	Sınırları belli olan bir memleketin sahibi olan insanların kurduğu siyasî, hukukî, idarî mahiyetteki merkezî teşkilât.
devlet ü ikbal	Ulviyet ve iyi tâlih.
devlet-abadî	f. Hindistan'ın Devlet-âbâd şehrinde imal edilen ve güzel san'atlarda kullanılan bir çeşit kâğıt.
devlethane	f. Ev, köşk, konak.
devletli (devletlü)	f. Eskiden vezir ve müşir gibi büyük rütbeli kimselere verilen bir ünvan.
devletlü necâbetlü	Osmanlılar zamanında şehzâdeler için kullanılan bir tabirdir.
devletlü re'fetlü	Eskiden seraskerler için kullanılan ünvan.
devletlü semâhatlü	Zamanında Şeyh-ül İslâmlara verilen bir ünvan.
devr	f. Casus, hafiye. ◊ (Bak: Devir)
devr-han	f. Kur'an-ı Kerim'i devamlı okuyup devreden kişi.
devrak	Şarap ölçeği.
devran	Devir, felek, zaman, deveran, dünya.
devranî	Deverana âit ve müteallik.
devre	(C.: Devrât) Dönüş dönme, dönem. * Birkaç yıldan meydana gelen zaman süresi. * Elektrik devresi. Üzerinden elektrik akımı geçmekte olan bir iletken yolun tamamı.
devriy	(Devriyye) Geceleri gezen kol takımı, gezici karakol. * Bülbül, karatavuk, sığırcık ve bu gibi kuşların dahil olduğu sınıf.
devriyye	Osmanlı İmparatorluğu devrinde ilmiye sınıfına mahsus bir pâye.
devs	Ziynet etmek, süslemek. * Bir şeyi ayağı ile basıp çiğnemek.
devş	Fâsid olmak.
devsere	Büyük, semiz, kuvvetli deve.
devv	Otsuz çöl.
devvar	Durmayıp dönen, devreden. Devredip gezen. * Gerdân. * Kâbe-i Muazzama'nın bir adı. * Haremden alıp beraber tavaf edilen taş.
devvare	Geo: Daireler çizmeye yarayan bir âlet, pergel.
deyabüz	İki ırgaçla dokunan bez.
deyacir	(Deycür. C.) Karanlıklar, zulümatlar.
deybub	Koğucu, dedikoducu.
deycuc	(C.: Deyâcic) Karanlık, zulmet.
deycur	(C.: Deyâcir) Karanlık.
deydan	Edep. * Âdet.
deyden	Edep. * Âdet.
deydenet	Âdet, usul.
deydenun	Toplamak. * Haslet, huy, âdet. * Oyun.
deyh	(C.: Diyeha) Hor ve rezil olmak.
deyku'	Katı, şedid.
deylem	Karıncaların ve kenelerin toplandığı yer. * Belâ. * Zahmet. * Düşman. * Türaç kuşunun erkeği. * Cemaat. * Bir kabile adıdır ve ehline 'Deylemî' derler.
deymas	(C.: Deyâmis) Hamam. * Alçak zemin.
deymum	Devamlı, berkarar, zevalsiz.
deymumet	Daimlik, devam, dâimiyet.
deymumî	Devamlılık, devam, dâimiyet.
deyn	Borç. Verilmesi lâzım gelen şey. * Fık: Zimmetinde sâbit olan şey.
deyr	(C.: Edyâr) Kilise, manastır. * Âlem-i insaniyet, insanlık âlemi.
deyranî	Manastır adamı.
deyrhane	f. Kilise, manastır.
deysak	(C.: Deyâsik) Uzun yol. * Beyaz olan şey.
deysan	Cömertlik.
deysem	Köpekten olmuş kurt eniği. * Sultan böreği denilen kırmızı çiçekli bir ot.
deyseme	İnci.
deyyan	Herkesin hesabını ve hakkını en iyi bilen ve veren. Hâk Teâla. Kahhar. Hâsib. Hâkim. Kadir. Râi. Cenâb-ı Hak.
deyyar	Bir kimse. Ehad. * Yurt sahibi birisi. * Manastır sahibi.
deyyas	Kaba, galiz olan kimse.
deyyus	Derare. Karısının kötü hâllerine göz yuman ve ses çıkarmayan adam.
di	f. Dün, dünkü gün, bugünden bir evvelki gün.
di'bil	Belâ. * Meşakkat, güçlük.
di'dan	Devenin çok yelmesi. * Bir şeyi örtmek.
di'f	(C.: Ez'âf) Her nesnenin bir misli miktarı.
di'îl	Ölüme yakın olan hasta deve. * Kurbağa yumurtası.
di'îs	Süngü ile çok vuran kimse.
di'liye	Deve kuşunun dişisi.
di's	Kum. * Kumdan yığılmaş yumuşak tepe.
di've	Nesep dâvâsı etmek. * Yalan dâvâ etmek.
di'zabe	Kısa boylu ve eti çok olan kimse.
dia	Rahat.
diabe	Davet.
diae	Şehadet parmağı.
diam(et)	Binaya vurulan destek, direk, payanda. * İleri gelen, makamca yüksek olan baş başkan, reis, şef.
diame	(C.: Diam-Deâyim) Evin direği. * Ulu, şerif kişi, seyyid.
diayet	Dâvet.
dib'an	(C.: Dabâin-Dıbâ) Erkek sırtlan.
dibabe	Yumuşak nesne.
dibac	(C.: Debâbic) Atlas dedikleri kıymetli ipek bez.
dibace	f. Mukaddeme, başlangıç, önsöz.
dibagat	Tabaklama. Deriyi kullanılır ve temiz hale koyma işi.
dibare	(C.: Dibâr) Bir evlek yer.
dibatr	Katı nesne.
dibbîc	Bir, ehad.
dibbîh	Bir, ehad.
dibg	Dibâgat etmek. Arınıp pâk olmak.
dibk	'Bürc dedikleri nesne ki ağaçta biter; yazda ve kışta bitmez. * Ağaç posası.'
dibl	Belâ ve zahmet.
dibne	Gülmek. * Maymun sesi.
dibr	Çokluk.
dibre	Çokluk.
dibs (dibis)	Pekmez. Hurma pekmezi. Bal. * Çok cemaat.
dibsa' (debsâ)	Dişi çekirge.
dicac	Ummanda yetişen büyük bir dikenli ağacın suyudur ve sabun gibi kiri izâle eder.
dida'	Devenin şiddetle yelmesi ve sıçraması. * Ay sonu.
didaktik	yun. Mevzuu, hikmet ve nasihattan ibaret olan söz. Öğretici.
didar	f. Mülâkat, görüş. * Görünme. * Yüz. Çehre. * Görüş kuvveti, göz. * Açık, meydanda.
didd	(C.: Ezdad) Mugâyir, aykırı. * Düşman. * Nazir, misil, benzer.
dide	f. Göz, ayn, çeşm. * Görmek. * Gözcü. * Göz bebeği. * Göz ucu.
dif	(C.: Edfâ) Çok hararet. * Derin duvar. * Deveden gelen fayda, menfaat.
difaf	Hazırlandırmak.
difda'	(C.: Defâdı') Kurbağa.
difdi' (difda')	(C.: Dafâdi) Kurbağa.
diffe	Irmak ve kuyu kenarı.
difl	Zakkum ağacı. * Katran. Zift.
difla	Ağu ağacı denen ve çok acı olan nesne.
difnas	Akılsız, ahmak kimse. (Müe: Difnes) Dig: f. Topraktan yapılmış tencere, çömlek.
diger	f. Başka, diğer, öteki.
diger-bâr	f. Başka zaman, başka defa.
diger-bin	f. Başka kişilerin faydaları için fedakârlıkta bulunan kişi.
diger-gun	f. Değişmiş, başkalaşmış, bozuk.
diger-kâm	f. Başkalarını düşünen.
diger-ruz	f. Diğer gün, başka gün.
digs	(C.: Edgas) Yaş ve kuru karışık bir tutam ot. * Te'vili sahih olmayan karışık rüya.
dih	f. 'Veren, verici' mânalarına gelir ve kelimelerle birleşir. Meselâ: Ârâm-dih  - Rahatlık veren. ◊ f. Köy, karye. * On sayısı. ◊ (C.: Diha) Hurma salkımı.
dih-dar	f. Köy ağası.
dih-gan	f. Ekinci, çiftçi, köylü.
dih-hüda	f. Köy kâhyâsı, köy ağası.
dihak	Dolu bardak.
diham	(Dahm. C.) Kalın ve iri olan şeyler.
dihan	Kırmızı deri, sahtiyan. * (Dühn. C.) Vücuda sürünülecek yağlar.
dihas	Çok, kesir. * Eskimeye yakın olan.
dihat	(Dih. C.) f. Köyler, karyeler.
dihçe	f. Küçük köy. * Çiftçi, köylü.
dihda	Yuvarlamak. Döndürmek.
dihh	Güneş, şems.
dihi	Köyle ilgili, köylü, köye mensub.
dihim	f. Taç.
dihiş	f. Verme, veriş, bağışlama, ihsan, atiyye.
dihk	Gülme.
dihk-âver	f. Güldüren, güldürücü.
dihkan (dühkan)	(C: Dehâkin) Sipâhi. * Köy kethüdâsı. * Emirlerin tasarrufunda kuvvetli olan, sözü geçen adam. * Bezirgân. * Acem fellahlarının maslahatgüzarı.
dihl	Kısa boylu, tıknaz kimse.
dihlas	Arslan. * Yavuz, bahâdır, kahraman, çeri kimse.
dihle	Bir kişinin her işine karışan has adamı.
dihliz	(C.: Dehâliz) Ev ile kapı arası.
dihrac	(Dahrece) Yuvarlama.
dihris	(C.: Dehâris) Terzilerin kullandığı tiriz denen cisim.
dihvenne	Habis kimse. * Semiz kısa boylu, tıknaz kişi.
dihye	Sahabeden bir zâtın adı. (R.A.)
diîn	Asıl. * Maden.
dîk	Darlık, sıkıntı. Gam. Kalbe sıkıntı veren.
dik	Horoz.
dikak	Herşeyin ufalmışı, incesi, kırıntısı. * Şirden adı verilen bağırsak.
dikîs	Akılsız kadın.
dikk	Yufka gibi ince olan şey. * Bir nevi sıtma.
dikka	(C.: Dükuk) Rüzgârın savurduğu toprak. * Uzaklaşmış olan şey.
dikkat	İncelik, dakik oluş. Ehemmiyet ve kıymet verme.
dikrar	(C.: Dekârir) Koğucu, dedikoducu. * Belâ. Zahmet. * Yalan söz. * Fuhşiyât.
dikta	Lât. Diktatörlerin davranışları. * Hiç ses çıkarmadan yerine getirilecek emir.
diktatör	Fr. Mevcut kanunları çiğneyerek, örf ve adalet esaslarına aykırı olarak, devleti keyfine göre idare eden devlet adamı. Müstebid.
dikte	Fr. Başkası tarafından yazılmak üzere söyleyip yazdırma. * Karşı koymayacak olan birisine, aşırı arzu ve isteklerini bildirip kabul ettirme.
dil	f. Gönül, kalb, niyet. * Cesâret, yürek. * Mandıra, ağıl.
dil'	Karpuz veya kavun dilimi. * Tıb: Kaburga kemiği. * Geo: Dik kenar. Kenar.
dil-âgâh	f. Kalbi uyanık. Akıllı, bilgili, görgülü. Gönül anlar.
dil-ârâ(y)	f. Kalbi süsleyen, gönlü zinetlendiren.
dil-ârâm	f. Gönül eğlendirici, kalbe rahatlık veren. Gönül okşayan.
dil-âsâ	f. Gönlü rahatlandıran, avutan.
dil-aşub	f. Kalbi sıkan, yüreğe sıkıntı veren, gönle eza veren. * Kalbi meftun eden güzel.
dil-asude	f. Kalbi rahat.
dil-âver	f. Yiğit. Cesaretli. Yürekli. * Gönül alıcı.
dil-aviz	f. Câzib, çekici, gönle asılan. Gönlü asılı tutan, dilber.
dil-azad	f. Gönlü rahat, gönlü bir şeyle ilgili olmıyan.
dil-azar	f. Gönlü inciten, hatır kıran.
dil-azurde	f. İncinmiş. Gönlü, kalbi kırılmış.
dil-baz	f. Güzel konuşan. Sözü ve işi hoş olan. Gönül eğlendiren.
dil-bend	f. Gönül bağlıyan, seven.
dil-ber	f. Gönül alan, kalbi çeken. Güzel, dilber.
dil-beste	f. Kalbi bağlı, âşık.
dil-cu(y)	f. Gönül çeken, gönül arıyan.
dil-dade	f. Gönül vermiş, âşık.
dil-dar	f. Kalbi hükmü altında tutan. Sevgili, mâşuk.
dil-duz	f. Kalbe batan, gönül delen.
dil-düzd	f. Gönül çalan.
dil-efruz	(Dilfiruz) f. Kalbi yakan, gönül parlatıcı.
dil-ferah	f. Sevinçli, gönlü rahat.
dil-figar	f. Gönlü yaralı, âşık.
dil-firib	f. Gönlü aldatan, câzibeli.
dil-germ	f. Öfkelenmiş hiddetlenmiş, gönlü kızmış.
dil-gir	f. Kalbe sıkıntı veren gönül tutan. * Gücenmiş olan, kırgın.
dil-güşa	f. İç açan, gönül açan, kalbe ferah veren. * Türk musikisinde bir mürekkeb makam.
dil-hah	f. Gönül talebi, gönül arzusu.
dil-harab	f. Gönlü yıkılmış, gönlü kırılmış.
dil-hiraş	f. Yürek parçalıyan, tırmalıyan.
dil-hun	f. Kalbi yaralı, yüreği kanlı. Mükedder, mağmum.
dil-hurrem	f. Neş'eli, gönlü sevinçli.
dil-huş	f. Yüreği rahat, gönlü hoş.
dil-keş	f. Gönlü çeken, kalbi cezbedici.
dil-kub	f. Gönül zedeliyen, vuran.
dil-mürde	f. Duygusuz, kalbi ölmüş.
dil-nişin	f.Gönlüde yer tutan. Lâtif, hoş.
dil-riş	f. Dertli, kalbi yaralı, gönlü yaralı.
dil-rüba	f. Gönül alan, gönül kapan.
dil-şad	f. Sevinmiş. Kalbi hoş olmuş.
dil-saz	f. Gönül yapan.
dil-şikaf	f. Yürekleri delen, çok acıklı, dokunaklı.
dil-şiken	f. Can sıkıcı, kalb kırıcı.
dil-şikeste	f. Kalbi kırık, gönlü kırılmış olan.
dil-sir	f. Gözü gönlü tok.
dil-sitan	f. Gönül alan.
dil-şüde	f. Gönlü gitmiş. Âşık.
dil-şüküfte	f. Gönlü açılmış, ferahlamış.
dil-teng	f. Sıkıntılı, kederli, gönlü darda olan.
dil-tengî	f. Gönlü darlığı, iç sıkıntısı.
dil-teşne	f. Kalbi susamış. Gönlü çok istekli, çok özlemiş.
dilahis	Leşker, asker. Çeri başı.
dilalet	Kılavuzluk etmek. * Nazlanma. İşve. * Üstünlük, galebe.
dilamis	Yumuşak ve berrak olan şey.
dilas	(C.: Düles) Hızlı, seri.
dilas (delis)	Yumuşak ve berrak olan nesne.
dildil	f. Iztırab, acı, elem, sıkıntı, azab. İnilti.
dile	f. Dil, gönül, kalb yürek. * Gönül sahibi.
dilekçe	(Bak: İstida)
dilhas (dülâhis)	Arslan. Çeri kimse.
dilir	(C.: Dilirân ) Bahadır, cesur, cesaretli, yiğit, yürekli.
dilirân	(Dilir. C.) Bahadırlar, cesurlar, cesaretliler, yiğitler, yürekliler.
dilirâne	f. Mertçesine, yiğitçesine, bahadırcasına.
dilirî	f. Mertlik, yiğitlik, yüreklilik.
dilüviyum	Jeo: Nehirlerin en eski alüvyonlarına verilen isim.
dim	f. Yüz, yanak, çehre, surat.
dima	f. (Bak: Demâ)
dima'	Göz yaşı akan yerlerin izi. ◊ (Dem. C.) Kanlar.
dimad	Yara üstüne yapılan yakı ve bağlanan bez.
dimağ	Beyin. Kafanın içi. (Bak: Kalb)
dimam	Çocukların yüzlerine sürülen ilâç. * Sevap.
dimar	Cehalet devrinde Arabistanda bir sanem (put) ismi. * Bir daha sâhibinin eline geçmesi ümid edilmeyen zâil olmuş mal. * Sonraya bırakılan vâde. Müddeti hudutsuz borç. * Gizli. ◊ More…
dimase	Yumuşak. * Asanlık, kolaylık.
dime	(C.: Diyem) Gündüz veya gecenin üçte biri miktarı ile tam gün kadar sürebilen, gürleme ve yıldırımı, olmayan yağmur.
dimen	Süprüntülükler. Mezbele. Gübre. Fışkı.
dimişk	Şam şehri. Suriye'nin başkenti. ◊ (Bak: Dimişk)
dimişkî	Şam şehriyle alâkalı. Şam'a ait ve müteallik. * Şam'da yapılan ve güzel san'atlarda kullanılan bir nevi kâğıt.
dimkis	İbrişim.
dimmet	Deve ve koyun tersi.
dimn	Deve ve koyun tersi.* Selin getirdiği çörçöp. ◊ Her nesnenin arası. * Koltuk.
dimne	(C.: Dimen) Ters. * Duvar temeli. * Kin, düşmanlık. * Süprüntülük. ◊ f. Tilki.
dims	Duvar temeli.
din	Ceza, ivaz. * İman ve amel mevzuu olarak insanlara Cenab-ı Hak tarafından teklif olunan Hak ve hakikat kanunlarının hey'et-i mecmuasıdır. ◊ (Dyne) Fr. Fiz: Bir gramlık bir More…
dina	İzdihamlık, kalabalık, çokluk.
dinak	İri gövdeli, şişman kadın.
dinamik	yun. Cisimlerin hareketleriyle bunları meydana getiren sebebler arasındaki alâkayı araştıran mekanik ilminin bir kolu. * Hareket eden, durup dinlenmek bilmeyen, hareketli. * Fls: Sâbitin More…
dinamo	yun. Hareketi elektrik akımına çevirmeye mahsus âlet.
dinan	Küpler.
dinar	Lât. Eskiden kullanılan altın ve sikkeli para.
dindar	f. Dinî kaidelere hakkıyla riayet eden, dininin emirlerini yerine getiren, mütedeyyin.
dindarane	Dindar bir kimseye yakışacak tarzda.
dinen	Din bakımından, diyanet noktasından, dince.
dinkas	İfsad etmek, bozmak.
dinn(e)	Bahillik.
dinnabe	Kısa boylu kimse.
dinname	Kısa boylu.
dinneme	Kısa boylu.
dinperver	f. Sağlam dindar, dine hizmet eden. Salabet-i diniye sâhibi.
dintar	Çok yaşamış kertenkele.
dinya	Emmi oğlu, amca oğlu.
diplomat	yun. Memleket hakkında siyasi söz sâhibi. Dış meseleler hakkında milletlerarası işlerle uğraşan siyaset adamı. * Becerikli, söz söyliyebilen.
dir'	(C.: Dırâ'- Duru') Cevşen. Cenkte, muharebede giyilen zırh. ◊ Zırh, demirden gömlek. * Kadın gömleği.
dir-baz	f. Uzun zaman, uzun müddet, uzun.
dirab	Erkek dişiye aşmak. * Küçük dağlar.
dirahş	f. Nur, ziya, parıltı, parlama, ışık.
dirahşan	f. Parlak. Parıldayan. Parlaklık. Münevver, ziyâdar. ◊ f. Parlıyan, parlak.
dirahşende	f. Işıklı, nurlu, ışıldayan, parıldayan.
diraht	f. Ağaç. Şecer.
dirak	(Daraka. C.) Deriden mâmul kalkanlar. ◊ Tâbi olmaklık, itaat etmeklik.
diram	Ateşin alevlenmesi. * Ateşin alevi. * Odun parçası, tahta parçası (tezcek ateş tutuşup alevlenir.)
diran	(Dâr. C.) Evler, hâneler.
dirar	Ziyân yetiştirmek.
dirase	Kitab okumak. * Elbiseyi eskitmek. * Gizli yol. * Harmanda buğday döğmek. * Uyuz olan deveyi katranlamak.
dirayet	Zekâ, bilgi. Kuvvetli tecrübe sahibi olmak. * Fetanet. Temkin ve tecrübeye dayanan akıl.
dirayetkâr	f. Bilgili, dirâyetli, kavrayışlı.
dirayetli	Kavrayışlı, zeki, bilgili, anlayışlı.
diraz	f. Uzun.
diraz-dest	f. El uzatan. El uzunluğu.
dirazî	f. Uzunluk.
dirdih	Yaşlı, pir, ihtiyar kişi.
dirdim	Ağzında dişleri kırılmış ve kütelmiş yaşlı deve.
direfs	İpek. * Katı, sağlam nesne. * Büyük iri yapılı adam. * Büyük deve.
direfş	f. Alem, bayrak, sancak.
direktif	Fr. Üst makamlardan, tutulacak yol üzerine verilen emirlerin tümü, hepsi. Talimat, emir. Nasıl, ne şekil olacağına çalışacağına dair emir.
direktuvar	Fr. Fransız ihtilâlinin üçüncü yılında Konvansiyon'un yerine geçen idare şekli.
direm	(Dirhem) f. Eskiden kullanılan bir ağırlık ölçüsü. Şimdiki üç gram ağırlık. Okka denen eski ağırlık ölçüsünün (1/400) kadarıdır. Şer'an, orta büyüklükte yetmiş tane arpa ağırlığı. * More…
direm-sera	f. Darbhâne, para basılan yer.
direng	f. Gecikme, yavaşlık, teenni, teahhur. * Dinlenme, karar, istirahat, aram.
direv	f. Ekin biçme, hasat.
direv-ger	f. Ekin biçen, orakçı.
dirga	Sıvı, balçık.
dirgam	(C.: Darâgım) Arslan, esed, gazanfer, şir, leys, haydar.
dirha	Süngü ile oynadıkları halka.
dirham	(C.: Derâhim) Kuruş.
dirhami	Bir dirhem.
dirhem	(Bak: Direm)
dirhevs	Katı, şiddetli nesne, şedid.
diriğ	f. Men'etmek, korumak, esirgemek. * Eyvâh, yazık.
diriga	f. Yazık, eyvahlar olsun!
dirin(e)	f. Eski, kadim.
diritnot	(Diritnavt) ing. Büyük harp gemisi.
dirkite	Acem diyarında bir oyun adıdır. (Bir yere gelip raks ederler.)
dirr	Avret üzerine avret almak, evli iken bir daha evlenmek.
dirre	(C.: Direr) Sütün çokluğu. * Sütün akanı. * Turra. * Kırbaç.
dirriz	Bahil kimse. * Kısa boylu, âdi kadın.
dirs	(C.: Derâsa-Edrâs) Kertenkele, fare ve kedi gibi hayvanların eniği. ◊ Azı dişi. * Katı, muhkem yer. * Az yağmur. * Kötü huy.
dirv(e)	Av öğrenmiş olan köpek yavrusu. * Dağ ağaçlarından pelit ağacına benzer bir ağaç.
dirvas	Büyük deve. * Boynu kalın olan adam. * Arslan. * Köpek ve devenin sütü.
diryak	Tiryâk, ilâç.
dirz	(C.: Duruz) Dünya nimetleri. * Lezzet.
disam	Şişe ağzına konulan tıpa. * Yaraya bağlanan bez. * Kulak içine sokulan şey. * Yarık ve delik tıkamada kullanılan tıkaç.
disar	(C.: Düsür) Üste giyilen kaftan, elbise. * Yatak çarşafı. * Arapçada elbise demek olduğu hâlde Osmanlıcada yalnız Farsça kaidesi ile yapılan sıfat terkiblerinde ziyadelik, çokluk, bolluk More…
dise	f. Kişi, şahıs, zât, fert.
disiplin	Fr. Uyulması lâzım gelen kaide ve yasaklar. * Nizam ve intizam te'mini için zihnî, ahlâkî, ruhî, cismanî tâlim ve terbiye.
diskalifiye	Fr. Müsabaka dışı bırakılmış.
div	f. Dev. * İblis, şeytan. * Cinn, ifrit.
div-bad	f. Şiddetli rüzgâr, kasırga, fırtına. * Divanelik, delilik, cinnet.
div-beçe	f. Deve yavrusu.
div-came	f. Eskiden savaşlarda giyilen kaplan veya arslan postekisi.
div-çe	f. Sülük. * Kadın tuzluğu adı verilen bir bitki çeşiti. * Ağaç kurdu, güve. * Arka kaşağısı.
divan	Eskiden yaşamış şâirlerin şiirlerinin toplandığı kitap. * Büyük meclis. Büyük ve idâre işlerine bakan bilgili, nüfuzlu kimselerin toplandıkları yer.
divan durmak	Huzurda hazır olarak beklemek.
divan-i hümâyun	'f. Halkın dâva ve şikâyetlerinin dinlenip halledildiği, devlet meselelerinin görüldüğü padişah huzuru. Bu mecliste; sadrazam, şeyh-ül İslâm, kazaskerler, defterdarlar ve sair büyük More…
divançe	f. Kafiye itibariyle harf sırası tertibiyle yapılan küçük şiir mecmuası.
divane	f. Deli. Aklı başında olmayan.
divane-gî	f. Delilik, divânelik.
divane-rev	f. Çılgın, delicesine davranan.
divanhane	f. Odalar arasındaki büyük salon. Büyük ev. Divan kurulacak büyük oda. Saraylarda odalar hâricinde olan büyük salon.
divar	f. Duvar.
divâr-ger	f. Duvarcı.
dive	f. İpek böceği.
divek	f. Ağaç kurdu, güve.
diver	f. Ev sahibi.
divit	Yazı yazmak için kullanılan hokka ve kalemi bir arada ihtiva eden mahfaza.
diya	Helak olmak, telef olmak.
diyaf	Bir mevzi.
diyanet	Dindarlık. Dinin hükümlerine riâyet ve muktezasınca amel etmek. Din emirlerinin hüsn-ü ihtiyar ile tatbiki. Din işleri.
diyar	(Dâr. C.) Memleket.
diyar-i gurbet	f. Gurbet diyarı. Yabancı memleket.
diyar-i rum	f. Eskiden Osmanlı ülkesindeki Anadolu.
diyas(e)	Ekini davar ayağı ile bastırıp çiğnetmek. * Kılıcı ruşen etmek, kılıcı parlatmak.
diyat	(Diyet. C.) Diyetler. (Bak: Diyet)
diyeke	(Dîk. C.) Dîkler, horozlar.
diyer	(Dâr. C.) Dârlar, hâneler, evler.
diyet	Kan bedeli. Yaralanan veya öldürülen bir kimse için en yakın vârisine ödenmesi şer'an hükmolunan para veya mal. Can pahası. * Para, değer. Kıymet. ◊ Tar: Almanya'yı More…
diyk	(Bak: Dîk)
diz	f. Kal'a, sur.
diz(e)	f. Levn, renk.
diza	Noksanlaştırmak. * Eziyet vermek. * Ezâ etmek. * Hor ve hakir etmek.
dizçek	Dizleri muhafaza etmek için muharebelerde kullanılan bir nevi zırh.
dizdar	f. Kale muhafızı, kale ağası.
doğa	(Bak: Tabiat)
doğa ötesi	(Bak: Metafizik)
doğma	yun. Fikir, rey. * Fls: Kat'i olarak ileri sürülen fikir.
doğmatizm	(Bak: Nassiye)
dok	ing. Gemi tamir veya inşasında kullanılan üstü örtülü havuz. * Ticari eşya için rıhtımlarda yapılan büyük depo.
doktrin	yun. Hatt-ı hareket. Hareket tarzı. Düstur, tarik. Re'y. * Fls: Bir sistem meydana getiren fikir ve kanaatlerin hepsi. Bir felsefe veya edebiyat okulunun fikirlerinin tümü.
dolap	(C.: Devâlib) Kuyudan su çıkarıp bahçeleri sulamaya mahsus döner makine. * Her çeşit döner çark, çıkrık. * İçine eşya vesaire konulan raflı veya rafsız göz. * Eskiden selâmlık ile harem More…
dolunay	t. Ayın yuvarlağına karşı gelen yarım küre yüzeyinin tamamıyla aydınlık görünmesi hâli. Ayın 14 veya 15 nci günleri. * Bedir.
domaniç	Kambur. Tümsekli, fırlak.
dominyon	ing. Büyük Britanya İmparatorluğu'nun, anavatanla aynı hakları olan deniz aşırı parçalarından beherine verilen isim.
dönüm	919 m2 lik eski bir arazi ölçüsü.
dost	(C.: Dostân) f. Sevilen insan, muhib, yâr. * Erkek veya kadın sevgili, mâşuk, mahbub, mâşuka, mahbube. * Hakiki dost ve âşıkların ve âriflerin âşık oldukları Allah.
dostan	(Dost. C.) Dostlar.
dostane	f. Dostça, dostlukla.
dostî	f. Dostluk.
döviz	Fr. Yabancı devlet parası. * Yabancı ülkelerde ecnebi paralarla ödenecek olan poliçe, çek gibi senetler.
doz	Kim: Bir maddenin bir karışıma girmesi gereken muayyen miktarı. * Tıb: Bir hastaya bir defada veya bir günde verilecek ilâç miktarı. * Ölçü, miktar.
dram	yun. Korkunç ve kanlı tiyatro piyesi. * Müthiş bir vakıa. Musibet, felâket. Heyecan uyandıran hâdise veya hareket.
dramatik	yun. Drama benzer. Heyecan verici, acıklı. * Temsil yapılmak üzere yazılan heyecan verici veya acıklı tiyatro eseri. Acıklı olanına Trajedi, gülünç olanına da Komedi denir.
du'	(C.: Ezvâ-Zayân) Erkek baykuş.
dü'bub	Zayıf nesne. * Çirkin huylu, kısa boylu kimse. * Kolay yol. * Uzun at. * Karınca nevinden bir nev. * Hububattan bir cins.
dü'bus	Ahmak.
du'ce	Gözün büyük ve siyah olması.
du'k	Zayıf adam.
dü'lul	(C.: Dâlil) Belâ, zahmet, dâhiye.
du'ma	Ulu yol.
du'mus	(C.: Deâmis) Rengi siyaha benzer bir küçük su canavarı.
du'şuka	Bir böcek cinsidir ve sahrâlarda olur.
dü'sur	(C.: Deâsir) Yıkılmış havuz.
dü-bâlâ	f. İki kat.
dü-dide	f. İki göz.
dü-dilî	f. Tereddüt, kararsızlık, neticeye varamamak.
dü-gane	f. İki adet, iki tane, ikiz. Çift.
dü-giti	f. İki âlem. Dünya ve âhiret.
dü-muy	f. Saçına sakalına kır düşmüş adam.
dü-nim(e)	f. İki parça, ikiye yarılmış, bölünmüş ikiye ayrılmış.
dü-şah(i)	f. Çatal ağaç. * Tomruk. * Eskiden suçlunun boynuna takılan çatal ağaç.
dü-vazdeh	f. Oniki.
dü-vist	f. İki yüz.
dü-vüm(in)	f. İkinci, saniyen.
dü-zeban	f. İki dilli.
dua	Allah'a (C.C.) karşı rağbet, niyaz, yalvarış, tazarru. * Salât, namaz. * Cenab-ı Hak'tan hayır ve rahmet dilemek. Allah'ın rızâsını, hidayet ve istikamete muvaffakiyyeti More…
düabe	Lâtife etme, şaka yapmak. * Oyun.
duâgû	(Duâhân) f. Duâ okuyan. Duâ eden.
duat	(Dâî. C.) Duâ edenler. Allah'a yalvaranlar. * Dâvet edenler.
duban	Duman.
dübar	Çarşamba günü.
dübar(e)	f. İki kat, çift kat, kat kat, katmerleşme.
dübb	Ayı.
dübba'	Kabak.
dübbe	Yol, tarik.
dübeyt	f. İki beyitten müteşekkil rübainin diğer ismi.
düble	Beyaz helva parçası. * Büyük lokma.
dübr	(Dübür) Kıç, mak'ad, süfre. * Bir işin nihayeti, sonu. * Bir şeyin arkası, gerisi.
dübse	Siyaha benzeyen kırmızılık.
dübsiyy	Kumruya benzer bir kuş.
dubu'	Yapışmak.
dübul	Su arkı.
düca	Zulmet, karanlık.
dücac	Galebe ile çağrışmak. * İnlemek. * Aldatmak, kandırmak.
dücace	(Bak: Decace)
dücale	Katran.
dûçar	f. Yakalanmış. Çatmış. Mübtelâ. * Ulaşmış.
dücce	Fazla karanlık, ziyade zulmet.
düci	(Dücye. C.) Karanlıklar, zulümat.
dücme	Karanlık, zulmet.
dücne	(C.: Dücen-Dücenât) Kapalı hava, karanlık.
ducret	Sıkıntı, gönül darlığı, zahmet. Zaruret.
ducret-ver	f. Sıkıntılı.
dücüc	(Decâc. C.) Tavuklar. Tavuk, horoz ve piliç cinsleri.
dücun	Bulutun göğü bürüyüp örtmesi.
dücünne	(C.: Dücünnât) Bulut kat kat olma. * Karanlık, zulmet. * Yağmur yağma.
dücye	(C.: Dücâ) Bal arısının kovanı. * Avcılar kümesi. * Zulmet, karanlık.
dud	f. Duman, sis. Tütün. * Elem, gam, keder, tasa. ◊ Kurt, böcek.
dud-alud	f. Dumanlı.
dûd-hâne	f. Kabile, silsile, hânedan, soysop.
dude	f. Kavim, kabile, aşiret, ocak, aile. * İs'inden mürekkeb yapılan çıra. ◊ Kurtcağız, küçük solucan, böcek.
düden	Coğ: Yerin altında akan suların oyup meydana getirdiği derin kuyu.
dudhar	f. Kelebek. * Aşçı, yemek pişiren kimse. * Külhancı.
dudman	f. Hanedân, sülâle, akarib, aile, kabile, kavim, aşiret.
dudu	(Tuti) Dudu kuşu, papağan. ◊ Hanım, kadın, hatun.
düello	İtl. Hakareti tamir için iki kişi arasında hususan Avrupa'da ve şâhitler önünde yapılan silâhlı çarpışma.
düf	(C.: Düfuf) Def.
düf'a	(C.: Difâ) Çok çabuk akan su.
düfak	Bir şeyin dolu olması.
düffa'	Büyük sel.
düfn	Gömülmüş kuyu.
düfuk	Atılmak. * Dökülmek.
dug	f. Ayran.
duga	Akılsız kadın.
duga'	Kedi miyavlaması. * Tilki sesi. * Zelil, hakaret görmüş kimsenin sesi.
dugab	Tavşan sesi.
dugaga	Ahmak, akılsız kişi.
dugata	Eğri bir ağaç cinsi.
dugd	f. Gelin, yeni evlenmiş kız.
dugmeran	Kara, esved.
dugmus	(C.: Degâmis) Rengi siyaha yakın küçük bir su canavarı.
dugn	Karanlık, zulmet.
dugta	şiddet. * Meşakkat, zorluk.
duh	f. Çorak, otsuz ve çıplak arazi. * Tüysüz, çıplak yüz ve baş. Köse ve dazlak. * Yapraksız ve meyvasız ağaç. * Hasırotu. ◊ f. Kız, kerime, duhter. * Havai fişek. * Hasır otu, More…
duha	Kuşluk vakti. * Güneş. * Vuzuh ve beyan. * Kur'ân-ı Kerim'in 93. Suresinin adı. Vedduhâ da denir.
duhala	(Dahil. C.) Yabancılar. Muhacirler. Sığınanlar. Dahilde olanlar.
duhan	Duman. Tütün. * Kur'an-ı Kerim'in 44. suresinin adı. * Mc: Gaflet ve dalâlet dumanı ki, hakikatların görünmesine mâni olur. Arap lisanında galib olan şerre, duhan tesmiye ederler. More…
duhas	Denizlerde çok olan büyük bir canavar. (Arkasıyla, boğulan kimselere yardım edip kurtarır, 'dülfin' de derler.)
dühat	Akıllılar. Akılda çok ileri olanlar. Dehâ sâhibi. Son derece anlayışlı ve zekâ sahibi olanlar.
dühdün	Bâtıl nesne.
dühdür	Bâtıl nesne.
duhh	Tütün.
duhl	(C.: Dehâhil) Ufak kuşlar.
dühme	Siyahlık, karalık.
duhmesan	Kara yağız, iri yapılı adam. * Akılsız adam.
duhn	Darı.
dühn	Ot, yemiş veya çiçekten çıkarılan yağ.
duhne	Tohum tânesi, tek tâne. * Darı.
dühriyy	Yaşlı, ihtiyar, müsinn.
duhruce	(C.: Dehâric) Yellengen böceğinin yuvarladığı ters. * Deve kuşunun yavrusu.
duhseman	Kara yağız, iri vücutlu adam.
duht	f. Kız, kerime.
duht-ender	f. Üvey kız. * Eskiden kadın esirlerinin bir cinsi.
duhte	f. Sağılmış. * İğne ile dikilmiş.
duhter	f. Kız.
duhtere	f. Bekârlık, kızlık.
duhterî	f. Kızlık, bekârlık.
duhuk	Doğurduktan sonra rahmi çıkan dişi deve.
duhul	İçeri girme. İçeri dahil oluş.
dühül	f. Davul.
duhul ü huruc	İçeri girip çıkma.
duhuliye	Eskiden, satılmak üzere şehir ve kasabalara getirilen her cins ticaret malından alınan vergi. * Bir yere girmek için verilen para.
duhur	Zillet, zelillik, hakirlik, aşağılık. Adilik. ◊ Def'etme, çıkarma, kovma, uzaklaştırma.
dühûr	Devirler, zamanlar. Dünyalar.
duhus	Bâtıl olmak.
duhye	Kuşluk vakti kesilen kurban.
duka	Eskiden Avrupa'ca pek yüksek bir asalet ünvanı idi.
düka'	Deve öksürüğü.
dukak	(C.: Dekâyık) İnce nesne. * Un. * Zor, güç.
dükas	Uyuklamak.
dükne	Siyâha benzer bir renk.
dülake	Davar emziğinde kalan süt bakiyesi.
dülbe	(C.: Düleb) Çınar ağacı.
dülbent	f. Tülbent.
dülce	(Delce) Gece vakti bir yere gitmek.
düldül	Fahr-i Kâinat (A.S.M.) Efendimize mahsus bir katır ki, sonradan Hz. Ali (R.A.) Efendimize bahş buyurulmuştur.
dülfin	Denize düşenlere yardım edip, onları kurtaran bir balık.
dülke	Küçük bir canavar.
dull	Helak.DUM  (Devâm): Sâbit ve sâkin olmak.
dülu'	Huruç etmek, çıkmak.
düluk	Batma, güneş batması.
düm	f. Kuyruk.
düm-büride	f. Kuyruğu kesik.
düm-çe	f. Kısa kuyruk, kuyrukçuk.
düma	(Dümye. C.) Suretler. Küçük putçuklar.
düma'	Hastalık veya ihtiyarlık sebebiyle gözden akan yaş. * Bahar günlerinde üzüm çubuğundan akan su.
dümac	Çok sağlam nesne. * Gizli örtülü olan şey.
düman	Yemişin çürüklü olması. * Ekine su düşüp, kesilmek.
dümasir	(Demser) İnişi yumuşak olan yer. * Etli, büyük deve.
dümdar	f. Askerlikte arttaki emniyeti te'minle vazifeli, geriden gelen ve askeri tâkib eden birlik. Ordunun geriden emniyet kuvveti. * Mc: Son zamanlarda gelen büyük evliyâullah.
dümel (dümmel)	Tıb: Büyük kan çıbanı.
dümlüc	Doğan kuşu. * Kan alacak yer.
dümluk	Yassı, yuvarlak taş.
dümlus	Berrak, yumuşak nesne.
dümme	Arap oyunlarından bir oyun ismi. * Yol, tarik.
dumr	Zayıflık. * Hafiflik.
dumu'	(Dem'. C.) Göz yaşları.
dümu'	(Dem'. C.) Gözyaşları.
dümuk	Ansızın duhul etmek, birdenbire girmek.
dumur	Bir uzvun maddi veya mânevi kabiliyetinin körelmesi. Gıdasızlıktan dolayı bir uzvun kuruyup kalması. Helâk. Körelmek. * Bir yere izinsiz gitmek. ◊ Büyüyüp gelişememek. More…
dümur	Destursuz olarak eve girmek.
dümus	Geceleyin çok karanlık olmak.
dumuz	Susma, sükut.
dümye	(C.: Dümâ) Oyun. * Ağaçtan yapılmış nakışlı suret. Sanem.
dûn	Aşağı, alçak. Kolay. Zayıf. Gölgeli. Aşağılık. Altta, aşağıda. ◊ Gayrı, diğer, maadâ.
dûn-perver	f. Kötü kimseleri koruyan, alçak kişileri muhafaza edip onların ilerlemelerine yardımcı olan.
dunak	Nezle.
dünb(e)	f. Kuyruk.
dünbal(e)	f. Kuyruk.
dünbek	f. Bekçi davulu. * Dümbelek.
dune	Hastalık.
dünu'	Horluk, hakirlik.
dünüvv	Ulaşmak, yakın olmak.
dünya	(Müz: Ednâ) (Denâet veya dünüvv. den) En yakın, en aşağı.
dünyadâr	f. Dünya işleriyle uğraşan, mal ve mülk sahibi olan. Dünya hayatına fazla meyilli olan.
dünyalik	t. Zenginlik, para ve mal.
dünyaperest	f. Dünyaya tapacak derecede ehemmiyet verip âhiretini düşünmeyen. Maddiyatı çok seven.
dünyevî	(Dünyeviye) Bu âleme mensub ve müteallik. Dünyaya âit ve dünya ile alâkalı.
dür	(Bak: Dürr)
dur ü diraz	Uzun uzadıya.
dur-baş	f. 'Uzak ol!' anlamına gelen bir emir. * Değnek, sopa, âsa.
dur-bin	f. Uzak gören. Uzağı gösteren âlet.
dur-binî	f. İlerisini görürlük, uzağı görmeklik.
dür-dane	f. İnci tanesi. * Mc: Çok güzel ve sevimli çocuk.
dur-dest	f. Ulaşılması zor şey, erişilmesi güç şey. Uzak, uzun.
dur-endiş	f. Önceden görüp düşünen. Tedbirli. Her şeyin ilerisini evvelden mülâhaza eden. İlerisini düşünen.
dur-nüma(y)	f. Uzağı gösteren.
dur-nüvis	f. Uzağı yazan. Telgraf.
dura-dur	f. Uzaktan uzağa. Uzak uzak. Uzun uzadıya.
durah	Gökte melâike kâbesi olan beyt-il mâmur.
dürahis	Katı nesne. * Gövdesi etli olan insan veya hayvan.
düramih	Yürürken sallanan kişi.
durat	Yellenme.
dürb	(Bak: Derb)
durbe	Âdet, haslet. * Cür'et. * Tecrübe.
dürbe	Âdet. Haslet. * Cür'et ve mümareset. Tecrübe.
dürbîn	Uzaktan gören, dürbün.
durc	İçine inci ve altın konulan küçük hokka.
dürc(e)	Kutu, kutucuk, küçük kutu. * Mücevherat kutusu. * Hokka gibi olan ağız, biçimli ağız.
dürd(e)	f. Tortu, çöküntü, posa, işe yaramayan kısım.
dürdakis	Başla boyun arasında olan kemik.
dürdî	f. Çöküntü, tortu.
dürdür	Dişin kök yeri. * Çocukların dişlerinin çıkıp bittiği yer.
dure	Hakir ve şânı küçük olan adam.
dürece	Süllem, merdiven. * Bağırtlak kuşu. (Kanatlarının içi siyah ve dışı boz olan bir kuş.)
dürer	(Dürr. C.) f. Büyük inciler.
dürhamin	Belâ. Zahmet, meşakkat.
durî	f. Uzaklık.
durit	Kovmak, def etmek.
dürnuk	(C.: Derânik) Bir cins döşek.
durr	Zayıflık. Hâli yaramaz olmak.
dürr	(Dürdâne, dürre) f. İnci. İnci tanesi.
dürr-efşan	f. İnci serpen. Söylediği sözler inci olan ağız.
dürr-i cân	f. Canın incisi. Çok sevgili.
dürr-i misâl	f. Misâlin incisi. İnci misâlinde, misâlin parlağı.
dürr-i yetim	f. Sadef içinde tek olan inci. * Mc: Hz. Peygamber Muhammed (A.S.M.)
dürrace	(C.: Derrâc) Türac denilen kuş.
dürrae	(C.: Derâri) Ferâce, kaftan, elbise.
dürrat	(Dürre. C.) Büyük, iri inci taneleri.
durre	(C.: Dür-Dürrât-Dürer) İnci.
dürre-i beyzâ	f. Parlak, büyük inci.
dürrî	Dürr'e mensub, inci ile ilgili.
dürşe	Hâcet, ihtiyaç.
duru'	(Dır. C.) Savaşda giyilen zırhlar, cevşenler, çelik elbiseler. ◊ Uzak, ırak, baid.
düru'	(Dır'. C.) Zırh gömlekler.
durub	(Darb. C.) Döğmeler, vurmalar, darblar.
düruc	Dürmek. * Geçmek. * Koymak.
dürud	f. Dua, medih, tahiyye, selâm. * Ekin biçme. * Yontmuş ağaç, kereste.
dürug	f. Yalan, Doğru olmayan söz.
dürug-zen	f. Yalancı.
dürur	İnmek. * Akmak, seyelân.
durus	Kuyu örülen taş.
dürus	(Ders. C.) Dersler. * Müfret olarak bir şeyin eseri mahv ve müzmahil olmak.
dürüst	f. Sıhhati yerinde, sağ, sahih, salim. * Doğru, hatasız. * Bütün, tam.
dürüşt	f. Katı, kalın, yağun. * Kaba, sert.
dürüstî	f. Doğruluk, düzgünlük, sağlamlık.
dürüştî	f. Kabalık, sertlik, katılık, kalınlık, yoğunluk.
dürye	Bilmek.
dürzi	(C.: Düruz) Suriye'nin güneyi ile Ürdün ve İsrâil'de yaşayan ve sonradan Araplaşmış olan bir kavimdir. Arapça konuşurlar. Dalâlet fırkalarından en bâtıl yolda olan bir fırkadır. More…
dûş	f. Omuz. Ketif. * Dün gece. * Âlem-i menâm, rüya âlemi. * Mütesadif ve mütelâki olan.
düş	f. (Bak: Dûş)
dûş azmak	Rüyâda iken kirlenmek, ihtilâm olmak.
duşab	f. Hurma ve üzüm pekmezi. Pekmez.
düşab	f. Pekmez.
düşenbih	f. Haftanın ikinci günü, pazartesi.
düşeş	f. İki altılık. Tavla zarında iki defa altı gelmesi.
düşin(e)	f. Dün gece.
duşize	(C.: Duşizegân) f. Kız, bâkire. El değmemiş.
düsme	Toz bulaşmış olan nesne. * Adi, alçak kimse.
düşnam	f. Sövme, sövüp sayma, ta'n.
düsse	Arap çocukları arasında meşhur olan bir oyun. ◊ Başa soğuk geçmek.
düstur	f. Umumi kaide. Kanun, nizam. * Örnek, nümune * Üslub. İzin, müsaade. * Mu'teber ve mu'temed kimse. * Destur.
düsum	(Desem. C.) Yağlar.
düsur	Mahvolma. Eseri kalmama. Ortadan kalkma. Nişanı belirsiz olma. * Kaftan eskime. * Ev köhne olma.
düsür	(Disar. C.) Perçinler, halatlar, kenetler. Geminin tahtalarını birbirine bağlayan rabıtalar. ◊ (Disar. C.) Üste giyilen kaftanlar, elbiseler. * Yatak çarşafları.
düşvar	f. Müşkil. Güç. Zor.
düşvar-ger	f. Dağ.
düşvarî	f. Zorluk, güçlük, suubet.
duud(e)	Nezle olmak.
duva	Baykuş sesi.
düvab	İşi birbirine ulaştırmak.
düval	f. Tasma, kayış.
düvam	Sabit ve sakin olmak.
düvar	Baş çevrilme.
düvel	(Devlet. C.) Devletler.
düvel-i muazzama	f. Büyük devletler. Düvel-i muazzama-i İslâmiyye gibi.
düvel-i müttefika	f. İttifak etmiş, birlik olmuş, birleşmiş devletler.
düvelî	(Düveliyye) Devletlerle alâkalı.
düvuk	Ahmaklık, hamâkat.
düvvac	Hâkimlerin giydiği bol kaftan. * Yorgan. * Tac.
düvvame	Çocukların çevirerek oynadığı bir fırıldak.
düyun	(Deyn. C.) Borçlar.
düyunat	(Düyun. C.) Borçlar.
duz	f. Dikici, diken, dikmiş.
duzah	f. Cehennem. Tamu. * Mc: Keder. Külfet.
duzah-mekân	f. Makamı Cehennem olan kâfir, münâfık.
duzahî	f. Cehennem'e mahsus, cehennemî, zebani.
düzd	(C.: Düzdân) f. Sârık, hırsız.
düzdan	(Düzd. C.) f. Hırsızlar, sürrak.
düzdâne	f. Hırsız gibi, hırsıza yakışır şekilde, hırsızca.
düzdî	f. Hırsızlık, sirkat.
düzeç	(Uydurma bir kelimedir.) (Bak: Tesviye âleti)
düzenbaz	Hile yapan, aldatıcı.
duzene	f. Sivrisinek, arı gibi haşeratın iğnesi.
düzine	On iki parçadan ibaret takım.
düzlem	(Uydurma bir kelimedir.) (Bak: Müstevi)
düztaban	t. Tıb: Ayak tabanı düz olan kimse. Böyle kişiler çabuk yorulurlar ve hızlı yürüyemezler.
e'ba	Yükler, hamuleler, çuvallar.
e'cam	(Acem. C.) Arab olmayanlar. Güzel arabi bilmeyenler. Güzel ve fasih konuşamıyanlar. * Acemiler.
e'cube	(Bak: U'cube)
e'rac	Anadan doğma topal, aksak.
e'vam	(Bak: A'vam)
e'zar	Özürler. Kusurlar. Bahaneler.
eâcib	(U'cube. C.) Çok tuhaf ve acaib, şaşılacak şeyler.
eacim	(Acem. C.) Yabancılar, Arap olmayanlar. İranlılar.
eadi	(Adüv. C.) Düşmanlar. Hasımlar.
eali	(A'lâ. C.) İtibarı ve şerefi yüksek zâtlar. İyiler. Günahtan sakınan temiz ve sâlih amel sâhibi kimseler.
eamm	Pek şumullü, daha umumi ve geniş.
earib	(A'rabî. C.) Çölde yaşayan, göçebe Arablar.
eariz	(Aruz. C.) Aruzlar, şiir vezinlerinden bahseden ses kalıpları. Şiirde beytin birinci mısraının son kısımları.
earr	Hörgücü küçük deve.
easir	(İ'sâr. C.) Şiddetli fırtınalar, kasırgalar.
eâzim	(A'zam. C.) İleri gelen büyükler. Büyük adamlar.
eazz	Galip. * Daha aziz, daha şerefli, en şerefli, azizler.
eb	(Ebâ, Ebu, Ebi) Baba, peder. Ced.
eb'ad	Çok uzak, en uzak, daha uzak.
eb'âd	(Bu'd. C.) Mesafeler, uzaklıklar.
ebab	Bir yere gitmek için hazır olmak.
ebabil	Dağ kırlangıcı. Kuş sürüsü. Sürüler, bölükler.
ebadid	Müteferrik, dağınık.
ebaet	(C.: Abâ) Kamışlık yer. * Kamış.
ebahh	Sesi kısık olan kimse. Avazı tutkun kişi. (Müe: Buhhâ)
ebahir	Kuş kanadının üçüncü mertebede olan yelekleri.
ebaid	(Eb'ad. C.) Yakın olmayan (hısım ve akraba.) * En uzak yerler.
ebalis	(Ebâlise) (İblis. C.) İblisler, şeytanlar.
ebarik	Balçıklı, kumlu yer. * (Ebrak. C.) Alaca atlar. ◊ (İbrik. C.) Su kapları, ibrikler.
ebatih	(Ebtah. C.) Kumlu dereler ve ırmaklar.
ebatil	(Ubtule. C.) Beyhude, bâtıl, hurâfe, mantıksız, hakikatsız şeyler. ◊ Böğürler, yanlar.
ebazer	(Bak: Ebu Zerr-i Gıffarî)
ebazir	(Ebzâr. C.) Yemeklere katılan baharatlar, kurumuş kekikler.
ebb	(C.: Abâb) Kuru ot. Taze ot. * Mer'a, otlak, çayır. * Kavga etmek veya bir yerden gitmek için hazırlanmak.
ebbal	Deve çobanı.
ebbale	Bir yüklük odun. * Bir kısım halk. Cemaat. Cemiyet.
ebbar	İğneci. İğne yapan veya satan kimse.
ebbaz	Kaçma, ürkme. * Sıçrayıp atlayan karınca.
ebced	Arabça Eski Sâmi alfabesindeki harf sırasının sayı değerine göre tertiplenmesinden meydana gelen birinci kelime. Bu tertip İbrâni ve Süryâni Alfabesindeki harfleri içine alır. İbâredeki More…
ebcedhan	f. Ebced okuyan. Mektebe yeni başlayan, acemi.
ebcel	Cüssesi büyük olan iri yapılı adam. * Atta ve devede bulunan bir damar. (İnsanda o damara, 'ırk-ı ekhal' derler.)
ebda'	(Bedi'. den) En bedi. Ziyade bedi' ve güzel. Daha çok dikkati çeken.
ebdal	(Bedil veya Bedel. C.) Evliyâdan, ziyâde nuraniyyet kazanmış olanlar.
ebdan	f. Kavim, aşiret, kabile. * Şayeste, lâyık, münâsib, muvafık, uygun. ◊ (Beden. C.) Bedenler. Tenler.
ebecc	Patlak gözlü adam.
ebed	Ebedîlik. Zevalsizlik. Sonu olmamak.
ebedd	Gövdeli, iri cüsseli kimse. İki uyluğunun arası geniş ve etli olan kimse.
ebeden	(Ebedâ) Devamlı olarak. Kat'â ve aslâ. Hiçbir vakit.
ebedgâh	f. Kabir, mezar.
ebedhane	f. Kabir, mezar.
ebedî	Sonsuza ve ebediyete âit. Ebediyete dâir ve müteallik.
ebediyyen	Ebedî olarak, ilel-ebed. * Hiç bir vakit, hiç bir zaman.
ebelet	Çok yemekten gelen ağırlık, hazımsızlık.
eben	Töhmetli, kabahatli kişi. * Adâvet, düşmanlık.
eber	Hurmanın budaklanması ve ıslah edilmesi. * Akrep sokması.
eberr	Çok faziletli, şerefli. Çok sâdık ve dindar. Çok iyilik sever. * Şenlikten uzak, bedevi.
ebes	Çok süt içmekten dolayı midede ve karında meydana gelen şiş.
ebeveyn	Ana ile baba. (Eb ile ümm.)
ebgaz	Çok fazla buğzedilen, hiç sevilmeyen, nefret edilen.
ebh	Unutulan şeyi hatırlatmak.
ebhak	Bir gözlü.
ebhal	(Buhl. den) En hasis, çok cimri, daha tamahkâr. * Büyük gözlü.
ebhar	Nefesi ve ağzı fena kokan adam.
ebhâr	(Bahr. C.) Bahirler, deryalar, denizler.
ebhas	Gözlerinin üstünde veya altında bir miktar yumruca et parçası olan kişi.
ebhekan	Kuzu kulağı adı verilen ot.
ebhel	Ardıç ağacının yemişi. * Ardıç ağacının bir nevi
ebhem	Söz söylemeye muktedir olmayan. Konuşmaya iktidarı bulunmayan adam.
ebher	En bâhir, en âşikâr. En parlak, daha çok zâhir. * Temiz kanı yürekten bedene dağıtan büyük bir damar.
ebhire	(Buhâr. C.) Dumanlar, buğular.
ebhur	(Ebhar) (Bahr. C.) Denizler, bahrlar. ◊ (Bahur. C.) Buharlar. Buğular.
ebi	(Bak: Ebu)
ebib	İri taneli yağmur.
ebih	Yüzünden örtüyü kaldırmayan tesettürlü kadın.
ebil	Devenin hâllerinden anlıyan kimse. ◊ Nasârâ rahibi ve ekâbiri.
ebiye	İmtinâ edici, çekinen kadın.
ebka	Ağlattı (mânasında mâzi fiili. Bak: İbkâ)
ebka'	Alaca karga.
ebkâr	(Bikr. C.) Bekârlar. * Mc: Evvelce kimsenin söylemediği sözler.
ebkem	(Bükm. den) Dilsiz. Konuşamıyan.
ebkem ü lâl	Cevapsız bırakmak. Susmak. Dilsiz gibi sükût etmek.
ebkemî	f. Dilsizlik, dili olmamak.
ebkemiyet	Dilsizlik. Konuşamamazlık.
eblad	Eser.
eblağ	En beliğ. Daha beliğ. Daha fasih. Çok beliğ.
eblak	Rengârenk. * Alaca bulaca. * Alacalı at.
eblak-süvar	f. Alaca ata binmiş kişi. * Mc: Savaşçı, cenkçi yiğit.
eblec	Açık kaşlı. * Mc: Nurlu, parlak, vuzuhlu.
ebled	Ebleh, ahmak, bön. Söylenilen şeylere aklı hemen taalluk etmeyen kimse. * Açık kaşlı. * Şişman gövdeli kişi.
ebleh	Ahmak. Bön. Budala.
eblehâne	f. Ahmakçasına. Eblehçesine.
eblehî	f. Ahmaklık, saflık, bönlük.
eblehiyyet	Ahmaklık, eblehlik, bönlük, salaklık, saflık, kalın kafalılık.
eblek	f. Alacalı renk.
eblem	Kalın dudaklı adam.
eblim	Bal, asel.
ebluç	f. Ezilmiş tozşekeri. Nebat şekeri.
ebluk	f. Münafık, iki yüzlü adam. * Şarlatan.
ebnâ	(İbn. C.) Oğullar. Çocuklar. Veledler. Ferzendeler.
ebniye	(Bina. C.) Binalar. Yapılar.
ebr	Ürkmek. Kaçmak. ◊ f. Bulut.
ebrac	Burçlar, kaleler.
ebrah	Zor olmak, güç olmak.
ebrak	Fazlaca parıltılı. * Taşlı, kumlu, balçıklı yer. * Alaca renkli at. * İki renkli lekeli bir şey.
ebrâr	(Berr. C.) Özü sözü doğru olanlar, hamiyetliler. Sâdıklar. İyiler.
ebras	İnsanın rengini degiştiren alaca ve miskin eden çok fena bir maddi hastalık ismi.
ebrec	Gözünün akı çok olan güzel gözlü kimse.
ebred	(Berd. den) Çok soğuk.
ebrek	En bereketli.
ebrencen	f. Bilezik. Kadınların kollarına taktıkları altından mâmul zinet eşyası.
ebreş	Alaca benekli at. * Kırmızı ve beyazdan meydana gelen alaca renk.
ebresim	İbrişim.
ebresimî	İbrişimci.
ebric	Yayık adı verilen ve yoğurttan yağ çıkarılan nesne.
ebrkâr	f. Şaşkın, sersem, ne yapacağını bilmeyen adam.
ebru	f. Kaş. * Bir nevi dalgalı kumaş ve kâgıt ismi.
ebruferah	f. Güler yüzlü.
ebruvân	f. Kaşlar.
ebs	Sütü çok içmekten dolayı karnı şişmek.
ebsar	(Basar. C.) Gözler. Dikkat sahipleri. Görücüler.
ebtah	(C.: Ebâtih) Kumlu ırmak ve dere.
ebtal	(C.: Ebâtil) İnsanın böğrü. * En boş. Boşuboşuna. Çok bâtıl. ◊ (Battâl. C.) Yiğitler, cesurlar, döğüşken erler.
ebter	Kuyruğu kesik hayvan. * Sonunda oğlu ve kızı kalmayan insan. * Ölümünden sonra adı hatırlanıp anılacak hayrı ve ihsanı kalmayan kişi. * Eksik, tamamlanmamış.
ebtine	(Bâtın. C.) Çukur yer, kuytu yer.
ebu	Peder, baba, ata, eb.
ebu ca'fer	Sinek.
ebu cabir	Ekmek.
ebu cemil	Tere otu.
ebu davud	(Bak: Kütüb-ü Sitte)
ebu eyyub	Deve, cemel.
ebu halid	Köpek, kelb. * Canavar.
ebu hanife	(Bak: İmam-ı A'zam)
ebu humeyd	Ayı denilen canavar.
ebu ikrime	Güvercin kuşu.
ebu kalemun	Bir nevi kumaş ki, göze türlü türlü görünür. Bâzıları 'gülistân-ı kemhâ' derler.
ebu kays	Çakal.
ebu nafi'	Sirke.
ebu sabir	Tuz, milh.
ebu süfyan	(Mil: 597 - 653) Kureyş kabilesinin bir kolu olan Beni Ümeyyenin Reisi ve Hz. Muâviyenin (R.A.) babası.
ebu süleyman	Horoz.
ebu za'fel	Fil.
ebu ziyad	Eşek, hımar.
ebu zübab	Fâre.
ebu zür'a	Domuz, hınzır.
ebuk	Kaçmış köle.
ebûü	İkrar ederim, sığınırım, itiraf ederim, tövbe ederim mânasına fiildir.
ebva'	Medine-i Münevvere'ye bağlı olup, Mekke-i Mükerreme yolunda bir köyün adıdır. Medine'ye yirmiüç mil uzaklıktadır. Köyün üstünde dik ve kuru bir dağın adı da Ebvâ'dır. Bu köy More…
ebvâb	(Bab. C.) Kapılar. * Kısımlar. Bahisler. Parçalar.
ebyan	Cömert, eli açık, muhtaçlara ve yoksullara yardım eden kimse. * Yemekten tiksinen kişi.
ebyat	(Beyt. C.) Beyitler. İki mısradan müteşekkil kısımlar.
ebyaz	Beyaz. Akça. Parlak. Daha parlak. Sefid olan.
ebz	Ürkme, korkma. Kaçma, kaçış. * Aniden, birdenbire ölmek.
ebza	Göğsü çıkık.
ebzah	Göğsü çıkık.
ebzar	(Bezr. C.) Yemeklere konulan baharat.
ebzer	Üst dudağında sarkık derisi olan.
ebzün	Küvet, banyo. * İçinde yıkanılabilinen küçük havuz.
ecahil	(Echel. C.) En cahil, daha bilgisiz olanlar.
ecamire	Taifeler, kabileler, kavimler.
ecanib	(Ecnebi. C.) Ecnebiler. Yabancılar.
ecbe	Alnı geniş olan adam.
ecc	(C.: İcâc) Devekuşu seğirtmek.
ecce	(C.: İcâc) Sıcak fazla olmak. * Karışmak.
ecda'	Burnu kesik olan kimse. * Kulağı, eli ve dudağı kesik kimse.
ecdad	(Cedd. C.) Dedeler. Babalar. Büyük babalar.
ecdas	(Cedes. C.) Kabirler. Mezarlar.
ecdel	(C.: Ecâdil) Çakır doğan kuşu.
ecder	(Cedir. den) Daha büyük. Pek münasib.
ecebe	Büyük alınlı. Alnı geniş olan kimse.
ecel	Her mahlukun ve canlının Allah tarafından takdir edilen ölüm vakti. Âhirete göç etmek. * İleride olacağı şüphesiz olan. * Allah'ın takdir ettiği ömür.
ecel-i müsemma	f. Muayyen bir zamana kadar, Allah'ın takdir ettiği ölüm.
eceliyyet	Sonradan vukuu şüphesiz olan hâdise.
ecell	(Celil. den.) Çok güzel. çok büyük. En üstün. Çok celil. ◊ Evet, neam, belî.
ecem	(C.: Acâm) Çok fazla sıcak.
eceme	(C.: Acâm-Ecemât - Ecem-Ücüm) Meşelik. * Kamışlık.
ecemm	Mızraksız adam. * Boynuzsuz koyun. * Etli kemik. * Bacasız ev.
ecen	Suyun tadı ve rengi değişik olmak.
ecerran	İns ve cinn.
eceşş	Gür sesli.
ecfan	(Cefn. C.) Göz kapakları. * Asma çubukları. * Kirpikler.
echam	Gözü büyük ve kırmızı olan. * (Müe: Cahmâ)
echel	Çok câhil. Çok bilgisiz. En câhil.
echeliyyet	Çok bilgisizlik. Çok câhil oluş.
ecic	Ateş parlaması.
ecil	İşini geriye bırakan, geciktiren. * Geciktirilen, geriye bırakılan şey. * Bir yerde birikip toplanmış su.
ecille	(Celil. C.) Fazilet, ilim ve rütbe itibariyle daha yüksek olanlar. Büyükler.
ecim	Bir şeye çok devam etmekten usanç gelme. * Suyun necis olup bozulması. * Birini istemediği hâle koymak.
ecinne	(Cenin C.) Ceninler. Ana karnındaki çocuklar.
ecinnî	Cin taifesinden bir fert. (Bak: Cinn)
ecir	Ücretle çalışan, nefsini kiraya veren. Gündelikçi. ◊ (Bak: Ecr)
ecirlik	t. Ücretle çalışma, hizmetkârlık.
ecirnâ	(İcâret. den) Bizi hıfzeyle, muhafaza eyle (meâlinde.)
ecirni	(İcâret. den) Beni hıfzeyle, beni koru (meâlinde).
ecl	İllet, sebeb, cihet. İçin, dolayı... den. Arabçada 'Li' ilâve ederek kullanılır. Meselâ: Li-eclillâh  - Allah için, Allah rızası için.
ecla	Pek âşikâr, pek belli. Pek parlak, ziyade güzel. * Başında kıl bitmeyen kel.
ecla'	Dudakları kısa olup dişlerini tamamen örtmeyen.
eclad	(Cild. C.) Hayvan derileri.
eclah	Devenin veya üstü düz olan arabaların üzerlerine yapılan ufak kulübe. * Başı kel olan adam.
eclec	Yumru ve geniş alınlı.
eclef	(Cilf. den) Çok edepsiz, pek hayasız.
eclel	Ulu ve büyük kimse. * Azam.
ecliyet	Cihetiyet, sebebiyet. Sebeb oluş.
ecma	Üstü açık ev.
ecma'	En toplu. Birikmiş. Ziyade birleşmiş.
ecmain	Hepsi, cümlesi.
ecmal	(Cemel. C.) Develer. * Cümleler. * Yekünler.
ecmat	(Ecme. C.) Ormanlar, sık ağaçlı yerler.
ecme	(C.: Ücem-Ecmât) Orman, sık ağaçlı yer.
ecmel	(Cemil. den) Çok güzel, en yakışıklı. Daha güzel.
ecnab	(Cenb. C.) Yanlar. Yan taraflar.
ecnad	(Cünd. C.) Cündler, askerler, erler, neferler, taburlar.
ecnâs	(Cins. C.) Çeşitler, neviler, türler.
ecneb	Muti ve münkad olmayan. İtaatkâr olmayan. * Garib, yabancı, ecnebi. *Sert başlı at.
ecnebi	Yabancı. Garip. Alışmamış. Başka milletten olan.
ecnebiyyet	Ecnebilik, yabancılık, gariblik.
ecnef	Haktan, doğruluktan, adaletten uzaklaşan, ayrılan adam. * Beli eğri, kambur olan adam.
ecniha	(Cenah. C.) Kanatlar. Cenahlar. Taraflar.
ecr	(C.: Ücur) Bir iş, bir hizmet mukabilinde verilen şey. * Ahirete aid mükâfat, hayır ceza. * Ücret, mukabil, karşılık. Sevab. * Tıb: Kırılan bir uzvun sarılması.
ecra'	(C.: Ecâri) Bir şey yetişmeyen kumlu yer.
ecram	(Cirm. C.) Ruhsuz büyük varlıklar. Cirmler. Yıldızlar.
ecras	(Ceres. C.) Büyük çıngıraklar, çanlar.
ecreb	Uyuz hayvan veya insan.
ecred	Tüysüz adam, köse. Genç. * Çorak, otsuz yer. Bir şey yetişmeyen arazi. * Tüyü yumuşak ve kısa olan at.
ecribe	(Cirâb. C.) Dağarcıklar, meşin veya bezden yapılmış olan çantalar.
ecsad	(Cesed. C.) Cesedler. Cisimler. Tenler. Vücudlar.
ecsam	(Cisim. C.) Cisimler.
ecsel	Karnı büyük olan kişi.
ecsem	Cesim, pek iri, gövdesi büyük olan. İri yarı kişi.
ecuc	Işık veren, parlayan. Parlak nesne. * Suyun tuzlu ve acı olması.
ecüme	Havuz.
ecvad	(Cevad. C.) Sahiler. Cömertler. Eli açıklar.
ecvaf	(Cevf. C.) İçler. Kovuklar.
ecved	En cömert. En sahi. Daha iyi.
ecvef	Ortası boş. Kof. * Mc: Boş kafalı. Çok cahil. * Gr: Ortasında harf-i illet sayılan elif, vav, yâ harfleri bulunan fiil kökü.
ecvibe	(Cevab. C.) Cevaplar.
ecyad	(Cîd. C.) Uzun boyunlar.
ecyaf	(Cife. C.) Kokmuş etler. Cifeler.
ecyal	(Cîl. C.) Soylar. Tâifeler. Kavimler. Nesiller.
ecyed	Uzun boyunlu (adam.)
ecyem	Gözü büyük ve kırmızı olan. (Müe: Ceymâ)
eczâ	(Cüz. C.) Eczacılıkta kullanılan çeşitli maddeler. * Ciltlenmemiş kitab ve saire. * Cüz'ler, parçalar, kısımlar. * Bir kimyevi terkible vücuda gelip yanma hassası gibi böyle bir kuvvet More…
eczahane	f. Eczacı dükkanı. Ecza dolabı. İlaç satılan mağaza.
eczal	(Cizl. C.) Ağaç kökleri, tomrukları.
eczeb	Suyu geçirmeyen sağlam zemin.
eczem	(Cüzâm. dan) Cüzamlı, miskinlik illetine uğramış olan. * Parmakları veya eli kesik olan adam. ◊ Burnu kesilmiş.
ed'ac	Gözleri kara renkte ve büyükçe olan. * Pek siyah şey.
ed'iye	(Duâ. C.) Duâlar.
edâ'	Yerine getirmek. Ödemek. Borcunu vermek. Vazifesini yapmak. * Tarz. Üslub. * Şive. * Tekebbür. * Fık: Namazı vaktinde kılmağa 'Eda' ve vakit geçtikten sonra kılınan namaza da More…
edakk	En dakik, pek ince, çok mühim.
edall	(Bak: Adall)
edâmallah	Allah (C.C.) dâimî eylesin (mealinde duâ.)
edani	(Ednâ. C.) Ednâlar, en deniler, en alçaklar. Alçak, pek bayağı ve aşağılık kimseler.
edat	Sebep. Âlet. Avadanlık. * Gr: Kendi başına mâna ifade etmeyip, kelime veya fiillerle birlikte mâna ifade eden kelime veya harf. İsim ile fiilden gayri kelime.
edb	Ziyafet verip, halka yemek yedirmek.
edbar	(Dübür ve Dübr. C.) Ard ve arka taraflar. Herhangi bir şeyin sonları ve akibetleri.
edbes	Rengi ne kızıl, ne siyah olan hayvan.
edd	(C.: Üdüd) Kuvvet. * Yetişmek. * Ric'at etmek.
eddai	Mâlum bir duâcı. Duâcınız. Hayrınızı isteyen meâlinde imza yerine yazılan bir tâbir.
edeb	'Terbiye. Kavlen, fiilen insanlara lütuf ile muamele etmek. Güzel ahlâk. Usluluk. Hayâ. * Ist: Sünnet-i Resul'e (A.S.M.) uygun hareket etmek. * Utanılacak şeylerden insanı koruyan.
edebî	Edebe dâir. Güzel söylenmiş yazı. Edebiyata âit. Ehl-i edebe, terbiyeli, ahlâklı ve edebli olanlara dâir ve edebe mensup ve müteallik.
edebiyat	Düşünce, duygu veya herhangi bir hakikatı veya herhangi bir fikri yazı veya sözle, manzum veya nesir halinde güzel şekilde ifâde san'atı. Bu san'atla uğraşan ilim kolu. * Edebiyata More…
edebiyat yapmak	Mc: Güzel ve uzun uzun sözlerle mevzu dışına çıkarak konuşmak.
edebiyyun	Edebiyatçılar. Edebiyatla uğraşanlar.
edeme	Derinin iç yüzü. (Dış yüzüne 'beşere' derler.)
edevat	(Edat. C.) Aletler. Takımlar, parçalar. * Gr. Fiil veya isimlere eklenen küçük kelime veya harfler. Edatlar.
edeyan	f. Çok koşan hayvan.
edfa	(Edfâk) Beli kamburlaşıp bükülmüş kimse. * Uzun boynuzlu keçi. * Kanadı uzun kuş.
edfer	İğrenilen, tiksinilen, nefret edilen şey.
edgam	Yüzü ve dudaklarının etrafı siyah olup, sâir bedeni başka renk olan at.
edhak	Daha uzak, daha ırak.
edhan	(Dühn. C.) Sürülecek güzel kokulu yağlar.
edhar	Eb'ad ve erzel kimse.
edhem	(C.: Dühem-Edâhim) Karayağız at.
edhine	(Duhân. C.) Duhanlar, dumanlar, sisler. * Tütünler.
edi	Küçük ve şerir (adam). * Küçük kap.
edib	Edebiyatçı. Güzel ve san'atlı söz söyleyen veya yazan. * Edebli, terbiyeli.
edibâne	f. Edibe yakışır, terbiyeli bir surette. Edebiyatçı gibi.
edille	(Delil. C.) Deliller, işaretler. Alâmetler. Rehberler. İsbat vasıtaları.
edim	Sahtiyan, tabaklanmış deri. * Satıh, yüz, zemin.
edimme	Derinin ikinci tabakası.
ediyye	Az, kalil.
edken	Bulanık, * Rengi siyaha yakın olan.
edlem	Karayağız, siyah adam. * Kara eşek. * Uzun yanaklı. * Uzun boylu.
edm	Üns tutmak. * İttifak etmek, birleşmek. * Islâh etmek.
edmas	'Kaşlarının üç kısmı ince ve dipleri kalın; başının kılları ise az olan kimse.'
edmen	f. Hâlis ve katıksız misk.
edmiga	(Dimağ. C.) Beyinler, dimağlar.
edmu'	Göz yaşları. Aberat.
edna	Pek aşağı, en alçak. Pek az, pek cüz'i. * Çok yakın.
ednanî	(Denâvet. den) Beni yaklaştırdı (meâlindedir.)
ednas	(Denes. C.) Pislikler, necisler, kirler. * En aşağılar, âdi ve bayağı kişiler.
ednef	Burnu kısa olan adam.
ednik	Çengel.
edra'	Vücudu beyaz, başı siyah olan at. * Hecin.
edred	Dişsiz, dişi çıkmamış veya dökülmüş kimse.
edrem	Topukları etli kimse (ki, topuğu etten belli olmaz.) * Dişleri dökük adam. * Düz şey. ◊ f. Eğerin altına konulan keçe.
edreng	f. Sıkıntı, içdarlığı. Musibet, belâ, felâket, âfet.
edsak	Ağzı büyük olan adam.
edsem	Çok yağlı (şey.)
edser	Gaflette bulunan, gafil adam.
edv	Aldatmak, hud'a.
edva	(Da'. C.) İlletler, hastalıklar.
edvar	(Devr. C.) Devirler, zamanlar.
edvek	Devenin, misvak ağacını yemesi. * Bir yerde sâkin olmak. * Yaranın veremi sakin olmak.
edveş	Gözü dumanlı adam.
edviye	(Devâ. C.) İlâçlar, devâlar.
edyak	(Dîk. C.) Dîkler, horozlar.
edyan	(Din. C.) Dinler.
edyar	(Deyr. C.) Manastırlar, kilisler. Hıristiyanların ibadethâneleri.
ef'a	Engerek yılanı. * Mc: Fena huylu, tabiatı kötü olan adam.
ef'âl	(Fiil. C.) Fiiller, işler, ameller.
ef'ide	(Fuâd. C.) Kalbler. Gönüller.
efadil	(Efâzıl) Faziletliler, iyiliksever ve temiz kimseler.
efahim	(Efhâm. C.) Büyük zatlar. Pek büyük, muhterem kimseler.
efahis	(Ufhus. C.) Taşların aralarında veya kayalıkta bulunan kuş yuvaları.
efai	(Ef'a. C.) Engerek yılanları.
efaik	(Efike. C.) Yalanlar, dolanlar, düzme sözler. İftiralar.
efaim	Vâsi olmak, geniş olmak, bol olmak.
efakil	(Efkel. C.) Titrekler, titreyenler.
efanin	(Üfnûn. C.) Değişiklikler. * İşler, şartlar, hâller. * Sarmaşık gibi birbirine sarılmış sık ağaç dalları.
efarit	(İfrit. C.) İfrit gibi, ifrite benzer adamlar. Hilekârlar, kurnazlar, cüretliler. * Pek hain cinler. * Şeytanlar, iblisler.
efatih	Mantar ve ona benzer bitkiler.
efavic	(Efvâc. C.) Bölükler, takımlar, kısımlar.
efavik	(Fuvâk. C.) Hıçkırıklar.
efaviye	Yemeklere konulan kokulu baharat.
efayik	(Efike. C.) Uydurma, düzme, asılsız, yalan sözler. İftiralar.
efâzil	(Efdal. C.) Fâzıllar, faziletliler. Mümtaz ve çok bilgili kimseler.
efda'	Eli ve ayağı eğrilmiş.
efdah	(Fadih. den) Çok rezil, daha rezil.
efdal	(Fazl. C.) Ziyadeler, fazlalar, çoklar. * İhsanlar, ikramlar, iyilikler, meziyetler, hünerler. ◊ Daha faziletli, daha lâyık, daha iyi.
efdalan	Emn ile adâlet.
efdaliyet	Faziletçe üstünlük. Fazileti, iyiliği ziyâde olmak.
efder	(Evder) f. Amca. Babanın erkek kardeşleri. * Yeğen. Amca, hala, teyze çocukları.
efek	Sarfetmek, harcamak.
efekk	Zayıflıktan dolayı omuzu mafsaldan ayrılmış olan kimse.
efektif	Fr. Nakit para, elde bulunan para.
efell	Güdük kılıç.
efendi	(Rumcadan) Sahib, mâlik, mevlâ. Ağa. Şer'î hâkim, kadı, molla.
eferr	Çok koşan, pek çok kaçan.
effaf	Çok of! çeken. Sıkıntılı, muztarib ve kederli kimse. Elemli, gamlı, tasalı adam.
effak	(İfk. den) Çok iftira eden, çok yalan isnad eden kişi. ◊ Ticaret için bütün dünyayı dolaşıp gezen tüccar adam.
efgan	f. Acı ile bağırıp çağırmalar. Feryatlar ve istimdat.
efgar	(Figâr) f. Yaralı, kötürüm, sakat, cerih.
efgen	(Figen) f. Düşüren, yere atan, yıkan, yere atıcı, düşürücü, yıkıcı.
efgende	f. Yere atılmış, düşürülmüş. Yıkılmış, yıkık. Bozulmuş, tahrib edilmiş. * Biçare, zavallı, düşkün.
efham	(Fahim. den) Çok büyük, pek büyük. ◊ Anlayışlar, zihinler, anlamalar.
efhas	(Fahs. C.) Her şeyin içleri, boşlukları.
efhaz	(Fahz. C.) Akrabalar, yakın hısımlar.
efhem	Anlayışlı, kolay anlayan.
efid	(Eftid) f. Medhedici, öven, sena eden. * Hayret edilecek, şaşılacak, taaccüb edilecek şey.
efih	Bir adamın beynine vurmak.
efik	Dibâgatı tamam olmamış deri.
efika	Fenâ, hoş olmayan, çirkin ve kötü şey.
efike	(C.: Efâik) Yalan, dolan, iftira.
efil(e)	(C. Afâl-Efâil) Genç küçük deve.
efin	Çürük ceviz. * Zayıf fikirli ahmak kimse.
efjûl	f. Kandırma. * Kışkırtma, tahrik etme. * Dağınık, perâkende.
efk	(Ufuk) Yalan söyleme. * Kaçmak. Bir işten sapmak. ◊ Çok fazla atâ ve ihsan etmek. * Gitmek, zehab.
efkam	Eğri.
efkar	Pek fakir, çok fakir.
efkâr	(Fikir. C.) Fikirler. Düşünceler.
efkel	(C.: Efâkil) Titremek.
efl	Gurub etmek, batmak.
eflah	Çok felah bulan, kurtulan, selâmete çıkan. Taleb ettiği şeye, arzusuna vasıl olan.
eflak	Osmanlı İmparatorluğu zamanında, Romanya'yı meydana getiren asıl ülke
eflâk	(Felek. C.) Felekler, gökler. Dünyalar, âlemler. Asumanlar.
eflatun	Plâton. (M.Ö. 429 - 347) Aristo'nun üstadı, Sokrat'ın talebesi, eski Yunan filozofudur.
eflatunî	Leylakî ile ergüvanî arasında, hafif mor karışık renk.
eflatuniye	Eflâtuna göre olan felsefe, düşünüş (Plâtonizm). Çok ileri veya parlak devir.
eflec	(Felc. den) Seyrek, sık olmayan diş. Bazıları dökülmüş olan diş. * Geniş omuzlu, kollarının arası açık olan adam. * Nüzul hastalığına tutulmuş olan kimse.
efles	Çok müflis, iflâs etmiş, züğürt.
eflud	Yetişkin, gürbüz (çocuk).
efn	Noksan etmek. İçmek. * Sağmak. * Davarın sütü az olmak.
efnad	(Fened. C.) Bunaklar, yaşlarının ilerlemesinden bunamış olanlar.
efnan	(Fen. C.) Neviler, çeşitler. * (Fenen. den) İnce dallar. * Üslublar, şubeler.
efniye	(Finâ. C.) Avlular.
efra'	İşi gücü olmayan adam. Boş dolaşan kişi. * Kuruntulu, vesveseli adam. * Başının saçı tamam olan kimse. (Müe: Für'â)
efrad	(Ferd. C.) Fertler. Askerler.
efrah	Ferahlamalar. İç açılmaları. Sevinmeler.
efrahte	f. Yukarı kaldırılmış, yükseltilmiş, yükselmiş.
efrak	Ayrılmış. * Çatal ibikli horoz.
efran	Neş'eli, keyifli, sevinçli olan kimse. Mesrur.
efras	(Fers. C.) Atlar. Beygirler.
efraşte	f. Yükseltilmiş, yukarı kaldırılmış.
efraz	f. Kaldırma. Yükseltme. Yüksek. Yukarı. Bülend.
efrenc	(Fr. Franc. dan) Bu kelime, Ortaçağda teşekkül ederek, o sıralarda Frankların ve bilhassa Charlemagne'in hükmü altında bulunanlara ve zamanla genişleyerek bütün Avrupalılara denmiştir. More…
efrend	f. Debdebe, gösteriş, süs, bezek.
efrez	Arkası kambur gibi olan (adam.)
efrug	f. şu'le, nur, ziya, ışık.
efruhte	f. Şu'lelenmiş, parlamış, ziyalanmış, nurlanmış, ışıklanmış, aydınlanmış. * Yanmış, tutuşmuş.
efruşe	f. Un helvası.
efruz	f. (Efruhten: Tutuşturmak, ziyalandırmak mastarının emir kökü) Şule. Aydınlatıcı. Parıltı.
efsa	f. Sihirbaz. Efsuncu. İnsanı teshir edici.
efsah	Daha fasih. En fasih. Pek çok güzel ifade.
efsak	En fâsık, çok edepsiz.
efsal	(Fesl. C.) Alçak, âdi ve aşağılık kişiler.
efşal	(Feşil. C.) Korkaklar, cesaretsizler.
efşan	f. Dağıtan, saçan, serpen.
efsane	Masal. Uydurulmuş yalan hikâye.
efsane-cuyî	f. Masal, efsane arayıcılık.
efsane-perdaz	f. Hikâye yazan, masal uyduran, meddah, romancı.
efsar	f. Yular.
efşar	f. Çimdikleme. * Sıkılmış, sıkma (meyve suyu gibi.)
efşe	f. Bulgur.
efsed	Pek fena, çok bozuk, fazlaca kötü.
efser	f. Tâc. Padişah tâcı.
efsun	f. Sihir, büyü, üfürük. Sihirbazların tuzağı. Hile ile yapılan kötü işler.
efsunger	f. Büyücü, sihir yapan. Efsun yapan kimse.
efsürde	f. Soluk, donmuş, hissizleşmiş.
efşürde	f. Sıkılmış, posası çıkartılmış (şey.)
efsürde-dil	f. Kalbi hissizleşmiş. Donuk gibi olmuş kalb.
efsürde-dimag	f. Beyni donmuş. * Mc: Kabiliyetsiz.
efsürde-mizac	f. Kanı soğuk, soğuk kanlı, mizâcı soğuk adam.
efşüre	f. Lübb, hülasa, öz, usâre.
efsus	f. Yazık! Hay! Eyvah! gibi bir teessür edatı.
eftah	Parmaklarının boğumu yassı ve yumuşak olan. * Tırnaklarının boğumları yumuşak olan kuş. ◊ Yassı burunlu.
eftan	f. Düşerek. Düşen.
eftar	(Fitr. C.) Baş ile şehâdet parmaklarının araları.
eftel	(C. Fütul) Ön ayaklarının arası geniş olan at.
efuk	Gezi ufanmış ok.
efur	Sıçrayıp seğirtme.
efvac	(Fevc. C.) Cemaatler, takımlar, kısımlar, bölükler, grublar.
efvaf	Nâzik, ince kumaşlar.
efvag	Ağzı büyük olan adam.
efvah	Menfezler, ağızlar, delikler. * Mc: Yemeğe lezzet için konan baharat.
efvahî	f. Avam sözü, halk kelâmı, ehemmiyetsiz.
efveh	Ağzı büyük ve ön dişleri uzun olan adam.
efvek	Yalancı, yalan söyleyen.
efyal	(Fil. C.) Filler.
efyun	f. Haşhaştan çıkarılan uyutucu madde. Afyon.
efyun-keş	f. Afyon kullanmaya alışmış olan. Afyon tiryakisi.
efza	f. (Sonlarına eklenen kelimelere) Artıran, çoğaltan mânasını verir. Meselâ: Hayret-efzâ  - Hayret verici, hayret artıran.
efza'	(Fezâ. C.) Korku ile bağırıp çağırmalar. ◊ Şiddetli, katı, eşed.
efzar	f. Ayakkabı, kundura. * Gemi yelkeni. * Yemeklere koku ve tad vermesi için konulan baharat. * San'atkârların kullandıkları san'at âletleri.
efzayiş	f. Artma, çoğalma, tezayüd, tekessür.
efzûd	f. Çoğalan, artan, tekessür eden, tezayüd eden.
efzun	f. Fazla, çok ziyade.
efzunî	f. Kesret, çokluk, fazlalık, ziyadelik.
efzunter	f. Daha fazla, daha çok.
egalit	(Uglute. C.) İnsanı yanıltacak hatalı sözler, yanlış kelâmlar.
egamm	Saçları yüzüne ve ensesine sarkan ve çok olan kimse.
egani	(Ugniyye. C.) Nağmeler, şarkılar, türküler, âhenkler.
egann	Sözü burnu içinden söyleyen, burnundan konuşan. * Otlu dere.
egare	f. Kandırma, kışkırtma, teşvik etme.
egarib	Firak anı, ayrılış zamanı. Savaş ânı.
egarr	Çok parlak ve kıymetli. Beyaz şey. * İşi güzel ve hatırlı olan kimse, aziz ve şerefli.
egbiya	(Gabi. den) Gabiler. Akılsızlar. Anlayışı kıt olanlar.
egdiye	(Gıdâ. C.) Gıdalar.
eğe	Maden vesaire yontmaya mahsus ince dişli âlet. Törpü.
eğerçi	(Eğerçend) f. ...ise de, her ne kadar, ...olsa da.
eglak	(Galak. C.) Kilitler, kilitli şeyler. Mc: Anlaşılması zor olan ifadeler.
eglal	(Gull. C.) Halkalar. Kelepçeler. Mahkemenin cezaya müstehak kılıp mahkum ettiği kimselerin boyun ve ayaklarına vurulan zincirler. * (Galel. C.) Ağaçlar arasında korulukta akan sular.
egleb	(Bak: Ağleb)
egmak	(Bak: A'mak)
egmis	(Gams. dan) Batır, daldır (meâlinde).
egnam	Koyunlar.
egniş	f. İnşa etme, bina yapma. Yapı meydana getirme.
egniya	(Gani. C.) Zenginler.
ego	Lât. Ben. Ene.
egoist	Bencil, hodpesent, hodbin, kendini beğenmiş, menfaatperest.
egoizm	Fr. Bencillik. Kendi menfaatını ön plâna alma. Her işi ve davranışta kendini düşünme. Bencillik, hem ahlâk, hem de dinde reddedilen kötü bir huydur. Bencillikten kurtulmanın çaresi, İslâm More…
egosantrizm	Fr. Pks: Benmerkezcilik. Zihnî gelişmenin ilk çocukluk safhası. Bebek büyüyüp kendi varlığı ile başka varlıkları ayırmaya başladığı zamanlarda kendine has bir düşünce tarzı ile düşünür. Sanki More…
egraz	(Garaz. C.) Garazlar.
egsan	(Bak: Ağsân)
egşiye	(Bak: Ağşiye)
egtaşa	Karartı.
egtiye	(Bak: Ağtiye)
egul	f. Hiddet ve öfke ile yan yan bakma.
egval	(Gul. C.) Büyük felâketler, âfetler, musibetler, belâlar. * şeytanlar. * Gulyabaniler.
egvar	(Gavr. C.) Dipler, çukurlar, kuyular. Sonlar, uçlar.
egzost	ing. İçten yanmalı motorlarda yanmış akaryakıt gazı. Bu gazın boşaltılması tertibatı.
ehabb	Çok sevgili. En sevgili.
ehacc	Pek katı, çok sert şey.
ehacî	(Uhcüvve. C.) Bilmeceler, bulmacalar, yanıltmacalar.
ehad	Bir. Tek. İnfiradla muttasıf sıfât-ı kâmileyi cami' olan. (Bak: Ehadiyyet)
ehadd	(Hadd. den) Çok keskin.
ehadid	(Bak: Ahadid)
ehadis	Hadisler. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) sözleri, hareketleri ve emirlerini bildiren hakikatler. (Bak: Hadis)
ehadü hüma	Onlardan biri. Her ikisinden biri.
ehaff	Çok hafif.
ehakk	Daha haklı, pek haklı. Daha doğrusu. En hakiki.
ehali	(Ehl. C.) Bir memleket, şehir, kasaba köy veya semt veyahut da mahallede yerleşip oturanlar. * Avam, halk umum.
ehamm	Yakın. * Kara, esved.
ehann	Genzinden konuşan kimse, hımhım.
ehasin	Pek güzel, en güzel olan şeyler.
ehass	Daha hususi, daha yakın, daha hâlis. Hususi. Ziyade hâs.(Eamm'ın zıddıdır.) ◊ Daha uyanık. Daha hassas. ◊ En hasis. En bayağı. ◊ Saçı dökülmüş kişi.
ehatt	En ucuz, daha ucuz. * Daha cilâlı.
ehaveyn	İki kardeş.
ehbar	(Habr. C.) Âlimler. Yahudi âlimleri. * Sürurlu anlar.
ehdâb	(Hüdb. C.) Kirpikler.
ehdaf	(Hedef. C.) Hedefler, nişan alınan yerler. * Yüksek yerler. * Meramlar, talebler, arzular, istekler, gayeler, maksadlar, kasıtlar.
ehdak	(Bak: Ahdâk)
ehdam	İnce belli.
ehdeb	Kirpikleri sık ve uzun olan adam.
ehder	Sarkık dudaklı.
ehemm	Çok mühim olma, daha mühim. Çok kıymetli, çok lüzumlu.
ehemmiyet	Mühim olma, ağırlık, değerlilik, dikkate değer olma, dikkat ve ihtimam, kıymet, nazar-ı dikkati çekme.
ehevat	(Uht. C.) Kız kardeşler. * Kadın arkadaşlar. * Benzer şeyler.
ehibba	(Habib. C.) Habibler, dostlar, sevgililer.
ehil	(Bak: Ehl)
ehilla	Dostlar, kardeşler. (Bak: Ahillâ)
ehille	(Hilâl. C.) Hilâller. Yeni hilâl şeklinde olanlar.
ehir	(Bak: Ahîr)
ehl	(Ehil) Yabancı olmayan, alışık olduğumuz. * Dost, sahip, mensup. Evlâd, iyal. Kavm, müteallikat. Usta, muktedir ve becerikli anlamıyla ehil ve ehliyet İslâmiyette önemli bir husustur. More…
ehl-i hak	f. İmân, İslâmiyet ve Hak yolunda olan. Hak mezhebde olan. Hakka, hakikata vâsıl olmuş olan.
ehl-i hâl	f. Hâlden anlayıp, duruma göre idâre eden kimse. İlâhi tecellilere ve mânevi feyze mazhar olan.
ehl-i hibre	f. Ehl-i vukuf. Bilirkişi. Meselenin künhüne vâkıf mütehassıs zât.
ehl-i ilhad	f. Doğru meslek ve dinden, Hak yolundan çıkıp bâtıl yola sapan, imansızlar, dinsizler.
ehl-i keşf	f. Perdeli olan ve zâhir hislerle bilinmeyen hakikatları, Cenab-ı Hak'kın lütf u ihsanı ile bilen veliler.
ehl-i rum	f. Osmanlı. Eskiden Anadolu'da yaşayanların bir ismi. Çünkü Osmanlılar Romalıların (Rumların) çok bulunduğu memleketlerini fethedip yerleştiler.
ehl-i salib	f. Bayrağında salib (haç) bulunanlar. Hristiyanlar. * Osmanlılardan 209 sene evvelki tarihte Haçlı Seferlerine katılan Hristiyan Ordusu.
ehl-i sekr	f. Aklı ile hareket edemeyip hissi ve zevki ile hareket eden, sarhoş. * Tas: İlâhî bir tecelli ile istiğrak halinde olanın kendinden geçmesi hali.
ehl-i sevahil	f. Sahilde, deniz veya göl kenarında yaşayanlar.
ehl-i şuhud	f. Kâinatta tevhid delillerini aynen seyreden, İlâhi ve gizli sırlarını Hakkın izni ile gören şuhud ehli. Veli. * Görecek derecede kat'i kanaat sâhibi olan enbiyâ ve evliyalar.
ehl-i sûk	f. Çarşı halkı, esnaf.
ehl-i sünnet	f. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) söz ve hareketlerine şüphesiz, kat'i ve sağlam delillerle uyan. Sahabe ve onlara tâbi' olanların mezhebi ve o mezhepte olan. Bunların More…
ehleb	Kuyruğu kıllı olan at.
ehlen ve sehlen	Hoş geldiniz, safâ geldiniz (meâlinde söylenir.)
ehlî	Munis, alışık. Yabancı olmayan. Kendisi ile ünsiyet edilen.
ehliyyet	Yeterlik. Bir işin ehli olduğuna dâir vesika. İktidar. Liyâkat. İstihkak. Meharet ve mensubiyet.
ehlullah	Allah'a itaat edip, O'nun sevgisi ile O'na yaklaşmış olan Veli. Allah'ın sevgisine mazhar olan Evliya.
ehme	f. Eksik, nâkıs noksan. * Bulunuş.
ehname	f. Aşk, muhabbet, sevda. * Kendine çekidüzen verme.
ehram	Mısır'da Firavunların piramit şeklindeki mezarları.
ehramen	f. şeytan, iblis. * Dev.
ehras	Dilsiz. (Bak: Ahras)
ehre	Büyük ağızlı.
ehred	Yırtık şey. (Üstbaş hakkında kullanılır.)
ehriman	(Ehrimen, Ehremen) f. Ateşperestlerin şer ilâhının ismi. Bâtıl bir ilâh ismi.
ehsa	Şaşmış, şaşa kalmış, hayret etmiş ve taaccübüne gitmiş olan kimse.
ehşa	Karındaki iç uzuvlar. Karında olan.
ehsâs	(Hiss. C.) Hisler, duygular.
ehtat	Bir bölük cemaat.
ehtem	Ön dişi gedik olan.
ehun	f. Toprakta meydana gelen delik, yarık.
ehva	(Heva. C.) Nefsin istek ve arzuları. Muhabbetler. Hahişler. * Kasdetmek. * Atmak. ◊ (Havvâ. dan) Siyah. Kararmış olan.
ehval	(Hevl. C.) Korkular. Korkulacak hâller. Fenalıklar.
ehvar	f. Şaşkın, şaşırmış kimse. Alık, sersem adam.
ehvec	En muhtaç, pek muhtaç. (Bak: Ahvec) ◊ Uzun boylu ahmak adam.
ehvek	Ahmak kimse.
ehvel	Korkunç nesne.
ehven	Daha aşağı. Daha ucuz. Bayağı. Adi. * Zararı az olan. En zararsız.
ehveniyet	Ucuzluk, ehvenlik, daha hafif, daha zararsızlık.
ehver	f. Sevgili, mâşuk.
ehya	(Bak: Ahyâ) ◊ Ucuzluk.
ehyan	(Hîn. C.) Zamanlar. (Bak: Ahyân)
ehyeb	Daha heybetli, daha büyük.
ehyef	İnce belli ve yakışıklı genç. * Çelimli at.
ehyemin	(Heyeman. C.) Âşık olmalar, şaşkınlıklar.
ehyun	Örümcek, ankebut.
ehza'	Ok mahfazası içinde sona kalan ok.
ehzab	(Bak: Ahzab)
eimme	(İmam. C.) İmamlar. (Bak: İmam)
einne	(İnân. C.) Yularlar. Dizginler.
eizze	(Aziz. C.) Azizler.
ejah	f. Vücutta ve bilhassa ellerde çıkan ufak urlar, siğil, sivilce.
ejder	(Ejderha) f. Büyük canavar. Büyük yılan.
ejgan	(Ejgehân) f. Tenbel, miskin, iş yapmaktan hoşlanmayan.
ejhan	f. Tenbel.
ejir	f. Akıllı, uyanık, açık göz.
ekabb	İnce belli.
ekâbir	(Ekber. C.) En büyükler. Pek büyükler. Devlet ricali. Rütbece büyük olanlar.
ekadih	(Kıdh. C.) Kıdhlar, oklar.
ekahi	(Ukhuvan. C.) Papatyalar, papatya çiçekleri.
ekalim	(İklim. C.) İklimler, memleketler, mıntıkalar.
ekall	Daha az, en az, pek az. En küçük. (Bak: Akall)
ekalliyet	(Akalliyet) Bir hükümetin tebaiyyeti altında yaşayan, yabancı din ve milliyete mensub olup, ekseriyeti teşkil etmeyen halk. Azlık. Azınlık.
ekam	(Ekme. C.) Tepeler, bayırlar.
ekanim	(Uknum. C.) Asıllar, rükünler, zatlar.
ekarib	Akrabalar. Yakın hısımlar.
ekarim	(Kerim. C.) Kerem sâhibi olanlar.
ekasi	(Aksâ. C.) En uzaklar, pek uzaklar.
ekasim	(Aksam. C.) Aksamlar, paylar, kısmetler.
ekasir	(Akser. C.) En kısalar, pek kısalar.
ekasire	(Kisrâ. C.) Kisralar, şahlar. Eski Acem padişahları.
ekasis	(Kıssa. C.) Kıssalar, ibretli hikâye ve dersler.
ekati	(Kati. C.) Sürüler, koyun sürüleri.
ekavil	(Akvâl. C.) Kaviller, sözler.
ekazib	Yalanlar, kizbler, yalan ve uydurma sözler, asılsız kelâmlar.
ekazz	Yeleksiz ok.
ekba'	(Kibâ. C.) Süprüntüler.
ekbad	(Kebed ve Kebid. C.) Kebedler, ciğerler.
ekber	Daha büyük, en büyük.
ekbes	Alnı yumru ve başı büyük kimse.
ekdâr	(Keder. C.) Kederler, acılar, üzüntüler.
ekdâr ü âlâm	Kederler, acılar.
ekdas	(Küds. C.) Küdsler. Hurmalar.
ekder	Bulanık. * Bozrenkli.
ekele	(Âkil. C.) Çok yiyenler, oburlar, pisboğazlar.
ekeme	Bayır, yüksekte olan taşlık tepe.
ekerat	Ziraat ve imar için, sahiblerinin rençberlere verdikleri arazi.
ekess	Ufak dişli, küt dişli.
ekfa'	(Küfv. C.) Eşler, benzerler, denkler, eşitler, uygunlar, müsaviler, muadiller.
ekfal	(Bak: Akfâl)
ekfan	(Kefen. C.) Kefenler, ölülerin sarıldıkları bezler.
ekhal	(Kühl. C.) Göze çekilen sürmeler.
ekheb	Gök renkli, mavi renkli.
ekhel	Gözü sürmeli.* Baş ve gövde damarı.
ekid(e)	Sağlam, metin, muhkem. * Sarih, kesin, açık, kat'i, muhakkak. Kuvvetli, te'kidli.
ekiden	Metin, muhkem ve sağlam şekilde. * Açık ve kesin olarak. Sarahaten ve kat'iyyen. * Mükerreren, tekrar olarak.
ekile	Yenmiş, yenilmiş yemek.
ekinoks	Fr. Altı aylık fasılalarla gece ve gündüzün eşit oluşu.
ekir	(C.: Ekere) Ekinci.
ekkaf	Eğerci, semerci.
ekkal	Çok yeyici, obur.
ekke	Pek sıcak gün.
ekl	Yemek yeme.
ekl ü şürb	Yeyip içme.
ekle	Bir kere doyana kadar yemek.
eklef	Yüzü çilli olan adam. * Koyu renkli arslan.
eklektizm	yun. Fls: Birbirinden farklı görüşlerin bazı ortak taraflarını bulup uzlaştırıcı bir görüş ileri sürme.
ekliptik	Güneşin dünya etrafında yapmış olduğu zahirî hareketinde çiziyor gibi göründüğü yol.
ekmam	(Kimm. C.) Tomurcuklar. Ağaç çiçeklerinin kapçıkları. ◊ (Kümm. C.) Elbisenin kolları, yenleri, kol ağızları.
ekme	(C.: Ekemât-Üküm) Yüksek yer.
ekmeh	Anadan doğma kör. * Tepe,bayır, yüksek yer.
ekmehiyyet	Ekmehlik, anadan doğma körlük.
ekmel	Mükemmel, en kâmil, eksiği olmayan, en mükemmel.
ekmelâne	Ekmel olana yakışacak şekilde.
ekmeliyyet	Pek mükemmel ve kusursuz olanın hâli. Kusursuzluk, mükemmellik, noksansızlık, eksiksizlik.
eknan	(Kinân. C.) Mahfazalar, perdeler. * Evler, odalar, hücreler. Çadırlar.
eknun	f. şimdi, el'an, hâlâ.
ekol	(Fr. Ecole) Fikir üzerinde işleyen bir nevi mekteb. * Bir üstadın talebeleri. Bir üstadın mesleği, tarzı.
ekoloji	yun. Canlı varlıklarla çevreleri arasındaki münasebetleri araştıran biyoloji kolu.
ekonomi	yun. İktisad. Tutum. Geliri gideri hesaplıyarak lüzumsuz masrafı bırakıp artırmağa çalışmak.
ekra'	(Bak: Ker')
ekrad	Kürdler.
ekram	Küçük burunlu. * Küçük boylu.
ekran	Üzerine bir cismin hayalinin aksettirildiği saydam olmayan düz satıh.
ekreh	Çok iğrenç, en kerih.
ekrem	Çok cömert, daha kerim, en kerim.
ekremane	Ekremce, ekrem olana yakışacak şekilde. Çok elaçıklığıyle, cömertlikle.
ekremiyyet	Ekremlik, ekrem olma hâli.
eksa	Üstüste pek çok giyinen (adam.)
eksantrik	Lât. Merkezden uzakta kurulmuş. *Mat.: İç içe olduğu hâlde merkezleri ayrı olan daireler. * Müstesna, taaccüb edilip şaşılacak, hayret verici.
ekşef	Açık nesne. * Savaşta kalkanı olmayan kimse.
ekseh	Aksak kimse.
ekselans	Fr. Eskiden bakanlar, elçiler ve cumhurbaşkanları için kullanılan bir ünvan.
eksem	Büyük karınlı, şişman adam.
ekşem	Doğuştan kusurlu olan. Burnu, kulağı kesik veya noksan doğan (adam). * Pars denilen vahşi hayvan.
ekser	Pek fazla. Daha çok. Kesrette olan. En çok.
ekseri	f. Çoğu zaman, çok defa, ekseriyetle.
ekseriya	(Ekseriyya) Pek çok zaman, en ziyade, sık sık, ekseriyet üzere, alel-ekser.
ekseriyet	(Ekseriyyet) En büyük kısım, çokluk.* Bir topluluk ve hey'etin yarısından fazlası. * Bir mecliste üyelerin verdikleri rey'lerin büyük kısmı ve bunların üstünlüğü.
ekseriyet-i mutlaka	f. Yarımın bir fazlasıyla elde edilen ekseriyet, mutlak ekseriyet.
ekseriyetle	Daha ziydesiyle. Çoklukla.
eksibe	(Kesib. C.) Büyük çöllerde ve sahralarda, rüzgârın biriktirdikleri kum yığınları.
eksiyye	f. Boza.
eksper	Fr. Uzun tecrübe neticesi bir sahada ihtisas kazanan, meleke sahibi olan kimse.
ekspres	ing. Seyahatı esnasında ancak büyük duraklarda duran ve çok hızlı giden vasıta.
ektad	Cemaatler, topluluklar, kalabalıklar, bölükler, takımlar. * Misaller, temsiller, örnekler.
ektaf	(Ketif. C.) Omuzlar. Omuz kemikleri, kürek kemikleri.
ektar	(Keter. C.) Haysiyetler, onurlar, şerefler, şanlar, ünvanlar, soylar. Nesebler, dereceler, mertebeler.
ektem	Çok sır saklayan, esrar gizleyen kimse. * Büyük karınlı ve şişman olan adam.
ekul	(Ekl. den) Çok fazla yiyen, obur, pisboğaz.
ekulâne	f. Oburcasına.
ekulî	Oburluk.
ekulü	Ben derim, ben söylüyorum (meâlinde.)
ekulü kemâ kâle	Onun söylediği gibi söylerim (meâlinde.)
ekva	Daha kuvvetli, en kuvvetli.
ekva'	Eli eğri olan.
ekvab	Küpler, kadehler. Sırçalar.
ekvah	(Kûh. C.) Kamıştan yapılan penceresiz ufak kulübeler.
ekvan	(Kevn. C.) Alemler. Mahluklar. Varlıklar. Oluşlar.
ekvar	(Küvâre. C.) Petek. Arı kovanları.
ekvas	(Kevs. C.) Yaşmaklar.
ekvator	Fr. Hatt-ı istivâ. Dünyayı kuzey ve güney diye müsavi iki yarım küreye ayırarak, ikisinin arasından geçtiği farzedilen çember şeklindeki büyük çizgi. * Yer yuvarlağının tam ortasında More…
ekvaz	(Kûz. C.) Kâseler, bardaklar, kadehller.
ekyal	(Keyl. C.) Keyller, kileler, hububat ölçüleri, ölçekler.
ekyas	(Kis. C.) Kisler, para keseleri. Torbalar. * (Keys. C.) Akıllı kimseler.
ekyes	Pek kiyâsetli, zeki, zekâvetli kişi. Mâhir, maharetli, becerikli adam.
ekzeb	Büyük iftira, büyük yalan, uydurma.
ekzef	(Kazf. den) Çok iftira eden. Başkası hakkında çok aleyhde yalan söyleyen.
el'as	Gök dudaklı.
el-ihsan ale-l ihsan	İhsan üzerine ihsan, lütuf üzerine lütuf.
elâ	Arabçada söze başlarken kullanılır. İstiftah harfi tâbir edilir. Beş vecih üzere bulunur. 1 - Tevbih ve tenbih, 2 - İnkâr, 3 - İstifham-ı anin-nefiy, 4 - Arz, 5 - Teşvik ve rağbet ettirme.
ela'	Görünüşü güzel, tadı acı olan bir ağaç.
elass	Sık dişli. * Çenesi kulaklarına yakın olup boynu kısa olan.
elastik	Fr. Esnek, toplanıp çekilir, uzayıp kısalan.
elastikiyyet	Fr. Esneklik. Elâstiklik.
elb	Sürmek. Reddetmek. * Cem'etmek, toplamak.
elbab	(Lübb. C.) Akıllar.
elbette	(Te'kid edâtı) Kat'i veya kat'iye yakın hükümlerde kullanılır. Yazılı sözlerde daha çok 'elbet' şeklinde geçer.
elbürz	f. Kafkas sıradağlarının en yükseği. * Hakkında türlü türlü hurafeler ve masallar anlatılan Kaf Dağı. * Uzun boylu ve yakışıklı kimse.
elcezire	Mezopotamya. Dicle ve Fırat nehirleri arasında bulunan yerin adı. Bugün Irak'ın toprakları arasındadır.
elcime	(Licâm. C.) Hayvanların ağızlarına takılan gemler.
eledd	Sert çarpışan kimse. Metin. * Hakkı kabul etmeyen, inatçı adam.
elektroliz	Fiz: Birleşik bir cismi elektrik vasıtasıyla elemanlarına ayırma işi.
elektron	yun. Atomda negatif yüklü zerrecik. (Bak: Delil-i inayet)
elem	Ağrı. Acı. Keder. Sancı. Dert. Gam. Kaygı.
elem-zede	f. Acılı. Kederli. Dertli.
eleman	(Lât. Element) Unsur. Bileşik bir şeyi meydana getiren basit şeylerden biri. Bir bütünün parçaları.
elemzede-gân	(Elemzede. C.) f. Elemliler, kederliler, dertliler.
elendes	şiddetli savaş eden kimse.
eleng	f. Sur, duvar, siper. * Kale ve istihkâm askeri.
eles	Hâinlik yapmak. Hıyanet etmek. * Mecnun olmak.
elest	Rabbiniz değil miyim? (meâlinde olan âyet-i kerimenin kısaltılmış işaretidir.) (Bak: Bezm-i elest, Kalubelâ)
elet	Noksanlaştırmak. Eksiltmek. * Hapsetmek. * Yemin vermek.
elett	Dişi kökünden çıkıp düşmüş olan kişi.
elezz	(Leziz. den) Çok lezzetli, en leziz.
elf	1000 Bin sayısının ismi. Bin adet şey vermek ve ünsiyet eylemek (mânâlarına gelir).
elfaf	Lifler. Lif lif. Sarmaş dolaş. * Cemaatler, taifeler.
elfaz	(Lafz. C.) Lafızlar. Sözler. Lügatlar.
elfirak	Ayrılma, ayrılık sözü.
elfiye (elfiyye)	Edb: Bin beyitli kaside.
elga	Dolaşık. * Boynuzluluk.
elgaf	Sık otlar ve ağaçlar.
elgaz	(Lügaz. C.) Lügazlar. Bilmeceler, bulmacalar, yanıltmacalar.
elgibta	Gıpta olunur, gıpta ederim.
elh	İbadet.
elha	Malâyâni ve boş konuşan. * Dizlerinden biri diğerinden büyük olan deve. * Karnı sarkık olan. (Müennesi: Lahva)
elhaf	Kirli, pis.
elhal	şimdi, hâlâ, henüz, şimdiki hâlde.
elhan	(Lahn. C.) Lâhnlar, nağmeler, besteler, ezgiler.
elhasil	Hasılı, sözün özü, kelâmın lübbü, neticesi, kısası, kısacası. Hülasa-i kelâm, netice-i kelâm, filcümle.
elhaz	(Lahz. C.) Göz ucu ile bakışlar.
elibab	Durdurmak. Lâzım olmak.
elibba'	(Lebib. C.) Akıllılar, kâmiller, kemalât sahipleri, olgun kimseler.
elif	Birinci harf-i hecânın adı. (Bak: Ebced) * (Ülfet. den) Bütün harflerle ülfet edebildiği için böyle isimlendirilmiştir. Ebcedî değeri de bire delâlet eder. ◊ Munis, sahip, More…
elil	İnlemek, enin.
elim	(Elime) Acı veren, acıtan, ağrıtan. Çok şiddetli ağrı veren.
elips	Fr. Odaklar adı verilen sabit iki noktasından uzaklıkları toplamı sabit olan noktaların gösterdiği kapalı eğridir. Eğri ve kapalı bir geometrik şekildir. Karşılıklı iki tarafından genişlemiş More…
eliyy	Çok yemin eden adam.
eliz	f. Sıçrama. * Çifte, tekme.
elkab	(Lakab. C.) Lakablar, namlar. Rütbe ve makam sahiblerinin derecelerine göre söylenen ve çok zaman hürmet ifâde eden isimler.
elken	Dilinde tutukluk olan, kekeme, peltek.
elkissa	Sözün kısası, sözden anlaşıldığına göre, hülâsa.
ell	Hastanın inlemesi. * Harbe ile vurmak. * Sürmek. Sâfi. * Sür'at etmek, hız yapmak.
elleys	Mutlak hiçlik. Adem-i sırf.
ellezi	Mânası kendinden sonra gelen cümle ile tamamlanan bir kelimedir. (Bak: Mevsule)
elma	Karamtıl dudaklı. * Çok koyu gölge.
elma'	(Elmaî) Çok zeki, zekâveti kuvvetli, idrak derecesi üstün olan kimse.
elmah(i)	Her gördüğü şeyi araştırmağa ve tedkik etmeğe meraklı olan kişi.
elmas	Çok kıymetli, beyaz, şeffaf mâden. Cevher. Kıymetli taş. (En saf karbondur.) ◊ Küçük kaşlı olan.
elmaz	Yalnız üst dudağı beyaz olup, burnu bile ak olmayan at.
elsa'	Sık dişli. * Sin telâffuz edecek yerde sâ telâffuz eden. Râ yerine yâ telâffuz eden (meselâ 'er' diyecek yerde 'ey' demek gibi.)
elsen	Fasih ve düzgün konuşan.
elsine	(Lisan. C.) Diller. Lisanlar.
elt	Noksanlaştırmak. Hapsetmek. * Yemin vermek.
elta'	Boz dudaklı. Dişlerinin rengi değişmiş olan.
eltaf	(Lutf. C.) Lütuflar, iyi muameleler, iyilikler, iyilikseverlikler. Nezaketler, nazik davranmalar. Okşamalar. ◊ Daha lâtif. Daha hoş. Çok lâtif.
elti	t. İki kardeş zevcelerinin her birine nisbetle diğeri. Bir kadının kaynının zevcesi.
eluf	Ülfeti fazla, herkesle konuşup görüşmeye alışık olan kimse.
eluh	Kasem, and, yemin.
eluk	Sefir, büyük elçi.
eluke	Risalet.
elule	Semiz, besili koyun.
elvah	(Levha. C.) Levhalar. Tablolar.
elvan	(Levn. C.) Renkler. Muhtelif görünüşler.
elve	Yemin etmek, kasem.
elveda	Allah'a emânet olun. Allah'a ısmarladık (yerine söylenen bir ta'birdir).
elves	Zayıf kimse. * Ahmak kimse.
elviye	(Livâ. C.) Livâlar, sancaklar, bayraklar.
elyaf	(Lif. C.) Lifler.
elyak	Daha münâsib. Daha lâyık.
elye	(C.: Eleyât) Koyun kuyruğu. * Başparmağın ve dizin aşağı yanlarında olan kabaca etler.
elyel	Çok karanlık gece.
elyes	Bahadır, yiğit.
elyevm	Bugün. Hâlâ. (Bak: Yevm)
elzem	Daha lâzım. Çok lâzım. Ziyade mucib. * Küçük parmaklı.
elzemiyyet	Pek lüzumlu ve gerekli olan bir şeyin hâli. Son derecede lüzum, gereklilik.
em	Soru sorma mânasında atıf edatıdır. İstifham elifi mânasına da gelir. 'Yahut, belki, yoksa' kelimeleriyle tercüme edilebilir.
em'â	(Miâ. C.) Bağırsaklar.
em'ak	(Meak. C.) Göz pınarları.
em'at	Gövdesinde kılı olmayan kimse. * Tüyü dökülen kurda 'zi'b-i em'at' derler.
em'az	(C.: Emâız) Sert, sağlam, taşlı yer.
emacid	(Emced. C.) Emcedler, en şanlılar, en şerefliler, eşrefler, en fazla haysiyet ve onur sahibi olan kimseler.
emak	Uzun, tavil.
emâkin	(Mekân. C.) Yerler. Mekânlar.
emale	(Bak: İmâle)
emalic	(Ümluc. C.) Fidanlar, yapraklar, uzun yapraklı otlar.
emalis	(İmlis'e'. C.) Otsuz ve susuz sahralar, çöller.
emam	Bir şeyin ön tarafı.
eman	Korkusuzluk. * Af ve yardım dileme. Eminlik. (Bak: Aman)
eman-hah	f. Eman isteyen, eman diliyen, aman diyen.
emanat	(Emanet. C.) Emanetler.
emanet	Eminlik. İstikamet üzere bulunmak. * Birisine koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için teslim edilen şey. Birisine bir şeyi koruması için bırakma. Emniyet edilip More…
emanetdar	f. Kendisine birşey emanet edilen kimse, emanetçi.
emanetdarî	f. Emanetçilik.
emaneten	Emanet yoluyla, emanet olarak. * Bir resmî daire tarafından bizzat, ihale şeklinde ve iltizam suretiyle olmayarak.
emani	Emniyetler. Niyetler, gayeler, istekler. Arzular, dilekler. * f. Eminlik, korkusuzluk.
emarat	Emareler, nişanlar, işaretler, ip uçları.
emare	Alâmet, işaret, nişan, iz, ip ucu, belirti.
emaret	Emirlik. Bir emir veya bey veya prensin idaresinde olan memleket.
emarid	(Emred. C.) Bıyıkları terlememiş gençler.
emasil	(Emsel. C.) Benzerler, eşler, akranlar, müsaviler. * İtibarlı kimseler.
emazir	(Mezir. C.) Kuvvetli ve azamet sahibi olanlar.
embel	Kılıcı ve silahı olmayan. * Eyer üstünde doğru oturamayan. * Boynu eğri olan.
emcad	(Mecid. C.) şeref, onur ve haysiyet sahibleri.
emced	(Mecid. den) Pek büyük, daha büyük, şerefi şânı çok olan.
emcer	Karnı büyük kimse.
emdeş	Elinin sinirlerinde rahâvet olup eti az olan kimse.
eme	(C.: İmâ-İmât) Câriye, kadın köle. ◊ Unutmak, nisyân. * İkrar etmek.
emed	Son, nihayet. Gayet. Encam, intihâ.
emedd	(Medd. den) Daha uzun, pek uzun, daha tavil.
emek-dar	f. Emeği geçmiş, kıdem ve mükafâta hak kazanmış memur, hizmetçi. Eski ve sadık hizmetçi.
emel	Ricâ, ümid, şiddetli istek. Ummak. * Gaye.
emene	Emn, emniyet, eminlik.
emere	(C.: İmer) Çöllerde taştan belirlemek için yapılan alâmetler.
emerr	Pek acı.
emess	Çok fazla temâs eden, dokunan. En çok messeden.
emgaz	Kırmızı, kızıl nesne, ahmer. * Aşkar at. * Koyunu sağdıklarında süt ile birlikte kan çıksa 'emgazeti'ş şât' derler.
emhak	Donuk beyaz.
emhal	(Mehl. C.) Mehiller, mühletler, vâdeler, zamanlar, bir iş veya vazifenin yapılması için verilen fazla zamanlar.
emhar	(Mehr. C.) Mehrler, nikâh bedelleri. Zevceynin ayrılmaları halinde kadına verilecek olan ve nikâhta kararlaştırılan para ve sair eşyalar. * (Mühür. C.) Taylar, at yavruları.
emihe	Koyunlarda meydana gelen uyuzluk.
emime	Bir cins ot. * Demirci çekici.
emin	Kalbinde korku ve endişesi olmayıp rahatta olan. Korkusuz. * Kendisinden korkulmayan. * Kendine inanılan. İtimat edilen. * İnanan, güvenen. * Çok iyi bilen, şüphe etmeyen.
emir	Emredici olan. Seyyid. Şerif. Bir memleketin, bir aşiretin veya kabilenin reisi. * Büyük ve meşhur bir soydan gelen. * Hz.Peygamber'in (A.S.M.) soyundan gelen. * Zengin. ◊ More…
emirane	f. Emredene yakışır bir surette. Emir gibi.
emirber	f. Subayların kıt'a ve daire dışında emirlerinde bulunan erler.
emirkulu	Aldığı emri yapmağa mecbur olan, verilen emri yerine getirmekle görevli kimse.
emirname	f. Âmirin emri yazılı olan kağıt. Üst makamdan verilen emir kağıdı.
emkine	(Mekân. C.) Mekânlar, hâneler, evler, mahaller, mevkiler, yerler.
emla'	(Mele'. C.) Topluluklar, mele'ler, cemaatler, cemiyetler, bölükler, kalabalıklar.
emlah	(Melih. den) Pek melih, en melâhatli, çok güzel. ◊ (Milh. C.) Tuzlar.
emlak	(Mülk. C.) Mülkler. İnsanın tasarrufunda bulunan yerler. * Melekler.
emled	En genç, çok körpe ve nazik vücut veya dal (Müennesi: Meldâ)
emles	Avuç içi gibi düz ve yumuşak olan.
emlet	Mülk etmek. Çiftlendirmek, tezvic.
emm	Kasdetmek.
emmâ	(Şart edâtıdır) 'Lâkin, ancak şu kadar var ki' meâlinde.
emmare	Emreden. Zorlayan. Cebreden.
emn	Eminlik. Korkusuzluk. Emniyet. Bir şeye itimad etmek. İnsanda doğruluk ve imandan ileri gelen yüksek bir meleke ve kabiliyet. Rahatlık.
emn ü âsâyiş	Eminlik ve rahatlık, korkusuzluk, tehlikesizlik, güvenlik.
emn ü emân	Korkusuzluk ve emniyet hâli.
emn ü emânet	Emniyet ve eminlik.
emniyet	(Emniyyet) - Eminlik, emin olma hâli, korkusuzluk, tehlikesizlik. * İtimad, güvenme, inanma. * Polis ve zabıta teşkilâtı.
emr	İş buyurma. * Buyurulan şey. * Madde, husus, hâdise.
emran	(Mern. C.) Kürkler, mernler, hayvan derileri, postları.
emraz	(Maraz. C.) Hastalıklar. Marazlar.
emre	Ak gözlü, beyaz gözlü.
emred	Henüz tüyü bitmemiş, sakalı gelmemiş olan genç.
emreş	şerli, kötü kimse.
emret	Kaşının kılı dökülmüş kimse. * Yeleksiz ok.
emrî	(Emriye) Emirle ilgili, emre ait.
ems	Dünkü gün.
emşac	(Meşc. C.) Nutfenin vasfı. Karışık. Dağınık.
emsah	Yürürken uylukların birbirine sürtmesi.
emşak	Yürürken uylukların birbirine sürtmesi
emsal	(Misâl. C.) Denk. Benzer. Yaşları birbiriyle aynı olanlar. *Mat.: Kat sayı. * (Mesel. C.) Kıssalar, hikâyeler, romanlar, masallar, destanlar.
emsar	(Mısr. C.) Büyük şehirler, beldeler, memleketler, kasabalar.
emsel	(Misil. C.) İmtisale şayan olan. Tam benzer. Efdal, ekrem ve eşref olan.
emsen	Bevlin akması.
emsile	(Misâl. C.) Misaller. Örnekler. * Arapçada fiil tasrifini gösteren kitap.
emsiye	(Mesâ. C.) Akşamlar, akşam vakitleri. Günün son zamanları.
emt	Yüksek yer. Küçücük tepecikler. * Doldurma.
emtar	(Matar. C.) Yağmurlar.
emten	Pek metin, çok dayanıklı, en sağlam, fazlaca muhkem.
emtia	(Meta'. C.) Ticaret malları.
emumiyye	Analık.
emun	Kuvvetli, dayanıklı deve.
emvâc	(Mevc. C..) Dalgalar.
emvah	(Ma'. C.) Sular.
emval	(Mal. C.) Mallar.
emvat	(Meyyit. C.) Meyyitler. Ölüler.
emya(n)	f. Para kesesi, içine para konulan torba, çanta.
emyal	(Mil. C.) Miller. (Bak: Mil)
emyus	Anason dedikleri ot. * Kendisinden tuz meydana getirilen taş ki, Türkçe ona 'tuz taşı' derler.
emza	Çok te'sirli olan, çok müessir. * Hükmü çok geçen. * Kat'i, şüphesiz.
emzah	Yürürken uylukları birbirine sürüyüş.
emzer	Katı gönüllü, katı kalbli kimse. ◊ Karnı büyük olan, şişman.
emzice	(Mezc. den) Mizaclar, tabiatlar, huylar, meşrebler.
en'am	Deve, sığır, koyun gibi hayvanlar. * Kur'ân-ı Kerimin altıncı Suresinin adı ve bir kısım Kur'ân âyetlerinden ve Surelerinden müteşekkil dua kitabı.
en'amte	Sen nimet verdin, in'âm ettin (meâlinde).
en'üm	(Ni'met. C.) Nimetler, iyilikler, lütuflar, ihsanlar. * Medine-i Münevverede bir mevki ismi.
ena	Ermek, idrak. * Saat.
ena'	Eğlenmek.
enabib	(Ünbube. C.) Kamış gibi boğum, boğum olan şeyler. İçi boş olan fen âletleri, borular.
enabik	(İnbik. C.) İnbikler.
enacil	(İncil. C.) İnciller.
enadid	Perişan, saçılmış, dağılmış, pejmürde şeyler. Perakende.
enaet	Acele etmeyip teenni üzere olmak. Yavaş hareket.
enafis	(Enfes. C.) En nefis olan şeyler.
enahid	f. Venüs gezegeni. Zühre seyyaresi.
enak	Ferahlı, sürurlu, neş'eli, sevinçli.
enam	Halk. Bütün mahlukat.
enamil	(Enmele. den) Parmak uçları.
enaniyet	(Enâniyyet) Benlik. Kendine güvenmek, gurur. Hodbinlik. Sadece kendine taraftarlık. Her yaptığı işi kendinden bilmek.
enar	f. Nar meyvesi.
enase	Demirin yumuşak olması.
enasi	(Enâsiye) (İnsan. C.) İnsanlar. * Basar, göz.
enasiya	Bir mürekkeb ilâç.
enb	Horlamak, tahkir etmek. Ayıplamak.
enbahun	f. Sağlam, metin, muhkem, tahkim edilmiş yer. * Hisar, kale.
enban(e)	f. Yiyecek çantası, heybe. Dağarcık adı verilen deri çanta.
enbar	f. Yığın, dolu, küme. * Gübre. Ekinlere, kuvvet vermesi için dökülen eski fışkı, hayvan tersi. ◊ (Nibr. C.) Anbarlar, nibrler. İçinde çeşitli mallar saklanan kapalı mahfaza, More…
enbaşte	f. Yıkılmış, dağılmış. * Tıkanmış.
enbaz	(Nebez. C.) Namlar, lâkablar, takma adlar, soyadları. ◊ f. Ortak, şerik, eş.
enbazî	f. Şeriklik, ortaklık.
enbel	En şerefli.
enber	Kadın tuzluğu adı verilen ufacık kara yemiş.
enberut	f. Armut.
enbeste	f. Koyulaşmış, katılaşmış, sıvılığını kaybetmiş. * Uyuşmuş, miskinleşmiş insan.
enbeste-dem	f. Miskin, uyuşuk kişi. Tenbel, gayretsiz kimse.
enbir	f. Yaş ve kuru çamur.
enbire	f. Üzeri toprakla sıvalı olan damlarda sıvanın altına konulan çalı, saz, talaş gibi şeyler.
enbiya	(Nebi. C.) Nebiler.
enbiya suresi	Kur'ân-ı Kerim'in 21.suresi olup Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.
enbub	f. Minder, döşek, yatak. Döşeme.
enbude	f. İstif edilmiş, katlanmış, nizamlanmış, nizama konmuş, devşirilmiş.
enbuh	f. Ziyade, çok, kalabalık. * Çokluk, ziyadelik, cemaat, izdiham. * Meclis, kurultay. * Kalın, yoğun. * Duvarın yıkılıp dökülmesi.
enbür	f. Ateş veya ocağı karıştırmağa mahsus âlet.
enbüre	f. Dere, çay. * Tüyü dökülmüş olan hayvan. * Dolap beygiri. * İşkembe.
enbuşe	Patates gibi yerden çıkarılan şeyler. * Ağaç kökleri.
enbûy	f. Koklama, koku alma.
enbuzen	f. Asıl, esas, madde.
encad	(Necd. C.) Yüksek yerler, yüce mekânlar.
encâm	Son, nihayet, netice.
encas	(Necis. C.) Pisler. Necis şeyler.
encere	Gemi lengeri.
encin	f. Tane tane, ufak ufak, parça parça. * Sıvacı.
encir(e)	f. İncir meyvesi.
encuh	(Encug) f. Kıvrım. * Buruşmuş, solmuş meyve.
encüm	(Necm. C.) Yıldızlar. Necmler.
encümen	f. Cemiyet. şura. Meclis. Komisyon.
encümen-gâh	f. Cemiyet, meclis.
end-bend	f. Utanmış, mahcub. * Boğum boğum, kısım kısım, parça parça.
enda'	Yüksek, yüce, âlâ. * (Nedâ. C.) Nedâlar, çiğler, şebnemler.
endad	(Nidd. C.) Benzerler. Emsâller. * Misiller. şerikler, eşler.
endad ü ezdad	Benzerler ve zıtlar.
endaht	(Endâhten. den) f. Atmak. İlka etmek. * Silâh boşaltmak.
endahte	f. Terkedilmiş, bir tarafa atılmış. Bırakılmış.
endam	f. Beden. Vücud. * Vücudun tenasübü. Vücudun görünüşü. * Letafet. İntizam ve üslub.
endamî	f. Vücuda uygun, bedene münasib, biçimli.
endar	f. Baştan geçen bir olay, vakıa, sergüzeşt, hikâye, kıssa.
endave	f. Sıvacı malası. * Şikâyet.
endayiş	f. Yaldızlama, sıvama.
endayişger	f. Yaldızcı, sıvacı.
endaz	f. Atan, atmış, atıcı mânasında birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dehşet-endaz  - Dehşet verici, korkutucu.
endaze	f. Ölçü, mikyas. * Arşının bez, basma vesâire ölçmeğe mahsus küçük cinsi. (60 cm.dir) * Tahmin, takdir. * Derece, mertebe. * Mc: Hesap.
endek	f. Az, kalil. * Yaşı küçük, küçük yaşlı.
endeme	f. Mazideki sıkıntıları hatırlama, geçmişdeki ıztırabları tahattur etme.
ender	(Nâdir. den) Çok az, pek az bulunan, daha nâdir. * (C.: Enâdir) Harman yeri. ◊ (Zarfiyet edatıdır) f. İçinde. Derununda. Dahilinde.
enderez	f. Nasihat, öğüt, vasiyet. * Mektub.
enderî	Kalın ip, halat. * Şam yakınında bir köyün adı. * Bir dağ adı.
enderun	İç, dâhil. * Kalb, içyüz, gönül. * Vaktiyle Osmanlı Sarayının iç teşkilâtı.
endiş	Düşünen, mülâhaza eden, ölçülü davranan mânasında sıfat terkiblerinde kullanılır. Meselâ: Akibet-endiş  - Her işin sonunu düşünen.
endişe	f. Korku. Düşünce. Merak, keder, kuruntu.
endişnak	f. Endişeli, kederli, meyus, sıkıntılı, düşünceli.
endiye	(Neda. C.) Çiyler, şebnemler.
enduh	(Endüh) - f. Keder, elem, gam, gussa, kaygı, sıkıntı, ıztırab, üzüntü.
enduh-güsar	f. Kederi yok eden. Gamı, sıkıntıyı gideren.
enduh-nâk	f. Kederli, sıkıntılı, gamlı, üzüntülü.
enduhte	f. Biriktirmiş, biriktirilmiş. Kazanmış, kazanılmış, Hazırlanmış. * Ödenmiş.
endüstri	Fr. Sanayi, imalât, sanatlar. Hammaddeyi mâmul eşya hâline getirme. Bu da ikiye ayrılır. 1- Küçük sanay: Ev ve atölyelerde basit âlet ve makinelerle eşya imalâtıdır. 2- Büyük sanayi: Su.
enduz	f. Kazanan, elde eden, biriktiren, toplıyan mânalarına gelir ve kelimeleri sıfat yapar.
ene	Ben. * Gr: Birinci şahıs zamiri. (Bak: Enaniyet)
enerji	Fr. Kuvvet. Güç. Fiziki kuvvet. * Gücünü harcama isteği ve iktidarı.
enes	Üns mânasına kullanılır ve vahşetin zıddıdır.
enf	Burun. Koku ve teneffüse mahsus âzâ. * Bir şeyin ucu veya evveli veya en şiddetlisi. * Bir şeyin sivri yeri. * Bir şeyin en şerefli olan yeri.
enfa'	Daha nâfi. Daha menfaatli. Pek faydalı.
enfal	Ganimetler. Düşmandan alınan mallar.
enfal suresi	Kur'ân-ı Kerim'in 8. suresidir.
enfar	(Nefir. C.) Cemaatler, topluluklar, cemiyetler. Halk, ahali, kalabalıklar, izdihamlar.
enfas	(Nefes. C.) Nefesler. Soluklar. * Ruhlar. Canlar. * Cevherler. * Duâlar.
enfes	Daha hoş. Çok hoş. Daha iyi. Pek nefis.
enfez	En nüfuzlu, daha tesirli.
enfî	Burunla ilgili.
enfiye	Buruna çekilen çürütülmüş tütün tozu.
enflasyon	Fr. Piyasaya gerektiğinden fazla kâğıt para çıkartmaktan dolayı paranın değeri düşüp fiyatların yükselmesi.
enfüs	(Nefs. C.) Nefsler, ruhlar, canlar. Yaşayanlar.
enfüsî	Bir kimseye mahsus görüş ve düşünüş. Nefse, kendi hayatına aid, dâhile aid. (Subjektif) (Objektifin zıddı)
engam	f. Vakit, zaman, an. Mevsim. (Aslı: Encam'dır.)
engame	f. Topluluk, cemaat, kalabalık, izdiham. Toplanma yeri, meclis. * Muharebe yeri, ceng meydanı. * Oyuncular derneği.
engar	f. Sanma, zan, tasavvur. şüphelenme. * Tamamlanmayan, eksik kalan iş.
engare	f. Tamamlanmayan, eksik kalan iş, nakış veya taslak. * Hikâye, efsâne, roman, kıssa. * Başdan geçen bir olayı tekrarlama. * Hesap defteri. * Utanarak geri geri çekilme.
engaz	f. San'atkârların kullandıkları san'at âletleri.
engel	f. İlik, düğme. * Sözü sohbeti çekilmeyen kaba kimse. ◊ t. (Bak: Mâni')
engihte	f. Yükseltilmiş, karıştırılmış, oynatılmış, koparılmış.
engişt	f. Kömür.
engiştal	f. Hasta ve zayıf kimse. Dermansız, bî-derman kişi.
engiz	f. Koparan, karıştıran, tahrib eden.
engübin	f. Bal.
engüj	f. Filcilerin fili idare etmekte kullandıkları ucu eğriltilmiş demir karga burnu.
engûr	f. Üzüm.
engûrek	f. Gözbebeği.
engürus	Macar. * Macaristan.
engüşt	f. Parmak.
engüşt haiden	f. Yok farzetmek, bir an için olmadığını kabul etmek. * Mahvetmek. * Parmakla göstermek.
engüştane	f. Dikiş yüksüğü.
engüşte	f. Ekincilerin harman savurdukları âlet, yaba.
enha	(Nahv. C.) Nahvlar, taraflar, canibler, cihetler, yanlar. * Yollar, tarikler.
enhar	(Nehr. C.) Nehirler, çaylar, ırmaklar. (Bak: Enhür)
enhas	En uğursuz, pek uğursuz. Eş'em.
enhür	(Nehr. C.) Nehirler, ırmaklar, çaylar, akarsular. (Bak: Enhar)
enid	Ham. * Henüz olmamış çığ nesne. * Değişik olmak.
enik(a)	Güzel, ince. Latif şey. Ahsen.
enin	Acı ve sızıdan inleyiş.
enindâr	f. İnleyen, enin eden.
enir	Çirkin huy, fena tabiat, kötü mizac.
enis(e)	'(Üns. den) Dost, arkadaş, ünsiyet edilmiş olan. Alışılmış, kendisi ile ülfet edilmiş olan. Sevgili. * Sulu ve ağaçlı yerlerde bulunan ve sesi gayet hoş bir kuş. Çeşitli nağmelerde More…
enisan	f. Boş ve mânasız yalan söz.
enise	f. Donmuş, pekişmiş şey. ◊ Ateş, nar, od.
enişe	f. Hafiye, gizli polis. * Casus. Gizli haberler öğrenerek veya sırları çözerek düşmanlara haber veren kimse. * Dalkavuk, yaltakçı.
enisun	Türkçede hafifleterek 'anason' derler.
enit	Hased etmek.
enka	Daha temiz, en pâk.
enkad	Bir alaca kuşun adı.
enkal	İşkence âletleri. Bukağılar, kayıt ve kelepçeler. * Nefsin cismani alâkalara ve bedeni lezzetlere bağlanıp kalması.
enkas	En noksan, çok noksan, pek eksik.
enkaz	Yıkıntı, yıkılmış şeyin artıkları. Harabenin parçaları.
enkeb	Omuzunda yük olduğu için eğilip yürüyen. * Yanında oku ve yayı olmayan kişi.
enker	(Neker. den) Çok kötü, çok nefret edilen. Menfur. Müstekreh.
enma	(Nümuv. den) En çok, en ziyade bereketli ve büyümüş olmak.
enmar	(Nimr. C.) Nimrler, kaplanlar.
enmas	Kaşının kılları az olan kişi.
enmele	(C.: Enâmil) Parmak ucu.
enmuzec	Nümune, misâl, örnek.
ennane	Çok inleyen ve çok şikâyetçi olan kadın.
enne	Gr: Kat'iyyet bildirir ve kelimenin başına getirilir. (Bak: İnne) ◊ Çok inleyen.
ensa	(Nesy. C.) Unutmalar, nesyler.
ensab	(Nasb. C.) Dikili taşlar. Müşriklerin, yanında kurban kestikleri putlar. ◊ (Neseb. C.) Soylar, nesebler. Baba tarafından hısımlar. ◊ Doğru boynuzlu.
ensac	(Nesc. C.) Nesicler. (Bak: Nesc)
ensaf	(İnsaf. dan) Daha insaflı, çok acıyan, en merhametli. ◊ (Nısf. C.) Nısıflar, yarımlar.
ensal	(Nesl. C.) Nesiller. Soylar. Zürriyetler. Sülâleler.
ensar	(Nâsır. C.) Yardımcılar. Müdâfiler. * Peygamberimiz Resul-ü Ekrem (A.S.M.) Mekke'den Medine'ye hicretinde Onun mücadelesine iştirak edip ona yardımcı, müdâfi, muhafız vaziyetini More…
enşat	Kovası, bir defa çekmekte çıkan, dibi yakın kuyu.
enseb	En lâyık, çok münasib, tam yerinde.
entak	(Nutk. dan) Çok güzel söz söyliyen, çok iyi nutuk veren.
ente	Sen. (Bak: Şahıs zamiri)
entellektüel	Fr. (Bak: Münevver) Aydın. Akıl ve zihinle ilgili.
enteresan	Fr. Alâka çekici, dikkate lâyık, nazarı celbedici. Câlib-i dikkat.
enterne	Fr. Belirli bir yerde oturmağa mecbur edilen yahut gözaltına alınan kimse.
entimem	yun. Man: Mantıkta kısaltılmış kıyas şekli. Öncül veya had denilen ve bilinen kaziyelerden biri söylenmeden sonuca varmak. Örnek: (Orucu bozdu, o halde 61 gün keffareten oruç tutması.
entrika	İtl. Hile, gizli tedbir ve dolap.
enuk	Kartal kuşu.
enük	Kurşun.
enuşa	f. Mecusi mezhebi. * Sevinç, sürur, neş'e. * Adalet, âdillik, doğruluk, hakdan ayrılmamaklık.
enuşe	f. Hoş, mes'ut, saadetli. * Genç padişah. * şarab, içki.
enva'	(Nev'. C.) Neviler, çeşitler, türler.
envah	(Nevh. C.) Nevhler, ölmüş olan bir kişinin arkasından ağlayan kadınlar, matem tutan hanımlar, ağıt yakanlar.
envar	(Nur. C.) Nurlar, ışıklar, aydınlıklar. Maddi veya mânevi karanlıktan kurtarmaya vâsıta olanlar.
envek	(C.: Nevkâ) Ahmak.
enver	En nurlu, daha nurlu, çok parlak.
enyab	Çenenin yan tarafındaki kesici veya azı dişleri.
enza'	Kılsız, tüysüz kimse.
enzad	(Nazad. C.) Şanlı, şerefli, namlı ve tertibli kimseler. * Toprak tabakaları.
enzal	(Nezl ve Nizil. C.) Soysuzlar, alçaklar, âdi ve aşağılık adamlar.
enzam	Balıkların karınlarında peydâ olan yumurta dizileri.
enzar	(Nazar. C.) Bakışlar, görüşler. Seyr.
epik	Fr. Mevzuu kahramanca olan yazıların frenkçe ismi.
epsan	f. Bileği taşı.
epürnak	f. Delikanlı, genç yiğit, bahadır.
er	f. Eğer, şâyet, ise, olsa, olur ise... mânalarına gelir. ◊ Erken, geç değil.
er'an	Ahmak, bön, salak, ebleh. * Deli, çılgın. * Şaşkın, şaşırmış, taaccüb etmiş. * Uzun boylu, akılsız kişi. * Leşker. * Dağ. (Müe: Ra'nâ)
er'as	Zayıflığından veya yorulduğundan dolayı yab yab yürüyen kişi.
er'ef	Daha rauf, çok şefkatli.
er'es	Başı büyük, kocakafa.
erabet	Akıllı, zeyrek ve uslu olma.
eracif	Uydurma, yalan sözler. (Bak: Recefe)
eracif ve ekâzib	Yalan ve uydurma sözler.
eracih	(Urcuha. C.) Salıncaklar.
eraciz	(Ürcuze. C.) Mısraları kafiyeli, kısa vezinli şiirler, kasideler.
eradîn	(Arz. C.) Yerler. Arzlar, dünyalar.
erahh	Tırnağı yassı ve geniş olan hayvan.
eraik	(Erike. C.) Tahtlar. Koltuklar.
erak	Uykusuzluk.
erakk	Çok ince, ziyade rakik, ince ve yumuşak.
eramil(e)	(Ermele. C.) Bekârlar. Dul kadınlar. Kocaları ölmüş veya boşanmış kadınlar.
eranib	(Ernebe. C.) Burun uçları. ◊ (Erneb. C.) Tavşanlar.
eras	Başı büyük olan kimse.
erass	Sık dişli.
eravend	f. şevk, arzu, istek, taleb. * şan, nam, şöhret, meşhur olma.
erayis	(Eris. C.) Çiftçiler, ekinciler.
erazil	(Erzel. C.) Reziller, namussuzlar, yüzsüzler.
erbaa	Dört.
erbab	(Rab. C.) Sahipler. * Rabler, Terbiyeciler. * Bâtıl ilâhlar. * Türkçede diğer bir mânası: Maharet sahibi, elinden iyi iş çıkan kimse. Bir işin ehli. ◊ f. Ulu, ulvi, âlâ. * Reis
erbab-i garaz	f. Garaz sahibleri, kötü niyetliler.
erbah	(Ribh. C.) Ribhler, faydalar, kazançlar, kârlar, gelirler. * Faizler.
erbain	Kırk. Kırk gün devam eden kara kış.
erbaiyyet	Dört olmak.
erbaş	Ask: Subay ve assubayların dışında kalan rütbeli asker.
erbaun	Kırk sayısı.
erbed	Boz renkli.
erc	f. Kıymet, kadr, değer. * Gergedan. ◊ Uzunluğuna yapılan ev.
erca	Çok rica edilen, pek fazla taleb edilen, çok istenilen. ◊ (Recâ. C.) Taraflar, yönler, cihetler.
ercaf	(C.: Eracif) Yalan haber.
ercah	Daha üstün, daha râcih.
ercal	(Ricl. C.) Ayaklar.
ercan	Fars diyarında bir yerin adı.
ercel	Büyük ayaklı kişi. * Ayakları siğilli olan at.
ercen	Dübüründe zahmeti olan deve.
ercil	bot. Ceviz-i hindi. Hindistan cevizi.
erciye	Arkaya, sonraya bırakılan şey.
ercmendî	f. Haysiyetli, şerefli, itibarlı, muhterem.
ercül	(Ricl. C.) Ricller, ayaklar.
ercümend	f. Muhterem, şerefli. Muazzez.
ercüvan	Erguvan çiçeği. * Kırmızı kadife. * Kırmızı şey.
ercuze	(Bak: Kaside-i Ercuze)
erd	f. Öfke, kahır, kızgınlık, hiddet. * Un.
erd-şir	f. Eski İran hükümdarlarından bazılarının adıdır.
erda	Ağaç kurdu.
erde	Çürük nesne.
erdeb	Bir ağırlık ölçüsüdür. Arab ülkelerinde kullanılır. Miktarı, İstanbul kilesiyle dokuz kileyi karşıladığı gibi, kullanıldığı mahalle göre de değişir. ◊ f. Muharebe, ceng, cidâl, More…
erdem	Usta gemici.
erden	Bir nevi kumaş.
erdiye	(Rıdâ. C.) Baş örtüleri.
ereb	Hâcet, ihtiyaç. San'at.
erec	Güzel ve hoş koku. Misk ü anber ve ıtır gibi şeylerin güzel kokusu.
ereda	(C.: Erad-Erâdât) Ağaç kurdu. Güve.
erek	Misvak ağacını çok yediğinden dolayı devenin karnı incinmek.
eren	t. Yetişen. Ermiş. Veli. ◊ Sevinmek, sürur.
erendan	f. 'Hâşâ' mânasına inkâr ifade eden bir kelimedir.
erendiz	Müşteri gezegeni. Jüpiter yıldızı.
eres	Çiftçilik, çiftçi olma.
erett	Peltek adam, kekeme kimse.
erfa'	Daha yüksek, çok ulvi, en yüce.
erfak	En ziyade yumuşak. * Arkadaş, refik olmaya en çok lâyık, elyak.
erfeş	Nefsî isteklerine düşkün olan. * Kulakları uzun ve kaba (adam).
erga(b)	(Ergav)  f. Irmak, dere, çay, nehir, akarsu. * Su akıtmak için açılan yol, ark.
ergad	Maişetçe daha ferahlık. Geniş maişet.
ergal	Sünnet olmamış kişi.
ergan	Söz dinlemek.
ergande	f. Hırslı, öfkeli. * İçkiye düşkün olan sarhoş.
ergavan	Bir kırmızı çiçek. Ercüvân denilen kırmızı çiçekli ağaç.
ergen	(Bâliğ) Çocukluk çağından gençlik çağına geçmiş olan, aklı ermeğe başlamış, bâliğ.Erginlik çağına gelen müslüman genç, namaz kılmak, oruç tutmak, zekat vermek gibi Allah'ın farz kıldığı More…
ergide	f. Hiddetlenmiş, kızmış, öfkelenmiş, asabileşmiş.
ergide-nigâh	f. Öfkeli, hiddetli bakış.
ergimek	(Bak: Zeveban etmek)
ergun	f. Sert başlı at. Hızlı ve oynak olarak giden at.
ergüvan	Güzel ve parlak kızıl renkli bir çiçek. (Garbda ercuvan denilir.)
erha	(Rehâ. C.) El değirmenleri.
erhab	Vâsi, geniş, açık.
erham	(Rahim. C.) Döl yatakları, rahimler. * Yakın hısımlar, akrabalar. ◊ En rahim, en merhametli, en çok şefkatli. ◊ Başı beyaz olan at.
erhas	(Rahis. den) Pek ucuz.
eric	Güzel koku. Misk, anber ve ıtır gibi hoş ve lâtif olan şeylerin kokusu.
erid	Besili, semiz.
erih	Râyiha-i tayyibe. Temiz ve güzel koku.
erike	Taht. Padişahın tahtı. * Oturulacak yer. Koltuk.
erike-ârâ	f. Tahtı güzelleştiren, süsleyen (Padişah.)
erike-nişin	f. Tahtta oturan.
erike-pirâ	f. Tahtı süsleyen, pâdişah.
eris	f. Zeki, akıllı, uyanık, zeyrek, uslu.
eriş	Sakatlanan bir uzuv için yaralayandan alınan şer'i diyet. * Satıldıktan sonra kusuru ve noksanları belli olan malın, kıymetinden bunun için indirilen miktar. ◊ f. Bilek. * More…
eris(î)	Çiftçi, çift süren, ekinci.
erk	Kuvvet, kudret, güç, iktidar, nüfuz. ◊ Tıb: Uykusuzluk hastalığı.
erka	Ziyade yükselen. Çok yükselen.
erkab	Boynu kalın olan adam veya arslan.
erkaban	Uzun boyunlu.
erkah	(Rükh. C.) Rükhler, sığınılacak yerler, sığınaklar, siperler.
erkam	Rakamlar. Sayı işaretleri. * Yazılar. ◊ (C.: Erâkım) Alaca yılan.
erkan	Sarılık denilen bir hastalık çeşidi. * Ekini ifsâd eden âfet.
erkân	(Rükn. C.) Rükünler. Esaslar. Temeller. İleri gelen kimseler.
erkaş	(C.: Erakiş) Siyahlı-beyazlı alaca yılan.
erkat(a)	(C.: Erâkıt) Aklı karalı alaca yılan. * Yer yer beyazlığı olan her kara nesne.
erke	Misvak ağacı. Bu ağaç sıcak memleketlerde ve bilhassa Yemende yetişir.
erkeb	Büyük dizli. Dizleri büyük olan kimse. * Bir dizi diğerinden büyük olan deve.
erm	Bükmek.
ermagan	f. Armağan, hediye. Bir kimseye bir işteki muvaffakiyetinden dolayı verilen hediye.
ermah	(Remh. C.) Remhler, darbeler, vuruşlar. * (Rumh. C.) Rumhlar, süngüler, mızraklar.
ermam	(Rimme. C.) Çürük kemikler.
erman	f. Arzu, istek, taleb. * Pişmanlık, pişman olmak, nedamet.
erman-hâr	f. Pişman olan, nedamet eden.
ermas	Eski ve köhne nesne. * (Remes. C.) Sallar. ◊ Gözü çapaklı kişi.
ermed	Kül rengi, gri. Boz renkli nesne. * Gözü ağrıyan adam.
ermeda	Ateş külü.
ermel	(C.: Erâmil) Ayakları siyah olan koyun. * Kadını olmayan erkek.
ermele	(C.: Erâmil) Erkeği olmayan kadın.
ermida'	Kül.
ermiye	(Remi. C.) Remiler, kasırga bulutları ki, bu bulutlardan dolu yağar.
ermun	f. Gündelikçiye verilen peşin ücret.
erneb	Tavşan. * Kadın ziynetlerinden biri. * İri fare.
ernebe	(C.: Eranib) Burun ucu.
errac	Fesatçı, müzevir, yalancı adam, sahtekâr.
erre	f. Tahta kesecek dişli âlet, bıçkı. (Küçüğüne verilen testere ismi bundan gelir.)
erre-hâne	f. Bıçkı yeri, hızar.
erre-keş	f. Bıçkıcı.
errezzak	Bütün rızıkları ve faydalanacak şeyleri yaratan ve ihsan eden Allah (C.C.)
ers	f. Gözyaşı. ◊ Ekmek.
erş	Fesat, niza, ihtilaf, rüşvet. * Fışkırmak. * Tırmalamak. * Fık: Yaralanan veya kesilen bir uzuvdan dolayı verilmesi lâzım gelen diyet.
ersad	(Rasad. C.) Rasadlar, gözlemler, gözetlemeler, gözlemeler.
ersah	Uylukları etsiz, zayıf (adam). * Kurt.
erşah	Cin fikirli adam.
erşed	Her hali daha iyi olan. * Doğru yola diğerlerinden daha yakın olan.
ersem	Üst dudağı beyaz olan at.
erşem	Yemeğin kokusundan iştahı gelep karnı acıkan (adam). * Vücuduna iğne batırıp çivit ile şekil veya resim yapan adam.
ersen	f. Meclis, kongre, cemiyet.
ersusa	Şeair-i İslâmiyeden olan ve Osmanlı İmparatorluğu zamanında kullanılan kavuk, büyük sarık.
erta	Bir ağaç cinsidir ve yaprağıyla debbağlar sahtiyan boyarlar.
ertel	Peltek adam.
erume	(C.: Erum) Kök, anakök. Asıl, menba. * Ağacın ve boynuzun kökleri.
erva'	Çok güzel olan genç. * Son derece yiğit, cesur ve bahadır adam. * Korkmak.
ervah	Halk içinde yürürken at üzerindeymiş gibi görünen uzun boylu kimse. * Adımları birbirine yakın olan. ◊ (Ruh. C.) Ruhlar. Canlar.
ervak	(Revk. C.) Revkler, perdeler, örtüler. * Çadırlar, muvakkat olarak bezden yapılan odalar. ◊ Sâfi nesne. * Uzun dişli adam.
ervam	(Rumi. C.) Romalılar, Roma imparatorluğu halkından olanlar, rumlar. * Rumiler, Arap diyarının haricinde bulunanlar.
erveb	Yoğurt.
ervec	Halk içinde çok geçen şey.
ervenan	Dik ses, sadâ. * Iztırablı, sıkıntılı, üzüntülü gün.
ervend	f. Tecrübe, deneme, sınama. * şeref, şan, şöhret, nam ve itibar, haysiyet.
eryaf	(Rif. C.) Verimli, mamur, düz ve ekini bol olan yerler.
erz	f. Kıymet, baha, değer. Kadir ve itibar.
erzak	(Rızık. C) Rızıklar. Azıklar. Yiyecek içecek maddeler. İhtiyaçlar. Maddi, mânevi muhtaç olduğumuz şeyler.
erzal	(Rezil. C.) Reziller. Kepâzeler. Herkesten hakaret ve nefret görenler.
erzan	f. Ucuz, değeri düşük, pahalı olmayan. * Lâyık, münâsib, muvafık, elyâk, şâyân, müstehak, uygun, yerinde.
erzanî	f. Ucuzluk. * Lâyıklık, liyakat, münasiblik, muvafakat, uygunluk.
erzaniş	f. Hayır ve iyilikler.
erze	f. Samanlı sıva çamuru. * Çamdan çıkarılan zift. ◊ Çam ağacı.
erze-ger	f. Sıvacı.
erzel	Daha rezil. Çok fena. Pek kötü. En rezil.
erzen	Kendisinden sopa ve baston yapılan bir cins sağlam ağaç. * Şam darısı denen beyaz ve iri cins darı.
erzenîn	f. Darı ekmeği.
erzide	f. Pahası kesilmiş, kıymeti kararlaştırılmış, değeri belli edilmiş olan şey.
erziz	f. Kalay.
es	Koyuna iys iys demek.
es'ab	(Sa'b. dan) Pek zor, çok zor.
es'abî	Gayet güzel ve beyaz göz.
es'ad	Daha mes'ud, en bahtiyar. Daha said olan. En mes'ud.
es'al	Dişinin yanında zâid bir diş daha biten kimse.
eş'al	Kuyruğu beyaz olan at.
es'ar	(Sı'r. C.) Narhlar. Satılan şeylerin bilinen ve değişmeyen fiatları. ◊ (Su'r. C.) Yiyecek içecek artığı.
eş'ar	(C.: Eşâir) En iyi şâir. * Kılı çok olan kimse. * Davarın tırnağı çevresinde olan kıl. ◊ (Şa'r. C.) Kıllar. Tüyler. Tüycükler. * (Şiir. C.) Şiirler, manzum ve güzel More…
eş'arî	Eş'arî mezhebi veya o mezhepte olan. Asıl adı Eb-ul Hasan-ül-Eş'arî olan İmam-ı Eş'arî, Ehl-i Sünnet itikadını âyetlere, hadislere göre izah ve şerh ederek tesbit etmiştir. More…
eş'as	Saçı dağınık olan. * Saçı dökülmüş kişi.
es'elüke	Senden isterim (meâlinde).
eş'em	(C: Eşâim) En uğursuz, pek şom.
es'ile	(Sual. C.) Sualler. Bir şey istemeler. Sorular.
eş'iya	(A.S.) Beni-İsrail peygamberlerindendir. (M.Ö. 759-700) tarihlerine kadar Beni-İsrail arasında peygamberlik yapmış, birçok mucizeler göstermiştir. Zamanının padişahı tarafından takib More…
esa	Merhem, tiryak, ilâç.
eşa	(C.: Âşâ) Hurma ağacının küçüğü.
esa'	Atmak.
esabe	(C.: Esâib) Bir nevi ağaç.
esabi'	(İsbi'. C.) Parmaklar.
esabî'	(Üsbu'. C.) Haftalar, yedi günlük zamanlar.
esadd	Menedici.
esafil	(Esfel. C.) Esfeller. Sefâlet çekenler. Pek adi ve bayağı kimseler. Çok alçak olanlar.
esahh	En sahih. Çok doğru. İllet ve kusurdan çok uzak ve beri olan
eşaim	(Eş'em. C.) En şomlar, en uğursuzlar.
eşaire	(Eş'ari. C.) Dinde meşhur imam Eb-ul-Hasan-ül-Eş'arî'ye bağlı olan sünnet ehlinin bir kısmı.
esakif	(Üskuf. C.) Piskoposlar, başpapazlar, metropolitler. ◊ (Eskef. C.) Eskiciler, kunduracılar.
esakk	Yürürken dizlerini birbirine vuran.
eşakk	Meşakkatli, zahmetli.
esal	Tâzim etmek, övüp medhetmek.
esale	Uzun yüzlü olmak. Sarkık olmak.
esalib	(Üslub. C.) Üslublar. Tarzlar. Cihetler.
esam	Günah. * Günah için olan cezâ.
eşam	f. Ölmiyecek kadar az olan yiyecek ve içecek şeyler, kut-i lâyemut.
esame	Askerlerin. ve bilhassa Yeniçerilerin kaydı, ulüfe defteri.
esami	İsimler, adlar.
esamm	(C.: Summun) Kulağı sağır olan. * Katı taş.
esanid	İsnadlar. Senedler.
esans	Çeşitli yollarla bitkilerden elde edilen veya suni olarak yapılan, kokulu ve uçucu sıvı.
esar	Esirlerin ellerini bağladıkları ince kayış.
esaret	Esirlik. Kölelik. Kullara kendini teslim etmiş olmak. Başka milletten olanlara boyun eğmek.
esarir	Gizli sırlar. * Yüz ve avuçtaki çizgiler.
esas	Ev eşyası. Eve âit lüzumlu şeyler. * Mal. Rızık. ◊ Temel. Kök. Rükün. şart. Hakikat ve mahiyetler.
esasat	(Esas. C.) Esaslar. Temeller, kökler.
esase	f. Gözucu ile bakma.
esasen	Kendiliğinden, aslından, temelinden.
esasiyye	Asılla temelle alâkalı. Esasa ait ve müteallik.
esatîn	Sütunlar. Üstüvaneler. Direkler. * Mc: İleri gelen kimseler.
esatir	İlk zamanlara ait uydurma hikâyeler. Masallar. Mitoloji. * Saflar. Sıralar.
esatîz	(Esâtîze) - (Üstaz. C.) Usta başıları. Bir işin tedbirinde, öğretilmesinde önderlik edenler.
esatt	(C.: Sitât) Köse.
esavid	(Sevâd. C.) Sevadlar, karanlıklar, siyahlıklar.
eşaviz	Halk. Millet. Nâs.
esb	At, beygir, feres.
esb-i sabâ-refter	f. Rüzgâr gibi giden at.
esbab	(Sebeb. C.) Sebebler. Bir şeye vâsıta olanlar. Sebeb olanlar.
eşbah	(Şebâh. C.) Şahıslar, cisimler, vücudlar. * Büyük kapılar. * Uzaktan görünen karaltılar, hayâller. * Renk, levn. ◊ (şibh. C.) Benzeyenler. şibihler. Nazirler.
esbak	Geçenki, geçen, evvelki, önceki. Daha önce geçmiş olan. Evvel gelen.
eşbal	(Şibl. C.) Arslan yavruları.
esban	Kadınların başlarını örttükleri güzel ve ince bir örtü. * Kadınların, yüzlerini örtükleri peçe, tül.
esbat	(Sıbt. C.) Torunlar. Çocuğunun çocukları. Oğlunun oğulları. * Beni İsrâil kabileleri. ◊ Rahatlar, huzurlar. * Haftanın son günleri.
eşbeh	Mert, yiğit, kabadayı, cesur kimse. (Bu tâbir bilhassa yeniçeriler hakkında kullanılırdı.) ◊ Daha çok benzeyen. Pek benzeyen.
esbel	Bıyıkları uzun olan adam.
esbil	f. At hırsızı, at çalan.
esbran	f. At süren, süvâri, at koşturan.
esbriz	(Esb-riz) f. At koşusu. * Savaş meydanı.
esbsüvar	(Esb-süvâr) f. Ata binmiş.
esbtaz	f. At koşturucu, at koşturan. * At koşturacak meydan, saha. * Her şemsî ayın onsekizinci günü.
eşbû	f. Odunluk, kömürlük. Kömür ve odun konulacak yer.
esca'	(Sec'. C.) Edb: Nesirde fıkra sonlarının kafiye tarzında olan uygunlukları, vezinli nesirler.
eşca'	Daha yiğit, pek kahraman. En şecaatli. * Parmak ardlarının sinirleri.
escal	(Secel. C.) İçi su dolu kovalar.
eşcan	(Şecen. C.) Şecenler, elemler, gamlar, kederler, tasalar, sıkıntılar, ıztırablar.
eşcar	(Şecer. C.) Ağaçlar.
escer	Kırmızı gözlü kimse. * Su biriken yer.
esdaf	Sadefler, inci kabukları. * Midye ve isridye gibi deniz mahluklarının şeffaf, parlak kabukları.
esdak	(Sıdk. dan) Çok sadık, doğru ve emniyetli kimse.
eşdak	Doğru konuşan. Yalan söylemeyen. Sâdık. * Büyük ağızlı.
esdika	Sâdıklar, sâdık olanlar.
eşebb	Arasından geçmek mümkün olmayan ağacın sıklığı.
esed	Arslan, şir.
esedd	Sağlam, kavi, muhkem.
eşedd	Daha şiddetli. Çok fazla şiddetli. Pek fazla şiddetli.
esedî	Arslana aid. * Üzerinde arslan resmi bulunan mâdeni para.
esedullah	Allah'ın arslanı. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir nâmı, lâkabı.
esef	Hüzün, gam, nedamet, pişmanlık. Daralmak. Elden çıkan bir şey için hâsıl olan üzüntü.
esef-han	f. Acıyan, merhamet eden, şefkat eden, esef eden.
esef-nak	f. Hüzünlü, acıklı, esefli.
esefa	Vâ esefâ! Eyvah, yazık!
eşeff	Çok parlak. Daha şeffaf. Işığı daha iyi geçiren. * Suyu kendine çok fazla çeken.
esekk	Tavşan. * Kulağı kesik olan. * Küçük kulaklı. * Kulağı işitmeyen. Sağır.
eşekk	Çok şek ve şüphe sahibi. Tereddütte ileri giden.
esele	(C. Eselât) Dil ucu. * Urgan ucu. Uzun süngü. ◊ (C.: Eslâl-Üsül) Ilgın ağacı. * Asıl.
eşell	Çolak. Kolu sakat olan. * Eli dâima hareketli olan kimse.
eşemm	Burnu kuvvetli koku duyan.
eşen	f. Karpuz ve kavun hamı, kelek. * Ters giyilmiş elbise.
esenn	Daha yaşlı, en yaşlı. İhtiyar.
eser	Yapı, birinin meydana getirdiği şey. * Bir hususa dâir Peygamberimizden (A.S.M.) rivâyet bulunması. Sünen-i Resul. * Bir şeyin varlığına delâlet eden te'sir. * Meydana getirilen kitap. More…
eşerr	Çok fazla sevinmek. * Tekebbürlük etmek, gururlanmak. * Çok şerli. En kötü ve şerli.
esfa	Alnı dar at. * Tez yürüyüşlü katır. ◊ En saf, pek safi, pek temiz.
eşfa	Hastalığı def'e çok faydalı, şifa-bahş olan.
eşfa'	En çok şefaat eden. En şafi.
esfad	(Safd. C.) Atiyye ve ihsanlar.
eşfak	Daha fazla şefkatli. Çok şefkatli.
esfar	(Sefer. C.) Seferler, yolculuklar, yola gidişler. * Düşmana karşı gidişler, akınlar. * (Sifr. C.) Büyük kitaplar, ciltler.
eşfar	(Şüfr. C.) Göz kapağının kenarları, kirpik yerleri.
esfat	(Sefet. C.) Sepetler.
esfel	En sefil, çok sefil, en alçak, en aşağı, çok fenâ.
esfeliyyet	Aşağılık, âdilik, alçaklık.
eşgal	(Şugl. C.) İşler. Meşguliyetler.
esha	(Sahi. den) Çok cömert, fazla eli açık, pek sahi kimse.
eşha	şefkat.
esha'	Türlü türlü, günâ gûn, rengârenk.
eshab	Çekmek, cezb. ◊ (Bak: Ashâb)
eşhad	Şevâhidler. Şâhitler. (Bak: Alâ-ruûs-il eşhâd)
eshal	Misvak ağacı.
esham	Küçük katreli yağmur. * Kara nesne, esved. ◊ (Sehm. C.) Oklar. * Nasibler, hisseler. ◊ Kara nesne.
eshar	Seher vakitleri, seherler. Gece yarısından sonra ve tan yeri açılmazdan evvelki vakitler.
eşhar	f. Kalye taşı denilen radyom hamızı. * Nişadır.
eşhas	(Şehs. C.) Şahıslar. Kişiler.
eşheb	Kır (at). Kır, çil renkte olan aslan. * Güç iş. * Soğuk gün. * Bir nesnenin kenarı.
eshed	Becerikli, maharetli, mahir, açıkgöz, uyanık olan kişi.
eshel	Çok kolay, daha kolay, asan.
eşhel	Kırmızı ile karışık koyu mavi, elâ. * Elâ gözlü adam.
esher	Uyanık kimse.
eşher	(Şehir. den) Çok meşhur, pek fazla tanınmış, en şöhretli olan.
eshiya	(Sahi. C.) Cömertler, sahiler.
eşhür	(şehr. C.) Aylar.
esi	(C: Esât) İlaç yapmak.
eşi'a	(Şuâ. C.) Şualar. Aydınlıklar.
esid	Ev önü. * Bağlanmış kapı.
eşidda	Çok şiddetli sert olanlar. Pek şiddetli davrananlar.
esif	Kederli, esefli, tasalı, gamlı.
eşiha	f. At kişnemesi.
esihha'	(Sahih. C.) Özürsüz olanlar, sıhhati yerinde ve vücudu sıhhatte olan kimseler.
esil	(C.: Asal-Esail-Usul) İkindi sonrasından akşama kadar olan vakit. * Kavi, muhkem, sağlam. ◊ Şerefli, şanlı, namlı, haysiyetli, itibarlı ve otoriter kişi. ◊ Parlak, uzun ve More…
esim	(İsm. den) Günahkâr, günah işlemiş, kabahatlı, cürümlü, suçlu, yalancı kişi.
esinne	(Sinân. C.) Kılıçlar, seyfler. * Süngüler. * Bileği taşları.
esir	Bütün kâinatta bulunan ve her tarafı kaplamış olan lâtif madde. Elektrik, ışık ve hararetin yayılmasına vasıtalık eden madde. ◊ Kul, köle. Harpte teslim alınan düşman. Teslim More…
eşir	Pek sevinçli, çok mesrur. * Kibirli, mütekebbir kimse.
esirâne	f. Esirce, kölece.
esire	Seçkin, güzide. * İlim bakiyyesi.
esirî	Esir ile alâkalı. Uçacak gibi hafif. ◊ Esirlik, kölelik, kulluk.
eşirra	Çok şerliler. Çok kötü insanlar. Çok şerli mahluklar.
esirre	Tahtlar, oturulacak yerler. * Milletin belli başlı ileri gelenleri.
esis	Asıl esas, hak, doğru. * Hediyeler. Armağan olarak verilen şeyler. ◊ Titremek. * Küp veya desti saksısı ki, içinde reyhan ekerler. ◊ Çok olan şey, kesir.
eşk	f. Gözyaşı. Dem.
eşk-alud	f. Gözü yaşlı.
eşk-bar	f. Çok ağlayan. Çok gözyaşı döken.
eşk-efşan	f. Çok ağlayan, gözyaşı döken.
eşk-rîz	f. Gözyaşı döken, ağlayan.
eşk-ver	f. Ağlayan, gözyaşı döken.
eşka	En şaki, haydut, eşkiya, katı-üt tarik.
eskab	Delmek. * Ateş yakmak.
eskaf	Uzun boylu, iri kimse.
eşkah	Kırmızı yüzlü (adam). al renkli (at).
eskal	(Sakil. den) Daha sakil, en ağır, en çirkin. * Kaba, can sıkıcı. ◊ (Sekal. C.) Ağır yükler, ağır şeyler. Kalabalık, ağırlık.
eşkâl	(Şekil. C.) Şekiller, kılık.
eskam	(Sakam. C.) İlletler, hastalıklar, dertler.
eşkar	Mavi gözlü ve sarı tenli kimse. * Yelesi ve kuyruğu kırmızı olan sarı at.
eskef	(C: Esâkif) Kunduracı, eskici.
eskefe	Kapı basamağı, eşik.
eşkel	Gözlerinin akı kırmızılı olan adam. * Beyaz koyun.
eşkele	Hâcet.
eşkil	Yaban soğanı.
eskimo	Grönland, Alaska ve Kuzey Kanada'da yaşayan bir kavmin adı.
eşkiya	Şakiler. Yol kesenler. Asiler. Allah'a veya kanunlara isyan edip kötülük yapanlar. Haydutlar, anarşistler, âsiler. Hak ve kanunlara baş kaldıranlar, Allahın emirlerine karşı gelenler. More…
eşku	(şekâ. dan) şikâyet ediyorum (mealindedir).
eşku(b)	f. Tavan. * Tabaka, kat, derece, mertebe.
esl	Dikenli ağaç. * Süngü. * Hasır otu. ◊ Karaılgın ağacı.
eslâf	(Selef. C.) Selefler, evvelkiler, geçmişler.
eslah	En sâlih, en iyi. (Bak: Aslah)
eslahakallah	Allah seni ıslâh etsin.
eslak	Ağaç, şecer.
eslas	(Sülüs. C.) Sülüsler, üçde birler, üçde bir parçalar.
esleb	İnsanın vücudunda veya yüzünde bulunan ben, nokta. * Süprüntü, moloz.
eslem	Daha sağlam, en selâmetli, en sâlim.
esliha	(Silâh. C.) Silâhlar. Muharebe ve cenk âlet ve edevâtı.
esma'	Adlar. Nâmlar. İsimler. ◊ Kulaklar. İşitmeler.
esmah	Çok cömert, pek eli açık, en semahatli.
esmak	(Semek. C.) Semekler, balıklar.
esman	(Sümn-Semen. C.) Her şeyin pahası, tutarları, semenleri. * Sekizde birler.
esmar	(Semer. C.) Masallar. Akşam sohbetleri. ◊ (Semer. C.) Meyveler, Yemişler.
esmat	(C.: Sümut) Saçının ve sakalının karası beyazıyla karışıp ikisi beraber olmak.
eşmat	Saç ve sakallarına kır düşmüş olan.
eşme	Kumsal yerde kaynayan pınar.
eşmel	Daha şâmil. Çok şeyleri içine alan. Daha çok kaplamış.
esmer	Siyaha, karaya çalan kumral renk.
esna	Ara. Aralık. Sıra. Vakit. Zaman. Hengâm. ◊ Daha parlak. En parlak.
eşna	f. Yüzücü, yüzgeç. * Kıymeti büyük olan mücevher.
esna'	Bülent, yüksek, yüce, ulvi.
eşna'	Daha şeni. Çok çirkin ve fena.
esnaf	Sınıflar. Sıralar. Türlüler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.
esnah	(Sinh. C.) Kökler, menbalar, menşe'ler, asıllar, esaslar.
esnam	(Sanem. C.) Putlar. Tapılan heykeller. Suretler. Sanemler.
esnamperest	Puta tapan, putperest.
esnan	(Sinn. C.) Dişler. * Yaşlar. İnsanın doğduğu andan ölümüne kadar uzvî sîretinde birbirini takibeden muhtelif zamanlar.
eşne	Ağaç yosunu.
eşneb	Dişleri inci gibi beyaz olan adam.
esniye	(Senâ. C.) Övmeler. Senâlar. Medhetmeler.
esr	Esir etmek. * Muhkem bağlamak. * Takviye etmek. (Bak: Esir) * Göbeğinde illeti olan.
esra'	Daha çabuk. Pek çabuk. Çok sür'atli. Çok seri. * (C.: Esâri) Asma filizi. * Başı kırmızı, gövdesi beyaz olup, kum içinde bulunan bir böcek.
eşraf	(şerif. C.) Şerefliler. İleri gelen büyükler.
eşrak	Ortaklar. şerikler.
esrar	(Sır. C.) Sırlar. Gizli hikmetler ve mânalar. Bilinmeyen şeyler. * Keyif veren zehir. Uyuşturucu madde. * Elinde ve el ayasında olan hatlar.
eşrar	Tahribçiler. Kötülük edenler. * Kötü şeyler. şerliler.
esrar-engiz	f. Esrarlı, gizli, ürperti verici.
esrar-keş	f. Esrar denen zehiri kullanan kimse. Esrar içen.
eşrat	Nişanlar. Alâmetler. şartlar.
eşref	En şerefli. Daha şerefli. En iyi, en güzel.
esrem	Kırık dişli, dişleri kırılmış veya dökülmüş olan kişi.
eşrem	Burnu yirik. * Üst dudağı yarık olan.
eşreş	Muhalefet eden, karşı gelen.
eşria	(Şirâ. C.) Yelkenler.
eşribe	(Şerâb. dan) İçilecek şeyler, şerablar.
esrik	Sarhoş, mest. * Azgın, kızgın. * Zayıf, hasta, hâlsiz, dermansız, tâkatsiz.
esrüm	Dişi dökük olan kimse.
ess	Otun vaya saçın çok ve sık olup birbirine dolaşması.
essalavat	Peygamberimiz Resul-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Efendimize veya Cenab-ı Hakk'a (C.C.) karşı hamd, şükür ve teşekkür ifade eden dua, selâm ve salâvâtlar. (Bak: Salâvat)
est	Ayakları uzun olan.
esta'	(Satı. dan) Uzun boyunlu. Boynu uzun olan insan veya hayvan.
estağfirullah	Cenâb-ı Hak'tan kusurumun örtülmesini dilerim. Allah (C.C.) kusurumu efvetsin (mealinde, kusurunu anlayan bir müslümanın duâsı. Hürmet veya ikramlara karşı tevâzu maksadı ile de More…
estan(e)	f. İstirahat edilecek ve uyunacak rahat yer.
estar	(Satr. C.) Yazı dizileri, satırlar. ◊ Örtüler, perdeler.
eştat	(Şetit. C.) Takımlar, fırkalar, bölümler. Esnaf, sınıflar. Çeşitler, cinsler, neviler.
esteh	f. Çekirdek. * Kemik. Vücud iskeletini meydana getiren nesne.
esteîn	Yardım isterim, istiâne ederim (meâlinde fiil olup, müfred birinci şahıstır.)
ester	Katır.
eşter	Yırtlak gözlü.
esterven	f. Çocuk doğurmayan, kısır kadın.
estine	f. Yumurta.
eşüdd	Büluğa gelmek mertebesi.
esûf	Fazlaca eseflenen, pek üzülen, çok kederlenen, çok fazla acıyan, yufka yürekli.
esuk	Deli koyun.
esum	Çok yalancı, iftiracı, kabahatli ve günahkâr olan adam.
esus	Katı, sağlam, muhkem nesne.
esva'	(Sâ'. C.) Kuyular, çukur yerler. * Ölçekler.
esvab	(Sevb. C.) Sevbler, giyecekler, giyimler.
esvaf	(Suf. C.) Suflar, koyun yünleri.
esvak	(Sûk. C.) Çarşılar. Pazarlar. ◊ Uzun incikli.
eşvak	(şevk. C.) şiddetli arzular, istekler, neşveler. ◊ Dikenler. (Nebat) * Tıb: Kemiklerin uzaması.
esvar	(Sur. C.) Surlar, hisarlar, kaleler, kal'alar. * Ziyafetler, şölenler.
esvat	(Savt. C.) Sesler. Savtlar.
eşvat	(Şavt. C.) Sıçrayışlar, zıplamalar, koşmalar, koşuşmalar. * Kâbe-i Muazzama'yı yedi defa tavaf etme, etrafını dolaşma.
eşve	Gözü değen kişi.
esve'	Yaramaz nesne.
esved	Çok siyah. kara renkli olan.
esvedeyn	İki siyah mânâsına gelen bu kelime, yılanla akreb için kullanılır.
esvel	Karnı sarkık olan erkek. (Müe: Sevlâ)
eşveş	Göz ucuyla bakan kişi. * Yüksek bina.
esvide	(Sevâd. C.) Sevâdlar, karanlıklar, siyahlıklar. Karaltılar. * Çok mallar, fazla mülkler.
esy	Tasa, keder, hüzün.
eşya	(Şey. C.) (Bu kelime, Türkçede müfret gibi kullanılır.) Ev döşemeye mahsus halı, dolap v.s. * Elbise, yatak, çamaşır gibi malzemeler. * Yük, yük eşyası.
eşyâ'	(Şia. C.) Bölükler, bölümler, kısımlar, neviler, fırkalar, tabakalar, cinsler, çeşitler. Cemaatler, cemiyetler, topluluklar. * Yardımcılar.
esyaf	(Seyf. C.) Seyfler, kılıçlar.
esyah	(Seyh. C.) Nehirler, akarsular. * Çizgili elbiseler.
eşyah	(Şeyh. C.) Şeyhler, ihtiyarlar, yaşlılar, pir-i fâniler.
esyan	Kederli, gamlı, tasalı, kaygılı, hüzünlü, üzüntülü.
eşyeb	(Şeyb. den) Saçı sakalı ağarmış, yaşlanmış olan kişi. İhtiyar.
eşyem	Yüzünde ve vücudunda çok beni olan adam.
et'ime	(Taam. dan) Yemekler, taamlar, yenecek şeyler.
eta	Kavak ağacı.
etajer	Fr. Kapaksız ve rafları olan taşınabilir dolap.
etan	'f. Dişi eşek. * Bir kısmı havada, bir kısmı suyun içinde kalan kaya; yosunlu taş. * Kuyu kenarında üstüne oturup su içmeye mahsus taş.'
etave	Gelmiş, geçmiş, gelen, misafir, garib, gariban, kimsesiz, biçare.
etba'	Tâbi olanlar, bağlı olanlar, emri altında bulunanlar.
etbak	(Tabak ve Tabaka. C.) Yemek tepsileri, sofraları. Büyük sahanlar. * Tabakalar, dereceler, mertebeler, katlar. * Kabileler, kavimler, aşiretler.
etelan	Adım birbirine yakın olmak.
etemm	Tam, en mükemmel, hiç noksansız.
etenan	Adım birbirine yakın olmak.
etene	Hayvanlarda ana ile cenin arasındaki kan alış-verişini temin eden organ. * Bitkilerde yumurtacıkların yumurtalığa yapışık bulundukları doku.
eteyemmenü	(Teyemmün. den) Ben kendimi teyemmün ediyorum (meâlindedir). (Bak: Teyemmün)
etfal	(Tıfl. C.) Çocuklar, tıfıllar.
etfaliyet	Çocukluklar. Çocukluk halleri.
ethal	Kâbe-i Şerif yakınında bir dağın adı. * Bulanık su veya şerbet.
eti	Bir kişinin bir yere su iletmek için yaptığı ark. * Sel.
etibba	Tabibler, tıb ilmini bilenler, doktorlar.
etiket	Fr. Bir şeyin cinsini, miktarını veya fiyatını belli etmek için üzerine konan küçük yafta. * Teşrifat, görgü.
etime	(C.: Etâyim) Ateş yakacak yer.
etir	Günah.
etka	(Taki. den) Allah korkusu ile günahtan çok fazla çekinen. Haram veya helâl olduğunu iyice bilmediği şüpheli şeyleri yapmayan. Günah işlemeyen. Her şeyde Cenab-ı Hakk'ın rızasını gaye ve More…
etkiya	(Taki. C.) Çok takvâ sâhibi olanlar. Takiler. Takvâda çok ileri giden mes'ud kimseler.
etla'	Uzun boylu.
etlad	Evde doğan câriyeler. * Eski mal. * Damızlık denilen doğurucu hayvan.
etmeseh	Karanlık, sessiz gece.
etnab	(Tınb. C.) Çadır ipleri. * Ağacın kök damarları. * Vücudun sinirleri.
etnik	yun. Bir kavim, bir ırkla ilgili olan. İslâmiyet, kavmiyeti ve ırkçılığı reddeder. Etnik bölücülüğe karşı en kuvvetli siper, İslâm şuuru ve kardeşliğidir.
etnografya	(Etnografi) yun. Kavmiyyat. Kavimlerin, milletlerin gelişmesini, terakkisini ve has vasıflarını inceleyen, onların kültürlerinden bahseden ilim kolu.
etra	Dere gibi akan su.
etrab	(Tırb. C.) Hep bir yaşıt olanlar, akranlar.
etrad	Kaşları kılsız olan kimse.
etraf	(Türfe. C.) Nazik ve zarif şeyler. * Lezzetli taamlar, güzel yemekler. ◊ (Taraf. C.) Taraflar, yanlar, canibler, yönler, uçlar, kıyılar.
etraf-i erbaa	Dört taraf. (Sağ, sol, ön, arka.)
etrah	(Terah. C.) Tasalar, kederler, elemler, gamlar, üzüntüler, sıkıntılar, ıztırablar.
etrak	(Türk. C.) Türkler.
etras	(Türs. C.) Türsler, harpde kullanılan kalkanlar.
etribe	(Turab. C.) Topraklar.
etrika	(Tarik. C.) Tarikler, yollar, caddeler. * Sebepler, vesileler, vasıtalar. * Maişeti te'min etmek için tutulan meslekler, geçinmek için yapılan işler.
ett	Galip olmak.
ettar	Kasnakçı.
ettun	(C.: Etâtin) Hamam külhanı.
etüd	Fr. İnceleme, tetkik etmek. * Musikide didaktik maksatla bestelenmiş eser.
etum	Su kaplumbağası.
etvak	(Tavk. C.) Kadın gerdanlıkları. * Hindistan cevizinin sütü.
etvar	(Tavır. C.) Tavırlar, haller, davranışlar.
etvas	(Tâus. C.) Tavus kuşları.
etyab	(Bak: Atyeb)
ev	Şek, tahayyür, ibham, istisnâ, şart, teb'iz için kullanılan harf-i atıf. 'yahut, veya, meğer ki, bel, belki ister' gibi kelimelerle türkçeye terceme edilebilir.
ev'ac	Geniş, vâsi.
ev'iye	(Viâ. C.) Mahfazalar, kaplar, gizlemeye veya saklamaya yarayan şeyler. * Damarlar.
evabid	(Abide. C.) Abideler. (Bak: Abide)
evagi	(Agıye. C.) Bahçe, tarla ve bostanları sulamak için açılan arklar, su akıtılacak yerler.
evahir	Ahirler, ayın son günleri, sonlar.
evail	Başlangıçlar, önler, evveller, eskiler.
evali	Çok iyi ve münâsib olanlar. Evlâlar.
evam	f. Ödünç, borç. * Renk, levn.
evamir	Emirler, emredilenler, vazifeler. (Bak: Emr)
evan	(Bak: Avân)
evani	Kapkacaklar, kaplar.
evar(e)	f. Hükümet dairelerine ait defterler, resmî defterler. * İmaret.
evarin	f. Güzel olmayan, çirkin.
evasit	(Evsât. C.) Vasatlar, orta hal ve vaziyetler.
evavin	(İyvan. C.) Büyük salonlar, sofalar, holler. Kasırlar, köşkler.
evb	Dönülmesi lâzım gelen yere dönmek. * Kasd. İstikamet.
evbar	f. Yutma, yutuş.
evbaş	Mahalle çapkını. Şahısların rezilleri. * Muhtelif yerlerden gelmiş, toplanmış bir cemaat, bir bölük.
evbaşan	(Evbaş. C.) Aşağılık kimseler, âdi kişiler, alçak ve rezil insanlar. Ayak takımları.
evbe	Rucu etmek. Geri çekilmek, dönmek.
evc	Bir şeyin en yüksek derecesi, en yüksek noktası. Zirve. * Koz: Seyyare mahreklerinin merkezden en uzak noktaları.
evc-gir	f. Yükselen, yükseğe çıkan.
evc-pervaz	f. Yüksekte uçan.
evca'	(Veca. C.) Ağrılar. Acılar. Sızılar.
evcar	İçinde gizlenmek için avcılar tarafından yapılan siperler, çukurlar.
evceb	Çok vacib. Çok gerekli. Çok lüzumlu.
evceh	En vecihli, çok uygun, en münâsebetli.
evcel	Çok korkak adam. Cesaretsiz kişi.
evcer	Çok çekingen, utangaç kimse.
evcümend	f. Top, küme, yığın, toplanma. * Toplu, idareli, evini muntazam tutan. Hanesini iyi ve tertipli bir hâlde bulunduran.
evda	Yaban faresi. * Kursağının tüyleri beyaz olan güvercin. (Bak: Kası'a) ◊ Ednâ.
evdad	(Vedid. C.) Sevgililer, sevilenler.
evdiye	(Vâdi. C.) Vâdiler. Dereler.
eved	Kuvvet. Ağır yük götürmek. * Eğrilik.
evend	f. Kap. Kabkacak.
evfa	Çok vefalı. Çok sadakatli. Ahdine vefası kuvvetli. * En çok. Pek tamam. * Tam yetişmek.
evfad	Çeşitli fırkalar.
evfak	Daha muvafık. En uygun. En muvafık.
evfer	(Vâfir. den) Çok. Bol.
evgad	(Vagd. C.) Ahmaklar, eblehler, salaklar, bönler, akılsızlar.
evgenc	f. Nedâmet, pişmanlık, pişman olma hâli.
evhad	Vahid. Tek.
evhal	(Vahal. C.) Sıvalar, balçıklar, çamurlar. * Mekânlar, hâneler, evler, durulacak veya oturulacak yerler.
evham	Olmayan bir şeyi olur zannı ile meraklanma. Üzüntü. Vehimler. Kuruntular. Zarar ihtimâli çok az olan bir şeyden meraklanma ve üzülme.
evham-sâz	f. Evham veren.
evhamin müdafaasi	Vehimlerin def'edilmesi, kuruntuların kovulması.
evhaş	Daha vahşi. En vahşi. ◊ Nefret veren şey.
evhen	En gevşek, çok zayıf, pek dayanıksız, kuvvetsiz tâkatı kalmamış.
evidda	Ahbablar. Hâlis ve sâdık dostlar.
evil	Siyaset.
evind	f. Hud'a, hile, aldatma, oyun.
eviy	Yerleşme. Yerine gelme. Koruma.
evk	(C: Evâk) Ağırlık, yük. * İçinde su biriken çukur yer.
evkaf	(Vakıf. C.) Allah yoluna hizmet için verilip devamlı bırakılan şeyler. Sahibi tarafından şeriata uygun olarak bir hayır iş ve hasenata tahsis olunmuş mülk veya mallar. (Bak: Vakıf)Osmanlı More…
evkar	(Vekr. ve Vekre. C.) Kuş yuvaları.
evkas	Boynu kısa olan.
evkaş	Ayak takımı. Terbiyesiz, ahlaksız, adi ve alçak kimse.
evkat	(Vakit. C.) Vakitler.
evked	Pek te'kitli, çok kuvvetli, en kavi.
evkes	Pinti ve soysuz kişi.
evl	(Bak: Te'vil)
evla	Daha iyi, birincisi, başta gelmesi lâzım geleni.
evlâd	(Veled. C.) Veledler. Çocuklar.
evlad ü iyal	Çoluk çocuk. Evlâdlar ve karısı.
evladiyet	Evlâda mahsus, evladlık, bünüvvet.
evladiyye	Evlatlık, evlada mahsus. * Mc: Çok sağlam ve dayanıklı ev veya eşya.
evlak	Delilik, cünun.
evleviyet	Daha öncelik. Başta gelir olmak. Daha beğenilir. Daha münâsip olmak.
evliya	(Veli. C.) Veliler. Nefsine değil, dâimâ Cenab-ı Hakk'ın rızâsına tâbi olmağa çalışan, ibâdet ve taatta, takvâ ve riyâzatda çok yüksek mertebelere ulaşıp Allahın (C.C.) mahbubu ve More…
evliya çelebi	'Kütahya'lı olup, Mil: 25 Mart 1611'de doğmuştur. Meşhur eseri; Seyahatnâme'sidir.'
evn	Yab yab yürümek. * Vakarlı, sessiz ve ciddi olmak. * Heybenin bir gözü. * Denk.
evra	f. Hisar, kal'a, kale.
evrad	Virdler. (Bak: Vird)
evrak	(C: Vuruk) Sivri ve uzun dişli. * Yüzü renkli güvercin. * Siyahı beyazına galip olan at ve deve. (Müe: Vürka) ◊ (Vakar C.) Sahifeler. Yapraklar.
evram	(Verem. C.) Veremler, vücudda hasıl olan yumrular, şişler.
evran	Biçme, ölçü, mikyas, tahmin, keşif, biçim, endam, tenasüb.
evre	f. Elbisenin dış yüzü. ◊ Ahmak kimse.
evrek	f. Çocukların ağaca ip takmak suretiyle yaptıkları salıncak.
evrencen	f. Kadın bileziği.
evrend	f. Hile, aldatma, hud'a, oyun. * Nam, şan, şeref. * Serir, erike, taht.
evreng	f. Taht, evrend. * Şan, şeref, nâm. * Zinet, süs. * Akıl, irfan. * Ağaç kurdu. * Hoş hâllilik, hâlin hoşluğu. * Hile, desise, hud'a, aldatma, oyun. * Yakışıklılık.
evreng-nişin	f. Tahtta oturan, hükümdar.
evreng-zib	f. Tahtı süsleyen. Hükümdar, padişah.
evride	(Verid. C.) Vücudun her tarafından kalbe kanın gitmesini temin eden damarlar. Siyah kan damarları.
evs	Bahşiş vermek. * Kurt.
evsa'	Daha geniş. Çok vasi'.
evşab	Aşağılık kimse, âdi ve rezil kişi. Ayak takımı.
evsâf	(Vasf. C.) Vasıflar, sıfatlar.
evsâf-i nisbiye	f. Ölçü ve kıyasa göre olan vasıflar. (Sıcaklık, soğuklukla bilindiği, karanlık derecesi aydınlıkla görüldüğü gibi.)
evsah	(Vesah. C.) Pislikler, murdarlıklar, kirler.
evsak	En çok inanılan, ziyade sağlam. Daha çok vüsuk sahibi.
evsal	(Vasl. C.) Vücuttaki mafsallar, oynaklar.
evşal	(Veşl. C.) Damla damla akan su. * Birbiri ardınca katar gibi peşpeşe gelen kimseler.
evsam	(Vasm. C.) Arlar, hayâlar, utanmalar.
evsan	(Vesen. C.) Putlar. Sanemler.
evsat	Ortada olmak. * Vasatta olan. Orta. Orta hâlli.
evsât	(Vasat. C.) Ortalar. Vasatlar.
evşaz	Yardımcılar, tarafdarlar. Aşağılık ve ayak takımı olan kişiler. * Vücuttaki mafsallar, oynak yerler.
evşen	Yaltakçı, dalkavuk.
evşeng	f. Sicim. İnce ip.
evtad	(Veted. C.) Direkler. Kazıklar. * Ricâlullahtan birine verilen isim.
evtaf	Kirpikleri uzun ve kaşı kıllı olan kimse.
evtan	(Vatan. C.) Vatanlar, insanın doğup büyüdüğü ve sevdiği memleketler, hatta uğrunda can verilen topraklar.
evtar	(Veter. C.) Tek, eşi olmayan (harf). * Saz telleri. Yay. ◊ (Vatar. C.) İhtiyaçlar.
evtas	Arap Yarımadasında, Hevâzın ilinde bir derenin ismi olup, Peygamberimizin (A.S.M.) Huneyn Vak'ası bu vâdide vuku bulmuştur.
evvab	(Evb. den) Rücu' eden. Geri dönen. * Günahlardan tevbe edip hakkı kabul eden.
evvabîn	Tevbe edip günahlardan dönenler.
evvah	Kusurunu bilerek, ah, vâh ederek yalvarmak. * Çok âh edip duâ eden. * Merhametli. Sağlam imanlı. Yakin ilim sahibi. Dinde çok âlim olan. Hz. İbrahim Aleyhisselâmın bir vasfı.
evvel	İlk. İbtida.
evvela	İlkönce, birinci olarak, herşeyden önce.
evvelen	Evvelâ, birinci, ilk olarak.
evvelîn	Evvelkiler, ilkler.
evvelîn ü âhirîn	İlkler ve sonlar. Evvelkiler ve sonrakiler.
evveliyat	Başlangıçlar. Mukaddemat. İlk öndekiler. İbtidaki cihetler. * Her akıllının tereddütsüz tasdik ve kabul edeceği hususlar. * Man: Mücerred mevzu ve mahmulleri arasındaki nisbet tasavvur More…
evveliyet	Evvel oluş. (Bak: Mecaz)
evy	Bir nesne yerine gelmek.
evza'	(Vaz'. C.) Haller. Durumlar.
evzah	Daha açık. Pek âşikâr. En vâzıh.
evzak	İçinde su veya başka birşey biriken çukur yer.
evzan	(Vezin. C.) Vezinler. Tartılar.
evzar	(Vizr. C.) Ağırlıklar. Yükler. * Mc: Günahlar. * (Vezer. C.) Kal'alar, kaleler, hisarlar, sığınılacak yerler. * Üstünlükler, galebeler. * Dağlar.
evzayiş	f. Çoğalış, artış.
ey	(Arabçada) 'Bak, dinle, dikkat et, yahut, demektir ki' mânalarına gelir. Bir ibareyi tefsir için kulanılır. Türkçede: Yakın nidâ içindir.
eya	f. Acaba mânasına nidâdır. 'Hey, ey' gibi çağırma, nidâ, seslenme edatı olarak da kullanılır.
eyadi	(Eydi) (Yed. C.) Eller. * Mc: Sebepler. Nimetler.
eyalat	(Eyâlet. C.) Valilerin idareleri altında olan memleketler, vilâyetler.
eyalet	(C: Eyâlât) Vilâyet. Bir vâlinin idaresinde olan memleket, şehir.
eyama	(Eyyim. C.) Bekârlar, evli olmayanlar.
eyamin	(Eymen. C.) Pek hayırlı, uğurlu olanlar. En yümünlü.
eyazi	f. Kadınların yüzlerine örttükleri peçe, örtü.
eybe	Rücu' etmek. * Gurub etmek, batmak.
eyd	Rücu' etmek. * Avdet etmek. ◊ Kuvvet.
eyda'	Za'feran.
eydi	(Yed. C.) Eller. * Mc: Kuvvetler. (Daha çok Eyâdi şeklinde kullanılır.)
eydiye	(Yed. C.) Nimet. * Eller.
eyhem	Sağır. * Bahadır.
eyheman	Ateş ve sel.
eyhukan	Maydanoz otu.
eyid	Kuvvetli, şiddetli kimse.
eyir	Sıcak yel.
eyke	Sık ve birbirine karışmış ağaç. * Yumuşak. * Ağaç bitiren bataklık. (Bak: Ashab-ı Eyke)
eyker	İlâç yapılan bir ot.
eym	(C: Üyum) Yılan.
eyman	(Eymün) (Yemin. C.) Andlar. Yeminler. Kasemler. * Fık: Zevcesi ölmüş er. * Sağ taraflar. Sağlar.
eymen	En meymenetli. En uğurlu. Sağ taraf.
eymen vâdisi	Musa'nın (A.S.) tecelliye mazhar olduğu Tûr Dağı'ndaki vadi.
eyne	Nere? Nerede? Nereye? (mânasına sual için söylenir ve zarf-ı mekândır). * Zaman. An. * Yorgunluk (mânâsında da kullanılmıştır.)
eynel mefer	(Eyn-el mefer) Nereye gidilebilir? Nereye kaçılabilir? Kaçacak yer var mı?
eyniyet	Mekânda bulunması sebebiyle birşeye ârız olan hâlet.
eys	Varlık. Vücud. Mevcud. * Kahir. Zulüm. * Zarar, ziyan. * Ümidsiz olmak. Ye'se düşmek. (Bak: Leys)
eysar	Çadır eteğini kazığa bağlamakta kullanılan kısa ipler. * Ot.
eyser	Sol taraf. Soldaki. * Pek kolay.
eytal	(C: Eyatil) Boş böğürlü.
eytam	(Yetim. C.) Yetimler. Babaları ölmüş çocuklar.
eytam ve erâmil	Yetimler ve dullar.
eyum	Erkeksiz kadın (ki, önce ere varmış olsun-olmasın).
eyvah	f. Heyhât, yazık.
eyvallah	'Bir kısım müslümanlar arasında tasdik işareti veya yemin ifade eden bir tâbirdir. Bazan Allaha ısmarladık yerine söyliyenler de vardır. Fakat makbul olanı; ayrılırken de buluşurken de More…
eyvan	f. Köşk. Büyük salon. Büyük sofa. Divanhâne.
eyyam	(Yevm. C.) Devirler. Günler. * Güç, iktidar, nüfuz.
eyyan	Vakit, zaman.
eyyid	Kuvvetlendir, teyid et, devam ettir (meâlinde).
eyyim	Bekâr, dul.
eyyü	Sual sormak için 'Hangi? Ne? Ne vakit?' mânalarına kullanılır.
eyzan	Böylece, kezâ, bunun gibi, yine böyle, bu da böyle.
ez	f. ...den, ...den.
ez ân cümle	O cümleden olarak.
ez kaza	f. Kazâ olarak, tevâfuk olarak. Beklenmedik ânda.
ez'af	(Zı'f. C.) Bir şeyi iki katı yapan fazlalıklar. Katlar. ◊ Çok zayıf, en zayıf.
ez'akî	Kısa boylu ve kötü olan adam. Kötülük yapan kimse.
ez'ar	Saçı az olan kimse. * Otu az olan yer. * Zâlim ve kötü huylu kimse.
ez-cümle	f. Bu cümleden, meselâ, bunun gibi.
ez-kadim	f. Eskiden, önceleri.
ez-men	f. Benden.
ez-nev	f. Yeni baştan, yeniden.
ez-yah	f. 'Buzdan soğuk' mânasına gelir.
eza	Ticarette kaybetme, zarar etme. * Kibir ve gururunu bıraktırma. * Sıkıntı, eziyet, zulüm, cevr, sitem, renc, incinmek. İnsanın kerih görüp mahzun olduğu şey. * Hayır ve sadaka yoluyla mal More…
ezahir	Çiçekler, şükufeler.
ezame	(C.: Ezamât) Hışım ve gadap etmek. Kızmak, hiddetlenmek.
ezamim	(İzmâme. C.) Cemâatler, topluluklar.
ezan	Namaza dâvet ve vahdaniyet-i İlâhiyyeyi ve hakaik-ı İslâmiyyeyi âleme, kâinata ilân etmek için minare ve emsali mahallerde edilen nidâ. Kamet getirmek. * Bildirmek.(Ezan, Müslümanlığın mühim More…
ezanî	Ezan ile alâkalı.
ezanî saat	Ezanın kendine göre ayarlandığı saat. Her hangi bir yerde güneşin tam gurub ettiği andan, sonraki gün aynı vakte kadar, 24 saat olmak üzere ayarlanmış saat.
ezat	(C.: Üzâ-Ezy) İçinde su birikmiş çukur yer.
ezb	Anasından yeni doğmuş hayvan.
ezbad	(Zebed. C.) Paslar. * Dörtte birler, çeyrekler. * Köpükler.
ezdad	Zıdlar. Mukabil ve muhalif olan şeyler. Birbirinin tersi veya zıddı olanlar.
ezder	f. Münâsib, muvâfık, yaraşır, lâyık.
ezdili can	(Ez-dil-i cân) Candan ve gönülden.
ezeb	Leim kimse. * Kısa boylu.
ezebb	f. Saçları uzun ve kaşlarının kılları çok olan adam.
ezec	(C.: Azec) Süleyman Aleyhisselâm'ın yaptığı bir bina adı.
ezecc	Uzun ve ince kaşlı.
ezel	İbtidası ve başlangıcı olmayan, her zaman var olan.
ezelî	Ezele mensub ve müteallik. Devamlı var olup varlığının başlangıcı olmayan.
ezell	Kurtla sırtlandan doğan hayvan. * Oturak yerinin iki yanları arık ve yeyni olan. ◊ Çok zelil. Çok alçak ve rüsvay olan.
ezem	Ağzını yumup oturmak. * Sabretmek. * Yemekten ve içmekten men'etmek. * Isırmak. * Gayret etmek. * Bükmek.
ezfar	Tırnaklar. * Tırnakbahuru denilen tıbbi bir koku. * Şimal kutbunda bulunan küçük yıldızlar.
ezfer	Güzel kokulu şey. ◊ Uzun tırnaklı.
ezfile	Cemaat, topluluk, güruh, bölük.
ezfir	Çok iyi kokulu nesne.
ezgehan	f. Tembel adam. İşi gücü olmayan kimse.
ezhab	(Zeheb. C.) Yumurta sarıları. * Altunlar.
ezhan	Zihinler. Müdrikler. Anlamayı meydana getiren duygular.
ezhar	(Zehre. C.) Çiçekler. Zehreler. şukufeler.
ezhar (azhâr)	(Zahr. C.) Satıhlar, yüzler. * Sırtlar, arkalar. Binek hayvanının sırtları.
ezhel	Gafil kimse. Gaflette bulunan kişi. * Pek dalgın.
ezher	Pek beyaz ve parlak. * Ay, kamer, * Saf ve parlak olan. * Cuma günü. * Vahşi sığır.
ezheran	(Ezhereyn) Ay ile güneş.
ezib	Rezil, âdi ve aşağılık kimse. * Kıble rüzgarı. * Riyh-u cenub ile Sâbâ arasında esen yel. * Sevinmek, ferah ve neşat.
ezikka	(Zukak. C.) Yollar, sokaklar.
ezille	Zeliller, alçaklar.
ezimme	(Zimam. C.) Yularlar. Bağlar.
ezin	Söz dinlemek. * İşitmek. ◊ Kefil.
ezir	f. Haykırma, bağırma.
eziyet	İncinme. Sıkıntı çekme.
ezka	En temiz. En pâk. Ziyade dindar. Pâkize. ◊ En anlayışlı. En zeki.
ezkan	(Zakn. C.) Çeneler.
ezkar	(Zikr. C.) Zikirler.
ezkat	f. Kötü düşünceli kişi.
ezker	Maharetli duvar ustası.
ezkiya	(Zeki. C.) Çabuk ve güzel anlayışlı kimseler. Keskin zekâlılar. ◊ Saf, temiz, iyi halli kimseler.
ezl	Güçlük. * Darlık. * Hapsetmek.
ezlaî	Uzunca ve iri olan şey.
ezlak	Aleyhte söz söyleyen adam. * Keskin olan şey.
ezlam	(Zelm. C.) Oklar. Kumar okları.
ezlef	(C: Zelef) Burnunun ucu uzun ve ince olan.
ezlem	Boğazı altında sarkık uzun kılları olan keçi. ◊ (Bak: Azlem)
ezm	Yemek, ekl.
ezman	Zamanlar. Vakitler. Müddetler.
ezmâr	(Zimr. C.) Kahramanlar, yiğitler, bahadırlar.
ezmayiş	Tahtadan yapılmış demir temrenli bir cins ok.
ezme	Kıtlık, kaht. * Şiddet. * Darlık. * Bir kere yemek.
ezmel	Hareket etmek. * Muzdarib olmak, acı çekmek. * Savt, sadâ, ses. * Gül.
ezmine	(Zaman. C.) Zamanlar.
eznab	(Zenb. C.) Suçlar, günahlar. * Kuyruklar.
eznem	Kulakları ucunda sarkık uzun kılları olan keçi.
ezr	(C.: Uzur) Arka ve sırt. * Kuvvet.
ezra	Çok konuşma. * Çok yeme. * Sözü düzgün ve pek fasih olan kimse. ◊ Kulağı beyaz, gövdesi siyah olan davar.
ezrab	Diş kökü.
ezrak	Saf ve temiz su. * Gök renkli, mâvi.
ezrar	(Zirr. C.) Elbise düğmeleri.
ezrebî	Azerbeycan'ın Arapça adı.
ezûc	Hayâsız ve edebsiz adam. * Sert başlı at.
ezum	Isırıcı, ısıran.
ezuz	Pek keskin olan kılınç veya hançer.
ezvac	Çiftler. Zevceler. Nikâhlı karılar. * Kocalar.
ezvah	Münkabız olmak. * Yakınlık.
ezvak	Zevkler. Keyfler. Eğlenceler.
ezver	Boynu eğri olan kimse.
ezvet	Küçük yanaklı.
ezyaf	(Zıyf. C.) Misafirler. Mihmanlar.
ezyak	(Zîk. dan) Pek dar ve sıkıntılı. Çok zor.
ezyal	(Zeyl. C.) Ekler. İlâveler. Zeyiller.
ezyed	Çok ziyade. Daha fazla. En ziyade.
ezz	Depretmek ve koparmak. * Kandırmak, aldatmak.
fa	Osmanlıca alfabenin 23'üncü harfi olup ebcedî değeri 80'dir.
fa'al	(Mübalâgalı ism-i fâil) Çok işleyen ve çalışan. Durmayıp işleyen. Çalışkan. Devamlı iş yapan.
fa'alâne	f. Hiç durmazcasına çalışarak. Daima çalışır surette.
fa'aliyet	İş görmek, çalışmak. Boş durmayış.
fa'fa'	Kasap. * Çoban. Hafif kimse.
fa'faa	Çobanın koyunu çağırması. Çağırıp 'fâfâ' demek.
fa'faî	Koyun çobanı.
fa'l	İşlemek mânâsına mastar.
fa'm	Dolu.
faal	Balta sapı. * Kerem.
faale(t)	(Fâil. C.) Fâiller, özneler, iş yapanlar.
fabrika	Sanayi mâmüllerinin büyük ölçüde imal edildiği yer.
faci'	(Fâcia) Büyük belâ. Musibet. Acıklı. Elem verici hâdise. (Dram)
fâcia-nüvis	f. Acıklı ve hazin tiyatro romanı yazan kimse.
faciat	Fâcialar, belâlar, musibetler.
facir	Haktan sapan. Haram ve günaha dalmış kötü insan. Günah işleyen. (Bak: Fecir)
facire	Kötü hayata alışmış, ahlâksız kadın. Günahkâr.
fadil	(Bak: Fâzıl)
fadir	(C: Füdr) Zayıf. * Âciz, güçsüz. * Yaşlı dağ keçisi.
fağfur	Yarı şeffaf Çin porseleni. Çok kıymetli porselenden yapılan yemek kabı. Çin yapısı. * Eskiden Çin İmparatoruna verilen isim.
fagire	Hind nilüferi denilen bitkinin kökü.
fagosit	yun. Organik yahut inorganik maddeleri alıp sindirebilen hücre.
fagr	Açmak.
fahamet	(Fehâmet) Büyüklük. Kadr ü şânı yüksek. (Eskiden büyük zatlara veya sadrazamlara karşı kullanılan hitab şekli idi. Fehametli Sultânım... gibi)
fahamet-penah	f. Yegâne müracaat edilecek en büyük makam.
faheka	Vurulduğu yerden kan çıkartan kılıç ve neşter parçası.
fahh	Ağ, kapan, tuzak.
fahham	Kömürcü.
fahhar	Çok öğünen. Çok iftihar eden. Fahur. * Çanak, Çömlek. Toprak testi.
fahhare	Ağaç kap.
fahharî	Çanak, çömlek, testi ve bardak yapan kimse.
fahhaş	Her cins fenalık ve kötülükleri şahsında toplamış olan kimse.
fahim	(Fahm. dan) İtibâr ve nüfuz sâhibi olan, büyük zât. ◊ Akıllı. Anlayışlı.
fahimâne	f. İtibar ve nüfuz sahibi kimseye yakışır şekilde, fahim olana yakışacak surette.
fahir	(Fâhire) İftihar eden. Kendi amelini ve kendini beğenen. Övünen. * Şa'şaalı. Ağır. Parlak. Şanlı. * Büyük ve iyi nesne. * Koruğu büyük çekirdeksiz hurma. * Memeleri büyük deve.
fahiş	Ahlâka uymaz ve terbiyesiz olan. * Haddi tecavüz eden. Mübalâğalı. * Çok bahil. Nekir ve yaramaz şey.
fahişe	Ahlâksız ve hayâsız kadın. Namusunu korumayan kadın. * Allah'ın menettiği şey. * Zâniye. Kahbe.
fahite	(C: Fevâhit) Yabani güvercin.
fahl	İleri gelen. Üstün. Hatırı sayılır adam. * Erkek. (hayvan) * Aygır. * Beyitler, hadis-i şerifler, rivâyetler anlatan kimse. ◊ Yavaşlık, hilm.
fahm	Kömür. Karbon. * Susmuş. Nefesi kesilmiş. ◊ Büyük, kebir, ulu.
fahmî	(Fahmiyye) Kömürümsü, kömürle alâkalı.
fahmiyyet	Karbonat. Kömürleşmiş olan şey.
fahr	Övünme. Yaptığını sayarak övünme. Övülmeye sebeb olacak kimse. Fazilet. Büyüklük. Şeref.
fahrî	Karşılıksız olarak. Parasız olarak. * İftiharla. Övünerek.
fahriye	Bir kimsenin kendini medih için söylediği söz veya şiir. Fahre mensub ve müteallik olan.
fahriyyen	Gönülden isteyerek. Karşılıksız olarak.FAHRUL İSLAM  (Pezdevî): Mavera-ün Nehir'deki Hanefî fukahasının meşhurlarındandır. Hicri 482 tarihinde Semerkant'ta vefat etmiştir.
fahs	Bir şeyin içyüzünü araştırma, aslını tetkik etme. * Ayırtmak. * Bahsetmek. * Seyirtmek. * Sıçramak.
fahşa	Büyük günahlar. Çirkinlikler. Zina gibi şehevâta tâbi olmakta ifrat ile alâkadar olan günahlardır ki, lisanımızda fuhşiyat tâbir olunur. Ve bunlar, insanların en çirkin hâlleridir.
fahur	Çok övünen, çok iftihar eden. Mütekebbir. Tekebbür ve taazzum edici. ◊ Bir fesliğen cinsi.
fahurane	f. Kendini beğenerek. Kendini medhederek. Çok övünerek.
fahz	Uyluk. Kalça. Bacağın kalçadan dize kadar olan kısmı. * Bir kimsenin en yakın aşiretinden olan cemaat. ◊ Büyüklenmek, kibirlenmek.
fâide	(C.: Fevaid) Kazanç, kâr, nef', menfaat. İstifadeye sebeb. Yararlılık, işe yarama.
fâide-mend	f. Kârlı, faydalanan, menfaat elde eden.
faih	(C.: Fevâih) Meyve ve çiçek kokusu.
fâik	Üstün, üstünde. Diğerinden daha değerli ve üstün. Her şeyin güzide ve a'lâsı. Âli. * Başın boyun ile bitiştiği yer.
faikiyyet	Üstünlük. Kıymetlilik.
fâil	İşi yapan. Fiili işleyen. * Gr: Masdarın mânasını meydana getirene denir.
fâiliyyet	İşleyicilik. Müessir olmak. Fâile mensub ve müteallik oluş.
faite	Geçen. Fevt olan. * Vaktinde kılınmamış olan namaz.
faiz	(Fevz. den) Dilediğine eren. Başaran. Korktuğundan kurtulan. Üstün gelen. Necat bulan. * Kapının üstündeki eşik.
faj (fâje)	f. Esneme.
fak	Yaşlanmış, ihtiyar kimse.
fak' (fik')	(C: Fıkıa) Bir cins beyaz yumuşak mantar.
fak'e	Uyumak.
fâka(t)	Zaruret, ihtiyaç. Yoksulluk, fakirlik.
fakad	Beş parmak dedikleri otun tohumu.
fakahat	El ayası.
fakahet	Şeriat bilgisinde âlimlik. Fıkıh bilgisinde mütehassıslık. Anlayışlı olmak. (Bak: Fıkıh)
fakahetlû	Evvelce müftüler hakkında kullanılmış olan resmî bir lâkab.
fakaka	Ahmak adam.
fakaki'	Su üstünde olan kabarcıklar.
fakam	Bir kimsenin ağzını yumduğunda alt dişlerinin öne çıkıp, üst dişleriyle üstüste gelmesi. * Dolmak, imtilâ olmak.
fakare	(C: Fikar) Omurga kemiği.
fakat	('Fa' ile 'kat' dan müteşekkil) Hemen, yalnız, ancak, yeter, bes, gerçi, her ne kadar, lâkin, ammâ.
fakd	Bulunmamak, bir şeyi kaybetmek. Belirsiz olmak. * Talebetmek, istemek.
fake	Fakirlik.
fakfaka	Köpeğin korkudan ürümesi. ◊ Ahmak adam.
fakfon	Kim: Çinko, nikel ve bakırdan yapılan gümüş görünüşünde bir halita.
fakha	Her nebatın yeni açmış çiçeği. * Bir yıldız adı. * Dübür halkası.
fakia	Zahmet, meşakkat.
fakid	Az rastlanan şey. Nâdir bulunabilen nesne. ◊ Oğlunu veya eşini kaybetmiş kadın.
fakih	(Fâkihe) Yaş meyve, yemiş, yaş hurma ağacı. * Şenlendiren, sevindiren. ◊ Fıkıh ilmini bilen. İslâm hukukçusu. * Zeki, anlayışlı kimse.
fakihe	(C: Fevâkih) Yemiş, yaş meyve.
fakihiyy (fâkihanî)	Yemiş satan kimse.
fakir	Biçâre, muhtaç, yoksul. İslâm dini, ev kirası, yiyecek, içecek, giyecek, ilaç, yakacak gibi zorunlu ihtiyaçları karşılandıktan sonra yılda 96 gram altın alabilecek kadar geliri olmayanları More…
fakira	Büyük musibet, zahmet, meşakkat. Dâhiye. Belleri kırıp parçalayan şiddet.
fakirâne	f. Fakir bir kimseye yakışacak surette. Fakircesine.
fakirhâne	Mütevazilikle söz söyleyen kişinin evi.
fakîs	Çiftçilerin kullandığı âletlerden halka gibi bir demir.
fakkah	Ezhar otunun çiçeği.
fakleyun	Semizotuna benzer bir ot.
fakr	İhtiyaç, yoksulluk. * Azlık, muhtaçlık.
fakr-pişe	f. Fakirliğe alışmış, fakirlik içinde, muhtaçlık içinde.
faks	Kırmak, kesr.
faks (fekus)	Ölmek. * İfsat etmek.
faktör	Fr. Bir neticeyi meydana getiren unsurlardan her birisi. Amil.
fakülte	(Fr. Faculty) Üniversitelerin, ihtisas mevzuu bakımından ayrılmış kollarından her biri. * Hassa, meleke, iktidar. Kabiliyet, kuvvet.
fakus	Hıyar. * Kavun.
fal	Uğur. Baht. Tali'. (Bak: Tefe'ül)
falak	Tomruk. * Falaka. * Sabah aydınlığı.
falaka	İki ucunda bir ipin iki uçları bağlı, bir sırıktan ibaret olan ceza âleti.
falî	Falcı kimse.
falic	Felce uğramış. * Vücudun bir kısmını veya her tarafını tutmaz hale koyan hastalık. * İsabeti çok olan ok. ◊ f. Muzaffer, galib. Muvaffak.
falih	İsteğine kavuşan. Kurtulan. Felâh bulan. * Toprak süren. Çiftçi.
fâlik	Çatlatan. Açan. Büyümesi için tohumu açan, yaratan. (Allah C.C.)
falîz	(C: Fevâliz) Bostan.
fals	Halâs etmek, kurtarmak.
falt (felât)	Ansızlık.
fâm	f. Renk, levn.
familya	Fr. Aile. Soy. Zevce. Kadın. Eş. * Aynı cinsten olan nebat grubu. Aynı soydan veya cinsten olan. Aralarında benzerlik bulunan grup.
famiyy	Yemiş satıcı, meyve satan kimse.
fanatik	Fr. Bir dinin veya mezhebin çok aşırı taraftarı olan.
fani	Muvakkat, kaybolan, gelip geçici, devamlı olmayan, misâfir.
fanid	Bayat şeker.
faniyyet	Fânilik, ölümlülük.
fantezi	yun. Çeşitli ve süslü. Müsrifane süs isteğinden doğan hayal hareketi ile yapılmış süslü eşya veya süslenmek. Ağırbaşlı olmayan.
fanus	yun. Fener. Sâbit ve süslü fener. * Kim: Bazı şeylerin üstüne kapatmak için camdan yapılmış kapak.
fâr	Fâre, sıçan.
far	Fr. Otomobil, kamyon gibi nakil vasıtalarının önündeki kuvvetli lâmbalar.
far'	Budak ve ağaç başı. * Her şeyin alâsı. İyisi. * Her kavmin şereflisi.
faraklit	İncilde mezkur olan Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ismidir. El-Faraklit, El-Baraklit de hamdeden, hak ile bâtılı birbirinden ayıran, fâruk, hakperest mânalarına gelir.
faran	İncil'de Mekke dağlarına verilen isim. Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Faran dağlarında zuhur edeceği İncil'de haber verilmiştir.
faraş	(Feraşe. den galat) Süprüntüleri toplamağa ait kulplu kutu, kürekçik. Süpürge. (Bak: Ferraş)
farat	Öne çıkan, geçen. * Issız yerlerde konan nişan ve işaret. * Kervan halkından önce su yerine varıp sakalık eden kimse.
faraza	(Esası: Farzâ) Meselâ, öyle sayalım ki, farzedelim ki, ola ki, tutalım ki.
farazî	(Bak: Farzî)
faraziye	(Fr. Hipotez) Var sayma, kabul. Bir hâdiseyi, bir olayı açıklamak, bir düşünceyi isbat etmek için isbatı yapılmamış başka düşünceleri dayanak olarak alma.
farfara	Hafif meşreblik. Gürültülü. Gürültüye boğmak. * Akılsızlık.
fari'	Yüce nesne.
faric	(Ferec. den) Keder ve tasadan kurtaran.
farig	İşini bitirmiş, boş kalmış, alâkasını kesmiş, rahat, vazgeçmiş, çekilmiş. * Fık: Tasarrufu altında olan mülkün kullanma ve tasarruf hakkını başkasına devreden.
farih	(C: Fevârih-Füreh) Gayretli davar. * Akıllı kişi.
fârik	(Fârıka) Tefrik eden, farkeden, ayıran. Ayrılmasına, farkolunmasına sebeb olan alâmet.
fârikat	Farkedenler, ayıranlar, farkediciler.
faris	İran. İranlı. * Binici, süvâri. * Ferasetli, anlayışlı. * İrandaki Şiraz vilâyeti.
farisan	(Fâris. C.) Osmanlı İmparatorluğunun kuruluş devrelerinde eyâletlerde hudutlardaki muhafız askerler.
farisî	Acemce, Farsça. İran'la alâkalı ve ona müteallik. İran dili veya halkı ile alâkalı olan.
farisiyyat	Fars edebiyatı, İranlıların edebiyatı.
farit	Geçmiş, önceki, önde bulunan. Sâbık, mukaddem.
fariz	Yaşlı.
farîza	Borç, vazife. Allah'ın açık emri olup, yapılması şart olan vazife. * Fık: Ölen bir kimsenin mirasından mirasçılara düşen hisse, pay.
fariziyy (feraziyy)	Feraiz bilen kişi.
fark	Ayrılık, başkalık. Ayırma, ayrılma, seçilme, * Başın tepesi, baştaki saçın ikiye ayrıldığı yer.
farkadan	(Bak: Ferkadan)
farmason	Fr. Mason. Dinsiz, imansız. (Bak: Mason)
fars	(Fers) İran'lı. * Şark kavimleri. ◊ Yarmak. * Yırtmak. * Kesmek.
fart	İfrat, çok aşırı olmak. Aşırılık. * Acele etmek ve ansızın gelmek. * Yollara alamet olarak konulan işâret.
faruk	Hak ile bâtılı birbirinden ayıran. Haklıyı haksızı ayırmakta çok mâhir olan.
farukî	Hz. Ömer (R.A.) soyuna veya adâletine mensub olan. Hz. Ömer'e mensub ve müteallik. İmam-ı Rabbanî'nin bir lakabı.
faryab	f. Dere ve ırmak suyu ile sulanan yer. * Eski Horasan'da Belh'e yakın bir şehrin adı.
farz	Bir kimseyi bir vazifeye tayin etmek veya maaş bağlamak. Bir kimsenin kendi nefsine âid iken başkasına hibe ettiği muayyen bir şey. (Bunun zıddı 'karz'dır.) * Takdir veya beyan More…
farza	Diyelim ki, farzedelim ki, öyle kabul edelim ki, ola ki.
farzen (farzan)	Farzedelim ki, kabul edelim ki, diyelim ki. * Farz olarak. Farziyyeti kabul edilerek.
farzî	Farzedilene, tahmin olunana dair. Takdir ve tahmin usulüne dayanan ve ona müteallik.
farziye	(C.: Farziyyât) Bazılarına göre kabul edilir sayılan. Mevhum ve itibarî olan. Aslı isbat edilmemiş hüküm.
faş	Meydana çıkmış. Yayılmış. * Anlaşılmış olan.
fas'	Hurmanın kabuğunu soymak.
fasafis	Beyaz söğüt dedikleri ağaç.
fasaha	Ruşen olmak, parlamak. * Hâlis olmak.
fasahat	Doğru ve düzgün söyleyiş. Açık ve güzel ifadeli konuşma.
fasahat-perdâz	f. Güzel ve açık konuşan. Fasih konuşan.
fasal	Ek. Bilek.
fasd	Kan alma, hacamet. * Damar kesmek.
fasda'	Fe takip edatından sonra fiilinin emr-i hâzırı.
fasete	Fr. Tıraş olunmuş elmasın yüzlerinden her biri.
fâsic	Semiz. * Yüklü olmayan kısır deve. ◊ Kısır, semiz davar.
fâsid daire	Man: A yı B ile, B yi A ile ispat etmek. Bir düşünceyi isbat etmek için isbat edilmemiş başka bir düşünceyi delil olarak kullanmak ve bunu da isbat için isbatı istenen ilk düşünceyi doğru More…
fâsid(e)	Bozguncu. * Doğru olmayan. Bozuk. Müfsid. * Yanlış olan. * Fık: Aslen sahih olup, vasfen sahih olmayan. Yani, kendi nefsinde meşru' iken gayr-i meşru' bir şeye yakınlığı sebebiyle More…
fâsih	(Fesh. den) Vazgeçen. Dağıtıcı. Bozguncu. Fesheden. * Çürüten.
fasîh	Fasahat sâhibi. Hatasız olarak söyleyen. Açık ve güzel konuşan.
fasîhane	f. Fasahatli, fasih olana yakışır tarzda. Açıklıkla.
fâsik	(Fısk. dan) Günahkâr. Hak yolundan hâriç olan. Allah'ın emirlerine karşı zıt hareket eden. Büyük günahı işleyen veya küçük günahta ısrar eden kimse.
fasika	Fâre.
fasikül	Fr. Bir kitabın ayrı bir kapak içinde satılan bölümlerinden her biri.
fâsil	Fasıllara ayıran. Kısım kısım eden.
fasîl	(C: Fisâl-Fuslân) * Hâkim. * Kale duvarından kısa duvar. * Deve yavrusu.
fâsila	Bend. Kısım. Bölük. Durak. * Mevsim. * Mebhas.
fasîle	(C.: Fesâil) Anababa, ebeveyn, âile. * Familya, bir cinsten olan bitkilerin hepsi.
fasîs	Seyelan etmek, akmak.
faşist	Fr. Faşizm taraftarı.
fasit daire	(Bak: Fâsid daire)
faşiye	(C: Fevâşi) Koyun, deve ve benzeri hayvanat gibi doğurup çoğalan mal cinsi.
faşizm	Fr. Irkçılığa dayanan diktatörlük rejimi.
fasl	(Fasıl) İki şey arasındaki ek yeri. Mafsal. * Hak söz. Hak ile bâtılın arasını fark ve temyiz ile olan hüküm ve kaza. (Buna 'Faysal' da denir) Halletmek. Ayrılma. Çözme. * Bölüm. * More…
fasm	Bir şeyi tam kesmeyip ilişik bırakmak.
fass	Yüzük taşı. * Kemiğin oynak yeri. * Meyve içi. Lüb. * Kitabın bend ve mebhası. * Mektup ve emsâlinin mühürünü açmak. * Mc: Gözbebeği.
fassad	(Fasd. dan) Kan alıcı, kan alan. * Cerrah.
fassal	Dedikoducu. Herkesin kusurunu sayıp döken. * İnsanları medh ü sena eden kimse.
fassas	Yüzük taşı yapan kimse.
fasur	Gümüş tabak.
fasye	Darlıktan ve belâdan kurtulmak.
fat'e	Vurmak. * Yarmak. * Cimâ etmek. * Yere vurmak.
fatanet	(Fetânet) Zihin açıklığı. Çabuk kavrayış ve anlayış. Sağlam anlayış. Fıtnetlik. * Müteyakkız oluş. * Peygamberlerin sıfatlarından biridir.
fath	Yassı ve enli olmak.
fâtih	Açan, fetheden. Teshir eden, zapteden. * Kapıları selâmet üzere açan, Cenab-ı Hak.
fâtiha	Bir şeyin başlangıcı, ibtidası. * Mübaşeret. Başlamak. * Karar vermek. * Bir duânın sonunda veya duâya başlarken Fâtiha Suresini okumayı hatırlatan ifade. * Kur'an-ı Kerim'in More…
fatik	(C: Fitâk) Çeri ve öncü olan kimse.
fatik(e)	(C.: Futtâk-Fevatik) Eline fırsat geçtikçe adam öldüren kimse.
fatim	Sütten kesilmiş çocuk.
fatimî	(Fâtımiyye) Hz. Fatıma Sülâlesinden olmak iddiasında bulunan, önce kuzey Afrika, sonra Mısırda hükümet süren sülâleye mensub meliklerin takındıkları isimdir. (Mil: 910-1171) İsmâiliye nâmında More…
fatin	(Fıtnat. dan) Fıtnat sahibi, zihni açık, uyanık. İleri derecede akıllılık. ◊ (Fitne. den) Fitne çıkaran. Dinden çıkarıp azdıran. İğfâl eden.
fatin(e)	(Fıtnat. dan) Anlayışlı, akıllı, zeki, uyanık.
fâtir	Benzeri bulunmayan şeyi yaratan. Hârika üstün san'atiyle yaratan.
fatir	Durgun, füturlu, gevşek. * Ilık, az sıcak.
fatîr	Tâze şey. * Mayalanmış hamur.
fâtir suresi	Kur'an-ı Kerim'in 35. suresi. Melâike Suresi de denir. Mekkîdir.
fatk	Kırma, ayırma, yarma, çatlatma. * 'Kasık yarığı' denilen bir hastalık. * Elbisenin dikişlerini sökmek.
fatm	Kesmek.
fatr	Bir şeye başlamak. * İcab eylemek. * Yarık, çatlak. * Yarmak. * Yaratmak. * Oruç tutanın orucunu açması.
fatur	Oruç bozacak şey.
fatv	Bir şeye el ile vurmak. * Cimâ etmek.
favîna	'Ud-us salib dedikleri nesne ki iki sınıftır; biri erkek olup uzundur, biri dişidir ki ondan kısa olur ve ikisi de kafasızdır.'
favori	Fr. Sakalın kulak hizasından yanağa doğru inen kısmı. * Bir müsabakayı kazanacağı tahmin edilen şahıs, takım veya hayvan.
fay	Fr. Arazide meydana gelen ve bir tarafı yüksek, bir tarafı alçak olan büyük yarık.
fayih	Kendiliğinden dağılan güzel koku.
fayiha	(C.: Fevâyıh) Meyve ve çiçek kokusu. * Güzel kokulu nesne.
fayik	Yüce, âli.
faysal	Karar. Hüküm. Fasıl. Hall. (Bak: Fasl)
faz	Fr. Ardı ardına gelen değişikliklerin her biri. Safha.
faz' (fezâa)	Şiddet. * Miktarından tecâvüz etmek, ölçüsünü aşmak. Rezillik etmek.
faza	(C: Fivâz) Zahmet, meşakkat. ◊ Karışık.
faza'	Sıkmak. * Çıkarmak. * Almak.
fazah	Boz renkli olmak.
fazahat	(C.: Fazâyih) Alçaklık, edepsizlik, hayâsızlık.
fazail	Faziletler. (Bak: Fazl - Fazilet)
fazalat	Necasetler, kazuratlar, murdarlıklar, pislikler.
fazayih	(Fazih. C.) Ayıplar, rezaletler. Sır kabilinden olan kötü hasletlerin açılıp fâş edilmesi.
fazazet	Sertlik, kabalık, kötü sözlülük.
fazc	Yarmak. * Saç dibinin terlemesi.
faze	Küçük çadır.
fazfaz	Geniş ve bol nesne.
fazfaza (fazfâza)	Elbisenin çok geniş ve bol olması.
fazh	(Faziha-Fazâha) Rüsvaylık, rezillik. * Yarmak.
fazî'	Korkulu nesne.
fazîh	Hurma koruğundan yapılan şarap.
fazîh(a)	Çirkin, fena. * Utanmaz, rezil.
fazîha	(C: Fazayıh) Alçaklığı, edebsizliği gerektiren iş veya şey.
fazil	(Fâdıl) Fazilet sâhibi. Üstün kimse.
fazile	(C: Fevâzıl) İnsandan başkalarına da geçebilen huy, haslet.
fazilet	Değer. Meziyet, iyilik, ilim ve iman, irfan itibarı ile olan yüksek derece.
faziletfüruş	f. Kendini faziletli göstermeğe çalışan. Fazilet satan.
faziletmeâb	f. Faziletin sığınağı olan kimse, yâni çok faziletli.
faziletmend	f. Faziletli, iyi huylu.
faziletperver	f. Fazilet sahibi, faziletsever.
fazir	Kırmızı, büyük karınca. * Geniş, bol nesne.
faziz	Tatlı su.
fazîz	Meni denilen sıvı.
fazl	Âlimlere yakışır olgunluk. * İmân, cömertlik, ihsan, kerem, ilim, ma'rifet, üstünlük, hüner, tefâvüt, inayet. * Artmak. * Artık, (bunun zıddı naks'tır). Bir şeyden bakiye kalmak. More…
fazla	Çok ziyâde, artık, artan. * İleri. *Gereksiz, lüzumsuz. * (C: Fazalât) Kazurat, pislik.
fazu'	Çocukları korkutmak için yapılan çok korkunç suret.
fazz	Kaba ve kötü huylu olan kimse. * Karın suyu, mide suyu. ◊ Kırmak. Dağıtmak. * Fethetmek, açmak.
fe (fa)	(Buna ta'kib edâtı denir) 'Sonra, hemen' mânalarını ifâde için fiillerin başına getirilen edât harfi. (Bak: Harf-i atıf) Bazan mecaz olarak vav yerinde de kullanılır.
fe'd	Kebap yapmak. * Kül içinde ekmek pişirmek.
fe'fe'	Bir söz söylerken, dile 'fe' harfi gelip, her kelimenin başına 'fe' getirerek söylemek.
fe'fee	Dilini 'fe' lâfzına döndürmek.
fe's	İki yüzlü balta. * Balta ile vurmak.
fe'v (fe'y)	Yarmak. * Koparmak. * İki dağ aralığı.
feame (feume)	Dolu olmak.
fec'	Bir kimsenin, musibetten dolayı elemli olması. * İncinmek. * Tasalı olmak, kederli ve hüzünlü oluş.
fec'et	Birdenbire.
feca	Kirişi çıkmış yay.
fecaat	(Fecâet) Merak edilecek hâl, kederlenecek kötü durum. Felâket.
fecace (ficâce)	Çiğlik, hamlık.
fecayi'	(Fecîa. C.) Belâlar, musibetler, felaketler.
fecc	(C.: Ficâc) Açık yer. İki dağ arasındaki geniş yol. Tarik-i vâsi'.
feccac	Döşek döşeten. * Erkek, zevc.
fecere	(Facir. C.) Günah işleyenler, günahkârlar, zinakârlar, fâcirler.
fecfac (fecâfic)	Çok söyleyen.
fecî'	Çok acı veren, acıklı.
fecîa	(C.: Fecâyi') Belâ, felâket, âfet, musibet, fâcia.
fecir	(Bak: Fecr)
fecm	Geniş. * Bevletmek, işemek.
fecr	Tan yerinin ağarması. Şafak. Sabah vakti, güneş doğmadan evvel şarkta hâsıl olan kızıllık. * Bir şeyi genişçe ikiye ayırmak. * Günah işlemek. Fücur ve fısk işlemek. Yalan söylemek. * Tekzib More…
fecr suresi	Kur'an-ı Kerim'in 89. suresi.
fecs	Büyüklenmek, ululanmak, kibirlenmek.
fecva	Kirişi çıkmış ve ayrılmış olan yay.
fecve	Avlu. * Genişlik.
fed'a	El ve ayağı eğri olan kadın. (Müz: Efdâ)
feda'	Kurban. * Uğruna verme, gözden çıkarma. * Bir yere toplanmış arpa, buğday veya hurma. * Hurma ve üzüm kurutulan yer. ◊ El ve ayağın eğilmesi.
fedaî	Dâvası ve gayesi uğruna herşeyini çekinmeden feda edebilen.
fedakâr	f. Her türlü zahmetlere göğüs gererek dâvası uğruna sebat eden.
fedakârane	f. Canını ve herşeyini feda eder derecesinde. Her türlü eziyet ve zahmetlere göğüs gererek, dâvası uğruna sebat edene yakışacak surette.
fedakil	Emirlerin büyükleri.
fedame (fedume)	Yorgunluk. * Tembellik.
fedaviyye	Fedailer. Fedai takımı, serdengeçtiler.
feddad	şiddetli ses. Ekinci. * Çoban.
feddan	(C: Fedâdin) Bir çift öküz. * Bir günde bir çift öküzle sürülebilen arazi. * Daha çok mısırda yer ölçülerinde kullanılan bir kelime.
fedek	Irak diyarında bir beldenin adı.
federal	Fr. Bir devletler federasyonu ile alâkalı, yahut ona ait.
federasyon	Fr. Bir kaç devletin bir devlet meydana getirecek şekilde birleşmesi. * Aynı çeşitten bir çok kurulların meydana getirdiği birlik.
fedevkes	Arslan, esed.
fedfed	(C: Fedâfid) Düz yer. * Büyük sahrâ. * Yaban. * Yüksek mekân. * Sığır buzağısı.
fedg	Baş yarmak.
fedgam	(C: Fedâgım) Güzel, gökçek kişi.
fedh	Bir kimseyi borca sokmak. * Ağır işe giriftar etmek.
fedîd	Ses, savt, sada.
fedir	Akılsız, ahmak kimse. * Zayıf ve âciz kimse.
fedk	Atmak. * Tezyin etmek, süslemek.
fedm	Ahmak, bön, kalın kafalı, budala. * Yaşamak. * Yaşlanmak, ihtiyarlamak. * Yorulmuş, sakil kimse.
fedn	Kısaltmak.
feel	(C: Fuul) Fal tutmak.
fega	Buğdayın çürümesi. * Hurma koruğunun çürümesi ve çürüğü.
fegak	Haremini yabancılardan sakınmayan, kaltaban.
fegam	Haris olmak.
fegane	f. Düşük (çocuk).
fegv	Kına çiçeği.
feha	(C: Efhâ) Çorbaya katılan veya dövüp yemek üzerine ekilen bir ot. * Soğan. ◊ Horultulu uyku. * Şişman kadın. * Ayaklarda olan gevşeklik.
fehahe	Yorulmak. * Aciz olmak, güçsüzleşmek.
fehale	Erkeklik, aygırlık.
fehame	Ululuk, büyüklük.
fehava	(Fehavi) (Fehvâ. C.) Mefhumlar, kavramlar, anlamlar, mânâlar.
fehc	(C: Efhac-Fahcâ) İnsanın veya hayvanın iki baldırının arası birbirine yakın olması.
fehca'	Râzı olmak.
fehd	(C: Fühud) Pars denilen canavar. * Semer ortasındaki mıh. * Gafil olmak.
fehek	Dolu olmak.
feheka	(C: Fihâk) Buzağı başı.
fehem	(Fehim - Fehm) Anlayış. Zihnen kavrayış.
fehh	(C: Fihâh-Fuhuh) Avlanacak âlet. * Kapan. ◊ Yorulmuş âciz kişi.
fehha	Uyku içinde horlamak. * Çağırmak.
fehhad	Parsa av öğreten.
fehham	Çok anlayışlı, pek zeki, en çok anlayan.
fehhe	Zillet, horluk. * Yaramaz söz.
fehîc	Yılan sesi.
fehîl	Kerim, cömert adam. Ulu ve kuvvetli kimse.
fehim	(Bak: Fehem)
fehîm	(Fehm. den) Anlayışlı, akıllı, zeki (kimse.) ◊ Kömür.
fehîre	İçine kızmış taşlar bırakarak kaynatılan ve üzerine un konulan ayran.
fehlel	Bâtıl.
fehm	Ulu kişi.
fehme	(C: Fuhem-Fuhum) Kömür. * Karanlık.
fehs	(C: Efhâs) Her nesnenin içi. ◊ Diliyle elini yalamak.
feht	Ay aydınlığı, ay ışığı.
fehur	Fahirlenen, övünen. * Nazlanan. * Büyük nesne. * Büyük deve.
fehva	(C.: Fehâvi) Mefhum, kavram, anlam, mânâ.
fehz	(C: Efhâz) Kişinin gayet yakın olan kabilesi. * Uyluk.
fek' (füku)	Üzüntü veya kızgınlıktan dolayı başını aşağı eğip, nereye gittiğini bilmeden gitmek.
fekahe	Latife etmek, şaka yapmak. * Gururlanmak, tekebbürlenmek.
fekahet	Lâtifecilik, şakacılık. ◊ (Bak: Fakahet, Fakih)
fekih	Mütekebbir, gururlu ve şerli kimse.
fekk	Açmak. Ayırmak. * Kırmak. * Kaldırmak. * Kesmek. * El ve bilek, yerinden burkulup çıkmak. * Rehin verilen şeyi kurtarıp çıkarmak. * Köle azadetmek. * Pir-i fâni olmak.
fekkeyn	İki çene. Alt ve üst çene.
fekn	Nâdim olmak, pişmanlık duymak.
fekr	Etraflıca düşünme.
fel'	Yarmak.
felâ	Öyleyse. O zaman. O halde... (gibi mânalara gelir.)
fela (felat)	(C: Felevât) Sahra, çöl.
felâ cerem	Şüphesiz. Muhakkak. * Düşündürücü değil.
felah	f. Başlangıç, mebde'. İbtida.
felâh	Selâmet. Saadet. Kurtuluş. Hayır ve ni'metlerde refah, rahatta dâim olmak. Fevz ve zafer. Necat ve beka. * Sahur yemeği. * Şakketmek.
felah-yab	f. Kurtulan, kurtuluşa eren, felah bulan.
felahan	f. Sapan. Taş atmaya mahsus âlet.
felahat	Çiftçilik, ekincilik, ziraat, haraset. (Bak: Filahet)
felak	Tan zamanı, subh, fecir. * İki tepe arasındaki düzlük. * Bütün mahlukat. * Suçlunun ayağına vurulan tomruk, falaka. * Cehennem.
felak suresi	'Kur'an-ı Kerim'de 113. suredir. Nâs Suresiyle beraber ikisine Muavvezeyn; İhlâs suresi ile beraber olursa üçüne Muavvezât adı verilir. (Bak: Muavvezetan)'
felaket	Belâ, musibet, âfet, dâhiye. Bedbahtlık.
felaketdide	Felakete düşmüş. Felâket görmüş olan.
felaketzede	f. Belâya uğramış, bir musibete düşmüş, acınacak hale gelmiş olan.
felan	İnsanlar içinde alem isimlerden kinâye bir isim.
felasife	Felsefeciler. Filozoflar, felsefe ile uğraşanlar. * Düşüncesiz, kaygısız, rahat yaşayanlar. * Dinsizler.
felat	Sahrâ, çöl. şenliksiz yer.
felc	Nüzul, inme. Vücudda bir kısmın veya çok kısımların hareket etmekten âciz kalışı. * İki kısma yarılmak. * Küçük nehir. * Fevz, zafer.
felces	Haris kimse. * Baldırı ve mak'adı zayıf olan kadın.
felec	Küçük nehir. * Dişlerin seyrek olması. * El eğriliği.
felehdem	Büyük deniz. * Hafif nesne.
felek	Gök, gök katı, devir. * Tâli', baht. * Büyük ve dâirevi olan şey. * Her gök seyyaresinin gezdiği âlem. * Dünyâ, âlem, * Bir zilli âlet. * Yuvarlak kütük, kızak.(Felek her türlü esbab-ı More…
felekî	(Felekiyye) Feleğe mensub. Felekle ilgili. * Astronomik.
felekiyyat	Göklerin ilmi. (Kozmoğrafya, Astronomi)
felekiyyun	Gök ilmi ile uğraşanlar. (Astronomlar, Kozmoğrafyacılar)
felekmeşreb	Mc: Sözünde durmaz, verdiği sözü tutmaz. * Kimine yâr olur, kimine olmaz.
felekseyr	f. Hareketleri ve gidişi süratli olan.
felekzede	f. Feleğin kahrına uğramış, tâlihsiz.
felence	Hoş kokulu sarı renkli bir tohumdur. Yemen'den gelir. * Besbâse yaprağı.
feletat	Lisanın döküntüleri, iradesiz ağızdan çıkan söz veya kelime. * Ansızlık. * Her ayın son geceleri. (Bak: Hey'atin feletâtı)
felevat	(Felât. C.) Susuz çöller, sahralar.
felfak	Ağaç dibinden çıkan budağın yaprağı.
felfel	İri gövdeli, semiz adam.
felfele	Yemeğe biber katmak.
felh	(C: Füluh) Yarmak, şakk. * Kesmek.
felha	(C: Eflâh-Felhâ) Alt dudakta yarık olması.
felhem	Çulha mekiği.
felîce	Kaftan ve bez parçası.
felihaza	(Fe-li-zâlik) Bunun için, şunun için, imdi (mânasında.)
felîl	Bir yere toplanmış kıl. * Devenin azısı.
felîmun	şebrem denilen ot.
felizalik	(Bak: Felihâzâ)
felk	Yarmak, şakk.
felkam	Geniş, vâsi'.
felke	Ayın dolunay şekli.
fell	(C: Fülül - Eflâl) Gedik, rahne. * Yaralamak. * Cenkte askeri bozmak. Harbdeki askerin bozulması. * Kılınç yüzündeki açılan gedik. * Susuz kır yer. * Güruh, cemaat. * Muvakkat delilik.
fellah	Ekinci, çiftçi, ziraatle uğraşan arab. * Zenci, siyah arab.
fellaz	Bostancı.
felluce	(C: Felâlic) Ziraate müsait yer.
fels	(Füls) (C: Fülüs) Pul, Bakır para. * Balık pulu.
felsefe	Yunanca (Philosophos)dan Arapçalaşmış. Feylesofların mesleği. * İlm-i hikmet. * Maddeyi, hayatı ve bunların çeşitli tezâhürlerini, sebeblerini, ilk unsurları ve gaye cihetinden inceleyen More…
felsefî	Felsefeye mensub ve felsefe ile alâkalı.
felsefiyyat	Felsefe ile ilgili bilgi ve düşünceler, hikmet bilgileri.
felte	Ansızlık. * Darlık. * Her ayın son gecesi.
feltut	Küçüklüğünden dolayı iki tarafı gelip birleşmiyen elbise.
felüvv(e)	(C: Eflâ-Felâvâ) Atın yavrusu. Tay.
fely	Bit toplamak. * Şiirin ince mânâlarını çıkarmak. * Kesmek. * Kılıç ile vurmak.
felyun	Ermeni kili.
fem	Ağız. Dihen. (Kelimenin aslı: 'Feveh' veya 'Fâh' dır.)
femî	Ağızla alâkalı. Ağıza âit.
fen	(Bak: Fenn)
fen'	Malın çok olması. * Misk kokusunun etrafa yayılması. * Bir kimsenin iyiliğini ve ihsanını söyleyip methetmek.
fena	(Beka'nın zıddı) Yokluk. Yok olma. * Geçici dünya. * Geçip gitme. * Tas: Kendi varlığından geçmek. * Kötü. * Devamlı olmayan. * Çok kocamış olmak.
fenafilihvan	'(Fenâ fi-l-ihvân) Tefâni. Yani; kardeşlerin birbirinde fâni olması; kendi hissiyat-ı nefsaniyesini unutup, kardeşlerinin meziyyât ve hissiyâtı ile fikren yaşaması. Samimi ihlâs üzerine More…
fenafillah * Tas: Abdin zât ve sıfâtının, Hakk'ın zât ve sıfâtında fâni olması. Başka bir ifade ile	Dünya alâkalarını külliyen kat' ve ehadiyet dergâhına tam bir teveccühle More…
fenafişşeyh	(Fenâ fiş-şeyh) Tas: Bütün maneviyatını şeyhin manevî şahsiyetinden, feyzinden almak manasına gelen bir tabirdir.
fenagâh	f. Fânilik yeri olan bu dünya.
fenapezîr	f. Fena bulan, yok olan. Fenayâb da aynı mânada kullanılır.
fenat	(C: Fenevât) Tilki üzümü. * Vahşi sığır.
fence	Bir nevi toprak çanak.
fend	f. Mekir, hile, desise, yalan, dolan. ◊ Büyük dağ.
fened	Yalan söz. * İhtiyarlıktan dolayı aklın zayıflaması.
fenek	Kursak. * Körük yapılan şey.
fenen	(C: Efnân-Efânın) Budak. * Üslup.
feng	f. Acı hıyar, ebucehil karpuzu.
fenh	Kahretmek. Zelil kepaze etmek.
fenh (fünuh)	Su içerken tamamen kanmadan vaz geçmek.
fenhar	Büyük taş.
fenîh	Kahrolmuş.
fenik	(C. Finak-Efnâk) Gayet kerim ve necip olan.
fenîk	İki çenenin bitiştiği yer. * İki uyluğun bitiştiği yer.
fenîn	Erkek deve.
fenk	Nimetlenmek. ◊ İnat.
fenn	Hüner. Mârifet. * San'at. * Tecrübe. * İlim. * Nevi, sınıf, çeşit, tabaka. * Türlü. * Fizik, kimya, biyoloji, matematik ilimlerinin umumi adı. * Tatbikat ve isbat ile meydana gelen More…
fennen	Fence, fenne uygun olarak, fen vâsıtası ile.
fenniyat	Teknik bilgiler. (Teknoloji)
fer	'f. Işık, parlaklık, zinet, süs. * Fazl ve vakar. * İktidar; şevket, kuvvet.' ◊ (Ferr) Geri çekilme, kaçma, firar.
fer'	Şube, kol. İkinci derecede olan. Dal budak. * Bir aslın neticesi. * Bir cemaatın şerefli ve daha meşhuru. * Kazancı olan mukayyed mal. Hâzır ve muhâfaza altında olan. * Yükseğe çıkmak ve iki More…
fer'a	(C: Furu') Bit. * Yüksek yer.
fer'î	(Fer'iyye) Esasa âit olmayan. Kollara ve şu'belere âit ve müteallik.
fera'	Devenin ilk doğurduğu yavru.
ferace	Örtünecek gibi olan ve giyilen bol elbise, cübbe. * Kadınların üzerlerine örttükleri örtü. Bütün vücudu kaplayan geniş örtü. (Bak: Cilbâb)
feradîs	(Firdevs. C.) Cennetler, firdevsler. * Bahçeler.
ferag	Vaz geçmek. Hiç bir şeyle meşgul olmayıp dinlenmek. * Boşaltma. ◊ f. Serin serin esen rüzgâr.
ferag ü intikal	Alım satımda tapu muâmeleleri.
feraga(t)	Tok gözlülük. Hakkından vaz geçmek, bir şey istememek. Şahsî dâvasından vaz geçmek. * Boşalmak, hâlî olmak.
ferah	Şen, sıkıntıda olmayan. İç açıcı. Şenlendiren. * İnşirah. Sevinç. ◊ f. Bol, geniş, vâsi'. Fazla, ziyade. Açık.
ferah-aver	f. Sevinç getiren, sevindiren, ferah getiren.
ferah-bahş	f. Sevinç veren, sevindiren. Ferah bağışlayan.
ferah-dehen	f. Geveze, boşboğaz. * Geniş ağızlı, ağzı büyük.
ferah-dest	f. Eli açık, cömert.
ferah-ebru	f. Sevimli, güler yüzlü.
ferah-efşan	(Ferah-feşân) f. Sevinç veren, ferah saçan.
ferah-efza	(Ferah-fezâ) f. Sevinç artıran, ferah artıran, safalı, iç açıcı.
ferah-engiz	f. Meşhur bir cins lâle.
ferah-gâm	f. Bahtiyar, mes'ut, mutlu, saadetli.
ferah-na	f. Geniş yer. Büyük saha. * Bolluk, bereket. Genişlik.
ferah-nak	f. Neş'eli, sevinçli.
ferah-rev	f. Acele acele ve geniş adımlarla yürüyen.
ferahe	Zeyreklik. Çok akıllılık. Davarın gayretli olması.
ferahem	f. Toplu, devşirli. * Birikme, yığılma, toplanma.
ferahet	f. şan ve şeref.
ferahî	f. Genişlik, bolluk. Ucuzluk.
ferahur	f. Uygun, lâyık, münasib.
feraine	(Fir'avn. C.) Fir'avunlar. Mütekebbirler. İmansızlar.
ferâiz	(Farîze. C.) Allah'ın farz kıldığı ibadetler, yapılması mecburi olan din emirleri. * Şeriatın hükümleriyle mirasçılar arasında mal taksimi bilgisi. İslâmın miras hukuku.
ferak	(C: Efrâk) Korku. * Büyük ölçek.
feramîn	(Fermân. C.) Buyruklar, fermanlar.
feramuş	f. Unutma, hatırdan çıkarma.
ferancemşek	Reyhan karanfili.
feraşe	Pervane denilen kelebek. * Kilit damağı. * Su gittikten sonra yer üstünde kalıp kuruyan balçık. * Az su. * Hafif kimse.
feraset	(Bak: Firâset) Anlayışlılık, çabuk seziş. (Aslı firâsettir) ◊ Binicilik, süvarilik, yiğitlik.
feraşet	Süpürücülük ve döşeyicilik. Kâbe-i şerifeyi süpürenin hizmeti.
feratik	Şiradan ve pekmezden yapılan pestil.
feravvuc	Küçük oğlan gömleği.
ferbal(e)	f. Çardak. Etrafı pencerelerle kaplı yazlık köşk.
ferbih	f. Etli, besili, semiz.
ferbihî	f. Semizlik, topluluk, etlilik.
ferc	Yarık, çatlak. Korkulacak yer. * Ud yeri. Dişi tenasül âleti. ◊ f. Kadir, kıymet, mertebe.
fercam	f. Son, uç.
fercam-gâh	f. Son mekân, âkibet yeri. * Mc: Kabir, mezar.
fercar	Pergel.
ferce	Gamdan ve tasadan kurtulmak. * Kurtuluş. * Şiddetten kurtulmak. * Yarık, şak. * Girecek yer, medhal. * Açıklık, ferahlık.
ferd	Tek, bir, yekta. Eşi, benzeri olmayan.
ferd-a-ferd	f. Tek tek, ferd ferd.
ferda	f. Yarın. Bugünden sonraki gün. * Arapçada: Bir olarak. Tek olarak.
ferdaniyet	Yalnızlık, teklik. Ferdlik. Yektâlık.
ferdî	(Ferdiye) Tek şey, bir tek. * Fertle ilgisi olan.
ferdiyet	Cenâb-ı Hakk'ın birliği. Vahdetle bütün kâinata birden tasarruf eden Allah'ın (C.C.) sıfatı. (Bak: Tevhid.)Ferdiyet mânası insanlara isnad edilirse. Sadece bir olup, benzeri.
ferec	Sıkıntıdan kurtulmak, zafer, inşirah, kederden kurtulmak. Genişlik, ferahlık, fütuhat. * Girecek yerler.
ferek	Kulağın sarkık ve sülpük olması.
ferengîs	f. Zühre yıldızı, Venüs gezegeni, çoban yıldızı.
feres	At, kısrak.
ferfah	Semizotu.
ferfar	Geveze, farfara, çalçene.
ferfere	Farfara, akılsızlık, hafif meşreplik. * Patırtıcı, gürültücü, ağzı kalabalık.
ferg	Gönden yapılan kovanın dikişi arasında su sızan yer.
fergand(e)	f. Fena koku, kokmuş. * Sarıldığı ağacı kurutan bir cins sarmaşık.
ferh	Civciv. Tavuk veya kuş yavrusu. * Nebatların diplerinde çıkan filiz.
ferhal	f. Karışık ve kıvırcık olmayan uzun saç.
ferhan	(C.: Ferâhî) Ferahlı. Sevinçli. Şâdan. Mesrur.
ferhaş	f. Kavga, savaş, muharebe, dövüş.
ferhat	Rahatlık. Sevinç. Meserret. Sürur.
ferhenk	f. Edeb. İyi terbiye. * Hüner. Hikmet. Azamet. Mârifet. Bilgi. * Lügat kitabı.
ferhest	f. Büyü, sihir, sihirbazlık.
ferhud	Dağ keçisinin dişisi.
ferhunde	f. Mes'ut, saadetli, mutlu, mübarek. Uğurlu.
ferhunde-pâ(y)	f. Ayağı uğurlu olan.
ferhunde-tâli'	f. Şanslı talihi yaver. Mes'ut, mutlu, saadetli.
ferhundegî	f. Mes'utluk, mutluluk, mübareklik, kutluluk. Uğurluluk.
feribot	ing. Araba vapuru.
ferîd	f. Katılaşmış şey, donmuş nesne. * Avcı kuş.
ferid(e)	Benzeri pek nâdir bulunan. Benzeri bulunmayan, yektâ. * Doğrudan doğruya Kur'andan ders alıp ders veren ve kuvve-i kudsiye sahibi olan Evliyaullah. Yalnız ve münferid. * Zamanında eşine More…
feride	f. Kendi ihtiyariyle hareket eden, gururlu, kibirli kimse.
ferig	Yorga at.
ferih	Sevinçli, ferahlı. Fahur. Ferhan.
ferih fahur	Sevinçli olarak, iftihar ederek.
ferihan	(Fârihan) Sevinçli olarak, iftihar ederek.
ferîk	Tümen (Fırka) kumandanı. Korgeneral. * İnsan kalabalığı. Büyük insan bölüğü. ◊ Buğday tanesinin olgunu, öğütülecek hâle gelmiş buğday tânesi.
ferîka	Koyun sürüsü. * Böy dedikleri ot.
ferîkayn	İki mukabil taraf, iki askeri fırka.
ferîs	(C: Fersâ) Ağaç halka, çenber. * Yaralı. Maktul.
ferîş	Yakında doğurmuş hayvan.
ferîsa	(C: Feris-Ferâyis) Boş böğür ile kürek arasındaki et.
ferişte	(Ferişteh) f. Melek. Günahsız. Masum. Yumuşak huylu.
ferîz	Takdir edici. * Hükmedici. * Yaşlı, ihtiyar.
ferk	El ile bir şeyi ovmak. * Buğz ve adâvet etmek, düşmanlık yapmak.
ferkaa	Parmak çıtlatmak.
ferkadan	Şimâl kutbuna yakın parlak ve küçük ayı kümesine tâbi ve gece istikamet bulmağa yarayan, sık sık karşı karşıya gelen iki yıldız (İkizler mânasına).
ferkade	Sergerde kimse.
ferla	(C: Ferala) Kırba ağzı.
ferma	f. Buyurucu. Emredici. Âmir.
ferman	f. Emir. Tebliğ.
ferman-berdar	f. Fermana uyan, emre uyan.
ferman-dih	f. Hükmü geçen, verdiği emri dinlenen.
ferman-reva	f. Pâdişah, hükümdar. * Emri kabul edilen.
fermayiş	f. Emretmek. Buyurmak.
fermend	f. şan ü şeref ve mevki sahibi olan kişi.
fermene	İşlemeli dar ve yuvarlak yanlı yelek. * Eskiden esnaf tabakasına mahsus elbise.
fermude	f. Buyruk. Emir. Kumanda.
fernas	f. Şaşkın, dalgın, gafil. * Şaşkınlık, gaflet, dalgınlık.
ferneb	Fâre.
fernud	f. Hüccet, delil, bürhan.
fernun	Kanbel otu.
ferr	Kaçmak. Firar etmek. * Davarın yaşını anlamak için dişini görmek.
ferra	Kürkçü kimse.
ferraş	'Cami, mescid, imaret gibi müesseselerin temizliğini sağlamak; ve kilim, halı ve hasır gibi mefruşatını yayma hizmetleriyle vazifeli olan kişiler hakkında kullanılır bir tâbirdir. More…
ferruc	(C: Ferâric) Tavuk pilici.
ferruh	f. Mübarek, kutlu, uğurlu.
ferruh-fâl	f. Bahtı açık, şanslı, talihli, uğurlu.Ferruhî : f. Mübareklik, uğurluluk, meymenet.
ferruh-zâd	f. Mübarek evlât, uğurlu çocuk. * Hayırlı, kutlu, mübarek.
fers	Dağıtmak. Saçmak. * Ciğer parçalamak. * Hurma çekirdeğinin kabuğunu soymak. * Atın pisliği. Fışkı. ◊ Yırtmak. * Parçalamak. * Katletmek, öldürmek. * Boyunlamak.
ferş	Yer. Yeryüzü. * Döşeme. Döşeyiş. Yaymak. Yayılmak. Döşenmiş şey. * Küçük develer.
fersa	f. Mahveden, yoran, aşındıran manasına kelimelere bitişir. Meselâ: Tahammül-fersa  - Tahammül bırakmayan. Tâkat-fersa - Tâkatsız düşüren, tâkat bırakmayan.
fersah	Uzunluk ölçüsü birimidir, iki çeşittir. Deniz fersahı: 5555 m. Kara fersahı: 4444 m. * İki şey arasındaki açıklık. * Sükun ve hareket arasındaki vakit. * Zaman. Saat. * Dâimî .
fersah fersah	(Uzaklık için) Çok çok. Çok fazlaca uzak.
fersan	f. Derisi kürk yapımında kullanılan bir sansar cinsi.
ferse	İnsanın boynunda ve arkasında olan ve gittikçe zaaf verip boynunu ve belini eğip, helâk eden yel.
ferşeha	İki ayak arasını açmak.
fersendac	f. Ümmet.
ferseng	(Bak: Fersah)
fersud(e)	f. Eskimiş, yıpranmış. * Eski, yırtık.
fersude-gî	f. Eskilik, yıpranış, fersudelik.
fertut(e)	f. Pir, çok ihtiyar. * Bunak, kocamış.
fertute	Kadın esirler hakkında kullanılan tâbirlerdendir. Esir edilen kadınlar hakkındaki diğer tâbirler  şunlardır. Mâriye, ümmülveled, acuze, duhter, yekdest, yekçeşm, mâyube. (O.T.D.S.)
fertutî	f. İhtiyarlık, pirlik, bunamışlık, bunaklık.
feruka	Böğürün yağı. * Korkak kişi.
ferve	(C: Füre'-Firâ) Baş derisi. * Bir parça toplanmış kuru ot. * Servet, zenginlik. * Kürk. ◊ f. Bazı hayvanların makbul olan derileri. Kürk.
fery	İyi iş işlemek. * Meşin dikmek. * Yaramaz iş. Bir nesneyi ıslah için kesmek.
feryad	f. Bağırıp çağırma. Yüksek sesle medet istemek. Figan.
feryad-bahşa	f. Feryâd ettiren, bağırttıran.
feryad-han	f. Yardım isteyen.
feryad-res	f. Feryâd edenin imdâdına koşan, yardımına gelen.
ferz	Çukur yer. * Düz yer. * Ayırmak.
ferza'	Pamuk çekirdeği.
ferzah	Akrep isimlerinden bir isim.
ferzan	İlim ve hikmet.
ferzane	f. Bilgili kimse. Hakîm, feylesof. * Tas: Nefsanî alâkalardan sıyrılmış kimse.
ferzane-gî	f. Üstünlük, rüçhaniyet. * Bilgi.
ferzend	(C.: Ferzendân) f. Yavru. Çocuk. Veled.
ferzendâne	Evlâd gibi. Evlâda yakışır surette.
feş'	Böğürtlen ağacına benzer bir ağaç.
fes'e	Sâkin olmak, sâkin etmek.
fesa	Eskimek. * Vurmak. ◊ Bıçak.
fesad	Bozuk ve fenalık. Karışıklık. Haddi tecavüz edip zulmetmek. (Zıddı: Salâh'tır.)
fesad-amiz	f. Oyunbozanlık eden, fesat karıştıran.
fesadat	(Fesad. C.) Bozukluklar. Kötülükler. Karışıklıklar.
feşafeş	f. Hışıltı. * Atılan okun, havada giderken çıkardığı ses.
fesafis	Kesmez kılıç.
fesahat	(Bak: Fasahat)
feşak	Sürur, neşe, sevinç, neşat.
fesakî	(Fıskıyye. C.) Fıskiyeler. * Çocukların oynadıkları su püskürten oyuncaklar.
fesale	(Füsule) Alçak ve asılsız olmak.
feşan	f. Saçma. Neşretme. * Yayıcı. Serpici olan.
fesane	f. Asılsız hikâye. Masal. (Bak: Efsane)
fesar	f. Yular.
feşar	f. Sıkıcı. Sıkan. Sıkıp suyunu çıkaran.
fesc	Her nesnenin boşu.
feşc	Ayağını ayırıp apışmak.
fesda'	(Bak: Sada')
feseka	(Fâsık. C.) Fâsıklar. (Bak: Fâsık)
feşel	(C: Efşâl) Korkak olmak.
feşfaş	Yassı kılıç.
feşfeşe	Uykudan uyandırmak.
feşg	Dağıtmak. * Vurmak.
feşga	'Dağılmış; münteşir.' ◊ Pamuk parçası.
fesh	Bozmak. Hükümsüz bırakmak. Kaldırmak. * Zayıf olmak. * Bilmemek. Cehil. * Re'y ve tedbiri ifsad eylemek. * Zaif-ül akıl. Zaif-ül beden. * Tembellik yüzünden gayesine erişemeyen. * More…
feşh	Başına el ile vurmak.
fesîh	(Füshat. den) Açık, geniş.
fesil	(C: Efsâl-Fisâl) Adi, yaramaz kimse. * Bağ çubukları dikmek.
fesîl	(C: Füslân) Hurma ağaçlarının küçüğü. * Her nesnenin kemi ve yaramazı.
feşil	(C.: Efşâl) Korkak, cesaretsiz, yüreksiz.
fesît	Tırnak kesintisi, tırnak parçası.
fesk	Yola gitmek. * Kan döküp adam öldürmek.
feşk	Kırmak.
fesr	Beyan etmek, açıklamak. * Tabibin suya bakması.
fess	Kıtlık günlerinde tohumundan ekmek yapılan bir ot.
feşş	Eritmek. * Süt sağmak. * Çıkarmak. * Yabani olan keçiboynuzu ağacının yemişi.
festat	(Bak: Fustât)
festemi'	(Fe-istemi') Dinle, işit (anlamında bir kelimedir.) (Fe) ile (İstemi') emr-i hazırından ibarettir.
festival	Fr. Çeşitli sebeplerle yapılan ve birkaç gün süren şenlik.
fesv	(Fesüvv) Yellenmek.
fet'e	Zikretmek.
feta	(C.: Fitye, Fityan veya feteyân) Genç. Delikanlı. * Cömert. ◊ (Fetâne) (C: Eftâ) Yassı ve çökük burunlu olmak.
fetah	Yumuşak.
fetak	Fıtık. Kasığı şişmiş olan kimse.
fetake	Gadretmek, öldürmek.
fetanet	(Bak: Fatânet)
fetase	Yassı çökük burunlu olmak. * Büyük boncuk.
fetat	Kuvvetli, genç kadın.
fetehat	(Fetha. C.) Fethalar, arapçadaki üstün işaretinin adı.
fetel	Devenin iki kollarının, yanlarından uzak olması.
feteva	(Fetva. C.) Fetvalar. Ehliyet sâhibi bir din âliminin bir mes'ele hakkında müsbet veya menfî haber ve malûmatları. (Bak: Fetva)
feth	Açma, başlama. * Zaptetme. Ele geçirme. Zafer. Nusret. * Faydalı şeyleri elde etmek için yolları açmak. Muğlak şeyleri açmak.
fetha	Gr. Arabçada harfleri (E, A) diye okutan işâret, üstün.
fetha (fetaha)	(C.: Füteh-Fütuh-Fethât) Kaşı olmayan halka yüzük. * Büyük yüzük. * Tavşancıl kuşu.
fethî	Fetih ile alâkalı. Fethe âit. * Ferahlık verici.
fetih	(Bak: Feth)
fetih suresi	Kur'an-ı Kerim'in 48. suresi.
fetik	Dülger. * Sabah. * Parlayıcı nesne, parlak olan şey.
fetîl(e)	Yaralara konulan tiftik. * Lâmba fitili. * Deriden çıkan kir. * Örgü.
fetîr	Taze nesne. * Cıvık hamur. * Acele anlaşılan.
fetîs	Büyük çekiç.
fetişizm	Fr. Küçük putlara ve heykellere tapma âdeti. Putçuluk. Kadın resimlerine veya heykellere fazlaca sevgi beslemek hastalığı.
fetît	Terit altına konulan ekmek parçaları.
fetiyle	Yanmış fitil ucu. * Bükülmüş ince sicim. * İki parmak arasındaki kir.
fetk	Şak etme. Ayırma. Yarma. Yarılma. * Tıb: Dikilmiş bir şeyi söküp ayırmak. * Kasık yarığı, kasık zarının yarılması ile barsakların torba içine dolmasından ibaret sakatlık. Fıtık hastalığı. * More…
fetkelîn	Belâ. Zahmet.
fetl	Bükmek. * Yüz döndürmek.
fetn	Yakmak, ihrak etmek.
fetret	Uyuşukluk, zayıflık. * Vahy ve semavî hükümlerin sükûn zamanı olduğu için, iki peygamber-i zişan devirleri arasındaki zaman.
fetş	Sorup aratmak.
fett	Kırmak, kesr.
fettah	(Fetih. den) En iyi, en çok fetheden. Darlıktan kurtaran. Her şeyi en iyi cihetten açan. Her şeyi açan.
fettak	(Fetk. den) Kanlı katil, çok sayıda insan öldürmüş kimse.
fettan	Fitneci. Kurnaz. Fitne çıkaran. Karıştıran. * Hırsız. * Şeytan. * Altın eriten kuyumcu.
fettane	Mehenk taşı. Altun ve gümüşü muâyeneye yarıyan taş.
fette	Açmak. * Yardım. * Hüküm.
fetur	Oruç açacak nesne. * Yaratmak. * Yarmak. * İki parmağıyla kaşımak.
fetut	Ekmek parçaları.
fetva	Bir hâdise, bir muâmele hakkındaki hükm-ü şer'îyi ehli olanın haber vermesi ve o hükme dair verilen mâlumat, bilgi.
fevahiş	(Fâhiş. C.) Fâhiş işler. Bozuk işler. Kötü ve haram olan işler, ameller.
fevâid	(Fayda. C.) Faydalar. Faydalı şeyler.
fevaih	(Fâih. C.) Meyve ve çiçek kokuları.
fevait	(Fevt. C.) Fevt olmuş şeyler. * Vaktinde kılınmamış namazlar.
fevak (füvâk)	İki sağım arasında devenin memesinde sütün birikmesi. * Rahat. * Rücu. * Uzun boyunlu bir nevi su kuşu.
fevakih	(Fâkihe. C.) Meyveler, yemişler, fâkiheler.
fevaris	(Fâris. C.) Atlılar, biniciler.
fevasil	(Fâsıla. C.) Fâsılalar. (Bak: Fâsıla)
fevatih	(Fâtiha. C.) Fâtihalar. Başlangıçlar. * Son vermeler. * Bir kitabın mukaddemeleri.
fevazil	(Fâzıla. C.) (Bak: Fâzıl)
fevc	Dalga. Bölük. İnsan kalabalığı. Cemaat. Takım. * Koşmak. Sür'at etmek. * İyi kokunun dağılıp yayılması.
fevc fevc	Dalga dalga, kısım kısım, takım takım, akın akın, cemaat cemaat.
fevd	Tavşancıl kuşunun kanadı. * Ölmek. * Canip, taraf, yön. ◊ Bir işi veya emri başkasına teslim etmek.
fevdec	(C: Fevâdic) Mahfe.
fevehan	(Fevh. C.) Güzel kokular.
fevehat	(Fevha. C.) Güzel kokular.
feverân	Maddi ve manevi kaynayıp fışkırmak. * Köpürmek. * Coşmak. * Kokunun etrafa yayılması. * Depreşmek. * Şiddet.
fevg	şişman olmak.
fevga'	İri vücutlu, şişman kadın.
fevh	Yaradan kan fışkırması. * Bolluk, genişlik. * Güzel kokunun yayılması. * Kaynamak. ◊ Ağız büyüklüğü. ◊ Kokmak.
fevha	(C.: Fevehât) Güzel koku.
fevhed	Semiz oğlan, şişman çocuk.
fevk	Üst. Üst taraf. Yüksek derece. Yukarı.
fevkalâde	Âdetin fevkinde. Ayrıca, hususi surette. Bilinenlerin üstünde. Müstesna ve yüksek bir surette.
fevkalbeşer	(Fevk-al beşer) İnsan gücünün üstünde, insanüstü.
fevkalgaye	Son derecede.
fevkalhad	(Fevk-al had) Huduttan ileride. Sınırsız. Hudutsuz.
fevkalkanun	Kanun üstü. Kanunun kabul etmediği. Kanunun karışmadığı.
fevkalküll	(Fevk-al kül) Hepsinin fevkinde. Bütününün üstünde.
fevkalme'mul	(Fevk-al me'mul) Ümidin fevkinde, Umulandan ziyade. Ümid edilmedik şekilde. Beklenmedik bir anda.
fevkalmu'tâd	(Fevk-al mu'tâd) Her zamankinden üstün. Âdetin fevkinde.
fevkanî	Üst, üst tarafta, üstteki.
fevkattahammül	(Fevk-at tahammül) Tahammülün üstünde, tahammül edilmez, dayanılmaz, dayanılması imkânsız.
fevr	Hemen. Birdenbire. Acele. Sür'at. * Bir adamın geldiği semt ve cihet. * Suyun kaynayıp fışkırması.
fevren	Birdenbire, sür'atle, çarçabuk.
fevres	Buğday, hınta.
fevrî (fevriyye)	Düşünmeden ve âni olarak yapılan hareket.
fevt	Ölüm, mevt. * Kaybetme. Elden çıkarma. Kaçırma. Bir şeyin bir daha ele geçmiyecek şekilde elden çıkması.
fevvare	Fıskıye, su fışkırtan şey.
fevz	Kurtuluş. Zafer. Necat. Muvaffakiyet. Selâmet. ◊ Ölmek, mevt.
fevzâ	Kargaşalık. Anarşi. * Karışmış, muhtelit.
fevzaî	Anarşist. Hiç bir din ve nizam tanımayan. * Kargaşalık ve anarşi ile alâkalı.
fevzaiye	Fls: Anarşik. Kanun ve nizam tanımayan hal ve hareket.
fevzî	Kurtuluşa, fevze âit ve müteallik.
fey'	Ganimet. Harbde elde edilen mal. * Rücu'. * Haraç. * Zeval vaktinden sonraki gölge. (Bak: Fey-i zeval)
fey' (fey'a)	Her nesnenin evveli.
feya	Yahu... gibi mânaya gelir, hayret ifade eder.
feyac	Söz, kelam.
feyafî	(Feyfâ. C.) Çöller, sahralar.
feyalilaceb	(Fe-yâ lil'aceb) Hayret ve taaccüb ifâdesi için söylenir.
feyayih	(Feyhâ. C.) Genişlikler, enginlikler, boşluklar.
feyc	(C: Füyuc-Feycân) Haber getiren peyk.
feycen	Sedef dedikleri ot.
feyd	Sallanmak.
feydum	Bir nevi mâcun.
feyezan	f. Suyun çok olup taşması, çoşması. * Bolluk, fazlalık, feyiz.
feyfa'	(C.: Feyâfi) Büyük çöl, sahra.
feyfa-neverd	f. Çöl yolcusu. Çöllerde yol alıp ilerliyen.
feyh	Sıcağın şiddetlenmesi. * Koku yayılmak. * Kazan kaynamak. * Yara kanamak.
feyha	Bir nevi toprak çanak. * Genişlik, vüs'at. ◊ Geniş ve büyük olan. Engin.
feyhak	Geniş nesne.
feyhec	İçki ölçülen bardak. Şarab. Hamr. Bâde.
feyk	Tavuğun gıdaklaması. * Uzun boylu erkek. * İyi olmak.
feyl	Hamile kadının sütü.
feylak	Büyük adam. * Çok asker. Kolordu. * (C: Feyâlik) İpek böceği ve kozası.
feylekun	Kandıra dedikleri hasır otu.
feylekus	Fil kulağı dedikleri büyük yassı yapraklı ot.
feylem	Geniş, büyük nesne.
feylemanî	Cüssesi büyük olan.
feylesof	Felsefe ile uğraşan, felsefeci.
feylule	İkindiden akşama kadar olan ve mekruh addedilen uyku. (Bak: Kaylule)
feynan	Güzel uzun saçlı kişi.
feyne	Zaman. Saat.
feyruzec	Piruze dedikleri kıymetli taş.
feyşe (feyşele)	(C: Feyâşil-Fiyeş-Fiyâş) Zeker başı.
feytek	Dülger.
feyyad	Erkek baykuş. * Çok yiyen adam.
feyyal	Fil çobanı. File bakan kimse.
feyyaz	Çok feyz veren. Çok bereket ve bolluk veren. (Bak: Feyz)
feyyih	Şiddetli adam.
feyyil	Zayıf hüküm.
feyz	(C.: Füyuz) Bolluk, bereket. * İlim, irfan. Mübareklik. * Şan, şöhret. * İhsan, fazıl, kerem. Yüksek rütbe almak. * Suyun çoğalıp çay gibi taşması. Çok akar su. * Bir haberi fâş etmek. * More…
feyz ü rif'at	İlerleme, bolluk ve yükseklik.
feyz-aver	f. Feyz getiren. Feyiz veren. * Bolluk veren.
feyz-bahş	f. Feyiz ve bereket veren, feyiz bağışlayan.
feyz-dar	f. Feyizli, bol, bereketli, gür.
feyz-efza	f. Feyiz artıran, bollaştıran.
feyz-nak	f. Feyizli, bereketli, bol.
feyz-resan	f. Bolluk ve bereket getiren, feyiz bahşeden.
feyz-yab	f. Bollaşan, feyiz bulan. Feyze nâil olan.
feyza feyz	Feyiz ile dolu, bol.
feyzî	Bolluk ve berekete ait ve müteallik. Feyze mensub.
feza	(Efzâ) f. Artıran, ziyadeleştiren, çoğaltan mânâlarına gelip, kelime sonlarına getirilerek birleşik kelime yapılır. ◊ Yıldızlar arasındaki geniş boşluk. Gökyüzü. * Yer geniş More…
feza'	Korku. Havf. * Sığınma, dehalet. * Uykuda şiddetli korku ile uyanmak.
feza-neverd	f. Fezâda dolaşan, boşlukta giden.
fezaa	Yolda ve tarlada yapılan ve höyük denilen suret.
fezaî	Gökle alâkalı. Göğe âit. Geniş sahaya âit. Fezaya âit ve müteallik.
fezail	(Bak: Fazâil)
fezaze	Ahlâkı kaba ve kerih olmak.
fezd	Kan aldırmak.
fezîz	Seyelân etmek, akmak.
fezleke	Hülâsa. Netice. Öz. İcmâl. * Hesap listesinde netice.
fezr	Yarmak. * Ayırmak. * Bozup feshetmek.FEZZ: Yalnız şey. Bir kimsenin yalnız kendi başına olması. * Udûl. * Geri dönmek. * Buzağı. * Hafif.
fî	Arabçada harf-i cerrdir. Mekâna ve zamana âidiyyeti bildirir. Ta'lil için, isti'lâ için ve yine harf-i cerr olan 'bâ, ilâ, min, maa' harflerinin yerine kullanılır. Geçen More…
fi'liyat	İş olarak yapılan şeyler, işler, fiiller.
fial	Çocuk oyunudur. (Bir şeyi toprak içinde gizleyip sonra taksim edip 'hangimizin hissesinde çıkar' diye ararlar.) ◊ (Fiil. C.) Fiiller, yapılan şeyler.
fiam	Çok kalabalık olan erkekler topluluğu.
fiat	(Fî. C.) Kıymetler, değerler, bahalar.
fica	Birdenbire, ansızın.
ficac	İki dağ arasında geniş yol. (Bak: Fecc)
ficacen sübülâ	Turuk-u vâsia, geniş yollar.
ficc	Şam karpuzu. * Tam olmamış olan meyve.
fida	Dağıtmak. * Atâ etmek. Hediye veya bahşiş olarak vermek. * Bedel vermek.
fidam	(Feddâm) - Su kabının üzerine koydukları süzgeç. * Mecusilerin ağızlarını bağlamakta kullandıkları bez.
fidda	Gümüş.
fidre	Et parçası.
fidye	Herhangi bir farzından birini yerine getirmeye gücü olmayan bir kimsenin Cenâb-ı Hak'tan özür dilemek kasdı ile, verdiği para veya sadaka. * Esir veya kölelikten kurtulmak için verilen More…
fie	Kalabalık, topluluk, cemaat.
fîf	(C: Efyâf- Füyuf) Düz yer.
figân	f. Ağlayıp sızlama, bağırıp çağırma.
figân-perver	f. Feryad ettiren, bağırtan.
figâr	f. Ceriha, yara. * İncinmiş, yaralı, müteessir manalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dil-figâr  - Yüreği yaralı.
figen	f. Yıkıcı, düşürücü, atıcı.
figende	f. Yıkık, yıkılmış, düşkün.
figür	Fr. Oyuncunun hareketi. * Resim, şekil, canlı resim. * Mecaz.
fîh	(Fî-h) Onda, onun hakkında.
fihal	(Fahl. C.) İtibarlı, seçkin ve üstün kimseler.
fiham	(Fahîm ve fahm. C.) İtibar ve nüfuz sahibi kişiler, ulu kimseler.
fihhîr	Çok gururlanıp fahirlenen kimse.
fîhi nazar(un)	Şüphe edilen bir mes'ele hakkında söylenir. 'Ona bir bakmak, tetkik etmek lâzımdır' demektir.
fihr	(C: Efhâr) Destesenk dedikleri taş. * Taş.
fihris	(Fihrist) Bir dükkânda veya bir kitabın içerisinde ne bulunduğunu sıra ile gösteren liste. (Kataloğ) * (C: Fehâris) Her nesnenin aslı. * Kanun.
fiil	'(Fi'l) Müessirin te'siri. Amel, iş. *Gr: Hâdiseye veya zamana delâlet eden kelime. (Sarf bilgisinde geniş izahı vardır.) Türkçede; gelme, gitme, yazma, okuma, gezme gibi…
fiilen	Gerçekten, işleyerek, hakikatte.
fîka	(C Efavık-Efvak) İki defa sütü sağmak arasında biriken süt.
fikak (fekâk)	Halas, kurtulma. * Bir şeyin karşılığında verilen şey.
fikarât	(Fıkra. C.) Kıssalar, fıkralar, küçük hikâyeler. * Fasıllar, bölümler, kısımlar. * Cümleler, parağraflar. * Omurga kemiklerindeki boğumlar.
fikdan	Yokluk. * Bir şeyin belirsiz olması. Yitirmek.
fıkıh	(Fıkh) Derin ve ince anlayış. Bir şeyi, hakkı ile, künhü ile bilmek. İnsanlar arasındaki ilişkilerle ilgili olarak dinî hükümleri ayrıntılı delilleriyle bilmek. Müslümanlar, müslüman olmaları More…
fikr	(Fikir) Akıl. * Re'y, istek, düşünce.
fikra	Yazıda bir bahis. * Parağraf. * Kanun maddelerinden her bir kısım. * Kısa haber. * Küçük hikâye. * Omurga kemiklerinin her biri. * Bend. * Kıssa. * Gazetelerde gündelik hâdiselerin kısaca More…
fikra-hân	f. Hikâye söyliyen, fıkra anlatan.
fikren	Zihnen, fikir ile, düşünerek.
fikret	Düşünme, tefekkür, teemmül, fikir, Düşünülen şey.
fikrî	(Fikriye) Fikir cinsinden, fikirle alâkalı. Fikre âit ve müteallik.
fikriyyat	Fikir ve düşünce ile olan işler.
fil	(C.: Efyal-Füyul) Daha ziyade Hindistan ve Asya gibi yerlerde bulunan iri vücudlu, hortumlu bir hayvan.
fil suresi	Kur'an-ı Kerim'de 105. sure olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
fil vak'asi	(Bak: Ebrehe)
filahet	Çiftçilik, tarla işleri, rençberlik, çift sürmek.
filasl	(Fi-l-asl) Aslında olduğu gibi.
filcümle	(Fi-l-cümle) Ezcümle, minelcümle. Bir hayli. Emsalinden beri.
filhakika	(Fi-l-hakika) Hakikatte, esasında, hakikaten, doğrusu.
filhal	(Fi-l-hâl) Şimdi, hemen. * Bu halde. * Hadd-i zâtında.
filiz	Ağaç ve çiçek fidanı, taze sürgün. * Eritilip temizlenmemiş olan altun, gümüş,demir, bakır gibi külçe, ham maden. * Erimiş bakır.
filk	Zahmet, meşakkat. * Acib emir. * Parça.
fill	Yağmur yağmayıp ot bitmeyen yer, otsuz yer.
filmedine(ti)	(Fi-l-Medine(ti)) - Medine şehrinde.
filmesel	Misaldeki gibi, meselâ.
filo	Birkaç savaş gemisinden mürekkep donanma parçası. Donanmanın bir kısım ve bölüğü.
filozof	(Bak: Feylesof)
fils	Put, sanem.
filus	(Bak: Fülus)
filvaki'	Vâki hâle göre. Vakide olduğu gibi.
filze	(C: Fülüz-Eflâz) Parça, kıt'a.
finâ	Evin önü. Civar.
find	Dağ burnu.
finhan	Leğen dedikleri kap.
fintîse	Kurt ve kuş ağzı.
fir'avn	Mısır'da, hususan Hazret-i Musa (A.S.) zamanında Allah'a isyan edip ilâhlık dâvasında bulunan, Musa Peygamber'e inanmayan hükümdar. * İlâhlık iddia eden dinsiz, azgın ve More…
fir'avnî	f. Firavunluk. Firavun ile ilgili.
fir'avniyyet	Firavun gibi oluş, isyankârlık ile Allah'ı tanımayış. İnat ile Allah'a isyan edip halkı sapık yollara, dalâlete ve dinsizliğe sevke çalışmak.
firad	(Ferd. C.) Fertler, kişiler.
firak	(Fırka. C.) Fırkalar, partiler. * Alaylar, bölükler. * Cennetler. * Ehl-i Sünnet cemaatından ayrılan mezhebler. ◊ Ayrılık. Ayrılmak. Hicran.
firar	Kaçmak. Kaçış.
firarî	Kaçkın, kaçak.
firas	Çok fazla kırmızı nesne.
firaş	Döşek. Yatak. Yere serilen şey. Minder. şilte.
firaset	Zihin uyanıklığı. Bir şeyi çabukça anlayış kabiliyeti. Bir kimsenin ahlâk ve istidadını yüzünden anlamak. Firasetin bir nev'i, sebebini anlamadan ve ilham eseri olarak vücuda gelen More…
firaşiyet	Karılık. * Fık: Birisinin karısı oluş. Zevciyet.
firat	Ön Asya'nın en büyük nehridir. Diyadin civarında çıkar, Anadolu'nun doğu taraflarına kadar gelip Mezopotamya'yı dolaştıktan sonra Irak'ta Dicle ile birleşerek Basra More…
firavan	f. Bol, çok, ziyade, aşırı, fazla.
firaz	f. Yukarı, yüksek. * Çıkış, yokuş. * Kaldıran, yükselten, yücelten. ◊ Geniş, vâsi. * Irmak ağzı. * Sokak ağzı. * Elbise. ◊ Ayrılmak.
firazî	f. Yukarılık, yükseklik.
firbar	Ululuk, azamet. * Ardınca gelicilik, peşinden gelmek.
firc	Sır saklamayan kişi.
firdevs	Cennet. Cennette altıncı kat. * Bostan.
fireunî	Hat, minyatür, tezhib gibi güzel san'atlarda kullanılan bir kâğıt cinsi.
firezdek	(C: Ferâzık) Hamur yuvarlağı, hamur parçası.
firfîr	Menekşe.
firfira	Topaç.
firfis	Yaban sineği.
firib	f. Aldatıcı, aldatan, kandıran manasında birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dil-firib  - Gönül aldatan. Nazar-firib  - Göz aldatan.
firibende	f. Kapılmış, aldanmış.
firifte	f. Kandırılmış, aldanmış, aldatılmış.
firifte-dil	f. Gönlü aldanmış.
firişka	Bütün yelkenleri camadana vurmaksızın kullanabilmeğe münasib olan rüzgâr hakkında söylenilen bir tabirdir. Bu rüzgârın, saniyedeki sür'ati 5-12 metredir.
firistade	(C.: Firistâdegân) f. Elçi, gönderilmiş. * Peygamber.
firişte	(C.: Firiştegân) f. Mâsum, suçsuz, günahsız. * Melek. * Mc: İyi huylu kimse.
firişte-sifat	f. İyi huylu kimse, huy ve tabiatça melek gibi olan.
firk	Koyun sürüsü. * Parça.
firka	Parti. İnsan grubu. Kısım olmak ve ayrılmak. Bölük. * Tümen.
firkat	(Fürkat) İftirak. Dostlardan ve sâir sevdiği şeylerden ayrılış. Firak. Müfarakat.
firkateyn	Buharın icadından evvel kullanılan harp gemilerindendir. Bu gemiler, güvertelerinin altında bir batarya topu hâvi olup hızlı giderlerdi. Bu gemilerin üç direkleri vardı ve içlerinde More…
firma	ing. Tescil edilmiş ticarî müessese.
firnas (fürânis)	(C: Ferânis) Boynu kalın arslan. * Köylü reisi.
firs	Bir nevi ot.
firsa	(C: Firâs) hayız bezi.
firsad	Kırmızı dut. * Böğürtlen.
firsat	(Bak: Fursat)
firşat(a)	Genişlik, vüs'at. * İki ayağının arasını ayırıp genişletmek.
firsek	(C: Ferâsik) Çekirdeğinden ayrılmayan şeftali.
firtina	Şiddetli rüzgârla denizin dalgalanıp karışması. * Rüzgârın çok şiddetli esmesi.
firudest	f. Birkaç hânendenin hep bir ağızdan usûlüne uygun olarak söyledikleri nağme.
firuz	Said, hurrem, saadetli, uğurlu, muzaffer, mansur.
firuz-baht	f. Şanslı, uğurlu.
firuz-mendî	f. Galebe, zafer.
firuze	Nişabur'da çıkan açık mavi renkli ve kıymetli bir taş.
firuzende	f. Meşhur bir cins lâle.
firye	Yalan, kizb.
firzah	Göğsü geniş, etli kimse.
firzan	(C: Ferâzine) Arif. * Fen sahibi kimse.
firze	Parça.
firzel	Demircilerin demir kestikleri alet. Kayıt.
fisad	Kan alma, hacamet.
fisal	(Fasıl. C.) Ayrılmış olanlar. * Yavrunun sütten kesilmesi. * Kısa duvar. * İnsanların lehinde veya aleyhinde söz söyleyerek para toplıyan. * Ana sütünden kesilmiş hayvan yavrusu (Füslan, More…
fîsebilillah	Allah yolunda. Allah için.
fisfisa	(C: Fısfıs-Fesâfıs) Yaş yonca.
fisfise	Yonca otu.
fish	Nasârâ bayramı.
fisk	Haddini tecavüz. Günah. Haktan ayrılmak. * Fık: Allah'ın emirlerini terk ve O'na isyan etmek ve doğru yoldan sapıp çıkmak. Böyle olanlara 'fâsık' denir. ◊ More…
fisk u fücur	Allah'a isyan içinde olmak, günah işlemek.
fişki	Pislik. Çör çöp. Fazladan olan. Hayvan gübresi.
fiskil	Yarış atlarından cemeleden sonra geleni.
fiskiye	Suyu muhtelif şekillerde yukarıya doğru fışkırtan ve ekseriya havuzların ortasında yapılan borunun üzerindeki aletin adıdır. Buna, Arapçası olan fevvare denildiği gibi, Türkçe olan fışkırak More…
fisl	Ahmak.
fissa	Yonca dedikleri ot.
fissîk	Fıskı dâim olan.
fistan	Kadınların bellerinden aşağı giydikleri geniş ve uzun elbise. Ayrıca Arnavutlarla Rumların, dizlerine kadar giydikleri kırmalı elbiseye de bu ad verilir. * Direklerin güverte ıskaçalarını More…
fitam	Çocuğu veya yavruyu sütten kesme. ◊ Çocuğu sütten kesmek.
fitan	Eyer örtüsü.
fiten	(Fitne. C.) Fitneler.
fithil	Âdem Aleyhisselâm'ın yaratılışından evvel olan zaman.
fitik	(Bak: Fetk)
fitil	'Eskiden ağırlık ölçüsü olarak kullanılan dirhemin kesirlerinden biri. Dirhemin dörtte birine denk; dengin dörtte birine  Kırat; Kıratın dörtte birine Fitil denilir. * Eski Fitilli.
fitnat	Cibillî ve fıtrî ve âni anlamak ve idrak etmek. * Hikmet. * Zekâvet, basiret, tedbir, fatânet, zeyreklik. Fıtnet diye de okunur.
fitne	İnsanın akıl ve kalbini doğrudan doğruya, hak ve hakikatten saptıracak şey. * Muhârebe. * Azdırma. * Karışıklık. Ara bozmak. Dedikodu. * Küfr. Fikir ihtilâfı. * Şikak. Kavga. * Delilik. * More…
fitne-âmiz	f. Fitne çıkaran, fesat karıştıran.
fitne-cihan	f. Fitne koparan, fesat karıştıran, bozgunculuk yapan.
fitne-cu	f. Fesat arayan.
fitne-engiz	f. Fitne çıkaran.
fitne-kâr	f. Ortalığı bozmağa çalışan. Fitneci. Fesâd verici. Fitne çıkarmak isteyen.
fitr	(C: Eftâr) Açıldığında baş parmakla şehadet parmağının arası. Karış. ◊ Oruç açmak, iftar etmek.
fitra	(Fitre) Fıtrat sadakası, yaradılış atiyyesi.
fitrak	f. Atın terkisi, terki kayışı, eyerin ardındaki tasma.
fitrat	Yaradılış, tıynet, hilkat. (Bak: Evamir-i tekviniye)
fitraten	Yaradılıştan, fıtrî olarak.
fitre	İmtihan. * Belâ, musibet. ◊ (Bak: Sadaka-i fıtır)
fitret	(Bak: Fetret)
fitrî	Doğuştan, yaradılıştan, fıtrata âit ve müteallik. Hayat kanunlarına uygun.
fityan	(Fetâ. C.) Delikanlılar, yiğitler, bahadırlar, gençler, mertler.
fitye	(Fetâ. C.) Gençler. Genç yiğitler.
fizar	f. Ağlayıp inlemek. Sesli ağlamak.
fizr	Koyun sürüsü. * Yaşlı, ihtiyar kimse.
fizyoloji	Doku ve organların vazifelerini ve bu görevlerin nasıl yapıldığını inceleyen ilim kolu.
fizza	Gümüş.
flama	Mızrak ve süngü ucuna takılan, gemi direğine çekilen ince bayrak.
flandra	Harp gemilerinin ve bilumum beylik gemilerin grandi direklerine çekilen ensiz ve uzun şerit sancaklar.
fobi	(Fobya) Fr. Bâzı hal veya şeylere karşı duyulan hastalık halindeki korku.
fonoğraf	Fr. Gramofonun ilk şekli. Ses cihâzı. Sesi alıp tekrar veren âlet.
forma	Fr. Cüz. Kısım. Parça. * Şekil. Biçim. Askeri nişan. Rütbe işareti. * Bükülünce 8, 16, 32 sayfa olan kitap dizgisi.
formalite	Fr. Resmi işlerin gerektirdiği muameleler.
forsa	Buharlı gemilerin icadından evvel yelkenli gemilerde kürek çekmeğe mahkum harp esirleri.
fosil	'Fr. Eski jeolojik devirlerde toprağa gömülerek kalmış bitki, hayvan; bunların parçaları veya izleri.'
foştina	Eskiden Tuna nehrinden istifade edenlerden alınan su resmi.
foya	İtl. Gizli oyun, hile. Göz boyacılığı, sahtekârlık. * Elmasların yuvalarında yatağına konulan ince madeni yaprak.
frengistan	f. Avrupa, garb âlemi, batı memleketleri.
frenk	Avrupalı. Fransız.
frenk sakali	Eskiden frenkleri taklid suretiyle bırakılan sakal hakkında kullanılan bir tabirdi. Çeneye gelen kısım uzunca bırakılıp, yukarı tarafları kısa kesilen veya traş edilen sakal demektir.
frenkvâri	f. Frenk gibi.
fua	Keler, kertenkele. * Her nesnenin evveli. * şiddetli koku. Güzel koku.
fuad	Kalb, gönül, yürek.
fuadî	Gönül ve kalble alâkalı.
fuak	Can çekişme. * Midenin çekilip toplanması. * Hıçkırık.
fuala	(Fâil. C.) Fâiller, özneler, işi yapmış olanlar.
füc'e	Ansızın, birdenbire.
füc'eten	Apansızın. Birdenbire. Ansızın. Hiç beklenmedik anda.
füccar	(Fâcir. C.) Günahkârlar. Açıktan günah işleyenler.
fücle	Turp.
fücre	Suyun çıkıp aktığı yer.
fücur	Günah. Zina. Namusları pây-mâl etmek gibi şeytanî iştiha. Dinsiz ve ahlâksızların durumu.
fudala	(Fazıl. C.) Faziletliler. Fâzıllar.
füds	(C.: Fedese) Örümcek.
füfs	Kırman dağlarında bulunan bir taife.
fügen	f. Yıkıcı, atıcı, düşürücü.
fuhş	Edeb ve terbiyeye uymayan hareket. * Haddini aşmak. Çirkin, kötü. İş ve sözde taşkınlık. Haram. * Çok günah ve çok fena bir fiil olan zina.
fuhşiyyat	(Fuhş. C.) Çok çirkin işler, günahlar.
fuhul	(Fahl. C.) Büyük âlimlerin ileri gelenleri. Emsalinden üstün olanlar. (Bak: Fahl)
fukaha	(Fakih. C.) Fakihler. Fıkıh âlimleri. (Bak: Fıkıh)
fükahet	(C.: Fükâhât) Hoşa giden söz, lâtife, şaka, mizah.
fukara	(Fakir. C.) Yoksullar, fakirler.
fukara-perver	f. Fakire bakan. Fukarayı koruyan.
fukka'	Ekseriya şerbet içilen kap. * Yağmur suyunun üstünde olan kabarcık ve köpük.
fukm	(Fukum) Çene.
fuku'	(C: Faki) Çok sarı olmak. * Safi olmak.
fükuk	Yaşamak. * Kocalmak, ihtiyarlamak. * Ayrılmak.
fukve	(C: Fukâ) Ok gezi.
ful	Bakla. Fasulye.
fulad	Çelik.
fülc	(C: Füluc) Fevz ve zafer. * Yarık.
fülfül	(C: Felâfil) Karabiber.
fülgur	Kuzukulağı dedikleri ot.
fülk	Gemi, sandal, kayık.
fülleyk	Bir şeftali cinsi.
füls	(Fels) Mangır, akça, pul.
fülû'	Yarıklar.
fülus	(Fels. C.) Bakır paralar. * Balık pulu.
fum	Buğday.
fündak	Hesap defteri.
funduk	Fındık. * Misafirhane, han. Otel.
fünuk	İnat etmek.
fünun	(Fen. C.) Fenler, ilimler. (Bak: Fenn)
für'al	Sırtlan eniği.
fürade	Yalnızlık.
fürafür	Kulağı yırtık kişi.
furag	f. Işık, ziya, parıltı.
füraga	Nutfe, meni.
fürakis	Galiz ve şiddetli nesne.
fürat	Tatlı su. * Fırat Nehri.
fürayik	(C: Ferâyık) Yumuşak bedenli güzel yiğit.
fürce	Medhal, girecek yer, boşluk, açıklık, çatlaklık.
fürfur	Semiz, besili koç. * Bir kuşun adı.
fürhüd	Arslan eniği. * Yüzü güzel oğlan. * Kaba şiş.
furkan	Hak ile bâtılı birbirinden ayıran. İyi ile kötüyü, doğru ile yanlışı farkedip ayıran. * Kur'an-ı Kerim. * Kur'an-ı Kerim'in 25. suresinin ismi.
fürkan	(Bak: Furkan)
fürkat	(Firâk) Ayrılık.
fürraa	Kalem silmekte kullanılan bez.
fürre	Katılık, şiddet. * Evvel.
fürs	şark kavimleri. (Bak: Fars)
fursa	(C: Furus) İçmek, şirb. * Nöbet.
fursat	Müsait an, elverişli durum, uygun zaman, elden kaçırılmayacak faydalı hâl veya vakit. Nöbet.
fursat-cû	f. Fırsat bekleyen, fırsat arıyan.
fursat-yâb	f. Eline fırsat geçen, fırsat bulan.
fürsiyyat	Fars dili ve edebiyatı bilgisi.
fürtum	Pabuç burnu.
fürtuse	Hınzır burnu.
füru	f. Aşağıda. Âciz. Beceriksiz. Geride kalmış... mânaları ifade eder, kelimenin önüne veya sonuna getirilerek ek olarak kullanılır.
füru'	(Feri'. C.) Bir kökten ayrılmış kısımlar. Dallar. Budaklar. * Bir sülâleden gelmiş torunlar. Çocuklar. * Fık: Cüz'î hüküm ve kaideler. Ahkâm-ı cüz'iyye.
füru-berde	f. Öne eğilmiş, aşağı eğilmiş.
füru-mande	f. Yorgun. bitkin. * Şaşkın, şaşırmış. * Âciz, beceriksiz. * Aşağıda, geride kalmış olan.
füru-mandegî	f. Yorgunluk, bitkinlik. Beceriksizlik.
füru-nihade	f. İndirilmiş, tenzil edilmiş.
füruat	Kökten ayrılan kısımlar. Füru'lar. Esastan olmayıp geniş bilgide ortaya çıkan mes'eleler.
füruc	Çatlaklık, yarık. * Geçit, kapı. * Boşluk. * Ayıp, kusur.
furude	f. Alçaklık, âdilik, hasislik. * Kavrulmuş, yanmış. * Alçak, âdi, deni, hasis.
fürug	Işık. Ziya. Aydınlık. Nur.
fürug-efşan	f. Işık saçan.
füruht	f. Satım. Satış.
füruhtar	f. Satıcı.
füruk	(Fark. C.) Farklar. Ayırma vasıfları. Alâmetler.
fürun	Ekmekçi fırını.
füruş	(Firaş. C.) Döşemeler. Yerlere serilen örtüler. * Yataklar. ◊ f. Satan. Satıcı.
fürusî	f. İyi binici, ata iyi binen.
fürut	(C: Efrât) Haddini tecavüz eden. * İsraf. * Zayi. * Yüksek mevzi.
füruz	f. Parlatan. Nurlandıran.
füruzan	f. Parlak, parlayıcı, parlayan.
fürza	Irmak kenarından başka yere su gitmesi için açılan gedik. Deniz kenarında gemilerin durmasına mahsus yer. Liman.
fürzel	Sırtlan eniği.
fürzum	Yuvarlak ağaçtan yapılıp, üstünde bir şey yontmağa mahsus dülgerler örsü.
fus'ul	Akrep. Yaramaz, kötü kimse.
füsa	Yellenmek.
füsafis	Keneye benzer murdar kokulu bir böcek. * Tahta kurusu.
füşag	Sarmaşık otu.
fusaha	(Fasih. C.) Fasih kimseler. Güzel ve usule uygun konuşabilenler. Güzel söz söyleme kabiliyetinde olanlar.
füsat	(Füstât) Kıl. Büyük çadır. * Kapıya asılan perde. * Cemaat. * Mısır'da bir mahallin adı.
füseha	(Bak: Fusaha)
füseyfisa	Küçük boncuk taneleriyle veya taş ve cam parçalarıyla süslenmiş satıh.
füsham	Göğsü geniş olan.
füshat	Vüs'at, genişlik, açıklık.
füshat-kede	f. Geniş yer.
füshat-serây	f. Geniş yer, geniş saray.
füshat-zâr	f. Geniş yer.
fussilet	(Fasıl. dan) Ayırd edilmiş, izâh ve tafsil edilmiş.
fussilet suresi	Kur'an-ı Kerim'in 41. suresidir. Mekkî'dir. Secde, Sure-i Akvat ve Mesabih Suresi de denir.
fustat	(Fistat) Göçebelerin kıldan yapılan çadırı. Büyük çadır. * Kapıya asılan perde. * Cemaat.
füsuk	(Fısk. dan) Yalancılık. Doğruluk ve itatten ayrılmak. Sıdk u taatten huruc.
fusul	(Fasıl. C.) Fasıllar. Mevsimler. Bölükler. Kısımlar.
füsul	(Bak: Fusul)
füsun	f. Şaşırtıcı, hayret verici ve kendine cezbedici bir güzellik. * Büyü.
füsunger	f. Sihirbaz.
füsunkâr	f. Büyüleyici. Cezb ve celbedici. Hayranlık verici.
füsunperver	f. Büyüleyici, hayranlık verici, cezbedici, celbedici.
füsunsâz	f. Büyüleyici, câzibedâr.
füsürde	f. Donmuş, sertleşmiş. Müncemid.
füşürde	f. Direnen, inad eden, ısrar eden.
füşürde-kadem	f. Ayak direyen, inad eden, ısrar eden.
fusus	(Fass. C.) Yüzük taşları. (Bak: Fass)
füsus	Nükte, maskaralık. ◊ f. Eyvah! Yazık!
füşv	Aşikâre ve zâhir olmak. Görünmek.
futa	f. Hamamlarda kullanılan bir kumaş cinsi. * Peştemal. Havlu.
fütade	(C.: Fütâdegân) f. Mübtelâ, tutkun. * Biçare, zavallı. * Düşkün, düşmüş.
fütaha	Hükmetmek.
fütan	f. Düşen, düşerek.
fütar	Kesmez kılıç.
fütat	Parçalanmış ve dağılmış olan şey. * Her nesnenin ufağı, parçası.
fütl	(Eftel. C.) Kolları göğsünden uzak olan kimseler.
futr	(Fitre) Yaratmak, halk.
füttak	(Fâtik. C.) Fırsat buldukça adam öldürenler.
fütuh	(Feth. C.) Fetihler. * (C: Fütuhât) Açılmak. * Yardım. * Lütf-u İlâhîye ulaşmak. * Zafer. Galibiyet. * Açıklık. Gönül ferahlıkları.
fütuhat	(Fütuh. C.) Fetihler, zaferler, galibiyetler.
fütun	İmtihan ve tecrübe etmek. * Birbiri ardınca mihnete ve şiddete düşmek.
futunc	Yarpuz denilen ot.
futur	(Fatır. C.) Yarıklar. Çatlaklar. ◊ Büyük ve beyaz mantar.
fütur	Yeis. Ümidsizlik. Usanç. * Zaaf. * Keder, gam. * Gevşeklik.
fütüvvet	Dostlara afv ve safh ile muamele. * Yiğitlik. Cömertlik. Lütuf ve ihsankârlık. * Kerem ve seha. * Soy temizliği.
fütüvvet-mend	f. Elaçıklık, cömertlik.
füus	(Fe's. C.) İki yüzlü baltalar.
füvak	(C: Efâvık) Hıçkırık.
füveysika	Fare.
füvfe	(C: Füvek) Pamuk. * Tırnakta olan beyazlık. * Hurma çekirdeği içinde olan beyaz tane. (Hurma ağacı ondan biter). * Çekirdek içinde olan yufka kabuk. * Şey.
füvh	(C: Efvâh) Hoş koku.
füvk	(C: Efvâk) Ok gezi. * Rum meliklerinden birinin adı.
füvle	(C: Füvel) Bakla. * Sırtlan eniği.
füvm	Buğday. Hınta.
füvr	Geyik.
füvve	Kızıl boya dedikleri damarlar.
füvvehe	Irmak ağzı. * Sokak ağzı.
füyak	Su kuşlarından uzun boyunlu bir kuş.
füyul	(Fil. C.) Filler.
füyuz	(Feyz. C.) Feyizler. İnâyetler. Keremler. * Suyun çoğalıp taşması. * İnsanın içindeki gizli şeyleri saklamayıp izhar etmesi. * Bir haberin fâş ve şayi' olması.
füyuzat	Feyizler. İnayetler. Füyuzlar. Mânevi tecelliler.
fuzala	(Bak: Fudala)
fuzaz	Ayrılmış ve dağılmış nesne.
fuzla	(Müe.) Daha, en faziletli. Çok faziletli.
füzud	f. Çoğaltan, ziyadeleştiren, artıran. Muhabbet-füzud: Muhabbet artıran, sevgi artıran.
fuzuh	Gizli işlerin zahir olup açığa çıkması.
fuzul	(Fazl. C.) Fazla şey. Lüzumsuz söz.
füzul	(Fazl. C.) Ganimetten artıp taksimi mümkün olmayan şey.
fuzulat	Ziyade olup işe yaramayan şeyler. Fazlalıklar.
füzulat	(Bak: Fuzulât)
fuzulen	Yersiz, usulsüz, haksız olarak.
fuzulî	Fazladan olup boşu boşuna söylenen söz. İşe yaramayan. Boşu boşuna. * Boşboğaz. Ahmak. Vazifesinden hariç lüzumsuz şeye teşebbüs eden. * Haksız olarak fiile çıkarılan iş. * Fık: Şer'î More…
füzun	(Efzun. dan) f. Çok. Fazla.
füzun-ter	f. Pek fazla, pek çok.
füzunî	f. Fazlalık, aşırılık, ziyadelik, çokluk.
gabane	Kişinin fikir ve tedbirinin zayıf ve eksik olması.
gabari	Fr. Kara nakil vasıtalarındaki yükün yükseklik ölçüsü.
gabavet	Ahmaklık, anlayışsızlık, bönlük, kalın kafalılık. (Fıtnetin zıddı)
gabb	Sıtmanın gün aşırı tutması.
gabe	Sık ormanlar, balta girmemiş koru ormanı.
gaben	Rey ve tedbirin zayıf ve eksik olması.
gaber	Büyük meşakkat.
gabere	Ağaçlık yer. * Bir şey üzerine çökmüş toz.
gabes	Karanlık gece. * Biraz bulanık renkte olan beyazlık.
gabeş	(C.: Agbâş) Gecenin sonu.
gabgab	(C.: Gebâgıb) Çifte gerdan çene altı. Şakak.
gabî	Ahmaklık eden, budalalık eden. ◊ Anlayışsız, ahmak, bön.
gabîbe	Sabah sağılan koyun sütünün üzerine akşam yine sağıp, ertesi güne bekletilip ekşiyen süt.
gabin	Aldatıcı, hilekâr, alışverişte hile eden.
gabir	İstikbal. * Gr: Gelecek zaman. * Kalan.
gabîse	Keş ile karıştırılmış yağ.
gabît	(C: Gubut) Çukur yer. * Bir dere ismi. * Üstüne mıhfe bağlanan çok kuvvetli hayvan.
gabiyy	Zekâsı az olan. Geri zekâlı.
gabn	Alışverişte hile ile çok kazanmak. Haram olan alışveriş. ◊ Aldatmak. Hud'a. * Noksan etmek, noksanlaştırmak.
gabr	Bâki olmak, ebedi olmak. * Memede kalan süt bakiyyesi.
gabra	Yeryüzü, toprak, arz. * Nebat envâından bir nev'i. * Kuraklık, kıtlık. * Çok tuzlu. * Toprak rengi.
gabs	Karıştırmak.
gabt	Koyun semiz mi diye el ile yoklamak.
gabta	(Bak: Gıbta)
gabye	Büyük taneli olan şiddetli yağan yağmur.
gad	(Gadâ, gaden) Yarın, ertesi. ◊ Gelen, gelici.
gada	(Gazâ) (Gadat. C.) Dağ armudu ağaçları. Dikenli ağaçlar. * Ateşi uzun müddet devam eden seksek ağacı. ◊ Öğle yemeği. (Bak: Gıda)
gadab	(Bak: Gazab)
gadair	(Gadire. C.) Saç örgüleri.
gadak	Çok fazla, bol, kesir.
gadarîf	(Gudruf. C.) Kıkırdak kemikleri, kıkırdaklar.
gadat	Sabahın erken zamanı. Sabah vakti.
gaddar	Kahredici, öldürücü. Ahdine vefâ etmeyip hıyânet eden. Hâin, zâlim, çok zulmeden.
gaddarane	f. Acımadan, merhametsizcesine, zulmedercesine.
gaddare	Arapların cenbiyesine benzer pala nev'inden bir silâh.
gade	Bedeni yumuşak olan kadın.
gaden	Yarın, yarınki gün.
gadir	(A, uzun okunur) Gadreden, fenalık eden, zulmeden, hıyanet eden.
gadîr	Durgun su, gölcük, sel suyu birikintisi.
gadîre	(C: Gadâir) Saç örgüsü. * Çulha çukuru.
gadirî	(Gadiriyye) Gölde yaşayan hayvan veya bitki.
gadiyye	(C.: Gadiyyât) Tan ağarmasıyla güneş doğması arası, sabahın erken saatleri.
gadn	Sarkık ve sülpük olmak.
gadr	Hâinlik, vefâsızlık, merhametsizlik. Muâmelede aldatmak.
gadrdîde	f. Gadir görmüş, kendisine haksızlık edilmiş olan.
gadve	Sabahtan öğle vaktine kadar yürümek.
gaf	Fr. Beceriksizce ve yersiz söz yahut davranış. ◊ Ağaç cinslerinden bir nevi.
gafa	Her şeyin kemi ve yaramazı. * Toza benzer bir âfet. (Hurma koruğunun üstüne gelip olgunluktan men'eder ve lezzetini bozar.)
gafak	Yağmurun yavaş yavaş yağması.GAFER (Gufâr)Ğ: Kadının baldırında, alnında veya başka yerinde olan kıl.
gaffar	(Gufran. dan) Günahları örten, günahları bağışlayıcı. Mağfireti çok. * Kullarının günahlarını afveden.
gafî	Her şeyin kemi, yaramazı, kötüsü.
gafil	Dikkatsiz, iyi düşünmeyen, uyanık olmayan. Haberi olmayan, ihtiyatsız, başına geleceği önceden düşünmeyen. Allah'ı unutan. Kendi gayr-ı meşru zevkine dalan. (Günde bir taşı binâ-yı More…
gafilâne	f. Körü körüne, ihtiyatsızca, dalgınlıkla. Gafilcesine.
gafilen	Habersizce, gafil olarak.
gafir	Mağfiret eden, kusurları örten, afveden Allah (C.C.)
gafîr	Çok fazla, sayısız, kalabalık. * Örten, etrafını çeviren. * Umumi. * Boyun, boğaz ve kafada olan tüyler.
gafir-üz zenb	f. Günahları örtüp afveden, suçları bağışlayan Cenab-ı Hak (C.C.)
gafis	Kara ağaç.
gafk	Hücum etmek, vurmak. * Birbiri ardınca cima etmek.
gaflet	Dikkatsizlik, endişesizlik, vurdumduymazlık. En mühim vazifeyi düşünmeyip, Cenab-ı Hakk'a itaat gibi işleri bilmeyip, başka kıymetsiz şeylerle uğraşmak. Nefsine ve hevesâtına tâbi olarak More…
gafleten	Dalgınlıkla, gaflet eseri olarak.
gafr	Örtmek, setr etmek. * Menazil-i kamerden üç küçük yıldız.
gaful (gafle)	Aldanmak. * Terk etmek. * Belirsiz ve idraksiz olmak.
gafur	(Gaffar ile aynı mânadadır.) Çok mağfiret ve merhamet eden, suçları en çok afveden.
gafve	Azıcık uyumak.
gâh	(Geh) f. Yer. (Yer ve zaman bildiren 'ek' dir.)
gâh bâ-gâh	f. Zaman zaman.
gâh bâşed gâh nebâşed	Bazı olur, bazı da olmaz.
gaheb	Gaflet.
gâhî	(Gehî) Arasıra, zaman zaman.
gahvare	f. Beşik.
gaib	Göz önünde bulunmayan, hazırda olmayan. Kaybolmuş olan. Görünmeyen âlem. * Gr: Üçüncü şahıs, hazırda olmayan kimse.
gaibâne	f. Hazırda görünmeksizin, yüzyüze olmadan. Gizliden.
gaile	Dert, sıkıntı, baş belâsı. Tasa, zor iş. * Düşünce.
gair	Gayret. * İnsan topluluğu.
gait	Necaset, neces, insan pisliği. * Çukur yer. Düz ve geniş yer.
gaiyye	Bir şeyin sebeb ve neticesini ileri süren felsefe mesleği. * Maksad ve gayeye âit. Son ile alâkalı. Gaye, maksad ve neticeye mensup ve müteallik. (Fr. Finalizm)
gaiz	Kızgın, öfkeli, gayzlı.
gaiza	Yere batan sular, eksilen su. * Bir malın değerinin eksilmesi, azalması.
gak	Karga sesi.
gakfeka	Doğan sesi.
gal	(C: Gılâl) Ağaçlı çukur yer. * Muz ağacı. * Selem ağacının bittiği yer. * Bir ot cinsi. ◊ (Gâle) f. Uzak, baid, ırak.
gala	Yüksek kıymet, pahalılık. * Bir şeyin haddini aşması.
gala (galeyân)	Kaynamak.
galak	(C: Ağlak) Kapı kilidi.
galaka	Deri dibâgat ağacı.
galal	(Gılâl) (Galle. C.) Zahireler. Mahsuller. * Akarât kiraları.
galan	Çok susayan, çok susamış olan.
galat	Hata. Yanlış. * Kaideye uymaz söz.
galat-gû	f. Yalan yanlış söyleyen.
galat-nüvis	f. Yalan yanlış yazan, yanlış tesbit eden.
galatat	Galatlar, hatalar, yanlışlar.
galba	Ağaçları gür ve sık olan koruluk, bahçe. * Pek yüksek ve büyük tepe.
galc	Azgınlık. * Su içtikten sonra dil ile yalanmak. * Atın yelmeyip bir tarzda yürümesi.
galeb	(Galb) Üstünlük. Yeğinlik.
galebe	Üstün gelmek. Yenmek. Bozmak. Çokluk. * Bastırmak. * Yeğin olmak.
galebe çalmak	Galib olmak, üstün gelmek.
galel	(C.: Eğlâl) Koruluktan akan su. * Susuzluk.
galeri	Fr. San'at eserinin sergilendiği salon veya koridor. * Tiyatroda seyircilere ait balkon. * Üstü örtülü uzun yer. * Yer altında açılmış uzun, dar yol.
gales	Gecenin sonunda olan karanlık.
galet	Hesapta yanılmak.
galeyan	Kaynayış. Çoşup taşmak. Yerinde duramamak. * Tuğyan ve azgınlık.
galfak	Geniş, vâsi. * Yumuşak. * Su içinde yetişen yassı yapraklı bir ot. * Kurbağa yosunu.
galgale	Sür'atle gitmek. * Gecenin gitmesi. * Haber vermek.
galî	Pahalı. Kıymetli. Ağır. * Haddini tecâvüz eden, haddini aşan.
galib	Üstün. Yenen. Mağlub eden. Ekser.
galiba	Tahminen. Çok zaman. Her halde. Galiben, ekseriyetle.
galibane	f. Muzaffer ve galib olana yakışacak şekil ve surette.
galiben	Ekseriya. Çok zaman. Üstün olarak. Tahmin olduğu üzere.
galibiyyet	Üstünlük. Yenmek. Mağlub etmek.
galif	Gön ve deri dibâgat etmekte kullanılan bir ot.
galil	(C: Gılâl) Güneşin harareti. * Susuzluk harareti. * Kin, hased. * Devenin yulafına karıştırıp yedirdikleri hurma çekirdeği.
galis	Arpa ve buğday karışımından yapılan ekmek.
galîs (gals)	Kenger otu.
galiye	Galeyan eden. * Değerinden çok pahalı. * Misk ve amberden yapılmış meşhur koku. * Hoş kokulu kıymetli madde.
galiye-bâr	f. Güzel kokulu şey saçan.
galiye-dân	f. Güzel kokulu şeylerin muhafaza edildiği kap, mahfaza.
galiye-gun	f. Güzel siyah renkli.
galiyun	Çoban mayası.
galîz(e)	Çirkin. * Terbiye dışı. * Yoğun. Kaba. * Kokmuş madde.
galk	Kapıyı kapamak, kapıyı kilitlemek.
gall	Girmek, sokmak, akmak. * Boynunu, elini zincir ile bağlamak. * Hâinlik yapmak. Hıyanet etmek. * Ganimet malından hırsızlık etmek.
gallat	(Galle. C.) Mahsuller, zahireler. * El emekleri, çalışmanın semereleri. * Ev kirası gelirleri.
galle	Mahsul geliri. Ekin, irat, gelir. * Akarât kirası. * Hammaliye kirası. * Susamak.
galle-dan	f. Tahıl anbarı, zahire deposu.
galle-füruş	f. Zahireci, zahire ve hububat satan.
gals	Karıştırmak. * Lâzım olmak. * Cür'et etmek.
galsame	Solungaç. Suda yaşıyan hayvanların nefes alma organları. * Gırtlak ağzı, hançere. * Boğaz deliğinin başlangıcı.
galtan	f. Yuvarlanan, tekerlenen.
galtîde	f. Tekerlenmiş, yuvarlanmış.
galuta	(C: Gulutât) Kişiyi zora düşüren meseleler.
galva'	Yiğitliğin başlangıcı. * Gençlik sür'ati.
galve	(C: Galevât) Bir okatımı miktarı yer.
galyot	Baş ve arka tarafları birbirinin aynı olan eski cins bir gemi.
gam	f. Köy, karye. * Hatve, adım. * Ayak, kadem. ◊ (Bak: Gamm)
gama	Örtmek, setretmek.
gama' (gimâ)	Ev örtüsü, çatı.
gamaim	(Gımâme. C.) Hayvanların, yem yemelerini veya ısırmalarını önlemek gayesiyle ağızlarına takılan torba gibi şeyler.
gamak	Rutubet, ıslaklık. Rutubetli hava.
gamam(e)	Bulut. Beyaz bulut. * Örtmek.
gamare	Bönlük, ahmaklık, bilmezlik.
gamas	Göz pınarından akan irin ve çapak.
gamaza (gumuza)	Çukur, çukurluk. * Sözün anlaşılmasını zorlaştırmak.
gamc	Suyu sora sora içmek. * Deve yavrusunun anasının karnı ve ayaklarının altına gelmesi.
gamce (gumce)	Kabın dibinde kalan su.
gamd	Zarf, mahfaza. Kın.
gamem	Saçın, alnı ve başı örtmesi.
gamet	Cinsiyet hücresi.
gamez	Malın ve davarın kemi ve küçüğü.
gamgama	Haykırma. Muharebe edenlerin bağırtısı. * Kalb dinlendiğinde işitilen ses. * Sözü, belirsiz söylemek. * Kalbin bulunduğu yer.
gamic	Huy ve tabiatı doğru ve istikametli olmayan.
gamide	Yemen'de bir kabilenin adı.
gamîl	Tüyü gitmiş yumuşak deri.
gamîm	Yoğurt yapmak için kaynatılan süt. * Yoğurt.
gamîn	f. Tasalı, hüzünlü, kederli, gamlı. ◊ Yumuşak.
gamir	Ekilmemiş, terkedilmiş ıssız yer. * Faydalanılmamış şey. * Mamur olmayan harap yer. ◊ Kurumamış yeşil ot.
gamîs	Üstü kuru, altı yaş olan ot. * Ağaç ve otların arasında olan küçük su arkları.
gamiz	Anlaşılmaz, anlaşılması güç. * Kapalı ve karışık söz. * Çukur yer. * Zayıf kişi.
gamiza	Kolay anlaşılmayan ince mes'ele. Derin. * Mâruf ve mütebeyyin olmayan hesab.
gamîze	Akıl zayıflığı, ahmaklık, geri zekâlılık.
gaml	Tüyünü yolmak için deriyi dürüp gömmek.
gamm	Keder, tasa, dert, elem, kaygı.
gamm-abad	f. Keder ve hüznü bol. Gamlı.
gamm-alud	f. Kederli, gamlı, hüzünlü, kaygı veren.
gamm-feza	f. Kederi artıran, hüznü çoğaltan.
gamm-gîn	f. Kederli, hüzünlü, gamlı.
gamm-güsar	f. Teselli veren, gam ve kederi defeden dert ortağı. Arkadaş.
gamm-güsâr	f. Teselli veren, hüzün ve kederi defeden.
gamm-hane	f. Hüzün ve tasa yeri. * Mc: Dünya.
gamm-har	f. Kederlenen, hüzünlenen, tasalanan.
gamm-nisar	f. Hüzün veren, kederli eden.
gamm-penah	f. Tasalı yer, kederli yer. Kederin, tasanın sığındığı yer.
gamm-perver	f. Keder veren, hüzünlendiren, gam artıran.
gamm-zede	f. Kederli, hüzünlü, gamlı, tasalı.
gammaz	Birisine iftira ederek zarar veren. Münafık, fitneci. * Adamın ayıplarını arayıp gizli şikâyet eden. * Tersane kethüdalarına mahsus altı çifte kayık.
gammazane	f. Fitnecilikle, gammazlıkla, koğuculukla.
gammaziyyet	Koğuculuk, fitnecilik, gammazlık.
gamn	Yumuşaklık.
gamr	Derinlik, suyun derinliği. Çok su, büyük deniz. * Uzun, geniş libas. * Cehalet, gaflet. * Şiddet.
gamre	(C.: Gamerât) Tecrübesizlik, görgüsüzlük, anlayışsızlık. * İzdiham, kalabalık. * Fenalığa dalmak. * Şiddet. * Zahmet.
gams	Suyu şiddetli içmek. * Bir şeyi hakir görmek, birisine iftira etmek. * Nimete şükretmemek. * Göz yummak. ◊ Yıldız kayması. * Suya dalmak.
gamt	Minnetsiz ve şükürsüz olmak. * Horlamak, hakir görmek. ◊ Çok yemekten dolayı midenin şişmesi. * Ağırlık olmak.
gamtaş	Gözü zayıf gören.
gamus	Şiddetli emir. * Süngü ile vurup, ucunu diğer taraftan çıkarmak. * Karnındaki yavrusu belli olmayan deve. ◊ f. Manda, kömüş.
gamuz	İtham olunan, töhmet altında bırakılan. * İçinden kan giden dişi deve.
gamz	(C.: Gamuz) Göz yummak, gizli olmak, yumuşak muamele etmek. * Kolay görerek ihmal etmek. * Çukur yer. ◊ Kaş ve gözle işaret, göz kırpmak. * Çene veya yanak çukurluğu.
gamze	Süzgün bakış.
gamze-figen	f. Gamze saçan, süzgün süzgün bakan.
gân	f. Cemi' yapmak için, sonu 'e' sesi ile biten kelimenin sonuna gelir bir 'ek' tir. Meselâ: Bendegân  - f. Hizmetçiler, bendeler.
gana	Kifayet, kâfi gelme. * Menfaat, fayda.
ganaim	(Ganimet. C.) Harpte ele geçen mallar. Ganimetler.
ganbot	Yapısı küçük olmakla beraber, nisbeten ağır toplarla mücehhez harp gemisi.
gâne	f. Bazı sayıların sonlarına eklenerek 'lik' halinde sıfatlar yapılır. (Meselâ: Cihâr-gâne: f. Dörtlük.)
ganec	Koca. * şeyh.
ganem	Koyun.
ganes	Su içtikten sonra teneffüs etmek.
gang	ing. Haydut çetesi.
ganî	Zengin, kimseye muhtaç olmayan, elindekinden fazla istemiyen. Varlıklı, bol.
ganim	Ganimet alan.
ganimen	Ganimet almış olarak.
ganimet	Harpte düşmandan alınan mal. * Çalışmaksızın ele geçen nimet.
ganimîn	Harbe bizzat iştirak edip, ganimet almağa hak kazanan muzaffer mücahidler.
ganiye	Çok hoş, çok lâtif. * Kadın şarkıcı. * Zengin kadın veya kız.
ganm	Kabile ismi.
gannac	(Gunc. dan) Çok işveli, çok nâzik.
ganyan	Fr. At yarışında birinci gelen.
gar	Mağara. İn. Kehf. * Defne ağacı. * Gayret. * Fesad. * Tren istasyonu. * Tıb: Beden âzalarında olan cep gibi çukur yer. ◊ (Ger) f. Kelimeye eklemekle nisbet veya fâillik mânası More…
garabet	Yabancılık. Gariblik. * Tuhaflık. * Âcizlik, beceriksizlik. * Gizli olmak. Hilaf-ı âdet olmak. * Iraklık. * Edb: Ne demek olduğu herkesçe anlaşılmayacak kelime ve tabirlerin söz arasında More…
garabet-cu	f. Tuhaf şeylere meraklı olan, garip şeyler arayan.
garabet-nüma	f. Yabancılık çeken. Garip, tuhaf.
garabîb	Katı, siyah şey. * Koyu renkli.
garabil	(Gırbâl. C.) Delikleri iri olan elekler, kalburlar.
garabin	(Gırbân. C.) Kargalar.
garaib	(Garib. C.) Acaib şeyler. Hayret edilecek şeyler. Tuhaflıklar.
garaibat	(Garâib. C.) Garib ve şaşılacak şeyler. Alışılmadık, tuhaf ve acaib nesneler.
garaibperest	f. Garib, tuhaf şeylere çok düşkün olan ve çok seven.
garak	Suya batmak.
garam	Helâk. Mahv. * Aşk. Sevdâ. şiddetli arzu. * Hedef.
garamet	(C.: Garâmât) Diyet ve borç gibi şeyleri ödeme. Resim, vergi.
garameten	Herkese eşit olarak, taksim ederek, paylaştırarak, hakkına göre.
garan	Tavşancıl kuşunun erkeği. * Açlık. * Zayıflık.
garare	(C: Garâyir) Büyük kıl çuval, harar. * Gafil olmak.
garat	(Gâret. C.) Yağmalar. Çapulculuklar.
garayir	(Garâre. C.) Büyük kıl çuvallar, hararlar.
garaz	(C: Ağraz) Maksat, niyet, gaye, kasıt. Kötü niyet. Kin. * Ok atılan nişan. * Izdırab. Acı. * Zelillik.
garaz-alud	f. Garezi, hususi bir maksadı olan.
garaz-kâr	f. Düşmanlıkla, eden, hased eden, kin güden.
garazen	Düşmanlıkla, garez ederek.
garazkârane	f. Hased ve düşmanlıkla.
garb	(C: Gurub) Güneşin battığı taraf. Batı. * Sığır derisinden yapılan büyük kova. * Sakaların su koydukları büyük tulum. * Atıldıktan sonra bulunmayan ok. * Yürügen at. * Nasır acısı (gözde More…
garben	Batıdan, garb cihetinden, batı tarafından.
garbî (garbiyye)	Batı ile alâkadar, Avrupa'ya mensub. * Aşağı Mısır'ın batı kısımları.
garbiyyun	Garplılar, Avrupalılar. Batı memleketleri ahalisi.
garde	(C: Megârid) Mantar.
gardiyan	Fr. Kolcu, nöbetçi, muhafız.
gare	(C: Gârât) Bükmek.
gareb	Gümüş kadeh. * Kavak ağacı. * Havuzla kuyu arasına dökülen su. * Bir nevi koyun hastalığı.
gared	Güzel ses.
gareng	f. Çığlık, feryat.
garer	Sonu mâlum olmayan, neticesi bilinmeyen.
gares	Açlık.
garet	(A, uzun okunur) Yağmacılık. Düşmanın malını yağma etmek. * Göbek.
garetger	(A, uzun okunur) f. Yağmacı. Çapulcu.
garetgerân	f. Yağmacılar, çapulcular.
gareyn	(A, uzun okunur) Alt ve üst çene, yâni ağız. * İki gar.
garez	Kayıştan yapılan üzengi. * Ağaç üzengi.
garf	(C: Guref-Agrâf) Kurtarmak. * El ile su almak. * Bir şeyi kesmek.
gargara	Suyu, içilen ilâcı veya başka bir sıvıyı, boğazda oynatıp çalkalama. * Tavuk ve güvercinin ötmesi. * Can boğaza gelip tereddüt etmek. * Çömleğin kaynayıp fıkırdaması. * Çoban koyuna haykırıp More…
garî	f. Kararsız, sebatsız.
garib	(A, uzun okunur) Batan. Gurub eden. * İki omuz arası. * Devenin hörgücüyle boynu arası.
garib(e)	Hayret verici. Tuhaf. * Kimsesiz. Zavallı. * Gurbette olan.
garib-nüvaz	f. Kimsesizlere ve gariplere yardım eden. Biçareleri ve zavallıları koruyan.
garibane	f. Garip gibi, garip kimselere yakışır şekilde, garipçesine.
garîf	(C: Guruf) Birbirine girmiş sık ve çok ağaç.
garik	Suda boğulmuş.
garikun	Katran köpüğü.
garîm	Alacaklı. * Hasım. Rakib. Borçlu veya üzerinde borçtan başka hakları olan kimse.
garîn	Havuz dibinde olan balçıklı su. * Her nesnenin kap dibinde kalan çöküğü, tortusu.
garîr	Kefil. * Güzel ahlâk. * Durumdan veya işten anlamıyan.
garîse	Yeni dikilmiş fidan.
gariyy	Cemil, güzel, hüsün.
gariz	Taze nesne.
garîze	Asıl. Yaratılıştan olan. Sevk-i İlâhi. Huy.
garîziye	Tıb: Yaratılışa âit. Yaşamaya âit. Doğuştan. Normal.
gark	Batmak, suda boğulmak.
gark-ab	f. Suya batmış olan, boğulmuş.
garka	Bir içim miktarı süt. * Suya batmış.
garkad	Bir dikenli ağaç. * Medine-i Münevvere'de olan kabristana 'Baki-ul Garkad' denir.
garkan	Batarak, boğularak.
garm	Çekmek.
garnizon	Fr. Bir şehir veya müstahkem mevkideki birliklerin tamamı. * Askeri birliklerin bulunduğu şehir.
garr	Aldatmak. * Hırsa düşmek. * Alnında dirhemden büyücek beyazlık bulunan at. ◊ Beyhude ve bâtıl şey. * Gafil adam. * Aldatan. * Kuyu kazan.
garra	Parlak. Beyaz. Güzel. Şa'şaalı. * Kur'an'ın kudsi nurlarının parladığı Medine-i Münevvere'nin bir ismidir.
garran	f. Kükreyen, haykıran. Homurdanan.
garre	Gafil kişi, gaflette bulunan kimse.
garrende	f. Kükreyerek vahşileşen arslan ve benzeri yırtıcı hayvan.
gars	Ağaç fidanı dikmek. * Dikilmiş fidan.
garsan	Karnı aç kimse.
garur	Dünyada insana gurur veren herhangi bir şey. * Aldatıcı. * Allahı unutturan.
garv	Acip.
garz	Doldurmak. * Noksan etmek, noksanlaştırmak. ◊ Batırma, sokma. İğne sokma.
gasa	Uzunluk.
gasagis	Arslan, esed.
gasak	(Gusuk-Gasekan) İlk koyu karanlık. * Küfrün karanlığı. * Gözün dumanlanıp, seçemez olması. * Göz kararması. * Herhangi bir şeyin akması, dökülmesi. * Çok soğuk ve fena kokan içki veya su. * More…
gaşam	(C: Guşâm) Mübâlağa ile zulmeden.
gaşan	(Gaşayân) Gönül dönmek. * Akıl gidip, bihoş olmak.
gasas	Dolu olma. * Yediği ve içtiği şeyin boğazda durması.
gasase	(Gasis-Gususe) Davarın zayıf olması. * Sözün boş ve faydasız olması. * Yaradan irinin akması.
gasb	Başkasına âit bir şeyi zorla, rızası olmadan almak. Zorla almak. * Zorla alınan şey.
gasben	(Gasb. dan) Cebren alarak, zorla gasbederek.
gasben anh	Ona rağmen.
gasben ank	Sana rağmen.
gasem	Gecenin sonunda olan karanlık.
gaşemşem	Şecaatinden kimseye baş eğmeyen. * Başını döndürüp yabana iltifat etmeyen. * Zulmedici. * Methi istediği gibi yapamamak.
gaser	Rüzgârın çukur yere getirip yığdığı.
gaseyan	Mide bulantısı. Kusmak.
gaşeyan	Kendinden geçmek. Kendini kaybetmek. Bayılmak. Gaşyolmak.
gasgase	Silahsız savaşmak.
gasib	Gasbeden, zorla alan.
gasik	Gecenin ilk karanlığı. Gece. Karanlık. * Ay doğmak.
gasîl	Yıkanmış.
gasîme	Çekirgeli yemek.
gasîre	Cemaat, topluluk.
gaşiye	Perde. Örtü. * Kıyamet. * Dilenci ve cerrar. * Ziyârete gelen dostlar gurubu.
gaşiye suresi	Kur'an-ı Kerim'de 88. suredir. Mekkîdir.
gaşiye-dâr	f. At uşağı, seyis.
gasl	Yıkama. Gusül. Şartlarına uygun şeklide boy abdesti almak. (Bak: Gusül) * Birisini döğüp vücudunu acıtmak.
gaslak	Pişmemiş ve tuzlanmamış olan şey.
gasm	Karanlık, zulmet.
gaşm	Zulüm etmek, zulüm yapmak.
gaşmere	Yönelmek.
gasn	Kesmek.
gasr (gasrâ)	Asılsız, alçak kimseler.
gass	İncelik, zavallılık. * Biçare, zavallı. * Tatsız, yavan.
gaşş	Örtmek, setretmek. ◊ Hâin.
gass ü semin	Fakir ve zengin. Zayıf ve semiz.
gassak	Ehl-i cehennemin vücudundan akan irin. * Çok soğuk ve fenâ kokulu içilmez şey.
gassal	(Gasl. den) Ölü yıkayıcı.
gassan	Dolu, mümteli.
gasuk	Karanlık olmak.
gasul	Su. Bir şey yıkamakta kullanılan su. ◊ Çöğen denilen şey.
gaşum	Zâlim, gaddar. * Muannid, inatçı.
gaşve	(Gışâve-Guşve) Perde, hicap, örtü. * Göz kararmak.
gaşy	Bayılma, kendinden geçme.
gaşy-âver	f. Baygınlık veren, bayıltan.
gaşyet	Kendinden geçme, bayılma. * Örtmek. * Hayret.
gaşyolma	Kendinden geçme. Kendini bilemez hale gelmek.
gata	(Gıtâ) (C: Agtıye) Perde, örtü.
gatamtam	Çok su.
gatarif(e)	(Gıtrîf. C.) Başkanlar, başlar, reisler, önderler. * Soylu ve asaletli kimseler, itibarlı ve seçkin kişiler.
gataş	(C: Agtaş) Karanlık. * Devamlı su akan gözdeki zayıflık.
gatata	(C: Gıtât) Bağırtlak cinsinden bir kuş.
gataye	Kertenkeleden büyük bir hayvan.
gatfan	Ev içinde su dökmek için yapılan yer. * Erkek ismi.
gatgata	Çömleğin kuruyup kaynaması.
gatit	Horlamak.
gatrafe	Büyüklenmek, ululanmak, kibirlenmek.
gats	Batırılma, daldırılma. * Batırma, daldırma.
gatt	Birbirine tâbi olmak. * Gizlemek. * Mükedder etmek, üzmek. * Suya dalmak.
gâv	f. Öküz, sığır, bakara.
gâv-ban	f. Sığır çobanı, sığırtmaç.
gava	Yoldan çıkmış. Yolunu şaşırmış. Azgın.
gavadî	Sabah bulutu.
gavafil	(Gafile. C.) Gafiller, gaflette bulunanlar.
gavail	(Gaile. C.) Musibetler, belâlar. * Dertler, sıkıntılar, kederler, hüzünler. * Felâketler, âfetler.GAVALΠ (Galiye. C.) Güzel kokular.
gavamiz	(Gamız. C.) Anlaşılması zor hakikatler. İnce ve derin mes'eleler.
gavanî	(Ganiye. C) Zenginler. * Kadın şarkıcılar.
gavaş	(Gaşiye. C.) Örtücü, örten.
gavaşî	(Gaşiye. C.) Kıyametler. * Örtü. At takımından sayılan bir nevi örtü.
gavaya	(Gaviyye. C.) Sapmışlar, sapıtmışlar.
gavayet	Dalâlete düşme, hak yoldan sapma. * Azgınlık.
gavc	Enli ve yassı olmak. * Muzdarip olmak, acı çekmek.
gavelan	Acı bir ot.
gavga	Çekirge. * İnsanların rezilleri. Adi, aşağılık olan kimseler. ◊ f. Döğüşme, kavga, vuruşma. Gürültü. Savaş, muhârebe, harp.
gavî	(A, uzun okunur) Çok azgın. Çok sapkın. Yoldan şaşıp azıtan zâlim.
gaviyy	Azgın. Zâlim. * Tek başına kalan.
gavl	(C: Gavâyil) Helâk etmek. * Kin tutmak. * Çok miktar toprak. * Feyizden uzaklık.
gavr	Bir şeyin dibi. Çukur. * Batmak. * Derinlik, nihayet. Kök, esas, temel. * Tefekkür, teemmül. * Dolanmak. * Hakikat.
gavs	Suya dalmak. Dalgıçlık. * Mc: Bir mes'elenin derinliğine ve hakikatine muttali' olup bilmek. * İyi anlamak. * Maslahata gayret ile girmek. ◊ Çağırma. Nida. Medet More…
gavsiyyet	Evliyaullahın başı olmak. Velâyet mertebelerinden yüksek bir makam sahibi olmak. (Bak: Aktab)
gavt	Derin çukur. * Bir şeyin içine girme, batma, garkolma.
gavta	Ağaçlık, sulak yer. * Toprakta çukurluk. ◊ f. Suyun içindeki derinlik.
gavta-baz	f. Dalgıç.
gavta-bazî	f. Dalgıçlık.
gavta-gâh	f. Dalma yeri.
gavta-har	f. Dalan, batan.
gavun	(Gavi. C.) Azgınlar, azmışlar, doğru yoldan çıkıp dalâlete düşmüş olanlar.
gâvur	Kâfir. Merhametsiz, inatçı.
gavvas	Çok gayretli. Çalışkan. * Suya dalan. * İnci arayan dalgıç.
gayahib	(Gayheb. C.) Gece karanlıkları.
gayat	(Gâye. C.) Gâyeler. ◊ Çalgı.
gayb	Gizli olan. Görünmeyen. Belirsiz. * Güman. Hislerle veya akıl ile bilinmeyen şey.
gayb-aşina	f. Gaybı bilen. Gaybdan haberi olan. Gelecekten veya âhiretten haberi olan.
gayb-bîn	f. Gaybı gören. Herkesin bilemediği geleceği feraseti ile hissedip bilen. İstikbalden haber veren.
gayb-dan	f. Gaybı bilen.
gaybet	Başka yerde bulunmak. Hazırda olmamak. Gıybet. Bir şeyin diğer bir şey içinde gaib olması. (Bak: Gıybet)
gaybî	Hazırda olmayan. Görünmeyenlere âit. Hazır olmayanlara âit. Başka âlemdekilere âit. Âhirete âit. Gayba âit ve müteallik.
gaybubet	Gayıplık, hazırda olmayıp başka yerde olma.
gayda	(C: Guyed) Nazik ve yumuşak tenli genç kadın. (Müz: Agyed)
gaydak	Geniş. * Yumuşak. * Kerim kişi. İyi huylu kimse. * Keler yavrusu. * Büluğ çağına varmamış çocuk.
gaye	Maksad, kasdedilen, netice, sonuç.
gayed	Nazik ve yumuşak tenli olmak.
gayet	Çok, pek çok. * Nihayet. Gaye. Encam.
gayeten	Son derece, çok fazla olarak.
gayetsiz	Nihayetsiz, sonsuz.
gayf	Eğilmek, meyl.
gayheb	(C.: Gayâhib) Gece karanlığı.
gayir	Irak, baid, uzak.
gayit	(C: Gaytân-Agvât) Çukur yer. * Kenef.
gayk	(Gayuk) Fikri karışık olmak.
gayl	Irmak, nehir. * Ağaç, şecer. * Cima etmek. * Kadının hâmile iken çocuğuna süt emzirmesi.
gayle	Şişman kadın.
gaylem	Kul, cariye. * Kablumbağanın erkeği. * Mevzi ismi. * Mugaylân ağacı.
gaym	Bulut. * Sisli bulut tabakası. * Pek susayıp hararetlenmek.
gayme	Çok fazla susama, susuzluk.
gayn	Susuzluk. * Arapçada 'ayn' harfinden sonra gelen harfin adı.
gayna	Yaprakları çok olan yaş ağaç.
gayne	Aralarından su akamayan birbirine girmiş ve dolaşmış ağaçlar.
gayr	Diğer, başkası, mâadâ, âher, yabancı. (İstisnâ edâtıdır. Başlarına getirildiği kelimeyi nefy yapar.)
gayr-endîş	f. Başkalarını düşünen, şefkatli ve cömert kimse.
gayret	Dikkatle ve sebatla çalışmak. * Kıskanmak, çekememek. * Hareketli ve temiz hislerle çalışmak. * Dine, imana, namus gibi kıymetlere tecavüz edenlere karşı müdafaa için harekete gelmek.
gayret-mend	f. Gayretli, çalışkan.
gayret-şiar	f. Gayretli. çalışkan.
gayretkeş	Çalışkan, çabalayıcı. * Bir tarafı tutan, taraftar. * Kıskanç.
gayri	Başkası, diğeri. Artık. (Bak: Gayr)
gayriyet	Ayrılık. Gayrılık.
gays	İmdad. Yardım. * Yağmur. * Yağmurla meydana çıkan çayır.
gaysan	Gençlik şiddeti.
gaytale	(C: Gıytal) Sık bitmiş olan ağaç. * Seslerin karışması.
gayub	(Gayâb-Gaybe) Kaybolmak.
gayur	Hamiyetli. Çok çalışkan. Dayanıklı. Çok gayretli. * Kıskanç. ('Gayyur' diye yazılması yanlıştır.)
gayuran	(Gayur. C.) Çalışkanlar, gayretkeşler, gayretliler.
gayurane	f. Gayretli olan kimseye yakışır şekilde, çalışkan kimseler gibi.
gayy	Aklın istikametini, yolun doğrusunu kaybetmek. Rüşdün zıddı.
gayya	Cehennemin beşinci tabakasındaki çok korkunç bir kuyunun adı. İçine düşenin kolay kolay kurtulamıyacağı korkunç yer.
gayyir	(Gayyür) Gayretli kimse.
gayz	Bir şeyin pahası eksilmek. Hilkati noksan olma. Kıymetten düşük şey. * Suyun eksilip azalması, yere çekilmesi. ◊ Hiddet, kin, öfke, gadab. Dargınlık. Hınç.
gayz ü gazab	Kızgınlık ve hiddet.
gayz-efşan	f. Hiddetli, öfkeli, kızgın.
gayza	Meşelik.
gayzeran	İtburnu.
gaz	f. Isırma, dişle tutma. * Diş.
gaza	(C.: Gazevât) Din uğrunda kâfirlerle yapılan mücadele, muhârebe, düşmana kasdetmek. Cenketmek.
gazab	Hiddet, öfke, dargınlık, kızgınlık.
gazab-nak	f. Öfkeli, hiddetli, kızgın. Dargın.
gazaben	Gazabla, hiddetle, öfkeyle.
gazal	(C: Gazale-Gazelân) Ceylân. Geyik, âhu. Geyik yavrusu. * Şarkıcı, mızıkacı. *Güzel göz.
gazale	Dişi geyik. * Güneşin yükselmesi.
gazalî	Onyedinci asırda şiirleri ile tanınan Bursa'lı bir şâirin adıdır. ◊ (Bak: İmam-ı Gazalî)
gazamir	Malı çok olan, zengin.
gazanfer	Kahraman. * İri arslan.
gazanferâne	f. Arslancasına, arslan gibi.
gazar	Bir cins güvercin. * Çok, fazla.
gazat	(C: Guzâ) Dağ armudunun ağacı. * Dikenli ağaç. * Seksek ağacı.
gazât	Gazlar.
gazaza	Eksiklik.
gazb	Kızıl boya, kırmızı renkli boya.
gazban	(Gadbân) Dargın, kızgın.
gazbe	Sağlam, sert taş.
gaze	f. Kadınların yüzlerine sürdükleri düzgün allık. ◊ f. Çocuk salıncağı.
gazefe	Bağırtlak kuşu.
gazel	Tek kişinin özel bir ahenkle okuduğu manzume. (Aşk ve nefis gibi hislere ait olup, anlamı dine aykırı olursa ve kadın sesi ile câiz değildir.) * Edb: Klâsik şark şiirlerinin en çok More…
gazel-han	f. Gazel okuyan.
gazel-hanî	f. Gazel okuyuculuk.
gazel-nüvis	f. Gazel yazan.
gazel-sera	f. Nazım şekilleri arasında gazel meydana getiren.
gazeliyyat	Gazel tarzında yazılmış şiirler.
gazem	Bir ot cinsi.
gazete	Fr. Genellikle günlük çıkan ve büyük boy olan neşriyat organı. (Bak: Mürcif)
gazevan	Hızlı giden iyi at.
gazevat	(Gazve. C.) Din uğrunda yapılan harbler.
gazf	Kulağın sarkık olması. * Kırmak. * Geceleyin karanlık olmak.
gazgaza	Zillet, aşağılık. * Eksik, noksan.
gazi	Din uğrunda harbeden. Cihadda yaralanmış veya harbetmiş olan kimse. Harpte ordunun başına geçen kumandan. Muzaffer olan ve harpten sağ dönen.
gazid	Katı sesli. * Yumuşak ot.
gazif	Yumuşak, geniş.
gazîme	Gazem denilen otun yetiştiği yer.
gazir	İyi dibâgat olunmamış deri.
gazîr	Bol, çok, kesretli, ziyade, fazla.
gazir(e)	Mülâyim, yumuşak. Nâzik, uysal.
gaziye	Çok karanlık olan yer. * Büyük nurlu şey.
gaziyy	(C: Gazâ) Yeni doğmuş kuzu.
gazîz	Gılâfından yeni çıkan çiçek. * Taze.
gazl	İplik eğirmek, bükmek. ◊ Budaklanmak.
gazm	Güçle ve şiddetle yemek. * Defetmek, kovmak.
gazn	Hapsetmek. * Kırmak.
gazr	(Gazâre) (C: Gazâyir) Men etmek, engel olmak. * Hapsetmek. * Geçim kolaylığı, maişet genişliği. * Büyük çanak.
gazra	Ucuzluk. * Hayır. * Özlü balçık.
gazreme	(C. Gazarim) Ölçüsüz, tartısız bir şeyi satmak.
gazruf	(C.: Gazârif) Kıkırdak.
gazub	(Gazab. dan) Öfkeli, kızgın, hiddetli. Kükremiş. * Büyük yılan. * Abus deve.
gazv	Seyelân etmek, akmak. * Münkatı' olmak, kesilmek. ◊ Kasdetmek. * Küffarla cenk edip savaşmak.
gazva	Malın ve davarın kötüsü.
gazve	Din düşmanı olan cephenin üzerine taarruz. Muharebe. Cenk. Sefer. Din muharebesi. Gazve, gazivden alınmış olup cenk ve kıtal manasınadır. Düşmanla vuruşmak demektir. Siyer ıstılahında Gaza More…
gazver	Bir ot cinsi.
gazz	(Gadd) Utancından dolayı önüne bakmak. * Bir şeyin miktarını eksiltmek. * Hurmanın tomurcuğu. * Zerafet sâhibi. * Yeni buzağı.
gazzal	Eğrilen iplik.
gazze	Şam'ın doğusunda bir yerin adı. (Resullulah Efendimizin ceddi Hâşim'in kabri ordadır.)
gebe	(Bak: Hâmile)
gebeş	Koyunun erkeği. Koç. * Mc: Akılsız, ahmak adam.
gebr	f. Ateşe tapan, mecusi.
gec	f. Kireç, alçı, harç.
gecbaz	Oyunda hile yapan, hileci.
geçer akça	t. Rayiç para yerine kullanılır bir tabirdir. Bu tabir, eskiden halk arasında yapılan senetlerde, hükümet tarafından akdolunan mukavelelerde kullanılırdı.
geckâr	(Gecger) f. Kireçle badana yapan. Kireç sıvacısı.
ged	(Gedbe) f. Yoksul, dilenci, fakir, dilenen. * Dilencilik.
geda	f. Fakir. Kimsesiz. Dilenci.
geda-çeşm	f. Dilenci gözlü, yoksul gözlü. * Mc: Aç gözlü, gözü doymaz.
geda-çeşmane	f. Açgözlülükle, açgözlücesine.
gedayan	f. Fakirler. Kimsesizler. Gedâlar.
gedayane	f. Dilencilikle.
gedayî	f. Dilencilik.
gedikli	t. Tar: Yeniçeri efradı arasında eskilikleri dolayısıyla imtiyazlı olanlar. Bunlar diğer yeniçerilerden ayrılmak için bellerine seraser denilen kumaştan kuşak sararlardı. * Yıkık, çentikli More…
geh (gâh)	f. Kelimenin sonuna eklenerek yer veya zaman ifade eder.
geh(î)	f. Ara sıra. Bazan.
gehan	f. Zaman, an, vakit.
gehvare	f. Beşik.
gehvare-ger	f. Beşikçi.
gehvare-nişin	f. Beşikteki çocuk.
gele	f. Sığır, koyun ve keçi sürüsü. * Sürü.
geleban	f. Sığırtmaç, çoban.
gelu	f. Boğaz.
gelu-gir	f. Dağ armudu. Ahlat. * Boğazdan geçmesi zor olan şey.
gem vurmak	Mecaz yoluyla mâni olmak, zabtetmek, bağlamak yerinde kullanılan bir tabirdir.
genc (gencine)	f. Define, hazine. Gömülü hazine. Kenz.
gencur	f. Hazine muhafızı, hazinedar.
gend	f. Pis koku, fenâ koku.
genda(y)	f. Kokmuş, fenâ kokulu.
gendeme	f. Siğil.
gendide	Kokmuş.
gendüm	f. Buğday.
gendüm-gun	f. Buğday renkli.
gendümnüma	f. Yüze gülüp aldatan. Hilekâr.
gensoru	(Bak: İstizah)
ger	f. İsimlerin sonlarına eklenir ve yapıcılık bildirir bir edattır. Meselâ: Ahen-ger  - f. Demirci. Zer-ger  - f. Kuyumcu. ◊ f. Türkçedeki 'eğer' kelimesinin.
gerçi	f. Öyle ise de, her ne kadar.
gerd	f. Kelimelere eklenir ve 'Dönen, dolaşan' anlamlarını verir. Meselâ: Tiz-gerd  - Çabuk dönen. ◊ f. Baht, talih. Fayda. * Toz, toprak. * Hüzün, keder, gam, tasa.
gerd-âlûd	f. Toz toprak içinde.
gerd-âlûde	f. Toza toprağa bulaşmış, tozlu topraklı. * Mc: Maddiyatı olan kimse, paralı, zengin.
gerdâ-gird	f. Fırdolayı.
gerdân	f. Dönen, dönücü. Çeviren. (Bak: Gerden)
gerde	'f. İsimlere eklenerek; etmiş, yapmış, eylemiş gibi mef'uller yapılır.'
gerden	f. Dönen. Dönücü. * Boyun. * Şeci'. Bahadır. Pehlivan.
gerden-bend	f. Boyuna bağlanan nesne, boyun bağı. * Gerdanlık.
gerden-beste	f. Boynu bağlı. İtâatli. Boyun eğmiş.
gerden-efraz	(Gerden-firâz) f. Kibirli, gururlu. Boyun kaldıran, başı yukarda.
gerden-keş	f. Âsi, serkeş, isyankâr. * Mağrur, kibirli. * İnatçı, muannid.
gerdena	f. Kuş veya kuzu çevirmesi. * Yürümeye yeni başlayan çocukları, yürümeye alıştırmak için yapılmış bir cins araba. * Kebap şişi. * Fırıldak, topaç.
gerdîde	f. Tavır ve hâlleri değişmiş.
gerdiş	f. Dönme, dönüş. Çevrilme, dolaşma.
gerdun	f. Dünyâ, felek. * Dönen, dönücü, devreden, çevrilen.
gerdun-mîna	f. Gök, sema, asuman.
gerdun-sirişt	f. Mağrur, gururlu, kibirli kimse. * Zâlim, gaddar, kan dökücü. * Tenbel, uyuşuk.
gerdune	f. Araba, otomobil.
gergedan	Burnu üzerinde boynuzu bulunan ve file benzeyen vahşi bir hayvan.
gerilla	(İspanyolca) Büyük bir kuvvete karşı, dağınık küçük kuvvetler tarafından yapılan çete harbi.
gerk	f. Uyuz hayvan.
germ	f. Sıcak. Kızgın. * Çabuk öfkelenen. * Gayretli, hamiyetli. Tez meşreb.
germ ü serd	Sıcak ve soğuk. * Darlık genişlik, iyilik kötülük, acı tatlı.
germ-mend	f. Acele eden, aceleci.
germ-ran	f. Atı çok süren, hızlı at süren.
germ-ülfet	f. Görüşmesi hararetli olan, hararetli ve sıkı-fıkı görüşen.
germa	f. Sıcak.
germa-germ	f. Pek kızışmış, kızışıp ısınmış. * Sıcağı sıcağına.
germa-peyma	f. Sıcaklık ölçeği. Termometre.
germabe	f. Sıcak su hamamı. Kaynarca, kaplıca, ılıca.
germî	f. Hararet, sıcaklık, kızgınlık.
germiyyet	Sıcaklık, hararet. Ateşli ve hızlı çalışma.
gerziş	f. Zulümden şikâyet etme.
geş	Edâ ve naz yaparak yürüme. * Lâtif, hoş, güzel.
geşt	Seyretme, dolaşma, gezme, tenezzüh. * Geçme.
geşt ü güzâr	Gezip tozma, gezme.
geşte	f. 'Gezmiş, dolaşmış, dönmüş' anlamlarına gelerek birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Ber-geşte  - Altüst olmuş. Ser-geşte  - Başı dönmüş.
gestî	f. Çirkinlik.
gev	(C.: Gevân) f. Yiğit, bahadır, kahraman.
gev-çah	f. Dibi görünebilen pek derin olmayan alçak kuyu.
gevah	(Bak: Güvah)
gevahî	(Bak: Güvahî)
gevan	(Gev. C.) Kahramanlar, yiğitler.
gevar	t. Ark. Bahçeleri sulamak için çayırdan ufak bir arkla alının kol.
gevare	(Gehvâre) Beşik.
gevç	f. Ağaç zamkı.
gevden	f. Sersem, ahmak, şaşkın, anlayışsız.
geven	t. Çalı. Dikenli ve bir karış kadar boyunda bir nebat. Aslı Gevân'dır.
gevher	f. Akıl ve edeb. * Asıl ve neseb. * Elmas, cevher, mücevher. İnci. * Bir şeyin künhü ve esası. Hakikat. * Noktalı olan harf.
gevher-bar	f. Cevher yağdıran.
gevher-efşan	f. Cevher saçan.
gevher-füruş	f. Cevherci, kuyumcu, sarraf.
gevher-nisar	f. Cevher serpen. * Mc: Düzgün konuşan, güzel söz söyleyen.
gevher-nişin	f. Cevherlerle süslenmiş.
gevher-paş	f. Mücevher saçan. * Mc: Çok güzel ve düzgün konuşan.
gevher-şinas	f. Cevherden anlıyan, cevherci, kuyumcu.
gevher-tab	f. Altun ve mücevherlerle işlenmiş kadın eşarbı.
gevherî	f. Kuyumcu, cevherci.
gevherîn	f. Mücevher gibi. * Mücevherli.
gevsale	f. Bir yaşına girmiş sığır yavrusu.
gevz	f. Ceviz.
gez	f. Arşın, endaze. * İlgın ağacı. * Okun çentiği. * Tâlim için yapılmış kısa ok.
geza	f. Isırıcı, ısıran.
gezend	f. Musibet, belâ, felâket, âfet. * Elem, keder, hüzün. * Zarar, ziyan.
gezide	f. Isırılmış, dişlenmiş.
gibb	Nihayet, son, netice. * İki günde bir. Gün aşırı. * -den, -dan, sonra mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
gibben	Nâdiren, seyrek, arasıra.
gibta	İmrenme. Aynı iyi hâli isteme. Şiddetle başkasının güzel bir halinin kendisinde de olmasını arzu etme.
gibta-âver	f. Gıbta ettiren, imrendiren.
gibta-fermâ	f. Gıpta verici, imrendirici.
gibta-keş	f. İmrenen, gıpta eden.
gibta-resâ	f. İmrendirici, gıpta ettirici.
gida	Besleyici madde. Vücuda lâzım olan yenecek ve içilecek şeyler. * Kuşluk vakti yenen yemek. * Zihni ve kalbi olgunlaştıracak Kur'an ve iman ilmi ve Allah'a ibadet ve taat.
gidaî	Gıda olabilen. Gıda cinsinden.
gifare	Kat kat bulut. * Başa örtülen bez parçası. * Yama.
gîl	(C: Guyul) Meşelik ve çalılık yer. * Arslan yatağı. Arslanların bulunduğu yer.
gil	f. Su ile ıslanmış toprak, balçık. Lüleci çamuru, kil.
gil-zar	f. Çamurlu yer.
gilab	Birbirine galip olmasını dilemek.
gilaf	Kın. Kılıcın kılıfı. Bir şeyin üzerinin örtüsü.
gilal	(Bak: Galâl)
gilale	(C: Galâyil) Zırh altına giyilen kısa gömlek. * Küçük kaftan zıbını.
gilaz	(Galiz. C.) Şedid. Sert. Kalın ve kaba şeyler. ◊ Yoğunluk, koyuluk.
gilbit	Taşsız yer.
gildirgiç	Mücellit ıstılahlarındandır. Kitapların kenarlarını kesmeğe mahsus, rende biçiminde bir âlettir.
gîle	f. İki dağ arasındaki yol, vadi. * Şikâyet. * Üzüm tanesi. ◊ Bir kimseyi aldatıp bir yere götürüp öldürmek.
giliger	f. Duvarcı, sıvacı. * Çamurcu.
gilk	Acip ve garip. * Zahmet, meşakkat, güçlük.
gill	Düşmanlık, garaz ve adavet, gizli kin ve haset.
gill u giş	Aklın muhtelif fikirler üzerinde kararsızlığı. * Gönül darlığı. * Kin ve hile. Hıyanet ve adavet.
gille-mend	f. Şikâyet eden, halinden memnun olmayan.
gillim	Cimâı şiddetle arzu eden.
gilman	(Gulâm. C.) Bıyığı yeni bitmiş gençler. * Cennet'te hizmet gören delikanlılar. * Köleler, esirler.
gilman ü cevarî	Köleler ve cariyeler.
gilme	(Gulâm. C.) Delikanlılar, gençler. * Esirler, köleler.
gilt	Akdolunan pazarlığı bozmak.
gilzet	Kabalık, sertlik. * Kalınlık, galizlik.
gimar	(Gamr. C.) Gaflet. Cehalet. Şiddetler. Çok su. Büyük denizler. * (Gımr. C.) Çok susuzluk. * Kin tutma.
gimd	(C.: Agmâd) Kılıf, kın, mahfaza. * Bakla, bezelye, fasulya ve benzerleri gibi şeylerin kabuğu.
gin	f. Türkçedeki 'li, lu, lı' eklerinin karşılığıdır.
gina	Zenginlik. Yeterlik. * Tok gözlülük. * Mülâki olmak. Bir kimseye dostluğunda devamlı olmak. * Bıkma, usanç. * Şarkı söylemek. Teganni etmek.
gîne	Leşten akan murdar sarı su.
gîr	f. (Giriften) 'Tutmak, yakalamak' mastarının emir köküdür. Türkçedeki yapan, tutan, tutucu, dağılan, yayılan gibi mânalara gelir. Kelimenin sonuna eklenir.
gîra	f. Müessir, te'sir eden, tutucu.
gira	(Garrâ) Tutkal.
gîra-gir	f. Tutan tutana.
girajova ateşi	Tar:  Eskiden kale müdafaalarında hücum edenlere karşı ve deniz savaşlarında düşman gemilerini tutuşturmak için kullanılan ve su ile sönmeyen bir cins ateş. Balmumu, kükürt, ispirto, kâfuru.
giramî	f. Muhterem, aziz, hürmete değer. * Ulu, büyük.
giran	f. Pahalı. Tartısı ağır olan. Ağır. Dolu. * Sert. Katı. * Bıktırıcı. Usandırıcı.
giran-baha	f. Kıymet ve pahası çok olan.
giran-bar	f. Meyvesi çok olan ağaç. * Ağır yüklü. * Gebe insan veya hayvan. * Zengin, gani.
giran-can	f. Ağır kanlı, ağır hareketli, can sıkıcı (adam).
giran-canî	f. Can sıkıcılık.
giran-dest	(C.: Girandestân) f. İşini ağır yapan kimse. Eli ağır kişi.
giran-destmaye	f. Zengin, gani. Sermayesi ve malı mülkü çok olan. * Mârifetli, mahâretli, hünerli.
giran-dud	f. Duman, sis. * Kara bulut.
giran-guş	(C.: Giranguşân) f. Sağır, kulağı ağır işiten.
giran-guşâne	f. Sağırcasına.
giran-hab	f. Uykusu ağır olan adam.
giran-har	f. Obur, çok yiyen.
giran-hatir	f. Canı sıkılmış, gücenmiş.
giran-huy	f. Fena mizaçlı. Kötü huylu.
giran-kadr	f. Kadr u itibar sahibi. Hürmet edilen kimse.
giran-kîse	f. Cimri, hasis, pinti.
giran-maye	f. Kıymetli ve değerli olan şey.
giran-rikab	f. Ciddi ve vakur kimse. * Harpte düşmana saldıran, azimli kişi.
giran-saye	f. Yüksek makam ve mevki sahibi. * Ordu kumandanı.
giran-seng	f. Ağır başlı kişi. Ciddi ve vakar sahibi kimse. * Sabırlı, kanaatkâr.
giran-ser	(C.: Giranserân) f. Mağrur, kibirli, gururlu, kendini beğenmiş.
giran-serî	f. Kibirlilik, mağrurluk, enaniyetli oluş, kendini beğenmişlik.
giran-seyr	(C.: Giranseyrân) f. Hareketleri ve yürüyüşü ağır olan.
giran-sirişt	(C: Giransiriştân) f. Tembel, ağır tabiatlı, ağır kanlı.
girandi direği	Geminin ortasındaki en büyük direk. Bu yekpâre olmayıp üst üste dört direkten mürekkepti.
giranî	f. Ağırlık, sıklet.
girar	Devenin sütünün azalması. * Az uyku. * Miktar. * Cihet, Misâl. * Yol. * Birbiri ardınca olmak. * Her nesnenin kenarı. * Büyük kıl çuval.
giras	Ağaç budağı. * Ağaç dikecek vakit.
girbal	(C.: Garâbil) İri delikleri olan elek, kalbur.
girban	(Gurâb. C.) Kargalar.
girbil	Havuzun dibinde kalan balçıklı su. * Bardak ve şişenin dibinde olan tortu.
girbin	Selin getirdiği çamur.
gird	f. Yuvarlak.
gird-alud	f. Toz toprak içinde kalmış, toza bulanmış.
gird-gâr	f. Allah.Yaratıcı. Kudret sahibi. (Bak: Kird-gâr) GİRDİBAD: (Gird-bâd) f. Kasırga. Yel çevrintisi. Tehlike. Girdap.
girda-gird	f. Fırdolayı, çepeçevre.
girdab	f. Suların dönerek çukurlaştığı yer. * Tehlikeli yer. Mühlike. Tehlikeli yer ve zaman.
girdar	f. Meşgale, meşguliyet. * Tarz, âdet, yürüyüş.
girde	f. Yuvarlak, değirmi. * Evvelce yahudilerin, müslümanlardan ayırd edilebilmeleri için, omuzlarına diktikleri sarı renkte bir parça. * Açılmış yufka. * Yuvarlak yastık. * Gr: Bütün, hepsi, More…
girdeban	f. Gözcü, gözetici.
girdu	f. Ceviz.
gire	(C: Guyer) Diyet.
girgin	Her yere sokulan, herkesle görüşen, sokulgan. * Mensub, alâkalı, müteallik.
girgira	(C.: Garâgır) Yaban tavuğu.
girîban	f. Elbise yakası.
girîban-çâk	f. Yakası yırtık. * Mc: Kederli, hüzünlü, üzüntülü.
girîban-gir	f. Yaka tutan.
girîbanî	f. Bir çeşit gömlek.
girift	f. Yakalama, tutma. * Dolaşık. Birbiri içine girik. Girintili çıkıntılı, karışık. * Motifleri birbirine girik ve içiçe geçme olan tezyinat tarzı. Buna aynı zamanda arabesk de denilir. * Türk More…
giriftar	f. Tutulmuş. Yakalanmış.
girifte	f. Yakalanmış, tutulmuş. * Bir hastalığa mâruz kalmış, hastalığa yakalanmış. * Esir.
girifte-dem	f. Nefesi tutulmuş.
girifte-gî	f. Tutkunluk. * Hastalık hali. * Esirlik.
girifte-hâtir	f. Gücenik, kırgın.
girifte-leb	(C: Giriftelebân) f. Dudağı tutulmuş. * Mc: Sessiz, sakin (kimse).
girifte-ser	f. Aklı fikri dağılmış kimse. Dalgın kişi.
girih	f. Bağ, düğüm.
girih-bend	f. Bağcı, düğümcü. * Uçkur.
girih-bür	f. 'Düğüm kesen'. Yankesici.
girih-gîr	f. Düğümlü, dolaşık.
girih-küşa	f. Düğüm açan, bağı çözen. * Mc: Müşkülâtları yenen, zorlukları halleden.
girihçe	f. Küçük düğüm, düğümcük.
giris(e)	f. Oyun, hile, dalavere.
girişme	f. İşve, naz, cilve. Gözle kaşla işaret.
girîv	f. Bağırma, feryat etme, çığlık atma, bağrışma.
girive	(Girve) f. Çıkmaz yol. Çıkmaz sokak. * İçinden çıkılması müşkül olan durum.
girizgâh	(Bak: Gürizgâh)
girizî	(Bak: Gariziye)
giriziye	(Bak: Gariziye)
girk	Çok, kesir.
girkî	Yumurta kabuğu.
girnevk	(C: Garânik-Garânika) Su kuşlarından boynu uzun bir kuş. Telli turna. Kuğu kuşu.
girr	İşten anlamayan ahmak kişi.
girre	Gaflet. Boş bir şeye aldanan. * Tevbeyi sonraya bırakıp, aldanan. Övünen, gururlu. Gâfil. İşe yaramaz.
girs	(C: Egrâs) Dikilmiş ağaç. * Çocukla birlikte anadan çıkan ince deri.
gîrudar	f. Savaş, muharebe, cenk, cidâl, kavga.
giryan	f. Gözyaşı döken. Ağlayan.
girye	f. Gözyaşı.
girye-bar	f. Gözyaşı döken, ağlayan.
girye-dar	f. Ağlamış, göz yaşı dökmüş.
girye-engîz	f. Ağlatacak sebep, ağlamaya sebep olan.
girye-feşan	f. Acıklı acıklı ağlayan, gözyaşı saçan.
girye-feza	f. Çok ağlatan, ağlamayı artıran.
girye-künan	f. Gözyaşı dökerek, ağlayarak.
girye-meşhun	f. Gözyaşı ile dolu.
girye-nak	f. Ağlayan, gözyaşı döken. Ağlayıcı.
girye-nümud	f. Ağlar gibi görünen, ağlamışa benziyen.
girye-paş	f. Ağlayan, gözyaşı döken.
girye-perverd	f. Ağlatıcı, gözyaşı döktüren, ağlamayı getiren.
girye-rîz	f. Gözyaşı döken, ağlayan.
girye-zar	f. Oturup ağlanılan, gözyaşı dökülen yer.
giryende	f. Ağlayan, gözyaşı döken.
giş	f. Kalb, yürek.
gişa	Örtü, perde. * Zar. Deri. Kabuk. * Üst tabaka. * Zarf. Mahfaza.
gişaş	Az, kalil. * Evmek, acele.
gişavet	Göz kararmak. * Körlük yapan perde. Kabuk. * Baş örtüsü.
gişe	Fr. Tren istasyonu, vapur iskelesi ve mağaza gibi yerlerde bilet veya paranın alınıp verildiği yer.
gislîn	Yara yıkandığında içinden çıkan irinli ve kanlı su. * Cehennem ehlinin etleri ve kanlarının yıkandığı nesne.
gişş	Hıyânet etmek, hâinlik yapmak. * Yaramaz olmak. * Saf olmayıp karışık olmak.
gîsu	f. Uzun saç, omuza dökülen saç.
gîsu-bend	f. Saç örgüsü, saç bağı. * Altundan yapılmış kadın tarağı.
gişyan	Bürünmek, örtünmek. * Cimâdan kinâye olur.
gita	Örtü. Örtünecek şey. Perde.
gitarres	(C: Gatâris) Zâlim, mütekebbir, kibirli kimse.
gîtî	f. Âlem, dünya.
gîtî-ban	f. Hükümdar, padişah.
gîtî-neverd	f. Dünyayı gezen, dünyayı dolaşan.
gîtî-nüma	f. Dünyayı gösteren, cihanı gösteren.
gîtî-sitan	f. Dünyayı zapteden, cihangir.
gitrif	(C.: Gatârif) Başkan, reis. * Asil ve itibarlı kimse. Soylu kişi. ◊ Mütekebbir, gururlu, kendini beğenmiş.
giya(h)	f. Nebat, bitki.
giya-zar	f. Çayır, çimenlik, otluk.
giyab	Görünmemek. Göz önünde olmamak. * Hazırda bulunmamak. * Bilinmeyen şeyler. * Arka. Arkasından.
giyabe	Derinlik, dip.
giyaben	Bulunmadığı halde. Mevcut ve hazır olmaksızın. * Mahkeme veya duruşmada olmadan.
giyabî	Arkasından olarak. Kendi hazır olmadığı halde arkasından. Gayba âit. Gayba mensup ve müteallik.
giyar	Keçe. * Ehl-i zimmetin nişanı.
giyas	Medetkâr. Yardımcı. Nusrete yetişen. * Meded. Yardım.
giyasa	Suya dalmak.
gıybet	Arkadan çekiştirmek. Hazır olmayan birisinin aleyhine konuşmak. Birisinin gıyabında hoşuna gitmeyen bir şeyi söylemek.
giyer	Halden hale dönmek.
giyotin	Fr. Eskiden Fransa'da idam cezalarının infazı için kullanılan, kafa kesmeye yarar âlet.
giza	Gıda, besin. (Bak: Gıda)
gizlik	f. Uzun saplı kalemtraş. * Bıçak, çakı, kılıç gibi şeylerin keskin olan tarafı.
gladyatör	Eskiden Roma sirklerinde vahşi hayvanlarla veya birbirleriyle boğuşan kimse.
göden	Kalın barsağın son kısmı.
gökdelen	t. Yirmi veya daha çok katlı bina.
golfstrim	ing. Atlas Okyanusunda, Meksika Körfezinden başlayarak Norveç kıyılarından Avrupa Rusyası'nın kuzey kıyılarına kadar gelen ılık bir deniz akıntısı.
gön	Tabaklanmış deri, her çeşit meşin, sahtiyan vesaire.
gonce	f. Gonca. Tomurcuk. Çiçeğin açılmamış durumu.
gönder	Tar:  Seferde ordunun ve ileri gelen vezir ve diğer devlet ricalinin atlarına bakmak ve sair zamanlarda ise has ahır ve çayır hizmetlerinde kullanılmak üzere gayr-ı müslimlerden ve hasseten.
götürü	Tartı veya ölçü ile olmayarak, toptan ve kesin olan.
göynük	Arpa torbası. * Ufak süt kabı. * Kıldan yapılmış yoğurt torbası.
göz boyamak	t. Mc: Aldatmak, hileye düşürmek.
gözdaği	t. Mc: Birini istenilen yola getirmek için samimi olmayan şiddet gösterişleriyle korkutmak ve tehdit etmek.
grafik	yun. Bir hâdisenin gidişatını göstermek, birkaç şey arasında karşılaştırma yapmak için çizgi ve şekillerle yapılan rakamlı cetvel.
gramer	Fr. Cümlelerin, kelimelerin, hecelerin ve harflerin hallerinden bahseden ilim. Dil bilgisi.
granit	Fr. Jeo: Muhtelif renklerde çok sert bir çeşit taş.
gu(y)	Diyen, söyleyen mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Rast-gu - Doğru söyleyen. Suhan-gu - Söz söyleyen, konuşan.
gubar	Toz.
gubar-âlud	f. Tozlanmış, toza bulanmış. tozlu.
gubare	f. Sığır ağılı, mandıra. * Sığır sürüsü.
gubarî	Eski harflerle yazılan bir çeşit ince yazı. Bu isim Arapça toz demek olan gubardan alınmıştır. Yazı, toz gibi ince yazıldığı için bu adı almıştır. Eski Türk devletlerinde güvercin More…
gubbe	Tavşancıl kuşunun yavrusu.
gubeyra	Yaban iğdesi. * Habeş vilâyetinde darıdan yapılan bir cins şarap.
gubre	Toprak renkli olmak.
gubşe	Toprak renkli omak.
gucme	Kabın dibinde kalan su.
gücük	Kuvvetsiz, zayıf, gevşek.
gudaf	(C.: Gudfân) Kuzgun.
güdahte	f. Erimiş.
gudat	Ayıp, zillet, noksanlık. * Ter u taze olmak.
güdaz	f. Mahveden, yakan, eriten mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Takat-güdaz  - Takati mahveden.
güdazende	f. Eriten, eritici.
güdaziş	f. Yakılma, yanma.
gudde	Tıb: Bez. Vücudun muhtelif yerlerinde, hususan boyunda bir nevi vücuda lazım su çıkaran depocuk. Şiş.
gudek	f. Çocuk, tıfl.
gudekâne	Çocukçasına.
gudruf	(C.: Gadârıf) Kıkırdak, kıkırdak kemiği.
gudüvv	Sabah vakti. * Sabahleyin bir şeye başlamak.
gudve	(C: Gudevât) Sabah namazı vakti ile güneşin doğuşu arası.
gufl	Belirsiz, işaretsiz.
gufr	(C: Egfâr) Dağ keçisinin oğlağı. * Hastanın iyi olduktan sonra yine üzülüp hasta olması.
gufran	Cenab-ı Hakk'ın günahları affedip örtmesi, rahmeti.
güft	f. Dedi, söyledi. * Söz, kelâm.
güft ü gu	Dedi kodu. Kîl ü kal.
güft ü şenîd	İşitilen şeyler, duyulan şeyler.
güftar	f. Sözler, lâkırdılar.
güfte	Her hangi bir makama göre bestelenen manzume. * Farsça 'söylemek' demek olan 'güften' mastarından gelen bu tabirin mânası, söylenmiş söz demektir.
guful	Dikkatsizlikten veya şaşırmaktan dolayı bir işte hata yapma.
gugird	f. Kükürt.
guh	f. Pislik, necâset.
güher-füruş	f. Mücevher satan.
güher-pare	f. Mücevher parçası.
güher-rîz	f. Cevher döken, cevher saçan.
güherçile	Barut yapmaya yarıyan bir madde.
guk	f. Kurbağa.
gul	Boş ve virane yerlerde bulunan ve helâk edici olan bir cin tâifesi. İfrit, hortlak. * Ölüm. * Belâ. ◊ f. Safdil, ahmak, bön, sersem.
gül	f. Küçük ve dikenli bir ağaçta olup şeklinin ve kokusunun güzelliği ile meşhurdur. Şairlere göre bülbülün sevgilisidir. Pek çok cinsi vardır.
gül-bağ	f. Gül bahçesi, gülistan.
gül-i ruhsar	f. Gül yanaklı. * Mc: Mânevi çok güzellik sahibi. Çok sevilen.
gül-nikab	f. Yüzü gülle örtülü, pembe yüzlü.
gül-vend	f. En çok ceviz, incir, fıstık gibi şeylerden yapılan hediye, armağan.
gülab	Gülsuyu.
gülabdan	İçine gülsuyu konularak mevlüt gibi toplantılarda serpmeye mahsus kap. Bu, çiniden, gümüşten veya altundan yapılırdı. Buhurdanlar ile birlikte bir takım teşkil ederdi.
gulam	Genç, delikanlı. Bıyığı henüz bitmemiş genç. * Esir, hizmetçi, köle.
gulame (gulme)	Cima arzusu.
gulamiye	Tar:  Cizye ve diğer vergileri tahsil edenlerin topladıkları paraların hazine veznesine teslim edilişi esnasında cizye veya vergi harç pusulalarının her biri için kendilerine verilen tahsil.
gulampare	Dost, sevgili, mahbup. (Halk ağzında kulampara şeklinde kullanılır.)
gulan	Tadı ekşi olan ilâçlar.
gulane	f. Üstün bir gayretle. Yüksek bir himmetle.
gulat	(Gali. C.) Dinde, mezhebte çok ileri salâbet gösterenler. * Galeyân edenler.
gulaz	Kalın, kaba.
gülbank	(Gülbang) f. Bir cemaat tarafından birlikte söylenen duâ, ilâhi, tekbir.
gülbeden	f. Vücudu gül gibi nâzik ve lâtif olan.
gülbiz	Gül serpen.
gülbün	f. Gül yetişen yer, gül köşkü.
gülçe	(Gül-çe) f. Küçük gül, gülcük, çiçekçik.
gülçehre	Çehresi gül gibi lâtif olan, çehresi gül gibi olan.
gülçin	f. Gül devşiren, gül toplayan.
güldan	f. Vazo, içine çiçek konan kap, gül mahfazası.
güldehan	(Güldehen) f. Ağzı gül gibi güzel ve lâtif olan.
güldeste	Çok güzel şeylerden bir tutam. * Gül demeti. * Müzikte makam adı.
güle	f. Zülüf. Bükülmüş ve kıvrılmış saç.
gülefşan	(Gül-efşân) f. Gül saçan.
gülendam	f. Güzel endâmlı, boyu gül gibi nâzik ve lâtif olan.
gulet	Fr. İki direkli ve yan yelkenli gemi.
gulf	(C.: Eglaf) Kılıf. Kışır, kabuk.
gülfam	f. Rengi gül gibi kırmızı olan, gül renkli.
gulfe	Zekerin sünnet edilecek derisi.
gülfeşan	f. Gül saçan, gül dağıtan.
gülgeşt	(Gül-geşt) f. Gül gezintisi, gül seyri.
gülgonce	f. Henüz açılmamış gül.
gulgul(e)	Bağrışıp çağrışma. Şamata, gürültü. Velvele. * Ağız tarafı dar olan bir kabdan akan suyun çıkardığı ses.
gülgun	f. Pembe, açık kırmızı. Gül renkli.
gülgune	f. Gül renkli. * Gül yanaklı. * Kadınların kullandıkları gül rengindeki düzgün.
gülhane	İstanbulda Sarayburnu'ndan Topkapı Sarayı'nın duvarlarına ve bir taraftan Çizme Kapısı hizasına kadar devam eden saha. Bunun deniz tarafında, şimdiki hat boyunun batısında vaktiyle More…
gülhîz	f. Gül yetiştiren.
gülî	f. Gül renkli. Gül gibi.
gülistan	(Gülsitân) Gülyeri, gül bahçesi.
gülizar	f. Gül yanaklı, alyanaklı.
gull	Kelepçe. Suçlunun boynuna veya ayaklarına takılan zincir, pranga.
güllabici	Tar:  Akıl hastahanelerindeki gardiyanlar. Bunlar ellerinde kamçı olduğu halde deliler arasında dolaşıp azgın delileri döverek uslandırmak vazifesiyle mükellef olduklarından, dışarda bu türlü.
gülle	Top mermisi. (Vaktiyle demirden veya taştan yuvarlak olarak yapılırdı. Şimdi çelikten, silindir biçiminde ve ucu sivri olarak yapılmaktadır.)
gullet	Sıcaklık. * Susuzluk harareti.
gülnahl	f. Gül fidanı.
gülnak	f. Hisar ve kale.
gülnar	f. Narçiçeği.
gülnefesî	f. Lâtif ve hoş sözlülük. * Güzel kokulu olmak.
gülnihal	f. Gül fidanı.
gülpuş	f. Gül örtülü, pembe yüzlü.
gülreng	(Gül-reng) f. Gül renkli, pembe renkli.
gülrîz	f. Gül serpen, gül saçan. * Meşhur bir cins lâle.
gülru(y)	f. Yüzü gül gibi güzel ve kızıl renkli olan. Al yanaklı.
gülruh	(Gül-ruhsar) f. Güzel yanaklı güzel, yanakları pembe olan güzel.
gülşen	f. Gül bahçesi. Güllük.
gülşen-ârâ	f. Gül bahçesini süsleyen.
gülşen-gâh	f. Gül bahçesi.
gülsitan	(Bak: Gülistan)
gülten	f. Gül gibi lâtif ve nâzik vücutlu.
gülu	f. İnsan veya hayvan boğazı.
gülubend	f. Boyna sarılan sargı, boğaz sargısı.
gulüf	(Gılâf. C.) Kınlar, mahfazalar, kılıflar.
gülugîr	f. Boğazda kalan, boğazdan zor geçen (şey). * Ahlat armudu.
gulul	Ganimet malında hıyanet etmek.
gulumiyye	Cimaa şehveti olan kimse.
gulüvv	Ayaklanma. Taşkınlık. * Üşüşme. Hücum. Saldırış. * Edb: Mübalağanın son derecesi. Üçe ayrılan mübalağanın diğer iki derecesinden biri tebliğ, öteki iğraktır. Aşağıdaki parçada mübalağa gulüv More…
gulv	Haddini tecavüz etmek, haddini aşmak. * Yiğitlik zamanının evveli ve sür'ati.
gülve	f. Fırın bacası.
gulyabani	İnsanı felâkete attığına itikad edilen vahşi bir mahluk ismi.
gülzar	f. Gül bahçesi. Gül tarlası.
güm	f. Yitik, kayıp, zâyi.
guma	Hava bulutlu olduğundan ayın görünmemesi.
güman	f. Zan. Tahmin. Sanmak. şüphe.
gümaşte	(C.: Gümaştegân) f. Vekil, vezir.
gümgeşt	f. Kaybolmuş, yitirilmiş.
gumgume	Nâra. * Avaz, ses.
gümkerde	(Gümkerdepey) f. İzi kalmamış, adı sanı kaybolmuş, unutulmuş. * Yaptığı işi kimseye sezdirmeyen.
gumme	Tasa, keder. * Kırba, tuluk gibi şeylerin derinliği. * Belirsiz mühim nesne.
gümnam	f. Eseri kalmamış, adı sanı kaybolmuş, unutulmuş.
gumr	(C: Agmâr) Bön, ahmak kişi. Gafil kimse.
gümrah	f. Yolunu şaşırmış. Doğru yoldan sapmış. * Bol, gür.
gümrahî	f. Sapıtma, doğru yoldan çıkmış olma.
gumre	Kadınların yüzlerine örttükleri kırmızı bez. * Küçük kadeh.
gümşüde	f. Telef olmuş, zâyi olmuş, kaybolmuş.
gumum	(Gamm. C.) Tasalar, kederler, dertler, kaygılar, hüzünler.
gumuz	Sözün kapalı ve karışık oluşu.
gun	f. Tarz, gidiş, sıfat. * Renk.
güna gûn	f. Türlü. Çeşitli nevilerde olan. Çeşit çeşit. Renk renk.
guna-gun	f. Türlü türlü, renk renk. Alaca.
günah	f. Cezayı gerektiren amel. Dine aykırı iş. Allah'ın emirlerine uymayan hareket. (Bak: Kebâir-Cünha)
günahkâr	f. Günah işleyen, günahlı.
günahkârî	f. Günahkârlık.
günahpişe	(C: Günahpişegân) Günah işlemeyi âdet haline getiren.
günahpişegân	f. Günah işlemeyi âdet haline getirenler.
günaşiri	t. İki günde bir. Bir gün olup ertesi gün olmayarak ve böylece sürüp giderek.
günbed	f. Kümbet, kubbe, üst tarafı yuvarlak şekilde olan bina veya çıkıntı.
gunc	Eda, naz, kırıtma, cilve.
günc	f. Hazine. Köşe. Zâviye.
güncayiş	f. Sığışma, sığma.
güncîde	f. Bir şey veya zarf içine sığmış olan. Sıkıştırılmış.
güncîden	f. Sığmak, girmek.
güncişk	f. Serçe kuşu, usfur.
gune	f. Tarz, gidiş, yol, tarz. Sıfat.
gune gune	f. Türlü türlü, çeşit çeşit, renk renk.
güng	Dilsiz.
güngörmek	Mc: İkbal, refah, saadet, mutlu olarak yaşamak.
güngörmüş	Tecrübeli, iyi günler yaşamış.
gunm	Bir şeye meşakkatsiz nâil olmak veya düşmandan doyumluk almak mânalarına gelir ve alınan doyumluğa da isim olarak ıtlak olunur ki ganimet de, her iki mânada böyledir.
gunne	Genizden söylemek, sesi burnundan çıkarır gibi okumak. Burundan gelen ses.(Tecvidde harfin vasıflarındandır) (Bak: İdgam)
gunya	f. Geometride kullanılan bir âlet. Gönye.
gunyan	Kimseye ihtiyacı olmayıp müstağni olmak.
gunyat	Kudret, zenginlik.
gunyet	Zenginlik.
gunz	Tasa, keder. * Zahmet, meşakkat.
gur	Kabir, mezar. * Meşhur pehlivan Rüstem-i İraninin lâkabı. * Yaban eşeği.
gur-hane	f. Türbe.
gur-ken	f. Mezarcı, mezar kazan.
gurab	(C: Garbân-Egribe) Karga.
gurabe	f. Kubbeli türbe.
guraf	Büyük ölçek.
güraz	f. Azgın erkek domuz.
gürbe	f. Kedi.
gurbet	Gariblik, yabancılık. Yabancı bir memleket. Yabancı yer. Yâd el.
gurbet-zede	f. Memleketinden başka yerde bulunan, gurbete düşmüş olan.
gürbüz	f. Yaşından fazla gösterişli, serpilmiş, vücutlu, genç irisi. * Cerbezeli. * Anlayışlı. İdrakli. * Kahraman, yiğit.
gürcü (gürcî)	Güney Kafkasya'nın Gürcistan ahalisinden olan ve Gürcüce konuşan kimse.
gürd	f. Cesur, kahraman, yiğit, bahadır.
gürdas	f. Gaddar, zalim.
gürde	f. Böbrek.
gureba	(Garib. C.) Garibler.
guref	(Gurfe. C.) Köşkler, kasırlar, çardaklar.
gurema	(Gerim C.) Düşmanlar, adüvler, hasımlar, rakibler. * Alacaklılar.
gurer	Her ayın ilk üç gecesi.
gurfe	Yüksek, âli bina. * Yüksek derece. * Cennet köşkleri.
gürg	(C.: Gürgân) f. Canavar, kurt, zi'b.
gurgure	Atın alnında olan beyazlık. * Ulu, şerif kimse.
gürgzade	f. Kurt yavrusu.
gürihte	f. Kaçkın, kaçmış, kaçak.
gürisne	(C.: Gürisnegân) f. Aç, fukara, fakir.
gürisne-gân	(Gürisne. C.) f. Açlar, fakirler, yoksullar.
gürisneçeşm	f. Pinti, cimri, hasis. Aç gözlü.
gürisnegî	f. Açlık, sefalet.
guristan	f. Mezarlık, türbe. Kabristan.
güriz	f. Kaçma. * Kaçan. * Edb: Kasidelerde mevzuya girmeden evvel söylenen beyit.
gürizan	f. Kaçan, kaçıcı.
gürizende	(C: Gürizendegân) f. Kaçan, kaçıcı.
gürizgâh	(Girizgâh) f. Kaçacak yer. * Edb: Bir bahisten diğer bahse, mukaddimeden maksada intikal için bir münasebet te'sis eden söz. Nedim'in Bu şehr-i stanbul ki, bîmisl ü behadır.
gurl	Sünnet olmamış kimse.
gurle	Sünnet olunacak deri.
gurm	Bir kimse üzerine eda edilmesi, yerine getirilmesi lâzımgelen şey. Borç ve diyet gibi. (Garâmet de olur)
gürmih	f. Çivi. * Hayvan bağlanan büyük kazık.
gurmul	(C: Garâmil) Erkek eşek. * At zekeri.
gurr	Beyaz leke.
gurran	f. Haykıran, gürleyen, homurdayan.
gurre	'Parlaklık. Her şeyin başlangıcı. Bu cihetle, kameri ayların ilk günlerine gurre-i şehr denilmiştir. Köleye, cariyeye ve malların en güzidelerine, gurret-ül emval denir. Güzel parlak More…
gurrende	f. Hiddetle bağıran, şiddetle gürliyen.
gürs	f. Kir, leke, pas. Açlık, sefâlet. * Zülf, kâhkül.
gurub	Batma, batış. Batıda görünmez olma. Gözden kaybolmak. * Uzaklaşmak. Irak olmak.
güruh	f. Bölük. Cemaat. Takım. Kısım. * Fevc.
gurur	Kibir. Boş yere güvenmek. * Kıymetsiz şeylere güvenip mağrur olmak.
gurve	Burnun ucundaki kıkırdaktan yapılmış yumuşak kısım.
gürz	Silâhın icadından evvel kullanılan bir harp âleti. Gürz, yekpare veya yalnız baş tarafı demir ve bakırdan, sapı ise ağaç ve demirden olan bir nevi topuzdur. Gürzün Türkçesi More…
gurz (gurza)	(C: Guruz-Ağraz-Guraz) Su taksim olunan yer. * Eyer kolanı.
gurze	(C.: Guruz) Pamuklu elbisede kullanılan kaba dikiş.
gurzuf	Kıkırdak. * Yumuşak olan kemik.
guş	f. Kulak. * Mc: İşitmek.
guş-asb	f. Rüya. * İhtilam. Uyurken cenabet olmak.
guş-dar	f. 'Kulak tutan.' Sözü tam mânasıyla dinleyen, kulak veren.
guş-hurde	f. Kulağı bükülmüş, terbiye edilmiş.
guş-var	f. Küpe, kadınların kulaklarına taktıkları mücevher.
guş-zed	f. Kulağa çarpan, işitilen.
güşa	f. Açıcı, açan mânâsına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dil-güşa  - Gönüle ferahlık veren. Gönül açan.
gusa'	Sel köpüklerine karışmış çürük ağaç yaprakları tortusu, köpüğü.
guşab	f. Pekmez.
güşad	f. Açılış, açılma, açma. * Bir cins ok atma şekli.
güşade	f. Ferah, şen, Açılmış, açık.
güşade-dest	(C: Güşadedestân) f. Civanmert, cömert, eli açık.
güşade-destân	(Güşadedest. C.) f. Cömertler, civanmertler, eli açıklar.
güşade-dil	f. Gönlü şen.
güşade-ebru	f. Güler yüzlü. Mütebessim. şen.
güşade-hatir	f. Gönlü rahat.
güşadname	f. Padişah fermanı. * Boşanma vesikası.
gusale	f. Dana, buzağı. Sığır yavrusu. * Kösele. ◊ Yıkama suyu.
guşane	Düşürülmüş hurma. * Hurma ağacı altına düşüp toplanan hurma.
güsar	f. Yiyen, yiyici. İçen, içici manalarına birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Gam-güsar - Dert ortağı, arkadaş.
gusas	(Gussa. C.) Kederler, hüzünler, kaygılar, tasalar.
güşayende	f. Açan, açıcı.
güşayiş	f. Açıklık, açılış, açılma.
guşe	f. Köşe, kenar, bucak.
guşe-bend	f. Köşebent. * Ciltli kitaplarda kapağın dört köşesine yapılan süsleme.
guşe-gîr	f. Bir köşeye çekilen.
guşe-nişin	f. Köşeye çekilen, münzevi, insanlardan uzaklaşan.
guşetmek	İşitmek. Dinlemek, kulak vermek, mesmu' olmak.
gusfend	f. Koyun. (Bak: Guspend)
guşiş	f. Çabalama, uğraşma, çalışma.
güsiste	f. Kopmuş, kırılmış. * Sökülmüş, çözülmüş, gevşemiş.
gusl	(Bak: Gusül)
guşmal	f. Yola getirme, te'dib etme, kulak bükme, ihtar etme.
gusn	Ağaç dalı. Budak. * Tıb: Damar ve sinir gibi ayrılan bedenin cüzleri. ◊ Saç örgüsü.
güsn(e)	f. Açlık, sefalet.
gusne	Tek dal.
guspend	f. Koyun, ganem.
guspend-güşân	f. Kurban bayramı.
gusre	Yeşile benzer bozrak renk.
guss	Leîm, zayıf adam. * Bir şeyi beğenmeyip ayıplamak.
gussa	Keder. Tasa. *Gam. * Boğaza takılan yemek. * Ağaç, diken.
gussadâr	f. Kederli, tasalı. Kaygılı. Gussalı.
gussanâk	f. Kederli, hüzünlü, tasalı, kaygılı.
guşt	f. Et, lahm.
güşta	f. Cennet, firdevs.
güstah	f. Arsız, edepsiz, küstah, saygısız.
güsterde	f. Döşenmiş, yayılmış.
guştin	f. Etten, etten ibâret, etten meydana gelmiş.
güşude	f. Açılmış.
gusül	Boy abdesti. Temizlenmek. Maddi, manevi temizlik için şartları dahilinde yıkanmak. Taharet-i Kübrâ da denir.
gusun	(Gusn. C.) Filizler, ağaç dalları.
gusv	Zulmet, karanlık.
gutat	Sabahın erken saatleri.
gute	f. Su içine bir defa dalıp çıkma, suya dalma.
gute-hâr	(Gute-hor) f. Suya dalan.
gutguta	(C: Gatâgıt) Yeni doğmuş kuzu.
gutme	Pelteklik, kekemelik.
güva	f. şahit, delil.
güvah	f. Şahit. Gören. Bilen. Tanıyan.
güvahî	f. şahitlik. şahitlik etmek.
güvar (güvara)	Hazmı kolay olan ve zaikaya hoş gelen, nefsin meylettiği şey.
güvaraî	Tatlılık, hoşa gitme.
güvarende	f. Hazmedilmesi kolay.
güvariş	f. Sindirime yarıyan şeyler, hazme yardımı olan şeyler.
guvas	Feryâd edip, 'imdat!' diye bağırmak.
güvaş(e)	f. Boya, renk.
guvat	(Gavi. C.) Azgınlar, sapkınlar.
güveç	Yemek pişirmeye mahsus toprak kap.
güverte	Geminin anbar veya kamaralarının üstü, gezilecek kısmı.
guvl	(C: Agvâl-Gaylân) Cinden bir tâife.
guvr	Bir ölçek. (12 senc miktarıdır. Senc: 24 batmandır.)
guvta	Şam diyarında suyu çok olan ağaçlık bir yer. GUY: f. Söyleyen, konuşan, söyleyici. * Kelâm, söz. Acemlere mahsus bir cins oyun topu. * Baykuş.
güya	f. Sanki. Ke-ennehu. Söyle. Tut. Farzet. * Söyleyen.
güyan	f. Söyleyen.
güyem	f. Söylerim (mânâsına fiil).
güyende	f. Söyleyici. Söyleyen. Kail olan.
guyî	f. Söyleyiş, söyleme.
guyub	(Gayb. C.) Hazırda olmayanlar. Kayıplar.
guyum	(Gaym. C.) Bulutlar.
guyus	(Gays. C.) Yağmurlar.
güz	Sonbahar.
güzaf	f. Boş, bîhude. Lüzumsuz.
guzame	Bir miktar süt.
güzar	f. Geçiş, geçme. * Beceren, halleden, yapan. * Geçiren, geçirici mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dem-güzar - Zaman geçiren, vakit öldüren.
güzare	f. Rüyâ tâbir etme, düş yorma.
güzarende	f. Geçen, geçici. Geçiren, geçirici.
güzariş	f. Rüya tâbir etme. ◊ f. Geçiş, geçme.
güzaşte	f. Geçmiş, geçmiş olan.
guzat	(Gazi. C.) Din için harbedenler. Gaziler. ◊ (Bak: Gudat)
guzbe	Tez gadaplanan, çabuk kızan.
guze	f. Koza.
güzer	Geçiş, geçme. * Geçici, geçen.
güzeran	f. Geçen, geçici. * Geçme. Geçiş.
güzergâh	f. Geçit yeri. Geçilecek yer.
güzername	f. Geçiş tezkeresi.
güzeşt	f. Geçme, geçiş. Geçen.
güzeşte	f. Geçen. Geçmiş. Geçmiş olan.
güzîde	(Güzin) f. Seçilmiş. İntihab edilmiş. Beğenilmiş.
güzîde-gân	(Güzide. C.) f. Seçkinler, beğenilmişler, seçilmiş olanlar.
güzîde-suhen	f. Beğenilmiş söz söyleyen, seçkin sözler konuşan.
güzîden	f. Seçmek. İntihab etmek.
güzîn	(Bak: Güzîde)
güzîniş	f. Seçiş, seçme.
güzîr	f. Derman, çare, deva.
guzn	(C.: Guzun) Derinin büklümü.
guzr	Çokluk, kesret. * Devenin sütünün çok olması.
guzruf	(C.: Gazârif) Kulak kemiği. * Kıkırdak.
guzuza	Taze olmak.
guzz	Oğuz Türkleri.
ha	harfinin ismidir. Ebcede göre beş sayısına delâlet eden ( ) harfi, mehmusedendir. Bazan başka harfe yâni 'yâ' veya 'hemze' veya 'elif'e kalbolur. Bir kelimenin More…
ha(y)	f. Çiğneyen mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Şeker-hâ - Şeker çiğneyen. * Mc: Tatlı sözlü, güzel ve dokunmaz sözler söyleyen.
hab	f. Uyku. Rü'yâ.
hab (hâbe)	Günah. Suç.
hab'	Gizli, saklı, hafi. * Gizlemek, örtmek, setretmek.
hab-dide	f. 'Rüya görmüş.' Büluğa ermiş genç.
hab-güzar	f. Uyuyan, uyuyucu.
hab-nak	f. Uykusu gelmiş kimse, uykulu kişi.
habab	(Habâbe) Son derece muhabbet. * Su üzerindeki hava kabarcığı.
habaib	(Habibe. C.) Habibeler, sevgili kadınlar.
habaik	(Habike. C.) Kehkeşanlar, samanyolları. * Çizgiler.
habail	(Hibale. C.) Ağ, tuzak, bağ, kement.
habais	(Habise. C.) Kötülükler. Murdar ve pis şeyler.
habak	f. Mandıra, ağıl. * Dört yanı bir duvar veya set ile çevrilmiş yer, avlu.
habal	Bozulma, düzensizlik. Karma karışıklık. * Sıkıntı, hüzün, keder, üzüntü.
habala	(Hublâ. C.) Gebeler.
habaleyat	(Habâlâ. C.) Hâmileler, gebeler.
habar	(C.: Habârât) İmzâ. Mühür, damga.
habarat	(Habâr. C.) İmzâlar. * Damgalar.
habarîr	(Hıbrîr. C.) Dağçiçekleri. Dağda yetişen çiçekler.
habaset	(Hubs) Murdarlık, pislik, kötülük.
habat	Vücuttaki bir yara iyileştikten veya vücuda bir sopa ile vurulduktan sonra bedende kalan iz. * Davarın çok yemekten dolayı karnının şişmesi.
habaya	Gizli işler, gizli şeyler. * Defineler.
habaz	Hareket. * Bâtıl olmak. * Eksilmek.
habb	Tane, çekirdek. * Yuvarlak olarak hazırlanmış ilâç. * Buğday tanesi veya buna benzer tohum. ◊ Aldatıcı, kurnaz, hileci, hilekâr. * Denizin kabarması, denizde dalga olması.
habbal	(Habl. dan) Urgan ve ip satan kimse.
habbar	Terzi. * Mürekkepçi.
habbas	Zindancı, gardiyan, hapseden.
habbat	(Habbe. C.) Habbeler, tohumlar, tâneler. * Haplar.
habbaz	(Hubz. dan) Ekmekçi. Ekmek yapan veya satan kimse.
habbazî	Ekmekçilikle ilgili.
habbe	Tane. Tohum. * İhtiyaç. * Parça. * Dirhemin 1/48 kadarı. ◊ Gammazlık yapan kadın. (Müz: Habb)
habbe (hubbe)	Yol, tarik.
habbeza	Ne güzel, ne sevimli, ne hoş' mânâsında bir takdir edatıdır.
habbül büluğ	(Habb-ül büluğ) Erginlik çağındaki erkek ve kız çocukların yüzlerinde ve alınlarında çıkan sivilceler.
habc	Devenin ot yemekten dolayı karnının şişmesi. * Vurmak. ◊ Vurmak, darbetmek.
habcame	f. Gecelik ve pijama gibi gece uyurken giyilen elbise.
habe	f. Sıkılma, bunalma, darlanma, boğulma. ◊ Zarara ziyana uğradı (mânâsına fiil).
habeb	Aldatma, kandırma. Hile, kurnazlık.
habek	f. Üzülme, sıkıntı yapma. * Sıkılma, bunalma.
habel	Ana rahmindeki çocuk, cenin. * Gebelik, gebe olma zamanı. * Fls: Musallat fikir.
habele	Üzüm çubuğu.
habellak	Küçük olup büyümeyen koyun.
haben	Kısaltma, azaltma, kasma. * Edb: Aruzda 'fâilâtün' den 'ât' hecesini atarak, nazmı 'fâilün' veznine sokma. ◊ Siroz denilen ve karında su More…
habendat	Şişman kadın.
habenneka	(Bak: Hebenneka)
habenta'	Kısa boylu, tıknaz kişi.
haber	'Hâriçten insanın fikrine intikal eden ilim. * Yeni havadis. Ağızdan ağıza nakledilen söz. * Peyam. Peygam. Nebe'. İlim ve malumat. Bilgi. * Hadis, Resul-i Ekrem Aleyhissalatü More…
haberdar	Haberli, vâkıf, bir mes'eleden haberi olan.
haberî	(Haberiyye) Haberle ilgili. Haberden ibaret olan. * Gr: Yüklemle ilgili.
haberkas	Küçük deve. * Küçük adam.
haberpijuh	f. Haber almaya çalışan. Haber araştıran, haber toplayan.
habeş	Afrika'nın Kızıldeniz sâhili güneyinde müstakil bir memleket. Bu memleket ahalisinden olan. * Beyaz ve siyah arasında koyu esmer adam.
habes(e)	(Habis. C.) Kötüler. Alçaklar. Pisler. * Necaset denilen ve maddeten pis şeyler (Necis veya necaset-i hakikiye de denir.)
habeşî	Habeş memleketi ahalisinden olan. Habeş'e mensub ve müteallik olan. * Koyu esmer renkli adam. * Hat, tezhib, minyatür gibi güzel san'atlarda kullanılan bir cins kâğıt.
habetiktik	Atın tırnağı taşa dokunduğunda çıkan ses.
habevkera	Belâ, mihnet.
habgah	f. Yatak odası. * Uyunacak yer.
habhab	(C: Habâhıb) Kısa boylu adam. ◊ Takunye. * Canbaz ayaklığı. ◊ Karpuz.
habhabe	Yumuşaklık, rahavet. * Muzdarip olmak, acı çekmek.
habhabî	İşsiz güçsüz boş olarak dolaşan adamlar.
habi	Sürünüp emekleyen ufak çocuk.
habib	(Hubb. dan) Sevilen. Sevgili. Seven. Dost.
habîde	(C.: Hâbidegân) f. Uyuya kalmış, uykuya dalmış, uyumuş.
habîe	Görülmemiş, daha henüz keşfedilmemiş. * Göze görülmeyen şey. * Kesilmiş, parça parça olmuş.
habih	Ağaçla vurmak. * Bölmek.
habîke	(C.: Habâik) Kehkeşan, samanyolu. * Çizgi. * (C.: Hubük) Dikkat ve itina ile, sağlam ve san'atlı dokunmuş, yol yol hâreli güzel kumaş.
habil	Sihirbaz, efsuncu, büyücü. * Kement ile yakalanan canavar. ◊ İlk insan Hz. Adem'in (A.S.) oğullarından birinin ismi.
habîl	Yiğit, bahadır, genç, delikanlı. * Tuzak, ağ.
habile	Gebe, hâmile, yüklü.
habîn	Zakkum ağacı.
habir	Haberli. Haberdar. Agâh. Âlim. Arif-i billâh. * Herşeyi bilen Allah (C.C.) ◊ Taze ve yeni şey.
habirâne	f. Bilgili ve haberdar olana yakışır şekilde.
habis	Bağışlanan şey. Mukabilinde bir ücret istenmeyen şey. Parasız olarak verilen nesne. ◊ Hapseden. Tutan. Hapishâneye atan.
habîs	(Hubs. dan) Fesadcı. Hilekâr. Alçak tabiatlı. Kötü. Pis.
habis(a)	Un helvası.
habistan	f. Yatakhane, yatak odası.
habit	(Hübut. dan) Yukarıdan aşağıya inen. İnici. Düşen. Hübut eden. ◊ Susturucu. * Batıl kılan. İptal ettiren. * Değersizleşen.
habît	Fâsid, yaramaz, bozuk.
habiye	(C: Havâbi) Küp. * Küçük havuz. * Kuyu.
habk	Bükmek. * Sağlam yapmak. * İyi dokumak.
habl	İp. Urgan. Halat. * Tıb: Vücudda ip gibi olan âzalar. ◊ Bir şeyin bozulması. Noksan olmak. * Delirmek.
hablullah	Allah'ın ipi. Kur'an-ı Kerim. Allah'a kavuşma vasıtası. İhlâs. İtaat. Cemaat.
habn	Eteğini kaldırmak. * Bir şeyi kabzetmek, almak. ◊ Karnın şişmesi.
habna'	Çıbanları olan kadın.
habnadide	(Hâb-nâdide) f. Büluğa ermemiş çocuk. Erginlik çağına gelmemiş erkek veya kız.
habname	f. Rüya kitabı.
habr	(C.: Ehbâr) Alim ve sâlih kimse. Bilgili. Ehl-i ilim. * Ferahlık. * Nimet, vüs'at. * Refah, sürur. (Bak: Hibr) * Tıb: Dişlerin beyazına ârız olan sarılık. ◊ (C: Hubur) More…
habra'	(C: Habâri-Haberât) Sedir ağacı biten düz yer. Yumuşak yer.
habrekî	Kene böceği.
habrence	Güzel yemek. * Yumuşak.
habrîr	Şey mânâsına gelir bir isim.
habs	Hapis, alıkoyma, bir yere kapatıp dışarı çıkarmama. Salıvermeme. * Zaptetme, tutma. ◊ Murdar, pis. Çirkin. * Ayıp, günah. ◊ Bir kaç şeyi birden karıştırmak.
habş	Cemetmek, toplamak.
habt	Yanlış hareket. * Maktulün kanının heder olması. * Bozma, ibtâl etme, muteberliğini kaybettirme. * Bir bahis veya münazarada karşısındakinin hatasını isbat ile onu ilzam edip susturma. More…
habt u hata	Düzensizlik, yanlış, hata.
habul	Hurma ağacına çıkarken kullanılan urgan.
habus	Galip kimse.
haby	(C.: Hıbâyâ) Örtmek. * Gizli olan.
habz	Ekmek pişirmek. * Ekmek vermek. * Sözü birbiri ardınca söyleyip yürümek. * Devenin ayağını yere vurması.
hac	(Hâcet. C.) İhtiyaçlar. * Devedikenleri. ◊ f. Put, haç.
haç	(Ermeniceden) Put. Haç. İstavroz.
haca	Haris olmak. * Akıllı.
haca'	(C.: Ahcâ) Akıl. * Nahiye.
hacac (hicâc)	Kaş kemiği.
hacace	(C.: Hıcc) Su üstünde olan yağmur kabarcığı.
hacalet	Utanma. Utanç.
hacalet-âver	f. Utandırıcı. Utanç veren.
hacamet	(Hacamat) Tıb: Vücudun bir tarafından kan aldırmak.
hacat	(Hacet. C.) Hâcetler. İhtiyaçlar.
hacb	Men'etme. Mahrum etme.
hâcc	(C.: Hüccac) Hacca gitmiş kimse. Hacı.
hacc	Kasdetmek. Muârazada delil ve bürhan ile galip olmak. * Bir yere çok tereddütle varıp gelme. * Şâyan-ı tâzim bir şeye teveccüh. * Bir şeyden feragat etmek. * Fık: İslâmın şartlarından ve More…
hacc suresi	Kur'an-ı Kerim'in 22. suresidir.
haccac	Çok eskiden Irakta vâlilik yapan fakat, Hz. Resul-ü Ekremin (A.S.M.) soyundan gelenlere ve onlara taraftar olanlara çok zulmeden, haddini aşmış bir zâlimin ünvânı. Asıl ismi Yusuf bin More…
haccal	Şatafatlı, debdebeli, gösterişli.
haccam	Hacamat eden, kan alan.
haccar	Taş işçisi, taş işinde çalışan, taşçı.
hâcce	(C.: Havâcc) Hacca giden, usulüne uygun olarak Kâbe'yi ziyaret ederek hac vazifesini yerine getiren kadın veya kız. * (C.: Hâcc) Bir cins diken.
hacce	Cadde.
hâce	f. Hoca, efendi, sâhib, muallim, âile reisi.
hâce-sera	f. Haremağası, hadımağası.
haceb	Gırtlak.
hacebe	(Hâcib. C.) Perdeciler, kapıcılar. * İnsanın oturak yeri olan uzvu, kalça. (İkisine 'hacebetan' derler)
hâcegân	(Hâce. C.) f. Hocalar. * Eskiden yüzbaşı rütbesi karşılığında sivil rütbe. * Bâb-ı Âli kalemleri efendilerinden hususi bir rütbe taşıyan adam.
hacegî	f. Tüccar, ticaretle meşgul olan kimse. * Efendilik, hocalık.
hacel	(Hacl) Utanma, sıkılma, hayâlılık. ◊ Keklik kuşu.
hacelan	Ayağında köstek olan kişinin yürümesi. * Bir ayak üstüne yürümek.
hacele	(C.: Hacel-Hacelân-Haclâ) Dişi keklik. * Çeşitli elbiselerle süslü gelin evi.
hacen	Eğrilik.
hacer	Taş, kaya. * İsmail Peygamber'in anasının ismi.
hacerat	(Hacer. C.) Taşlar, kayalar.
hacereyn	İki taş. * Mc: Altun ile gümüş.
hâcet	(C.: Hâcât) İhtiyaç, lüzum, muhtaçlık.
hâcet-mendâne	f. Muhtaçcasına, ihtiyaçlı olarak.
hâcet-mendî	f. Muhtaçlık, ihtiyaçlı olma.
hâcetaş	f. Eskiden bir efendinin müteaddit kölelerinden her biri.
hâcetmend	f. İhtiyaç sahibi, muhtaç.
hâcetreva	İhtiyacı gideren, ihtiyaç olan bir şeyi te'min eden.
hacevca'	Uzun ayaklı adam. * Uzun adam.
haceze	Zâlimler.
hacfe	(C.: Hucuf) Sade demirden olan kalkan.
hachace	Korkudan melul olmak. * Sırrını demek isteyip yine dememek. ◊ Gizlenmek.
haci	(C.: Hüccâc) Hacc farizasını yerine getirmiş olan müslüman.
hacî	(Hicv. den) Hiciv yazan, hicveden, yeren.
hâcib	Perde. * Perdeci. Kapıcı. * Eskiden Osmanlı İmparatorluğu zamanında Devlet Reisinin en yakın me'muru. Vezirler veya âmirler. * Kaş.
hâcibeyn	İki kaş.
hacîc	(Hâcc. C.) Hacılar.
hacid	Uyuyucu, uyuyan.
hacif	Karın gurultusu.
hacil	Utanmış. Utanan. Utanmaktan yüzü kızaran. ◊ Ayaklarından üç tanesi beyaz olan at. ◊ Otu çok olan yer.
hacim	Saldıran. Hücum eden. ◊ (Bak: Hacm)
hacin	Küçük hayvan. * Büluğdan önce evlenmiş olan kız.
hacir	Hicret eden. Bir yerden bire yere göçen. * Sayıklıyan.
hacire	(C.: Hâcirât) Terbiye sınırlarına sığmayan kötü söz ve hezeyan. * (C.: Hevâcir) Günün en sıcak anları.
hacirî	Yapıcı, kurucu.
hacis	Tasa, keder, hüzün, gam. * Hâtıra. Kalb ve hissin en derin ve gizli sesleri.
hacise	(C.: Hevâcis) Merak, kalbe gelen endişe.
haciyan	(Hâcı. C.) Hacılar, hacc farizasını yerine getirmiş olan müslümanlar.
haciyatmaz	Dibindeki ağırlıktan dolayı yere ne şekilde bırakılırsa bırakılsın, dik bir durum alan oyuncak. * Mc: Zor durumlarda kendisini çabucak toparlamayı beceren kişi.
haciz	Ayıran. Bölen. * Vücudun içindeki bazı uzuvları ayıran karın zarı gibi zarların adı. * Haczeden. Borcunu ödeyemeyenin diğer mallarına el koyan. * Tıb: Bâdemin içindeki bazı oyukları ayıran More…
hacl (hicl)	(C.: Ahcâl-Hucul) Köstek. * Bukağı. * Küçük deve yavruları.
hacla'	Ayakları beyaz olan koyun.
hacle	(Haclegâh) f. Gelin odası. Gerdek odası.
haclet	Şaşırma, acaibine gitme, taaccüb. * Utanma, arlanma.
haclet-âver	f. Utanç verici, utandırıcı.
haclet-dih	f. Utanç verici, utandırıcı.
haclet-engiz	f. Utandırıcı, sıkıltıcı.
hacm	(Hacim) Bir cismin kapladığı yer. Cirm. Cüsse. * Emmek. Massetmek.
hacmen	Büyüklükçe. Hacim bakımından.
hacr	(Hicr) Men'etmek. Birisine bir şeyi yasak etmek. Malını kullanmaktan men'etmek. * Kucak. Ağuş.
hacra'	Taş gibi katı ve sert olan şey.
hacren	Malını kullanmaktan menetmek suretiyle.
hacuc	şiddetli esen rüzgâr.
hacun	Eğrilik. * Uzak. * Mekke'de bir dağ.
hacur	(C.: Hucerât) Dere kenarı.
hacz	Men'etmek. Mâni olmak. * İki şeyin arasını ayırmak. * Alacaklı, borçludan alacağını alabilmesi için borçlunun malına el konulmak.
had	f. Çaylak kuşu.HAD' (Hıd') - Aldatmak. * Dühul etmek, girmek. * Kurumak.
had'	Baş aşağı eğmek. * Tevâzu etmek.
had'a	Kamçıdan çıkan ses.
hadaa	(Hâdı'. C.) Hileciler, hilekârlar, aldatıcılar, dalavereciler.
hadacir	Sırtlan.
hadad	Mürekkep. * Nakış. * Akılsız, ahmak adam. * Kolay. ◊ Küçük, beyaz boncuk.
hadade	Hamâkat, ahmaklık.
hadae	İki yüzlü balta.
hadafil	Eski kaftanlar, eski elbiseler.
hadai'	(Hadîa. C.) Hileler, dalavereler, aldatmalar, yalanlar.
hadaic	(Hidâce. C.) Deveye yüklenen yükler.
hadaid	(Hadîd. C.) Demirden yapılmış şeyler. Sert şeyler.
hadaik	(Hadîka. C.) Bahçeler.
hadak	Patlıcan.
hadaka	Elmas. * Her görüp beğendiğini aldırmak için kocasına teklif eden kadın.
hadalet	Baldırı ve kolu etli olma.
hadan	Necid'de bir dağ.
hadane	Çocuk beslemek.
hadar	Mukim olmak, ikâmet etmek, oturmak. ◊ Suyu çok olan süt. ◊ Çabuk yetişen ot.
hadaret	Bir şeyin yanında bulunmak. * Huzur. Yakında olmak. * Hazır etmek. Hazır olmak. * Medeniyet.
hadaset	Gençlik. Yenilik. Tazelik. Yeniden oluş. Bir şeyin evveli, ibtidası.
hadb	Vurmak, darb etmek. * Deriyi etiyle ayırmak. * Isırmak. * Yalan söylemek. * Uzunluk. ◊ şefaat etmek.
hadba'	(C.: Hudeb) Kalçaları sıyrılıp çıkan zayıf dişi deve. ◊ Uzun boylu akılsız kadın. * Yumuşak gönüllülük.
hadbe	Arka yumruluğu, kamburluk.
hadc	Deve palanı.
hadd	Hudut. Çizgi. Sınır. * Cürüm. * Salahiyyet. * Şeriatça verilen ceza. * Derece. Son derece. Münteha. * İnsana ârız olan şiddet ve titizlik. * Def etme. Men etmek. * Keskin. Sivri. * Sert. More…
hadd-na-şinas	f. Haddini bilmez.
hadda	Deve çobanı.
hadda'	(Hud'a. dan) Aldatıcı, hilekâr, dalavereci.
haddad	Demir işleri yapan usta, demirci, çilingir. * Muhâfız, bekçi, gardiyan. * Kapıcı.
haddadî	Demircilik.
haddam	Muvaffakiyetli kişi. * İşlerinde başarılı ve becerikli kimse. * Çalışkan ve gayretli olan. * Hademe, hizmetçi.
haddan	İki yanak.
haddas	(Hads. den) Anlayışlı, zeki, çabuk kavrayan.
hadde	Erimiş madeni döküp tel yapmağa mahsus delikli maden levha.
hadeb	Uzun boylu, akılsız kimse. ◊ Kambur olma, kamburluk.
hadebe	Kambur, yumru. * Vücuttaki kamburluk.
hadebiyyet	Yumruluk, kamburluk.
haded	Engel, mâni, set.
hadeka	Gözün siyahlığı, gözbebeği.
hademat	Hademeler. Hizmetçiler.
hademe	Hizmetçiler, hâdimler. * (C.: Hıdâm) Halhal. * Devenin ayağını bağladıkları kayış.
hadeng	(Hadenk) f. Kayın ağacı. * Kayın ağacından yapılmış ok.
hader	Uyuşma.
hadernak	Örümcek.
hades	Yeni olmak. Eskiden olmayıp sonradan görülmek. * Taze. Yiğit. Genç. * Fık: Abdest almayı icabettiren hal. Bazı ibadetlerin yapılmasına mâni olan ve necaset-i hükmiye sayılan hal. * Pislik. More…
hadesan	Şanssızlık, kısmetsizlik, talihsizlik. * Kaza.
hadesat	(Hades. C.) Hadesler. Pislikler. (Bak: Hades)
hadeyan	Yelmek.
hadf	Yürüme hızı.
hâdî	Hidayete ermiş. Mürşid. Rehber, delil. Hidayet yolunu gösteren. Hidayete, doğruluğa eriştiren. Önde giden.
hadî	Birinci. * Mazluma yardım eden. * Deveyi şarkı söyleyerek süren.
hadî aşer	Onbirinci.
hadi'	Alçaltıcı. * Gönül alçaklığı ve huzu ile muttasıf. ◊ Hileci, aldatıcı. * Bozuk, fena.
hadîa	(C.: Hadâyi') Ustalıklı bir şekilde aldatma, oyun yapma. ◊ Davarın karnından gelen ses.
hadiâne	f. Hile ile, hile yaparak.
hadîb	Kınalı, kına yapılmış. * Boyalı, boyanmış.
hadic(e)	Vaktinden evvel doğan erkek veya kız çocuğu.
hadid	Demir, çelik. Sert, kavi olan. * Çabuk kavrayışlı, keskin, öfkeli, hiddetli, titiz. * Hudut ve sınır komşusu.
hadîd	Dağ eteği. * İçinde yağmur suyu biriken alçak çukur. * Arz, yer, dünya.
hadid suresi	Kur'an-ı Kerim'in 57. suresi.
hâdife	Halktan bir kısım.
hadîka	Etrafı duvarla çevrilmiş bahçe. Sulu, ağaçlı bahçe.
hâdil	(Hadl. den) Aşağıya sarkıtılmış. * Gözlerinde ve ağzında çıban olan deve yavrusu.
hadil	Yumuşak taze ot. * Islanmış, nemlenmiş.
hadîle	Çayır, çimen.
hâdim	(Hidmet. den) (C.: Huddâm) Hademe, hizmetçi, hizmet eden, işe yarayan. * İmân ve İslâmiye'te ve millete faydalı olmağa çalışan. * Erkekliği yok edilmiş olanlar. Bunlardan saraylarla More…
hadim ağasi	(Bak: Hâdim ağası)
hadime	(Hâdim. den) Kadın hizmetçi.
hadîme	Su içinde eriyince pişmiş olan buğday.
hadin	Bir kuş cinsidir.
hadîn	(C.: Hudenâ) Sâdık dost, vefadar arkadaş.
hadine	Süt nine.
hadir	Öten güvercin. Kişneyen at. * Üstü koyu, altı sulu olan yoğurt. ◊ (C.: Hadere) Şişen aza, yumrulanan organ. ◊ Tembel, uyuşuk, uyumuş. ◊ Gevşek, tembel, uyuşuk.
hadîre	Kalabalık olmayan topluluk. * Yaranın içinde toplanan kan ve irin. ◊ Hurması gök iken dökülen hurma ağacı.
hâdis	Yeni. Sonradan olan şey. Değişen. Hudus eden.
hadîs	Her söylenişinde yeni haber gibi dinlenmeğe lâyık. Peygamberimizin (A.S.M.) sözü, emri ve hareketi. Sünnet-i Nebeviyye. Hadisten bahseden ilim. (Bak: Tevâtür)
hadîs-i mürsel	Peygamberimiz'den (A.S.M.) işitildiği bildirilen hadis-i şerif.
hadîs-i şeyheyn	En muteber ve büyük hadis âlimlerinden İmam-ı Buharî ve İmam-ı Müslim'den rivayet edilen hadis-i şerif.
hâdisat	(Hâdise. C.) Yeni olan şeyler. Hâdiseler.
hâdise	(C.: Hâdisat, Havadis) Vâkıa, olay. Yeni bir şey, ilk defa olan. Haber.
hâdişe	Derisi parçalandığı halde kan çıkmayan yara.
hadiyd	(Hazîz) Oturaklı, mütemekkin, yer. * Dağ eteği. Zir. Alçak yer. * Koz: Ayın veya başka bir seyyarenin mahreki üzerinde dünyaya en yakın bir mesafede bulunan nokta. Dünya ile diğer More…
hâdiye	Değnek, asâ, sopa. * Su içinden sivrilerek yükselen kaya.
hadl	Meyletmek, yönelmek.
hadleka	şiddetle bakmak.
hadm	Birşeyi ağzına koyup, bir lokmada çiğneyip yemek.
hadma'	Beyaz koyun.
hadme	Ateş gürültüsü.
hadr	Evmek, acele etmek. * Vücutta bir organın şişip yumrulaşması. * Men etmek, engel olmak. * Saçak bükmek.
hadra	(Müennestir) Yeşillik. * Sebze. En yeşil. Pek yeşil.
hadravat	(Hadrevât) (Hadrâ. C.) Yeşillikler, yeşillik.
hadre	Yüz yüze olmak.
hadreban	Feryadı şiddetli olan, çok fazla bağıran.
hadrece	Bükmek. * Sağlam yapmak, sağlamlaştırmak.
hads	Uzun düşünce ve delile ihtiyaç kalmadan hâsıl olan ilim.
hadş	Kaşımak. * Tırmalamak.
hadşe	(C.: Hadeşât) Vesvese, kuruntu, merak, ye's, üzüntü, hüzün.
hadşe-aver	f. Rahatsızlık veren, insanı sıkıntıya koyan.
hadşe-nisar	f. Merak veren, vesvese.
hadsen	Sezmekle. Sür'atle intikal ve idrâk etmekle.
hadsî	Hadsle. Hadse dâir ve müteallik.
hadsiyyat	Mümkün olan şeyler. Olması ihtimali olan nesneler. Mümkinat.
hadsiz	Hesapsız, sayısız. Belirli olmayan, çok.
hadun	Memesinden biri diğerinden uzun olan koyun.
hadur	Yemen diyarında bir şehrin adı. ◊ İniş. * Alçak yer.
haduş	Pire. Sinek.
hadv	Sürmek.
hady	Evmek, acele etmek. * Rüzgârın esmesi.
hafa	Berdi denilen otun beyaz ve yaş olan kökü. ◊ Gizlilik. Gizli olmak. Saklılık.
hafa (hafâye)	Çok yürümekten adamın ayağının ve davarın tırnağının aşınması.
hafa'	Yalın ayak yürümek.
hafafîş	(Huffâş. C.) Yarasa kuşları.
hafagâh	f. Gizlenilecek yer, gizlenme yeri, siper.
hafair	(Hafîr. C.) Oyuklar, delikler, çukurlar.
hafak (hafakan)	Muzdarib olmak, acı çekmek. * Deprenmek.
hafakan	Sıkıntı. Kalb çarpıntısı. Iztırab.
hafat	(Hâfe. C.) Sahiller, deniz kenarları, kıyılar.
hafave	Bir kimseyi mübâlâga ile sormak. * Şefaat etmek. * İkramda ve iltifatta mübâlağa etmek.
hafaya	(Hafi. C.) Gizli şeyler. Sırlar.
hafaza	(Hâfız. C.) Muhafızlar. Muhafız melekler.
hafc	Titremek. * Ayağını eğri basan.
hafcag	Tatar beyi. (Aslı: Kıpçak)
hafd	Evmek, sür'at.
hâfe	(C.: Hâfât) Sâhil, kıyı, deniz kenarı. * İki veya daha fazla sathın, bir açı teşkil ederek birleşmesinden meydana gelen uzunlamasına keskinlik.
hafe	İçine bal konulan sahtiyan tuluk.
hafede	(Hafid. C.) Yardımcılar, hâdimler.
hafef	Fakirlik. Darlık. * Şiddet.
hafelleh	Ayaklarının uç kısmı birbirine yakın olup, ökçeleri uzak olan.
hafender	Malını güzel tedbirlerle çoğaltan mal sahibi.
hafer	Çukurdan çıkartılan toprak. * Dişin çürümüş kısmı veya kiri. ◊ Çok fazla utanmak.
hafeş	Gözün küçük olması ve görme kuvvetinin zayıf olması. (Öyle kişiye 'ahfeş' derler.) ◊ (C.: Ahfâş) İğne ve iplik koyacak kap. * Sel.
hafet	Islıklı yılan.
haff	Bir şeyin etrâfını dolanan. Bir nesnenin çevresini dolanan. ◊ Tavaf etmek. * Süslemek. * Hizmet etmek. * Kesmek. ◊ Alaca renkli at.
haffaf	Ayakkabı, terlik vb. gibi şeyler yapan ve satan. Kavaf.
haffane	(C.: Haffân) Deve kuşu yavrusu. * Hizmet. * Maiyyet.
haffar	Çukur kazan, kuyu kazan.
haffe	(C.: Hıff) Çulhaların bez sardıkları ağaç.
hafhafa	(C.: Hafâhıf) Köpeğin, yemek yerken ses çıkarması. * Sırtlan sesi.
hafi	Yalın ayak yürüyen veya koşan. * Çok ikram eden insan. İnsanı güler yüzle karşılayan.
hafî	Gizli. Açıkta olmayan. Saklı. * Fık: Sigasından dolayı değil, bir ârızadan dolayı mânası kapalı kalan lafız.
hafîd	Evlâd. Oğul. Torun.
hafîde	Kız torun.
hafif	Ağır olmayan. Hafif. Yeğni.
hafîf	Kuş uçarken, at koşarken veya rüzgâr eserken meydana gelen hışırtı, hışlama.
hafik	Ufkun nihayeti. Şark veya garb tarafı. * Vuran, çarpan, çırpınan.
hafikan	(Hâfıkeyn) Mağrib ile maşrık. Şark ile garb. Doğu ile batı.
hâfil	Dolu, mümteli.
hâfir	Kazan, kazıcı, hafriyat yapan. Yerde çukur açan.
hafir	(C.: Havâfir) Davar tırnağı.
hafîr	Kazılmış yer. Çukur. Mezar.
hafire	Evvelki hâline ve evvelki yerine dönmek.
hafişe	Sel yolu.
hafiy	Her şeyi arayıp bilmiş olan âlim. * Bir şeyi mübâlağa ile arayıp bilen kimse.
hafiye	Saklı ve gizli şeyleri araştıran. * Casus. * Polis.
hafiye (hâfiyye)	(C.: Havâfi) İnsan bedeninde gizli olan can. * Kuş kanadında ebâhirden sonra olan dört kısacık yeleklerin her birisi. * Gizli, mestur.
hafiyen	İkram ederek. * Yalınayak olarak.
hafiyy ü celî	Gizli ve âşikâr.
hafiyyat	Gizli şeyler. Gizlilikler.
hafiyyen	Gizlice, saklı olarak, gizliden. Aşikâr olmıyarak.
hafiyyeten	Gizlice, gizli ve saklı olarak.
hâfiz	Kur'ân-ı Kerim'i tamamen ezbere okuyan. * Kur'an-ı Kerim'in mânası ile beraber her şeyini yaşamaya ve muhafazaya çalışan. * Muhafaza eden. Koruyan. Hıfzeden. More…
hafîz	Hodbinliği, kibri, serkeşliği kırılmış kimse. Aşağı basılmış. ◊ Esirgeyen. Koruyan. Muhafaza eden. Muhafız.
hâfiza	Muhafaza eden. Ezberleme kuvvesi. Kuvve-i hâfıza.
hâfiza-pirâ	f. Hafızayı süsleyen. * Uğur sayılarak ezberlenen şey.
hafizallah	Allah korusun. Allah muhafaza etsin, Allah saklasın (anlamındadır).
hafk	Naldan çıkan ses.
hafl	Kederlenme, hüzünlenme, tasalanma. * Toplantı, toplanma.
hafne	(C.: Hafenât) İki avuç dolusu olan şey.
hafr	Ahdinde durmamak. * Kiraya vermek. ◊ Kazmak ve çukur etmek.
hafriyat	Yeri kazıp derinleştirmeler. Kazılar.
hafs	Toplama, cem'etme. Biriktirme. ◊ Her nesnenin boşu. ◊ Hız. Sür'at.
hafş	Celbetmek, çekmek. * Yeri kazıp oymak. * Birbiri ardınca tez tez gelmek. ◊ Tıb: 'Tavuk karası' adı verilen bir göz hastalığı.
hafsa	Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) zevcelerinden biri ve Hz. Ömer'in (R.A.) kızı.
haft	Sâkin olmak. * Sözü gizli söylemek. ◊ Dövmek.
hafta	f. Yedi günden ibaret müddet. Yedi günlük müddet.
haftan	Eskiden savaşlarda zırh üzerine giyilen bir cins pamuklu elbise. * Kaftan.
hafud	Karnındaki yavrusunu âzası belirmeden düşüren deve.
hafur	Bir ot cinsi.
hafv	Men etmek, mâni olmak, engel olmak.
hafy	Gizlemek. * Setretmek, örtmek. * İzhar etmek, görünmek. * Parlamak, yıldıramak.
hafz	Aşırı olmama hali. * Refah ve ferahlık. Huzur ve rahat. * Yavaş yavaş mülayim yürüyüş, itidal. Alçak. * Kelimenin son harfini esre, yâni 'i' diye okumak. * Sözü boğaz içinden More…
hah	f. (Hasten: 'İstemek' mastarından yapılmıştır.) Kelimenin sonuna getirilerek isteyen, ister mânasında terkib yapılır. Meselâ: Bed-hah - Kötülük isteyen.
hah na-hah	f. İster istemez.
haham	Mûsevilerin dinî reisi, râhibi, âlimi.
hahan	f. İstekli, arzulu, tâlib.
hahem	(Hâsten) mastarından, 'İsterim' mânasına fiildir.
haher	f. Kızkardeş. Hemşire.
haher-zade	f. Hemşirezade, kızkardeş çocuğu. Yeğen.
haherî	f. Hemşirelik, kızkardeşlik.
hâhiş	f. Fazla arzu, isteyiş.
hâhişger (hâhişker)	f. Arzulayan. İsteyen. İstekli.
hâhişgeran (hâhişkerân)	f. Hâhişgerler, istekliler, tâlibler.
haib	Mahrum. Ümidsiz. Kederli. Me'yus. Bi-behre olan. ◊ (Heybet. den) Kokan, Utanan. Utangaç.
haiben	Muvaffakiyetsiz olarak. Mahrum olarak.
haibîn	(Hâib. C.) Zarar ve ziyâna uğrayanlar. * Mahrum olanlar. * Me'yus olanlar, üzülenler.
haic	(Hâyic) Coşkun, heyecanlı.
haid	Pişman, nedamet eden, tövbekâr, nâdim.
haif	(Havf. dan) Korkan. Korkmuş olan. ◊ Gadir eden, azarlayan. Zulmeden.
haifane	Korkakcasına, ödlekçesine.
haifen	Korkarak, korkakçasına.
haik	(C.: Hayyak) Çulha.
hail	Perde. Mânia. İki şey arasını ayıran. ◊ Korku ve dehşet veren.
haile	Neticesi fâcialı tiyatro piyesi. Trajedi. (Bak: Dram)
haim	(Hâyim) Hayrette kalan. Mütehayyir. Sersem.
hain	Emanete hıyanet eden. İyiliğe karşı kötülük eden.
hainane	Hâincesine, hâin bir kişiye yakışır şekil ve surette.
hair	Hayrette kalmış, mütehayyir. Şaşırmış, taaccüb etmiş.
hait	Bir yeri çevreleyen duvar. Tahta perde. Çit.
haiz	Bir şeye sahip olma. Sahip. Mâlik. * Yer tutan. * Akranından mümtaz olan. ◊ (Bak: Hayz)
hâk	f. Toprak. Turab.(Hâk ol ki, Hüdâ mertebeni eyleye âli.Tâc-ı ser-i âlemdir o kim hâkk-ı kademdir.) ◊ Vasat. Vasatî. Orta.
hak	(Bak: Hakk)
hâk ile yeksan	Yerle bir.
hak-bîn	f. Hakkı gören. Hak veren. Hakka imân eden. Hakka inanan.
hak-endiş	f. Hakkı düşünen. Hakkı arayan, doğruluk için endişe eden.
hak-gû	f. Doğru ve hak söyleyen.
hâk-nişin	f. Dilenci, sâil, fakir.
hâk-nişinî	f. Dilencilik, yoksulluk, fakirlik, sefâlet.HÂK-PA(Y) f. Ayağın tozu, ayağın toprağı. Ayağın batığı toprak.
hâk-rah	f. Yol toprağı.
hâk-rub	f. Süpürge.
hâk-sar	f. Toz toprak içinde kalmış. Perişan hâlli.
hakaid	(Hakd. C.) Kinler, garezler, hasedler.
hakaik	(Hakayık) (Hakikat. C.) Hakikatler.
hakalled	Dar gönüllü, bahil kimse.
hakan	Eski Türklerde hükümdar mânasınadır.
hakanî	Hâkan ile ilgili, hâkana mensub.
hakaret	Küçüklük. İtibarsızlık. Hor ve hakir görmek. Küçümseme. Küçük görme. Tâzimsizlik.
hakaret-âmiz	f. Hakaretle karışık. Hakaretle beraber.
hakayik	(Bak: Hakaik)
hakb	Devenin semerini karnına bağlamakta kullanılan ip. * Tutulmak.
hakba'	Yaban eşeğinin dişisi.
hakbîz	f. Toprak kalburu.
hakd	Kin tutmak. Adâvetini gizlemek. (Bak: İhnet)
hakdan	f. Dünya, arz, yer.
hakek	Yumuşak beyaz taş.
hakem	İki tarafın anlaşmak üzere hükmüne rıza göstermek için seçtikleri kimse. Haklı ve haksızın ayrılmasında aracılık eden.
hakeme	(C.: Hakemât) Damak geminin halkası.
hakemeyn	İki hakem. * Tar: Sıffîn Vak'asında Hz. Ali (R.A.) ile Hz. Muaviye (R.A.) arasında hakem seçilen Amr İbn-ül As ile Ebu Muse-l Eş'arî.
hakesarî	f. Perişanlık, düşkünlük.
hakeza	Öylece. Bunun gibi. Böyle.
hakhah	Gecenin ilk saatlerinde gitmek.
hakhaka	Zahmetli ve meşakkatli yolculuk yapmak.
hakî	f. Toprak rengi. Toprakla alâkalı. ◊ Anlatan. Hikâye eden.
hakî'	Kırağı.
hakî-nihad	f. Mütevazi, kibirsiz, alçak gönüllü.
hakib	Karnı guruldayan kişi. * Necaseti şedit kişi.
hakîbe	Heybe.
hakîk	Haklı, hak sahibi olan. * Müstehak, lâyık, münasib.
hakikat	'(C.: Hakaik) Bir şeyin aslı ve esâsı. Mahiyeti. Gerçek. Doğru. Sahih. Künh. Sâbit ve vâki. * Kadirbilirlik. Sadâkat, doğruluk. Kâinat ve tabiat ve uluhiyet hakkında bütün teşbih ve More…
hakikat-bîn	f. Hakikatı gören, hakikatı anlayan. Hakikatşinas. Hakikata inanan.
hakikat-gu	f. Doğru sözlü. Doğru konuşan.
hakikat-i sâbite	f. Sâbit, değişmez hakikat.
hakikat-perest	f. Hakkı ve hakikatı seven, hakikata inanan. Dürüst, hakikat âşığı.
hakikat-şinas	f. Hakikatı doğru tanıyan, bilen. Hakikata imân eden.
hakikat-şinasâne	f. Gerçeği, hakikatı tanıyana yakışacak surette.
hakikaten	Doğrusu, gerçekten, hakikat olarak.
hakikî	Gerçek. Hakikate mensub. Sâhici, doğru.
hakil	Erkek fâre.
hakîle	Uzun buğday. * Bağırsak içinde olan su.
hâkim	Galib. * Memleketi idare eden. * Mahkeme reisi.
hakîm	Hikmetle muttasıf olan ve mevcudatın hakikatına vâkıf olan. Hikmet mütehasssı. İlm-i hikmette mütebahhir ve mütehassıs olan. İş ve emirleri hikmetli ve yanlışsız olan. * Tabib, doktor.
hâkimane	Hükmederek, hâkim olarak. Hâkime yakışır tarzda.
hakîmane	f. Hikmetli olarak. Hakîm olana yakışır surette.
hâkime	Kadın hâkim.
hâkimiyyet	Hâkim oluş. Hükmediş. Âmirlik. Üstünlük. Müdahale ve rakibi kabul etmemek hali.
hakin	Sidik zorluğu olan kimse.
hakine	Boğaz altındaki çukurcuk.
hakir	Küçük. Ehemmiyetsiz. Kıymetsiz. İtibarsız. Kudretsiz.
hakirâne	f. Hakircesine. Hakir bir kimseye yakışacak tarz ve şekilde.
hakister	f. Kül, ateş külü.
hakiyan	(Hâki. C.) İnsanlar, nev'-i beşer, dünya halkı.
hakk	(Bâtılın zıddı) Doğru. Gerçek. Vâcib ve lâzım olan. Her sâbit ve doğru olan şey. Adalet. Herkesin meşru olan salahiyeti, iktidarı, bir şey üzerindeki mâlikiyyeti. * Dâva ve iddia. * Hakikate More…
hakk-bînane	f. Hakkı tanıyana göre.
hakk-bînî	f. Hakkı görme, hakkı tanıma.
hakk-cu	f. Hak arıyan.
hakk-güzar	f. Haktan ayrılmayan, hakkı tanıyan.
hakk-şinas	f. Hakka riayet eden. Hakkı tanıyan. Hak ile amel eden.
hâkka	Kıyamet günü. * Âfet. Devamlı musibet.
hakka	(Hakkan) Doğru olarak. Gerçek. Hakikat olarak. Lâzım ve sâbit kılmak.
hâkka suresi	Kur'an-ı Kerim'in 69. suresi olup Mekkîdir.
hakkak	Hokkacı, kutucu.
hakkâk	Hakkeden. Mühür vesair kazıyan.
hakkâkî	Mühür ve saire kazıma, hakkâklık.
hakkan	Hakikaten, doğrusu.
hakkanî	Hak ve adalete uygun. Haklılığa uyar ve yakışır.
hakkaniyet	Haktan ve doğruluktan ayrılmamak. Adalet üzere bulunmak. Adalet ve insaf ile lâzım olanı icra etmek.
hakke	Arka yükü. * Diş.
hakketmek	Oyarak veya kazıyarak işlemek, yazmak.
hakkiyet	Haklılık.
hakl	Ziraate uygun yer.
hakle	(C.: Hıkâl) İçinde binâ ve ağacı olmayan mezrea.
hakm	Atın ağzına gem vurmak. ◊ Bir nevi kuş.
hakn	Sütü tuluma koyup toplamak ve sağıldıkça üzerine koymak. * Men etmek, engel olmak.
hakr	Cem etmek, toplamak. ◊ Hor görmek.
hâksarî	Perişanlık, düşkünlük, rezillik.
hakud	Çok kin güden, hasetçi.
hakv	(C.: Ahkâ-Hukka) Fota. Don. * Böğür.
hakve	Yürek ağrısı.
hâl	Durum, vaziyet. Görünüş. Tavır. Suret. Keyfiyet. * Cezbe. * Dert, keder, elem. * Mecâl. Kuvvet. * Gr: Fâili, mef'ulü veya her ikisinin durumunu bildiren sözdür. Halin sâhibine zi-l hâl More…
hal	Küçük Hindistan cevizi.
hal'	Kaldırma. Kal' etme. * Hükümdarı tahttan indirmek. Azletmek. * Mansıb ve mesnetten ihraç etmek. * Elbise gibi şeyleri soymak. * Bir şeyi izâle edip ayırmak ve terketmek. * Karısını More…
hal' (hulâe)	Debbâğların dibâgat ettikleri derinin kazıntısı. * Vurmak. * Men etmek, engel olmak. * Hediye vermek, atâ etmek. * Cima etmek.
hal' edilme	Hükümdarın tahttan indirilmesi. * Boşanmış olmak. * Kovulmuş olmak.
hal-aşina	f. Hâl ve durumdan anlayan.
hal-dar	f. Benli, benekli.
hâlâ	(Hâlen) şimdi. Henüz. şimdiye kadar. Elân.
hala	(C.: Hâlât) Babanın kız kardeşi, hala. Arapçada: Ananın kızkardeşi. Teyze.
halâ	(Harf-i cerrdir) İstisnaya delâlet eder. ◊ Yaş ot.
hala'	Koparmak. * Pişmiş et.
halâ'	Boş, hâli. * Ayak yolu, abdesthane. * Devenin çökmesi.
hala'la'	Erkek sırtlan.
halâa(t)	Yüzsüzlük, utanmazlık, hayâsızlık. * Kötülüğünden dolayı ailesi ve cemaatı kendisinden ayrılan kimse.
halab	f. Çamur, bataklık. Bataklık arâzi.
halaca	f. Ayak yolu, abdesthane.
halafet	Ahmaklık, hamâkat, budalalık.
halahil	(Halhal. C.) Arap kadınlarının süs olarak ayak bileklerine taktıkları halkalar. Bunlar altun veya gümüşten yapılır.
halaif	Halifeler.
halaik	(Halayık) (Halk. C.) Mahlukat. Yaratılmışlar. * Huylar. Tabiatlar.
halail	(Halile. C.) Nikâhlı kadınlar, zevceler, karılar.
halak	Eskimiş ve yıpranmış bez. Paçavra. ◊ (Halka. C.) Halkalar. ◊ Nasib, hisse.
halaka	(Hâlik. C.) Berberler.
halakat	Halukluk, güzel ahlâklılık, iyi huyluluk. * Düzlük, dümdüzlük. ◊ Halkalar.
halakî	Paçavracı.
halakim	(Hulkum. C.) İnsan ve hayvanlarda boğazlar.
halal	Dostluk, ahbaplık. * İki şey arasında açıklık olma.
halal(et)	İki şeyin arası açık olmak. * Dostluk. Samimi dostluk.
halale	Kadın eş. Halile, zevce.
halaluş	f. Kavga, döğüş, şamata, gürültü.
halas	'Üzüm ağacına benzer bir ağaç (yanındaki ağaca sarılır gider; hoş kokusu vardır; akik gibi taneleri olur.)' ◊ Kurtulma, kurtuluş. Selâmete ermek.
halaşe	f. Gemi dümeni. * Çörçöp.
halat	(Hâle. C.) Halalar. Babanın kız kardeşleri. Arapçada: Ananın kız kardeşleri. Teyzeler. ◊ (Hâlet. C.) Haller. Suretler. Keyfiyetler. ◊ Kalın ip, gemi ipi.
halavet	Tatlılık. Şirin olmak.
halavetbahş	f. Zevk veren, hâlâvet veren.
halavetyab	f. Zevk bulan, halâvet bulan.
halayik	Cariye, hizmetçi.
halb	Parçalama, pençeleme. * Birinin aklını başından alma. ◊ Süt sağmak.
halba	Ahmak. Şaşkın. * Aldatıcı, hilekâr, sahtekâr.
halbe	(C.: Halâbib) Bir yarış yapmak veya bir şeye yardım etmek için toplanan atlılar grubu.
halbes	(C.: Halâbis) Bahadır, kahraman. Bir şeye sımsıkı bağlanıp ayrılmayan kişi.
halbuki	(Hâl bu ki) Hakikat ve doğrusu şudur ki, öyle iken.
halbus	Serçeden küçük bir kuş.
halc	Pamuğu temizlemek, havalandırmak ve kabartmak için yay ile atmak. ◊ Çekmek. * Hareket etmek.
halce	Uzak, ırak yer, baid.
halcem	Uzun, tavil.
hald	Devamlılık. Süreklilik. Dâimi. Bâki.
hale	Annenin kız kardeşi. Teyze. Türkçede babanın kız kardeşine hala denir. Arabçada dayıya 'Hâl' denir. ◊ Ay ve güneşin etrafında bazen görünen parlak dâire.
haleb	Süt sağma. Sağılmış süt.
halebe	(Hâlib. C.) Kandıranlar, aldatanlar, hile yapanlar. ◊ (Hâlib. C.) Süt sağanlar.
halebî	Halepli, Halep ahalisinden olan.
halec	Çalışmaktan, yürümekten veya ibadetten kemiklerin ağrıması.
halecan	Titreme. Kalb çarpıntısı. Heyecan.
haled	Kalb.
haledar	Haleli, halelenmiş. Parlak daireli.
halede	Küpe.
halef	Birinin yerine sonradan geçen kimse. Babadan sonra kalan oğul.
halefen	Arkadan gelerek.
halefiyyet	Haleflik, birinin yerine geçmiş olma.
halek	Kara, siyah.
halel	Bozukluk. Eksiklik. * Başkası tarafından verilen zarar. * İki şeyin aralığı. Boşluk. Açıklık.
haleldâr	f. Bozma. Bozulma. Bozulmuş.
halelpezîr	f. Bozulan, Halel bulan. Eksik. Fesad kabul eden. Bozuk.
halem	Helâk olmak. * Dibâgat yaparken derinin kurtlanması.
halemat	(Halme. C.) Meme uçları, meme başları.
haleme	(C.: Halem-Halemât) Meme başı. * Büyük kene. * Bir ot cinsi.
halen	şu anda, henüz, şimdiki hâlde.
halenbus	Serçe renginde, ondan küçük bir kuş.
halenc	(C.: Halânic) Ağaç, şecer.
halesa	(Hâlis. C.) Hâlis, sâfi.
hâlet	Suret. Hâl. Keyfiyet.
halevar	f. Ay şeklinde olan, hilâl gibi olan.
halevat	(Halâ. C.) Halvetler, boşluklar. * Yalnız bulunulacak yerler.
halezon	Sümüklü böcek kabuğu. Kabuklu sümüklü böcek.
half	Ardı. Arka. Kendinden sonra gelen. Arka taraf.
half(e)	Yemin etmek. Andiçmek. Kasem etmek.
halfe	Yerine adam koymak. * Kılavuz. ◊ Andiçme, yemin etme.
halfî	Arka, ard ile alâkalı olan.
halhal	Eskiden kadınların süs için ayaklarının topuklariyle baldırları arasına yani ayak bileklerine taktıkları altundan veya gümüşten yapılmış halka. Ayak bileziği. ◊ (C.: Halâhil) More…
halhale	Esneklik, elâstikiyet.
hali	Tenhâ. Boş. Sahipsiz. Issız. İçinde bir şey olmama.
halî	Gamsız, kedersiz, gailesiz, dertsiz. * Evlenmemiş erkek, bekâr adam. ◊ Hâl ile, vaziyet ile. Tavra âit. şimdiki. Hâle mensub.
hali'	Boşanmış erkek, zevcesini şer'an terketmiş adam. (Müennesi: Hâlia'dır.) * İtaatsız, isyan eden, utanmaz, kayıtsız, hayasız. * Kovulmuş. * Soyulmuş.
halî'	Ailesinden ayrılan kimse. * Kurt.
halib	(C.: Halebe) Aldatıcı, hilekâr, sahtekâr. (Müennesi: Hâlibe'dir.) ◊ Sütçü, süt satan kimse. * Sidik borusu.
halîb	Taze süt.
haliç	(Bak: Halîc)
halîc	Liman. Boğaz. Kanal. Körfez. Koy. Denizin kara içine nehir gibi uzanmış kısmı. * Irmak. * Büyük çanak. * İp. * Deve ağzı.
halic(e)	Hareket ettirme. Sarsma, oynatma.
halice	Pamuk eğiren.
haliçe	Küçük halı. Kilim. Seccâde. (Kaliçe de yazılır.)
halîce	İçinde hurma ıslanmış süt. * Üzüm sıkıntısı.
halid	(Hulud. dan) Sonsuz, ebedi. Daimi.
halidat	(Hâlide. C.) Sürüp gidenler, devam edenler.
halide	f. Saplanmış, dürterek bastırılmış. ◊ Hâlid'in müennesidir. (Bak: Hâlid)
halif	İki dağ arasındaki yol. * Eski elbise. * Arkadan gelen. Sonradan gelen. Birinin yerine geçen. ◊ Yemin ederek sözleşenlerden herbirisi. ◊ (Half. den) Yemin eden. ◊ More…
halife	Öncekinin yerine geçen. * Fık: İlâhî, yâni şer'î hükümlerin tatbik ve icrası için Peygamber'e (A.S.M.) vekil olan zât. İmam. İmamet-i kübra. (Namazda imama uyan cemaat gibi, More…
halik	(C.: Huluk-Havâlık) Büyük dağ. * Ağaca dolaşmış olan üzüm çubuğu. * Süt ile dolu olan koyun memesi. * Tıraş eden. Berber. ◊ Helâk olan. Mahv olan. Fenaya giden. Fâni. Zâil. More…
halika	(C.: Halayık) Tabiat, mahlukât.
halike	Çok hırslı, haris olan nefis.
halikî	Demirci.
halikiyyet	Yaratıcılık. Halk edicilik. İcad ve takdir.
halil	Samimi dost. Sâdık dost. * Nahif ve fakir kimse.
halil (halile)	Zevc, koca. Nikâhlı karı. Zevce.
haliliyye	Samimi dostluk ve kardeşlik.
halilullah	Allah'ın dostu, Hz. İbrahim (A.S.).
halîm	Yumuşak huylu. Hoş muamele yapan. (Bak: Elhalîm)
halîmâne	f. Yumuşak surette. Yumuşak huylulara yakışır bir tarzda.
halîme	Yumuşak huylu kadın.
halin	Ahmak.
hâlis	Hilesiz. Katıksız. Saf. Duru. Saffetli. * Pek beyaz. * Evvelce karışık iken kusuru zâil olan. * Her ameli, yalnız Allah rızası için işleyen. (Bak: İhlâs) (Müennesi: Hâlise'dir)
halis	Bahadır ve haris kimse.
halîs	Karışmış, muhtelif. * Siyah ile beyazı karışmış saç. * Tel.
hâlisane	f. Hâlise yakışır bir surette. Hâlis kimselere mahsus bir niyet ve fiil ile.
hâlisen	Halis ve katıksız olduğu halde. Hilesizce, doğru olarak.
hâliset	Edb: İbarenin düzgün ve akıcı olması.
hâlisiyyet	Doğruluk, hâlislik, hilesizlik.
halît	Huk: Yol ve su gibi umumi olan araziler hukukunda ortak olan kimse. * Şerik, ortak. * Karışmış. ◊ Buz. Kırağı. Dolu.
halita	Karışık halde olan. Karma. İki veya muhtelif maddelerden yapılmış. * Madenlerin birbirleriyle birleşmelerinden hâsıl olan mürekkep madde.
halita-i dimağî	f. Akıldaki muhtelif mes'ele ve fikirler. Dimağdaki karışık, muhtelif bilgiler.
haliye	(C.: Havâlî) Kendini süsleyen kadın.
haliyen	(Hâli. den) Boş olarak, boş olduğu hâlde. ◊ Şimdiki hâlde, şimdiki zamanda.
haliyyat	(Haliye C.) Bekâr kadınlar, evlenmemiş kızlar.
haliyye	Bağından boşanmış deve. * Yabancı bir yavru emziren deve. * Büyük gemi. * Arı kovanı. * Ahlâktan kinâyedir. * (C.: Haliyyât) Bekâr kadın, evlenmemiş kız.
halk	İnsan topluluğu. İnsanlar. * Yaratmak. İcad. Örneği ve benzeri olmayan bir şeyi yaratmak, ibdâ' eylemek. * Bir şeyi yumuşatıp düzleştirmek. ◊ Boğaz. * Tıraş etmek.
halka	Ortası boş yuvarlak şekil. * Dâire şeklinde olan şey.
halkabeguş	f. Kulağı küpeli, kulağı halkalı. * Mc: Köle, esir.
halkabend	f. Toplanıp yuvarlak meydana gelecek şekilde oturma.
halkan	Yaradılışça, hilkatça.
halkavî	Halka şeklinde.
halkazen	f. Kapı çalan, kapı halkasını vuran.
hall	Çözme. Çözülme. Karışık bir mes'elenin içinden çıkma. * Anlayıp karar vermek. Neticelendirmek. * Susam yağı. * Ezmek. * Açmak. * Dühul etmek, girmek. ◊ Sağlamlaştırmak. * More…
hall ü akd	Çözme ve düğümleme. İdame etme. Müşkül mes'eleleri ve işleri halledip neticeye bağlama.
hall ü fasl	Çözme ve ayırma. Açıklayarak bitirme. Bir mes'eleyi müsbet bir neticeye bağlama.
hallac	Pamuk atan. Pamuğu didik didik eden.
hallaf	Çok fazla yemin eden kimse.
hallak	Yaratan, her şeyi halkeden, Kadir-i Zülcelal, Allah Teala Hazretleri (C.C.) ◊ İyi traş eden. Berber. * Hamal.
hallal	Sirkeci, sirke yapan kimse.
hallâl	Halleden, çare bulan, çözen.
hallas	Yakalıyan, tutan kimse.
hallat	Yersiz ve münâsebetsiz sözler konuşan. * Ortalığı karıştıran.
halle	Fakirlik. * Hâcet, ihtiyaç.* Kum içindeki yol ve gedik.
halledallah	Allah dâim ve bâki eylesin (meâlinde duâ).
haller	Bakla.
halli	Zengin, gani, malı mülkü çok olan. * Kuvvetli, kavi. ◊ (Halliye) Sirke ile ilgili.
hallisnâ	Bizi halâs eyle, bizi kurtar (meâlinde duâ.)
hallüsinasyon	Lât. Tıb: Hakikatte olmayan bir şeyi varmış gibi görme ve işitme.
halme	Meme başı, meme tepesi.
hals	Bir şeyi soymak. Çalmak. Kapmak. * Dibinden taze yetişen çayırla karışık olan kuru çimen.
halsan	Kişinin dostu, sevgilisi ve yâri.
halt	Karıştırmak. Münasebetsiz söz söylemek. Bir şeyi bir şeye karıştırmak. Hatâ etmek.
halta	Köpeklere takılan boyun halkası. Tasma.
haltiyyat	Yersiz ve münasebetsiz sözler.
halub(e)	Sağılan şey.
haluf	Sütün veya yemeğin bozulması.
haluk	İyi huylu. Güzel ahlâklı. İslâma yakışır ahlâkta olan. İnsâniyyetli.
halum	Yaş peynir gibi olan koyu yoğurt.
halvet	Yalnızlık. Tek başına kalmak. Tenhaya çekilme. * Gizlilik.
halvetgâh	f. Tek başına oturup ibadetle vakit geçirilen yer. * Halvet yeri. Gizli olarak görüşülecek yer.
halvetgüzide	(Halvetgüzin) f. Halveti, tenha bir yeri seçmiş olan kimse.
halvethane	f. Gizli ibadet yeri. * Gizli konuşup görüşmeye mahsus yer.
halvetî	Halvete müteallik, halvetle alakalı. * İbadet ve zikirlerini tenhada yapan bir tarikat adı. * Halvetiye Tarikatından olan kimse.
halvetnişin	Yalnız başına bir yere çekilip ibadetle meşgul olanlar.
haly	(C.: Huliy) Altından ve gümüşten olan süs eşyâları. ◊ Ot biçmek.
halz	Kabuğunu çıkarmak, derisini soymak.
ham	f. Olmamış, pişmemiş, çiğ. * Nâfile, beyhude, boşuboşuna. * İşlenmemiş, üzerinde çalışılmamış. * Acemi kimse, tecrübesiz. Terbiye görmemiş kişi. ◊ f. Bükülmüş, kıvrılmış, More…
ham madde	Bir şeyin meydana getirilmesi için işlenilen ana maddelerden her biri.
ham' (him')	(C.: Ahmâ') : Kaynata. Zevc tarafından olan kimseler.
ham' (humu')	Eğrilik, aksaklık.
ham-be-ham	f. Kıvrım kıvrım. Büklüm büklüm.
ham-ender-ham	f. Kıvrım kıvrım, büklüm büklüm.
hama	Hıfzetmek, korumak. * Kovmak, defetmek.
hama'	Kara balçık.
hamaid	(Hamîde. C.) Bir kimsenin medhedilmeğe lâyık olan işleri.
hamail	(Himâle. C.) Tılsım, muska. * Kılıç kayışı, kılıcı bele bağlamaya yarayan kayış.
hamaim	(Hamâme. C.) Güvercinler.
hamak	İki ağaç veya direk arasına asılarak içine yatılan ağyatak.
hamakat	Ahmaklık. Budalalık. Bönlük. Anlayışsızlık.
hamale	Bir mala kefil olma.
hamam(e)	(C.: Hamâim) Güvercin kuşu.
haman	Peygamber Hz. Musa (A.S.) zamanındaki Mısır Fir'avununun vezirinin ismi.
hamarat	Becerikli, elinden iş gelir, cerbezeli.
hamas	Verem. * Yumuşaklıkla ve kolaylıkla bir şeyi çıkarmak.
hamaset	Yaradılıştan olan cesâret. Bahadırlık. Cesurluk. Kahramanlık. Yiğitlik.
hamasî	Hamâsetle alâkalı. Fıtrî cesarete âit ve müteallik.
hamasiyyat	Kahramanlık destanları.
hamat	Kaynana.
hamata	Katılık. * Yanmak. * Boğaz ağrısı. * Darı samanı. * Kalbin ortası.
hamd	Medih, övmek.Cenab-ı Hakk'a karşı kulların memnuniyet ve sevinçlerini ve O'na hamd ve şükür ile medihlerini bildirmeleri, senâ etmeleri.
hamd ü sena	Cenab-ı Hakk'a hamd ve O'nu isimleriyle medhetmek.
hamde	Ateş gürültüsü.
hamdele	Elhamdülillah' demenin kısaca ismi. Bu sözün masdar haline getirilip kısaltılması.
hâme	f. Yontulmuş kalem.
hame	Yaş ot demeti, taze ekin destesi, bir sap üzere bitmiş taze ekin. * Havası bozuk hastalıklı yer. ◊ Kafatası, başın üst kısmı.
hâme vü şemşir	Kalem ve kılıç.
hame'	Uzun müddet su ile yumuşayıp değişmiş cıvık ve kokar çamur. Balçık.
hâme-rân	f. Kalem yürüten, yazan.
hame-zen	f. Üzerinde kalem kesilecek âlet.
hamec	Zayıflık.
hâmegüzar	f. Kalemle yazılmış.
hamek	Her şeyin küçükleri. * Siyah bulut.
hamel	Kuzu. * Ast: Burçlardan birinin adıdır. Bu burcu teşkil eden yıldızlar kuzuya benzediği için arapça kuzu demek olan hamel denilmiştir. Güneş bu burca 21 Mart'ta girer ve gece ile gündüz.
hamelat	(Hamle. C.) Saldırışlar, saldırmalar. * Atılmalar, atılışlar.
hamele	Taşıyanlar, yüklenenler, kaldıranlar.
hamer	Davarın arpa yemekten dolayı içinin ve ağzının kokması.
hamh	Fahirlenmek, büyüklenmek, kibirlenmek.
hamhama	Hımhımlık, sözü genizden söyleyerek konuşma. ◊ Atın yulaf ve su gördüğünde çıkardığı ses.
hamî	Himaye edici, himaye eden. Koruyucu, koruyan. Kayıran. ◊ f. Gevşeklik, hamlık.
hâmid	Cenab-ı Hakk'a hamd ü sena eden. Allah'a şükreden. * Hz. Peygamber'in (A.S.M.) isimlerindendir.
hamid	Alevi sönen ateş. * Ölü, ölmüş. Sönmüş. idrâksiz. Sâkit ve sessiz. Ölü gibi halsiz olan.
hamîd	Sena edilmeğe, medhedilmeğe elyak olan. Dünya ve âhirette hamd kendisine mahsus olan Allah (C.C.) * Isparta Vilâyetinin Osmanlılar devrindeki adı.
hâmide	Uzun müddet geçmesi sebebi ile rengine tegayyür ve siyahlık gelip eskimiş olan. * Nebatsız kuru yer. * Yanmış kül olmuş.
hamide	f. Kambur, eğrilmiş, kemerli.
hamidegî	f. Kamburluk, eğri büğrü olmaklık.
hâmidîn	(Hâmid. C.) Hamdedenler, hâmidler.
hâmidûn	(Hâmid. C.) Hamdedenler, hâmidler.
hamie	Hararetli, çamurlu, volkanlı, alevli, dumanlı.
hâmil	(Hâmile) Yüklü yüklenmiş. * Gebe. * Taşıyan, götüren. * Hâiz. * Mâlik, sahib. * Uhdesinde bir poliçe bulunan.
hamil	Kötü tanınmış olan kimse.
hamîl	Kefil. * Başka yerden getirilen oğlan.
hamîle	Sıklığından dolayı birbirine girmiş olan ağaçlar. * Ağaç ve ot bitmiş kumlu yer. * Döşek çarşafı.
hamilen	Hâmil olarak. Taşıyarak, götürerek. * Hâmil olduğu halde.
hamim	Sıcak ve kızgın su. * Yakın hısım, soy sop. * Samimi arkadaş.
hamîme	(C.: Hamâyim) Her nesnenin iyisi.
haminne	Hanım nine sözünün bozulmuş şekli, büyük anne.
hamîr	(Hımâr. C.) Eşekler. Hımarlar. ◊ Hamur.
hamîr(e)	Eyer yapmada kullanılan tüysüz beyaz deri.
hamîr-gâr	f. Hamurcu, hamur yoğurucu.
hamîre	Hamur içine katılan maya.
hamiş	Mektubun altına sonradan yazılan sözler. Hâşiye.
hamîs	Beşinci. Hamis günü. Perşembe günü.
hâmisen	Beşinci olarak, beşinci olmak üzere.
hamit	Şiddetli, sağlam. * Üzerinde kıl olmıyan yağ tulumu.
hamit (hâmit)	Yanmış ve pörsümüş süt.
hamiye	Tırnak kenarı. * Kızmış, kızgın.
hamiyet	Gayret. * Nâmustan gelen gayretle utanma veya kızma. * İstinkâf etmek. * Mukaddesatı ve milletin haklarını, mâmus ve haysiyeti korumak hususlarında gösterilen gayret ve ihtimam hasleti. İman More…
hamiyet-füruş	f. Kendini beğenip hamiyetli olduğunu iddia eden. Hamiyetli olduğunu göstermeğe çalışan.
hamiyet-kâr	f. Hamiyetli. Haysiyet ve şeref sahibi.
hamiyet-mend	(C.: Hamiyyet-mendân) f. Hamiyetli.
hamiyet-mendâne	f. Hamiyetlicesine. Hamiyetli olan bir kimseye yakışacak şekil ve surette.
hamiyet-mendî	f. Hamiyetlilik, hamiyetli oluş.
hâmiz	Sirke gibi ekşi olan. Ekşiliği fazla olan, asit.
hâmizat	(Hâmız. C.) Asitler. Sirke gibi ekşi olan şeyler.
hâmiziyyet	Ekşilik, kekrelik.
hamka	Ahmak ve budala kadın.
hamke	(C.: Humuk) Bit.
haml	Yük. * Sırtına yük alıp getirmek. * Kadının karnındaki çocuk. * İsnad. Yüklenme. ◊ Saçak. * Büyük saçaklı halı.
hamle	Hücum etme. Atılış, saldırış. Savlet.
hamlec	Bükmek.
hamletmek	Yüklemek, zannetmek.
hamm	Kuyuyu temizlemek. * Evi süpürmek. * Etin kokması. ◊ Çok sıcaklık, şiddetli hararet.
hammadun	Çok hamdedenler. Çok çok şükür ve duâ edenler.
hammal	(Haml. den) Bir ücret karşılığında eliyle veya sırtıyla yük taşıyan adam. * Mc: Kaba, görgüsüz, terbiyesiz.
hammaliyye	Hamal ücreti.
hammam	Banyo, hamam.
hammamî	Hamam idare eden adam veya kadın. Hamamcı.
hammamiyye	Edb: Divan Edebiyatında giriş kısmı hamam eğlencesi tasvirine tahsis olunan kaside.
hammar	(Hamr. den) Şarap yapan veya satan kimse. Meyhaneci, şarapcı. * Tas: Mc: Mürşid, şeyh, kılavuz. ◊ Eşekçi.
hâmme	Bir kişinin akrabası, yakınları. (Hâssa mânâsına da gelir, mukabili âmme'dir.) ◊ (C.: Hevâmm) Haşerât-ı muzırra, zararlı böcekler. * Binek hayvanı.
hamme	(C.: Humm) Kaplıcanın sıcak suyu. * Kuyruk yağının kıkırdağı. * Kızdırmak mânasına mastar da olur.
hammurabi	(Bak: Nemrud)
hamnane	Kene.
hamr	Ekşi. Şarap. İçki olup sarhoşluk veren şey. * Birine bâde içirmek. * Bir hususu söylemeyip setreylemek. Ketmeylemek. (L.R.) ◊ Yüzmek.
hamra	(Müennes) Çok kırmızı, kızıl renk. * Şiddet ve meşakkatli geçen yıl. * Şiddetle olan ölüm. * Arap olmayan cinsten. * Yüzü kızarmış kadın.
hamş	Kaşımak. * Tırmalamak. ◊ Baldırı ince olan.
hams(e)	Açlık. * Yaradaki şişin inmesi.
hamse	Mesnevi şekliyle yazılmış beş kitabdan ibaret bir takım demektir ki, böyle eser meydana getirmiş olanlara 'Hamsenüvîs', yâhut 'Hamseci' denilir. ◊ Beş More…
hamşek	Mestin üstüne vurulan parça.
hamsenüvis	f. Hamseci, hamse yazan. Mesnevi tarzıyla beş kitabdan ibâret bir takım yazan kimse.
hamsîn	Elli. * Erbaîn denen kırk günlük kara kıştan sonra gelen elli günlük kış.
hamşüde	f. Bükülmüş, eğrilmiş.
hamsun	Elli sayısı.
hamt	Misvak ağacı. * Ekşimiş süt. * Koyunun derisini yüzüp kebap yapmak. * Gadap etmek, kızmak. * Kibirlenmek, tekebbürlenmek. ◊ Şiddetli ve zahmetli olmak. * Çürümek. * Mütegayyer More…
hamta	Üzüm çiçeğinin kokusu.
hamtar	Dolu kırba. * Yay kirişi.
hamul	(Haml. den) Sabırlı, metanetli, tahammüllü, dayanıklı kimse.
hamulane	f. Tahammüllü kimseye yakışır şekilde.
hamule	f. Yük. Yük taşıyan nakil vasıtalarının yükü.
hamulî	Tahammüllülük, sabırlılık, dayanıklılık.
hamum	İç yağı.
hamun	f. Bozkır. Büyük sahra, düz ova.
hamus	Sâkin olmak, susmak.
hamuş	f. Susmuş. Sessiz. Sâkit. ◊ Sivrisinek.
hamuşan	Mevlevi tâbirlerindendir. Konya'da Mevlâna'nın türbesi haricinde ve kıble cihetindeki büyük kabristana verilen isimdir. * Sessizler, susmuş olanlar, uykuda olanlar.
hamuşane	f. Sessizce, ses çıkarmadan. Sessizliği andırır bir şekilde.
hamuşî	f. Susma, sükut etme. Sessizlik, sükunet.
hamvî	Sıcaklık.
hamyaze	f. Esnek, elâstik, esneme. * Kötü hareket, fenâ iş.
hamye	İçine yağ ve zeytin konulan kap.
hamz	Keskinlik, katılık, şiddet. Metinlik, sağlamlık. ◊ Ekşilik. Kekrelik.
hamza	İstemek. Arzu etmek. * Ekşi olan her ota derler.
hamze	Baklaya benzer bir bitki.
han	f. Okuyan, okuyucu, çağıran manasına gelir. Meselâ: Duâ-hân - (Niyaz ve tazarrukârane bir tezellül ile) duâ okuyan. ◊ f. Yolcuların misafir olduğu bina. Kervansaray. Otel.
han u man	(Hanmân) Ev. Bark. Ocak. Ehil ve iyal.
han-salar	f. Kilerci, sofracıbaşı.
hana	Yaramaz ve boş sözler konuşmak.
hanacir	(Hancere. C.) Gırtlaklar, hançereler.
hanadik	(Handek. C.) Hendekler. Bir mekânın etrafına kazılan geniş ve derin çukurlar.
hanadir	Görme kabiliyeti kuvvetli olan.
hanadis	(Hındıs. C.) Musibetler. * Karanlık geceler. * Şiddetli hâller.
hanak	(C.: Hınâk) Hiddetlenme, kızma.
hanan	(Hân. C.) f. Hânlar, hükümdarlar, pâdişahlar, kağanlar. ◊ Merhamet, şefkat, acıma.
hanasîr	Helâk olmak.
hanasire	Hıyânet ehli, hâinler.
hanat	(Hân. C.) Dükkânlar, meyhaneler.
hanazîr	(Hınzır. C.) Hınzırlar, domuzlar.
hanbelî	Dört hak mezhepten birisi. İmam-ı Ahmed bin Hanbel Hazretlerinin mezhebinden olan. (Bak: Mezheb, İmam-ı Hanbelî)
hânçe	f. Küçük tepsi, ufak sini.
hancer	Ucu sivri, iki tarafı keskin büyük bıçak. Halk dilinde hançer şeklinde kullanılır. Divan edebiyatında şâirler, güzellerin kaşlarını hancere benzetirlerdi.
hançere	Gırtlak, boğaz.
handa hand	f. Devamlı gülme, sürekli olarak gülme. * Devamlı gülen, sürekli gülen.
handan	f. Gülen, gülücü, mesrur.
handan-ru(y)	f. Güler yüzlü, güleç, mütebessim.
hande	f. Gülme, gülüş.
handebahşa	f. Güldürücü, tebessüm ettirici.
handebar	f. Güldüren, güldürücü.
handeferma	f. Güldürücü, güldüren.
handefeşan	f. Gülümsemeler dağıtan, gülmeler saçan.
handehariş	f. Bir kimseye alay tarzında gülme.
handek	Kale ve tarla gibi yerlerin etrafına kazılan geniş ve derin çukur. Hendek.
handekâr	f. Gülen, tebessüm eden, gülücü.
handekünan	f. Gülerek, güle güle.
handemeşhun	f. Devamlı gülen. Çok gülen.
handemu'tad	f. Devamlı gülmeye alışmış olan, her zaman gülme alışkanlığı olan.
handen	f. Okumak.
handenüma	f. Gülen.
handeris	Eski şarap.
handeriz	f. Gülüp duran, devamlı gülen.
handeruy	f. Mütebessim, güler yüzlü.
handezen	f. Gülen.
handistan	f. Şaka, lâtife.
hane	f. Ev, mesken, beyt. *Mat.: Basamak, bölüm, göz. * Bazı kelimelerle birleştirilip mürekkep isim yapılan bir 'ek' tir. 'Hasta-hane, ecza-hane, yazı-hane, kıraat-hane' More…
hane-füruş	f. Ev komisyoncusu, ev tellâlı.
hane-gî	f. Evcil, evde beslenen. Evde bulunanlardan, evdekilerden.
hane-gir	f. Bir yeri mekân sayan kimse.
hane-harab	f. Câhil, bilgisiz. * Evi yıkılmış, evsiz barksız kalmış. * Hâli perişan olmuş kimse. * Mc: Müflis, züğürt, sefil.
hane-huda	f. Ev sahibi, sahib-ül beyt.
hane-küş	f. Mirasyedi, sefih.
hane-suz	f. Ev yakıcı. * Mc: Gözü dışarda olan, kendi âilesini düşünmeyen kimse.
hane-zad	f. Efendisinin evinde dünyaya gelmiş olan köle veya cariye çocuğu.
haneberendaz	(Hâne ber-endaz) f. Ev yıkıcı.
hanedan	f. Soyca dindar ve asil âile. * Peygamber (A.S.M.) sülâlesi.
hanef	İstikamet, doğruluk. * Ayak eğriliği. * Eğrilik, udûl.
hanefî	Dört hak mezhepten birisi. Veya bu mezhepten olan kimse. (Bak: İmam-ı A'zam)
hanek	Ağzın tavanı, damak.
hanen	şevk. * Nefsin cima arzusu.
hânende	f. Okuyan, şarkı söyleyen.
hânende-gân	f. (Hânende. C.) Hânendeler, şarkı söyleyenler, şarkıcılar.
hânende-gî	f. Şarkıcılık, hânendelik.
hanes	Burnun uç tarafının biraz yüksek olup geri kısmının basık olması. * Sığır burnu.
haneş	(C.: Ahnâş) Avlanan haşere veya kuş. * Yılan.
hanev	Eğmek. * Davar kösnemesi.
hanez	Mütegayyer olmak, değişmek. * Kokmak.
hanfec	şişman, etli kişi.
hanfes	(C.: Hanâfis) Yellengen böceği. * Pislik yuvarlayan böcek.
hangah	f. Allah rızası için ve misafirleri minnet altında bırakmamak ihlâsı ile fakir ve dervişlere ve talebe-i uluma yemek verilen ve misafir edilen yer.
hangar	Fr. Eşyayı muhafaza etmek için yapılan üstü örtülü, yanları açık yer. * Uçakları barındırmaya mahsus garaj.
hanhana	Sözü burun içinden söylemek. Hımhımlık.
hani'	Karısını boşamış koca veya kocasından boşanmış kadın.
hanif	İslâmiyetten evvel Allah'ın birliğine inanan ve Hz. İbrahim'in (A.S.) dininden olanların vasfı. * İslâmiyete kuvvetle bağlı olan ve ilmiyle âmil olan kimse. * Eğri. * Eski kötü More…
hanife	Bir kabile ismi.
hanifen müslimen	Müslim ve hanif olarak.
hanik	(Hunk. dan) Boğucu, boğan. * Küçük dar yarık ve sokak. ◊ Boğmak.
hanim sultan	Tar:  Osmanlı hanedanında 'sultan' nâmı verilen İmparatorluk prenseslerinin kızlarına verilen resmi ünvan.
hanin	Fazla istekten dolayı inleyiş, şiddetli ağlayış. Sızlanmak. * Şevk ve arzu.
hanîn	Burun içinden ağlamak. * Burun içinden gülmek.
hanîre	(C.: Hanâyir) Parmak başlarındaki boğum. * Kadınların yün ve pamuk attıkları yay. * Kirişi olmayan yay.
hanis	Ettiği yemini yerine getirmeyen. Yeminini bozan. ◊ İki kat olmuş kimse.HANÎS - Zayıflık, gevşeklik. ◊ Sinen, dönen. (Bak: Hannas)
hanîs	Yeminini bozan, ahdinde durmayan. Rücu' eden. Te'hir eyleyen. ◊ Kebap olmuş nesne.
haniye	Şarap. * Erkeği öldükten sonra evlenmeyip, çocuğuna bakan kadın.
hank	Muhkem etmek, sağlamlaştırmak. * Bir şeyi çiğneyip damağıyla ezmek. * Davarın ağzına gem vurmak veya urgan koymak. ◊ (Hınk) Boğmak. Boğazını sıkıp öldürmek. Boğazı sıkılıp More…
hankah	(Bak: Hangâh)
hankan	Boğmak suretiyle, boğarak.
hânmân	f. Ev-bark, ocak.
hânmân-sûz	f. Ocak yakıcı, ev-bark yakan.
hann	Yalvarmak. * İnlemek. * Esirgemek.
hannak	Boğan, boğucu.
hannan	Rahmetlerin en lâtif cilvesini gösteren, Rahman ve Rahîm olan ve çok merhametli olan.
hannas	(El-Hannâs) (Hunus. dan) Geri çekilerek veya büzülerek, sinerek fırsat bulunca vesvese vermek için dönüp gelen. Sinsi şeytan. Besmeleyi işitince kaçan, gaflete dalınca musallat olan şeytan. More…
hannasî	Şeytanla alâkalı.
hansa	Sırtlan.
hanşefir	Bela, zahmet.
hansir	(C.: Hanâsir) Yaramaz, boş, faydasız. * Bir yerden taşınan veya göçen kimseler, eşya ve elbiselerini yükletip gittiklerinde yerde kalan kıymetsiz şeyler.
hanşuş	Bakiyye, artan.
hantal	Kaba, büyük ve ağır.
hantem	(C.: Hanâtim) Kara bulut. * Desti. * İbrik. * Topraktan yapılan kap.
hanun	Gümleyerek esen rüzgâr.
hanut	(C.: Havânit) Meyhane, içki içilen yer. * Dükkân. ◊ Ölüyü, bozulup kokmaması için ilaçlama.
hanve	Güzel kokulu bir ot.
hanya'	Beli bükülmüş kadın.
hanz	Kebap yapmak.
hanzal(e)	Zakkum. Zakkum ağacı. Ebu Cehil karpuzu denilen portakal büyüklüğünde mevyesi çok acı bir nebat. Karga kabağı diye de adlandırılır.
hapis	(Bak: Habs)
hâr	f. Diken.
har	(Her) f. Merkep, himar, eşek. * Çay ve havuz diplerinde olan balçık. * Mc: İdraksiz kimse. * Kargaşa. ◊ f. Hor, hakir, âdi. Aşağı. ◊ Yıkılmış, hedmolmuş.
har'	Yarmak.
har'abe	İnce kemikli, genç ve güzel kadın. * Uzun. * Yeşil üzüm çubuğu.
har'et	Terslemek.
har-ban	f. Eşekçi.
har-bende	f. Seyis. Eşek ve katır gibi yük hayvanlarına bakan kimse. * Tar: Saray katırcıları.
har-meniş	f. Eşek huylu, eşek tabiatlı.
har-püşt	f. Diken sırtlı. * Mc: Kirpi.
har-var	f. Eşek yükü.
har-zar	f. Çalılık, dikenlik.
hara	Deve kuşu yumurtasının yeri. * Ev ortası.
hara'	Süstlük, zayıflık.
harab	Viran. Issız. Yıkık. Perişan.
harab-abad	f. Harabiyetle dolu olan yer. Tam harabe.
harabat	Harabeler. Viraneler. Meyhâneler.
harabe	Harab yer. Şehir veya ev yıkıntısı. Perişan yerler.
harabenişin	f. Viranelerde, harabelerde oturan.
harabezar	f. Viranelik. Yıkıntı yeri.
harabiyet	(Harabî) Yıkılma. Yıkılış. Parçalanıp dağılış. Zillet ve sefalet içinde
harac	Vaktiyle müslüman olmayan vatandaşlardan alınan vergiye denirdi. Arazi hasılatından veya çalışanların emeğinden elde edilirdi. Reşit ve vücudu sağlam olan gayr-ı müslim erkek verirdi. Buna More…
harac-güzar	f. Haraç verici.
harafe	Aklın bozulması. Delilik.
harafet	Hararetiyle dili yakan tad.
harahir	(Harhara. C.) Tıb: Akciğerden gelen hırıltılar. * Uykuda iken horlamalar.
haraib	(Harîbe. C.) Bir kimsenin geçineceği şeyler.
haraid	(Harîde. C.) Kızlar, bâkireler. * Delinmemiş inciler.
haraif	(Harife. C.) Ev için yapılan güz hazırlıkları.
harait	Haritalar.
harak	Korkudan veya utanmaktan dolayı dehşet içinde kalmak. ◊ Ateş, nâr.
haram	Helâl olmayan, İslâmiyetçe ve dince nehyedilen şeyler ve ameller. Allah'ın izin vermediği, men'ettiği şeyler. Helâlin zıddı olan şey.
harami	Katı-üt tarik, yol kesen. Haydut.
haramilik	Tar:  Akıncı kumandanının iştirak etmediği ufak kuvvetler tarafından düşman memleketlerine yapılan akınlar. Bu akınlara yüz ve daha fazla akıncı iştirak ederdi. Akıncı kuvvetleri yüzden az More…
hararet	Sıcaklık.
hararet-bin	f. Termometre. Sıcaklık derecesini gösteren âlet.
haras	f. Dilsizlik, dilsiz olma.
haraş	f. Hayvan ile döndürülen değirmen.
harâs	f. Hayvanla döndürülen değirmen.
haraset	Çift sürme. * Sürülen yer. Tarla. * Ekincilik, çiftçilik.
haraşif	(Harşef. C.) Balık pulları. Pul pul olan şeyler. * Yaprakları balık puluna benzeyen bitkiler.
harat	Davarın memesinde olan bir hastalık. (Sütün parça parça, ufanmış gibi çıkmasına sebep olur)
haraz	Tasadan veya aşktan dolayı zayıflayan.
harazet	Hastalığın uzaması, derdin müzminleşmesi.
harb	İki veya daha çok devletin birbirleriyle siyasi alâkaları keserek silahlı kuvvetlerle çarpışmaları, vuruşmaları. ◊ (C.: Hırbân) Toy kuşunun erkeği. * Yarmak. * More…
harb-gâh	f. Harp meydanı, savaş alanı, muharebe yeri.
harb-gir	f. Harp yapan. Harpçi.
harba'	Kulağı delik koyun.
harbak	Yarmak. * Kat'etmek, kesmek. * İfsad etmek, bozmak. * Deva, ilâç.
harbat	f. Ahmak, bön, ebleh. * İri yapılı kaz. * Kalıp ve kıyafeti yerinde olduğu halde ahmak olan kimse.
harbcu	Kavga çıkarmaya istekli olan, savaş arzu eden.
harbe	Tar:  Kısa mızrak tarzında bir nevi silâhın adıdır. Eskiden 'Köylü' adı verilen yangın habercisinin taşıdığı ucu demirli değneğe de harbe denilirdi. Eski tüfekleri doldurmağa mahsus.
harbele	f. Kuyulardan su çekmeğe mahsus dolap. Bostan dolabı.
harben	Savaşarak, harbederek, döğüşerek. Muharebe etmek suretiyle.
harbes	Bir ot cinsi.
harbeş	Fesâd vermek, ifsad etmek, bozmak.
harbesisa	Şey' mânasına kullanılan bir isimdir.
harbî	Dâr-ül harbde bulunan ve müslim olmayan kimse. Arada anlaşma yapılmamış düşman. * Harbe mensub ve müteallik. * Tüfek temizliği için kullanılan demir çubuk.
harbiye	Harb işlerine ait. Harb okulunun adı. Harbiye mektebi.
harbüş	Yırtıcı bir kuş. * Alaca yılan.
harbüz(e)	f. Karpuz, kavun.
harbüze-füruş	f. Karpuz kavun satan adam.
harc	Gider, sarfiyat, bir iş için kullanılan madde. * Vergi. * Çıkmak. * Yeni çıkan bulut. * Yemâme vilayetinde bir yer. * Ecir. * Buğday.
harca'	Ayakları beline varana kadar beyaz olan koyun.
harce	(C.: Hurc-Haracât) Deve sürüsü. * Sık bitmiş ağaç.
harcef	Soğuk rüzgâr.
hardal	Çok küçük tohumları olan ve yaprakları yenen bir nebat ismi. Döğülerek macun haline getirilir ve sofrada iştah açmak için kullanılır.
hardale	Hardal tanesi. * Nesneyi ufak edip kesmek.
hardan	Kızgın, hiddetli, gadaplı. * Kast ve men'edici, engel olan.
hare	f. Kaya, sert taş. * Bir cins dalgalı kumaş. ◊ f. Yiyecek.
harec	Darlık, zorluk, sıkıntı. * Dar yer, sık ağaçlı yer. * Günâh.
hared	Hışım etmek. * Menetmek, engel olmak.
harekât	(Hareket. C.) Hareketler.
hareke	Arapça harflerin u, e, i şeklinde okunacağını gösteren işaretler. (Zamme 'ötre' fetha 'üstün' kesre 'esre' (gibi) * Hareket lafzının Arapça terkibde aldığı More…
hareket	Kımıldanma. Davranış. Yola çıkmak. Bir cismin sabit bir noktaya göre yerinin veya durumunun değişmesi. Sarsıntı.
harem	Herkesin girmesine müsaade edilmeyen yer. Kadınlara mahsus oda. (Misafirlere ve erkeklerin girmesine müsaade edilen yere de'selâmlık' denir.)
haremeyn	İki mukaddes harem. Müşrik ve kâfirlere yasak olan mukaddes Mekke-i Mükerreme ve Medine-i Münevvere.
hares	(Haris. C.) Bekçiler, muhafızlar. ◊ Dilsizlik, ebkemiyyet.
hareşe	Sinek.
harez	(C.: Ehrâz) Çocukların oynadıkları ceviz.
hareze	(C.: Harez-Harezât) Boncuk.
harf	Ağızdan çıkan her bir sese âit verilen işaret. Alfabeyi meydana getiren şekilli çizgilerden herbiri. * Müstakil bir mânâya değil de başka harflerle birleşerek, başka muayyen ve müstakil çok More…
harf be harf	Aynen, aslı gibi, olduğu gibi.
harf-gir	f. Her işte ayıp ve noksan arayan.
harf-i atif	Gr: İki kelime veya cümleyi birbirine bağlayan harf. Vav ve fe gibi. Arabçada on şekilde harf-i atıf  şunlardır. Bunlar bir kelimeyi veya cümleyi diğer bir kelime veya cümle üzerine atıf.
harf-i cerr	Gr: Kelimenin sonunu esre ile (i diye) okutan harf. Bunlar arabçada şu şekil altında toplanmıştır. (Vav-ı kasem), (Ta-yı kasem)
harf-i masdarî	Fiil mânasında olan bir kelimeyi, masdar mânâsına çeviren harf.
harf-i nâsib	Muzari fiilinin sonunu üstün (e, a diye) okutan harf. (Bak: Huruf-i nâsibe)
harf-i nidâ'	Ya, ey, â gibi harflerle çağırılanın ismine eklenen harf. Ünlem.
harf-i zâid	Gr: Kelimenin bazı tasrifinde düşen harf. Fazla, zâid harf. Te'kid için yazılan harf. Sonradan ilâve olan harf.
harfece	Güzel gıda.
harfî	Harfe âit. * Sahibi tanıtmak için olan. * Başkasının mânası için yazılan. (Bak: Mâna-yı harfî)
harfiye	Kendi başına müstakilen bir mânası ve te'siri olmadığı halde, kendi cinsinden bir topluluğun içinde olduğu zaman ancak bir vazife gören şeylere denir.
harfiyen (harfiyyen)	Harfi harfine. Hiçbir değişiklik yapmadan.
hargâh	f. Otağ. Büyük çadır.
hargar(e)	f. Hakaret eden, hakaret edici.
hargele	f. Eşek sürüsü. * Terbiyesiz, görgüsüz ve azılı kimseler.
harguş	Tavşan.
harhar	f. Devamlı arzu, sürekli istek. * Gönül üzüntüsü, iç sıkıntısı. * Devamlı kaşıntı.
harhara	Uykuda horlamak. * Kedinin mırıldayışı. * İki dere arasındaki düzlük.
harhişe	f. Kavga, gürültü, patırtı.
harî	f. Hakirlik, horluk. ◊ Müstehak, lâyık.
harî'	Kimseden çekinmeyen, fâcire kadın. * Çok gülen, gülegen.
harib	Yıkan, harab eden. * Haydut. ◊ Kaçan, firar eden.
harîb	Yağma olunmuş, soyulmuş, talan edilmiş.
harîbe	(C.: Harâib) Bir kimsenin geçineceği şey.
hâric	Bir şeyin veya mahallin veya memleketin dışında kalan. * Ecnebi.
haric	Günahkâr, günah işlemiş. Allahın emrini dinlememiş olan.
harîc	Dar, ensiz. * Kuşatılmış.
harice temessül	Zihnî olan kelâmın hâricî âlemdeki kanunlara uygun şekilde tanzim edilişi.
haricen	Dışardan, dıştan. Hariçten.
haricî	Dışarıya âit olan. İçeriye âit olmayan. Dış ile alâkalı. Ecnebiye âit. * Zorba ve âsi olan. * Seyyid olmadığı halde seyyidlik iddia eden. * Vaktiyle Hazret-i Ali Kerremallâhü veche'ye More…
hariciyye	Hariçle alâkalı. Dış işleri. * Ameliyatla tedavi edilebilen hastalıklar. * Haricilik. (Bak: Havâric vak'ası)
harid	Öfkeli, hidetli, kızgın. ◊ Satın alma.
harîd	Tek, ayrı.
harid(e)	(C.: Harâid) Kız, evlenmemiş kız. * Delinmemiş inci.
haridar	Satın alıcı, satın alan.
haride	Satın alınmış.
harif	(Hırfet. den) Meslekdaş, san'at arkadaşı. Teklifsiz dost. * Herif, âdi insan. ◊ Güz mevsimi, sonbahar. * Meyve toplama zamanı. ◊ Yemiş toplayan.
harifane	f. Esnafça. Herkes kendi masrafını, hissesine düşeni vermek suretiyle, ortaklıkla yapılan.
harife	(C.: Harâif) Ev için sonbahar hazırlığı.
harifî	Sonbaharla alâkalı.
harik	Muhalefet eden, aykırı olan, karşı gelen. * Yırtıcı, yırtan. ◊ Yakan, yakıcı. Yanan, tutuşmuş. Ateş, od. ◊ Omuz küreklerinin arası. ◊ Zeyrek akıllı kimse.
harîk	Erkekliği olmayan adam. ◊ Yangın, ateş.
harîk-zede	(C.: Harikzedegân) f. Yangından zarar görmüş kişi. Evi ve eşyaları yanmış kimse.
hârika	İmkânların üstünde olan şey, hayret uyandıran, hayranlık vren. Büyük ve görülmedik eser. Görülmedik derecede kıymetli. ◊ Ateş, nâr, od.
harîka	Acı, sızı. * Bulâmaç. Yulaf lâpası.
hârika-pişe	f. Hârikalı. Hârika işler yapan.
hârikat	(Hârika. C.) Şaşılacak şeyler, hârikalar. İnsanda hayret uyandıran şeyler.
hârikavî	Harika cinsinden, harika gibi.
hârikulâde	Fevkalâde, âdetin hâricinde bulunan şey, eser. Görülmedik derecede. Son derece kıymet ve ehemmiyeti hâiz olan şey.
hârim	Fakir.
harîm	Herkesin giremiyeceği, dokunmıyacağı şey. Haram dairesi. * Şerik. * Bir kişinin olup, başkasının duhul ve taarruzundan masun yer. * Hacıların Mekke-i Mükerreme'de giydikleri libas. More…
harîme	Bir kimsenin, istediği gibi kulanabilecek hakka sahib olduğu malı.
harir	İpek. İpekten yapılmış. * Harâretli. Sıcak.
harîr	Su akarken çağlamak. * Yel eserken fışıldamak. * Horuldamak.
harirî	(Kasım bin Ali) (Mil: 1054-1122) Irak'ta doğdu. İnhitat (çöküş) devrinin ediblerindendir. 'Makamat' adlı eseriyle şöhret bulmuştur. Bediüzzaman-ı Hemedanî'nin Makamları More…
haririye	Un ve süt ile yapılan bulamaç.
hâris	Muhafız. Bekçi. * Gözcü. Himaye eden. Bekleyen. ◊ Eken, ekici. Çiftçi.
haris	Süngü demiri. * Soğuk olan şey. ◊ Son derece hırslı olan. ◊ Hırslı olan, haris.
hariş	f. Kaşınma, kaşıma.
harîs	Bir şeye fazlası ile düşkün. Hırslı.
harîş	Bir cins yılan.
harisa	İnsanın başında veya yüzünde kan çıkmaksızın yalnız deri yırtılmış olarak peyda olan yara.
harîsa (hârisa)	Yağmuruyla yer yüzünü süpürüp gideren bulut. * Kan çıkmayan azıcık baş yarığı.
harîsane	f. Hırslıcasına. Çok haris olarak. Hırslılara mahsus bir tavırla.
harîset	(C.: Harâyis) Zayıf deve.
haristan	f. Çalılık, dikenlik.
harîsun aleyküm	Tevbe Suresi'nin bir âyetinde geçen bu ifade, birinci derecede Peygamberimiz (A.S.M.) hakkında olup ümmetini ve bütün insanları doğru yola irşadda yılmadan, büyük bir sebat ve azim ve More…
harita	yun. Yeryüzünün veya bir parçasının belli bir ölçüye göre küçültülerek muvafık bir yere çizilen taslağı. * Dağarcık, kulplu kese.
hariye	Yavuz bir yılan.
harîz	Tâkatsiz kimse, güçsüz ve kuvvetsiz insan. ◊ Mahfuz, hıfzolunmuş, saklanılmış.
harizme	Azgın hayvanların ağzına ve ayının dudağının üstüne geçirilen demir halka.
hark	Yarma. Yırtma. * Su akacak yarık yer. ◊ Yakmak. Yanmak. Yangın.
hark ve iltiyam	Yarmak ve yapıştırmak. Yırtılmak ve iyileşmek.
harka'	Kulağı delik koyun. * Çeşitli yönlerden esen rüzgâr.
harkafa	(C.: Harâkıf) Kalça kemiği. Uyluk kemiğinin baş tarafı.
harkahe	Koyuncuların kara evi.
harkeket	(C.: Harâkîk) Uyluk başı.
harkürre	f. Eşek yavrusu, sıpa.
harm	Muhkem etmek, sağlamlaştırmak. * Davara yük vurmak. * İşinde çabuk çabuk olmak. * Udul etmek. * Kat'etmek.
harmed	Kokusu ve rengi değişen. * Kara balçık.
harmel	Üzerlik otu.
harmeş	İfsad etmek, bozmak.
harnub	Keçiboynuzu adı verilen bir cins yemiş.
harp	(Bak: Harb)
harpüşte	f. Balıksırtı şeklinde olan, harpuşta.
harr	Hararet, sıcaklık. Sıcak. ◊ Yarmak.
harr(e)	Hararetli. Kızgın. Çok sıcak. Yakıcı.
harra	(Hurur) Yüksekten aşağı düşmek.
harraka	Eskiden düşman gemilerini veya düşman şehirlerini ateşlemek için, yakıcı âletlerle donatılmış olan harp gemisi.
harran	Susuz.
harrare	Gürleyerek, çağlayarak akan su.
harras	(Harâset. den) Çiftçi, ekinci. Toprağı işleyip ekin eken. ◊ Küp yapan. ◊ Yalancı.
harrat	Doğramacı, çıkrıkçı. Tornacı.
harraz	Terzi.
harre	(C.: Hurer) Değirmenin buğday konulan deliği. ◊ (C.: Hırâr-Hırârât-Harrun) Kara taşlı yer.
harrub	Keçiboynuzu' adı verilen bir yemiş cinsi.
hars	Tarla sürmek. * Maarif. * Mal toplamak, kazanmak. * Teftiş ve tedbir eylemek. ◊ Tahmin etmek. * Yalan söylemek. * Acıkmak. ◊ Koruma. Muhafaza etmek. Hırz mânasınadır. More…
harş	Kesbetmek, almak. * Tırmalamak. ◊ Avlamak. * Kaşımak.
harşa	Bir cins ot.
harsa'	Dilsiz kadın. * Gürlemeyen bulut. * Belâ. (Müz: Ahrâs)
harşef	(C.: Harâşif) Kalkan balığı. * Balık pulu. * Enginar bitkisi.
harsek	Küçük cisim.
harsinî	Tunç.
harşuf	Enginar bitkisi.
hart	El ile ağacın yaprağını sağmak. * Ağaç kabuğu soymak, yaprak toplamak. * Nikâh. ◊ Katı katı ovmak. * Davarın yulaf yerken çıkardığı ses.
hartavî	Tar:  Sipahilerin yeniçeri keçesine mümasil olarak giydikleri toparlak keçe külâh.
hartuc	f. Topa merminin ardından sürülen barut kesesi.
haruf	Küçük kuzu, hamel. * Tâze et.
harun	Musa Peygamber'in (A.S.) yardımcısı ve büyük kardeşi. * Bağdad Abbasî Halifelerinden Harun-ür Reşid. ◊ İlerleyeceği yerde duran veya geri giden hayvan.
harunî	Hayvanın ilerlemeyip durması veya gerilemesi. Hayvanın huysuzluğu.
harur	Sıcaklık. Güneşin kızgınlığı. * Gece esen sıcak rüzgâr. ◊ Yüksekten düşmek. * Akla gelmedik cihetten hücum etmek.
harus	Sütü az olan kadın. * Evlenip hâmile olan kız.
harut	Mukaddes kimse. * İpini sahibi elinden çekip kaçan davar.
harut ve marut	Kur'an-ı Kerim'de ismi geçen iki meleğin ismidir.
harva	Büyük kumlu tepe. * Yüce, yüksek. * Bir dağın adı.
hary	Noksan etmek, noksanlaştırmak, eksiltmek.
harz	Dikmek.
harze	Yaban şalgamı.
harzem (harezm)	Türkistan'da Aral gölünün güneyindeki delta ve çevresindeki ülke.
haş	f. Süprüntü, kırıntı, döküntü. * Kızgınlık, hiddet. ◊ Kalb.
has ahur	Tar:  Hükümdarın hayvanlarına mahsus ahır.
has lafizlar	Bir mânaya mahsus olan lafızdır. Hasan, Mehmed, insan, erkek lafızları gibi.
has'	Reddetme. * Uzak olmak. Uzaklaştırmak.
has'am	Yemen diyarında bir kabilenin adı.
hâşâ	Aslâ. Kat'iyyen. Öyle değil. Allah korusun...(mânasına söylenir.)
hasa	Saymak. * Taş atıp vurmak. ◊ Sığır terslemek. ◊ Toprak saçmak.
hasa'	Suya kanmak ve kandırmak. * Dolmak. * Doymak. * Ufak taş. ◊ Saman parçası. * Hurma kabı. ◊ Bulamaç aşı. * Kavun.
haşâ'	(C.: Ehşâ) Nefes tutukluğu. * Nefesin tutulması. * Nâhiye. * Kalb.
hasab	Odun.
hasad	Ekin biçmek. Ekin biçme mevsimi.
hasadet	Hasedcilik, kıskançlık. Çekememezlik.
hasafe	(C.: Hasif) Hurma yaprağından örülen kap. * Hurma yaprağı.
hasafet	Rey sağlamlığı. Hükümde kuvvet ve olgunluk.
haşafet	Kin ve düşmanlık, haset ve adavet.
haşahiş	(Haşhâş. C.) Haşhaşlar.
hasail	(Haslet. C.) Hasletler. (Bak: Haslet)
hasais	(Hasîse. C.) Kötü huylar, fena tabiatlar.
hasâis	Bir şeye, birine has olan keyfiyetler.
haşaiş	(Haşiş. C.) Kuru otlar.
hasak	Büyük bir kuşun adı. (Çin'de, Babil'de ve Türk vilâyetlerinde olur.)
haşak	f. Süprüntü, çöp. Yonga.
hasal	Ağacın, zeminde yanlara sarkmış uçları. * Bir işte ortaya konulan ödül. ◊ Yüreğin ağrıması.
hasan	Nâmahremden korunur üzere olmak, korunmak. ◊ İyilik. Güzel muamelede bulunmak. ◊ Güzel. (Bak: Hasen)
haşan	Kokmuş tuluk.
hasanet	Bir yerin çok sağlam ve korunulacak tarzda olması. * Kadının kendisini haramdan koruması.
hasar	(C.: Hasâret) Ziyan, zarar. ◊ Soğuk, berd.
hasar-dide	f. Zarara uğramış, hasar görmüş.
hasarat	(Hasâret. C.) Ziyan ve zararlar. Hasaretler.
hasaret	Hasar. Alış-verişte zarar, ziyan. Yoldan sapmak. Sapıtmak. Dalâlete düşmek. ◊ Cıvık ve sulu şeyin koyulaşıp katılaşması. * Dahâmet peyda etme, irileşme.
haşari	Yaramaz, rahat durmaz, hırçın.
hasas	Başta saçın az olması.
haşas	Arz haşereleri.
hasasa	(C.: Hasâs) Fakirlik. * Hali yaramaz olmak. * Küçük delik. * İki kişinin arasındaki açıklık.
hasase(t)	Tamahkârlık. Cimrilik. Alçaklık. Hasislik.
hasaset	İhtiyaç. Yoksulluk. Züğürtlük. * Rahne. * Kalbur ve elek gibi şeylerdeki küçük delik, gedik.
hasât	Küçük taş parçası. Çakıl. * Tıb: Sidik yolunda taş peyda olmak.
hasb	(Haseb) Birisinin sülâlesi cihetinden iftihar yolu ile saydığı iyilik. Mal, din, millet. Kerem, fiil ve amelde yüksek şeref, iyi iş, sâlih amel. Şeref, asalet, şan, kadr ve haysiyet. * More…
haşb	Hayırsızlık. * Haşinlik.
hasba	Hafif tahkir yerinde kullanılan bir tabirdir. Halk dilinde 'haspa' şeklinde kullanılır.
hasba'	(C.: Hasubâ) Ufak taş.
haşba'	Kuru, yâbis.
hasbe	Kızamık hastalığı. Tane tane gövdede çıkan bir hastalıktır. (Hasta kişiye 'mahsub' derler.) ◊ Re'y. Tedbir. (Aslı: Ecir ve sevab mânasına gelen 'hisbe' More…
hasbel hamiyye	(Hasb-el hamiyye) Hamiyet icabı, hamiyet için.
hasbel icab	(Hasb-el icâb) Durum icabı olarak, hâl ve durum iktiza ettiği için, durum dolayısıyla.
hasbel iktiza	(Hasb-el iktizâ) İktiza ettiği için, gerektiğinden dolayı.
hasbel kader	(Hasb-el kader) Kader cihetiyle.
hasbel mevsim	(Hasb-el mevsim) Mevsime göre.
hasbeten lillah	Allah rızası için. Allah yoluna. Karşılık istemeksizin.
hasbî	Karşılıksız. Allah rızası için.
hasbiye	âyetinin kısaca ismidir.
hasbüna	Bize yeter. Bize kâfidir (meâlinde).
hasda'	Yaprağı çok olan ağaç.
haseb	(Bak: Hasb)
haşeb	Kereste imâlinde kullanılan kalın ve kuru ağaç.
haşeb-pare	f. Tahta parçası. Yonga.
hasebe	Hurması çok olan hurma ağacı.
haşebe	(C.: Haşebât) Odun, ağaç. Yonga.
haşebiyet	Odunluk, odun niteliği.
hased	Başkasının iyi hallerini veya zenginliğini istemeyip, kendisinin o hallere veya zenginliğe kavuşmasını istemek. Çekememezlik. Kıskançlık. Kıskanmak.
haşed	İnsan topluluğu, cemaat.
hasede	(Hâsid. C.) Kıskananlar, hased edenler, çekememezlik edenler.
haşef	Hurmanın yaramazı. * Eski elbise diken. * Devenin sütünün çok olması.
haşefe	(C.: Haşef-Haşefât) Sünnet mevziine varana kadar olan zeker başı. * Yaşlanmış kuru kadın. * Kuru hamur. * Yumuşak taş. ◊ Hiss. * Harekete ve yürüyüş sesine derler.
hasek	Kin, adavet, hased. * Savaş âletlerinden, üç köşeli diken şeklinde bir silâh.
haseke	(C.: Husek) Kin tutmak, adavet etmek. * Demir dikeni denilen üç köşeli diken. * Demirden yapılan üç köşeli 'bıtırak' denilen harp âletleri.
haseki	Tar:  Vaktiyle sarayda görevli bazı subaylara verilen isim.
haşel	Bayağılaşma, rezil olma. Bayağılık, rezillik, âdilik. * Her nesnenin kötüsü.
hasele	Tıb: Karnın göbek ile kasık arasındaki kısmı.
hasem	Burnun yassı ve geniş olması.
haşem	Burun içinde olan bir illettir ve kokuyu değiştirir. * Genzin tıkanıp burnun koku almaması.* Etin kokması. ◊ Taraftarlar ve hizmetçiler. Düşmanlarına karşı koruyanlar. Aile.
haşem-nişin	f. Göçebe.
haşeme	(C.: Haşem) Kol. Kollukçu. Hizmetkâr.
hasen	Güzel. Hüsünlü. Güzellik. * Güzel olmak.
hasenat	Güzellikler. İyi ameller. İyilikler.
hasene	İyilik. Güzellik. Hayırlı amel. Allah rızasına çok uygun iş. * Eski altun paralardan biri.
haşene	(Haşin. C.) Sert, katı ve kalb kırıcı olanlar.
haser	Gözün tam görmemesi, göz nurunun zayıf olması.
haşerat	(Haşere. C.) Küçük zararlı böcek, akrep ve yılan gibi hayvanlar. * Mc: Zararlı ve kıymetsiz kimseler.
haşere	Yabani arı, böcek, akrep ve yılan gibi zararlı mahluk.
hasf	Ayakkabı dikmek. * Birbirine yapıştırmak. * Tasmalı nâlin. * Ağacın yaprağının dökülmesi. ◊ Ay tutulması. * Işığı sönmek.
hasfolmak	Parlaklığı gitmek.
hashas	Zâhir olma, açık ve âşikâr olma, görünme. ◊ Toprak. * Ufak taş. ◊ Seri, çabuk, hızlı. ◊ Koparılmış olmak. ◊ Cömert kimse.
haşhaş	'Kapsüllerinden uyuşturucu bir madde olan afyon; tohumlarından da yağı çıkarılan bir bitki. * Hazırlıklı. * Silâhlı ve zırhlı topluluk.'
hashasa	Açık ve âşikâr olma. * Bir şeyi diğer bir şey içinde 'iyice birleşmesi için' karıştırıp sallama.
haşhaşa	Silah sesi, yüksek ses. * Silâh. * Kuru ot. * Yeni kaftan.
hashase	Ateş üzerinde eti pişirip kebap yapmak. * Bir şeyi döndürmek. ◊ Kandırmak. * Koparmak. * Çok fazla deprenmek. ◊ Anlaşılmayan ses. * Hınzır avazı.
hasî	(Has'. den) Herkes tarafından kovulan. Sürülüp tardedilen. ◊ Kuru.
haşi	Kuru, yâbis.
haşi'	Huşu içinde olan, alçak gönüllülük eden. * Kusurlarını düşünerek, ürpererek Cenâb-ı Hakka niyâz edip yalvaran.
hâşian	Tevazu ve mahviyetle. Alçakgönüllülük göstererek.
hâşiane	f. Hâşi' olarak.
hasib	Tipi. Ortalığı toza toprağa boğan şiddetli rüzgâr. ◊ Hesab eden, hesab edici.
hasîb	Muhterem, itibarlı, değerli ve soyu temiz kimse. şahsi meziyet sâhibi insan. * Muhâsebeci. ◊ Cömert kimse. Hayır sahibi ve eli açık adam. * Bolluk yer, ucuzluk.
haşib	Yoğun, kalın. * Tam düzelmemiş olan kılıç. * Süslü, zinetli.
haşibe	Tabiat, mizaç, huy.
hâsid	Hased eden, kıskanan.
hasid	Ekin biçen.
hasîd	(C.: Hasâyıd) Tarlada kalan ekin.
hâsidane	f. Kıskanarak, kıskançlıkla. Hased edercesine.
hâsif	(Husuf. dan) Sararmış. Rengi, parlaklığı kalmamış. Husufa uğramış.
hasif	Zayıf.
hasîf	(C.: Husef) Suyu hiç kesilmeyen su kuyusu. * Yağmuru çok olan bulut. ◊ Ak ile kara, alaca renkli urgan. * İki çeşit renkten meydana gelen. ◊ Aklı başında, kâmil ve olgun More…
haşif	Keskin kılıç. * Damdan aşağı asılmış olan karpuz. ◊ Eskimiş ve yıpranmış elbise.
hasîfane	Aklı başında ve olgun olan bir adama yakışacak suretde.
hasîfe	Gizlenen kin, hased ve düşmanlık.
haşife	Adâvet, düşmanlık, kin.
haşiîn	Huşu' içinde olanlar.
hasik	Süngü demiri.
hâsil	Peyda olan. Husule gelen. Çıkan, meydana gelen.
hasîl	Ot.
hasîl(e)	Sığır buzağısı.
hâsilat	Gelirler. Kazançlar. Elde edilenler. Kâr. Mahsul. Îrad.
hasîle	(C.: Hasâyil) Bakiyye, artan, geri kalan. ◊ İyeği arasında olan et.
hâsili kelâm	(Hâsıl-ı kelâm) Sözün kısacası, sözün kısası.
hâsim	Kat'eden, hasmeden, kesip atan.
hasim	(Bak: Hasm)
hasîm	Hasım olan, husumet eden, düşmanlık eden.
haşim	Kuru ekmek kırıntısı doğruyan. Ezen, yaran, kıran, parçalayan. ◊ Haşmetli, gösterişli, muhteşem.
haşime	Kemiği kırılmış olan baş yarığı.
haşimî	Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) kabilesinden, O'nun sülâlesinden gelen. * Bir tarikat şubesinde olan.
hasîn	Sağlam. Metin. Mustahkem. * Sağlam muhafaza eden. ◊ Küçük balta.
haşin	Kırıcı, kalb kırıcı. Sert, katı. ◊ Korkak, korkan. ◊ Kokmuş tuluk.
hasin(e)	(C.: Hâsınât) İffetli, namuslu ve şerefli kadın.
hâsir	Hasarete uğrayan. Zarara, ziyana uğrayan.
hâşir	Haşreden, toplayan. Cem'eden. * Hz. Peygamber'in (A.S.M.) bir ismi. Haşir meydanında bütün insanlar mübarek izlerinde haşr olup toplanacaklarından Delâil-i Hayrat'ta bu isimle More…
hasir	(Hasr. dan) Muhâsara eden, etrafını çeviren, hasreden.
hasîr	Feri gitmiş, donuklaşmış göz. * Hasret çeken. Meramına nail olamayan. * Yorulmuş. * Açılmış. * Zayıf. ◊ Hüsranda olan. Sapıtan, dalâlete giden. Azgın. * Eli boş. Müdafaasız. More…
haşir	Toplayan, cem'eden, haşreden.
hasiralti etmek	Ist: Unutmak, saklamak, gizlemek, terviç etmemek manasında kulanılan bir tâbirdir. Hasır, eskiden halı ve kilim yerinde kullanıldığı ve onun altında kalan şeyler unutulup gittiği için bu More…
hâsiren	Ziyana uğrayarak, zarar gördüğü halde.
hâsirîn	(Hâsir. C.) Zarar görmüş olanlar, ziyana uğramış kimseler.
hâsirun	Zarar ve ziyana uğrayanlar. Eli boş kalanlar.
hasis	Çabuk. Çok aceleci. * Ayartılan, tergib ve teşvik edilen. ◊ Gizli ses. Ateş gürültüsü. * Fitil.
haşiş	Esrar adı verilen 'Hint keneviri'nin yaprağı. * Kuru ot.
hasis(e)	(Hisset. den) Kötü huy, fena tabiat. * Ufak, değersiz. * Tamahkâr, cimri.
hasisa	Bir şeye mahsus hal. Kendine mahsus olup başkasında bulunmayan keyfiyet, karakter.
haşişe	Ot.
haşiv	(Bak: Haşv)
haşiye	Sahife kenarına veya altına yazılan izah. Bir kitabın izah ve şerhini yapan yazı. Kenar, pervaz.
hasiyy	Hayası çıkarılmış, hadım edilmiş, burulmuş (insan veya hayvan).
haşiyy	Kuru, yâbis.
haşiyye	(C.: Haşâyâ) İçi dolmuş döşek. * Nihalî adı verilen sofra altı.
hasiyyet	(Hassiyet) Hususi fayda, kuvvet ve menfaat, tesir, keyfiyet.
hasl	Fena huylu olma. Kötü haslet sahibi olma. ◊ Zayıflık.
haşl	Herşeyin âdisi, bayağısı.
hasle	(C.: Husul) Hurma koruğu. ◊ Göbekle kasık arası.
haslet	Huy. Ahlâk. Yaradılıştan olan tabiat.
hasm	(Hasım) Muhâlif. Karşı taraf. Düşman. ◊ Kesip atma, kesme, kat'etme. * Kat'i olarak bir mes'eleyi hâlledip neticeye varma. ◊ Atâ etmek, hediye vermek. * More…
haşm	İncitmek. * Gadaplandırmak, hiddetlendirmek.
hasmane	f. Düşmancasına. Düşman gibi. Hasma mahsus halde.
hasme	Kırmızı meşe.
hasmen	Bir mes'eleyi kesin bir karar ile halledip bitirmek suretiyle.
haşmet	(Hışmet) Kendisine tabi olanlardan dolayı, 'haşem' den olan, büyüklük ve heybet. Tantana-i azamet. Hürmetten gelen çekinme. * Hiddet, kızgınlık. * Alçak gönüllülük.
haşmetli	(Haşmetlü) Tar: Haşmet sâhibi mânâsına gelir ve ecnebi hükümdarlarına verilen bir ünvandır.
haşmetmeab	Haşmetli, haşmet sahibi mânâlarına gelir ve eskiden padişahlara karşı hürmet bildirmek için kullanılırdı.
hasmî	Düşmanlık, husumet, adavet.
hasna	Güzel kadın. Hüsün ve cemal sâhibesi.
hasnâ	Çok fazlasıyla kendini haramdan saklayan kadın. Çok iffetli, çok nâmuslu kadın.
haşna'	Saliha kadın.
haspuş	f. Hilekâr, hileci, iki yüzlü, mürai.
haspuşî	Hile, riyâ.
hasr	Bir şeyin içine alma. Yalnız bir şeye mahsus kılma. * Bir çember içine almak. Askerle etrafını kuşatmak. * Sıkıştırma. Kısaltma. * Okurken tutulup kalmak. * Vakfetmek. * Zaman ayırmak. More…
haşr	(Haşir) Toplanmak, bir yere birikmek. * Toplama, cem'etmek. * Kıyametten sonra bütün insanların bir yere toplanmaları.
haşr suresi	Kur'an-ı Kerim'in 59. suresi olup Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
haşr u neşr	Toplanıp dağılmak, yayılmak.
haşrece	Ölüm anında can çekişmekte olan bir kimsenin çıkardığı hırıltı.
haşrem	Kireç taşı. * Alçak dağ. * Arı.
hasreme	Üst dudağın alt dudak üzerine taşması.
hasret	Özleyiş. İç çekme. Bir şeyi çok isteyip, arzulayıp ona kavuşamamaktan gelen üzüntü. (Bak: Husr)
hasret-fiken	f. Hasret düşüren, hasret döken.
hasret-keş	f. Özlemiş, özleyen, hasret çeken.
hasret-keşane	f. Hasret çekene yakışır surette. Özleyenler gibi.
hasret-zede	(C.: Hasret-zedegân) f. Hasrete düşmüş, hasrete uğramış.
hasretmek	Kısaltmak. Sadece bir şeye mahsus kılmak. Bir şey için vakfetmek.
haşrî	Haşre âit. Öldükten sonraki dirilişe ve toplanmaya dair.
hâss	(C.: Havass) Hususi. Hâlis. Kıymetli ve ileri gelen mühim yakınların topluluğu. * Bir şeyde bulunup başkasında bulunmayan. Umumi olmayıp mahsus olan. * Tam ayar olan, yabancı maddelerle More…
hass	Zannetmek. * Silkmek. * Davarı kaşağılamak. * Közün üstünde birşey pişirmek. * Katletmek, öldürmek. ◊ Tergib. Teşvik. Bir kimseyi bir şey için iknâ etmek. ◊ Duyan. More…
haşş	Kat'etmek, kesmek. * Toplamak, cem'etmek. * Davara ot vermek. * Ateş yakmak. ◊ Girmek, dühul etmek.
hâss ü âmm	Herkes, bütün herkes.
hassa	(C.: Havass) İnsanın kendisine tahsis ettiği şey. Bir şeyde bulunup başkasında bulunmayan şey. Bir şeye mahsus kuvvet. Te'sir. Menfaat. * Adet ve alâmet. Ekâbir, kavmin ileri geleni. More…
hassa'	Hayırsız kadın.
haşşab	Ağaçtan anlayan. * Ağaç satan.
hassad	Orakçı, ekin biçen.
haşşak	Bir nehir ismi.
hassas	Duygulu, içli. * Alıngan. Çok ve çabuk hisseden. Hissi galib olan kimse.
haşşaş	Esrar, eroin gibi uyuşturucu maddeler kullanan. Esrarcı, esrar içen.
hassasane	f. Hassas ve duygulu olana yakışacak şekil ve surette.
hassase	Hissedici kuvve. Hisseden, duyan.
hassasiyet	Hassaslık. Duygulu olmak. İhtimamlılık. Dikkatlilik.
hâsse	Duygu uzvu. Bir şeye mahsus kuvvet. Hâl. (Bak: Kuvve)
hasseten	Hususi olarak, özellikle. Yalnız, ayrıca.
hassiyet	(Bak: Hâsiyyet)
hâst-gâr	f. İsteyen, talep eden, isteyici.
hâst-gârî	f. Tâliplik, isteyicilik.
haste	f. İstenilen, matlub, taleb edilmiş, istenilmiş. ◊ (C.: Hastegân) f. Rahatsız, hasta. ◊ f. Uzanmış. * Ayağa kalkmış.
haste-gân	(Haste. C.) f. Hastalar, rahatsızlar, marizlar.
haste-gî	f. Rahatsızlık, hastalık, maraz, illet.
hasub	Kirişini atan yay.
hasud	Çok hased eden.
hasudane	f. Kıskançlıkla, hasetçilikle, hasud olan kimseye benzer surette.
hasudî	Kıskançlık, çekememezlik, hasetçilik.
hasun	Serçe gibi küçük ve alaca renkli bir kuş.
hasur	Mânevi mücahededen dolayı kadınlara yaklaşmaya rağbet etmeyen. * Sır saklayan. Keder ve üzüntüden gönlü daralan, tasadan içi sıkılan. * Çok bahil kimse. (Halkla yer ve içer, birşey vermez) * More…
haşur	Her malın değerini bilip aldanmayan tâcir.
hasus	Katı, şedid, şiddetli.
haşuş	Abdesthane, helâ, tuvalet.
hasv	Toprak saçmak. * Az birşey vermek. ◊ Men etmek, engel olmak.
haşv	(Haşiv) (C.: Ahşâ) Tıb: Vücudun içindeki uzuvlardan her birisi. * Minder, yastık gibi şeylerin içini dolduran pamuk, kuru ot. * Kırılması ihtimali olan eşyanın arasına konan yumuşak, ot gibi More…
hasva'	Toprak parçası.
hasve	(C.: Husvât) Yudum yudum, azar azar içme.
haşvî	Mânâsız sözler söyleyen, saçma sapan konuşan. * Haşve benziyen.
haşviyyat	Söz arasında, lüzumsuz, fazladan olan sözler.
haşyet	Korku ve dehşet.
haşyeten	Ürkerek, korku ile.
haşyeten lillah	Allah için korku.
haşyetullah	Allah korkusu.
hat	f. Çaylak kuşu.
hat'are	Bir hâl üzerine karar etmeyip devamlı değişmek.
hat'et	Vurmak, darb. * Düşürmek. * Cima etmek.
hata	Yanlışlık. Yanılma. * Suç. Günah. ◊ Yarış atlarının sekizincisi. ◊ Kuzey Çin.
hata ender hata	Kusur içinde kusur. Hatâ içinde hata.
hata'	Saçak bükmek.
hata-puş	f. Kabahatleri örtbas eden, suçları örten, hataları göstermeyen.
hata-yi adlî	f. Adalet dairesine âit hata, yanlışlık.
hatab	(Hatb) Odun. * Kinaye olarak 'Dedikodu, nemime' ye de odun denilir.
hatabahş	f. Kabahatleri affeden, kusurları bağışlayan.
hataen	Hatâ olarak, yanlışlıkla.
hatai	Tezhib ıstılahlarındandır. Resim gibi tabiatı taklid ederek yapılmayıp, san'atkârlar arasında kabul edilen çeşitli gül şekli gibi irili ufaklı yapılan şekiller. * Türkistan'da More…
hatair	(Hatire. C.) Mühim işler, ehemmiyetli ve önemli ameller.
hataiyyat	Yanlışlıklar, yanlışlar.
hatakâr	f. Yanlışlık yapan, hatâ eden, yanılan.
hatal	Boş ve yaramaz söz.
hatar	Bir şeyin etrafını çevreleyen çember nev'inden şeyler. * Çadırın eteklerine bağlanan parça. ◊ Tehlike. Uçurum, Emniyetsizlik. Korku.
hatarat	Tehlikeler. Akla gelen fikirler.
hatare	Hürmetli ve izzetli olmak.
hatargâh	f. Tehlikeli yer, tehlikeli saha, tehlike yeri.
hatariş	Deprenmek.
hatarkâr	f. Hatarlı, korkulu.
hatarnâk	f. Korkunç, korkulu, tehlikeli.
hatat	Sütün kaymağı. * Tıb: Cilt iltihabından meydana gelen kabukların soyularak iyi olanları. ◊ Bağırma, çağırma, feryâd etme.
hatatif	(Huttâf. C.) Kırlangıçlar.
hatavat	(Hatvât - Hatuvât - Hutuvât olarak da yazılır) (Hatve. C.) Adımlar, hatveler. (Bak: Hutuvât)
hataya	(Hatâ. C.) Hatâlar. Yanılmalar.
hatayi	(Bak: Hatâi)
hatb	(C.: Hatub) Mühim iş. * İstemek. * Konuşmak. * Nidâ. ◊ Odun toplamak.
hatba'	Arkasında siyah çizgiler olan dişi eşek. (Müz: Ahtab)
hatd	Durdurmak. İkâmet.
hateb	(C.: Ahtâb) Odun. * Koğuculuk.
hatel	Kahretmek. * Ahdini bozmak. * Aldatmak.
hâtem	Mühür. Üzerinde yazı olan ve mühür yerine kullanılan yüzük. * Son. En son.
hatem	Kırılmış olan şey.* Hayvanın çok yaşamaktan dolayı zayıf olması. ◊ Çok cömert ve eli açık adam.
hatemane	f. Hâtem'e yakışacak şekil ve surette. Cömertçesine.
hatemat	(Hatme. C.) Hatim etmeler. Sona erdirmeler.
hateme	Allah, sona erdirsin.' meâlinde bir dua.
hatemi	Mühür kazıyan, mühür yapan. Mühürle alâkalı.
hatemkârî	Bir sathın 'yüzeyin' üzerine süs şekilleri oyarak meydana getirilen boşlukları, o satha benzeyen başka bir madde veya mâdenle doldurmak suretiyle yapılan tezyinât.
haten	(C.: Ahtân) Kadın tarafından olan kimseler. (Baba, kardeş ve emmi gibi) * Araplar, damat mânasına kullanırlar.
hatenat	(Hatene. C.) Kaynanalar.
hatene	(C.: Hatenât) Kaynana.
hatf	Kapmak. * Şimşek gibi göz kamaştırmak. * Sür'atli olmak. ◊ Ölüm. Ölmek. Vefat etmek.
hatî	Şaşırtan, yanıltan, hatâya düşüren. ◊ Fakir kavutu.
hatî'	Yaramaz kimse.
hatîa	Ok atan kimselerin, baş parmaklarına geçirdikleri deri.
hatib	Hitâbeden. Söz söyleyen. Cemaate, topluluğa karşı güzel söz söyleyen kimse. * Câmi'de müslümanlara dini nasihatlar ve güzel sözlerle hitâbeden vazifeli zat. ◊ (Hatab. dan) More…
hatîb	Mânalı ve fâideli, güzel söz söyleyen. Güzel, düzgün konuşan. ◊ Odunu çok olan kimse.
hatibane	f. Hatibcesine. Güzel ve akıcı söz söyleyenlere yakışırcasına. Nutuk atarcasına.
hatîbe	Ormanlık, ağaçlık yer. * Odunluk.
hatîce	(Hadîce) Vakitsiz ve erken doğan kız çocuğu.
hatîe	Hatâ. Günah. Kabahat. Suç.
hatif	Gayıptan haber veren cinnî. * Sesi işitilen ve kendisi görülmeyen, seslenici. Ses verici, çağırıcı. ◊ Süratli kapıp götürücü. * Göz kamaştırıcı şimşek.
hatîfe	Unu süt ile yoğurup pişirerek yapılan yemek.
hatil	Taş duvarı takviye etmek için her bir-iki metrede çekilen tuğla veya kereste tabakası. ◊ Yorgun. * Devamlı yağan yağmur.
hatim	Hitâma erdiren. Bitiren. * Mühür basan. ◊ Kadı, hâkim. * Sağlamlaştıran. ◊ (C.: Havâtim) Yüzük. ◊ Kırıcı, ufalayıcı.
hatîm	Kâbe-i Muazzama'nın şimal tarafındaki taş. Duvar gibi olan sur.
hatime	Son. Nihayet. Son söz.
hatime-keş	f. Son veren, hâtime çeken, bitiren, sona erdiren.
hatin	Sünnet eden.
hatir	Muhâtaralı, tehlikeli, korkulacak durum. Büyük ve şerefli kimse. ◊ Zihin. Fikir. Gönül. Kalb. Hal. Tedbir. Vesvese.
hatir-aşüfte	f. Gönlü perişan olan.
hatir-azar	f. Hatır kıran.
hatir-azürde	f. Hatırı kırılmış.
hatir-güşa	f. Gönle ferahlık veren. İç açan.
hatir-mande	f. Gücenmiş, kalbi incinmiş, hatırı kırılmış.
hatir-nevaz	f. Gönüle okşayan, hatırnaz.
hatir-nişan	f. Hatırda kalan, akılda duran.
hatir-nişin	f. Akılda kalan, hatırda kalan.
hatir-şiken	f. Gönül inciten, kalb kıran, hatır kıran.
hatir-şinas	f. Gönül alıcı, hatır alıcı.
hatir-zad	f. Akla gelen, hatıra doğan.
hatira	Hatıra gelen. Hatırda kalan şey. * Bir kimseyi veya bir hâdiseyi hatırlatması için yazılan veya saklanan veya birisine verilen şey.
hatirat	(Hâtıra. C.) Hâtıralar. Hatırda kalan şeyler. * Edb: Bir adamın yaşadığı zamana, bulunduğu işlere, görüştüğü kimselere dair düşüncelerini ve duygularını hâvi olmak üzere yazdığı eser.
hatît	Hasis kimse.
hatita	(C.: Hatâyit) İki tarafındaki yerlere yağdığı hâlde kendisine yağmur yağmayan yer. ◊ Bir malın değerinden indirilen tenzilât, iskonto.
hatk (hatkân)	Yürürken adımların birbirine yakın olması. * Yönelmek, teveccüh etmek.
hatla'	Kulakları sarkık olan kadın. (Müz: Ahtal)
hatm	Hitâma erdirmek, bitirmek. Kur'an-ı Kerim'i veya herhangi bir şeyi sonuna kadar okuyup bitirmek. * Mühürleme. Mühürlenme. ◊ Hâlis, saf. * Sağlamlaştırma, More…
hatme	Baştan aşağı (bütün Kur'ân-ı Kerimi) okuyup bitirmek. * Bir arada muayyen bir şeyi okuyup bitirmek.
hatme-i hâcegân	f. Nakşi tarikatı mensublarının fikri ve nazarı mâsivadan tecerrüd ederek, topluca muayyen dua ve zikirlerini sonuna kadar okumaları.
hatn	Damat. * Sünnet etme.
hatn (hitn)	Beraberlik, misil, denk olma, eşitlik.
hatne	Kaynana.
hatr	Devenin kuyruğunu kâh yukarı kaldırıp ve kâh aşağı vurması. ◊ Atâ etmek, hediye vermek. * Sağlamlaştırmak. ◊ Ahdini bozmak, sözünde durmamak.
hatra	Nehirlerde işleyen vapurların iskandil direği.
hatre	Bir kere emmek.
hatrebe	(Hatribe) Dar gelirli olmak. * Maaş sıkıntısı. * Gevezelik etmek.
hatreme	Sütlü bulamaç.
hatreşe	Çekirgenin bir şeyi yerken çıkardığı ses.
hatrib	Daima beyhude ve mânasız konuşan.
hatt	Sınır. Çizgi. Hudud. * Yazı. El yazısı. * Nâme. Mektup. * Gençlerde yeni çıkan bıyık veya sakal. * Çizgi gibi uzanan belirsiz hafif yol. * Deniz yalısı. * Gemilerin hareketteki istikameti. * More…
hatt-i bâlâ	f. Tepelerin en yüksek noktalarından geçtiği itibar edilen çizgi. Zirvelerden geçen hat.
hatt-i dest	f. El yazısı.
hatt-i hümayun	f. Padişanın el yazısı. Padişahın emri.
hatt-i istivâ	f. Dünyanın kuzey ve güney kutuplarına aynı uzaklıkta olduğu ve dünyayı iki müsavi parçaya böldüğü farzedilen dâire çizgisi. * Ekvator. * Mevlevi semahânesinde, şeyhin oturduğu post ile More…
hatt-i münhanî	f. Eğri çizgi. Eğilen hat.
hatt-i müstakim	f. Doğru çizgi. * Doğru yol. Doğruluk üzere olan şey.
hatt-i muvâsala	f. Erişme ve vâsıl olma yolu. Birbirine kavuşup buluşma ve birleşme yeri. Birbirine münasebet kurabilme yolu.
hatt-i ufkî	f. Düz hat. Ufki hat.
hatt-şinas	f. Yazı uzmanı, yazıdan anlayan.
hatta	Harf-i atıftır, gaye bildirir. Ve (fazla olarak, kadar, bile, dahi, hem de...) mânalarına gelir.
hattab	Oduncu. Odun satan.
hattaf	Kırlangıç kuşu. * Kapıp kaçıran, kapıp aşıran.
hattan	Sünnetçi.
hattar	(Hatur) Gaddar. * Hud'akâr. Hilekâr. ◊ Süngü vuran.
hattat	Çok güzel yazı yazan san'atkâr.
hattiyye	(C.: Hatyât) Canı, kıymeti yüce olmak. * Küçük ok.
hatun	(C.: Havâtın) Kadın. Hanım. * Tar: Yüksek şahsiyetli kadınlara veya hakan eşlerine verilen ünvan.
hatut	Yeri tırnağıyla kazıyıp çizgiler çizen vahşi sığır. ◊ Tez yürüyüşlü yedek atı.
hatv	Rengin değişmesi.* Engel olmak, menetmek. * İplik bükmek. ◊ Adım adım yürümek, adım atmak. ◊ Saçak bükmek.
hatve	(Hutve) Adım. Bir adım atışta iki ayak arasındaki mesafe. Bir adım atmak.
hatve-endaz	f. Adım atan.
hatve-endazî	f. Adım atıcılık.
hatve-şümar	f. Adım sayan. * Çekinerek ve ihtiyatla yürüyen.
hav	Çuha ve buna benzer kumaşların ters yüzlerinde bulunan tüy. * Şeftâli gibi bazı meyvelerin üzerlerinde bulunan ince tüy.
hav'eb	Basra yakınında bir mevkinin adı. * Çeşme. * Geniş dere. * Pek büyük kova.
hava	(Hevâ) Hava. Dünyayı çeviren atmosfer. Cevv. Yer ile gök arası. * Hafif yel. * Bir binanın üzerine kat çıkma hakkı. * Bir yerin hâli ve sıhhat bakımından durumu. * Müzikte ezgili ses, sadâ. More…
hava'	Hâli olmak, boş olmak. * Düşmek, sâkıt olmak.
havabat	(Bak: Havbâvât)
havacib	Hicablar, perdeler, örtüler.
havadis	(Hâdise. C.) Yeni hâdiseler, yeni sözler. * Alâka ile karşılanan haberler.
havafi	Kuş kanadında ebâhir yeleklerinden sonra olan dört kısacık yelekler.
havafir	(Hâfir. C.) Kazanlar, yeri kazıcılar. * Hayvan, dâbbe tırnakları.
havagazi	t. Isı veya ışık temin etmek maksadıyla yakılarak kullanılan bir gaz.
havaî	(C.: Havâiyât) Havaya âit ve müteallik. Hava ile alâkalı. * Heves ve nefis hesabına olan, boşuna veya çirkin. Günahlı iş. Nefsâni hâl ve hareketler.
havaic	(Havâyic) İhtiyaçlar. Hâcetler. Gerekli ve lüzumlu şeyler.
havaiyyat	Havâi şeyler ve sözler.
havak (havka')	Geniş yer, vâsi.
havakîn	(Hâkan. C.) Hükümdarlar, hakanlar, padişahlar, başbuğlar.
havale	Bir işi veya bir şeyi başka birine bırakma. Ismarlama. * Görmeyi önleyen duvar gibi perde. * Tıb: Küçük çocuklarda veya gebe kadınlarda bazan meydana gelen, baygınlık veren bir hastalık. * More…
havalename	f. Posta gibi vasıtalarla para göndermek üzere yazılan havale mektubu.
havaleten	Havale suretiyle, havale olarak.
havali	Çevre, civar, etraf, yöre.
havan	İçinde çeşitli şeylerin dövülüp ufalandığı ağaç, mâden veya taştan yapılmış çukurca kap. * Tütün kesmekte kullanılan makine. * Başkalarına destek olacak gücü bulunmadığı halde, yardakçılık More…
havanik	(Hânkah. C.) Tekkeler.
havanit	(Hânut. C.) Dükkânlar. * Meyhaneler, işrethâneler.
havare	f. Yiyecek, azık.
havari	Yardımcı. * Hz. İsa'nın (A.S.) yardımcı ve sahabeleri olan 12 zâttan her biri.
havaric	(Hâric ve Hârice. C.) Asiler, zorbalar, isyankârlar. * Hâricîler. Hâriçte kalanlar. (Bak: Hâricî)
havarik	(Hârika. C.) Acib ve garip olan hâdise. İnsanda hayret ve hayranlık uyandıran şeyler. * Okun nişanı delerek öbür tarafından çıkıp gitmesi.
havas	(C.: Ahvâs) Çukur ve kısık gözlü olmak.
havaşi	(Hâşiye. C.) Bir yazının kenarına eklenen not veya açıklamalar. Hâşiyeler, derkenarlar. * Maiyet adamları.
havasib	(Hâsıb. C.) Şiddetli rüzgârlar, fırtınalar.
havasin	(Hâsına. C.) Namuslu kadınlar.
havass	(Hasse. C.) Hasseler. Duygular.
havâss	(Hâss - Hâssa. C.) Hâslar. Hâssalar. Keyfiyetler. Hususlar. * Dindarlık ve doğruluğu ile, ilmiyle âmil olup mâneviyat mertebelerinde yükselmekle makbul ve muteber olan zatlar. * Zenginler More…
havâss u avâm	İleri gelen kimseler ve halk.
havat	Tavşancıl kanadının fısıltısı. * Ses, sadâ.
havatif	Göz kamaştırıcı şeyler. (Bak: Hâtıf)
havatim	(Hâtem. C.) Mühürler, hâtemler.
havatîm	(Hatime. C.) Sonlar, nihayetler.
havatin	(Hâtun. C.) Şerefli kadınlar, hâtunlar.
havatir	Hâtıralar. Fikirler. Düşünceler.
havayic	(Bak: Havâic)
havaz	Kalbde olan gam ve tasa.
havaze	(C.: Havâzât) Ziyafet.
havb	(Hub - Havbet) Günah, ma'siyet. * Fakirlik. * Meşakkat. * Maraz, ağrı, dert. * Ana, baba. ◊ Fakir ve muhtaç olmak.
havba'	Zât, nefs.
havbavat	Nefsler. Zâtlar.
havbet	(Havb) Açlık, hâcet, meskenet. * Çayırı, otlağı olmayan kır yer.
havc	(Havcâ') Hâcet, ihtiyaç.
havceb	(C.: Havâcib) Kırmızı gül.
havcele	Ağzı büyük, kendisi küçük şişe.
havceme	(C.: Havâcim) Kırmızı gül.
havd	Güzel ahlâk. * Güzel ve yumuşak vücutlu câriye.
havebe	Zayıf adam.
havel	Eğrilik. * Şaşılık. Bir şeyin yerinden ayrılması. ◊ Mülk. * Haşmet.
havelân	Dönme, dolaşma. * Değişme.
haveme	Büyük, ulu, yüce.
havene	(Hâin. C.) Hâinler, hıyânet edenler.
haver	Zayıf olmak. * Yumuşak, çukur yer. * Denize suyun akıp döküldüğü yer. ◊ Gözün beyazının çok beyaz ve karasının da çok kara olması. ◊ f. Doğu, şark.
haveran	f. Doğu ile batı. Şark ile garp.
havernak	Irak'ta bulunan Numân-ı Ekber denen biri tarafından binâ edilmiş olan bir köşk.
haverver	Şey mânasına gelir bir isim.
havf	Korku, korkutmak. ◊ Kavim, kabile.
havf ve reca	Korku ve ümid. (Hem yaşama ümidi, hem de ölüm korkusu. Yahut, affedilmesi ümidi veya cehenneme gitmek korkusu.) (Bak: Celâl)
havfen	Çekinerek, korkarak, havf ederek, korku ile.
havfezan	Tarhun otu.
havfnak	f. Korkulu, korkutan, korkunç.
havi	İçine alan, ihtiva eden, kaplayan. Câmi'. * Biriktirici. * Kuşatan.
havî	Çekirge.
havil	(C.: Huvel) Hizmetkâr.
havit	Deve semeri. Devenin hörgücüne takılan küçük semer.
haviye	Şenliksiz olan yer. Harabe. Issız, boş yer. * Sâkıt. Göçük, çökük. ◊ (Sukut mânasından) Cehennem'in 7. tabakası. En korkunç yer.
haviyye	Çocuk doğuran kadına loğusa yemeği yedirmek. * Namaz kılan kimsenin, secde halinde iken, karnını uyluğundan yukarı tutması. ◊ (C.: Havâyâ) Yağlı bağırsak. * Bağırsak. * Deve More…
havk	Ev süpürmek. * İhâta etmek, kaplamak. ◊ Bâdruç otu. * Bez dokumak. ◊ Halka' denilen yuvarlak.
havkale	(C.: Havâkıl) İhtiyar, zayıf, kuvvetsiz ve çelimsiz adam. * Hızlı yürüme.
havl	Güç. Kuvvet. * Muhit, etraf. * Yıl, sene. * Tahavvül, inkılâb. * Geçmek. * Bir hâlden bir hâle dönmek. * Rücu etmek. * Sıçramak. * Hile.
havla'	Gözü şaşı olan kadın. (Müz: Ahvel)
havle (havâl)	Çok fazla döndürmek veya dönmek.
havleka	La havle velâ kuvvete illâ billah' demek.
havlî	Bir yıllık.
havm	Deve sürüsü. * Devretmek.
havmane	(C.: Havâmin) Çok sağlam yer.
havme	Tasarruf dâiresi.
havn	Hıyanet etmek, hâinlik yapmak.
havr	Rücu etmek, dönmek. * Eksiltmek, noksan etmek.
havra	(Ahver'in müennesidir.) Çok beyaz veya çok beyaz gözlü. Ahu gözlü kadın. ◊ Yahudi mâbedi, sinagog. * Mc: Pek gürültülü yer.
havran	Şam diyarından bir yerin adı. * Balıkesir'in bir ilçesi.
havrem	Ayak ovup kir gidermekte kullanılan, kırmızı renkli delikli taş.
havreme	Burun ucu.
havs	Ayrılmak. * 'Haysü' mânâsına zarf-ı mekân için lügattır. ◊ Geceleyin istemek.
havsa	Bağır. * Bağırın yanındakiler.
havsa'	Bir gözü beyaz, bir gözü siyah olan koyun. ◊ Karnı sarkık olan kadın. (Müz: Ahves)
havsal	Havuzun kenarında suyun durulduğu yer.
havsala	Zihnin bir şeyi kavrama derecesi. Anlayış. Akıl. * Tıb: Kuş kursağı. Karın boşluğu. Cevf. * Mide.
havsala-suz	f. Takati kaldıran, tahammülü mahveden.
havşeb	Köstek yeri.
havsere	Araptan bir kabile.
havta'	Tavşan yavrusu. * Bir nevi sinek. * Delil.
havtek(î)	(C.: Havâtik) Kısa boylu.
havtel	Büluğa eren oğlan. * Bağırtlak yavrusu.
havv (huvv)	Bal, asel.
havva	Hz. Adem'in (A.S.) muhterem zevcesi, eşi. * Rengi esmere mâil kadın. * Yalancı, kezzab.
havvas	Hurma yaprağı satan kişi. * Hurma yaprağından zenbil yapıp satan kişi.
havvat	Bahadır, çeri, kahraman, öncü.
havya	Madenlerle yapılan kaynak işlerinde, lehimin eritilmesinde kullanılan âlet. Lehimi eritebilmesi için sıcak olarak kullanılması gereken bu havyaların çoğu elektrikle ısıtılır.
havyar	Balık yumurtası. Mersin balığı yumurtasından yapılan siyah, mugaddi ve leziz bir madde.
havye	Tıb: Yaranın etrafındaki kabarık etler.
havz	Suya girme. * Sakınılacak işe girişmek. * Başlamak. ◊ Seri sevk, yeynilik, sür'atli oluş, hızlılık. ◊ (C.: Hıyâz) Hususi suretle yapılan su havuzu. ◊ Cem' More…
havza	Coğ: Açık ve düz deniz kıyısı. Kenar. * Memleket. * Taraf. * Sınır için Bir şeyin çevresi içinde olan. ◊ Bir hükümetin idaresi altında bulunan bütün ülkeler.
havzaa	Kumluktan alınmış bir miktar kum.
havzan	Sarı çiçekli, güzel kokulu bir çiçek. Nilüfer çiçeği. * Tarhun otu.
havze	Nâhiye. * Cemaat, topluluk.
havzerî	Birbirinden ayrılmayı istemek.
hay	f. Eyvah! Vay!
hay'al	Yakasız gömlek.
hay'ame	Yaramaz huylu, kötü mizaçlı.
haya	Hicab, utanma, edeb, ar, namus. Allah korkusu ile günahtan kaçınmak. ◊ Yağmur. * Ucuzluk.
haya-huy	f. Çığlık, vâveyla. * Çalıp eğlenmeden çıkan gürültü, ses.
hayadar	f. Utangaç, çekingen, mahcub.
hayadid	(Haydud. C.) Haydutlar, eşkiyalar.
hayal	(C.: Hayâlât) Zihnen tasarlanan şey. Hakikatı bilinmeyip akılla tasarlanan veya gölgeli görünen şey. * Asıl olmayan ve akıldan geçen fikir.
hayal-i sefid	f. Beyaz hayal.
hayal-perest	f. Hayalî şeylerle çok uğraşan. Çok hayal kuran. Dalgın. Olmayacak şeylerle avunan.
hayal-perver	f. Hayale düşkün.
hayalât	(Hayal. C.) Hayaller, hülyalar.
hayalen	Hayal olarak. Zihinde tasarlayıp canlandırarak.
hayalet	Göze görünen hayal, karaltı.
hayalî	Hayale âit. Hayale mensub ve müteallik. * Hayal, yahut halk dili ile 'Karagöz' oynatanlar.
hayaliyyun	(Hayalî. C.) Romantik şâirler, hayalî yazarlar.
hayat	Dirilik. Canlılık. Yaşama. Sağlık. ◊ Kasaba ve köy evlerinde üstü kapalı, bir, iki veya üç tarafı açık sofa. * Avlu.
hayat-bahş	f. Hayat bağışlayan, hayat veren, zindelik veren.
hayat-engiz	f. Yaşamaya zorlayan, yaşatan.
hayat-feza (efza)	f. Hayat artırıcı, hayat bahşedici. (Bak: Fezâ)
hayatî	Hayata ve yaşamağa ait. Hayatla alâkalı. Hayat için mecburi olan. * Mc: Çok önemli bir şeyin bağlı bulunduğu başka bir şey. Temel.
hayatiyet	Canlılık. Hayat işaretinin, alâmetinin görünür olması.
hayatiyyun	Biyoloji âlimleri.
hayaviye	Hayatla alâkalı âza. (Hayeviye diye de okunur)
haybet	Mahrumiyyet. İsteğine erememek. Me'yus ve mahrum olmak.
haybet-zede	f. Sıkıntıya uğrayan, kedere düşen, kederli olan.
hayd	(C.: Hayud-Ahyâd) Uzanmış büyük dağ burnu.
hayda'	Sıcak günlerde uzaktan görenin su sandığı serap.
haydar	Yiğit, cesur, kahraman. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir nâmı, * Arslan, gazanfer.
haydarane	f. Hz. Ali gibi. Kahramanca, yiğitçe, cesurca.
haydarî	Kahramanlık, cesurluk, yiğitlik. Arslanlık. * Eskiden bazı esnaf ve köylülerin giydikleri kolsuz aba, hırka.
haydariyye	Hırkanın altına giyilen kısa ve kolsuz elbise.
hayde	Meyletmek, yönelmek, eğilmek. * Hakdan ve doğru yoldan ayrılmak.
haydeb	Ulu ve yüce yol.
haydo	(Kürdçede ism-i tasgirdir) Haydar demektir. (Ali'ye Alo denmesi gibi)
haydud	(Haydut) Yol kesici. Dağ hırsızı. Eşkiya.
haye	f. Yumurta. * Haya, husye.
hayed	Gölgesinden ürken eşek.
hayende	f. Ağızda çiğneyen.
hayesan	Doğru yoldan dönmek, udul etmek. * Nefret etmek.
hayevan	(Bak: Hayvan)
hayevî	Canlı. (Bak: Hayaviye)
hayf	(Hayfâ) Emansızlık. Haksızlık. Zulüm. Cevr. (Vah vah, yazık, eyvah, yazıklar olsun meâlinde söylenir.) ◊ Gözün birisi birine muhalif olmak.
hayfane	(C: Hayfân) Alacalı çekirge. * Ayakları uzun olan at.
hayfes	Kısa adam.
hayhay	t. Baş üstüne, seve seve yaparım, öyle ya!, şüphesiz, elbette (gibi mânâlara gelir.)
hayia	Şiddetli ses.
hayic	Âşık, hayran. * Mest olmuş deve.
hayide	f. Çiğnenmiş. * Ağızdan ağıza dolaşmış, bayat söz.
hayide-gû	f. Değersiz sözler söyleyen kimse. * Değersiz şiirler yazan kimse.
hayiflanmak	Acınmak, üzülmek. Esef etmek.
hayih	Lâzım olduğu halde mevcud olmayan nesne.
hayil	Kısır olan hayvan. * Engel, mâni. * Hicâb.
hayim	Suyu, tahmin ettiği yerlerde arayıp bulamamak. * Susuz, atşân.
hayir	Hayrette kalan, mütehayyir. Şaşıran. * Birikmiş su. ◊ Mütehayyir kimse. * Toplanmış su.
hayirsever	İyilik ve yardım etmesini seven.
hayiş	Sık bitmiş olan hurma ağaçları.
hayize	Aybaşısı olan kadın. (Bak: Hayz)
hayk	Sallanmak. * Dokumak. * Tesir etmek, etkilemek. ◊ Kaplamak.
haykan	Büyük ve kalın olan. * Kısa boylu bir kimsenin yürümesi. * Omuzunu oynatmak.
haykatan	Türraç kuşunun erkeği.
hayl	At. At sürüsü. * Atlı sürüsü. * Zümre, güruh. * Düşünmek, hıfzetmek. ◊ Kuvvet. Havl.
hayla'	Cin taifesinden bir nesne. * Sırtlan. * Korku.
hayle	Zannetmek, sanmak. ◊ Keçi sürüsü.
hayli	f. Oldukça. Epeyce. Çok. Bir takım. Kesir. Bol.
haylulet	Kibir. * Taazzum. Gurur. * Su-i zan. * Korkmak. Tevehhüm etmek. ◊ Yolu kapamak. * Araya girme. İki şey arasına girip hicab olmak.
haym	Yaramazlık yapmak.
haymana	Başıboş hayvanları haylayıp salıverdikleri çayırlık yer. * Ankara'nın bir kazası.
hayme	Çadır.
hayme-gâh	(Haymegeh) f. Çadır kurulan yer.
haymî	Çadır biçiminde olan.
haymume	Korkaklık, cübün.
hayn	Helâk olmak.
haynunet	Yakın olmak, yaklaşmak.
hayr	Meşru iş. Faydalı, nurlu ve sevablı amel. Halkın rağbet ettiği akıl, ilim. İbadet, adalet, ihsan, mal gibi nimet. (Bak: Hayrat) ◊ Sakınmak. * Büyük avlu.
hayr-endiş	f. İyilik düşünen, hayırlı iş düşünen.
hayr-hah	f. Hayır sâhibi. Herkesin manevî ve maddî iyiliğini isteyen. Allah rızası için ilm-i Kur'an ve imanla, manen ve maddeten hayırlı hizmetler etmeyi ve hayırlı işler işlemeyi seven.
hayr-hahî	f. İyilikseverlik, hayırhahlık.
hayran	Takdirkârlığından dolayı şaşa kalmış. Çok takdir etmiş. Çok beğenmiş.
hayrat	'(Hayr. C.) Sevap için Allah rızâsı yolunda yapılan iyilikler. Haseneler.Hayır iki çeşittir. Birincisi: Mutlak hayırdır; her halde, herkes için rağbet edilir ve sevilir, herkes için.
hayre	(C.: Hayrât) İyilik, kerem. * Her nesnenin iyisi.
hayret	Hiçbir cihete teveccüh edemeyip kalmak. Şaşkınlık. Ne yapacağını bilememek.
hayret-bahş	f. Hayret veren, şaşırtan.
hayret-bahşâ	f. Hayret veren, şaşkınlık veren, hayrete düşüren.
hayret-engiz	f. Hayret veren. Hayret içinde bırakan.
hayret-fezâ	f. Hayret veren, hayreti artıran.
hayret-nümâ	f. Hayret gösteren, hayret veren.
hayret-zede	f. Hayrete düşmüş ve şaşırmış olan.
hayri	(Hayriye) Hayra âit. Hayırla alâkadar.
hayriyet	Hayırlılık. Hayırlı olmak.
hays	Hayvan leşinin kokması. * Bir kimseyi aldatmak. * Sözde durmamak, ahid bozmak. * Fâsid olmak. ◊ Saygı, hürmet, itibar. * Alâka, ilgi. Cihet, itibar. ◊ Darlık. * Udûl More…
hayş	Nefret etmek.
haysal	Patlıcan.
hayse	Hurmayı yağla ve keşle karıştırmak.
hayşe	(C.: Huyuş) Yaramaz keten ipliğinden dokunmuş bez.
haysefuce	Gemi dümeni.
haysiyet	İtibar. Şeref. Değer. Kıymet. Derece. Câh. Mesned. Mertebe.
haysiyet-şiken	f. Haysiyet kıran.
haysü	İtibariyle, bakımından. * Hangi yerde? Hangi?
haysü lâyeş'ur	Hissedilmeksizin. Bilinmedik, duyulmadık cihetten.
hayşum	Geniz (burun) kovuğu. Nunlu sesler, gunne buradan çıkar. (Tecvidde bahsedilmiştir.)
hayşumî	Genizden gelen.
hayt	İp. Kalın ip. * İplik. Bağ. * İki şeyi birbirine bağlayan. * Dikiş dikmek. * Tanyeri ağarması.
hayta	'Serseri, serkeş kimse. * Aks: Osmanlılarda görevli bir sınıf askere verilen ad. Hayta birlikleri, üstün savaş kabiliyeti olan askerlerden kurulur, lüzumunda düşman topraklarına akın More…
hayta'	Deve kuşlarının uzun boyunlu olanı.
haytel	Kedi.
hayteur	Bir vaziyette durmayan. * Arslan. * Kurt. * Belâ. * Cin tâifesinden bir nesne. * Bir su böceği.
haytî	Tel şeklinde olan.
hayu	f. Salya, tükrük.
hayunet	Vakit yaklaşma.
hayvan	Canlı şey, insanla beraber her canlı. * İnsan olmayan idraksiz canlı yaratık. * Yük kaldıran, araba çeken ve binilen hayvan, beygir, katır v.s. * Mc: Akılsız ve idraksız insan, ahmak. (Aslı More…
hayvanat	(Hayvan. C.) Hayvanlar.
hayvanî	Hayvana, diriye âit ve ona müteallik.
hayvaniyyet	Hayvanlık, canlılık, zihayat olmak. Akıl ve idrakten mahrumiyet.
hayy	Diri, canlı, sağ. * Bir şeyi cem' ve ihraz eylemek.
hayyâkallah	Allah seni yaşatsın. Allah ömrünü uzun etsin, meâlinde ve dua makamında söylenen bir tâbirdir.
hayyal	(Hayl. den) At terbiyecisi, at yetiştiren. ◊ Dalavereci, hileci, hilekâr.
hayyale	Fikir sahipleri.
hayyam	Çadırcı.
hayyat	Terzi. Dikiş diken sanatkâr. ◊ (Hayye. C.) Yılanlar.
hayyatîn	(Hayyat. C.) Terziler, dikiciler.
hayye	(C.: Hayyât) Yılan. ◊ Gel... Haydi...
hayyehele	Acele et (mânasınadır).
hayyen	Diri olarak. Diri, canlı olarak canlı olduğu halde.
hayyen meyyiten	Ölü ve diri olarak.
hayyir	(C.: Ahyâr) Çok hayırlı. * Her zaman iyilik yapan kimse. Hayırsever, iyiliksever.
hayyiz	Yer. * Cihet, yön. * Mekân. Vüs'at. (Cismin kapladığı hacim)
hayyut	Erkek yılan.
hayz	(C.: Hiyaz) Kadınlara mahsus aybaşı. Kadının âdet hâli. Böyle bir kadına hayize denir.
hayza	Tıb: Kolera denilen hastalık.
hayzeran	Halk dilinde hezâren denilen bir cins sıcak iklim kamışı ki, sandalye vs. yapımında kullanılır.
hayzerane	Gemi durak yeri, iskele, liman.
hayzerî (hayzelî)	Dura dura yürümek.
hayzeyun	Yaşlı, acûz, ihtiyar.
hayzum	(C.: Hayazim) Göğüs tahtası.
haz'	Muhalefet etmek. * Taksim etmek, bölmek, paylaştırmak.
haza	Bu. Şu. O. * Gr: İşaret zamiri.
haza'	Asmacık denilen otun tohumu. (Sara hastalarına iyi gelir.) ◊ Kesme, yarma, ameliyat.
hazab	Odun. * Yakacak nesne.
hazabî	(Hizbâ. C.) Arızalı topraklar, engebeli yerler.
hazad	Yaş ağaçtan kesilmiş budak ve diken.
hazafir	(Hizfâr - Hazfur. C.) Cânibler. * Bir kavmin meşhurları, ileri gelenleri, şereflileri. * Hepsi. Tümü. Mecmu'u.
hazain	(Hazine. C.) Hazineler.
hazair	(Hazire. C.) Duvar veya çitle çevrilmiş ağıl. * Etrafı duvarla çevrili olan mezarlıklar.
hazakat	İhtisas. Meharet peyda etmek. Üstad olmak. Bir san'atta, hususan tıbda gereği gibi öğrenip mâhir ve mütehassısı olmak.
hazal	Selem ağacının kökünden çıkan bir nesne ki, suda ıslatıp yerler.
hazalan	(Bak: Hizlân)
hazam	Sür'atle yürümek, hızla yürümek.
hazama'	Kulağı enine yarılmış keçi.
hazami	Güzel kokulu bir ot.
hazan	Güz. Sonbahar. * Solgun.
hazandide	f. Güz mevsimini görmüş, yaprakları sararmış solmuş.
hazane	Mc: Gönül, kalb, yürek.
hazangâh	f. Hazan yeri. * Dünya. Göçecek âlem.
hazanî	f. Sonbahar ile alâkalı, güz mevsimine ait.
hazanistan	f. Sonbahar görmüş, sararıp solmuş yer.
hazanlika	f. Soluk yüzlü, sararmış, solmuş. Hazân yüzlü.
hazannüma	f. Sonbahar görünüşlü. * Mc: Hüzün ve keder verici.
hazanreside	f. Sonbahara erişmiş, solup sararmış.
hazar	Sulh zamanı. Barış zamanı. * Bir kimsenin huzuru, yakını. * Mukim olmak. Yolcu olmamak. ◊ Tahta ve kereste kesmeğe mahsus su ile işler büyük bıçkı. ◊ Bir şeyi bir kimseye More…
hazar ve sefer	Barış ve muharebe zamanı. * Evde mukim olma ve yolculuk.
hazaret	(Bak: Hadâret)
hazarî	Köyde ve kasabalarda yaşayanların yaşayış şekli ve tarzlarına ait. Şehirli. * Sulh ve asâyiş, sükun ve istirahat zamanlarına mensub ve müteallik. Barış ve güvenle alâkalı.
hazaz	Yosun.
hazaze	Tıb: Bulaşıcı, müzmin bir cilt hastalığı olup sonradan bağırsaklara geçerse öldürücü olur.
hazb	Hayvanın memesi şişip emziğinin deliklerinin dar olması. * Ucuz olmak. ◊ Yetişmek. ◊ Boyamak.
hazbaz	Sinek. * Bir ot adı.
hazd	Ağaçtan diken koparmak. * Ağacın kabuğunu soymak. * Çok hızlı ve şiddetle yemek yemek.
hazef	Eski yazıda hepsi noktasız harflerden müteşekkil olarak yazılan şiirler ve nesirler. Hüner göstermek için bu şekilde yüz beyitlik kasideler yazan şairler vardı. ◊ Çamurdan More…
hazef-pare	f. Çanak çömlek parçası, kırığı.
hazef-rîze	f. Çanak çömlek parçası.
hazefe	(C.: Huzef) Hicaz vilayetinde olan siyah renkli bir cins küçük koyun.
hazefî	Çanak çömlek ile alâkalı.
hazefiyye	Çanak çömlek gibi topraktan yapılan şeyler ve bunları yapma san'atı.
hazel	Göz kapaklarında olan kabarcıklar. ◊ Gayret. * Men etmek, engel olmak.
hazelan	Kızgın kimsenin yürümesi.
hazelat	(Hazele. C.) Alçaklar, âdiler, kalleşler.
hazele	(Hâzil. C.) Alçaklar, kalleşler, yüzsüzler.
hazem	Dizme, sıralama. * Edb: İlk beytin ortasına birden dörde kadar harf ilâve etme. ◊ Göğüs kemiği. * Davarın karnının ve böğrünün dolu olması.
hazeme	(C.: Huzem) Kabuğundan ip ve urgan yapılan bir ağaç cinsi. ◊ Kısa boylu kadın.
hazen	(C: Hızân) Etin kokması. * Toplamak, cem'edip yığmak. * Gizlemek, saklamak. ◊ (Hüzn) Keder. Tasa. Gam. ◊ f. Baldız.
hazer	Çekinme. Zarar verebilecek şeyden kaçınma. Korunma. ◊ Gözün dar ve küçük olması. * Kabile. * Cemaat. ◊ Vahşi hayvanların yediği et.
hazerat	(Hazret. C.) (Bak: Hazret)
hazevan	Eti birbiri üstüne yığılıp cem'olmuş olan etli nesne.
hazevver	Kısa boylu kimse.
hazf	Aradan çıkarma, çıkarılma. Yok etme, silme, ortadan kaldırma, giderme, düşürme. * Selâm ve tahiyyatı uzatmayıp kısa kesmek. * Mahvetmek. * Vurmak. * Atmak. ◊ Parmağıyla taş More…
hazhaz	Sütü çoğaltır nesne. * Bir nevi katran. ◊ Seri, sür'atli, hızlı. ◊ Kavi, sağlam.
hazhaza	Sallama, el ile harekete getirme.
hazî	Kâhin, keşiş, papaz. ◊ Ateş yakmak. ◊ Sarkıklık.
hâzi'	(Huzu. dan) Alçak gönüllü, mütevâzi olan.
hâziâne	Mütevâzi olarak, alçak gönüllülükle.
hâzik	Mehâretli, işinin ehli, mütehassıs. (Bak: Hazâkat)
hazik	(C: Havâzik) Mesti dar olan. * Cânip, taraf. ◊ Süngü demiri.
hazîk	Kesilmiş olan.
hazikane	Mâhirâne, mâhir ve usta olan bir kimseye yakışacak şekil ve surette.
hazikiyyet	Mâhirlik, ehillik, ustalık, hâzıklık.
hazil	Yüzsüz, alçak, âdi, dönek, kalleş.
hazile	Kenarlarında kirpik bulunmayan kırmızımsı gözkapağı.
hâzim	İhtiyatlı, akıllı, işinde gözü açık olan.
hazim	Sür'atle kesen. * Çok çabuk yeyip bitiren. * Düşmanı hezimete uğratan. ◊ Basiretli, tedbirli.* Göğüs. Göğüs ortası. ◊ Hazmettirici, sindirici. ◊ Kesici, kesen.
hazîm	Sarhoş. İçki içip akli müvazenesini kaybetmiş olan. ◊ Keskin kılıç.
hâzimâne	İhtiyatlı davranan adama yakışır şekilde.
hazimane	f. Tedbirli ve basiretli hareket eden.
hazimli	Mc: Tahammüllü, müsamahalı, tolerans sahibi.
hazin	(Hızane. den) Hazine nâzırı. Bekçi.
hazîn	Hüzünlü. Keder meydana getiren. Acı uyandıran.
hazina	Emzirici, emziren. Dadı.
hazine	Define. * Kıymetli şeyleri saklayacak sağlam yer.
hazine-mânde	f. Şahıs üzerinden kaydı silinerek devlet hazinesine kalan mal veya para.
hazinedar	f. Malı muhafazaya me'mur olan.
hazinedarî	f. Hazinedarlık.
hazir	Huzurda olan, göz önünde olan. Amade ve müheyya olan. Gaib olmayan. * Müstaid olan. ◊ Hazer eden. Korkup çekinen. ◊ Takdir eden. * Ekşimiş süt. ◊ Korkan, korkak,
hazîr	Su sesi, su şırıltısı.
hazira	şehirli, medeni. * Bir yerde mukim olmuş, bir yere yerleşmiş.
hazirbahş	f. Hazırlanmış, hazır olmuş. * Hazır ol! emri.
hazircevap	Her söze derhal ve düşünmeden münasib cevap veren kimse.
hazîre	Eti ufak ufak doğrayıp, çok su ile çömlek içinde pişirip erimeye yakın olduğu anda üzerine un koyup karıştırarak yapılan yemek. (İçinde et olmayınca 'aside' derler.) ◊ More…
hazirîn	(Hâzır. C.) Meydanda, gözönünde olanlar, huzurda bulunanlar.
hazirlöp	Kabuğu içinde suda pişip katılaşmış yumurta. * Mc: Emek sarfetmeden elde edilen kazanç.
hazirûn	Meydanda olanlar, gözönünde olanlar. Mevcut ve hazır olanlar.
haziyy	Mertebeli, değerli kişi. * Yarış atlarının sekizincisi.
haziz	(Bak: Hadıyd)
hazîz	Bahtiyar. Mes'ud. Saâdetli. Nasibi olan.
hazk	Nişan vurmak. * Kuşun terslemesi. ◊ Hapsetme. * Darlık. * Men'etme. ◊ Bağlamak.
hazka	Mahâret, ustalık, mâhirlik.
hazl	Terk etmek. * Rezil, rüsvay etmek. ◊ Badruç adı verilen ot. ◊ Kat'etmek, kesmek.
hazm	Midedeki yenen şeyleri eritmek, sindirmek. Vücuda yarayacak hale getirmek. * Birisine ansızın hücum etmek. * Ansızın bir şey üzerine inmek. * Birisinin hakkını, malını gasb ile alıp More…
hazm-i nefs	f. Tahammül etmek. Nefsini kırmak. Meydana gelen kendi ile alâkalı gördüğü bir kusuru kendi üzerine almak. Sabreylemek. Sindirmek.
hazn	Sağlam yer. * Kabile ismi. * Arap beldeleri.
hazne	Hazine. * Depo.
hazr	Bir şeyi takdir ve tahmin etmek, nazar ile tahmin etmek. * Çehresini ekşitip çirkin olmak.
hazra'	Küçük ve dar gözlü kadın. (Müz: Ahzer)
hazrec	Sert rüzgâr. * Güney rüzgârı.
hazreka	Darlık.
hazret	'(Huzur. dan) Ön. Kurb. Pişgâh. * Hürmet maksadı ile büyüklere verilen ünvan; 'Hazret-i Kur'an, Hazret-i Peygamber, Hazret-i Üstad, Paşa Hazretleri' gibi.'
hazrevat	(Hadravat, Hadrâ) Yeşillik. * Gökyüzü, felek. Asuman.
hazuf	Sür'atle yürüdüğünden ayağı altından taşlar atılan eşek.
hazul	Kimsesiz. Yardımsız olarak her şeyden mahrum sürünmek.
hazume	Sığır, bakar.
hazun	Yaramaz huylu kimse.
hazur	(Hazer. den) Çok dikkatli, çok çekingen.
hazv	Kat'etmek, kesmek. * Takdir etmek. ◊ Sarkık olmak.
hazva'	Sarkık kulaklı eşek.
hazve	(C: Hazavât-Hızâ) Küçük ok.
hazy	Birbiri üzerine yığılıp toplanmak. ◊ Kat'etmek, kesmek.
hazz	(C.: Huzuz) Deniz koyunu. (denizde olur) * 'Vurmak' mânâsına masdar. * Duvar üstüne direk koymak. ◊ Sevinç duyma. Hoşlanma. Zevklenme. Saadet. Tali'. Nasib. Nimet More…
hazza'	Nâlin yapıcı, nalcı.
hazzaf	Çanak çömlek yapan veya satan.
hazzal	Ehline ve ailesine sarfedecek birşey bulamayan fakir.
hazzetmek	Hoşlanmak, zevk ve lezzet almak.
he'he'	Deveyi yulafa çağırmak. * Gülegen adam.
he'hee	Deveyi yulafına çağırıp hey hey demek.
he'le (hâle)	(C.: Hâlât) Ay ağılı, dâire-i kamer.
heb	(Vehb. den) Bağışla, lutfet (mânasına emir, duâ)
heba	İnce toz. * Boş. Beyhude. Nâfile. Faydasız. İsraf. Ziyan. * Aklı az olan.
hebaen mensura	Boşuna olarak. Faydasız yere dağılmış.
hebal	Avcı, sayyad.
hebb	Uykudan uyanmak. * Gâib olmak.
hebbar	Çok fazla kılı olan sırtlan veya maymun.
hebbe	Vak'a. * Zamandan bir asır.
hebbihî	Sallana sallana yürüyen kişi.
hebbur	Ufak inci.
hebc	Vurmak. * Ağırlık.
hebec	Devenin memesinde olan verem.
hebenka	Ayak parmaklarını dikip ökçesi üzerine oturmak.
hebenneka	Ahmaklığı darb-ı mesel olmuş bir kimsedir. * Mc: Zeki ve becerikli olmadığı halde kendini öyle sanan.
hebeta	Çukur yer.
hebh	Sallanmak.
hebhab	Serap.
hebhebe	Dâvet.
hebhebî	Çoban. * Hizmete koşan yiğit.
hebîb	Rüzgâr, yel.
hebid	Hanzal otu tohumu.
hebiha	Yürürken sallanan kadın.
hebir	Çukur yer.
hebit	Zayıf, ince deve. ◊ Korkak kimse.
hebl	Ölüm, mevt. * Taaccüb makamında kullanılır.
hebr	(C.: Hübur) Çukur yer. * Kesmek. * İki dağ arasında olan düz yer. * Etli, semiz olmak.
hebra	Şişman kadın.
hebrakî	Demirci. * Yabani öküz.
hebre	(C.: Heberât) Et parçası.
hebreme	Obur. Yemeğe düşkün. * Geveze.
hebs	Şâdlık, sürür, neşe, neşat. * Döşemek. ◊ Hareket.
hebş	Cem'etmek, toplamak. * Kazanmak, kesbetmek.
hebt	(Hübut) İniş. Aşağı inme. * Aşağı indirme. Bir yere inip konmak. * Nüzul, illet, maraz. * Zayıflama. * Bir memlekete birisini dâhil ettirmek. * Eksiltmek. * Kötü bir hale uğratmak. More…
hebul	Yavrusu kalmayan deve.
hebut	İniş yer.
hebv	Ateşin sönmesi.
hebve	Toz. * Tozlu yol.
heby (hebye)	Küçük câriye.
hebz	Sür'at yapmak, hız yapmak.
heca	(Hece) Dilin ve ağzın bir hareketi ile çıkan bir veya birkaç harf. Harflerin sesi. Harflerin seslendirilmesi. * Elif-bâ sırasına göre dizili harfler. Bir sözü harfleri ile söylemek. * Şekil. More…
hecace	(C.: Hecâcât) Kurbağa.
hecagû	f. Nazım veya nesir yoluyla birinin aleyhinde bulunan. Birini zemmeden, bir kimseyi hicveden.
heccav	Çok hicveden. Hiciv söyleyen. (Bak: Hicv)
hece	(Hecâ) Bir defada söylenebilen, bir veya birkaç harfden meydana gelen sözcük. * Harfleri birer birer söyleyerek okuma.
hecef	Yaşlı devekuşu. * Ağır ve boş kimse.
hecemat	Hamleler, taarruzlar, hücumlar.
hecenna'	Uzun ve şişman gövdeli kimse. * Başı dazlak, yaşlı kimse. * Başı dazlak olan devekuşu.
heces	Gönüle düşen hatıralar.
hechece	Çağırmak.
heci'	Yer yarığı. * Derin dere.
hecil	İki dağ arasındaki çukurca kısım. Vâdi.
hecime	Tulukta biriktirilip ekşitildikten sonra içilen ve köremez denilen süt. * Yoğurt.
hecin	Pek hızlı yürüyen bir cins deve. * Arap atı ile diğer cins attan doğmuş melez at.
hecir	Yaz mevsiminde öğle vaktindeki sıcaklık. * Otun kuruması. * Büyük havuz.
hecl	İki dağ arasındaki çukur ve düz yer. * Atmak.
hecm	Hamle etmek. Saldırmak. * Büyük kadeh.
hecme	şiddet, sertlik.
hecmec	Koç.
hecr	Ayrılık, firak. * Tıb: Sayıklamak. Hezeyan. (Bak: Hicr) * Çok sıcak günlerde öğle vakti.
hecs	Gönüle düşen hâtıralar.
hecv	(Hicv) Medh ü senânın zıddı. Kötüleme. Birisi hakkında kötülemek için söylenen söz veya manzume. (Bak: Heccâv)
heda	Sakin olmak.
hedad	Yemen'de bir kabile.
hedahîd	(Hüdhüd. C.) Hüdhüdler, çavuş kuşları, ibibikler.
hedaya	(Hediye. C.) Hediyeler. Lütuf ve ihsanlar. Bağışlar.
hedb	Meyve toplamak. * Davar sağmak.
hedbe	Ufak tesbih böceği.
hedcan	Yavaş yürüyüş.
hedd	Binayı gürültüyle yıkıp göçürmek. Çok ihtiyarlayıp düşkün hâle gelmek. * Zayıf ve korkak.
heddam	Çok keskin kılıç.
hedde	Duvarın yıkılmasından çıkan gürültü.
hedeb	Ensiz, uzun ve ince yaprak. * Servi yaprağı.
hedef	Nişan noktası. * Emel. Varılmak istenen gaye. * Yüksek, bülend. * İri vücudlu adam. * Bir işe yaramayan, tembel ve uykucu olan.
hedef-i âmâl	Gaye-i hayâl. Ulaşmak istenilen hedef.
hedel	Devenin dudağının sarkık olması. * Bir şeyi aşağı indirmek.
hedem	Binadan yıkılan taş ve kerpiç.
heder	Boşa gitme. Yok yere faydasız giden. * Ölüme giden.
hedhed	Suâl etmek, sormak. * Ötmek. * Çocuk sallamak.
hedhede	Bağırma, ötme. * Devenin bağırması, kuşun ötmesi.
hedî	(C.: Hevâdî) Mürşid. * Boyun.
hedîl	Erkek güvercin. Güvercin sesi.
hedîr	Güvercin kuşlarının ötmesi. * Aygırın kişnemesi.
hediye	Parasız verilen, bağışlanan şey. Armağan.
hediyeten	Armağan olarak, hediye olarak.
hediyy	(Hediye. C.) Atiyyeler, hediyeler.
hedk	Kırmak.
hedlak	Dudakları sarkık olan.
hedm	Yıkmak, harab etmek. Parçalamak, mahvetmek. * Birisine vurup belini kırmak. (Râgibâ, düşmanın aldanma tevazularına.Seyl, divârın ayağın öperek hedmeyler.)(Râgıp Paşa)
hedm (hidm)	(C.: Ehdâm) Eski elbiseler.
hedmele	(C.: Hedmelât) Ağacı çok olan kumlu yer.
hedn	Vakar, ciddiyet.
hedne	Sükun, sessizlik, durgunluk.
hedr	Galeyan etmek. * Ot büyümek. * Güvercin ötmek.
heds	Sürmek. * Reddetmek. * Haykırıp bağırmak.
heduc	Eserken gümleyen rüzgâr.
hedy	Cenab-ı Hakk'ın rızası için veya ihramda iken yapılması yasak olan herhangi bir fiili işlemekten dolayı kusurunu affettirmek ricasiyle, keffaret olarak Harem-i Şerif'e götürülen More…
hefaf	Hafif berrak nesne.
hefafe	Parlamak.
hefevat	(Hefve. C) Yanlışlıklar, yanılmalar. * Ayak kayması. Sürçmeler, kaymalar.
heffat	Ahmak.
hefhaf	Yeynicek, hafif mizaçlı kimse.
hefhefe	İnce belli olmak.
hefîf	Sür'atli seyir.
heft	Hafiflik sebebiyle uçup dağılmak. * Hafif mizaçlı olup, her dile geleni söylemek. * Vurmak. ◊ f. Yedi sayısı.
heft-ahter	f. Yedi gezegen. Yedi seyyâre.
heft-gâne	f. Yedi türlü olan. Yedi tane.
heft-hun	f. Cehennemin yedi tabakası.
heft-kâr	f. Yedi türlü iplikle dokunmuş kumaş.
heft-merd	f. Yedi büyükler. (Kutub, gavs, ebdâl, ahyâr, evtâd, nücebâ, nukabâ)
heft-reng	f. Yedi renk.
heftâd	f. Yetmiş. 70
heftan	Zırhın altına giyilen pamuklu elbise. * Üstten giyilen kürk biçiminde süslü elbise. Kaftan. (Eskiden ekseriyetle taltif için, büyük kimseler tarafından liyâkat sahiplerine giydirilir veya More…
hefte	Yedi günlük müddet olan hafta.
heftüm	f. Yedinci.
hefv	Açlık.
hefvan	Yanılma, yanlışlık. * Süratle gitme, hızla gitme. * Ayak kayıp sürçme.
hefve	(C.: Hefevât) Sürçme, ayak kayması. * Mc: Hata, yanılma. Zelle.
hegemonya	yun. Kuvvetle ve kıymetli vasıflarla olan üstünlük. * Bir devletin başka bir devlet üzerindeki siyasi üstünlüğü ve baskısı.
hehca'	Kerim, cömert kimse.
hejdeh	f. Onsekiz sayısı.
hek'a	Menazil-i Kamer'den bir yıldız. * Atın göğsü üstündeki dâire.
hekheka	Az birşey verme. * şiddetli seyir.
hekim	(Bak: Hakîm)
hekir	Taaccüp eden, şaşıran.
hekk	şiddetli yağmur. * Kılıçla vurmak.
hekm	Halka şerle taarruz etmek.
hekr	Taaccüp etmek, şaşırmak.
hektar	Fr. Yüz ar değerinde ölçü birimi.
hektometre	Fr. Yüz metrelik uzunluk ölçü birimi.
hekur	Uzun, tavil.
hel	'Arapçada soru cümlesinin başına gelen bir harf olup; em bel kad edatları yerinde ve ceza mânasına emri ve bazan isbat, bazan da nehiy için kullanılır.'
hel min mezid	Daha yok mu? Daha olmayacak mı? mânâlarında kullanılır.
hel' (hil')	Oğlak. (Müe: Hel'a)
hela'	Korku. * Feryad. * Hırs.
helahil	(Hülhül. C.) Tesiri pek kuvvetli ve öldürücü zehir. Panzehiri olmayan ağu.
helahil-riz	f. Öldürücü zehir saçan.
helak	Yıkılma, bitme, mahvolma. * Harislik ve pek düşkünlük. * Azab. Korku, havf. * Fakr.
helaket	Yıkılma. mahvolma. Felâket.
helal	Allah'ın müsaade ettiği şey. Haram olmayan. Dinî bakımdan kullanılmasında, yenilip içilmesinde, dinlenmesi veya bakılmasında yahut dokunulmasında nehiy olmayan. * İhramdan çıkan hacı. More…
helalî	Bürüncük ve pamuk karışımından yapılan bir cins yeli bez. * Yaldızlı bakırdan vaya tahtadan mahfazası olan eski sistem saat. * Helâl ile alâkalı olan.
helalli	Zevce, karı, menkuha. Nikâhlı kadın.
helc	İtimat etmeyecek söz söylemek.
helecan	(Bak: Halecan)
helek	İki dağın arası.
heleke	Helâk. * Düşen.
helel	Örümcek ağı. * Korku. * Yağmur evveli.
helesaya çikmak	Eskiden ramazanlarda iftardan sonra para toplamak için çocuklar tarafından teşkil edilen çalgılı heyetlere katılanlar tarafından nakarat makamında söylenen bir tabirdir. Dilenciliğin More…
helezon	Saat zenbereği gibi gittikçe daralan daire şekli. Sümüklü böcek kabuğu şeklinde olan.
helezonî	Helezon şeklinde olan. Sümüklü böcek kabuğu şeklinde olan, gittikçe darlaşır daire biçiminde olan.
helhel	Seyrek, ince, dakik şey. * Öldürücü zehir.
helhele	Okuyucunun tesirli nağmeyi tekrar etmesi. * Unu seyrek elekten elemek. * Teenni ile encamını beklemek. * Bir şeye pek yaklaşıp çatmak.
helîce	Saçaklı seccade.
helikopter	Fr. Pervanesi tepesinde bulunan ve olduğu yerde durabilen, dikine kalkış ve iniş yapabilen bir uçak.
helîle	Tıb: Tohumları tıbda müshil olarak kullanılan bir bitki.
helîme	Buğday ve pirinç gibi bazı hububatın kaynamasıyla hâsıl olan koyu ve yapışkanlı su.
helkam	Yaşlı kadın, acuze.
helkes	Alçak adam.
hellab (hellâbe)	Yağmurlu soğuk rüzgâr.
helle	(C.: Hilâl) Azıcık sesi yükseltmek.
hellüm	Beri gel (mânasına gelir.)
hels	Çok hayır. * Gizlemek, saklamak. ◊ Cemaat, topluluk.
helsas	Cemaat, topluluk.
heltat	Cemaat, topluluk.
heltî	Bir ot cinsi.
helu'	Sabrı az, hırsı çok olan. Sabırsız olup her halini halka şikâyet eden insan.
heluk	Helâk olucu, helâk olan. * Fâcire kadın. Kötü hayata alışmış kadın.
helümm	Tez getir' mânasına gelir.
helümme cerra	(Helümme cerren) 'Var kıyas eyle... Çek beri getir.' gibi kinâye için söylenen bir tabirdir.
helva'	Hızlı yürüyüşlü davar.
helva-ger	f. Helvacı.
helva-hane	f. İçinde helva pişirilen genişçe ve derinliği az tencere. * Tar: Saray için her türlü tatlı yiyeceklerin yapılmasına yarayan saray mutfağının bir bölümü.
helvayî	Helva satan. Helvacı.
helyostat	Yansıyan güneş ışınlarını, belli bir doğrultuya yöneltmeğe ve bu doğrultuda tutmaya yarayan bir ayna ile bir ayar sisteminden meydana gelen tertibat.
helyoterapi	Fr. Güneşle tedavi.
hem	f. Birlikte, beraber olmak mânasını ifade eder.
hem (hemm)	Gaile, müşkül iş. * Tasa, gam, keder, hüzün.
hem-aheng	f. Uygun, münasib, denk.
hem-an-dem	f. Hemen, derakab, derhal, o anda, çarçabuk.
hem-an-gâh	f. Hemen, o anda.
hem-aramiş	f. Birlikte dinlenen, beraber istirahat eden.
hem-asil	f. Aynı asıldan.
hem-aşiyan	f. Bir yerde beraber bulunan, bir yuvada birlikte olan.
hem-aver	f. Efendileri aynı olan köleler. * Arkadaş, refik.
hem-averd	f. Savaşan iki kişiden herbiri.
hem-aviz	f. Harpte karşılaşan iki kişiden biri.
hem-ayar	f. Eşit, denk, müsavi.
hem-bar	f. Aynı yükü yüklenmiş olan, aynı yükü taşıyan.
hem-ber	f. Beraber olan, birlikte oturan.
hem-bu	f. Kokusu bir, aynı kokuda. * Mc: Âdet ve tarzları aynı.
hem-ca(y)	f. Aynı yerde oturan. Hemşehri.
hem-cenah	f. Denk, eşit, müsâvi.
hem-cenb	f. Akran.
hem-çü	f. Onun gibi.
hem-çünan	f. Böylece.
hem-daman	f. Bacanak.
hem-dem	f. Canciğer arkadaş.
hem-derd	f. Dert yoldaşı, dert arkadaşı. Aynı dert ve kedere düçar olanların beheri.
hem-dest	(C.: Hemdestân) f. Birlikte çalışan, müttefik, arkadaş. * Ortak, şerik.
hem-destî	f. Berâberlik, birlik. * Ortaklık, şeriklik.
hem-dih	f. Köyleri aynı olan. Aynı köyden olan.
hem-dil	f. Fikirleri, düşünceleri aynı olanların her biri. Bir maksad ve istekte bulunanları beheri.
hem-duş	f. Omuz omuza gelen, eşit olan, müsavi olan.
hem-fikr	f. Aynı düşüncede ve aynı fikirde olan. Kafadar.
hem-firaş	f. Zevce. Karı.
hem-ginan	f. Bütün insanlar, bütün nev'-i beşer.
hem-guşe	f. Komşu.
hem-hah	f. Arzu ve talebleri aynı olan, aynı istekleri olan.
hem-hal	f. Aynı halde olan. İkisi beraber.
hem-hane	f. Bir evde oturanların beheri. Arkadaş, refik.
hem-hudud	f. Hudutları bir olan, sınırları birbirine bitişik olan memleket veya arazi.
hem-huy	f. Bir ahlâk ve tabiatda bulunan. Huyları bir olan.
hem-kadd	f. Boyları birbirine eşit olan, uzunlukları aynı olan.
hem-kâr	f. Aynı işi yapan, aynı işte olan.
hem-kiran	f. Aynı yaşta olan, yaşıt. * Kuvvette müsavi olan.
hem-kitab	f. Aynı dersi gören, talebe, öğrenci. * Aynı dinde olan, din kardeşi.
hem-kiymet	f. Aynı kıymette olan, kıymetleri eşit olan.
hem-kün	f. Aynı cins işte çalışan, işleri ve meslekleri aynı olan. Meslekdâş.
hem-nam	f. İsimleri aynı olan, adaş.
hem-neberd	f. Savaş arkadaşı, muharebe arkadaşı. * Rakib.
hem-nefes	f. Arkadaş, musâhib.
hem-nesl	f. Aynı sülâle ve soydan, aynı nesilden, soydaş.
hem-pa	f. Ayakdaş. Arkadaş. Yoldaş.
hem-paye	(C.: Hempâyegân) f. Bir pâye ve rütbede olanların beheri.
hem-rad	f. Kahramanlık ve cömertlikte müsavi olan kimseler.
hem-rah	(C.: Hem-râhân) f. Yol arkadaşı, yoldaş.
hem-raz	f. Sırdaş. En yakın arkadaş.
hem-reng	f. Rengi bir olan, aynı renkte olan. * Mc: Huyları bir olan.
hem-rev	f. Yol arkadaşı, beraber giden, yoldaş.
hem-riş	f. Bacanak. İki kızkardeşle evlenen erkekler.
hem-sabak	f. Ders arkadaşı. Aynı dersi okuyanların beheri.
hem-saz	f. Uyan, uygun, muvafık, münâsib. * Arkadaş, refik, arkadaşlık.
hem-ser	f. Arkadaş, Karı kocadan her biri.
hem-şerr	f. Kötülükte beraber olan, kötülüğü birlikte yapan.
hem-şikem	f. İkiz çocuk.
hem-sohbet	f. Birbiriyle konuşan, sohbet eden, arkadaş.
hem-sufre	f. Aynı sofraya oturan, sofra arkadaşı.
hem-vare	f. Her zaman, dâima.
hem-varî	f. Düzlük, düzolma.
hem-zanu	f. Diz dize oturup konuşan, yan yana oturan.
hem-zeman	f. Aynı zamanda işleyen. * Çağdaş, muâsır. Aynı çağda yaşayan insan veya geçen hâdiselerin her biri.
hem-zen	f. Beraber vuran. Birlikte olan.
hemahim	(Hemheme. C.) Üzüntüler, kederler, dertler, tasalar.
hemal	f. şerik, ortak, eş, benzer, nazir.
hemaluş	Kara balçık.
heman	f. Derhâl, hemen, acele olarak, çarçabuk, o anda.
heman (humân)	İnce zayıf süngü. * Huysuz ve kötü insan.
hemana	f. Sanki, güya. * Aynen, tıpkı, tamamen.
hemanend	f. Benzer, gibi.
hemare	Her zaman, her an, dâima.
hemazî	Sür'at, hız.
hemde	Ölümle haşir arası.
heme	f. Cümle. Hep. Bütün.
heme ez ost	Herşey ondandır.
heme ost	Hepsi odur.
hemec	Kıymetsiz, değersiz. * Şaşkın. * Övez (denen at sineği).
hemece	Zayıf koyun.
hemegan	f. Cümlesi, tamamı, bütünü, hepsi.
hemel	Çobanı olmayan deve.
hemercel	Yorga at.
hemeyan	Akmak, seyelân etmek.
hemezat	(Hemeze. C.) Kuruntular, vesveseler, şüpheler, tereddütler.
hemeze	Vesvese. Şeytanın desisesi. Kuruntu.
hemger	f. Çulha dokuyucu.
hemheme	Rüzgârın esmesi ile ağaç yapraklarından çıkan sesler. * Aslan bağırması. * Deve sesi.
hemî	f. Tıpkı bu, bu bile.
hemî'	Ölüm, mevt.
hemicek	Şehre köyden yeni gelip bir şey bilmez şaşkın ve kaba adam.
hemîm	Ağır ağır gitmek. * Otun tazeliğinden dolayı parlaması.
hemîme	Yumuşak rüzgâr. * Ufak taneli yağmur.
hemîsa'	Kuvvetli adam.
hemîşe	f. Dâima. Her zaman.
hemk	Bir kimseyi bir işle meşgul etme. Birini bir işe daldırma. * İnat etmek. * Sa'y etmek, çalışmak. * Cür'et etmek. ◊ Yumuşak. Kof.
heml (hemelân)	Gözden yaş akmak.
hemla'	Seri. * Kurt (canavar.)
hemlece (himlâc)	Atın yorga olması.
hemm	Gam, keder, tasa, hüzün.
hemmame	Zehirli hayvan. Akrep.
hemmas	Yavuz arslan.
hemmaz	Koğucu.
hemr	Su dökmek. * Göz yaşı akıtmak. * Süt sağmak. * Atâ etmek, hediye vermek.
hemrace	Karıştırmak.
hems	Gizli ses. Çok gizli. Sesi gizlemek. * Ağzı açmadan lokma çiğnemek. * Fütursuz olarak geceleyin yola gitmek. * Peçe. * Sıkmak. * Kırmak.
hemş	Ameli seri olan, hızlı, hareketleri çabuk olan.
hemşehri	f. Aynı şehirden. Aynı memleketli olan.
hemsen	Gizli sesle. Gizli ses. Savt-ı hafi.
hemşime	Kuru odun. Kurumağa yüz tutmuş ağaç. Ağaçları kurumuş yer.
hemşire	f. Aynı sütü emen kızkardeş. Abla, bacı. * Hastabakıcı kadın veya kız.
hemşire-zâde	f. Kızkardeş çocuğu.
hemt	Karıştırmak. Değerini anlamadan almak.
hemta	f. Eş denk. Benzer.
hemu'	Göz yaşı akmak.
hemyan	f. Kese, torba, çanta, dağarcık.
hemz	Dürtme, kakma. * Parmaklarla sıkma. * Yere çalma, vurma. * Isırma, dişleme.
hemze	( ) Elif veya elif yerine kullanılan işaret. Elif, vav, ya, he üzerine konulan ve 'e' diye okutan işaret. * Parmakla sıkma, dürtme, sıkıştırma.
hemzend	f. Beraber olanlar. Beraber çalışanlar.
hen'a	Devenin boynunun altına konan işaret. * Menazil-i Kamer'den bir menzil.
henabik	Halka nasihat edip, dediğini kendi yapmayan kimse.
henae	Yemeğin sindirilip hazmolması.
henazîr	Hınzırlar, domuzlar.
henb	Vehamet. * Ağırlık.
henbele	Topal sırtlanın yürümesi.
henber	Kısa boylu kimse.
henberît	Sırf yalan.
hencam	f. Elinden iş gelmeyen, beceriksiz kimse.
hencar	f. Kaide, kural, yol, usul.
hend	İmsak etmek.
hendek	(Bak: Handek)
hendelîn	Sözü çok olan kimse.
hendeme	Bir şeyi yerli yerince yapmak.
hendese	Geo: şekil bilgisi. *Mat.: Çizgi, yüzey ve hacim olarak bu üç şeklin özelliklerini ve ölçülerini inceleyen matematik kolu.
hendesehane	f. Eskiden mühendis mektebi, teknik üniversitesi. * Bayındırlık ve belediye gibi dairelerin mühendislere mahsus şubesi.
hendesî	Muntazam şekli ile alâkalı ve hendeseye dâir. Geometrik şekle dâir. * Geometri ile alâkalı ve müteallik.
henene	Bir cins kirpi.
henf	Sür'at yapmak, hız yapmak.
hengâm	f. Zaman, devir, çağ,sıra, vakit, mevsim.
hengâme	f. Seslerin birbirine karışmasından çıkan gürültü. Kavga, gürültü. Şamata.
hengâme-gir	f. Meddah, oyuncu. Hikâye söyleyici, hokkabaz. * Diş macunu, leke tozu gibi şeyler satan çığırtkanlar. * Kavgacı, gürültücü.
henî	Hazmı kolay olan, faydalı ve sıhhate uygun.
henîe	şiddetli emir.
henîen	Sıhhat ve afiyet olsun.
henîen leküm	Size âfiyet olsun, şifa olsun. Helâl olsun. * Tebrik ederiz.
henîn	Ağlamak.
heniyye	Kolaylık, sühulet.
henk	Darlık. Güçlük zorluk. ◊ Katı yağmur.
henme	Gizli ses.
henn	Ağlamak. * Ayıptan kinayedir.
henne	Kişinin kendi karısı.
hent	Bir nevi kirpi. * Göz içinde olan yağ.
henüz	f. Daha, yeni, şimdiye kadar, ancak.
hepten	Bütünüyle, tamamıyla.
her	f. Bütün, hep, tamamen.
her dem	f. Her zaman, her dakika. Dâimâ.
her dem taze	Parlaklık ve tazeliğini dâima muhafaza eden. * Mc: Daima genç görülen, gençliğe heveskâr.
her'	şiddet. * Etin iyi pişmesi.
her'a	Küçük bir canavar. * Erkeğiyle muhalata ettiğinde şevkinin şiddetinden hemen inzal eden kadın.
her-ayine	f. Mutlaka, elbette. Behemehal, zaruri, herhalde.
her-bar	f. Her defa, her kere.
her-ca	f. Her yer.
her-çend	f. Her ne kadar. Her ne zaman.
herab	Kaçmak, firar etmek.
heras	Dikenli ağaç.
herave (hirave)	Ağır, yoğun asâ (baston).
herc	İnsanların arasında meydana gelen fitne, fesad. * Söze dalıp çoğaltmak. Haltetmek. Sözü karıştırmak. * Kapıyı açık bırakmak. * İnsanların işlerinin karışması. * Seğirtmek. * Katletmek. More…
herç	Karışıklık, gürültü. Nizamsızlık.
herc ü merc	f. Darmadağınık. Karmakarışık. Allak bullak.
hercaî	(Hercâyî) Her yerde bulunur, kendine mahsus belirli bir yeri bulunmayan. Serseri, derbeder. * Kararsız, sebatsız, vefasız, dönek, mütelevvin.
hercan	Uzun ve kalın olan şey. * Hayvanın yab yab yürümesi.
hercâyî menekşe	Bir cins menekşe.
hercele	Karışık yürümek.
herçi bad abad	f. Her ne olursa olsun. İster istemez.
herd	Deve kuşunun dişisi. * Yarmak. * Kat'etmek, kesmek.
hereb	Kaçma, firar. * şiddetli üzüntü, keder.
herec	Sıcaklığın fazlalığından devenin gözünün kararması.
herek	Asmaları, fidanları, fasulye gibi tırmanıcı nebatları bağlamak için yanlarına dikilen sırık, değnek.
herem	Kocamak, yaşlanmak, ihtiyar olmak. * Mısır'da firavunlar zamanından kalmış piramit şeklindeki mezarların beheri. * Geo: Mahrutî şekil, piramit.
heremdîde	f. Yaşlanmış, kocamış, ihtiyarlamış.
herf	Acele. Sür'at, hız Hezeyan.
hergâh	f. Her vakit, her an, her zaman.
hergele	Binilmek ve yük taşımak için alıştırılmamış at, kısrak, beygir veya merkep sürüsü. * Böyle bir sürüye dahil olan hayvan. * Mc: Terbiye ve görgüden büsbütün mahrum adam. * Bir işe yaramaz More…
hergiz	f. Aslâ, kat'iyyen. Hiçbir suretle.
herhere	Su çağıltısı. * Koyunu çağırmak. * Aktığında sesi ve çağıltısı işitilecek kadar çok olan su.
herhîr	Bir nevi yılan.
heri'	Acele, sür'at. * Akıcı kan. * Korkak kimse. * Zayıf kimse.
herif	(Bak: Harif)
herifçioğlu	Kızılan kimse hakkında zamir gibi kullanılan argo bir tabirdir.
herim	Çok ihtiyarlamış ve kocamış kimse.
herime	Dişi arslan.
herîr	Köpek uluması. * Köpek hırlaması.
herise	Keşkek yemeği.
herît	Ağzı büyük kişi. * Ferciyle dübürü bir olan kadın.
herkele	İncelik, nezafet, hoşluk, letâfet. * İnce, zarif, lâtif, hoş.
herkül	yun. Cesaretiyle meşhur olup, efsaneleşmiş bir Yunanlının adı. (Onlarda kuvvet sembolüdür)
herm	Bir ot cinsi.
hermele	Yolmak.
herna'	Ufak bit.
herr	Köpek uluması, köpek hırlaması.
herru	Ne olursa olsun. Ya batar ya çıkar.' mânâsındaki 'ya herrû ya merrû tâbirinde geçer.
hers	Tokmak ile dövmek. * Mersin ağacı. * Arslan. * Kedi. ◊ Ufak kurt.
herş (herâş)	Yırtmak. * Çekişmek.
herşebe	Yaşlı kuru kadın.
herşefe	Bez veya aba parçası. (Su az olduğu zamanda yerden onunla yağmur suyunu alıp bir kabın içine sıkarlar.) * Çok yaşamış, ihtiyar, kuru kadın. * Çok eski olan kova.
herseme	Arslan, gazanfer, esed, haydar. * Burun.
hert	Dokunaklı söyleme, iğneleyici bir şekilde konuşma. * Yırtma. * Dürtme.
herus	Eski elbise.
herv	Dövme, sopalama. * Pişirme. * Afganistan'da bir şehrin adı.
hervele	Yürüyüş. * Koşma.
herya'	Ağaç hışırtısı.
herz	Yırtmak.
herze	f. Boş söz. Saçmasapan söz. Boş lâkırdı.
herzederay	f. Mânâsız ve saçmasapan sözler konuşan.
herzegû	f. Saçma sapan konuşan. Lüzumsuz ve mânasız söz söyleyen.
herzehayî	f. Mânâsız konuşma, saçmasapan söyleme.
herzeka	Çirkin gülmek.
herzekâr	f. Saçma sapan konuşan, mânasız sözler söyleyen.
herzekârane	f. Saçma sapan konuşarak. Boş ve lüzumsuzca uydurmalarla, abuk sabukça.
herzevat	(Herze. C.) Herzeler, mânâsız ve boş sözler.
herzevekil	f. Kendine vazife olmayan şeylere karışan. Fodul, boşboğaz. Her şeye burnunu sokan.
hesar (hesur)	Arslan.
heşaş (heşuş)	Açık yüzlü şen yeynicek kişi. * Sağan kimseye sevip sütünü veren koyun.
heşaşe(t)	Şâdlık, hafiflik, irtiyah. * Gevreklik.
hesb	şeref. * Kifayet.
heşeme	(C.: Heşemât) Dağ keçisinin oğlağı.
heshese	Karışıp görüşme.
heşheşe	Şâdlık etmek, neşeli olmak.
heşîle	Sahibinin izni olmayarak bir adamın bindiği deve.
heşîm	Ufalanmak. Kırılmış, ufalanmış olmak. * Kırılmış, ufalanmış kuru ot.
hesis	Gizli ses, gizli kelâm. * Ezilmiş, ufalanmış nesne.
hesm	Kaba yemek. Bütün bütün yutmak. * Kesmek. * Toplamak, cem'etmek. ◊ Kırmak. * Kesmek.
heşm	Kırmak veya kesmek.
hesmele	Gizli söz.
hesr	İki kat edip eğmek. * Kırmak.
hess	Dövmek. * Kırmak, ufalamak. ◊ Öldürmek, katl. ◊ Sıkmak.
heşş	Gevrek, kolayca kırılabilir olan. * Keyifli, şen.
heşt	f. Sekiz.
heştad	f. Seksen.
hestî	f. Varlık. Var olma. Mevcudiyet.
heştüm	f. Sekizinci.
het'	Dikkatle bakmak. Acele etmek.
hetalan	Akmak. * Göz yaşı ve yağmur pespeşe gelmek.
hetalla'	Uzun ve iri vücutlu erkek.
hetepete	Kekeleme. Konuşurken şaşırıp tereddüd etme.
heterojen	yun. Kim: Cinsi ayrı olan. Türlü özellikteki taneciklerden yapılan maddelerdir.
hetf	Bir şeyi gizlice hatırlatmak. Seslenmek. Fısıldamak.
hetil	Akıcı, akan.
hetît	Birbiri ardınca tez tez gitmek.
hetk	Yırtma Yarma. Perdeyi yırtmak. Rezil olmak. Rezil etmek.
hetl	Ulaştırmak. * (Yağmur) çok yağmak.
hetlan	Sürekli yağan hafif yağmur.
hetm	Ön dişleri kökünden kırmak.
hetma'	Dişsiz olup kurban edilemeyen hayvan.
hetme	Çok kelâm, çok söz.
hetmele	Gizli kelâm, gizli söz.
hetn (hütun)	Yağmur yağmak.
hetr	Bunama, alıklaşma. Ateh getirme, ihtiyarlıktan çocuk gibi olma. * Sersemleşme, aptallaşma. * Birisini kötüleme. * Acib emir. * Zahmet, meşakkat. * Enine yarmak. ◊ Ağaçla vurmak. More…
hett	Yırtmak. * İkiye büküp kırmak. * Dökmek.
hettak	Yırtıp parçalayan, paramparça eden.
hettal	Dağ ismi.
hettan	Hafif kimse.
hetul	Çok miktar akmak.
hev'	Kötü hırs. ◊ Himmet.
heva	(C.: Ehviye) İki şeyin arasının uzaklığı. * Yer ile gök arası. * Yukarıdan aşağıya inmek. * Her bir boş, ıssız yer. ◊ İstek. Nefsin isteği. Düşkünlük. Gelip geçici olan heves. More…
heva vü heves	Zevk ve şehvetler. Boş ve geçici şeyler.
heva-i nesim	f. Güzel, lâtif, hoş hava. Lâtif mânevi gıda. * Hava (Atmosfer.)
hevaci'	Geyik.
hevacir	(Hâcire. C.) Günlerin en sıcak olan anları. * Göçenler, göç yapanlar, hicret edenler. * (Hücr. C.) Hezeler, hezeyanlar, boş ve mânasız sözler.
hevacis	(Hâcise. C.) Vesveseler, kuruntular. Akla gelen kötü düşünceler.
hevadar	f. Hevalı. Nefsine uymuş. Küstah. * Etrafı açık, havalı yer.
hevade	Yavaşlık. * Yumuşaklık. * Kavmin içinde salah ve muvâfakata sebep olması mümkün olan kimse.
hevadî	(Hâdî. C.) Rehberler, deliller, kılavuzlar. * Hidayet edenler, istikametli ve selâmetli yolu gösterenler.
hevadic	(Hevdec. C.) Kadınların binip oturmaları için devenin üzerine konulan küçük mahfeler.
hevahah	f. Sevilen, muhib, dost.
hevahat	Ahmak adam.
hevahî	Bâtıl nesne.
hevaî	f. Ciddi şeylerle alâkasız. Nefsine düşkün. Nefsine ve şehvetine mağlub. Hevâ ve hevese âit ve müteallik.
hevaiye	Hava gibi hafif ve lâtif karakterde olan şeyler.
hevakâr	f. Günahlı işlere hevesli. Hevâ ve hevesine bağlı.
hevamm	Böcekler, haşereler. Pire, tahta kurusu, bit, örümcek, yılan gibi, kışın gizlenip yazın meydana çıkan, insan ve hayvanın vücudundan beslenerek yaşayan, insana zararı dokunan (parazit More…
hevan	Hakaret, zillet, alçaklık, zelillik, aşağılık, horluk.
hevaperest	f. Sadece gayr-ı meşru lezzet ve hevesinin peşinde. Cenab-ı Hakk'ı, dinin emirlerini unutmuş, nefsine şiddetle muhabbet eden. Nefsine tapınır derecede Haktan gafil.
hevas	Çok yiyen kişi.
hevatif	(Hâtif. C.) Hâtifler. Gayıptan işitilen sesler. * Nidâ eden melekler.
hevaya	Zayıflık.
hevb	Yol, tarik. * Ateş alevi. * Karışık sözlü kimse.
hevber	Kırmızı gül.
hevc	(C.: Hüvüc) Uzun boylu ve akılsız olmak. * Rüzgârın sert esmesi.
hevcele	Hiçbir işaret ve alâmet olmayan ev veya sahrâ. * Yürügen deve. * Uzun boylu, ahmak erkek.
hevd	Tevbe etmek.
hevda'	Deve kuşunun erkeği.
hevde	Bağırtlak kuşu.
hevdec	(C.: Hevâdic) Kadınların binmesi için devenin sırtına konulan ufak mahfel.
hevek	Ahmaklık.
heves	Gelip geçici istek. Nefsin hoşuna gitmek. Devran edip gezmek. Akıl ile olmayıp nefis ile olan istek.
heveş	(Karın) Göçük olmak.
hevesat	f. Arzu ve nefsâni emeller. Boş, bâtıl ve günahlı şeylere dâir olan istekler. Hevesler.
hevesdar	f. Hevesli.
heveskâr	f. Hevesli istekli, arzulu. Meyli ve arzusu olan, heves eden.
heveskârân	(Heveskâr. C.) İstekliler, hevesliler.
heveskârî	f. Heveskârlık, heveslilik.
hevesnâk	f. Hevesli, heves edici, istekli.
hevesnâkân	(Hevesnâk. C.) Hevesliler, heves edenler.
hevesperver	f. Hevesli, heveskâr.
hevheve	f. Ağacın yapraklarının rüzgâr esmesi ile çıkardığı sesler.
hevl	Korku. Korku verici. * Ürkmek. Dehşet. Yılgınlık. İhtilâl-ı dimağ (beyindeki bozukluk) sebebi ile bâzı hayâli suretler tevehhüm ederek ondan korkmak.
hevl-âver	f. Korkunç, korku getiren, korku veren.
hevl-engiz	f. Korkunç korkulu.
hevl-nâk	f. Korkulu, korkunç.
hevlul	Hafif adam.
hevm	Uyuklayıp başını her tarafa eğmek.
hevn	Kolaylık, sühulet. * Vakar. Teenni. * Sükunet. Sekine. Rıfk. * Ufak şey. Hor ve zelil olmak.
hevr	Birisini itham etmek, töhmet. Zan. Takdir ve tahmin etmek. * Binayı yıkmak, yıkılmak. * Sulu, ağaçlı yer. * Koyun sürüsü.
hevre	Dövmek. * Çok fazla yemek.
hevs	Bir şeyi vurarak kırmak. * İfsad etmek. * Dolaşmak. * Davarı yavaşça ileri sürmek.
hevş	Çok miktar.
hevte	Suya gidecek yol.
hevzeb	Yaşlı deve.
hevzele	Depretmek, hareket.
hey'	Gönül dönmek. * Yaramaz gönüllü olmak. * Korkak olmak.
hey'a	Yere dökülen birşeyin akması. * Korkutucu ses.
hey'are	Bir yerde karar etmeyen kadın.
hey'at	Hey'etler. Ayrı ayrı mânalar. Kısımlar.
hey'et	Şekil. Suret. Görünüş. * Birlik teşkil eden şahısların mecmuu. * Gök ve yıldız ilmi. Astronomi. * Duruş, vaziyet, keyfiyet. Tabiat ve cibilliyet. Bir şeyin cibilli vaziyeti.
hey'etşinas	f. Astronomi bilgini. Sema ve ecramın ahvâline vâkıf olan.
hey'urur	Meşakkat, zahmet.
heyakil	Heykeller.
heyam	Hayranlık hâli. * Çok yumuşak kum.
heyamola	Eskiden ramazanlarda para toplamak gayesiyle mahalle çocukları tarafından teşkil edilen bir nevi dilenci alaylarında söylenen bir tâbirdir. * Eskiden gemiciler gemi demirini çekerken veyahut More…
heyatile	Hind taifesinden bir kavim.
heyban	Korkunç, korku getiren. * Çok utangaç çekingen. * Korkak. * Çoban.
heybe	Eşya koymaya mahsus iki taraflı küçük torba.
heybet	Hürmetle beraber koruk hissini veren hal. Sakınıp korkulacak hal. Azamet.
heybub	Korkak.
heyc	Heyecan, telaş. * Galeyan, tahrik. * Kavga, harp, savaş, cenk.
heyca	Cenk, cidal, vuruşma, birbirini öldürme, kıtal.
heycagâh	f. Muharebe meydanı, savaş yeri.
heycemane	Büyük inci.
heyd	Depretmek. * Zahmetli olmak. ◊ f. Ekinci yabası.
heydeb	Yere yakın olan bulut.
heydebî	Atın bir çeşit yürümesi.
heyecan	Birden bire şiddetle hislenme. Ürperme. * Coşkunluk. Coşmak.
heyef	İnce belli olmak.
heyelan	Toprak kayması.
heyeman	(Heym) Şaşkınlık. Tutkun olmak, âşıklık.
heyf	Sıcak rüzgâr.
heyg	Çoğaltmak.
heyha	Deveyi yulafa çağırmak.
heyhat	'Teneffür ve tehassür ifâde eder; 'sakın, savul, yazıklar olsun, uzak ol' mânalarına geldiği gibi, daha ziyade; Eyvah, yazık, ne yazık, ne kadar uzak... gibi mânalar için More…
heyî	f. Varlık, madde.
heykel	Taş, tunç, kil ve alçı gibi maddelerden yontularak, kalıba dökülerek veya yoğurulup, pişirilerek yapılan insan, hayvan vs. şekli. * Büyük bina, anıt, büyük ve yüksek yapı, âbide. * Mc: Soğuk More…
heykeltraş	Heykel yapan kimse.
heyl	Dökmek. * Bir şeyi ölçüsüz def'etmek.
heylele	Lâ ilâhe illâllah' demek.
heyleman	Çok, kesir.
heylulet	(Bak: Haylulet)
heym	(Heyemân) Şaşkınlık. * Âşık olma, tutkun olma. * Yüzü yere koymak.
heymere	Koca avret. İhtiyar kadın.
heyn	(Heyyin) Kolay. Rahat. * Vakar. Sükunet.
heyne	Tıb: Kolera hastalığı.
heyneme	(C.: Heynem) Gizli ses.
heyr	Rüzgâr adı. * Sağlam ve sert taş.
heyra'	Korkak, ahmak kimse.
heyrea	Çoban düdüğü. * Meyyitin kabrine toprak dökmek.
heyrun	Bir nevi hurma.
heys	Atâ etmek, vermek, bağışlamak. * Hareket. ◊ Yürümek.
heyş	Hareket. * Davar sağmak. * Fitne. * Iztırab, acı.
heysam	Arslan. * Kısa boylu kişi.
heysar	Arslan.
heyşe	(C.: Heyşât) Husumet, hasımlık. * Çekişmek, nizâ etmek.
heysem	Toy kuşunun yavrusu. * Tavşancıl yavrusu. * Akbaba yavrusu. * Kurt eniği.
heyşer	Ot. * Ağaç.
heyşur	Ot. * Ağaç.
heytal	Tilki.
heytale	(C.: Heyâtıl) Helva kazanı.
heytelek	Gel' mânasınadır.
heyub	Azametli, heybetli, gösterişli.
heyula	Zihinde tasarlanan korkunç hayal. * Gösteriş ve iriliği olduğu halde hiçbir te'siri ve değeri olmayan şey. * Eski felsefede: Eşyanın aslı ve gerçek olan kısmı. Madde. (Bak: Esir)
heyulâniyyun	Maddeciler.
heyyin	Kolay, sühuletli.
heyz	Kırık kemik sarılıp ovulduktan sonra tekrar kırmak.
heyza	Fazlaca kusma, istifra etme. * Tıb: Kolera hastalığı.
heyzale	İnsan sesleri. * Cemaat, topluluk. * Çok asker. * Büyük deve. * Belinden aşağısı şişman olan kadın.
heyzam	Bahâdır, kahraman.
heyzüm	f. Kuru odun.
heyzüm-pâre	f. Odun parçası.
hez	Eğlence. Ciddi olmayan söz.
hez'	Kırmak.
hezabir	(Hizebr. C.) Arslanlar, esedler. * Yiğitler, kahramanlar.
hezar	f. Bin. (1000) * Pek çok. * Bülbül.
hezaran	f. Binler. Binlerce. Pek çok. * Bülbüller.
hezardasten	(Hezârdestân) f. Bülbül.
hezaren	'Sıcak memleketlerde yetişen; ve baston, sandalye gibi şeyler yapmakta kullanılan bir cins kamış.'
hezarfenn	f. Çok bilen, bir çok san'atı birden çok yüksek derecede yapabilen. * Minâre ustası.
hezarmîh	f. Bin yerinden yamalı derviş hırkası. * Çok süslü. * Gök yüzlü.
hezarpa	f. Çok ayaklı, bin ayaklı. * Kırkayak.
hezarpare	f. Bin parça, çok ufak.
hezartabe	f. Güneş, şems.
hezaryar	f. Bin defa. Bin kerre.
hezazîk	Süratle kat'etmek, çok çabuk kesmek.
hezb	(C.: Hizâb-Ehazıb) Yağmur damlası birbiri ardınca damlamak.
hezbe	(C.: Hüzub-Hizâb Hizabât) İri katreli yağmur. * Otu az olan yüksek tepe.
hezec	Gök gürültüsü. * Güzel sesle şarkı söylemek.
hezecat	(Hezec. C.) Yağmur çisiltisi. Yağmur sesi.
hezeliyat	(Hezl. C.) Ciddi olmayan sözler. Saçma sapan konuşmalar. Deli saçması.
hezeyan	Kötü sözler. Soğuk şakalar. * Sayıklama. Saçma sapan konuşma.
hezeyanat	(Hezeyan. C.) Sayıklamalar. * Saçma sapan ve mânâsız konuşmalar.
hezf	Yaşlı devekuşu.
hezhaz	Aygırları boyunlarından sıkıp zebun eden yavuz aygır. ◊ Keskin kılıç.
hezheze	Cisimlerin, hava yahut başka bir şey dokunmasiyle titremesi.
hezî	Ahmak. * Vakit, saat.
hezîc	Ahmak kimse. * Süratle yürüyen kimse.
hezîl	Zayıf, arık. Bitkin.
hezîm	Sağanaklı yağmur. * Gök gürültüsü. * Koşarken kişneyen at.
hezîmet	Bozgunluk, mağlubiyet.
hezîz	Deprenmek.
hezk	şiddetli gök gürültüsü. * Uçurmak. * Yuvarlamak.
hezl	Ciddi olmayan söz. Saçma, uydurma, yalan konuşmak. * Edb: Meşhur bir manzumeye lâtife tarzından nazım yapmak. Bu tarzda yapılan nazım.
hezlâmiz	Şaka ile karışık söz. Mizahlı kelâm.
hezliyât	(Hezl. C.) Mizah ve şakayla ilgili söz veya şiirler.
hezm	Bozma, mağlub etme, hezimete uğratma. * Sıkıştırma, sıkma, bir şeyi sıkıp ezme. ◊ Çok çabuk kesmek. * Sür'atle yemek. ◊ Seğirtmek. * Taze olmak. * Kırmak.
hezme	Elle basıldığında veya sıkıldığında oluşan çukur.
hezmele	Bir cins yürüyüş.
hezr	Saçmasapan, boş ve mânâsız söz.
hezra	(C.: Hezrât) Vurmak.
hezreme	Sür'atle okumak. Sür'atli kelâm.
hezz	Hareket ettirmek. Depretmek. Tahrik. ◊ Hızlı okumak. * Süratli kesmek. ◊ Vurmak, dövmek. * Isırmak.
hezza	İnsan topluluğu, hayvan sürüsü.
hezzam	Keskin.
hezzar	Devamlı saçmalayan adam.
hezzuz	Keskin.
hi	Arabça alfabede dokuzuncu harftir. Ebced hesabına göre 600 sayısına işaret eder.
hi'ha'	Bir sapı kara ot.
hiba	(C.: Ahbiye) Abadan veya keçeden yapılmış göçebe çadırı, oba. ◊ Bahşiş. * Kadına kocasından kalan hisse. * Vergi. ◊ Yağmurdan korunmak için kurulan çadır. Tente.
hiba'	Atâ, bahşiş, hediye.
hibab	Dostluk, sevmek. (Bak: Hubb) * (Habb. C.) Tohumlar, taneler. * Haplar. ◊ (C.: Havâbibe) Hısımlık, yakınlık, akrabalık, karâbet. ◊ Neşat, sevinç, sürur. ◊ Sevişmek, More…
hiBak	Yarpuz otu. * Yelmek.
hibal	(Habl. C.) Urganlar. İpler, halatlar.
hibale	(C.: Habâil) Maddi ve manevi şeylerde tuzak, ağ. * Kement, bağ. ◊ Kement.
hibas	Su bendi.
hibat	Yüzde olan dağ ve nişân. * Davarın ayağında ve uyluğunda yapılan işâret. ◊ (Hibe. C.) Bağışlar, hibeler.
hibazet	Ekmek yapma mesleği, ekmekçilik.
hibb	Bahadırlık, kahramanlık. * Gammazlık. ◊ Seven. Dost. Muhabbet eden, arkadaş. ◊ Kurnaz, aldatıcı, hileci kimse. ◊ Muhabbet. * Habib. Yoldaş.
hibban	(Hibb. C.) Mahbublar, sevgililer.
hibbe	(C.: Hibeb) Yırtık ve eski kumaş parçası. Paçavra. ◊ Hımhım otunun tohumu.
hibe	Bağışlamak. Parasız ve karşılıksız vermek. Bağışlanan şey. * Hal ve şân. ◊ (C.: Hıbeb-Hıbâb) Yaban otlarının tohumu.
hibe-name	f. Bir kimseye birşey hibe edip bağışlamak üzere yazılan kâğıt.
hibeb	(Hibbe. C.) Paçavralar. Kesilmiş bez veya kumaş parçaları. ◊ Habbler. Taneler, tohumlar. (Hubub da denir)
hibek	'(C.: Hubük) Rüzgârın lâtif estiği zaman denizde veya kumda meydana getirdiği yol yol kırıntılar ve dalgacıklar. Saçların kıvırcıklığından hâsıl olan dalgalanmalar. Kelimenin aslı olan More…
hibher	Galiz, kaba.
hibik	Uzun, tavil. * Hızlı yürüyüşlü at.
hibk	Yellenmek.
hibl	Yaşlı, ihtiyar. * Uzun boylu kimse. * Büyük deve.
hibla'	Yeyici, yiyen. * İt, köpek, kelb.
hibne	(C.: Hıben) Büyük çıban.
hibr	(C.: Ahbâr - Hubur) Yahudi âlimi. * Salih âlim. * Sürur. * Ni'met. * Mürekkeb. * Eser, nişâne.
hibrak	Yellenme.
hibre	(Hibret) Bir şeyin iç yüzünü hakkı ile bilmek. ◊ Tecrübe etmek, denemek, sınamak.
hibre (habre)	(C.: Hıber-Hıberât) Yemeni, alaca renkli bez.
hibrir	(C.: Habârîr) Dağ çiçeği.
hibriyye	Kepek.
hibriziyy	Acem askerlerinden şanlı bir süvârinin adı.
hibs	Suyun aktığı yöne konan ve içinde su biriken ağaç veya taş.
hibse	Yaramaz, habis nesne.
hibt	(Bak: Hebt)
hibte	Azıcık süt. * Bir içim su.
hibve (hubve)	(C.: Hubâ) Gökyüzüne yayılmış büyük bulut. * Dizlerini büküp, mak'adı üzerine oturup, elleri dizleri altından bağlamak. * Bele takılan şey.
hîc	Deveyi azarlama ve zecir sesi.
hiç	f.Değersiz, kıymetsiz. Yok olan, yok denecek kadar az olan.
hîca	(Bak: Heycâ)
hica	Akıllı. * Münasib, lâyık. ◊ Bulmaca, bilmece.
hica'	Hicvetme, yerme. Birisi hakkında alay eder tarzda yazılar yazma.
hicab	Perde. Örtü. Hâil. * Utanma. Kendini kusurlu bilip insanlar arasından çekilmek. * Men'etmek. * Allah ile kul arasındaki perde. * Setretmek. Gizlemek.
hicab-aver	f. Hicab verici, utandırıcı.
hicabat	(Hicab. C.) Perdeler. * Tılsımlar.
hicabet	Kapıcılık. Perdecilik. * Teşrifatçılık, mabeyncilerin mesleği. Saray memurluğu. * Ortaçağ islâm devletlerinde vezirlik. * Kâbe perdeciliği.
hicabî	Zar ve perde ile alâkalı ve ona müteallik. Perde ve örtüye âit. * Mahcub. Utangaç.
hicac	Hüccet, delil, senet göstererek muaraza ve mübahase eylemek. * Tıb: Göz çukuru ve kaş kemiği.
hiçahiç	f. Hiç. Yok. Bomboş.
hical	(Hacle. C.) Gerdekler, gelin odaları. * Çadır kapısına asılan kalın perde. ◊ (Hecl. C.) Uçurumlar, derinlikler, yarlar, çukurlar.
hicam	Hayvanlara takılan ağızlık.
hicame	Deve ağzına ısırmasın diye takılan ağızlık.
hican	İyi, kerim kimse. * Güzel ve beyaz deve.
hicar	Aygır atın ön ayağını arka ayağının birisine sağlamak. * Devenin ayağını bileğinden semer ağacına bağladıkları ip. ◊ (Hacer. C.) Taşlar.
hicare	(C.: Hıcer) Su üstünde olan kabarcık. * Taş.
hicaz	Arabistan'da Mekke-i Mükerreme ile Medine-i Münevvere'nin bulunduğu mıntıka.
hicazî	(Hicaziyye) Hicaza mensub. Hicazla alâkalı. * Hicazlı Arap.
hicce	(C.: Hıcec) Bir kere haccetmek. * Sünnet. ◊ Bir defa hacca gitmek.
hiccîra	Âdet, usul, kaide.
hiccira'	Şân. * Zât. * Âdet.
hiccire	Âdet. * Halk.
hicer	Her nesnenin kenarı.
hichic	Tatlı su. * Erkek koyun.
hiçî	f. Hiçlik. Yokluk.
hicir	Başkalarından üstün ve faziletli olan. Bir kimsenin sireti ve mesleği. Huy, âdet, tabiat.
hiciv	(Bak: Hicv)
hiçkâre	f. İşi rast gitmeyen.
hiçkes	f. Hiç kimse.
hiçkirik	t. Fazla yemekten ve asabi sebeplerden diyaframın kasılması ve akciğerlerdeki havanın şiddetli ve gürültülü bir şekilde dışarı atılması. * Boğaz tıkanacak surette ve derinden iç çekerek More…
hicr	(Hicir) Men'etmek, bırakmak. * Şer'an haram olan şey. * Semud Kavmi'nin bulundukları vadinin ismi. (Bak: Hacr) ◊ Ayrılık. * Başkalarından ayrı fâzıl ve üstün More…
hicr suresi	Kur'an-ı Kerim'in 15. suresidir.
hicran	Uzaklaşma. Ayrılık. Ayrılıktan gelen keder, sızı, acı. Dostluğu ve ülfeti kesmek.
hicret	Bir yerden bir yere göç etmek. Kendi memleketini bırakıp başka memlekete taşınmak. * Hz. Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın Mekke'den Medine'ye hicret etmesi. İslâmiyetin ilk More…
hicrî	Hicrete ait ve müteallik.
hicrî tarih	Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Mekkeden Medine'ye hicret ettiği günü başlangıç olarak alan tarih. Milâdi ve Rumi tarihler gibi oniki ay esasına dayanan hicri sene, Muharrem More…
hicri'	Uzun boylu ahmak erkek. * Tazı, köpek, kelp.
hicris	Tilki eniği.
hicv	(Hiciv) Birini şiir ile zemmetmek, onu gülünç hale koymak. Bu şekilde yazılan şiir veya manzume. * Alay etmek. (Bak: Hecv)
hicvî	Hicivle alâkalı. Hiciv denilen tarz-ı zemme ait ve müteallik olan şeyler.
hicviyyât	(Hicviyye. C.) Edb: Hicivle ilgili manzume ve şiirler.
hicviyye	(C.: Hicviyyât) Hiciv tarzında yazılmış manzume.
hid'	Koyunlar ürküp dağıldıklarında, onları durdurmak için söylenen bir kelimedir.
hida'	Hile. Düzen kurmak. Aldatmak için yapılan oyun. ◊ Hile.
hidab	(Hadeb. c.) Kamburluklar, tümsekler, yumruluklar.
hidac	Yapılan ibadette kusur, noksan, eksiklik. ◊ Eksik, noksan.
hidace	(C.: Hadâic) Devenin sırtına yüklenen yük.
hidad	Dul olan bir kadının mâtem tutup süsten vazgeçmesi.
hidadet	Demircilik.
hidae	(C.: Hıdâ') Dölengeç kuşu. * Sarfetmek, harcamak.
hidafe	Etlilik, şişmanlık.
hidak	(Hadeka. C.) Göz bebekleri, hadekalar.
hidam	(Hizmet. C.) Hizmetler. Vazifeler. * (Hademe. C.) Devenin ayaklarına bağlanan halkalar, kayışlar. Ayak bilezikleri, ayak köstekleri.
hidan	Ahmak, salak.
hidane	(Bak: Hızane)
hidare	Oturma, ikamet.
hidas	Nihayet, son, netice, bitim.
hidaş	Tırmalama.
hidase	Pâk etmek, temizlemek. * Kahramanlık, yiğitlik. * Abdest bozmak.
hidat	(Hâdî. C.) Hidayeti ve doğru yolu gösterenler.
hidaye	Çaylak kuşu.
hidayet	Doğruluk. İslâmlık. Hakkı hak, bâtılı da bâtıl olarak görüp doğru yola girmek. Dalâletten ve bâtıl yoldan uzaklaşmak.
hidayet-edâ	f. Hidayete sebeb olan. Hidayet verici.
hidb	Arkası yumru kimse, kambur.
hidbar (hidbîr)	(C.: Hadâbir) Zayıflığından arkasında eti kurumuş deve.
hidc	(C.: Ahdac-Huduc) Yük. * Deveye konulan mahfel.
hiddet	Öfke. Kızgınlık. Gadab. Dargınlık. Hışım. * Keskinlik.
hiddîs	Çok sözlü, çok konuşan.
hideb	şişman gövdeli kimse.
hidemat	(Hizmet. C.) Hizmetler. Vazifeler. Hizmetliler. ◊ (Bak: Hidemat)
hidemm	Bahşişi çok olan kimse.
hidfe	İnsan cemaati, insan topluluğu.
hidîv	f. Vezir, âsaf. * Kral nâibi. * Osmanlı Padişahı Abdülaziz zamanında (1861 - 1876) Mısır valilerine verilen ünvan. Sultan Abdülaziz, hıdîv ünvanını Büyük Fuad Paşa'nın arzusu üzerine More…
hidîvâne	f. Bir vezire veya Mısır hıdîvine yakışır şekil ve surette.
hidk	Kesmek. * İhâta etmek, kaplamak, içine almak.
hidmel	Eski kaftan, eski elbise.
hidmet	(Bak: Hizmet)
hidn	Koltuk altından yan başına varana kadar, kucak. * Nahiye. * Canip, taraf.
hidr	Mâni, engel. * Perde, hâil.
hidrellez	(Hıdırellez) Rumi Nisan ayının 23. gününe verilen addır. Bu tarih 6 Mayıs'a tekabül eder. Doğrusu Hızır ve İlyas'tır.
hidroelektrik	Fr. Su gücünü kullanarak elde edilen elektrik.
hidrofil	Fr. Suyu kolayca emen madde.
hidrojen	Fr. (Bak: Müvellid-ül ma')
hidsan	Sonradan olmuş nesne.
hifa'	Her şeyin örtüsü ve perdesi. * Kırba örtüsü.
hifaf	Tavaf etmek. * Ziynet vermek. * Yan, taraf. ◊ Yeyni, hafif.
hifaz	Gayret. * Vefalılık. ◊ Gelin düğünü.
hiff	Yağmurunu döküp hafiflemiş bulut. * Biçilmediğinden tanesi dağılmış ekin. * Bir nevi balık. ◊ Hafif, zayıf nesne.
hiffe	Yeynilik.Hafiflik, zayıflık.
hiffet	Hafiflik. * Mc: Onurlu ve vakarlı olmamak. Temkinsizlik. Akılsızlık. Hoppalık.
hifrî	Bir otun adı.
hifş	Küçük ev.
hify(e)	Yalın ayak yürümek.
hifz	Saklama. Koruma. Siyanet. Muhafaza. * Ezber etmek. Hatırda tutmak. Kur'an'ı ezberde tutmak.
hifze	(C.: Hafâyiz) Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak. * Gayret etmek.
hifzissihha	(Hıfz-üs sıhha) Sağlıklı yaşamak için doğrudan doğruya kişi ve içinde bulunan çevrenin sağlıkla alâkalı şartlarını tetkik edip inceleyen, gerekli tedbirleri olan ve bu çeşit çalışmalardan More…
hîk	Tulum.HİK (Heykal-Heykam) - Devekuşunun erkeği. * İnce uzun.
hikab	Arap kadınlarına mahsus bir nevi kumaştır, onu bellerine kuşanıp süslerini ve zinetlerini ona takarlar.
hikal	Zayıflık, süstlük.
hikayat	Hikâyeler.
hikâye	(Hikâyet) Bir hâdiseyi anlatmak. Anlatma. * Olmuş bir hâdise.
hikâye-nüvis	f. Hikâye ve roman yazarı. Hikâyeci, romancı.
hikâye-perdâz	f. Hikâye anlatan, hikâye ve roman söyleyen.
hikb	(C.: Ahkâb) Uzun zaman, dehr.
hikbe	(C.: Hıkeb) Yıl, sene. * Seksen yıl.
hîkçe	f. Küçük tulum.
hikd	Kin, buğz, adâvet. * İntikam almak için fırsat beklemek.
hikem	(Hikmet. C.) Hikmetler.
hikemî	Hikmet ve düşünceye ait.
hikemiyyat	Hikmet ve felsefeye âit söz ve düşünceler. Yeni yeni bilgiler veren kıssalar, ibret verici hâdiseler bildiren yazılar, sözler.
hikf	Kumun bir yere toplanıp yığılarak tepe gibi olması.
hikk(a)	(C.: Hukuk - Hıkâk) Üç yaşını tamamlayıp dördüne girmiş deve.
hikka	Dört yaşına basan dişi deve.
hikkab	Uzun boylu, büyük karınlı kişi.
hikke	(C.: Hikek) Kaşıntı.
hikmet	İnsanın, mevcudatın hakikatlerini bilip hayırlı işleri yapmak sıfatı. Hakîmlik. Eşyanın ahvâlinden, hârici ve bâtini keyfiyetlerinden bahseden ilim. (Buna İlm-i Hikmet deniyor) * Herkesin More…
hikmet-amiz	f. Hikmetli, hikmetle karışık, hikmeti içine alan.
hikmet-amuz	f. Hikmetli. * Hikmet öğreten.
hikmet-eda	f. Hikmetli.
hikmet-feşan	f. Hikmet neşreden, hikmet yayan.
hikmet-füruş	f. Hikmet bildiğini iddia eden, hikmet satan.
hikmet-i bedayi'	f. Güzel sanat bilgisi. Güzel san'at sevme (estetik).
hikmet-i efgan	f. Ağlayıp sızlamanın hikmeti. Feryadın, inleyişin gizli sebebi.
hikmet-nüma	f. Hikmet gösteren.
hikmet-şinas	f. Hikmet bilen.
hikmik etmek	t. Bir işten veyahut bir suale cevap vermekten kaçınmak için esassız bahaneler ileri sürmeye çalışmak. Tereddütlü davranmak.
hil'at	Yüksek makamdaki zatların beğendiği kimseye ve takdir edilen zevata giydirdiği kıymetli, süslü elbise. Kaftan.
hil'at-duz	f. Kaftan diken, terzi.
hila'	(Hil'at. C.) Hükümdar veya vezirler tarafından bir kimseye mükâfat olarak giydirilen kaftanlar, hil'atlar. ◊ Göze çekilen sürme.
hilab	Yırtıcı hayvan veya yırtıcı kuş pençesi. ◊ İçine süt sağılan kab.
hilabe	Aldatmak, hud'a.
hilace	Hallaçlık.
hilaf	(C.: Ahlâf) Söğüt ağacı. * Muhalefet etmek, karşı gelmek. ◊ Ters, karşı, zıd. Karşı koymak. Muhalefet etmek.
hilaf-girî	f. Muhalif taraftan olma, karşı tarafı tutma. Hilafgirlik.
hilaf-i hakikat	Hakikata muhalif. Gerçeğe ve hakikata zıt.
hilafen	Zıd olarak. Hilaf olarak.
hilafet	Bir kimseye halef olmak ve onun yerine geçmek. * Din ve dünya işlerinde umumi reislik.
hilafetname	Tarikata intisab ile usulü dairesinde belirli mevkilere çıkarak irşad mertebesine yükselenlerden isteklilerin irşad ve terbiyesine ruhsat ve izni mutazammın şeyhi tarafından verilen mühürlü More…
hilafetpenah	f. Hilafetin dayanak yeri. Halifeliği haiz bulunan, hilafeti koruyan kimse. Halife, padişah.
hilafgir	(C: Hilâfgirân) f. Zıt düşüncede olan, karşı fikirde bulunan, aleyhinde olan.
hilafî	Hilafa, ihtilafa sebeb olana dair.
hilafina	Zıddına, tersine, aksine.
hilal	Sâfi ve halis. * Sıdk ile dostluk etmek. * Ara. Aralık. * Zaman ve vakit. * İki şey arasına sokulmuş olan. * Buluttan yağmurun çıktığı yer. * Gr: Bir kelimenin aslını ve ondan türeyenleri More…
hilâl	Yeni ay şekli. Yeni ay. * Fık: Yay şeklinde görülen her yeni aya ve her ayın üçüncü gecesine kadar aya hilâl denir. 26 ve 27 nci gecelerdeki aya da hilâl, onda sonrakileri kamer denir. * More…
hilâl-ebru	f. Kaşı ay gibi olan. Hilâl kaşlı. Yeni ay gibi kaşı olan.
hilâle	Ay ağılı, hâle.
hilalet	Samimi dostluk.
hilalî	Yeni ay şeklinde olan. * Bir yazı stili.
hilalî saat	Kalıbı gümüş olmayıp bakır veya tombak olan eski saatlere verilen addır.
hilas	Her nesnenin dibine çöken ağırlığı. ◊ Kara ile ak arasında olan çocuk.
hilaş	f. Gürültü, kavga, patırtı, şamata.
hilasî	(Hilâsiyye) Zenci ile beyaz melezi.
hilb	Asma yaprağı. * Ciğer. * Tırnak. * Tarp bitkisi * Zampara genç. ◊ Kalble karın arasında olan perde.
hilbace	Ahmak.
hilbid	Küçük deve.
hilbilab	Sarmaşık.
hilbise	Şey.
hilbus	Ahmak.
hilcab	Büyük çömlek.
hile	Sed. Hâil. * Çare. * Maslahat ve hayırlı işlerde tedbirli ve tecrübeli olmak. * Aldatacak tarz ve tedbir. Fend. Mekir. Dabara. * Zeval ve intikal. * Sahtekârlık, yalancılık, düzenbazlık. More…
hilebaz	f. Hileci, yalancı, düzenbaz, oyuncu.
hilekâr	f. Hileci, hilebâz.
hilekârane	f. Hilekârcasına, hile yapanlar gibi.
hilekârî	f. Hilekârlık.
hileperdaz	f. Hile yapan, hileci.
hilesaz	f. Oyuncu, düzenbaz, hileci.
hilf	(C.: Ahlâf) Sözleşme, söz verme. * Yardımlaşma, dayanışma. Birlik maksadıyla ittifak. ◊ Birbirine yardım etmek. * Ahdetmek. ◊ Meme başı.
hilfe	Muhalefet etmek, karşı gelmek. * Biri gidip diğeri geriye gelmek. * Biçildikten veya yandıktan sonra biten ot. * Sonra biten yemiş.
hilhal	(C.: Helâhil) Hallacın bezi iyi dokuması. * Seyrek kalbur.
hilîtec	Hindistan eriği.
hilk	Hükümdar mührü. * Çok mal. ◊ Boğaz balgamı.
hilkam	Arslan, esed. *İri yapılı, cüsseli, şişman.
hilkat	Doğuştan gelen vasıf. Yaratma. Yaratılış.
hilkaten	Yaratılıştan. Doğuştan.
hilkî	Hilkate âit, yaratılıştan. Yaratılışa dâir. Yaratılışta. * Zâti. ◊ (Bak: Hilkî)
hilkid	Kötü ahlâklı ve ağır ruhlu kimse.
hilkiyyat	Yaratılışla alâkalı, hilkatte olan evsaf.
hilkiyyet	Yaratılışta olma, hilkî olma.
hill	Helâl. Yapılması günah olmayan. * Harem-i Kâbe ile mikat arası, hac zamanında Mekke-i Mükerreme dışında ihrama girilen yerin haricinde bulunan saha. ◊ Helâl. * Kâbe ile mikat More…
hille	Mekân ismi. 'Büluğ' mânâsına mastar. ◊ İstasyon, durak. ◊ Kılıç gediği.
hillet	(C.: Hillel - Hilâl) Samimi ve cân-ı gönülden olan dostluk. En güzel takdir edici ve samimi arkadaşlık. * Kılınç gediği. * Nakışlı deri. * Ağızda bâki kalan dişler. * Dişler arasında kalan More…
hillevf	Kocamış, ihtiyarlamış. * Yalancı, hilekâr.
hillîfî	Bir kimseyi yerine bırakmak.
hilm	Doğuştan olan huy yumuşaklığı. Şiddete tahammül. Nefsini heyecandan korumak. * Vakar. Sükûn. ◊ Dost.
hilman	Çok, kesir.
hilmî	Hilm'e ait ve hilm'e bağlı.
hilmiyyet	Yumuşaklık, yavaşlık, yumuşak huyluluk.
hils	(C.: Ahlâs) Yünden veya kıldan yapılan ve palas denilen döşek. * Büyük ve kuvvetli olan dişi deve.
hilt	Bir şeye karışık, karışmış bulunan. * Eski tıbda: Ahlât-ı erbaa (Kan, salya, safra, dalak) dan birisi. * Soyu, nesebi karışık kimse.
hilta	İşret. * Muaşeret.
hilv	Boş oluş. Boşluk. (Bak: Hulüv)
hilya'	Yırtıcı hayvanların küçüğü.
hilye	Güzel sıfatlar, iyi hasletler. * Süs, zinet. * Peygamberimiz Hz.Muhammed'in (A.S.M.) evsafı ve bundan bahseden kitab. ◊ Güzel sıfatlar. Süs. Zinet. Cevher. Güzel yüz. * More…
hilyun	Marçopa denilen ot.
him	Deveye ârız olan susuzluk hastalığı. * Kürtçede: Temel, esas. ◊ Huy, mizac, tabiat.
him'	Kurt. * Hırsız.
hima	Kimsenin giremediği mahfuz otlak. * Sultan için korunup hıfz edilen çayır.
himal	Yük getirmek, yük taşımak.
himale	(C.: Hamayil). Kılıç kayışı.
himam	Ölüm, mevt.
himan	Susuz, susamış.
himar	(C.: Humr-Humur) Kadınların başlarına sardıkları bez. ◊ (C.: Hamir - Humur) Eşek. ◊ Merkep. Eşek.
himare	(C.: Hamâyir) Ayak üstü. * Havuzun etrafına koydukları taş. * Avcıların av vurmak için çevrelerine ev gibi dizdikleri taşlar.
himarî	Himarla alâkalı. * Eşek gibi.
himas	Karnı aç kimseler.
himasa	İnce bellilik.
himaye	Koruma. Korunma. Muzır şeylerden muhafaza etme.
himaze	Katılık, şiddet.
himbil	Budala ve miskin.
himdid	Havuz dibinde olan döşeme.
hîme	f. Kütük, odun, kereste.
himem	(Himmet. C.) Himmetler.
himhim	Burundan konuşan. Sesleri burnundan çıkararak konuşan kimse. * Burnundan çıkan ses gibi boğuk. * Arap diyarında biten bir ot. * Çok siyah.
himl	Yük. Taşınan ağırlık.
himlac	Kuyumcular körüğü.
himlak	(C.: Hamâlik) Gözün etrafı.
himm	Suyu çok olan kuyu.
himmet	Kalbin bütün kuvveti ile Cenab-ı Hakk'a ve sâir mukaddesata yönelmesi. Kalb isteği ile gösterilen ciddi gayret. * Allah indinde makbul ve mübârek bir kimsenin mânevi yardımı ile More…
himre	Bir şeyin bozulup şekil değiştirmesi.
hims	Üç gün deveyi susuz bırakıp, dördüncü günü su vermek. * Alaca yemeni bez.
himtat	Ot arasında olur bir nakışlı böcek.
himve	Hastanın yemek yememesi.
himyan	Dirhem koydukları kap ve kemer.
himyata	(Süryanicedir ve Tevrat'ta geçer.) Resul-ü Ekrem Hz. Muhammed'in (A.S.M.) İbranice bir ismidir.
himye	Tıb: Hastanın, hekim tarafından verilen ilaçlarla kanaat edip ve tavsiyelerine uyup o hududun dışına çıkmaması. ◊ Perhiz. Yiyecek ve içecekte sıhhat için gösterilen ihtimam ve More…
himyet	Yemek yememek. Perhiz yapmak.
himyevî	Perhiz ile alâkalı.
hîn	An, zaman, vakit. Sıra. Çağ. * Kıyamet.
hîna	f. Şarkı söyleme.
hina	Hurma salkımı. * Bir çeşit katran.
hina (hinnâ)	Kına.
hîna ki	Vakta ki, ne zaman ki.
hina'	Hayvanın kösneyip erkek istemesi.
hinâ-ger	f. Şarkıcı, şarkı söyleyen.
hinaf	Devenin yulardan burnunu çözmesi. * Deve bileğinde olan yumuşaklık.
hinaî	Kına satan, kınacı.
hinak	(Hanak. C.) Kızmalar, darılmalar, kin tutmalar, haset etmeler. ◊ İdam ederken boyna geçirilen ip.
hinas	(Hünsâ. C.) Kendilerinde hem erkeklik, hem de kadınlık alâmetleri bulunan kimseler. ◊ (Hünsâ. C.) Kendisinde hem erkeklik ve hem de dişilik özelliği taşıyanlar.
hinat	(Hınta. C.) Buğdaylar.
hinata	Buğday satmak.
hinaye	Burun ucu.
hinber	(C.: Henâbir) Eşek sıpası.
hinc	Her nesnenin aslı. * Meyl ettirmek, eğmek, yöneltmek.
hincahinç	Ağzına kadar ve tıka basa dolu. Dopdolu. (Bu tabir bir yer veya taşıt için kullanılır.)
hincer	(C.: Hanâcir) Hançer.
hind	Hindistan'ın kısa adı. * Bir kadın adı. (Asr-ı saadette Hazret-i Hamza'nın ciğerlerini yiyen kadın, Ebu Süfyan'ın karısı.) * Fetva metinlerinde kadını temsil etmek üzere More…
hindeb	(Hindebâ-Hindebâe) Hindibâ, gündöndü çiçeği.
hindelis	Ağır yürüyüşlü deve.
hindî	Hind'e ait. * Hind ahalisinden olan, Hindli. * Bugün konuşulan Hind dillerinin en yaygın ve tanınmış olanı. * Güzel sanatlarda kullanılan ve Hind'de yapıldığı için de bu ismi alan More…
hindis	(C.: Hanâdis) Katı karanlık.
hindu	f. Satürn (Zühal) gezegeni. * Benek, ben. * Hind'in Brahman ahalisinden olan. * Hindliler gibi pek esmer adam.
hindubar	f. Yazı hokkası.
hinduvane	f. Kavun, karpuz.
hinduvanî	Hindî kılıç.
hîne	Bir vakit.
hine	Onurlu olma hâli, gururluluk.
hîneizin	(Zaman zarfı) o zaman, o sıra.
hînen	Zamanca, vakta, vakitçe, zaman olarak.
hinezkar	Kısa boylu kişi.
hink	Kır at.
hinme	Boncuk adı.
hinn	Cinden bir tâife.
hinna	Kına. Saça, sakala veya kadınların, parmaklarının uçlarına sürdükleri sarımtırak pembe boya ve bunun esası olan toz.
hinna'	Kanat.
hinnab	Uzun boylu.
hinne	Cinnet, cünun, delilik.
hinnus	(C.: Hanânis) Hınzır eniği.
hinoğlu	Zamanın adamı, açıkgöz, hilekâr kimse. İblis, şeytan, zamane, cin fikirli.
hins	Bâtıldan hakka veya haktan bâtıla meyletmek. Yeminini bozmak. Günah. ◊ (C: Ahnâs) Günah. * Yemin. * Ahdi bozmak. * Ağır yük.
hinsare	Küçük ve kısa.
hinsir	Küçük parmak. Serçe parmak.
hinsîr	Alçak, soysuz, âdi.
hinta	Buğday.
hintar	Çok acıkmak.
hinv	Eyer ağacı. * İyeği kemiğinin eğrice ucu.
hinye	Yay.
hinzab	Kısa boylu. * Yaban havucu.
hinzib (hunzeb)	Kokmuş et parçası. Bir lâkap.
hinziman	Cemaat, topluluk. * Taife.
hinzir	(C.: Hanâzır) Domuz. (Beğenilmeyen birisine hakaret için mecazen söylenir.) * Pis ve katı kalbli kimse.
hinzîre	(C.: Hınzırât) Hileci ve fitnekâr kadın. * Dişi domuz.
hinziyan	Faydasız ve mânasız sözler konuşan.
hinzîz	(C.: Hanâzız) Enenmemiş veya enenmiş erkek davar.
hipnotizma	(Bak: İpnotizma)
hipodrom	Fr. At yarışlarının yapıldığı alan.
hipotez	(Bak: Faraziye)
hir	Hırıltı. * Kavga, dövüş. ◊ Bir çeşit çiçek.
hira	Mekke-i Mükerreme'nin civarında bulunan ve Hz. Peygamber'e (A.S.M.) ilk vahyin geldiği mağaranın ismidir. Bu mağaranın bulunduğu dağa Hırâ dağı denildiği gibi, Harrâ veya Cebel-i More…
hirabe	Şehir dışındaki yerlerde yapılan eşkiyalıklara katılma. Dağlarda yapılan haydutluklarda bulunma. ◊ Deve hırsızlığı yapmak.
hirafe	Acılık. * Tezlik.
hirak	Hareket.
hiraka	Su dökmek.
hirakl	Bir Rum padişahı.
hiram	f. Sallanma, salına salına naz ve edâ ile yürüme. ◊ f. Salınarak eda ve naz ile yürüme. ◊ (Herem. C.) Piramitler, ehramlar.
hiraman	f. Salınarak naz ve edâ yaparak yürüyen.
hiramis (hirmis)	İnsanın üstüne sıçrayıp hamle eden arslan ve kaplan eniği.
hiran	Yavuzluk etmek. * Muti olmamak, itaat etmemek.
hiras	f. Korku. Şaşırıp bozulmak, ürküp çekinmek.
hiraş	f. 'Tırmalayan, kazıyan' anlamıyla bileşik sıfatlar yapar. Meselâ: Dil-hıraş - Gönlü tırmalayan, inciten. Samia-hırâş: Kulak tırmalayıcı.
hirasan	f. Korkak, ürkek, korkan, çekinen.
hirase	f. Bostan korkuluğu. Korkutacak şey.
hiraset	Koruma. * Bekleme, bekçilik etme, muhafaza etme. ◊ (Bak: Harâset)
hirave	Değnek, asâ.
hirba	Bukalemun adı verilen keler cinsi. * Güneşin bulutlara aksetmesinden hasıl olan renkler. ◊ Bukalemun denen bir hayvan. * Mc: Devamlı fikir değiştiren kimse.
hirbak	Sahabeden bir kimsenin adı ki, ona 'Zülyedeyn' de derlerdi. * Def'etmek, kovmak. * Yellenmek.
hirbaş	Fesâd vermek. * Acı bir ot.
hirbiz	(C.: Harâbize) Mecusilerin ateşinin hizmetkârı.
hirbüre	Kavun.
hirc	(C.: Ahrâc) Yılan başı dedikleri ufak beyaz boncuk. * Günah. * Göz kamaşmak.
hircab	Uzun. * Büyük çömlek.
hircas	Gövdeli, iri vücutlu, cesim.
hirçin	Pek inatçı, titiz.
hirdavat	Ehemmiyetsiz şeyler, öteberi. * Demirden mâmul eski âlet. (Bak: Hurdevat)
hirdebe	Korkak, ihtiyar, yaşlı kimse.
hîre	(Bak: Hıyre)
hired	f. Akıl, fikir, zihin. İnsandaki düşünce ve anlayış kuvvesi.
hired-amuz	f. Öğretmen, muallim.
hired-âşub	f. Akıl dağıtan.
hired-fersa	f. Akıl yorucu.
hired-mend	(C.: Hıredmendân) f. Akıllı, anlayışlı.
hired-suz	f. Şaşırtıcı, akıl yakıcı.
hiref	(Hirfet. C.) Meslekler, san'atlar.
hirek	Karaman koyunundan daha küçük yapıda, yassı ve geniş kuyruklu bir koyun cinsi.
hirfet	Geçinmeğe medar (sebeb) olan iş, san'at. Devamlı meşgul olunan iş. ◊ (C.: Hiref) Meslek, san'at.
hirfu'	Pamuk.
hirîd	f. Satın alma.
hirîdar	f. Alıcı, müşteri, tâlib.
hirîde	f. Satın alınan, satın alınmış.
hiristiyanlik	(Bak: İsevî)
hirizma	Azgın hayvanların ağzına veya ayının burnuna takılan demir halka.
hirk	Törpülemek. * Kızgınlıktan dolayı dişini gıcırdatmak. * Bir şeyi dürtmek.
hirk (hirrîk)	Cömert, kerim.
hirka	Bez parçası. Bezden mâmul elbise. * Tas: Mânen dünya zevk u safâsından çekilip kendini ibadete verenlerin elbisesine hırka-i tecrîd denir.
hirkapuş	f. Hırka giyen, derviş.
hirkapuşane	f. Fakircesine, dervişçesine.
hirkapuşî	f. Fakirlik, dervişlik.
hirkat	Hararet, sıcaklık, yanma.
hirman	Mahrum olmak, mahrum kalmak. (Aslı, mahrum etmektir) ◊ Mahrumluk, mahrumiyet. * Ümitsizlik, ye's. ◊ Yalan, kizb.
hirmas	Arslan, esed.
hirmele	Akılsız kadın.
hirmen	f. Harman.
hirmet	Cima şehveti.
hirnik	(C.: Harânik) Tavşan yavrusu. * Bir şâire kadın.
hirpadak	Birdenbire, hemencecik. * Uygun bir şekilde, münâsib bir tarzda. Tıpatıp.
hirpanî	f. Derbeder, perişan kılıklı, pejmürde.
hirr	Kedi.
hirran	Boyun eğen, itaat eden, muti.
hirre	Dişi kedi. ◊ Susuzluk.
hirrîc	Bir kimsenin çıkardığı nesne.
hirrîf	Acılığından dili acıtan nesne.
hirrik	(C.: Ehrak - Hurrak - Huruk) Cömerd, kerim. Zarif.
hirrit	(C.: Harârit) Delil. * Hâzık. * Mâhir, maharetli.
hirs	(Hurs) Takdir, kıyas. * Altın veya gümüşten halka. ◊ Saklamak. ◊ Ayı.
hırs	Aç gözlülük. Tamahkârlık. * Kızgınlık. * Şiddetli istek, arzu. * Azgınlık.
hirsa	Azıcık derisi yarılan baş yarığı.
hirşa'	Yılan derisi. * Yumurtanın üst kabuğu.
hirsek	f. Ayı yavrusu.
hirseme	Ayakkabının başı.
hirşemm	Yumuşak taş.
hirsiyan	Karın derisinin içi. * Fil derisinin içi.
hirsiye	Geceleyin çalınan koyun.
hirt	Erkek keklik. * Hastalıktan dolayı, kesilmiş gibi parça parça olan bulaşık süt.
hirta	(C.: Hırâ) Zayıf dişi koyun.
hirtal	Uzun, tavil.
hirtit	Kereviz.
hirtopoz	(Argo) Anlayışsız, kaba, ahmak kimse.
hirval	(Hervele) Yürümek ile koşmak arasında bir nevi yürüyüştür.
hirvanî	Tar:  Düz yakalı önü ilikli bir çeşit elbisedir. Şehzade Abdülmecid'in okumağa başlamasından dolayı yapılan törende, yakınlarının bu elbiseyi giymeleri istenmiş ve bu husus, devletin.
hirvat	Hırvatistan halkından veya bu halkın neslinden olan kişi.
hirvatî	Tar:  Sipahilerin başlarına giydikleri külâh tarzındaki başlık.
hirz	Melce'. Sığınılacak yer. * Tılsım. Cenab-ı Hakk'ın muhafaza etmesine dair yazılı duâ. * Fık: Bir malın âdet üzere muhafazasına mahsus yer. * Muhafaza etmek.
hirzun	Bir küçük canavar.
hîs	Meşelik. * Arslan yatağı. ◊ Ürkmek. * Kaçmak, firar.
hîş	(C.: Hişân) f. Akraba. Aynı soydan olan.
hiş'a	Doğum anında ölen annenin karnı yarılarak çıkarılan çocuk.
hisa	(C.: Ahsâ) Kumlu yerde olan dibi yakın kuyu. ◊ (C.: Ahsâ) Sığır tersi.
hisa'	Hayvanın hayalarını çıkarma, eneme, burma. * İnsanı hadım etme.
hisab	(C.: Hisâbât) Hesap, aritmetik.
hisaba çekmek	Hesap sormak, hesap aramak.
hisabî	Hesabını iyi bilen. * Mc: Tamahkâr, cimri, hasis, eli sıkı.
hisal	(Haslet. C.) Hasletler, huylar, tabiatlar. Ahlâk. ◊ (Bak: Hısal)
hisam	Düşmanlık, çekişmek, kavga, mücâdele.
hişam	Kırmak. * Kesmek.
hîşan	(Hîş. C.) f. Akrabalar. Aynı sülâleden olanlar.
hisan	(Hasna. C.) Güzel kadınlar veya kızlar. ◊ Mümtaz kimseler, seçkin kişiler. ◊ Aygır, damızlık erkek at. ◊ Aygır, at.
hisane	Berklik, sağlamlık, sertlik, muhkemlik.
hisar	(Hasr. dan) Etrafını alma, kuşatma. * Kale. Etrafı istihkâmlı yer.
hisar eri	Kale muhafızı.
hisas	Hisseler. Paylar. Nasipler. * Kıssadan alınan dersler.
hişaş	Başı küçük adam. * Küçük başlı yılan. * Devenin burnuna geçirdikleri burunduruk. * Kuşlardan, dimağı olmayan. * Çuval. * Cânip, taraf. * Sinir. ◊ İçinde ot olan çuval.
hisase (hisse)	Kabahat. * Alçaklık, denâet.
hîşavend	f. Akraba, soysop.
hîşavendân	(Hîşâvend. C.) f. Akrabalar, soysoplar.
hisb	Yay avazı. Ok atma sırasında yaydan çıkan ses. ◊ Ucuzluk, bolluk.
hisban	Zan. * İtikat.
hisbe	Ecir, sevap. * İslâm hukukunda, devlet muhasebesi. Muhasebe dairesi. * Huk.:Hisbe, daha sonraki çağlarda zabıta, çarşı zabıtası, ahlâk zabıtası gibi değişik müesseselerin adı oldu.
hişdar	f. Temizlik kurallarına çok sadık olan ve riayet eden adam.
hişf	Geyik yavrusu.
hisîl	Dağ ağaçlarından bir cins. * Kısa boylu adam.
hisim	Soyca ve evlenme neticesinde aralarında bağ bulunanların beheri. Akraba.
hişin	Kokmuş tuluk.
hişir	Kavun ve karpuzun kabuk kısmı. * Olgunlaşmamış kavun. * Kötü bir tabaklama neticesinde, bazı kısımları sert kalan deri. * Mc: Kaba, görgüsüz ve salak kimse.
hiskil	(C.: Hasâkil) Her canavarın yavruları içinde küçük olanı.
hisl	(C.: Husul) Yumurtasından yeni çıkmış olan kertenkele yavrusu.
hişm	f. Öfke, hiddet, gazap, kızgınlık.
hişm-gîn	f. Dargın, öfkeli, kızgın, darılmış, gücenmiş.
hişm-nâk	f. Kızgın, öfkeli, hiddetli, hışımlı.
hişmet	Hürmet. Heybet ve utanmak, istihyâ. Bozulup kalmak. * Gadap ve şiddet. Hiddet.
hisn	Kale. Hisar. Sığınmağa, korunmağa mahsus sağlam yer.
hişne	Kin tutmak. * Çirkin ve pis kokmak.
hisrem	Koruk. * Bahil kimse.
hisreme	Üst dudağın derisinin sarkık olması. ◊ Üst dudağın ortasında olan daire.
hiss	Duymak. Farkına varmak. Duygu. * Bir kimsenin haline acıyıp rikkat ve şefkat eylemek. * Bir şeyi idrak edip şuur hâsıl eylemek. Bedendeki his uzuvlarından birisini müteessir eden bir şeyin More…
hissa	(Bak: Hisse)
hissan	Mümtaz ve belirli kimseler. Tanınmış iyi kimseler. Ekâbirler.
hisse	Pay. Nasip. Kısmete düşen kısım. Vârise intikal eden kısım.
hisse senedi	Sermayesi paylara bölünebilen ticaret şirketlerinde, ortalıkdan doğan hakları ve sermaye payını temsil eden değerli evrak.
hisseçin	f. Hisse alma, pay alma.
hissedar	Hisse sâhibi, hissesi olan.
hissemend	f. Hisseli olan. Pay alan, nasipli. * Ders alan.
hissen	His itibariyle, duygulanarak, hislenerek.
hisset	Cimrilik. Bahillik. Tamahkârlık. * Alçaklık. ◊ (Bak: Hisset)
hisseyab	f. Hisselenen. Faydalanan. Hisse alan.
hissî	Duyguya ait, hisse müteallik. Ruhen ve kalben anlaşılan. Aklı muhakeme ile olmayıp his ile olan.
hissîs	Hâslık.
hissîsa	Bir kimseye, bir şeye mahsus olan hâl.
hissiyat	Duygular. Hisler.
hissiyet	Duygululuk, hissîlik.
hişt	Eskiden kullanılan, kısa el mızrağına benzer bir savaş âleti. Daha ziyade Osmanlı ordularında bulunan bu silâh, özellikle hassa birliklerine verilirdi. ◊ Küçük mızrak şeklinde, More…
hişt-tabe	f. Tuğla ocağı.
hişt-zen	f. Kerpiç veya tuğla yapan kimse.
hiştek	f. Küçük kerpiç.
hîşten	f. Kendi.
hîştendar	f. Kendine iyi bakan, sağlığını koruyan.
hişv	Geyik buzağısı.
hişve	Yaramaz kimse. * Çok rezil kimse.
hisve (hisye)	(C.: Haseyât) İki avuç dolusu. * Azeryun otu.
hît	Devekuşu sürüsü.
hit'	Suç, günah. Günah işlemek.
hitab	Söz söyleme. Topluluğa veya birisine karşı konuşma. (Bak: Fasl-ı hitab) ◊ Sözü âşikâre ve yüzüne söylemek. * Seninle gayrin arasında olan kelâm.
hitabe(t)	Cemaate, topluluğa veya birisine karşı söz söylemek. Güzel ve faideli söz konuşmakla halka dinletmek. Güzel söz söyleme san'atı. Hutbe okuma. Nutuk irâdetmek. * Man: Makbul ve zannî More…
hitaben	Birinin yüzüne söyleyerek, ona hitab ederek. Tevcih-i kelâm eyleyerek. Birine doğru hitab ederek.
hitabet	Hatiplik etmek.
hitabiyyat	Hitabolunarak söylenen sözler.
hitabiyye	Rafizî taifesinden bir bölük cemaat.
hitafe	Çağırmak.
hitam	Son, nihayet. * Bir şeye mühür basmak. Yazının veya istidanın sonunu mühürlemek. ◊ (C.: Hutum) Dizgin, yular.
hitampezir	f. Biten, hitâm bulun, sona eren, nihayet eren.
hîtan	(Hâit. C.) Duvarlar. Mânialar, hâiller, engeller. * Avlular.
hitan	Erkek çocuğun sünnet edilmesi. * Tenasül uzvunun sünnet yeri.
hitan(e)	Sünnet etmek.
hitanet	Sünnetçilik.
hitar	Misli, benzer, denk, eş. * Bir çevreyi ihâta edip çevresini dolaşan nesne. ◊ (Hatar. C.) Tehlikeler, hatalar. ◊ Saçma söz, mânâsız kelâm.
hitat	(Hıtta. C.) Ülkeler, memleketler, diyarlar.
hitban	Ebucehil karpuzu.
hitbe	Huk: Bir kadının nikâhına talib olmaktır. Evlenmeyi taleb eden erkeğe: 'hâtıb', evlenmesi taleb edilen kadına da 'mahtube' denir.
hitl (hetl)	Yorgun deve. * Yağmurun aralıksız olarak yağması. * Sürekli olarak gözyaşı akmak.
hitr	(C.: Ahtâr) Boya otu. * Çok miktar deve. * Suyu çok olan süt. ◊ Faydasız ve mânâsız söz, boş lâf, yalan. ◊ Az miktar vermek.
hitrafî	Demirci. * Kuyumcu.
hitre	Azıcık vergi.
hitta	Günahlardan istiğfar etmek. * Başkasının üzerinden suçluluğu kaldırmak. * (C.: Hıtat) Diyar, ülke, memleket.
hiva'	(C.: Ahviye) Suya yakın toplanmış evler. * Kaplayıp, toplayıcı olan.
hivan	(C.: Huvn) Sofra.
hivar	Cevap vermek.
hivel	Zeval. * Bir yerden başka yere intikal, tahavvül etmek.
hivkal	Zayıf olmak, zayıflamak.
hiyab	(Hiyâbet) Kabahat, suç, günah. * Kötü bir durumun başlangıcı. * Yokluk.
hiyaban	f. Cadde. İki tarafı ağaç dikili yol. Bahçe yolu. İki tarafı ağaçlı muntazam yol. * Ortasından su akan ağaçlık yer. * Tahrân'da büyük bir caddenin adı.
hiyabe	Ümitsiz ve mahrum olmak.
hiyac	Vuruşma, kıtal. * Müteheyyiç olmak. Muztarib olmak. * Otun kuruması.
hiyade	Evmek. * Tevbe etmek.
hiyake	Dokumak.
hiyaket	Dokumacılık.
hiyal	Taraf, yan, cânib. Hizâ. * Bir hayvanın kısır olma hâli. ◊ Hayvanın kısır olması.
hiyam	(Himân. C.) Susayanlar, suya ihtiyacı olanlar. ◊ (Hayme. C.) Çadırlar, haymeler. ◊ (Hayme. C.) Çadırlar.
hiyan	Zaman, devre.
hiyanat	(Hıyanet. C.) Hıyanetler, hâinlikler, kahpelikler.
hiyanet	Hâinlik. Vefasızlık. İtimadı kötüye kullanmak. Sözünde durmayıp oyun etmek. ◊ (Bak: Hıyânet)
hiyaneten	Kötülükte bulunarak, hıyanet ederek.
hiyanetkâr	Hıyanet eden. Hâin.
hiyar	Hayırlılar. * (C.: Hıyârât) Huk.:Bir işi yapıp yapmamada serbestlik. Genel olarak bir anlaşmadan vaz geçme. Hususi bir sözleşmenin fesh veya tasdiki. Muhayyerlik. Kendisinde böyle More…
hiyarat	(Hıyâr. C.) İslâm hukukunda alışveriş meselelerine ait muhayyerlik hususları.
hiyare	Otsuz, otu olmayan yer.
hiyasa	Kulak halkası. * Dar etmek, darlaştırmak. * Dikmek.
hiyaset	Dikmek.
hiyat	(Hiyâtet) Bir şeyin etrafını çevirme. ◊ (Hâit. C.) Perdeler. Mânialar. ◊ İplik. İbrişim. * İğne. ◊ Çağırmak.
hiyata	Hıfzetmek, korumak, muhafaza etmek. ◊ (Hiyatet) Terzilik. Dikiş yapmak.
hiyata (hiyatet)	Terzilik, dikiş dikme işi. * Tıb: Ameliyat esnasında kesilip yarılan yerin tekrar kaynaması için dikilmesi. * Ameliyatta dikiş için kullanılan bağırsak ve benzeri şeylerden yapılan iplik. More…
hiyatet-hane	f. Dikimevi, dikişevi, terzihane.
hiyaz	(El-hıyaz) Havuzlar. * Kadınlarda aybaşları, hayız kanları. ◊ (Hayz. C.) Kadınlarda meydana gelen aybaşı halleri.
hiyaz(a)	Suya dalmak.
hiyazet	Toplama, bir araya getirme. * Bir şeyi kendine mal etme. ◊ İlâve etmek, toplamak.
hiyel	(Hile. C.) Aldatmacalar, hileler, sahtekârlıklar.
hiyela	Kibir, gurur, enaniyet, kendini beğenmişlik.
hiyem	(Hayme. C.) Çadırlar.
hiyerarşi	Fr. Mevkilerin, salâhiyeterin ve rütbelerin önem sırası. * Sıra gözetilerek yapılan herhangi bir tasnif. * Huk.:Aynı teşkilâta bağlı kişiler arasında yukarıdan aşağıya bir kontrol imkânı More…
hiyere	Beğenme, seçme. Benzerlerinden ayırma. * Seçkin, seçilmiş, beğenilmiş, ayrılmış. ◊ Küfe yakınında bir şehrin adı.
hiyeroglif	Fr. Eski Mısırlılar'ın yazısı.
hiyfet	Korku. Gizlilik ve havf.
hiyman	Susuz.
hiyne	Vakar, ciddiyet.
hiyre	f. Fersiz ve donuk göz.
hiyre-bahş	f. Göz kamaştıran, aklı durduran.
hiyre-çeşm	f. Kamaşık ve donuk gözlü. * Cesur, atılgan. * İnatçı, muannid. * Utanmaz, hayâsız, arsız.
hiyre-dest	f. Aldığı işi bozar olan (kimse.). Eli sakar kişi.
hiyre-gî	f. Kamaşıklık, donukluk (göz hakkında). Şaşkınlık.
hiyre-küş	f. Sevilen, mahbub, sevgili. * Haksız yere adam öldüren.
hiyre-re'y	f. Reyi zararlı olan, kötü reyli.
hiyre-ser	f. Sersem, alık.
hiyre-serane	f. Alıkçasına, sersemcesine.
hiyre-serî	f. Alıklık, sersemlik.
hîz	f. Yükselme. * Hislenerek coşma. * Dalga. ◊ f. Atılan, kalkan, sıçrayan.
hiz	Sür'at, çabukluk.* Gayret, şevk. * Fiz: Alınan yolun zamana oranı.
hiza	Bir şeyin karşısı, mukabili. Bir doğru çizginin devamı ile hâsıl olan cihet, düzlük, sıra. * Devenin ve atın ayakları altında yere bastığı yerler. * Nalin. * Taraf.
hizab	f. Rüzgârın etkisiyle deniz suyunda meydana gelen hareket, dalga. ◊ Birşeyi boyamak için hazırlanmış terkib. ◊ Boya, levn. * Kına.
hizab(î)	Kısa boylu bodur kimse.
hîzab-engiz	f. Dalga kaldıran.
hizac	Büyük tuluk.
hizad	Dikensiz ağaç.
hizak	(Hızka. C.) Yığınlar, kalabalıklar.
hizam	Kolan ve bağırdak denilen nesne. (Beşikte çocuklara bağlarlar.)
hizame	(C.: Hazâyim) Yular burunluğu.
hîzan	f. Kalkan, sıçrayan. * Bitlis vilâyetine bağlı bir kaza ismi.
hizane	Bir şeyi bir şeye ilâve etmek. * Fık: Hak ve salâhiyeti haiz olan kimsenin belirli müddet zarfında çocuğunu besleyip büyütmek ve terbiye etmek üzere yanında bulundurması. * Bir şeyi kucağına More…
hizar	Bahçe çevresine yapılan duvar veya çit.
hizaya gelmek	Yola gelmek, düzelmek.
hizb	Cemaat. * Takın, kısım, fırka. Parti. * Âlim ve sâlih bir zâtın re'yine tâbi olup onunla bir gaye uğrunda beraber çalışanlar. ◊ (C. Ehzâb) Erkek yılan. * Ok atarken yaydan More…
hizba	(C.: Hazâbî) Engebeli arazi, ârızalı toprak.
hizber	(Hizebr) (C.: Hezâbir) f. Aslan, gazanfer. * Mc: Cesur, yiğit, kahraman, yürekli adam.
hizc	(C.: Ehzâc) Devenin içtiği havuzun dibinde kalan su. * Ateş yakmak.
hizebr	(Bak: Hizber)
hizebran	(Hizebr. C.) f. Aslanlar.
hizecr	(C.: Hazâcir) Karnı büyük kişi.
hîzem	f. Yakacak odun. Yakıt olarak kullanılan odun.
hîzemkeş	f. Odun yaran veya taşıyan köylü.
hîzende	f. Sıçrayıcı, fırlayıcı.
hizf	(Bak: Hazf)
hizfer (hizfâr)	(C.: Hazâfır) Taraf. Nâhiye.
hizip gülü	Tezhib ıstılahlarındandır. Yazma mushaflarda hizblerin başına konulan işaretlere verilen addır.
hizir (a.s.)	İkinci tabaka-i hayat mertebesine mazhar olan ve Kur'an-ı Kerim tefsirlerinde ismi zikredilen bir zât-ı kerim. (Bak: Meratib-i hayat)
hizk	Kuşun terslemesi.
hizk (hizak)	Zeyreklik, akıllılık. * Ustalık, mahâret.
hizka	Yığın, kalabalık.
hizlan	(Hezlan) Yalnız başına kalıp zelil olmak, yardımcısız kalmak. * Muhafaza ve rahmet-i İlâhiyeden mahrumiyet. ◊ Rezil olma. Rüsvaylık. * Aşağı düşmek. * Muâvenetini, yardımını More…
hizmet	Birinin işini görme. Bir kimsenin hesabına veya menfaatına iş görme, bu suretle yapılan iş, vazife. Memuriyet. * Bir insan, hayvan veya nebatın muhtaç olduğu işler ve takayyüdat.
hizmetgüzar	f. Komisyoncu. * Şunun bunun işini görüveren.
hizmetkâr	Hizmet yapan kimse. Hizmetçi.
hizriyye	(C.: Hızari) Sağlam, sert yer.
hizve	Kadının, kocası yanında hürmetli, izzetli ve mertebeli olması. ◊ Ganimet malını vermek. * Yan.
hizy	Horluk, hakirlik. Züll. Sırrı fâş olmuş, rüsvay olmuş kimse. ◊ Hor ve zelil olmak. * Rüsvay olmak.
hizye	Uzun kesilmiş et parçası.
hizze	Sürur, sevinç, neşe, neşat.
hizzeb	Soylu at.
hizzet	Mertebe, menzile, derece.
hobi	ing. Her zamanki çalışmaların haricinde yer alan dinlendirici bir merak veya işlem. Severek yapılan iş, vakit geçirme yolu.
hoca	f. Muallim. Efendi. Muteber ve büyük zât.
hod	f. Kendi. * Miğfer, baş zırhı.
hod-be-hod	f. Kendi başına, kendi kendine.
hodara	(Hod-ârâ) f. Kendini süsleyen, kendini medheden, öven.
hodbin	f. Başkasına hak tanımayıp, kendi lezzet ve menfaatını tâkib eden. Bencil. Enaniyetli. Kibirli.
hodbinî	f. Hodbinlik. Kendi menfaat ve lezzetini düşünmek.
hodendiş	(Hod-endiş) f. Kendini düşünen. Kendi için endişe eden. Başkasının işine yaramayan.
hodfuruş	f. Kendini beğendirmeğe çalışan. Övünen.
hodgâm	(Hodkâm) f. Kendi keyfini düşünen. Kendini beğenmiş.
hodgeşte	f. Kendine dikkat etmeyen.
hodküş	f. Kendini öldüren, intihar eden.
hodnüma	f. Gösteriş meraklısı. Gösterişe meraklı olan kimse.
hodperest	f. Mağrur. Kendini çok beğenen. Kibirli.
hodpesend	f. Kendini beğenen. Mağrur.
hodrey	f. Kendi bildiğine giden. Kendi rey ve fikriyle iş gören.
hodri meydan	Kendine güvenen meydana çıksın!' mânâsında meydan okuma, kafa tutma.
hodru	f. Kendiliğinden.
hodser	f. Dikbaşlı, âsi, serkeş. * Kendi kendine giden, müstakil.
hodserâne	f. Dik başlılıkla, serkeşcesine. Kimseyi dinlemeden.
hodsita(y)	f. Kendini öven, medheden.
hödük	Kaba, nezaketsiz. Gabi, acemi, vurdumduymaz.
hokeç	Burulmuş erkek kuzu.
hokka	Cam, seramik veya metalden yapılmış küçük kutu biçimindeki kap. (Bilhassa içine mürekkep konulur.)
hokkabaz	Elçabukluğu ile birtakım şaşırtıcı oyunlar göstermeyi kendine meslek edinmiş kişi. * Mc: Başkalarını aldatarak yalan ve hile ile iş çeviren kimse.
hol	ing. Sofa.
höl	Yaşlık, nem, rutubet.
holding	ing. Bir şirketin diğer bir şirkete, onun idaresine hâkim olacak oranda iştirak etmesini ifade eden hukuki alâka.
homogen	Fr. Bütün elemanları aynı yapıda veya aynı keyfiyette olan. * Kim: Aynı cinsten olan. Çeşitli elementlerin birleşmesiyle meydana gelmelerine rağmen, bütün kütlelerinde aynı özellikleri.
hona	Erkek geyik.
hoppa	Herşeye girişen hafif mizaçlı çocuk tabiatında olan kimse. Yersiz davranışlarda bulunan, dilediğince davranan kişi. Delişmen, şımarık.
hor	f. Kıymetsiz, ehemmiyetsiz. Adi. * Güneş, ışık, aydınlık. * Yiyen, yiyici anlamında olup, birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Miras-hor - Miras yiyen.
horanta	f. Aynı çatı altında yaşayan kişiler, ev halkı.
horasan	f. İran'ın doğusunda bir memleket adı. * Erzurum vilâyetine bağlı bir kasaba adı. * Tuğla tozu ile kireçten yapılan bir nevi sağlam harç ismi. * Kelime mânası: Doğan güneş.
horasanî	f. Horasana ait. Horasanlı. * Sarıktan daha büyük görünen hoca kavuğu.
horata	(Rumca) Şaka, eğlence, lâtife, mizah.
horda	Fr. Göçebe ve ilkel olarak yaşayan, yağmacılık eden insan topluluğu.
hörgüç	Devenin sırtındaki tümsek.
horluk	Hakaret, zillet.
hormon	yun. Salgı bezlerinden çıkıp kana katılan maddelerin genel adı.
hornito	İsp. Küçük fırın. * Jeo: Genellikle patlamalar neticesinde meydana gelen, lâv fışkırmalarının volkan selleri yüzeyinde meydana getirdiği kabarcık.
horos	Tar:  Eskiden İstanbul'da ekmekçi, francalacı ve uncu değirmenlerinde mevcut üst ve alt taşlarının bulunduğu ve etrafından hayvanın döndüğü yere, esnaf arasında verilen addır.
horst	Alm. Jeo: Bir çukur veya hendeğin, tersine, faylar arasında yükselmiş kesimi.
hortlak	Bazıların hakikatsız ve batıl inanışına göre mezarda dirilip geceleri çıkarak dolaştığı tevehhüm edilen ölü. Cadı, vampir.
hoş	f. İyi, güzel. * Tatlı. * Tuhaf, garip.
hoş-alef	f. Çok fazla yiyen hayvan. * Mc: Helâl haram demeden her şeyi yiyen kimse.
hoşa	f. Ne güzel, ne iyi, ne hoş.
hoşab	f. Suyu, havası iyi olan yer. Parlak, berrak. Elmas, inci gibi şeylerin parlaklığı. * Hoşaf.
hoşâmed	f. Hoş geldi.
hoşâmed gû	f. Hoş geldin, diye söyleyen.
hoşâmedî	Hoş geldin demek, hoş geldine gitmek.
hoşane	f. Güzel, iyi, lâtif.
hoşavaz	f. Sesi güzel olan. Güzel sesli.
hoşayende	(C.: Hoşâyendegân) f. Hoşa giden, hoşlanılan, beğenilen.
hoşbeş	Selâmsabah, hatır sorma, birbirine rastlayan iki ahbab arasında söylenilen ilk sözler.
hoşbu	f. Güzel kokulu, hoş kokan.
hoşbude	f. İyi oldu, iyi olurdu.
hoşbuyî	f. İyi kokulu olmak, güzel kokmak.
hoşdil	f. Memnun, neşeli. Gönlü hoş.
hoşeda	f. Hareket ve davranışı hoş ve güzel olan.
hoşelhan	f. Güzel ve hoş makale okuyan.
hoşendam	f. Boyu bosu güzel ve düzgün olan.
hoşgû	f. Hoş konuşan, tatlı dilli. Konuşmaları kırıcı olmayan.
hoşgüvar	f. Hazmı kolay, tatlı, hoş, sindirici.
hoşgüzeşte	f. Hoş geçmiş tatlı zaman.
hoşhal	f. Hali vakti iyi, bahtiyar, mes'ud.
hoşhan	f. Okuyuşu güzel
hoşhiram	f. Güzel yürüyüşlü, güzel gidişli.
hoşkadem	f. Uğurlu ayağı olan, ayağı uğurlu.
hoşkalem	f. Kâtip. İyi yazı yazan. * Hilekâr, hileci.
hoşkâm	f. Memnun, rahat, arzu ve isteklerine ulaşmış.
hoşmanzar	f. Manzarası güzel. Güzel görünen. * Mc: Güzel yüzlü. Siması güzel olan.
hoşmeniş	f. Huyu, tabiatı iyi. Güzel huyları olan.
hoşmeşreb	f. Sevimli, güzel huylu.
hoşneva	f. Sesi güzel olan. Güzel sesli.
hoşnigâh	f. Güzel bakışlı.
hoşnihad	f. İyi yaradılışlı, güzel huylu.
hoşnişin	(C.: Hoş-nişinân) f. Göçebe. * Rahat yerleşmiş.
hoşnud	f. Memnun, râzı, gönlü hoş edilmiş.
hoşnudluk	Memnuniyet, râzılık.
hoşnüma	f. Güzel görünen.
hospodar	Osmanlı İmparatorluğunca XV. yy.dan 1866-1881'e kadar Boğdan ve Eflak'ı yönetmekle vazifelendirilen Romen prenslerinin ünvanı.
hoşreftar	f. Gidişi, yürüyüşü güzel. Güzel gidişli.
hoşru(y)	f. Tatlı yüzlü, sevimli.
hoşsohbet	f. Konuşması tatlı, sohbeti güzel.
hoşter	f. Daha lâtif, daha hoş.
hostes	ing. Umumi taşıtlarda, daha ziyade uçaklarda yolcuları ağırlayan kız veya kadın.
hotoz	Eski zamanda kadınların başlarına giydikleri süslü serpuş. * Hayvan, kuş ve tavuk tepesi. * Yapıların ve eşyaların üzerine konulan tepelik.
hov	Av kuşuyla yapılan av. * Av kuşunu, yanına celbetmeye mahsus bir kelime-i beynelmileldir.
hovarda	Sefih, çapkın. Malını mülkünü zevk u safa yolunda harcayan, sefâhette sarfeden.
höyük	Kazıldığında içinden eski eserler çıkan alçakça toprak tepe.
hu	O' mânasına zamir olup, Kur'an-ı Kerim'de, bir Allah'tan başka ilâh olmadığını ifade eden ve kelime-i tevhid olan bu lâfzında şeklinde 26 defa zikredilmiştir. Müstakil More…
hub	f. Hoş, güzel, iyi. ◊ (Hâbb) Günah.
hub-avaz	f. Güzel sesli, sesi güzel olan.
huba'sen	(C.: Huba'senât) Yoğun ve katı nesne.
hubab	Muhabbet. * Mahbub, sevgili olan. * Su üzerinde olan kabarcık ki, habab-ül mâ' derler.
hubahib	Yıldız böceği. * Bahil bir kimsenin adı.
hubak	(C.: Hubek) Suya ve kuma rüzgârın etkisiyle yol yol görünen yerler.
huban	f. Güzeller, iyiler.
hubanname	Edb: Güzel ve yakışıklı gençler hakkında yazılan kitap. (Güzel kadınlar hakkında yazılanlara ise 'zenanname' denilir.)
hubar	Taşlı, yumuşak yer.
hubara	(C.: Hubârât) Toy kuşu.
hubas	Değirmen unluğu.
hubase	Selin derede kazıp yıktığı yerler. ◊ Ganimet malı.
hübaşe	(C.: Hübâşât) Kesbetmek, kazanmak, çalışmak.
hubat	Cinnete benzer bir sefahet.
hubb	(Hibâb - Hibb - Mehabbet) Sevgi, muhabbet, bağlılık, dostluk. Bir şeyi birisine sevdirmek. * Hulus, lüzum ve sübut. * Muhafaza ve imsâk. ◊ Hilekâr, dolandırıcı, aldatıcı, More…
hubban	Habbeler, tâneler, tohumlar. (Hibeb de aynı meâldedir).
hubbazî	Ebegümeci.
hubbe	Dostluk.
hubeb	(Habbe. C.) Buğday, mısır, arpa gibi ufak ve yuvarlak nebatatın taneleri.
hübel	Cahiliyet devrinde Kureyşlilerin en büyük putu.
hubesa	(Habis. C.) Habisler, pis şeyler. * Abdestsiz, gusülsüz gezen pis kâfirler.
hubeyb	(Hubeybe) (C.: Hubeybât) Küçük tane, ufak tane, tanecik.
hubeybat	(Hubeybe. C.) Küçük tanecikler.
hubî	f. Güzellik.
hubla	Gebe, hâmile.
huble	Boyuna takılan süs eşyası.
hubne	Koltuk altına koyup getirilen şey. * Kaftan eteği. * Don.
hubr	Bilme, ilim. * Sınamak, tecrübe.
hubre	Etten ve balıktan aldıkları hisse.
hubru(y)	(C.: Hubruyân) Yüzü güzel olan. Güzel yüz.
hubs	Kötülük, fenalık, yaramazlık. ◊ Vakfolan nesne.
hubş	Sesi güzel olan bir kuş.
hubse	Tutuk mânâsına bir isim.
hubter	(Hub-terin) f. En güzel, pek güzel.
hubu'	Çocuğun ağlamaktan dolayı sesinin kesilmesi.
hübu'	(C.: Hebât) Doğum vaktinin sonunda doğmuş deve yavrusu. * Devenin boynunu uzatarak yürümesi. ◊ Uyumak. * Eşek gibi yürümek. * Boynunu uzatmak.
hubub	(Hubüb) (Habâb. C.) Su üzerinde kabarcıklar. ◊ Tohumlar, tâneler.
hübub	Esme. Üfürme. Rüzgârın hafif hafif esmesi.
hububât	Habbeler, tâneli nebatlar, taneler.
hubük	(Habîke ve Hibak. C.) Habîkeler ve hibaklar. (Bak: Habîke)
hübük	(Habike. C.) Samanyolları. * Çizgiler.
hubul	(Habl. C.) Urganlar, ipler, halatlar. ◊ El ve ayak kesmek.
hubur	Sevinç, sürur, gönül ferahlığı. Şadüman olmak. * Âlimler. ◊ Haberler. Havadisler.
hübur	Çukur. * Büyük tas.
hubüs	Necaset, çirkinlik.
hubut	Bâtıl olmak. Beyhude, işe yaramaz olmak. ◊ Aşağıya inme, düşme.
hübut	Aşağı inme. İnmek. (Suudun zıddı) * Uyuşma, anlaşma.
hübüvv	Ateşin sönmesi.
hubz	Ekmek.
hubze	Ekmek parçası. Bir parça ekmek. * Kül pidesi.
huc	f. Horoz ibiği. * Kuş tacı, ibik. * Koç. * Horoz ibiği adlı bir çiçek.
hüccab	(Hâcib. C.) Perdeciler. * Kapıcılar.
hüccet	Senet. Vesika. Delil. Bir iddiânın doğruluğunu isbat için gösterilen resmi vesika. * Şâhid.
hüccet-i katia	f. Kat'i delil. Bir şeyin doğruluğunu şeksiz, şüphesiz isbata vesile olan.
hücciyet	İhticaca salih olma. Delil sayılabilme, sağlam delil kabul edilir olma.
hücec	(Hüccet. C.) Deliller, senedler, vesikalar.
hucee	Çok nikâh ve çok cima eden erkek. * Şişman ve ağır kimse.
hücerat	(Hücürat-Hücrât) Hücreler. Hüceyreler. Gözler, odacıklar.
huceste	f. Saâdetli, mutlu. Hayırlı, uğurlu, meymenetli.
hüceste	f. Uğurlu, mübârek, mes'ud.
huceste-hisal	f. Güzel huylu, tabiatı uğurlu.
hüceyrat	Hüceyreler. Hücrecikler. Küçük odacıklar.
hüceyre	Hücrecik. Canlı varlıkların veya nebâtatın vücudunu teşkil eden küçük küçük odacık halinde ve içi vücuda lüzumlu madde ile dolu hücrecik. En küçük canlı parça. * Küçük delik ve oyuk.
hucne	Kuşak.
hücnet	Kusur, noksan, ayıp. * Bayağılık, karışıklık, soysuzluk. * Sözdeki ayıp.
hücr	(C.: Hevacir) Fuhş, hezeyan, kötü sözler. ◊ Kucak, âğuş.
hücrat	(Hücre. C.) Hücreler, gözler, odacıklar.
hucre	(Bak: Hücre)
hücre	Oda. Odacık. * Hüceyre. En küçük canlı varlık. Canlı varlıkların en küçük yapısı. ◊ (C.: Hucer-Hucerât) Deve ağılı. * Duvar çevrilmiş yer. ◊ Medine-i Münevvere'nin More…
hücrevî	Hücre gibi, hücre ile alâkalı, hücreye dâir.
hücu	Zemmetmek, çekiştirmek, kötülemek.
hücu'	Az uyku. Gece uykusu.
hucub	(Hicab. C.) Perdeler, hicablar, hâiller.
hücüb	(Hicâb. C.) Perdeler, hicablar.
hücud	Uykusuz kalma. Geceleyin az uyuma.
hücul	(Hecl. C.) Uçurumlar, çukurlar, derinlikler, yaralar.
hücum	Saldırma. Hamle ile ileri atılmak. * Sert sözle birine çatmak, karşı çıkmak.
hucurat	(Hücre. C.) Hücreler, odacıklar.
hücürat	(Hücre. C.) Hücreler, odacıklar, gözler.
hucurat suresi	Kur'an-ı Kerim'de 49. suredir. Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
hucze	(C.: Hucez) Kuşak yeri. * Ateşli odun parçası.
hud	(Hâid. C.) Büyüklük. * Çok hürmet. * Bir Peygamber ismi. Rıfk, sükun ve vakar ile muttasıf olduğu için bu Peygambere Hud ismi verilmiştir. (A.S.) Yahudilere de bu isim söylenilmiştir. Nuh More…
hud suresi	Kur'an-ı Kerim'de 11. sure olup Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
hüd'	Sâkin olmak.
hud'a	Hile, oyun. Aldatma. Düzen. Mekir. * Bir kere aldanmak. * Herkese aldanan. Safdil.
hud'akâr	f. Oyuncu, düzenbaz, hilekâr.
hud'akârî	f. Düzenbazlık, hilekârlık, oyunculuk.
huda	f. Rabb. Sâhib. Cenab-ı Hak. Hâlık.
hüda	Doğru yol göstermek. * Doğruluk. Hidâyet. * Kur'ân-ı Kerimin bir ismi.
hudabin	Hakkı ve hakikatı gören. Cenâb-ı Hakk'ı tanıyan.
hudadad	f. Allah vergisi. Mevhibe-i İlâhî.
hüdafet	Semizlik, besililik, etlilik.
hudahan	f. Şehâdet parmağı.
hüdam	Deniz tutması.
hudanegerde	f. Allah göstermesin.
hudaperest	Allah'a ibadet eden. Dindar.
hudapesend	f. Allah'ın beğeneceği şey.
hudara	Karanlık gece. * Siyah bulut. ◊ f. Allah için, Allah aşkına.
hudare	Deniz.
hudaret	Yeşillik. Sebze.
hudarî	Arı kuşu.
hudari'	Bahil kimse.
hudariyye	Tavşancıl kuşu. * Karanlık gece.
hudaşinas	f. Allah'ı tanıyan, Allah'a iman eden.
hüdat	(Hâdi. C.) Hidâyet edenler.
hudavend	f. Allah, Hâlık, Rabb. * Sâhib, malik, efendi. * Hükümdar, hâkim.
hudavendî	f. Hudavendilik, sâhiplik, hükümdarlık.
hudavendigâr	f. Hükümdar, âmir, efendi, sahib. * Osmanlı padişahlarından 1. Murad Han Gazi'nin (1362 - 1389) lâkabıdır ve bu sebeple, şehzadeliğinde valilik yaptığı Bursa vilâyetine de Cumhuriyete More…
hudaver	Sahip, mâlik. * Bey, hâkim, efendi.
huday	f. Allah, Rabb.
hudaygân	f. Büyük hükümdar, yüce sultan, ulu pâdişah.
hudayî	f. Hudâlık, uluhiyyet. Allah'lık. * Allah'a mensub.
hudayinabit	Ekilmeden biten ot veya ağaç. * Hiç bir talim ve terbiye görmemiş adam.
hüdb	(C.: Ehdâb) Kirpik. * Mendil. * Testere çevresinde olan saçak.
hüdbe	(C.: Hüdeb) Hamle yapmak.
hüdbüd	Sütün koyu ve yoğurt olması.
hüddab	Ensiz, ince, uzun yaprak.
huddam	Hizmette bulunanlar. Hizmetçiler. * Cin taifesinden olan hizmetçi.
hudde	Çukur.
hudena	(Hadîn. C.) Sâdık dostlar, vefakâr arkadaşlar.
huder	Kökü derin olan ot.
hüdhüd	Bir kuş ismi. Çavuş Kuşu veya ibibik denilir.
hudir	Yumuşak taze ot.
hudiy	Dağ eteğinde olan taş.
hüdlul	Kurt. (Canavar)
hudm	Her nesnenin kökü.
hudme	Çabuk kaynayan çömlek.
hüdn	Barış, sulh, musalaha.
hudr	Sıçramak. Seğirtmek. ◊ Yeşillik.
hudra	(Bak: Hadrâ)
hudre	Göz kapağının içinde çıkan çıban.
hudret	Yeşillik. * Yeşil renklilik.
hudrî	Kara eşek.
hudu'	Eğilip tevâzu etmek. ◊ Alçaklık etmek.
hüdu'	Kamburluk.
hüdüb	(C.: Ehdâb) Sarık. * Kirpik, müjgân. * Havlu, el silmeye mahsus pamuklu bez. * Minder kenarında olan püskül.
hudud	(Hadd. C.) Yanaklar. * Cemâatler. * Yeri kazmalar. Yeri yarık etmeler. * Çiçek yaprakları. ◊ (Hadd. C.) Sınırlar, hudutlar. * Uçlar. Bucaklar. * Şeriatın cezâ hükümlerinin More…
hüdüd	Çok yaşlı ihtiyar. İhtiyar ve zayıf olmak. * Bir binayı gürültüyle yıkıp göçürmek. (Bak: Tehdid)
hududname	f. Memleket sınırını belirleyen vesika. Harp veya diğer bir ihtilaf sonunda iki taraf murahhaslarınca yerinde tetkik edilerek tanzim olunan harita ve rapor. * Memleket dahilindeki bir More…
hudumme	Kolları kalın olan. * Büyük emir.
hudur	Aşağı indirmek. * Bir yeri şişmek. ◊ Hazırlık.
hudus	Yeniden meydana gelme. Sonradan peyda olma. Yok iken vücuda gelme.
huduş	Kaşımaktan ve tırmalamaktan dolayı olan yara.
hufal	Çok.
hufale	Arpa, buğday ve pirinç kabuğundan saçılan. * Her kabuklunun arınıp pâk olanı. * Her nesnenin kemi ve yaramazı. * Yağ tortusu. * Şıra sıkıntısı ve kepeği.
hufare	Ahd. * Ücret. * Hayâ şiddeti.
hufas	Isırdığı yer acımayıp zarar vermeyen yılan.
hüfat	Nazar etmek, bakmak.
hufdud	Bir kuş ismi.
huff	Abdest alınırken üzerine meshedilebilen mest vs. gibi ayakkabı. * Deve tabanı isimli bir nebat.
huffaş	Yarasa. Gece kuşu.
huffaz	(Hâfız. C.) Hâfızlar.
hüffel	Memesi süt ile dolu olan koyun.
hufne	(C.: Hufün) Çukur.
hufre	Kazılmış çukur. Oyuk. ◊ Ahd, söz.
hufreteyn	İki çukur. İki delik.
hufte	(C.: Huftegân) Yatmış, uyumuş.
hufte-gân	(Hufte. C.) f. Yatmış olanlar, yatıp uyumuş olan kişiler.
hufte-gî	f. Yatıp uyuma.
hufuf	Maişet şiddeti, geçim zorluğu. * Darlık.
hufuk	Dolanmak.
hufut	Sâkin olmak. Ateşin sönmesi. * Sesin kesilmesi.
hufve	Yalın ayak olmak.
hufye	Saklanma, gizlenme. * Etrafı herhangi bir şeyle ihata edilen şey.
huh	(C.: Huvhât) Şeftali. * Duvardaki ışık girecek delik.
huk	f. Domuz, hınzır.
huk-ban	f. Domuz çobanı.
hükâ'	Öksürük.
hükake	Kazılan şeyin kazıntısı, talaşı veya yongası.
hukb	(C.: Ahkâb) Seksen yıl.
hükea	Ahmak kimse.
hükemâ	(Hakîm. C.) Âlimler. Çok bilgili kimseler.
hukerde	f. Terlemiş.
hukeşan	f. Tar: Hacı Bektaş şeyhinin Yeniçeri Ocağı nezdindeki vekiline mahsus doksandokuzuncu ortaya 1591 senesinde tâyin olunan Bektaşi müritleri hakkında kullanılır bir tâbirdi. Yeniçeri More…
hukk	(C.: Hukuk-Hıkâk) Hokka.
hukka	(C.: Hukuk) Küçük kutu. Hokka.
hükkâm	(Hâkim. C.) Hâkimler.
hükl	Karınca gibi sesi işitilmeyen hayvan.
hükle	Dil tutukluğu, kekemelik.
hükm	(Hüküm) Karar. Emir. Kuvvet. Hâkimlik. Amirlik. * İrade. Kumanda. Nüfuz. * Kadılık etmek. * Tesir. Cari olmak. * Makam. * Bir dâvanın veya bir meselenin tedkik edilmesinden sonra varılan More…
hükmberdar	f. Hükme muti olan, itaat eden, boyun eğen.
hükmen	Hüküm yoluyla, hükmünde ve değerinde olarak.
hükmî	Hükme dair. Hükme âit ve müteallik. Bir karara dayanan, itibâri olan.
hükmî şahis	Şahıs gibi muamele gören cemiyet, şirket gibi birlik teşkil eden müessese.
hükmkeş	Emre itaat eden, hükme boyun eğen.
hukne	Tıb: Şırınga. * Şırınga edilen ilâç.
hükre	Cem'olmak, toplanmak, birikmek. * Yiyecek maddelerini, pahalanacak diye saklamak. * Azlığından bir yerde toplanan su.
hüku'	Sâkin olmak.
hukuk	'(Hakk. C.) Haklar. * İnsanın cemiyet hayatında riâyet etmesi lâzım gelen kaideler, esaslar, yâni; şer'i ve adli hükümler. Haklıyı haksızdan ayıran kaideler. * Şeriat kitablarında More…
hukukçu	Hukuk mütehassısı. Hukuku meslek edinen kimse. Avukat, müdde-i umumi 'savcı' ve hâkim.
hukukî	(Hukukiyye) Hukuka ait, hukuk işleriyle alâkalı.
hukukiyyat	Hukuk bilgisi.
hukukperver	f. Geçmişi unutmayan, haklara hürmetkâr kimse. Vefalı ve sâdık dost.
hukukşinas	Hukukçu, hukuk ilmini bilen. * Vefâlı kimse. Sâdık dost.
hükûmat	(Hükûmet. C.) Hükûmetler.
hükümdar	f. Padişah, hüküm sâhibi. En yüksek reis. İmparator.
hükümdaran	(Hükümdâr. C.) Hükümdarlar, Padişahlar.
hükümdarane	Hükümdar gibi, hükümdara yakışır bir surette.
hükümdarî	f. Hükümdarlık, padişahlık, şahlık.
hükûmet	Bir memleketi idare edenler. Vekiller hey'eti. Devlet.
hükûmet konaği	Devlet memurlarının bulunduğu bina. Bunun yerine 'Bab-ı hükûmet, daire-i hükûmet' tabirleri de kullanılırdı.
hükümferma	f. Hükümrân, hüküm süren. Hâkimiyetle idâre eden.
hükümlü	Bir hüküm ve emri bildiren. * Mahkemece hüküm giymiş kimse.
hükümname	f. Bir mahkeme veya hey'etin hüküm ve kararını hâvi vesika. Hükmü ihtiva eden kâğıt.
hükümran	Hâkim, hükümdar. Hüküm ve saltanat süren. Hükümfermâ.
hul	(Hâyil. C.) Bela. Zahmet. * Mukabele etmek, karşılık vermek.
hula'	Büyük emir (iş).
hulabis	İnce ses.
hülâgu	Mil: 1258' de Bağdadı zaptederek halkını kılıçtan geçirmiş, Abbasi Halifesi Musta'sımı ve bütün âile efradını öldürtmüştür. Cengiz Hanın torunu, Tülay Hanın oğludur. Tarihde en çok More…
hulak	Boğaz ağrısı.
hulalet	Samimi dostluk arkadaşlık.
hülam	Sirke ile pişen sığır eti.
hulam (hullân)	Kurban olmayan küçük oğlak.
hülas	Zayıf davar.
hulasa	Bir şeyin, bir bahsin özü. Kısaca esası.
hülasa	(Bak: Hulâsa)
hulasaten	Kısaca, özet olarak, hülâsa olarak, muhtasaran.
hulave	(C.: Halâvi) Kafanın ortası.
hulb	Kuyu dibinde olan balçık. * Ağaç dibinden çıkan budağın yaprağı. * Lif. ◊ Domuz kılı. Kalın kıl. Yele kılı. * Kıldan yapılmış kalem, kıl fırça.
hülb	Kıl fırça, kıl kalem. * Kalın kıl kuyruk, yele kılı.
hulbe	(C.: Huleb) Liften yapılan urgan. ◊ Hububattan olan böy.
hülbe	şiddet.
hulc	Küçük gemi.
huld	Ebedilik. Sonu olmayan. Sonu olmamak.
hulde	Köstebek.
huldzar	f. Cennet.
huleb	'Bozrak bir ot ki, yer üzerine yayılır, sapı olmaz; yaprağını koparsalar sütü akar ve ekseriyâ geyik yer.'
hulefâ	(Halife. C.) Halifeler. (Bak: Halife)
hülefâ	(Halife. C.) Halifeler.
huleke	Kum içinde olan küçük bir hayvan.
hulel	(Hulle. C.) Elbiseler.
huleyfe	Medine ehlinin ihramlandığı yer.
huleyka'	At burnu.
huleyme	(C.: Huleymât) Memecik. * Ciltte, bilhassa dil üzerinde bulunan küçük kabarcıkların beheri.
hulf	Ahdinde durmamak. Ahdini bozmak. Sözde durmamak. * Nakz.
hulfetmek	Sözünde durmamak. HULİYY: (C.: Huliyyât) Altun, gümüş, elmas, zümrüt, vs. gibi süs eşyası. Mücevher.
hülhal	Saf su.
hülhül	(C.: Helâhil) Öldürücü zehir.
hulk	Huy. Ahlâk. Tabiat. Yaratılıştan olan haslet. Seciyye. Cibilliyet. * İnsanın doğuştan veya sonradan kazandığı ruhî ve zihnî hâller.
hülk (hülke)	Yok olmak. Fâsid olmak. * Düşmek.
hulkan	Huy ve tabiatça. Ahlâk cihetiyle.
hulkî	Huy ile, hulk ile alâkalı ve hulka müteallik.
hulkum	İnsan veya hayvan boğazı. Ağızdan mideye giden yol.
hull (hill)	Dost.
hullan	(Halil. C.) Sâdık dostlar, arkadaşlar.
hüllas	İnsana ârız olan gevşeklik.
hulle	Ağır, pahalı. * Belden aşağı ve belden yukarı olan iki parçadan ibâret olan elbise. * Cennet elbisesi. * Fık: Üç defa kocasının boşadığı bir kadının dördüncü defa eski kocasına nikâh More…
hulleb	Yağmursuz bulut.
hullebaf	f. Terzi.
hulledallah	Allah dâim ve bâki etsin.
hullet	(C.: Hulel) İçten, samimi sevgi. Dostluk. Muhabbet. Haslet.
hulliyyat	(Hulliyy. C.) Pırlanta, altun, gümüş gibi süs eşyaları.
hulm	Rüya, hülya. * İhtilâm olmak. Açık saçık rüya. * Akıl. ◊ Geyiğin yataklandığı yer.
hulse	Kapmak. * Karışmak. * Fırsat.
hulta	Ortaklık, şirket.
hulu	Hali olmak.
huluc	Ayrılmak. * Çekilmek. * Yavrusu ayrıldığında sütü az olan deve.
hulüc	Çok yeyici, fazla yiyen.
hulud	Ebedilik. Devam üzere olmak. Bir şey aslî hâleti üzere dâim olmak.
huluk	Huy. Tabiat. Ahlâk.
huluka	(C.: Ahlâk-Halkân) Eski olmak.
hulul	Girme. Dâhil olma. İçine gizlice giriş. * Birinin veya birkaç kimsenin sevgi veya itimadını kazanmak, içlerine onlardan görünüp girmek. * Halletmek. * Vuku' bulmak. Zuhur etmek. * Gelip More…
hulule	Dostluk.
hulüm	'(C.: Ahlâm) Düş, rüyâ. (Rüyâ tâbiri iyilerinde; hülm tâbiri kötülerinde kullanılır.) * İhtilam olmak. * Akıl.'
hulus	Hâlislik. Saflık. * Samimiyet. Hâlis dostluk. İçden davranmak. Her hayırlı işi ve ameli Allah rızâsını niyet ederek yapmak.
hulusi	Samimi, candan. Hâlis ve içi temiz olan.
hulusiyyet	Hâlislik. Samimi dostluk.
huluskâr	f. Bir insana karşı samimi muhabbeti olan. * Dalkavuk. Menfaati için sevgi ve iyi muamele gösteren.
huluskârâne	f. Samimi muhabbet ve sevgi ile. * İkiyüzlülükle, dalkavuklukla.
hulusname	f. Yalnız muhabbet, alâka ve bağlılığı göstermek üzere sunulan mektub.
huluvv	Boş olmak, hâlî oluş. Boşluk. Boşta olmak. * Huk.:Tarafların anlaşarak evlilik hayatlarına son vermeleri. * Huk.:Bir gayr-i menkulün, muayyen bir bedel ile kiralanmış olmasından doğan More…
hulv	Tatlı. * Hoş ve güzel. İyi.
hulvan	Bir kimsenin hizmeti karşılığında, ücretinin haricinde verilen şey. * Kızın mihrinden, kişinin kendisi için aldığı miktar. * Vermek, bahşetmek. * Bir belde ismi.
hulviyyat	Tatlı yemekler. Şekerlemeler. Tatlı şeyler.
hulya	f. Kuruntu. Hayal. Vehim. Olmıyan bir şeyi düşünerek yaşamak. Akıldan geçen ve matmah-ı nazar olan husus.
hülya	(Bak: Hulya)
hum	f. Küp. * Şarap küpü. İçine şarap doldurulan küp.
hüm	Onlar. (Bak: Şahıs zamiri)
hüma	(İki kişiye işaret olan zamir) O ikisi. ◊ Bir çeşit diken.
hümâ	f. Devlet kuşu. * Saadet. Mutluluk.
hümâ kuşu	Devlet kuşu. (Hikâyede: Gölgesi kimin başına düşerse o padişah olurmuş, derler. Hümâyun da buradan gelmiştir. Tayr-ı hümâyun, tâlih kuşu, uğur kuşu gibi isimlerle söylenir.)
humahin	Yüzük yapılan bir cins siyah taş.
humak	Kabarcık gibi bir şeydir ve insana ârız olur.
humaka	Akıl azlığı, ahmaklık.
humakî	(Ahmak. C.) Ahmaklar, salaklar.
humal	Aksaklık.
hümam	Himmetli. Bir işe sıkı sıkıya sarılıp o işi bitiren. Sahi ve civanmerd. * Aslan. * Büyük ve sağlam.
humame	Süprüntü.
humanizm	(Bak: Hümanizm)
hümapaye	f. Çok yüksek dereceli.
hümapervaz	f. Hümâ gibi yükseklerde uçan. * Mc: Yüksek himmetli.
humar	Sarhoşluk veren ve haram olan içkiden sonra gelen baş ağrısı. * Sersemlik. * Bir şeyin acısı burnundan gelmesi.
humar-âlud	f. Süzgün ve baygın göz. * Kendinden geçmiş, şaşkın.
humaris	Sağlam, şiddetli, katı.
humaşe	Diyeti bilinmeyen cinayet.
humasî	Arapçada: Aslî harfleri, yani kök harfleri beş adet olan kelime. * Beşe mensub. * Beşli.
humat	(Hâmî. C.) Himaye edenler, koruyanlar.
hümat	(Bak: Humat)
humayun	(Bak: Hümâyun)
hümayun	f. Padişaha ait. * Mübarek. Kutlu. Uğurlu. Âlî. * Kuvvetli. (Bak: Hümâ kuşu)
hümayunname	f. Padişah tarafından bir hükümdara gönderilen mektub.
humaz	Kırmızı çiçeği olan bir bitki çeşidi. * Kuzu kulağı.
humbara	f. Küçük küp. * Aks: Demir veya tunçtan dökülmüş, içi boş ve yuvarlak olarak yapılan ve içine patlayıcı maddeler doldurularak havan topu veya elle atılan harp aleti. Havan topu ile atılana More…
humbaraci	Ask: Yeniçeri teşkilâtı zamanındaki topçu eri. Bu teşkilâtın mensubları havan toplarıyla humbara attıkları için bu adı almışlardı.
humbarahane	Humbara yapılan beylik fabrika. * Tar: Humbaracılar kışlası.
humçe	f. Küçük küp.
humeka	(Hamik. C.) Ahmak, sersem.
humeme	(C.: Humem) Kömür. * Kara kül. * Her ateşte yanan nesne.
humevî	Tıb: Sıtmaya ait.
hümeyra	Pembecik.
humeyya	şiddet.
hümeze	(Hemz. den) Dürtüştürücü, kırıcı, ısırıcı, sıkıcı. * El ve kaş işâretleri ile ayıplama. * Bir kişinin ardından ayıplarını söyleyen. Gammaz.
hümeze suresi	Kur'an-ı Kerim'in 104. suresi olup Mekkîdir.
humhane	f. Meyhane. * Şarap küplerinin konulduğu yer. * Tas: Âşığın kalbi.
humk	Ahmaklık. Bön olmak. Aklı az olmak.
huml	Kaçmak. * Korkmak.
hümluc	Demirciler körüğü.
humma	Ateşli hastalık. Sıtma.
hümma	(C.: Hümmeyât) Hastalıktan dolayı vücudda meydana gelen harâret. * Nöbetli hastalık. * Sıtma.
hummali	Ateşli, kızgın. * Çok faaliyetli. Hararetli.
hummaz	Kuzu kulağı.
humme	Tamam oldu (meâlinde fiil).
hümme	Kara. * Diş eti kararmak.
hummere	(C.: Hummer) Kaya kuşu denilen başı kızılca serçe gibi bir kuş.
hümmeyat	(Hümmâ. C.) Hastalıktan dolayı vücutta meydana gelen şiddetli hararetler, ateşler. * Sıtmalar. * Nöbetli hastalıklar.
hummisa	(C.: Hummis) Nohut.
hummus	Nohut.
humran	(Ahmer. C.) Kırmızılar.
humre	(C.: Humur) Küçük seccade. * Namaz kılacak yer. * Küçük hasır parçası. * Güzelleşmek için kadınların yüzlerine sürdükleri şey.
humret	Kırmızılık. Kızıllık. Masumane şefkat.
hums	Beş bölükten birisi. Beşte bir.
humsa	Boş böğürlü ve ince karınlı olmak.
humse	Hürmet.
humtane	Kadının kaynanası.
humud	Düşme. Zayıflama. * Sâkin olmak. Soğumak. Ateş sönmiyerek alevi azalmak. * Bayılmak ve kendini kaybetmek. * Ne helâle, ne de harama iştihası olmamak.
hümud	Elbisenin eskimesi. * Ateşin sönmesi. ◊ (Bak: Humud)
humul	Bir kimsenin adı sanı batma, ünü ünvanı kaybolma. ◊ Mahfe taşıyan deve. * (Haml. C.) Yükler.
hümum	Tasalar, kaygılar, kederler, gamlar, gussalar.
hümumet	Pek fazla ihtiyarlık, çok yaşlılık.
humuza	Ekşilik.
humuzat	Ekşi şeyler.
humuzet	Ekşilik. Kekrelik.
humuziyet	Ekşilik. Kekrelik.
humve	şiddet. * Suret.
hun	f. Kan, dem. * Öç, intikam, öldürme. ◊ Hor ve zelil olmak.
hun'a	şekk, şüphe, zan. * Töhmet.
hun-ab(e)	f. Sulu kan, kanlı su, su ile karışık kan. * Mc: Kanlı gözyaşı.
hun-alud(e)	f. Kana bulanmış.
hun-aşam	f. Kan içici, kan içen.
hunabis(e)	Arslan. * Zâlim ve kötü kimse.
hunak	(C.: Havânik) Boğazda olan şiş.
hunan	Kuşların boğazında olan bir hastalık.
hünane	İç yağı.
hunat'e	Kalın, yassı nesne.
hunayis	Çirkin.
hünba'	Ağır ve çirkin kadın.
hunbaha	f. Kan bahası, diyet.
hunbar	f. Kan yağdıran, kan yağdırıcı.
hünbül	Kısa boylu. Kürk.
hunçegân	f. Kendisinden kan akan.
huncur	(C.: Hanâcir) Sütlü deve. ◊ Boğazın başı.
hundure	Göz bebeği.
hunefa	(Hanîf. C.) Allahın birliğine inananlar. (Bak: Hanîf.)
hunefşan	f. Kan saçan, kan serpen.
hüner	f. Mârifet. Bilgililik. Ustalık, mahâret.
hünermend	f. Hüner sahibi, hünerli, marifetli.
hünermendî	f. Hünerlilik, mârifetlilik.
hünerpişe	f. Mahâretli, mârifetli, hünerli.
hünerver	f. Çok ustalıklı. Becerikli. Usta. Mahâret sahibi.
hünerverân	(Hünerver. C.) Mârifetli, hünerli kimseler.
hüneyhe	Saat. * Kıyâmet.
huneyn	Mekke-i Mükerremeye üç mil mesafede ve Mekke ile Taif arasında bir vâdinin adı.
hunfeşan	f. Kan saçan, kan serpen.
hunhah	f. İntikam alıcı, öç alıcı, kan isteyen.
hunhar	f. Kan içici. Zâlim. Kan akıtan. Öldüren, öldürücü.
hunharane	f. Kan içercesine. Çok zâlimce. Öldürerek.
huni	'yun. Dar ağızlı kaplara sıvı dökmeye yarayan; ve yukarı kısmı genişçe, aşağı kısmı dar olan âlet.'
hunî	f. Kanlı, kan dökmeye meyilli.
hunîn	f. Kana bulanmış, kanlı.
hunkâr	f. (Bak: Hünkâr)
hünkâr	f. Hükümdar. Padişah. Sultan.
hünkâr mahfili	Eskiden camilerde padişahlar için yapılmış olan yerler. Bu mahfiller camilerin zemininden yüksek olarak yapılır ve caminin iç kısmını görmek için kafes konulurdu. Bunun haricinde kafesin More…
hunke	Tecrübe etmek, denemek, sınamak.
hunnak	Tıb: Boğaz hastalıkları.
hunne	Sözü burun içinden söylemek.
hunpaş	f. Kan döken, kan saçan.
hunrîz	f. Kan dökücü, kan döken, kan akıtan.
hunsa	Hem erkek, hem de dişi olan. * Erkeklik ve dişilik alâmetlerini birlikte taşıyan bitki.
hünsa	Erkek veya kadın olduğu belirsiz olan. * Aynı çiçekte dişi veya erkeklik uzvunun bulunması.
hünsaiyyet	Aynı kimsede ve aynı zamanda hem erkeklik hem dişilik.
huntuf	Sakalını yolan.
hunu'	Horluk, zelillik, alçaklık.
hünu'	Sindirip hazmetmek.
hünud	Hindliler.
hunük	f. Ne güzel! Ne hoş! Ne mutlu!
hunus	Rücu etmek, vazgeçmek, geri dönmek. * Örtülü olmak. * Tehir etmek, sonraya bırakmak.
hunut	Mumyalama. * Bir ölünün uzun zaman çürüyüp kokmaması için kullanılan eczalar.
hunuz	Kokup fenâ olmak.
hunyâ	f. Şarkı söyleme.
hunyâger	f. Şarkı söyleyen, şarkıcı.
hunzub	Şişman gövdeli, boş konuşan kadın.
hunzüb	(C.: Hanâzıb) Erkek çekirge.
hunzüba'	Kuru. * Yellengen böceği.
hunzul	Uzun boynuz. * Uzun zeker.
hunzuvane	Kin tutmak. * Büyüklenmek, kibirlenmek.
hur	'(Ahver. C.) Ahu gözlüler. Gözleri iri ve siyah kısmı pek siyah; beyaz kısmı pek beyaz olan kızlar. * Cennet kızları, huriler.' ◊ f. Güneş. * Yiyecek şey. ◊ f. More…
hur'	(C.: Hurü') Kuş tersi, necis.
hür'	Fâsid kelâm, çirkin söz.
hura'	Devenin delirmesi.
hurac	Tıb: Bedenin çeşitli yerlerinde çıkan çıbanlar.
hurace	Çıban. * İrinlenme.
hurafat	(Hurafe. C.) Aslı esası olmayan, bâtıl rivayetler. Bâtıl inanışlar. Hurafeler.
hurafe	Uydurma, bâtıl inanış. Masal. Efsane. Yalan hikâye.
hurafe-varî	f. Hurafeye benzer. Hurafe gibi uydurulmuş.
hurak(a)	Kav dedikleri nesne. * Tuzluk.
huran	(Hur. C.) f. İri gözlü. * Cennet kızları.
hürar	Devede olan bir zahmet.
huraşe	Ufak parça, küçük şey.
hurbe	(C.: Hureb) Kalça kemiğinin deliği. * Her yuvarlak delik.
hurc	Meşinden veya çadır bezi gibi şeylerden yapılmış büyük heybe ve sandık. ◊ Uzun dişi deve.
hurcül	Uzun.
hurd	f. Küçük. Ufak. İnce. * Kırık. * Ehemmiyetsiz, önemsiz. ◊ (Hurdenî) f. Yiyecek, azık.
hurd u hâb	Yiyecek ve uyku.
hurd ü mürd	f. Parça parça. Ufak tefek kimse.
hurda	(Bak: Hurde)
hurde	f. Bir şeyin küçüğü, ufağı. * Ufak şey, ufak parça. Ufak ve kırıntıdan ibaret olan. * Pek ince ve küçük. ◊ f. Yenilmiş.
hurde tezyinat	Tezhibde küçük süsleme motiflerine verilen genel isim.
hurde-hâş	f. Param parça, kırık dökük.
hurdebîn	(Hurde-bîn) Mikroskop. Çok küçük, ufak şeyleri, mikropları gösteren âlet.
hurdedan	f. Nükteleri ve incelikleri anlayan, bilen.
hurdedanî	f. Nükte ve inceliği anlıyan, dikkatli kimse.
hurdefuruş	f. Ufak tefek şeyler satan kimse.
hurdegir	f. Sözün içinde tenkid edilecek noksan arayan.
hurdengâh	f. Yemek odası.
hurdenî	f. Yiyecek şey.
hurdeşinas	f. Dikkatli. İncelikleri ve nükteleri anlayan.
hurdevat	f. Kırık dökük, eski püskü şeyler, öteberi. Hırdavat.
hurdsal	f. Genç. Yaşı küçük.
hürer	(Hirre. C.) Dişi kediler.
hüreyre	Kedi yavrusu.
hurf	Üzerlik tohumu.
hurfe	Bir yere toplanmış yemiş. * Baklet-ül hamkâ otu. ◊ Mahrumiyet, mahrumluk. Bedbaht oluş.
huri	(Ahver ve Havrâ kelimelerinin C.) Ahu gözlüler. Gözlerinin akı karasından çok olan, pek güzel ve güzellikleri tarif ve tavsif edilemeyecek derecede güzel olan Cennet kızları.
hüri'	Bit.
huriye	Huri gibi.
hurk	Akılsız, bilmezlik. * Dehşet, şiddet.
hurka	Yanmak. * Hararet. * Yanık çıban.
hurkat	Yangın. Yanma. Yanıklık. * Bir nevi çıban. ◊ Cehalet, câhillik, akılsızlık, bilmezlik.
hurkuf	Zayıf davar.
hurkus	Pire gibi bir böcek (Az olarak kanatlanır uçar).
hurlika	f. Çok güzel, huri yüzlü.
hurma	f. Bir sıcak iklim meyvesi. * Hurma şeklinde yapılan hamur tatlısı.
hürman	Akıl.
hurmat	(Huremât - Hurumât) Haramlar. Dinin, yapılmasını menettiği şeyler. İşlenmesi günah olan işler.
hurmet	(Bak: Hürmet)
hürmet	Riâyet. İhtiram. * Haysiyet. Şeref. * Haram olma. Haramlık. * Irz, nâmus gibi başkasına helâl olmayan husus.
hürmeten	'Hürmet olsun diye; hürmet, saygı ve ikram maksadıyla.'
hürmetkâr	f. Hürmet eden, saygılı.
hürmüz	(Hürmüzd) Eski İran takviminde, güneş yılının ilk günü. * Zerdüştlerin bâtıl bir inanışları olan hayır tanrısı. * Jüpiter (Müşteri) yıldızı.
hürnu'	Küçük canavar.
hurnub	Keçiboynuzu dedikleri yemiş.
hurpeyker	f. Huri yüzlü.
hürr	Kimsenin baskısı, zorlaması olmadan meşru' dairede istediği gibi yaşayabilen. * Esir veya köle olmayan. Serbest. ◊ Arslan.
hurras	(Hâris. C.) Muhafızlar, bekçiler, nöbetçiler.
hurre	(C.: Harâyir) İyi. * Câriye olmayan kadın.
hürre	Esir veya câriye olmayan hür kadın.
hurrem	f. Sevinçli. Mesrur. Şen. Ferahlık veren. Taze ve hoş. Güler yüzlü.
hurremgâh	f. Kalbi ferahlandıran yer.
hurremî	f. Mesruriyet, sevinç, sürurlu ve sevinçli olma.
hürriyet	Serbestlik, hür oluş. * Adalet kanununda ve te'dibte, başka hiç kimse, kimseye taarruz ve tahakküm etmemesi ve herkesin hukukunun meşru' olarak korunması, herkesin meşru' More…
hurs (hirs)	(C.: Hursân) Altından ve gümüşten olan halka. * Kulağa taktıkları küçük halka.
hurs(a)	Hurma budağı. * Şey.
hurs(e)	Çocuk doğuşunda yapılan yemek.
hursend	f. Kısmetine râzı olan, kanaatkâr, tokgözlü.
hursendane	f. Kanaatkârâne, tokgözlülükle.
hursendî	f. Tokgözlülük, kanaat edicilik. Göz tokluğu.
hursî	Ev eşyası. * Her nesnenin fenâsı.
hurşîd	f. Güneş. Afitab. Hur. Mihr. şems.
hursîs	Metâ, mal. Kumaş.
hurşun	(C.: Harâşın) Ufacık bıtırak. (Davarların tüyüne yapışır.)
hurt	(C.: Hurut-Ahrât) Balta. İğne deliği, balta deliği, kulak deliği.
hurtum	(C.: Harâtim) Burun. * şarap.
huru'	Tanelerinden hintyağı çıkartılan ağaç. * Sütleğen otu. * Yumuşak ot.
hurub	(Harb. C.) Harpler, savaşlar, muharebeler. ◊ Keçiboynuzu adı verilen yemiş.
huruc	Çıkma. Dışarı çıkma, çıkış. * Ayaklanma, isyan etmek.
huruc alessultan	Meşru hükümete karşı kıyam ve isyan etme.
huruf	(Harf. C.) Harfler. İsim ve fiil olmayan kelimeler. (Bak: Harf)
hurufat	(Harf. C.) Harfler. Matbaada kullanılan dökme harfler.
hurufiye	Fazlullah-ı Hurufi adında birinin kurduğu bâtıl bir meslektir. Harflerden kendilerince manalar çıkarıp, dine aykırı iddiaları olan bir dalâlet fırkasıdır.
hurum	İhram.
hurur	Düşmek, sukut.
hurus	f. Horoz.
huruş	f. Coşma. Gürültü. şamata. Telâş.
huruşan	f. Çağlıyarak, coşarak, * Coşan, çağlayan.
hury	Değirmen deliği.
hurz	Oranlamak, yâni tahminle bir şeyin miktarını söylemek.
hurze	(C.: Hurez) Dikiş.
hus	Dikmek. * Darlık vermek. * İki şeyi bir araya getirmek. ◊ Bir kavim üzerine nâzil olan umur.
huş	f. Akıl, fikir, zekâ, iyi ile kötüyü ayırma hissi. * Ruh, can. * Ölüm, * Zehir. ◊ Vahşi hayvanlar.
huş'a	Alçak küçük tepe.
husa	(Husye. C.) Erkeklik bezleri, hayalar. ◊ Hurma yaprağı.
hüşad	Suyu emmeyen sert arâzi.
husaf	Hasad, hasad mevsimi. * Ekin biçme.
husafe	Düşmanlık, adavet. Gizli kin, hased.
husake	Düşmanlık, adavet. Hased, gizli kin.
husale	Harman yerinde arta kalan tane. ◊ Kırıntı, ufalanmış şey.
husam	Keskin kılıç.
huşam	Kalın burunlu. * Uzun dağ burnu.
hüsam	Keskin kılıç.
husame	Keskinlik.
hüsameddin	Dinin keskin kılıcı.
huşar	Avaz, ses.
husare	Arpa, buğday ve pirinç gibi hububâtın kabuğundan düşen parçalar. * Her kabuklu nesnenin, kabuğundan ayrılıp temizlenmesi. * Şirâ sıkıntısı. * Her nesnenin fenâsı.
huşare	Bir yere giderken bırakılan faydasız şeyler. * Her şeyin kötüsü.
husas	Sür'atle gitmek, seğirtmek, koşmak.
husban	Hesab. * Azab. * Sıkıntı. * Şer. * Koltuk yastığı.
hüsban	Azap. * Yıldırım. * Çekirge. * Saymak.
hüsbane	Küçük ok. * Küçük yastık.
huşdar	f. Akıllı, uslu.
hüşdar	(Bak: Huşdar)
huşe	f. Salkım. * Başak, sümbül.
huşe çîn	f. Başak toplayan. Salkım toplayan.
huşef	Yeşil sinek.
husema'	(Hasım. C.) Muhalifler, karşı taraflar, hasımlar. * Adüvler, düşmanlar.
huşenk	f. İdrak, akıl, iz'an.
hüseyin	Küçük güzel. * Hazret-i Ali Radıyallahü Anhu'nun oğlu, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sevgili torunudur.
hüseyn	(Bak: Hüseyin)
husf	Her bir şeyin içi.
hushus	Mübâlağa ile kandırmak.
huşk	f. Kuru, yâbis. * Kaba, soğuk.
huşk u ter	Kuru ve yaş.
huşkar	İri öğütülmüş un. O undan olan ekmek.
huşkcan	f. Kalın kafalı, câhil kimse.
huşkî	f. Kuruluk, yubuset.
huşkleb	f. Dudağı kurumuş, susamış.
huşkmağz	f. Boşkafalı, câhil.
huşksal	f. Kuraklık ve kıtlık yılı.
huşkser	f. Ahmak, salak.
huslet	Kıldan bükülmüş nesne.
husm	(C.: Ahsam) Çuval ve heybe bucağı.
huşmend	(C: Huşmendân) f. Akıllı, aklı başında.
huşmendân	(Huş-mend. C.) Aklı başında olanlar, akıl sâhipleri.
huşmendâne	f. Akıllıca, aklı başında olarak.
husn	Perhizkârlık, iffet.
hüsn	(Hüsün) Güzellik. İyilik. Eksiksizlik. Cemal ile kemal.
hüsn ü aşk	Güzellik ve muhabbet * şeyh Galib'in manzum hikâyesi.
hüsn ü kubh	Güzellik ve çirkinlik.
hüsn-aver	f. Güzelliği çoğaltan. Güzellik veren.
hüsna	(Ahsen'in müennesidir) İyi zan. En güzel. Amel-i sâlih. Pek güzel. * Cennet. * İyi amel ve haslet. Cenab-ı Hakk'ı görmek ve Ona iman ve ubudiyetle şereflenmek. * Düşman üzerine More…
huşne	Haşinlik.
hüsnî	Güzelliğe dâir. Güzelliğe âit ve müteallik.
hüsniyyat	Güzel olan hususlar.
husr	Zarar. * Ele avuca girmemek. * Dalâlete gitmek. * Noksan. * Sapıtmak. ◊ Tıb: Peklik, kabızlık, inkıbaz. * İdrar tutulması.
hüsr	Ziyan, kayıp, zarar.
husran	Mahrumiyet. Kayıp. Çok büyük ziyan.
hüsran	Ümit edilenin elde edilememesinden duyulan elem. Mahrumiyet acısı. * Zarar, ziyan, kayıp.
husrev	f. Hükümdar, şah.
hüsrev	(Bak: Husrev)
huşrüba	f. Akıl kapan, aklı baştan alan.
huşrübude	f. Aklı kapılmış, aklı başından gitmiş.
huss	Za'feran. * Hurma yaprağı. * Eğrelti otu. ◊ Karışmadık, sâfi olan. * Ayrı bir kavim. ◊ (C.: Husas) Kamıştan yapılmış ev.
huşş	'(C.: Huşuş) Hâcet mevzii; helâ, tuvâlet. * Necâset mahreci.'
huşşa'	(Haşi') Huşu içinde olanlar. Gözleri korku ve saygı ile düşkün bir hâlde olanlar. ◊ Kulak ardındaki yumruca kemik.
hussad	Hased edenler. Kıskananlar.
huşşaf	Yarasa kuşu.
husser	Cübbesi ve zırhı olmayanlar. Çıplak kimseler.
huşu'	Alçak gönüllülük. Hayâ etmek ve mütevazi olmak. Korku ile karışık sevgiden gelen edebli bir hâl. Yüksek ve heybetli bir huzurda duyulan alçak gönüllülük. Sükun ve tezellül.
husuf	Ay tutulması. Perdelenmek. Dünya gölgesinin ay üzerine gelmesi. * Bir şeyin nuru ve ışığı gitmesi.
huşuf	(C.: Huşef) Seri, eli çabuk, hızlı. * Geceleyin yola giden deve.
husul	Peydâ olma. Hasıl olma. Meydana gelmek. Üremek, türemek.
husul-yâfte	f. Husule gelmiş, meydana çıkmış, hâsıl olmuş.
husum	(Hasim. C.) Uğursuzluk. * İdman. Birbiri ardınca devam üzere olmak. * Bir şeyi kökünden kesip dağlayanlar. * Fırtına. ◊ (Hasım. C.) Hasımlar, düşmanlar.
husumet	Düşmanlık. Hasımlık. Kincilik. Zıddiyet. Çekişmek. Dâvacı olmak.
husun	(Hısn. C.) Kaleler. Korunacak sağlam yerler.
huşunet	Kabalık, sertlik, inatçılık.
husur	Yorulmak. * İncinmek.
husure	Yoğunluk, kalınlık. Sütün yoğurt olması.
husus	İş. Mevzu. Yol. Usul. Keyfiyet. Madde. Şey. Bir şeyin sairlerinden ayrıldığını ve temyizini bildiren cihet ve keyfiyet.
hususa	Ayrıca, hususen, başkaca.
hususat	(Husus. C.) Hususlar, bakımlar, işler. Tarzlar, şekiller. Mes'eleler. Maddeler.
hususen	Bilhassa. Ayrıca. Başkaca. Buna mahsus olarak.
hususî	Bir şeye aid olan. Herkese âid olmayan.
hususiyat	Hususi olan şeyler. Hususiyyetler.
hususiyet	Ahbaplık, tanışıklık, yakınlık. * Hususilik.
husve	Kap içinde bir içim su. ◊ Topraklı yer. ◊ Haya, husye.
huşyar	(Bak: Hüşyar)
hüşyar	Uyanık, akıllı, zeki. Ayık. Uslu.
hüşyarane	f. Akıllıcasına.
hüşyarî	f. Hüşyarlık, akıllılık.
husye	Erkeklik bezi. Haya. Erkeğin yumurtalığı.
husyetan	f. Hayalar, çift haya. Erkeklik bezlerinin her ikisi.
hut	Balık. Büyük balık. * Şubat ayı içinde güneşin girdiği ve semanın cenub yarısındaki burcun ismi.
hutab	(Hutbe. C.) Hutbeler.HUTAE - (C.: Hatâit) Kısa boylu kimse.
hutaf	(C.: Hatâtif) Demir çengel. * Makaranın iki tarafında olan eğri demir.
hütaf	Çağırma, seslenme.
hutâm	Kuru cisim kırıntısı. * Yumurta kabuğu. * Çerçöp.
hutame	Cehennemin beşinci tabakası. İnatçı münkirlerin yeri olup, Gayya Kuyusunun bulunduğu kısım. ◊ Sofrada kalan yemek artığı.
hütame	Kesinti, kırpıntı. Parça.
hutat	Dökülmüş ve saçılmış olan şey.
hutbe	İlâhi emir ve nehiyleri cemaate beyan ve ihtar etmek.
hutbehan	f. Hutbe okuyan, hatib.
hutebâ	Hutbe okuyanlar. Hatibler.
hutebâ-i umumî	f. Herkese hitâbeden, umuma ders verenler.
hütke	Perde yırtılıp rezil olmak.
hutm	Her kuşun gagasına, her davarın burnunun ucuna ve ağızının önüne derler.
hütr	Ahmaklık, hamâkat, budalalık.
hutre	Bina için verilen yemek. * Tatmak.
hutruş	Kısa.
hutt	Emir. * Kıssa.
hutta	Darp, vurmak. * Zor iş. * Başın önünde olan saç örgüsü. ◊ Haslet, huy.
huttaf	(C.: Hatâtîf) Kırlangıç kuşu.
hüttak	(Hâtik. C.) Bozanlar. * Yırtanlar.
hutu'	Gitmek.
hütu'	Boyun uzatmak. * Çok nazar etmek, çok bakmak.
hutub	Zorluk, güçlük. * (Hatb. C.) İşler, maslahatlar. Mes'eleler. ◊ Erkek çekirge.
hutuf	(Hatf. C.) Ölümler, vefatlar.
hütul	Sürekli yağmur yağma.
hutun	(Hutunet) Evlenme, tezevvüc, teehhül. * Damatlık, damat olma.
hütun	Sürekli yağmur yağma.
hutur	Akla gelmek. Hatırlamak.
hutur etmek	Hatıra gelmek.
hutut	(Hatt. C.) Yazılar. Çizgiler * Yollar.
hutuvat	(Hutvât-Hutevat) (Hutve. C.) Adımlar. İzler. Yollar. Eserler. * Şeytanın aldatmaları.
hutve	Adım atıldığı zaman iki ayak arasındaki mesafe. * İz. (Bak: Hatve)
huule	Dayılık.
hüv'	Kusmak.
huva	Tembel olmak.
huvaka	Süprüntü.
hüval	Kundura kalıbının yukarı kısmını genişletmek için kullanılan takoz.
hüvam	Hayranlık hâli.
huvar	(C.: Ahvire-Hırân-Hurân) Anasından ayrılmayan deve yavrusu. (Anasından ayrılsa 'fasil' derler.) ◊ Bağırış, çığlık, sayha, avaz.
huvase	(C.: Huvâsât) Karışık cemaat.
hüve	Arabçada: O (mânasına işâret zamiri)
hüve ahsen	O daha güzeldir, en güzeldir.
hüve hakk(un)	O da haktır. O da bir haktır. (Bak: Ehakk)
hüve hasen(ün)	O bir güzeldir, hasendir.
hüve hüvesine	(Türkçe bir tabirdir) Noktası noktasına, hiç değişiklik yapmadan, aynen.
huvela'	Çocuk anasından doğduğunda beraber çıkan ince nâzik deri. (Onda yeşil ve kızıl hatlar olur.)
hüveyda	f. Aşikâr. Zâhir. Belli. Apaçık.
huveyn	Hayvancık. Çok küçük canlı.
hüveyna	Kolaylık, sühulet.
huveynat	Çok küçük hayvancıklar. Mikroplar.
huveysal	(C.: Huveysalat) Tıb: Ciltte peyda olan bir takım kabarcık.
huveyza	İshal, iç sürgünü.
hüvf	Soğuk rüzgâr.
hüviyyet	Asıl. Mâhiyyet. Birisinin kimliği, kim olduğu, kökü, esası ve ne olduğu. * Cenab-ı Hakkın varlık sıfatı. * Hamiyyet ve istikametten, ulüvv-ü cenâbdan ibâret olan sıfât-ı hamide.
huvta	Arpa, buğday gibi hububat için yapılan avlu veya anbar.
huvvan	(Hâin. C.) Hıyanet edenler, hâinler.
huvvara	Ağartılmış yemek.
huvve	Karalık. Siyahlık.
hüvve	(C.: Hevvât) Derinliği genişliğinden çok olan çukur yer.
huy	f. Mizac, tabiat, ahlâk, âdet. * Ter. ◊ Boş ve hâli olmak.
hüyam	Azgınlık.
huyela'	Kibir, ucub.
huygerde	f. Terlemiş. * Adet edinmiş, huy hâline getirmiş, alışmış.
hüyu'	Korkaklık.
huyul	(Hayl. C.) Atlı alaylar. * Atlar. * Kötülerin meydana getirdiği kalabalık.
huyut	(Hayt. C.) İpler. İplikler. Lifler. Teller.
hüyyam	(Hâim. C.) Sevgiden dolayı şaşırmış olanlar.
huz	Tuz ağacı dedikleri nesnedir ve denize yakın yerlerde posası denize düşüp rüzgârla dalga döve döve kehribar olur. ◊ Al. (Ahz: Almak mastarından) Al emri.
huz'	Alçaklık yapmak.
huza'bîl	(C.: Huz'a) Batıl şeyler. Halkı güldürecek boş şeyler, nesneler.
huzafe	Sahtiyan kırpıntısı. * Bez kırpıntıları.
huzahiz	Suyu ve ağacı çok olan yer. * Şişman kimse.
hüzahiz	Bağırgan deve. * Keskin kılıç. * Çok su. * Fitne.
huzaka	Kıymetsiz ve rağbetsiz olan şey.
huzakiyy	Lisanı fasih, konuşması açık olan kimse. * Eşek sıpası.
hüzal	Zayıflık, bitkinlik.
huzale	Saman ufağı.
huzamî	Lavanta çiçeği.
huzane	Kendileri sebebinden gam ve tasa çekilen çoluk çocuk.
huze	Miğfer.
huzem	(Huzme. C.) Demetler, desteler, huzmeler.
huzene	Kulak.
hüzhüz	Hafif ve zarif kimse.
hüzî	Kedi yavrusu.
hüzlul	(C.: Hezâlil) Küçük dağ veya tepe. * Hafif adam.
huzme	Demet. Deste. Bir kucak şey. * Fiz: Bir ışık kaynağından çıkan sütun halindeki şua.
hüzn	(Hüzün) Gamlı olmak. Keder Sıkıntı.
hüzn-alud	f. Kederli. Hüzünlü. Gamlı.
hüzn-amiz	f. Gam, keder ve hüzünle karışık.
hüzn-aver	f. Keder veren. Gam veren. Hüzün verici.
hüzn-efza	f. Keder ve hüzün arttıran.
hüzn-engiz	f. Hüzün veren. Keder verici.
huzne	(C.: Huzen) Sağlam ve sert olan.
huzre	Arka zahmeti.
huzret	Yeşillik. Ter ü tazelik.
huzruf	(C.: Hazârif) Fırıldak. * Değirmen çarkının birisi. * Pervâne.
huzu'	Mahviyet ve tevazu hali, alçak gönüllü olmak. Allah'ın azametini, celal ve cemalini, büyüklüğünü tahattur ve tefekkürden hâsıl olan, insandaki huzur ve huşu' hâli.
huzub(e)	Semiz olmak, besili olmak.
huzuk	Adımları birbirine yakın olan kısa boylu kimse.
huzuka	Ekşilik.
hüzul	Arıklık, bitkinlik, zayıflık.
huzunet	(C.: Huzen) Sağlamlık. Kabalık, sertlik.
huzur	Hazır olmak. Mevcud bulunmak. * Hürmet edilmesi lâzım gelen kimsenin yanında olmak. * İbadet neticesi hâsıl olan rahatlık, gönül ferahlığı.
huzur ü hab	Rahat ve uyku.
huzur ü sükun	Rahatlık ve eminlik.
huzur-aver	f. Huzur ve rahatlık verici, sükunet veren.
hüzüv	Maskaralık.
huzuz	(Hazz. C.) Memnuniyetler. Hazlar. Zevkler. Hoşlanmalar. ◊ (C.: Hızzân) Erkek tavşan. ◊ Acı bir devânın adı.
huzuzât	(Huzuz. C.) İnsanın hoşuna giden şeyler.
huzva	Bir yere toplanıp tepe gibi olan kum yığını.
huzvane	Büyüklenmek, kibirlenmek.
huzve	Parça.
huzya	Ganimet malından vermek.
huzye	(C.: Huzâyât) Küçük ok.
huzzâk	(Hâzık. C.) İşinin ehli olanlar, ustalar, mütehassıslar. Hazâkatli kimseler.
hüzzam	Müzikte bir makam ismidir.
huzzân	(Hâzin. C.) Hazine muhafızları, hazinedarlar.
huzzâr	(Hâzır. C.) Hazır olanlar, hazır bulunanlar, huzurda ve gözönünde olanlar.
hüzzet	Boyun.
hüzzü' (hüzâe)	Maskaralığa almak.
i'ba'	Hazırlık.
i'bad	Kul etmek, köle yapmak.
i'cab	Şaşırtmak. Hayran etmek. Hayrete düşürmek. * Hodpesendlik. Kendini beğenmişlik.
i'caf	Devamlı olarak hastaya bakma. * Zayıflatmak.
i'cal	Acele ettirme, çabuk yaptırma. * Öne geçme.
i'cam	Harflere, yazıya nokta koymak. * İsteğini açıklıkla bildiremeyip, maksadı belirsiz, muğlak söylemek.
i'caz	Âciz bırakmak. Acze düşürmek, şaşırtmak. * Edb: Mu'cize derecesinde düzgün ve icazlı söz söylemek. Benzerini yapmada herkesi acze düşürmek. Güzel söz söylemekte insanların muktedir More…
i'cazkâr	f. Mu'cizeli olmak. Başkalarını acze düşürecek derecede olmak.
i'cazkârane	f. Herkesi yarışmada âciz bırakacak yolda.
i'caznüma	Mu'cize gösterir derecede. Mu'cize derecesinde eser göstermek. Âciz bırakmayı göstermek. ◊ Mu'cize gösterir derecede. Mu'cize derecesinde eser göstermek. More…
i'da'	Düşman etmek. * Sıçratmak. * Geri getirmek. * Muavenet etmek, yardım etmek.
i'dad	Hazırlama. Yetiştirme. Geliştirme.
i'dadiye	Hazırlığa ait. Hazırlığa mahsus. * Orta tahsili veren okullar. Vaktiyle rüşdiyeden sonra gidilip yüksek mekteblere girebilmek için lâzım gelen bilgileri öğreten okul. Sultaniyelerden aşağı More…
i'dal	Güç olmak, zor olmak.
i'dam	Vücudu ortadan kaldırmak. Yok etmek. Öldürmek.
i'fa'	Çoğaltmak. * Terketmek.
i'kad	Düğümlemek. Bağlamak. Bend etmek.
i'kar	Kadının dölyatağını sakatlama.
i'la	(Ulüv. den) Yükseltmek. Bir şeyin yukarısına çıkmak. Yukarı kaldırmak. Şânını yüceltmek. Şöhretini artırmak.
i'laf	(Alef. den) Hayvana yem verme.
i'lak	(Alak. dan) Sülük yapıştırmak. ◊ (Alak. dan) Sülük yapıştırmak.
i'lal	Harf-i illetlerin kolaylık için başka harfe değiştirilmesine denir. ( ) nin ( ) olduğu gibi.
i'lam	Bildirmek. Belli etmek. Anlatmak. * Mahkeme hükmünü bildiren resmi karar yazısı.
i'lamat	(İ'lam. C.) Bir dâvânın mahkemece nasıl bir hükme bağlandığını gösteren resmî vesikalar.
i'lan (ilân)	Belli etmek. Yaymak. Herkese duyurmak. * Gazetelerde veya sokaklarda duvarlara kâğıt yapıştırarak ticari bir iş, bir adres veya başka bir şeyi herkese bildirme. * Açığa vurma, yayma, meydana More…
i'lanat	İlânlar.
i'lanen	İlân ederek, ilân yoluyla.
i'lanname	f. İçinde ilân yazılı olan kâğıt. * Bir hususun herkese ilân edilmesi için hükümetçe hazırlanıp bastırılan resmi kâğıt.
i'lem	(  masdarından emirdir.) 'Bil!' mânasına gelir.
i'ma	Kör etme, âmâ yapma.
i'mad	Direk dikme. ◊ Direk dikme.
i'mak	Derinleştirme. Bir şeyin derinliğine varma.
i'mal	Yapmak. İşlemek. İhdas eylemek. * Kullanmak. * Zabt, idare ve hâkimlik etmek. * Fık: Sözü mühmel bırakmayıp bir mâna ile mukayyed ve yüklü eylemek.
i'malat	Bir memlekette veya bir fabrikada yapılan işler ve eserler.
i'malgâh	f. Fabrika, atölye.
i'mar	Yapmak. Tâmir etmek. Şenlendirmek. Mâmur kılmak. Harabilik ve ıssızlıktan kurtarmak.
i'na	Zahmete uğramak.
i'nac	Hayvanı kıç üstü çökertmek. (Omurga kemiği) ağrıma. ◊ Hayvanı kıç üstü çökertmek. (Omurga kemiği) ağrıma.
i'nad	Dinmeden akma. * Çekişme.
i'naf	Sertlik etme.
i'nan	Büyü ile bağlanma.
i'nat	Zahmete uğratma, meşakkate maruz bırakma. * Edb: Mukayyed kafiye ve mukayyed seci' san'atı.
i'ra	Çıplak bırakma, soyma.
i'rab	Düzgün konuşmak ve hakikatı açıklamak. * Gr: Kelime ve fiillerin sonunda bulunan harf veya harekelerin değişmesi ve bu değişikliği ve sebeblerini öğreten ilim.
i'raz	Yüz çevirmek. Başka tarafa dönmek. İctinab, çekinmek.
i'şa'	Akşam yemeği verme.
i'sar	Fakirlik. * Borçluya karşı takaza etmek, sıkıştırarak alacağını istemek, güçleştirmek. ◊ İkindi zamanında bulunmak. * Kızın gelinlik çağına gelmesi. * Kasırga. ◊ İkindi More…
i'ta	Vermek. Bahşetmek. İhsan etmek.
i'tab	Şikâyeti kendisinden def' ile razı ve hoşnud etmek. Hoşlandırmak. * Hışım etmek. ◊ Öldürme, katletme. Helâk etme.
i'tak	Esir, köle veya cariyeyi serbest bırakma.
i'tibar	(İtibâr) Ehemmiyet vermek. Hürmet, riâyet ve hatır saymak. Kulak asmak. İbret alıp uyanık olmak. Birisini veya sözünü makbul farzetmek. * Taaccüb etmek. * Şeref, haysiyet. * Bir şeyin gerçek More…
i'tibarat	(İ'tibar. C.) İ'tibarlar, şeref ve haysiyetler. * Var sayılan şeyler, faraziyeler.
i'tibaren	...den beri, ... başlıyarak, ... den başlıyarak, ...den (yerinde kullanılır.)
i'tibarî	(İtibarî) Hakiki kıymeti olmayıp kıymeti var kabul edilme. Farazî ve izafî olan. Varlığı, başka şeylere nisbet edilmesi halinde bilinen.
i'tida	Sesini yükseltmek. * Zulmetmek. * Haddinden geçmek.
i'tidad	Yardım isteme. İmdât isteme. * Bir şeyi kol üzerine alma.
i'tidal	Bir şeyde veya halde ifrat veya tefrite düşmemek. Vasat derece olmak. * Yumuşaklık. Uygunluk. * Gündüz ve gecenin birbirine denk, eşit olması. * Miktar ve keyfiyyet hususunda iki hâlet More…
i'tifa'	Bağış dileme, afvedilmesini isteme.
i'tifar	Yere vurma. Kavrayıp yere çarpma. Üzerine atılıp kavrama.
i'tikab	Veresiye vermeme. Bir malı borç olarak satmama. Parasını almadıkça malı teslim etmeme.
i'tikad	İnanmak. İnanç. Sıdk ve doğruluğuna kalben kararlı olmak. Gönülden tasdik ederek inanmak. Dinin temelini meydana getiren şeylere inanmak. (Bak: İltizam)
i'tikadât	(İ'tikad. C.) İnanışlar. Bağlanışlar ve inançlar.
i'tikadî	İtikad ve inançla alâkalı.
i'tikadiyat	İtikada ait mes'eleler.
i'tikâf	Bir şeye devam etmek. * Ist: Bir yere çekilip yalnız ibadetle meşguliyet. Hususan Ramazanın son on gününde, mescidlerde ve buna benzer yerlerde kalıp, ibadet, ilm-i iman ve Kur'an.
i'tikal	Sağmak için koyunun ayaklarını iki bacağı arasına alma. * Devenin dizini büküp bağlama. * Güreş yaparken rakibini sarmaya getirip yıkma. ◊ Zorlaşma, müşkilleşme.
i'tikâl	(Ekl. den) Kemirme, kemirerek yeme. * Dalgaların, deniz kenarlarındaki karaları döğerek aşındırması. * Tıb: Yaranın, vücudu yemesi. Yaranın büyümesi.
i'tikam	Biriktirme, yığma.
i'tikar	Birbirine karışıp sayılamama.
i'tikas	Tersine dönme, akislenme.
i'tila	(Ulüv. den) Yükselmek. Yukarı çıkmak. * Yüksek rütbelere çıkmak.
i'tilaf	Yem yeme.
i'tilafat	(İ'tilaf. C.) Uyuşmalar, anlaşmalar.
i'tilak	Âşık olma, birinin sevgi ve muhabbetine tutulma.
i'tilal	(İllet. den) Hasta olma. * Hastalanma. * Bahane etme. * Her şeyden vazgeçip tek bir şeyle meşgul olma. ◊ (İllet. den) Hasta olma. * Hastalanma. * Bahane etme. * Her şeyden More…
i'tilam	Öğrenme, bilme.
i'tilan	Aşikâr ve meydanda olma. İlân olunma, meydana çıkma. * Doğum esnâsında çocuğun görünmesi.
i'timad	(İtimad) Güvenerek bağlanmak. Emniyet etmek. Bir şeye kalben güvenip dayanmak.
i'timaden	İtimad ederek, dayanarak, güvenerek.
i'timadname	f. İtimad yazısı, itimad bildiren yazı. ◊ f. İtimad yazısı, itimad bildiren yazı.
i'timak	Derinine varma, derinliğine inme.
i'timam	(İtimam) Başına sarık sarmak. * Ortalık yeşillenmek. * Miğfer giymek.
i'timan	Emniyet etme, emin bulunma.
i'tina	(İtinâ) Çok dikkat etmek. Özenmek.
i'tinak	(Unk. dan) Birbirlerinin boyunlarına sarılma. * Kucaklama. * Sıkıca kavrayıp alma.
i'tinan	Bir kimsenin içyüzü meydana çıkma. * İnsanın önüne durma.
i'tiraf	(İtiraf) Kabahatini saklamamak. Suçunu söylemeği kabul etmek. Gizleyip söylemek istemediği şeyi açıklamak.
i'tiraz	(İtiraz) Kabul etmediğini bildirmek. Bir fikir veya işin olmasını kabul etmemek. * Men' eylemek. Men' olmak.
i'tiraziye	İtiraza, kabul etmediğine dair yazı. * Edb: Cümlenin esasından olmayıp yalnız bir husus hakkında söylenen ibare. (Bak: Cümle-i mu'terize)
i'tisa	Asâya dayanma, baston kullanma. ◊ Asâya dayanma, baston kullanma.
i'tişa'	Akşam vakti yola çıkma.
i'tisab	Sinirlenme, asabileşme. * Kanaat etme.
i'tisaf	Zulüm ve haksızlık etmek. Doğru yoldan ayrılmak. Haksızlık.
i'tisam	Günahlardan sakınmak. * Pâk olmak. * Bir şeye yapışarak sıkı tutmak ve korunmak. ◊ İstediğini vermek.
i'tisar	Suyunu çıkarmak için bir şeyi sıkma. ◊ Zorluk, güçlük, meşakkat.
i'tisas	Gece gezip dolaşma, devriye vazifesini görme.
i'titaf	Bir şeye örtünme, bürünme.
i'tiva	Bükme veya bükülme.
i'tiyad	(İtiyat) Alışkanlık. Huy. Âdet. Âdet edinmek.
i'tiyak	Alıkoymak, engel olmak, mani olmak.
i'tiyan	Dik dik bakma, gözünü dikme. * Yardım etme.
i'tiyaş	Geçinme. İdareli yaşama. İ'TİZA' : Bir kavim veya kimseye bağlı bulunma.
i'tizad	Yardım etme. Muavenette bulunma. * Yardım ve imdat isteme. * Bir şeyi kol üzerine alma.
i'tizal	(İtizal) Bir şeyi işlemeğe tamamen kasd ve teveccüh eylemek. * Nefsine müracaatla cürüm ve hatasını itiraf etmek. ◊ Ehl-i Sünnet olan hak mezhebden ayrılıp hakka aykırı başka More…
i'tizam	Azim ve kasdeylemek. Gitmek üzere olmak. Fütursuz ve kasd üzere olmak. ◊ (İtizam) Büyüklük kazanmak. Azametlenmek. Büyüklenmek. ◊ (İtizam) Büyüklük kazanmak. Azametlenmek. More…
i'tizar	Kusurunu bilerek özür dilemek. Kusurunu beyan edip ve anlayıp af dilemek. (Takdire şayan güzel bir haslettir.)
i'tizaz	Kendini aziz, izzetli saymak.
i'var	Bir gözünü kör etme, tek göz bırakma.
i'vicac	Doğru davranmamak, eğri büğrü olmak. Hamlık. * Hakkı bâtıl, bâtılı hak göstermek.
i'zab	Suyu temizleme. * Vazgeçme. * Azaba düşürme veya düşürülme.
i'zam	Büyük görmek, büyük bilmek. Bir hâdiseyi büyük göstermek, büyütmek. ◊ Göndermek. Yollamak.
i'zaz	Hürmet etmek. Ağırlamak. İkram etmek. Aziz kılmak. Galip gelmek.
i'zazen	İkram ederek, ağırlayarak.
ia'	Koyun sürmek, koyun gütmek.
iab	Kökünden koparmak.
iad	Korkutmak, tehdit etmek. Vaidde bulunmak.
iade	Geri vermek. Eski haline getirme. * Mukabilini yapma. Karşılığını yapma. * Avdet ettirmek. * Edb: Bir mısraın veya beytin son kelimesini, kendisinden sonra gelen mısra veya beytin ilk More…
iadeten	Geri vermek üzere.
iale	Çoluk çocuğun nafakasını te'min etme. Evlâd u iyâlin maişetini tedarik etme. * İyali çoğalmak, çoluk çocuğu artmak.
ianat	(İâne. C.) İaneler.
iane	Yardım. İmdat. Yardım için istenen, toplanan şey.
ianet	(Avn. dan) Yardım.
ianeten	İane suretiyle, yardım olmak üzere.
iare	Emaneten vermek. Bir malın kullanılmasından karşılık istemiyerek meccanen başkasına vermek.
iareten	İare olarak. Emaneten.
iaşe	Geçindirmek. Beslemek. Yaşatmak. Diriltmek.
iaz	İşaret etmek.
iaza	(İvaz. dan) Bedel ve karşılık vermek. Bedel vermek.
iaze	Sığındırmak. Muhafaza etmek. İltica.
ib'ad	Uzaklaştırmak. Sürmek. Kovmak.
ib'as	Yeniden yaratmak, göndermek. Hayat vermek.
iba'	Çekinmek. Tiksinmek. * Kabul etmemek, bir işe razı olmamak. * Doymadan yemekten çekilmek.
ibabe	Yol, tarik.
ibad	Tıb: Bacaklarda diz mafsalının iç kısmındaki büyük damar. ◊ (Abd. C.) Kullar. Allah'ın kulları. ◊ Devenin ayağını bağladıkları ip.
ibadat	(İbâdet. C.) İbâdetler.
ibade	Helâk etmek.
ibadet	Allah'ın (C.C.) emirlerini yerine getirmek ve nehiylerinden kaçmak.
ibadetgâh	f. Kanunlarla tanınmış bir dine, bir mezhebe ait ibadetlerin icrasına tahsis olunan yerler. Mabet, ibadethane.
ibadethane	f. İbadetgâh. Allah'a ibadet edilen yer.
ibadetkâr	f. İbadet yapan. İbadete düşkün.
ibadullah	Allah'ın kulları.
ibaet	Bir şeyi diğer bir şeye ircâ etme.
ibag	Helâk etmek.
ibah	İtibar etmek, ehemmiyet vermek. Hürmet etmek.
ibaha	(İbahe) Sevab veya günah olmamak. Bir şeyin yasak ve haram olmaktan çıkması. * İzin vermek. Mübah ve helâl kılmak. * Bir şeyi izhâr etmek. ◊ Ateşi söndürme.
ibahat	(İbâhe. C.) Mübahlar. Günah ve sevab olmayan işler.
ibahî	Herşeyi mübah sayan.
ibahiyye	Sevab veya günah olduğunu kabul etmeyen bâtıl ve dalâlete saparak dinden çıkan bir fırka veya bu fırkadan olan kimse.
ibahiyyun	İbaheciler. Her şeyi mübah sayan bâtıl bir zümre.
iBak	Bir esirin, bir köle veya câriyenin sebepsiz olarak, sahibini bırakıp kaçması.
ibale	Kuyu bileziği. * Hayvanları muhafaza etme. * Küçük çocuklara def-i hacet ettirme. * Devenin hallerini ve huylarını iyi bilmek.
ibane	Irak etmek, uzaklaştırmak. * Ayırmak. * İzhar etmek, göstermek.
ibar	Eritilmiş kurşun. * (İbre. C.) İğneler, ibreler.
ibarat	(İbare. C.) İbareler. Bir ifadeyi meydana getiren kelime ve cümleler.
ibaratüna şettâ	Bizim ibarelerimiz çeşit çeşittir, muhteliftir, dağınıktır.
ibare	Bir fikri anlatan bir veya birkaç cümlelik yazı. Parağraf. * İbretli ders veren söz. (Bak: İbaret) ◊ Beyan etmek, açıklamak. ◊ Helâk etmek.
ibare-senc	f. Düzgün konuşan, akıcı söz söyleyen.
ibaret	Meydana gelmiş, toplanmış. Bir şeyden teşekkül etmiş. Bir şeyin aynı. Bir şeyin içindekini ve aslını beyan. Bir halden bir hale tecavüz eylemek. * Rüya tabir etmek.
ibas	Kurutmak.
ibase	Tedkik ve teftiş etme.
ibat	(İbt. den) Bohça, koltuğun altına alınan şey. Paket.
ibate	Bir yerde barındırma. Gece yatırma.
ibate ve iaşe	Barındırma ve besleme.
ibavet	Yabancı bir adamın bir çocuğa baba gibi olması, babalık yapması.
ibb	(C.: E'bâ) Yük dengi, ağır yük. ◊ Zâyi ve telef etmek.
ibbân	Uygun zaman, vakit. Her şeyin mevsimi.
ibcal	Büyük saygı, tâzim ve tekrim. (Bu mânâlarda kullanılırsa da tebcil şeklinde kullanılması doğrudur.)
ibcam	Huzur ve rahatını bozma. Rahatsız etme.
ibda'	Cenab-ı Hakkın âletsiz, maddesiz, zamansız, mekânsız yaratması ve icâdı. * Misli gelmemiş bir eser meydana koymak, icâd, ('İbda', ihdâs, ihtirâ, icâd, sun', halk, tekvin' More…
ibdad	Uzaklaştırma, teb'id. * Bir şeyi uzatma.
ibdal	Değiştirmek. Tebdil ve tahvil eylemek. Birinin yerine diğerini getirmek.
ibdan	Kısrak. * Câriye, kız veya kadın esir.
ibek	f. Put, sanem, haç.
iber	(İbret. C.) İbretler, ders alınacak şeyler. ◊ (İbre. C.) İbreler, iğneler.
ibgaz	(Buğz. dan) Buğzetme, nefret etme, hoşlanmama, sevmeme.
ibha	Kesilme, inkıtâ'.
ibhac	Sevindirme, sürur ve sevinç verme.
ibhah	Sesini boğuk bir şekilde çıkarma.
ibhak	Gözünü çıkarma, kör etme.
ibhal	Kendi hâline bırakma, salıverme.
ibham	Mübhem, kapalı bırakmak. Belirsiz olmak. Muayyen olmayan. * Edb: Sözün kolayca anlaşılmayacak şekilde kapalı olması, vâzıh olmayışı. * Baş parmak.
ibhamat	(İbham. C.) Mübhem şeyler, açıklanmayan mes'eleler, üstü kapalı sözler.
ibhamvarî	f. Belli etmeyerek, âşikâr surette tanıtmıyarak, gizli bir şekilde, mübhem olarak.
ibhar	(Bahr. dan) Deniz yolculuğu.
ibhirar	Gece yarısı olma.
ibibik	Çavuşkuşu, hüdhüd.
ibik	Horozun başındaki kırmızımsı bir renkte uzanmış et parçası.
ibil	(Bak: İbl)
ibiş	Hımbıl, salak. * Orta oyunu ve kukladaki şahıslardan biri.
ibka	Bâkileştirmek. Devamlı etmek. Azletmeyip yerinde bırakmak. Yerinde devamlı etmek. * Tayinleri her sene, bir sene müddetle yapılan memurlardan bu müddet bitmeden evvel hizmetleri More…
ibka fermani	Tâyinleri bir sene müddetle yapılan memurların vazifelerinde devam edeceklerine dâir gönderilen ferman.
ibkaen	İbka suretiyle.
ibkaen ta'yin	İşinden ayrılan bir memuru tekrar eski işine getirme.
ibkal	Yerde ot bitmesi. Ramis adı verilen otun yeşermesi.
ibkar	Fecirden kuşluğa kadar olan vakit. * Tehir etmek, sonraya bırakmak.
ibl	(İbil) Dişi deve. * Deve sürüsü.
ibla'	Yutturma, emdirme.
iblag	Bildirmek. Yetiştirmek. Haberdar etmek. Göndermek.
iblak	Alaca olmak. Kapı açmak.
iblan	İki sürü deve.
iblas	Mahzun olmak, ümitsiz olmak.
iblî	Deveci.
iblik	Erkek.
iblim	Anber. * Bal.
iblis	İnsanları Allah yolundan çıkarmağa çalışan şeytan. (Bak: Hannas, Şeytan)
iblisane	Şeytanca. İblisçesine, müfsidane.
ibn	Oğul.
ibne	Kız çocuğu. Veya teennüs eden oğlan.
ibrâ	(Ber'. den) Temize çıkarmak. Borçtan kurtarmak. Sağlamlaştırmak.
ibrad	Güçsüzleştirme, âciz bırakma. * Soğutma.
ibrahim	'İbrahim kelimesi, İbranicede baba anlamına gelen 'eb'; ve cumhur demek olan 'reham' kelimelerinden meydana gelmiştir. 'Ebu-l cumhur' ise; cumhurun babası More…
ibrahim hakki	(K.S.) - Hic: 12. asırda yaşamış büyük âlim ve mutasavvıftır. Hasankale'li olup en son Tillo'da yaşamıştır. Marifetname isimli meşhur eseri vardır.
ibrahim-vari	f. İbrâhim (A.S.) gibi. Fani, gelip geçici şeylere kalbini bağlamamak sureti ile.
ibrak	Av hayvanlarını ürkütüp korkutmak. * Koyun kurban etmek. * Şimşek çakmak. ◊ Deveyi çökertmek.
ibram	Israrla rica etmek. Usandırıncaya kadar üzerine düşmek. * Usandırmak, yıldırmak. * İpi sağlam bükmek. * Muhkem kılmak.
ibramat	(İbram. C.) Yalvarmalar, ısrar etmeler, rica etmeler, zorlamalar.
ibraname	Alacaklı kimse tarafından alacak ve verecek kalmadığına dair verilen kâğıt. İbrâ senedi.
ibrani	Eski Yahudi Sülâlesi veya o soydan olan.
ibrar	Yapılan yeminin doğru olduğu tasdik edilme.
ibraz	Göstermek. Meydana koymak.
ibre	İnce iğne gibi âlet. * Saatlerde veya pusuladaki rakamlara işâret eden ince âlet. * Çam gibi ağaçların yaprağı.
ibret	Uyanıklığa sebeb olan ders. * Çok çirkin ve düşündürücü. * Tuhaf, acâyip.
ibretamiz	(İbret-âmiz) f. İbret öğreten. Ders verici hâdise.
ibretbahş	f. İbret veren, ibreti iktiza eden.
ibretbin	f. İbret almış, ders almış.
ibreten	İbret olmak üzere, intibah ve ibret vesilesi olmak için.
ibretfeşan	f. İbret dağıtan, çok mühim ders verici hâdise.
ibretnüma	f. İbret gösteren. İbret veren.
ibretnümun	f. İbret olan, ders olan.
ibrî	(İbriyye) İğne yapan veya satan kimse. * İğne veya ibresi olan. ◊ Yahudi, İbrani.
ibric	Yoğurdu yayıp ayran yapmağa yarayan âlet. Yayık.
ibrik	(C.: Ebârik) Topraktan, tenekeden, hattâ bakırdan, gümüşten, altundan yapılan emzikli su kabı. * Abdest almağa, çay, kahve v.s. yapmağa yarayan ayrı ayrı ve türlü türlü kaplar. * İyi ve More…
ibrikdar	Eskiden sarayda büyük devlet adamlarının konaklarında su döken ve leğen ibrik işlerine bakan kimse.
ibrin	Yüzü çok parlak ve güzel olan sevgili.
ibrinşak	Ağaçta çiçek açmak.
ibrişim	İpek ipliği, bükülmüş ipek. * İbrişimden yapılmış.
ibriye	Baş konağı.
ibriyy	İğne yapıcı veya satıcı.
ibriyyun	Yahudiler, İbraniler.
ibriz	Halis altun, saf altun.
ibs	Sevinmek, ferah.
ibsal	Bir şeyi sipariş etme. * Men etme.
ibsan	Bir kimsenin huyunun veya yüzünün güzel olması.
ibsar	Dikkatle bakmak, tetkik etmek.
ibşar	(Büşr. den) (C.: İbşarât) Müjdeleme, tebşir etme, sevinçli bir haber bildirme.
ibşarat	(İbşâr. C.) Müjdelemeler, tebşir etmeler, sevinç verici haber bildirmeler.
ibsas	Sırrı açıklama. * Yayma, dağıtma.
ibşas	Bazı bitkilerin veya çiçeklerin birbirine sarılıp karışması.
ibsi'rar	At yarışlarında koşuşma.
ibt	(Ibıt) Koltuk. Omuzun alt ve iç tarafı.
ibta'	Gecikme, geciktirme. * Ağır hareket.
ibtal	Battal etmek. Çürütmek. Hükümsüz bırakmak.
ibtale	Bâtıl ve boş şey.
ibtaliyyat	İşe yaramıyan, boş sözler.
ibtar	Şaşma, tuhafına gitme, hayrette kalma. * Alabileceği miktardan fazla yük yükletme. ◊ Parçalama. * Mahrum etme, esirgeme. * Gündüzün başlangıcı.
ibtaş	Şiddetle tutma, kavrama.
ibtat	Kesmek. Kat'etmek.
ibtiar	Kuyu kazma.
ibtias	Gönderme, ba's etme.
ibtida	Baş taraf. Evvel. Başlangıç. En önce, başta.
ibtida'	Benzeri olmayan bir şey yaratmak. (Bak: İbdâ')
ibtida-şüdegan	f. Stajyer.
ibtidad	İki kişinin bir şeyi bir tarafından tutup kavraması.
ibtidaen	Önceden, ilk ve başlangıç olarak.
ibtidaî	Başlangıca ait, en önce olarak. İlk, evvelâ. * Ham, işlenmemiş. * İlk tahsil veren okul.
ibtidâiyyât	Başlangıçta olanlara öğretilen bilgiler. * Bu derslere ait kitaplar.
ibtidar	Bir işe sür'atle başlama.
ibtiga	Maksad, gaye. Taleb, arzu, istek.
ibtihac	Sevinç, sevinme. İç açıklığı. ◊ Bolluk, bereket, mebzuliyet.
ibtihal	Halktan alâkayı keserek Allaha tazarru' ve niyazda bulunmak.
ibtihar	İki parça olma, ikiye bölünme.
ibtihas	Bir şeyin doğruluğunu öğrenmek için soruşturma, tetkik etme.
ibtika'	Bir şeyin renginin fıtri olarak değişikliğe uğraması. ◊ (Bükâ. dan) Ağlama, göz yaşı dökme.
ibtikar	Sabahleyin erkenden kalkma.
ibtilâ	Belâya uğramak. Musibete düşmek. İyi veya kötü şeye düşkünlük, tiryakilik. * İnsanın iyiliğini, kötülüğünü ve kemâl derecesini meydana çıkaran imtihan, tecrübe.
ibtila'	Zorlukla yutmak. * Gelini gerdeğe koymak.
ibtilac	Meydana çıkma, zuhur etme, görünme.
ibtilal	Islanmak.
ibtilaz	Alma.
ibtina'	(Binâ. dan) Bir şeyin üzerine bina etme. Bir dava veya bahiste bir şeye istinad etme.
ibtinaen	İbtinâ ederek, mübteni olarak, dayanarak.
ibtira'	Ağaç yontma.
ibtirad	Duş yapma, soğuk su ile banyo yapma. * Serinlemek için soğuk su içme.
ibtişak	Haysiyet ve nâmusa dokunma. * Yalan söyleme.
ibtisam	Tebessüm etmek. İnce ve hafif gülümsemek.
ibtisar	(Basar. dan) Kalb gözüyle görme. Basiret. * Görüp hakikatına varma. ◊ Bir şeye başlama, ibtida.
ibtita'	Kesilme, inkıta'.
ibtitar	Tâbi olma, uyma, ittiba etme.
ibtiya'	Satın alma, mübâyaa etme.
ibtiyar	Seçip kabul etme. * Kavga yapma, dövüş etme. * Güçsüz, zaif ve kuvvetsiz olma.
ibtiyaz	Biriktirip yığma.
ibtiza'	Birşey meydanda ve açık olma.
ibtizal	Çokluğu sebebiyle bir nimetin kıymetini bilmeyip, hor kullanmak. * Devamlı şeklide bir şeyi kullanmak. * Edb: Herkesin bildiği bir sözü tekrar etmek.
ibtizar	Cebren ve zorla alma. Soygunculuk yapma.
ibtizaz	İhtiyacdan dolayı zillet ve hakaretlere tahammül etme.
ibyizaz	Beyazlama, ağarma.
ibza'	Bir kimseyi sıkıntı ve kedere boğma. Mahvetme. ◊ Kötü söyleme, fena söyleme.
ibzal	Esirgemeyip bol sarfetme, bol kullanma.
ibzaz	Bir şeyi istenilen miktardan veya gerektiğinden az verme. ◊ Yağlanma, şişmanlama, semirme.
iç	t. Herşeyin içerisi, dâhil, derun. * Bir şeyin ortasındaki kısım, göbek. * Karın, mide. * Kalb, vicdan, gönül. * Harem dairesi. * Bir şeyin görünmez ciheti, bâtın.
iç cebehane	t. Şimdiki askerî müzeye eskiden verilen addır. İç cebehâne tâbiri bilahare 'Hazine-i esliha', Üçüncü Sultan Ahmed devrinde 'Dâr-ül esliha', daha sonraları da More…
iç hazine	t. Osmanlı İmparatorluğu zamanında sarayda muhafaza edilen bir kısım paralar.
iç kale	t. Kale duvarlarıyla çevrilmiş şehir ve kasabaların bazılarının ortasında ve en yüksek yerinde yapılan küçük kaleler. Bu çeşit kalelere 'bâlâ hisâr' da denilirdi. Bu iç kaleler, More…
iç oğlani	t. Saray hizmetine alınıp devletin çeşitli makamlarına namzed olarak yetiştirilen gençler. İç oğlanı, Yıldırım Bayezid zamanında yeni teşekküle başlayan saray hizmetlerinde bulunmak üzere More…
ic'af	Yere düşürme, yıkma.
ica'	(Veca. dan) Ağrıtma, veca verme.
icaa	(Cu. dan) Yemek içmek için hiçbir şey vermiyerek aç bırakma.
icab	Lâzım. Gerekli. Lüzum. Sebeb olmak. * Ist: Akitlerde ilk söylenen söz. Bir mal sahibinin müşteriye karşı, 'Bu malımı sana şu kadar paraya sattım' demesidir. Müşterinin de kabul.
icabat	İcablar. Gerekenler. Lüzum edenler.
icabe(t)	Kabul olmak. Kabul etmek. * Râzı olma, rızâ gösterme, muvafakat etme.
icabetgâh	f. Kabul etme yeri.
icabî	Müsbet. İcaba âit, icaba dair. * Lâzım, gerekli, zarurete müteallik.
icad	Vücuda getirmek. Yeniden bir şey meydana getirmek. Yoktan var etmek. (Bak: İbda') ◊ (Ücâd) Kapı ve pencerelerin üstlerinde bulunan kemer.
icade	İyi yapma, iyi işleme.
icadgerde	f. İcad olunmuş.
icah	Örtü, perde.
ical	Korkutmak.
icale	(Cevelan. dan) Dolaştırma, cevelan ettirme.
icalet	El kitabı. Lüzum etttiği zaman müracaat olunup faydalanılan, cepte ve elde taşınabilir küçük kitap. * Acele ile ve derhal yapılan iş.
icaleten	Hemen, acele olarak, seri bir şekilde.
icam	(Eceme. C.) Arslan yatakları. * Çalılıklar, ağaçlıklar, meşelikler.
ican	Kubl ile dübür arası. * Ahmak kimse. ◊ Boyun, unk.
icane	(C: Ecanin) Hamam taşı. * İçinde bez ve kaftan yıkanılan kap.
icar	Kiralamak. Kiraya vermek. * Kira parası. ◊ Kadının başına bağladığı nesne.
icarat	Kiranın gelirleri. Gelirler.
icare	Kira. Gelir, irâd. Ücret. * Fık: Belli bir menfaati belli bir karşılık ile satmak.
icaret	İcâr, ücret. Kiraya vermek. * Kurtarmak, yardım etmek.
icareteyn	Müeccel ve muaccel icarelerle kiralanan vakıf emlâkı. Hem derhal alınan, hem ileride alınacak kirası olan vakıf bina.
icas	Gönlüne korku düşürmek.
icaz	(İycâz) Edb: Az söyle çok şey anlatmak. Sözü muhtasar söylemek. Çok mânaya gelen kısa cümlenin hâli. Mâruf ve müteârif olan cümleden kısa bir cümle ile maksadı ifâde san'atı.Böyle More…
icazet	İzin. Müsaade. Şehadetname. Diploma. 'Olur' demek. Destur vermek. İlmî ehliyet. Reva görmek.
icazet vermek	Medrese usulüne göre okuttuğu dersi bitiren talebeye hocası tarafından izin verilmesi. Bu tasdikan verilen mühürlü kâğıda 'icazetname', icazet vermiş olan müderrise de More…
icazetname	f. Şehadetname. Diploma. Şehadet kâğıdı.
icazî	İcaza dair, icaza ait ve müteallik. Veciz bir tarzda.
icazkâr	f. İcazlı, kısa ifadelerle çok şey anlatmak halinde olan.
icba'	Ekilen ekini henüz olgunlaşmadan satmak.
icbar	Zor. Zorlama. Cebretmek.
iccar	(C: Ecâcir) Dam, çatı.
iccas	Erik. * Zerdâli. * Armut.
icdaf	Bağırıp çağırma.
icdan	Sonradan zengin olma.
içerlek	t. Dip, kuytu yer. Çıkmaz. * Daha geride, daha içeride bulunan.
icfa'	Koparmak.
icfal	Gidermek. * Devekuşu seğirtmek.
icfil	Yaşlı kadın, ihtiyar kadın. * Korkak adam.
içgüvey	t. (İçgüveyi, içgüveysi) Kayınpederinin evine alınan dâmat. Karısı tarafının evinde oturan dâmat.
icha'	Ayaz çıkma.
ichad	Eziyet çekme, elem ve sıkıntıya mâruz bırakılma. * Gayret etme.
ichaf	Zulüm etme, gaddarlık. * Gidermek. * Noksan etmek, eksiltmek.
icham	Men'etmek, engel olmak.
ichar	(Cehr. den) Sesle okuma. * Ortaya çıkarma, zuhur ettirme, meydana çıkarma, açıklama.
ichaş	Bir kimseden yardım ve medet istemek.
ichaz	Hazırlandırmak.
icî	f. Atmaca. * Hükümdar vekili.
icl	(C: İcâl) Boyun ağrısı. * Sığır sürüsü. ◊ Dana. Sığır yavrusu.
iclâ	(Cilâ. dan) Sürme, nefyetme, sürgün etme. Evinden barkından ayırma. * Sür'atle seğirtme. * Cilâlama, parlatma.
iclab	Cem'etmek, toplamak. * Yoldaşlık etmek. * Ardından çağırmak. * 'Gitsin' diye haykırmak.
iclal	Ağırlama. İkram. Tekrim eylemek. Büyüklüğünü kabul edip hürmet etmek. Büyüklük. Azamet.
iclalen	Büyük sayarak, saygı ve hürmet göstererek.
iclas	Oturtmak. Tahta çıkartmak. Padişahı tahta oturtmak.
icle	Düve, dişi buzağı.
iclet	(C: Ucul) Dişi buzağı. * Bir cins ot. * Kırba.
içli	t. İçi dolu. * Çabuk müteessir olan, hassas duygulu. * Kin tutan, haset eden.
iclihmam	Toplanmak, cem'olmak.
iclinbab	Yan yatmak.
icma'	Toplanma. Dağınık şeyleri toplamak. * Hazırlamak. * Azm ve kasdeylemek. * Topluluk. Fikir birliği. Bir mes'eleden âlimlerin ittihad etmesi. * Fık: Sahabe-i Güzin Hazretlerinin (R.A.) More…
icmad	Dondurma, câmidleştirme.
icmaen	Toplu olarak, hep birlikte. İcma-i ümmet olarak.
icmal	Hülâsa etmek. Kısaltmak, bir araya toplamak. Kısa anlatmak. Biriktirmek. * Uzun bir hesaptan çıkarılan hülâsa, netice.
icmalen	Kısaca. Özlüce. İcmali ve hülâsa olarak.
icmalî	Kısaca, toplu olarak, tafsilatsız. Muhtasaran.
icmalî iman	İman esaslarını kısaca bilmek. Allah'a ve Peygamberine imân ettiğini söylemek ve tasdik etmek. (Bak: İman-ı icmalî)
icmam	Atı soluklandırma, dinlendirme. * Biriktirme.
icmar	Bir araya toplamak. * Süratle yürümek. * Atın sıçrayarak yürümesi. * Bir şeyin umumi olması. Ateşe öd ağacı koymak. * Bir şeyi buhurlamak. Tahmini hesab yapmak. * Yeni ayın görünmesi.
icnaf	Doğruluktan ayrılma. Sadakattan uzaklaşma.
icnan	Deli etme, divane eyleme. * Bir şeyi örtme.
icne	Tıb: Yanak kemiği.
icnis	Tembel ve uyuşuk adam.
icra	Bir işi yürütmek. * Yerine getirmek. Yapma. Tatbik etme. * Vekil göndermek. * Mahkeme kararını yerine getirmek. * Suyu akıtmak. * Huk.:Borçlunun alacaklıya karşı ödemekle mükellef olduğu bir More…
icra hey'eti	Mahkeme kararını tatbike memur olan heyet. İcra memurları heyeti.
icra kuvveti	Memleketi idâre eden, kanunları tatbik eden kuvvet.
icra memuru	Mahkeme kararını tatbik ile borçludan borcunu alıp alacaklıya vermekle vazifeli olan adliye memuru.
icraat	(İcrâ. C.) Meydana getirilen işler. Yapılan işler. * Ameliyat. Tatbikat.
icram	Kabahat yapma, cürüm işleme.
icre	Başına tülbent sarmak. * Besili ve semiz olmak.
icrim	Kısa boylu bodur adam.
icsa'	Dizüstü getirme. Çökertme.
icşam	Teklif etmek.
icşaş	Bir şeyi döverek ufaltma, küçültme.
ictiba	Seçmek. İhtiyar ve intihâb etmek. Seçkin bir şeyi almak. * Tahsildarın para ve vergi toplaması.
ictibaz	Mıknatıstaki kendine çekme hasiyeti.
ictihad	Kudret ve kuvvetini tam kullanarak çalışmak. Gayret etmek. Çalışmak. * Anlayış. * Kanaat. * Fık: Şeriatın fer'î mes'elelerine âit hükümleri, İslâm müçtehidlerinin, usulüne uygun More…
içtihad	(Bak: İctihad)
ictihadât	(İctihad. C.) İçtihadlar.
ictihadî	İçtihada müteallik. İçtihada dair. İçtihada ait.
ictihaf	Bir şeyden çok şey almak. * Üç parmakla yemek.
ictihah	Kadının veya dişi hayvanların hâmile olması.
ictihar	Askeri çoğaltma. * Meydanda ve gözükür olma. Aşikâr olma.
ictilab	Celbetmek, çekmek.
ictilal	Bir şeye bakmak.
ictima'	Toplantı. Toplanmak. Bir araya gelmek. Kavuşmak.
ictimaat	İçtimalar. Toplanmalar.
ictimaî	Topluluğa ait, birlikte yaşayanlara dair. Cemiyet hayatına ait ve müteallik. Sosyal.
içtimaî	(Bak: İctimaî)
ictimaiyyat	İçtimaî ilimler. Topluluk hayatına dair ilimler. Sosyoloji.
ictimaiyyun	İçtimaî hayatı en güzel şekilde idareyi düşünen ve ona çalışan. İçtimaî mes'elelere dair ilimlerle uğraşan kimseler. Sosyologlar.
ictimar	Tütsülenme, buhurlanma.
ictina	Meyve toplamak. Meyve devşirmek. Bir yere toplamak. * Aldanmak.
ictinab	Çekinmek. Sakınmak. Uzak olmak.
içtinab	(Bak: İctinab)
ictinah	Bir yana eğilme, meyletme. * Secde etme. * (Hayvan) bir tarafa meyilli koşma.
ictinan	Gizlenmek.
ictira'	(Cür'a. dan) Suyu soluk almadan birden içme. * Ağacı bir tutuşta kırma. ◊ (Cür'et. den) Cesaret etme, cür'et etme, yeltenme, atılma.
ictirah	El emeği ile kazanılan para ile geçinme.
ictiram	Kabahat yapma, cürüm işleme.
ictirar	İleri ve geri çekme, çekilme. * Hayvanın geviş getirmesi.
ictiraz	Devenin geviş getirmesi.
ictişa'	Yer uygun olmama.
ictisar	Cür'et ve cesâret göstermek. * Çölü aşıp gitmek. * Denizde geminin geçip gitmesi.
ictisas	Hayvanın, ağzı ile çayırı araştırarak otlaması. ◊ Evleri yakın olmakla bir arada olma. ◊ Ağacı kökünden çekip koparmak.
ictiva'	İğrenme, tiksinme.
ictivar	(Civar. dan) Komşu olma, muhit yapma.
ictiyab	Gömlek giyme. * Yırtma. * Kuyu kazma.
ictiyah	Öldürme.
ictiyal	Doğru yoldan döndürme.
ictiyas	Yağma için dolanma. * Taleb etmek, istemek.
ictiyaz	Geçmek, mürur.
ictiza'	İktifa etmek, yeter bulmak. ◊ Ağaç veya dal kesme.
ictizab	(Cezb. den) Çekip uzatma. * Etrafına toplanma.
ictizal	Sevinme, mesrur olma.
ictizaz	Yün kırkma. * Çayır ve ot biçme.
icyam	Men'etmek, engel olmak.
iczab	Koparmak.
iczal	Birini sevindirme, mesrur etme, gönlünü hoş etme. ◊ Semerin, devenin boynunu yara etmesi.
iczam	El kesme. * Hızlı yürüme.
id'ad	Korkutmak.
id'af	Zayıf etmek, zayıflamak. * Muzaaf etmek, fazlalaştırmak. İki kat yapmak.
id'am	Direk vurmak.
id'as	Tepelemek.
ida'	Emanet bırakmak. Vedia koymak. * Huk.:Kendi malının muhafazasını başkasına havale etme. ◊ Fasid olmak. Bozulmak. * Helâk olmak. * Yardım etmek. ◊ Bir şeyi birbiri ardınca More…
idâa	Zâyi etmek. Boşuna harcamak.
idaa	(Bak: İdaa)
idab	Herkesi ziyafete davet etme. Sofrası herkese açık olma. * Doğruluğunu ve hak olduğunu herkese bildirme. ◊ Acib nesne.
idabe	Edeblilik, terbiyeli oluş.
idad	Saymak. Sayı. Hesab etmek. * Ölüm vakti. * Fark. Vergi. * Bahşiş. * Küfüv. Denk, hemtâ. * Delilik emâresi. * Parmakla hesab etmek. ◊ (İded) Üstünlük, galibiyet, zafer. * Kuvvet, More…
idade	Kol bağı.
idae	Parlamak veya parlatmak. Ruşen etmek veya ruşen olmak.
idafe	Misafir edinmek. * Ulaştırmak. * Tâbi olmak, uymak.
idaha	Muti olmak, itaat etmek.
idak	Davarın kösneyip aygır istemesi.
idaka	Darlık vermek.
idale	Bir şeyin elden ele geçmesi.
idam	Islah etmek. Muvafık kılmak, uygun yapmak. ◊ Katık. Ekmekle beraber yenen şey.
idame	Devam ettirmek. Dâim ve bâki kılmak.
idane	(Deyn. den) Borç, ödünç verme, ikrâz.
idaneten	Borç olarak, ödünç olarak, idane suretiyle.
idare	Devrettirmek. Çekip çevirmek. Döndürmek. Kullanmak. Becermek.
idare fitili	Eskiden geceleyin yatak odalarını aydınlatmak için zeytinyağı konmuş küçük bir tabağın içinde yakılan bir çeşit fitilin adıdır. Küçük petrol lâmbalarına da idâre denildiği için bunların More…
idare kandili	Yatak odalarını aydınlatmağa ve elde gezdirmeğe mahsus küçük, ışığı az lâmba.
idarehane	f. Bir işe bakan hey'etin veya bir işi idare edenlerin toplanarak iş gördükleri yer ve dâire. * Dergi, gazete vs. gibi yayınların yazı işlerine bakılan dâire.
idareten	İdare için. Kanun ile değil, işin gelişine göre yaparak. İdare yoluyla, işi idare ederek.
idarî	İdare. * İdare ile alâkalı.
idat	(Bak: Izat)
idave	(C: Edâvâ) Deriden yapılmış su kabı. Asker matarası.
idb	Acib iş.
idbab	Yaş olmak, ıslanmak. * Kin tutmak.
idbak	Ulaştırmak. Yapıştırmak. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman dilin üst damağa yapışmasına denir. Bu sıfatın harfleri. Sad, dad, tı, zı'dır. İsimlerine müdbaka denir. (Bak: İtbak)
idbar	Geriye gitmek. Geri dönmek. * İşlerin ters gitmesi. * Talihsizlik. * Bir gezegenin diğer oniki burcun tertibine zıt olarak hareketi.
idbisas	Ne kırmızı, ne siyah olmak. * Ot bitmek.
idca'	Yatırmak.
idcac	Çağırmak, çağırtmak.
idcan	(İdcican) Gökyüzü yağmur bulutlarıyla örtülme. * Hava çok sisli ve dumanlı olma.
idcar	Gönül kırmak. Iztırab vermek. Darıltmak.
idd	(C.: Adât) Pınar ve kuyu suları gibi aktıkça kesilmeyen, devamı gelen su. * Çokluk, kesret. ◊ Büyük, acib şey. * Belâ, dâhiye. * Yalan.
idde	Müddet. Zaman. Vakit. * Küfüv. Hemta. Arkadaş.
iddet	Bekleme müddeti. * Sayılmış. Madud. * Cemaat. * Hıfz.
iddia	Bir şeyin müsbet veya menfiliğini ısrarla söylemek. İleri sürülen fikir. Dâva etmek. Israr etmek. İnat etmek. Haklı veya haksız bir dâvaya kalkışmak.
iddiaen	İddia ederek. Doğru olduğunu söyleyerek.
iddiaî	İddia ile alâkalı. Şahitsiz, delilsiz ve boş söz.
iddiaiyyat	(İddiaî. C.) İddia ile ilgili. Şahidi olmayan sözler.
iddiam	(Diam. dan) Payanda dayamak.
iddianame	Müddei umuminin (savcının), iddialarını topladığı ve soruşturma sonunda mahkemede okuduğu yazı.
iddifa'	Isınma, ısıtma.
iddifan	Kölenin, efendisinin yanından kaçması.
iddihal	Girme, duhul etme, dahil olma.
iddihan	(Dühn. den) Güzel kokular sürünme.
iddihar	Biriktirmek, toplamak, yığmak. * Kıtlık zamanında yüksek fiatla satmak üzere zahire toplayıp saklama.
iddilac	Gecenin geç vaktinde gitmek.
iddimac	Bir şeyin içine girmek. Bir yere girip gizlenmek.
iddira'	Anlama, derketme, kavrama, fehmetme. * Hile ile aldatma. * (Kadın) saçını tarayıp salıverme.
iddirak	Akıl etme, idrak etme, anlama, fehmetme. * Bir yere toplanmak. * Birbirine yetişmek.
iddisar	Zengin olma, çok mal mülk sahibi olma. Bir şeye bürünme.
iddiyan	Borçlanma, borca girme.
ideal	Fr. Fikre ve düşünceye ait. Tasavvuri, hayali. * Mefkûre. Emel. Gaye. Hayalde tasavvur edilen kemal. Fevkalâde, mükemmel kimse veya şey. (Bak: Ülkü)
idealist	Fr. İdeal ve mefkûre sahibi. * İdealizm felsefesine bağlı kimse.
idealizm	Fr. Bilgide temel olarak düşünceyi alan ve eşyanın müstakil mevcudiyetlerini inkâr edip fikren mevcudiyetlerini kabul eden yanlış bir felsefe doktrini.
ideoloji	Fr. İnsanların düşünce ve hareketlerine muayyen bir istikamet vererek, siyasî veya ictimaî bir doktrin meydana getirmek isteyen fikir sistemi.
idfa'	Soğuktan sakınıp giyinmek. * Isıtmak.
idfan	Gömme. Defnetme.
idfe	Ondan elliye varana kadar olan erkekler. * Kıt'a. * Akşam vakti.
idgam	Gizlemek. * Bir şeyi bir yere koymak. * Tecvidde: Aynı cinsten olan harfleri birbirine katarak iki def'a okumak. Şeddeli okumak veya yazılmak.
idgan	Kalbinde bir kimseye kin ve adavet olmak.
idgas	Karıştırmak. * Otu eliyle tutamlamak.
idha'	Kuşluk vaktine girmek.
idhac	Silah takınmak.
idhad	İptal etmek, hükümsüz bırakmak.
idhak	Güldürmek. Güldürülmek.
idhal	Dâhil etmek. İçine almak. Sokmak.
idhalât	(İdhal. C.) Memleket haricinden eşya ve mal getirmek.
idhan	(Duhân. dan) Tütme. Yanarak dumanı çıkma.
idhar	Hakir görme, tahkir etme, aşağılatma, hor görme.
idhaş	Korkutma, dehşet verme, dehşetlendirme.
idhimam	Siyah olmak. * Ekinin susuzluktan dolayı siyah görünmesi.
idhiyan	Nurlu, ruşen, parlak.
idil	Fr. Kır hayatını mevzu yapan nazım veya nesir yazı.
idin	Dağılmış, perâkende olmuş.
idk	(C.: Adâk-Uduk) Hurma salkımı.
idkak	(Dekik. den) Ezme, ufaltma, küçültme.
idl	Yük dengi, misil, eşit.
idla'	Çok yemekten dolayı midenin dolması ve hasta olmak. ◊ Delil gösterme. * Kovayı suya sarkıtmak. ◊ İhraç etmek, çıkarmak.
idlac	Gecenin ilk saatlerinden geç vakte kadar gitmek.
idlal	(İdlâl) Hak dinden, imân ve islâmiyetten saptırmak. Doğrudan, Hak ve hakikat caddesinden ayırmak. Azdırmak. ◊ Naz etmek. * Çok nazlanmak. ◊ (Bak: Idlal)
idlâliyyât	İnsanı doğru yoldan saptıracak fikirler, azdıracak mevzular. Kur'ânla muaraza eden safsata ve bâtıl felsefi nazariyeler.
idli'mam	Kararmak.
idliham	Galip olmak. * İhâta edip kaplamak.
idlivla'	Evmek, acele.
idma'	Kan alma. * Kanatma.
idmac	Bir şeyi bir şeyin içine koymak. * Sıkıştırmak.
idmag	Bir şeye muhtaç ve muztar eylemek.
idmame	(C.: Ezâmim) Cemaat, topluluk.
idman	Alıştırmak. Bir şeyde meleke kazanmak için tekrar tekrar hareket yapmak. * Beden terbiyesi. Jimnastik.
idna'	Hastalığın hastayı zayıflatması. ◊ Yakın etmek, yaklaştırmak.
idra	Def etmek. * Bildirmek. Bildirilmek.
idrab	(Darb. dan) Rüc'u etmek, vaz geçmek. Bir şeyi yapmaktan yüz çevirmek. Mukim olmak. * Bir kimse üzerine kırağı yağmak. * Sıcak yel eserek yerdeki suyu kurutmak. * Ekmeğin pişmesi.
idrac	Dercetmek. Dürmek. * Bir yazıyı bir yere koydurmak.
idrak	Anlayış. Kavrayış. Akıl erdirmek. Fehim. Yetiştirmek.
idrakat	(İdrak. C.) Anlayışlar, kavrayışlar, idrak etmeler.
idrar	Zarar vermek. * Avret üstüne avret almak, evli iken bir daha evlenmek. ◊ Sidik. Bevl. * Çokça akıtmak. * Devamlı vermek.
idrarat	(Derr. C.) Gelirler. Vâridat. Tahsilat.
idric	İbrişim kilim.
idrihmam	İhtiyarlıktan dolayı zayıflayıp iş yapamamak.
idrik	Dağlarda çok olan bir yemiş.
idrimac	Bir yere girip gizlenmek.
idris (a.s.)	Hz. Adem'in (A.S.) evlâdlarından ve Kur'anda ismi zikredilen, ilk yazı yazan, terzilik yapan peygamber (A.S.) (Bak: Meratib-i hayat)
idtiba'	Hacıların ihramlarını sağ koltukları altından çıkarıp sol omuzlarına örtmeleri.
idtica'	Yan yatmak.
idtigan	Ayağıyla kendi kendine vurmak.
idtihad	Zulmetmek, cefâ vermek.
idtila'	Kuvvetlendirmek.
idtimar	İnce belli, karınsız olmak.
idtirab	Deprettirmek, hareket ettirmek. Izdırap.
idtiram	Ateş yakılmak. * Şule vermek, ışıklandırmak.
idva'	Azık yapmak.
idve	(C.: Udât) Yüksek yer. * Dere kenarı.
if	Vakit.
ifa	Ödemek. Yerine getirmek. Söz verdiğini veya vazife bildiğini yerine getirmek. Kılmak. Yapmak.
ifa'	Devekuşunun yeleği. * Devenin yükünün çok olması. ◊ Çocuğun büyümesi.
ifad	Bir kimseyi elçilik (sefirlik) vazifesiyle gönderme.
ifadat	(İfâde. C.) Anlatmalar. İfadeler.
ifade	Anlatmak. Söylemek. * Fayda vermek, fayda tutmak.
ifaha	Yellenmek.
ifahe	Kan fışkırtma. * Kanatma.
ifakat	(Fevk. den) İyileşme, hastalıktan kalkma. Hastalıktan kurtulup tamamen iyileşinceye kadar aradan geçen zaman. * Ayılma. Sarhoşluk veya baygınlıktan kurtulma.
ifakat-pezir	f. İyileşmesi mümkün, iyileşebilir.
ifakat-yâb	f. İfakat bulucu, iyileşen.
ifakat-yaft	f. Sıhhat bulan, iyileşen, hastalıktan kalkan.
ifal	Sür'atle gitmek, hızla gitmek. * Uzaklaşmak, ırak olmak.
ifas	Şişe ve divit ağzını kapatmakta kullanılan deri.
ifasa	Yumuşak söylemek. * Aşikâre söylemek. Açık açık konuşmak.
ifate	(Fevt. den) Kaybetme, kaçırma, elden çıkarma.
ifave	Çorbanın iyisi. * Çömlek kaynarken yüzüne çıkan köpük.
ifaza	(Feyz. den) Bereketlendirmek. Feyz vermek. Bol bol dağıtmak ve akıtmak. Taşıp yayılmak.
ifaza-bahş	f. Feyizlendiren, feyiz aldıran.
ifaze	(Fevz. den) Maksada erdirmek. Merama kavuşmak. Zaferyâb eylemek.
ifca'	Geçimini genişletme.
ifcac	Kuş cıvıldaması, kuş ötmesi.
ifcar	Fecir vaktine girme. * Bir kimseyi fâcir sayma.
ifcas	Mânâsız ve münasebetsiz şeylerle kibirlenme.
ifda'	Sahraya çıkmak, çöle çıkmak. ◊ Fidye kabul etme.
ifdac	(C.: Ufâzic) Semiz, besili hayvan. * Yumuşak nesne.
ifdah	(Fadih. den) Kötülüğü açığa vurma. Kusur ve ayıpları meydana çıkarma.
ifdal	(Fadl. dan) Lütuf ve bağış. İhsan.
iffet	Namus. Temizlik. Perhizkârlık. Nefsi behimî temayüllerden men etmek. Helâla razı olup haramdan kaçınmak.
iffet-füruş	f. Namus ve iffetten söz eden. Namusluluk taslayan.
iffetli	(İffetlü) Namus, hayâ ve iffet sahibi kadın. * Doğru, rüşvet yemez, haram yemez, istikametli kimse. * Eskiden kadınlara yazılan mektub hitabı.
ifha'	Unutmak.
ifhac	Davarın ayaklarını ayırıp sağmak.
ifhah	Âciz bırakma.
ifhak	Doldurmak.
ifham	İkna edip sükût ettirmek. Delil göstermekle ve isbat etmekle galip gelmek. ◊ Bildirmek. Anlatmak. Maksadı bildirmek. ◊ Ulu etmek, yüceltmek.
ifhar	Şereflendirmek. Şeref vermek. Fahirlendirmek.
ifhaş	(Fuhş. dan) Kötü ve fena söyleme.
ifk	Bühtan. Bir suçu birisine yüklemek. İftira.
ifka'	Fakir ve kötü durumda bulunma.
ifkad	Kaybettirme, kazandırmama.
ifkah	Öğretme.
ifkar'	Fakir düşürme, fakirleştirme. * Hayvanı kirâya verme.
ifla'	Sütten ayırma, memeden kesme. * Yabana kaçma.
iflah	Mübarek ve muvaffakiyetli olmak. Selâmete çıkmak. Felâha kavuşmak. * Nimette dâim ve kararlı olmak. (Bak: Felah)
iflak	şiir okurken fesahat üzerine olmak. * Mâna ve kelime icad etme.
iflal	Gidermek. * Yağmur gelmeyen yere yetişmek.
iflas	Malı tükenmek, parası kalmamak. Borçlarını ödeyemiyecek hâle gelmek. Sermayesini batırmak. * Ahirette günahları çok olanın hüsrana düşmesi. ◊ Sıyrılıp kurtulmak.
iflat	Kement veya bağdan kurtulup kaçma.
iflik	Eski çalgılardan birinin adıdır.
iflilak	Yer yüzünü bulut kaplamak.
ifna'	Mahvetmek. Tüketmek. Kıymetini kaybetmek. Çok zarar etmek. Yok etmek.
ifra'	Kesmek. * Yarmak.
ifrac	Açılma. * Ayrılmak. * Genişletmek. * Açmak.
ifrad	Tek olarak söylemek. * Ayırmak. * Göndermek. Yollamak.
ifrag	Bir halden başka bir hale sokma. Kalıba dökmek. Şekil vermek. * Boşaltmak. Akıtmak. Dökmek. Câri kılmak.
ifrah	Belirsiz bir şeyi belirtme. * şübhe ve tereddütü giderme. * (Kuş) yavrulama. * (Tohum) yeşerme. ◊ Ferahlandırmak. Memnun etmek.
ifram	Doldurma, doldurulma.
ifrar	Kaçırmak. Kaçırılmak. Firara mecbur etmek.
ifras	Fırsat ele geçme.
ifraş	Zemmetme, kötüleme, çekiştirme. * Serip döşetme.
ifrat	Haddinden geçmek. Pek ileri gitmek. * Takatinden ziyade iş vermek. (Tefrit'in zıddı) ◊ Davarın alın saçı. * İnsanın ense saçı.
ifrat ü tefrit	Birbirine tamamıyla ters olan iki uç. Çok fazla ve çok az.
ifratkâr	f. Pek ileri giden. Haddini aşan.
ifraz	Vazifeye tayin etmek. * Farzedip vermek. ◊ Ayırmak, tefrik etmek. Ayrılmak. ◊ f. Yükseklik. Rif'at. İrtifa'.
ifraz hazinesi	Tar:  Kullanılmayan kıymetli eşyanın saklandığı yer. Bu gibi kıymetli şeylerden ikinci dereceden olanların muhafaza olunduğu yere de 'Bodrum Hazinesi' denilirdi.
ifrazat	Vücuddan çıkan, bedenden ayrılan kan, irin, balgam gibi şeyler.
ifrazciyan	Darphanede sikke (para) kesenler. Altun, gümüş ve bakır madenlerini para haline getirdikleri için bu tabir meydana gelmiştir.
ifrinka'	Parmak çıtırdatma. * Gidermek. * Ayırmak.
ifrit	Cin taifesinden çok muzır, şerir ve korkunç bir cins. * Mc: Korkunç, kızgın ve öfkeli insan.
ifriz	Dam saçağı.
ifşa	(C.: İfşâât) Duyurmak. Fâşetmek. Meydana çıkarmak. Gizli bir şeyi herkese duyurmak.
ifşaat	(İfşa. C.) İfşa etmeler, fâşetmeler, meydana çıkarmalar, duyurmalar.
ifsad	Bozmak. Azdırmak. Fesada uğratmak. Fitne salmak. Karıştırmak.
ifsadat	(İfsad. C.) İfsadlar, kargaşalıklar, fesada uğratmalar.
ifsah	Fesahatla konuşmak. Açık ve düzgün söz söylemek. ◊ Unutmak. Akıldan çıkarmak. İhmal etmek. ◊ Açmak, genişletmek.
ifsam	Hastanın ateşinin düşmesi. * Kesilip bitme, tükenme. * Yağmurdan sonra hava açılma.
ifta	Fetva vermek. (Bak: Fetva)
iftah	Seğirtme. * Sık nefes alma, hızlı hızlı soluk alma. ◊ Açmak. Fethetmek. (Bak: Feth)
iftal	f. Dağınık. * Yırtık, aralık, yarık.
iftam	Memeden ayırma, sütten kesme.
iftan	Fitneye düşürme. * Ayartma.
iftar	Oruç açmak. Oruç açılırken yenen yemek. (Zıddı: İmsak)
iftariyye	İftarlık. İftar için hususi olarak hazırlanmış nevale. Bunlar oruç bozulduktan sonra yemek yenmeden evvel yendiği için bu ad verilmiştir. * Osmanlı İmparatorluğu zamanında padişah sarayında, More…
iftial	Bir şeyi iş edinmek. Kendiliğinden yapmak. * Arabçada beş harfli fiilin birinci babı. * Yalan düzmek, iftira etmek. ◊ Fal tutma, fala bakma.
iftiat	Başa tülbent sarmak.
iftica'	Birdenbire, ansızın olma.
iftida'	(Fidye. den) Fidye vererek esirlikten kurtulma.
iftidah	(Fadâhat. den) Kırma, kırıp ufalama. * Maskara olma, rezil olma.
iftiham	(Fehm. den) Kavrama, anlama. Fehmetme.
iftihar	Övünmek. Kendini beğenircesine kendinden ve yaptıklarından bahsetmek. * Başkasının iyi bir hali ile sevinmek. (Bak: Tahdis-i ni'met)
iftihariyyat	İftihar yoluyla söylenen sözler.
iftihas	Gerçeği ve hakikatını dikkatle araştırma. İçyüzünü iyice tetkik etme. * İmtihan etme, deneme.
iftikad	Arayıp sormak. * Kaybolmak.
iftikak	(Fekk. den) Rehinden kurtarma, rehinden çıkarma.
iftikal	Çok çalışma, bir işte çok fazla emek harcama, pek fazla gayret sarfetme.
iftikar	Yoksulluğunu, fakirliğini açığa vurmak. * Çok ihtiyacı olmak. * Tevazu'. Alçak gönüllülük.
iftila'	Otlatma.
iftilak	Taaccüb etmek, şaşırmak.
iftilal	Bükülme. * (Asker) muharebeden yılma.
iftilat	Ansızın bir işe girişme. * Hatıra gelivererek şiir veya söz söyleme.
iftilaz	Kesmek, kat'. * Bir kimsenin bir parça malını almak.
iftinan	Türlü türlü ve birbirini tutmayan düzensiz söz söyleme. * Fitneye düşmek. * Âşık olmak.
iftira	Birinin üzerine suç atmak. Bühtan. İfk. Yalan yere birisini suçlu göstermek.
iftiraat	(İftira. C.) İftiralar, asılsız isnatlar, aslı esası olmayan suç yüklemeler.
iftirak	Perişan olmak. * Ayrılmak, dağılmak. Hicran.
iftirakat	Ayrılıklar. İftiraklar. Parçalanmalar.
iftirar	Gülmek.
iftiras	Yırtmak. Parçalamak. Yırtıp parçalamak. * Zorla yere yıkmak. ◊ Fırsat gözlemek. Fırsatı ganimet bilmek.
iftiraş	İzine uyma. * Namusa dokunur söz söyleme. * Yayılma. * Cima. * Döşemek.
iftiraz	Farz kılma, vacib kılma.
iftisad	Neşter ile kan aldırma.
iftisal	Sütten kesilme, memeden ayrılma. * Fidanı çıkarıp başka yere dikme.
iftitah	(Fetih. den) Açmak, başlamak, fethetmek. Zabtetmek.
iftitan	(Fitne. den) Fitneye uğrama. * Aldatmak. * Azdırmak.
iftiyak	Fakirleşmek, yoksullaşmak.
iftiyal	Fal tutma.
iftiyat	Düşünmeden bir işe başlama. * Bir şey kaybolup gitme.
iftizah	(Bak: İftidâh)
ifza'	Medet etmek, yardım etmek. * Korkutmak. ◊ Korkutmak. * Güç olmak.
ifzah	(Fazih. den) Kusuru, kötülüğü, ayıbı açığa vurma.
ig	Koku, rayiha.
iğ	Yün, pamuk vs. kıvırmağa mahsus iğne.
igal	Acele ile bir kimseyi bir yere sokma. * Uzaklara gitme.
igame	Havanın bulutlu olması.
igare	Yağma etmek, hücum etmek. * Teşvik etmek. Gayrete getirmek. Acele etmek.
igase	İmdada yetişmek, yardım etmek.
igaza	Kızdırma, darıltma.
igbab	Korkmak. * Bir gün görüp bir gün terketmek.
igbirar	Kırılmak. Gücenmek. * Toz ile paslanmak. * Boz benizli olmak.
igdab	Gadablandırmak, kızdırmak, öfkelendirmek.
iğde	Kızılcığa benzer bir meyve ve bu meyveyi veren ağaç ve çiçeği.
igdidan	Saç uzamak. * Ot yeşermek.
igdin	Bozulmuş, kokmuş, cılık (yumurta).
iğdiş	f. Burulmuş, enenmiş hayvan. Erkeklik bezleri (hayaları) çıkarılmış at. Melez.
iğerçin	Karar veremeyen, mütereddit, kuşkulu.
igfa'	Uyuklamak.
igfal	(C.: İgfalât) Dikkatsizlikle terkettirmek. * Gaflette bırakmak. * Kandırmak. Aldatmak.
igfalat	(İgfal. C.) İğfal etmeler, kandırmalar, aldatmalar.
igfaliyyat	Yanıltıp aldatmak için söylenen sözler.
igla'	Pahalandırma, fiatını yükseltme. * Kaynatma.
iglaf	(Gılaf. dan) Kınına sokma, kılıfa koyma.
iglak	Karıştırmak. Kapamak. Muğlak yapmak. Anlaşılmaz hâle koymak. * Zorla iş yaptırmak. * Edb: Sözü karışık ve anlaşılmaz surette söyleme.
iğlak	(Bak: İğlâk)
iglakat	(İglak. C.) Muğlak yapmalar. * Karışık ve anlaşılmaz sözler.
iglat	(Galat. dan) Yanlışa götürme.
iglaz	(Galiz. den) Kaba ve fenâ söyleme.
iglazat	(İglaz. C.) Kaba ve galiz söyleme.
iglinta'	Vurmakla ve sövmekle üstün gelip galebe etmek.
iglivvat	Lâzım olmak, icab etmek.
igma'	Bayılma, baygınlık, kendinden geçme.
igmad	Kınına sokma, kılıfına koyma. * Birçok şeyleri bir yere tıkma.
igmam	Kederlendirmek. Gamlandırmak. Hüzünlendirmek. * Gökyüzünün bulutlu olması.
igmar	Batırmak.
igmaz	Müsamaha etmek. Görmemezliğe gelmek. ◊ Ayıplamak. Kınamak. Tahkir etmek.
igna'	Ganileştirmek. Zengin etmek. * Kifâyet edip bir şeyin yerini tutmak.
ignan	Ot çok olmak.
iğnedan	İğne koymağa mahsus küçük kutu.
iğnelemek	t. İğne ile delmek. * Kalıbını almak için kenarlarını iğne ile delerek işaretlemek. * Mc: Sözle hırpalamak. Dokunaklı konuşmak.
iğneli fiçi	Mc: Eziyetli ve usandırıcı iş. İnsana eziyet veren ve rahatsız eden yer.
igra	Rağbetlendirmek. Teşvik etmek. Hırsını tahrik etmek.
igrab	Uzak yerlere yolculuk etme. * Garb (batı) tarafına gitme.
igrad	Yüksek ve güzel sesle şarkı söyleme.
igrak	Suya batırmak, boğmak. * Kabı doldurmak. * Edb: İmkânsız bulunan mübalâğa.
igrakat	(İgrak. C.) Mübalâğalar, iğraklar, aşırı büyültmeler.
igrakiyyat	Aşırı büyültmelerle ve mübâlâğalarla söylenen sözler.
igram	Borç ödetme.
igrar	Batırmak.
igras	Ağaç dikmek. Toprağa gömmek.
igraz	Doldurmak. * Taze hamurdan ekmek yapıp misafire yedirme.
iğraz	(Bak: İğraz)
iğreti	t. Ödünç, borç, kendi malı olmayan. Yerli ve sabit olmayan, muallak gibi duran. * Muvakkat, bağlı bulunmayan, geçici. * Fıtrî olmayan, sahte, sun'î.
igrik	Çok bağırıp böğüren (hayvan).
igriz	Kabuğundan henüz çıkan çiçek.
igşa	Örtmek. Bürümek. Kapamak. Perdelemek.
igsas	Sıkıştırma, tazyik etme. * Bir yer ahalisini sıkıntıya düşürme. ◊ Güzel yemekler yedirme.
igşaş	Acele ettirme. * Kışkırtma, tahrik etme.
igta'	Ağacın dalları uzayarak yerlere sürünme. * (Asma) yeşerme.
igtaş	Karanlık olmak.
igtibak	Akşam vaktinde şarap içmek.
igtibat	Refahlı, sürurlu ve zengin olmayı temenni etmek.
igtifar	Mağfiret olunma. * Şüyu' bulma.
igtila'	Hızlı ve sür'atli yürüme. Çabuk yürüme.
igtilaf	Kılıf içine girme, gılaflanma.
igtilal	Hayvanın çok susaması. * Elbiseleri üst üste giyme. * İçme. * İyi sağılmadığı için (koyun) hastalanma.
igtilam	Hırs ve şehvetin galip gelmesi. * Muzdarib olmak, acı çekmek.
igtimad	(Gamd. dan) (Kılıç) kılıfına girme. * Karanlıkta görünmez olmak.
igtimam	Tasalanmak. Kederli olmak.
igtimas	Hor ve hâkir görme. * Nankörlük. ◊ Suya dalma.
igtimaz	Birini çekiştirme, bir kimsenin aleyhinde bulunma. ◊ Gözünü kapatma, gözünü yumma. Uyuma.
igtina'	(Gınâ. dan) Zenginleşme, zengin olma.
igtinam	Yağma etmek. Fırsatı ganimet bilmek.
igtirab	(Gurbet. den) Gurbete gitme. * (Güneş, Ay vb. seyyareler) batma. * Göz önünden kaybolma.
igtiraf	Avuçla su içme, eliyle su alma.
igtirak	(Gark. dan) Suya batma, gark olma, suda boğulma. * Soluğu kuvvetle içe çekme.
igtiram	Borç, diyet veya cerime verme.
igtirar	(Gurur. dan) Aldanma, iğfâl olunma. * Gururlanma. Kibirlenme, böbürlenme. Güvenilmeyecek şeye güvenme. * Gaflette olma, gafil bulunma.
igtiraren	Güvenerek, mağrur olarak.
igtisab	Gasb etmek. Başkasının malını zorla elinden almak.
igtisabat	(İgtisab. C.) Gasbetmeler, başkasının malını elinden zorla almalar.
igtisal	Yıkanmak. Gusletmek. (Bak: Gusül)
igtişaş	Karışıklık. Kargaşalık. Karmakarışık olmak. * Birisinin fena telkinini kabul etmek.
iğtişaşat	(İgtişaş. C.) Karışıklıklar, kargaşalıklar, fenâlıklar.
iğtita'	Örtünme, bir şeye sarınma.
igtiyab	Gıybet etmek. Zemmetmek. Yermek.
igtiyal	Baskın yapıp öldürme.
igtiyar	Faydalanma, istifâde etme. * Azık edinme.
igtiyaz	Gazaba gelme, kızma, öfkelenme.
igtiza	(Gızâ. dan) Beslenme, gıdalanma.
igtizab	Gücenme, kızma, gazaba gelme, darılma.
iğtizal	İplik eğirme.
iğva	(Bak: İğva)
igva'	Ayartmak. Azdırmak. Baştan çıkarmak.
igyal	Hâmile kadının sütünü vermesi.
igyam	Havanın bulutlu olması.
igza'	(Gazâ. dan) Savaştırma. Gazâ ettirme. Muharebeye gönderme. ◊ Görmemezliğe gelme.
igzab	(Gazab. dan) Gazaba getirme, hiddetlendirme, kızdırma, öfkelendirme.
igzaf	Gece çok karanlık olmak.
igzal	Eğirmek.
ih	Deveyi çökertmek için kullanılır sestir. * Yorgunluk ve heyecanla hızlı nefes vermeği tasvir eder.
iha	Sevketme, gönderme.
ihab	Verme, bağışlama. ◊ Ham deri.
ihafe	Korkutmak. Havf ettirmek. ◊ Korkutmak.
ihake	Te'sir etme. * Kesme.
ihale	Bir işi birisinin üzerine bırakmak. Bir hâlden diğer hâle dönmek. * Artırma veya eksiltmeye çıkarılan bir işi en münâsib bulunan bir istekliye vermek. * Zayıf addetmek. * Muhal söz söylemek. More…
ihaleten	İhale ederek, ihale suretiyle.
iham	Vehme düşürmek, vehimlendirmek. * Edb: İki mânaya gelen bir kelimeden en az kullanılan mânayı bilerek kullanmak.
ihame	Çadır kurma.
ihan	(Vehn. den) Bir kimseyi zayıf, kuvvetsiz tutma. Güçsüzlendirme. * Hor görme, tahkir etme. ◊ (İhnet. C.) Kızgınlıklar, öfkeler, gazablar, dargınlıklar.
ihanet	(Hevn. den) Alçak ve hakir addedip itibar etmemek, kıymet vermemek. * Hainlik. Haksızlık. Kötülük. ◊ Helâk etmek. Öldürmek. Mahvetmek.
ihaş	Bir kimsenin namusuna dokunma, namusunu lekeleme.
ihase	Toprağı kazarak bir şeyler arama.
ihaşe	Avı, tuzağa düşürebilmek için sürüp götürme.
ihata	Etrafından çevirmek, kuşatmak, içine almak. Kuşatılmak, sarılmak. * Geniş bilgi ile anlamak, tam kavramak.
ihatavî	İhata edecek şekilde. Kaplayıp içine alacak yolda.
ihaze	(C.: İhâzât-İhâz) Su birikip toplanacak yer. * Bir kimsenin kendisi veya sultanı için hıfzedip gözlediği yer. ◊ Kalkanın elle tutulacak olan yeri. * Timar. Hükümdarın verdiği More…
ihba'	Örtmek, saklamak, gizlemek. * Ateşi basıp söndürmek.
ihbab	Muhabbet etmek. Sevgisini göstermek.
ihbak	Boyun eğme, inkıyâd, yumuşaklıkla söz dinleme.
ihbal	Gebe koyma, hâmile yapma. * Çiçekler dökülüp meyve tutma.
ihbar	Haber vermek. Haber almak. Alınan haber. Anlatmak. (Bak: Ahbâr)
ihbarat	Bildirilen haberler. İhbarlar. Bildirilen hadis-i şerifler.
ihbarî	Haberle alâkalı. Haber vermeğe dair. * Gr: Bir işin ne zaman olacağını bildiren fiil.
ihbariyyat	Haberle alâkalı, habere âit cümleler.
ihbariyye	Haber vermek işi. * Kaçak veya kayıp eşyayı haber verene mükâfat olarak verilen para.
ihbarname	f. Yazılı haber. Yazı ile haber vermek. * Belirli hadiselere dair bilgi olarak, alâkalı olduğu yere verilen yazı. * Bir paranın ödenmesi veya başka bir muamelenin yapılması lüzumuna dair More…
ihbas	Eteğinde bir şey gizleme. * Hapsetme. * Vakfetme. Hayır yollarında mal ve hayvan bağışlama. ◊ İfsad etmek. Bozmak. * Yaramazlık öğretmek. ◊ Birinin hakkını yeme.
ihbat	Mahveylemek. Battal ve geçmez hale koymak. * Kuyunun suyu çoğalmak veya bitmek. * İşin karşılığını vermek. * Amelin sevabını giderip, hiçe indirmek. ◊ Huşu ve tevazu' More…
ihcac	Hac vazifesi için bedel vermek veya nâib tutmak. Nâib tutana 'Âmir, menub veya mahcucun anh' da denir.
ihcaf	Noksanlık, eksiklik, kusurluluk.
ihcal	(Hacl. den) Utandırma.
ihcam	Bir şeyden korkarak vaz geçme, dönme. cayma. Men olunma.
ihda	İman ve İslâmiyet yolunu göstermek. Hidayete eriştirmek. Doğru yola götürmek. Allah rızasına uyan yola girmesine vesile olmak. * Hediye etmek. Armağan yollamak. ◊ (Müennes) Bir. More…
ihda aşer	Onbir.
ihdac	Doğan çocuğun bir yerinin eksik olması.
ihdad	(Gövdenin) derisi şişme. ◊ Keskinleştirme.
ihdaf	Gelip çatmak. Karşısına dikilip durmak. Hedef olmak.
ihdaiyye	Hediye etme vesilesiyle yazılan yazı.
ihdal	Islatma.
ihdar	(Hadr. dan) Tıb: Bir organın hissini iptal etme, uyuşturma. * Kızı yaşmaklandırma, ferace giydirme. ◊ (Heder. den) İptal etme, battal etme, hükümsüz bırakma. * Boşa harcama.
ihdas	Yeniden bir şey yapmak. Ortaya koymak. Meydana koymak. (Bak: İbda', Hudus)
ihdi	Deve çöktü.
ihdilal	Yaş olmak, ıslanmak. * Ağacın budak ve yapraklarının çok olması.
ihdirar	Yeşillik.
ihevat	(İhve. C.) Samimi ve sâdık arkadaşlar. Candan dostlar. * Tarikat arkadaşları.
ihfa	Saklamak. Gizlemek. Ketmetmek. Gizlenilmek. * Tecvidde: Harflerden birisini söylerken gizli ve zayıf söylemek.
ihfaf	Hafifletmek. Birinin şerefine dokunacak şekilde konuşmak.
ihfak	Gazâda ganimet malından pay almamak. * Avcıların av yakalayamaması.
ihfas	Çirkin olmak.
ihfik	Yer sarsıntısı ve zelzeleler neticesinde meydana gelen yarıklar, çatlaklıklar.
ihhikak	Kördüğüm olma. * Mc: Sıkışıp kalma. Halledilmeyip çözülmez hale gelme.
ihkab	Arkası kesilme.
ihkad	Başka bir kimsede garaz ve kin uyandırma.
ihkak	Mazlumun hakkını zâlimden almak. Hakkı yerine getirmek. Hak ile hasmına galib olmak.
ihkâm	Manen tahkim etmek. Sağlamlaştırma. Muhafaza ile fesaddan menetmek.
ihkar	Rezil ve rüsvay etme.
ihla	Boş bırakma. Boşaltmak, hâli kılmak.
ihla'	(Hulv. den) Tatlılandırma. ◊ Hâli etmek, boşaltmak. ◊ Çıkarmak.
ihlad	Meyletmek, yönelmek, eğilmek. * Sonsuzlaştırmak, ebedi kılmak. * Geç ihtiyarlamak.
ihlaf	Su aramak. Yerine halef etmek. * Kılıç çıkarmak için elini uzatmak. ◊ Yemin vermek. Yemin etmek. * Yok etmek. Telef etmek.
ihlak	(Helâk. dan) Harcama, tüketme, bitirme. * Yok etme, helâk etme, öldürme. ◊ Elbise eskimek veya eskitmek.
ihlal	(Halel. den) Sakatlamak. Bozmak. Halel vermek. * Birini ihtiyaç içinde bırakmak. * Düşmanın haklarına vefa etmeyip gadretmek. ◊ (Mahal. den) Yer değiştirmek. Vermek. More…
ihlamak	Ih diyerek deveyi çökertmek. * Ih diyerek yorgunluk ve heyecanla hızlı nefes vermek.
ihlamur	Kerestesi marangozlukta kullanılan ve çiçeği haşlanıp çay gibi içilen ağaç. * Ihlamur ağacından yapılmış.
ihlas	(Hulus. dan) Kalbini safi etmek. İçten, samimi, riyasız sevgi. İçten gelen sevgi ile doğruluk ve bağlılık. ◊ Müşteriyi aldatmak. Müflis olmak.
ihlas-mend	f. İhlaslı, ihlas sahibi, temiz kalbli.
ihlas-mendane	f. Temiz yürekli kimseye yakışır şekilde, ihlaslı kişiye uygun tarzda.
ihlas-mendî	f. İhlaslılık, temiz kalblilik.
ihlas-perver	f. İhlas sahibi, temiz kalbli.
ihlas-perverane	f. Temiz yürekli, ihlas sahibi bir kimseye yakışacak surette.
ihlas-perverî	f. Temiz yürekli, ihlas sâhibi olma.
ihlil	Erkek tenasül organının deliği, sidik yolu. Sidik deliği. * Kadınlarda memede sütün aktığı yer.
ihlivlak	Eskimek. * Bulutun gökyüzünü kaplaması.
ihma	Bir şeyi ateşte kızdırma.
ihmad	Ateşin alevini söndürmek. ◊ Ateşi söndürmek.
ihmal	Ehemmiyet vermemek. Yapılması lâzım bir işi sonraya bırakma. Dikkatsizlik. Başlayıp bırakmak. Terk etmek. ◊ Bir şeyi yüklemesi için yardım etmek. Yükletilmek. ◊ Saçak More…
ihmalci	t. Dikkat etmeyen, dikkatsiz, müsamahacı.
ihmalkâr	f. İhmalci, işine dikkat etmeyen.
ihmam	Kederlendirmek. Mahzun etmek. * İhtiyarlatmak.
ihmar	Gizli etmek, saklamak.
ihmirar	Kızarmak. Kızıllık. * Kızıl hastalığı.
ihn	Boyalı sof kumaş. * Renkli yün. ◊ Yün. Renkli yün, renkli kumaş.
ihna'	İfsad etmek, bozmak. * Yaramaz söz söylemek. ◊ Acıma, merhamet etme, şefkat etme.
ihnac	Bir şeyi bir yana eğme.
ihnak	(Hunk. dan) Kin bağlama. Gazaplandırma. ◊ (Hunk. dan) Boğma.
ihnet	Gazap, öfke. Hiddet. * Kalb katılığı. * Kin bağlamak.
ihra'	Eksiltme, azaltma, noksanlaştırma.
ihrab	Kaçma zorunda bırakma. * Çalışma, azmetme, didinme. ◊ Kavgayı kızıştırma, muharebeyi alevlendirme. ◊ Viran etmek, harabe haline getirmek. ◊ Harâb etme, perişan etme. More…
ihrac	Çıkarmak. Dışarı atmak. Fazla malı başka memlekete göndermek. İstifade için meydana koymak.
ihracat	(İhrâc. C.) Memleketteki fazla malı başka memlekete göndermek, satmak. * Çıkarmalar. İhraç etmeler.
ihrak	Ateşe atmak. Yakmak. Yandırmak. * Bulamaç yapmak. ◊ Akıtma, dökme.
ihrakan	Yakmak suretiyle.
ihram	Hacıların örtündükleri dikişsiz elbise. * Yün yaygı. Büyük yün çarşaf. * Fık: Hac veya umreyi yada her ikisini eda etmek için mübah olan şeylerden bazılarını nefsine menetmek ve onlardan More…
ihras	Dilsiz olmak. Dilsiz kalmak.
ihraz	Nail olmak. Erişmek. * Kazanmak. Kesbetmek. * Birisini güzel bir surette korumak.
ihrinmas	Sükut etmek, susmak.
ihrit	İsmi işitilmeyen bitki.
ihrivvat	Uzamak.
ihriz	Bitkin, dermansız. Kımıldanmağa ve bir şey yapmağa hâli ve mecâli olmayan.
ihsa	Saymak. Sayılmak. İstatistik, sayım. * Kandırmak, aldatmak. * Zaptetmek. * Ezber etmek. * Fehmetmek. İdrâk eylemek.
ihsa'	Yalnız bir ilim ve san'at dalıyla meşgul olup, o hususda ihtisas yapıp terakki etme. Husyelerini çıkarma, iğdiş etme, eneme, erkekliğini giderme. ◊ Irak etmek, More…
ihşa'	Tevazu ve alçak gönüllülükle zorlama.
ihsab	Ucuzlama, fiattaki azalma.
ihsad	Ekin veya ot biçme veya biçtirme. Hasâd etme.
ihşad	(Halk) Birikme, toplanma, cem' olma.
ihsaî	Sayım ile alâkalı. İstatistiğe ait.
ihsaiyat	İstatistik. İstatistiğe ait mâlumatı toplama ilmi.
ihşam	Utandırma, kızdırma.
ihsan	(Hısn. dan) Sağlamlaştırmak. Tahkim etmek. * Zevcesini nâmahremden korumak. Kadın kendisini haramdan sakınmak. * Ehl-i azamet olmak. ◊ İyilik, lütuf, bağışlamak. * Sahilik More…
ihsanat	(İhsan. C.) İhsanlar, lütuflar.
ihsandide	(C.: İhsandidegân) f. İhsan görmüş, bağış almış. Birinin lütfunu görmüş, minnettar.
ihsanen	İhsan suretiyle. Bağışlayarak, lütuf ve iyilik ederek.
ihsanname	f. Edb: İltifat mektubu. İltifat ve tahsini hâvi yazılan mektub.
ihsanperver	f. İhsan edici. İyiliği çok sever.(İhsan ihsandır, eğer nev'e olsa veya muhtaca ve fakire olsa. Sehavet o vakit tam sehavettir, eğer millet için olsa, yahut milleti tazammun eden bir More…
ihsar	'(Hasr. dan) Birisini işinden alıkoymak. * Fık: Hac için ihrama girmiş bir zâtın, Arafat'ta durmakla ziyaret tavafından; ve umre için ihrama girmiş bir kimsenin de tavaftan men More…
ihsas	Hissetmek. Hissettirmek. Açık anlatmadan kapalıca bahsetmek. * Bulmak. Görmek. Bilmek. Zannetmek. İdrak etmek. Duyurmak. ◊ Aşağılık işler yapma. * Cimrilik, pintilik, hasislik. More…
ihsasî	Hisse ait ve müteallik. Duygu ile alâkalı.
ihsasiyye	Tecrübeden ve hissedilenden gayrısını kabul etmeyen. Hissiyyun ve maddiyyun fırkasından olanlar. İmansızlık. Dinsizlik.
ihşîşan	Kabalığı, inatçılığı ve katılığı fazla olmak.
ihta'	Yanılma veya yanıltma. * Hatâya düşürme veya düşürülme. ◊ Hatâ etmek, yanılmak.
ihtar	Hatırlatmak. Dikkati çekmek. Tenbih. Uyarma. Kalbe gelen doğuş, ilham.
ihtarat	(İhtar. C.) İhtarlar, hatırlatmalar. * Dikkati çekmeler, tenbihler.
ihtiba'	(Habâ. dan) İyice saklayıp gizleme. ◊ Gizlenmek, örtünmek.
ihtibak	Kumaş ve bez dokuma.
ihtibal	(Habl. den) İpten yapılmış ağ ile tuzak kurma.
ihtibar	Yoklama. Deneme. Sınama. Tecrübe. ◊ İmtihan ve tecrübe etmek.
ihtibas	(Habs. den) Tutulma, tutukluk. * Hapsolunma, hapsetme.
ihtica'	Karşılıklı olarak birbirini hicvetme.
ihticab	Örtünme. Saklanma. Gizlenme. Perdelenme. * Doğumun belirli zamanından fazla uzaması.
ihticac	(C.: İhticacat) Delil, vesika, şahit göstermek. Münâzaa ve mürâfaada hüccet ve delil göstermek. Bir mes'elenin şüphesizliğini delillerle isbat etmek.
ihticacat	(İhticac. C.) Delil, şahit göstermeler.
ihticacen	Delil, şahit ve vesika gösterme yoluyla.
ihticam	(Hacamet. den) Hacamet olma, kan aldırma.
ihtican	Bir yerin etrafına duvar yapma, çit çekme.
ihtida	Hidayete ermek. Delâlet ve irşadı kabul edip doğru yola girmek. Allah'a ve Resül-ü Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm Efendimize iman etmek. * Başkasına tekaddüm etmek.
ihtida'	Tevazu, alçak gönüllülük, mahviyet, mütevazilik. ◊ Aldatmak. Hile yapmak. Oyun etmek.
ihtidab	Kına ile saç ve sakalı boyama. * Boyanma, renklenme. ◊ Boyamak.
ihtidad	Keskinleşmek. * Hızlanmak. * Azmak. * Hiddetlenmek. ◊ Otu köküyle birlikte biçmek.
ihtidam	Hizmet etmek.
ihtidar	Örtülenme, perdelenme, perde tutma.
ihtifa	Gizlenme. Saklanma.
ihtifa'	Çıplak ayakla yürüme.
ihtifad	Acele yapma, sür'atle ve çabuk olarak işleme.
ihtifaf	Kuşatma, etrafını çevirme. * Yüzdeki kılları giderme, traş etme.
ihtifal	Hürmet ve saygı için büyük cemaat ile yapılan merasim. Cenaze alayı.
ihtifalat	(İhtifal. C.) Törenler, merasimler. * Cenaze alayları.
ihtifar	(Hafr. dan) Kazma veya kazılma.
ihtifaz	Darılma, küsme. * Bir şeyi nefsine hasretme. * Kendini sakınma, muhafaza etme. ◊ (Bastırarak) Aşağılatma.
ihtika'	Bir şeyin sağlamlığı, muhkemliği. * Dimağ heyecanı.
ihtikak	Hakkını istemek. Niza' etmek. Birbirine husumet etmek. Hapseylemek. * Fık: İki taraftan her birinin haklı olduğunu iddia etmesi. ◊ (Hikke. den) Sürtünüp kaşınma.
ihtikan	Kan toplanması. Bir uzva kan birikmesi sebebi ile oranın şişip kabarması. * Şırınga kullanma.
ihtikar	Hor ve hakir görmek. Hakarete katlanmak.
ihtikâr	Bir şeyi kıymetlensin diye saklamak. * Ist: İnsanların veya ehlî hayvanların yiyeceklerine âit şeylerin satış kıymetleri yükselsin diye kırk gün kadar saklamak. Böyle yapan kimseye muhtekir.
ihtikâren	İhtikâr suretiyle, vurgunculukla.
ihtila'	(Kadın) Nikâhı bozdurma. Kadın mehrinden vazgeçip veya çok para vererek kocasından boşanması. ◊ Tenha yere veya halvete çekilme. * Taze ot koparma, biçme. ◊ Ot biçmek. More…
ihtilab	Aldatma, kandırma. * Aldatılma, kandırılma. Hile yapılma. ◊ Süt sağma. ◊ Aldatmak.
ihtilac	Seğirtme. * Çarpıntı, çarpma. * Etler gevşeyip büzülme. * Havale nöbeti. ◊ Seğirtmek, koşmak. * Hareket etmek.
ihtilacat	(İhtilâc. C.) İhtilaclar, çarpıntılar, seğirtmeler.
ihtilaf	(Hulf. den) Anlaşmazlık, uyuşmazlık, karışıklık, ikilik. * Birisinin halifesi olmak.
ihtilaf-dar	f. Huk.:Mirasçı ile miras bırakanın ayrı ayrı memleketler halkından olması.
ihtilafat	Anlaşmazlıklar, uyuşmazlıklar. İhtilaflar.
ihtilak	Huy ve tabiat edinme. * Yalan uydurma. ◊ Yalan olmak. * Muhtaç olmak. ◊ Tıraş etme veya edilme.
ihtilaken	İhtilak suretiyle, yalan uydurarak.
ihtilakiyyat	Yalanlar, aslı olmayan sözler. Uydurma sözler.
ihtilal	(C.: İhtilalât) Ayaklanma, devlete isyan. Bozukluk, karışıklık. * Şerre çalışmak, düzensizlik. ◊ (İhtilal) Halel vermek, zarar vermek. * Muhtaç olmak.
ihtilalat	(İhtilâl. C.) Ayaklanmalar, isyan etmeler, ihtilaller.
ihtilam	Uyurken cenabet olmak, düş azmak. Ergenlik.
ihtilas	(C.: İhtilasât) Çalma, sirkat, hırsızlık. * Usulca ve elçabukluğu ile aşırma. * Bir çeşit ok atma tavrı. ◊ Hırsızlık için gelip bir şey alıp kaçmak.
ihtilasat	(İhtilas. C.) Hırsızlıklar, çalmalar, sirkatler.
ihtilaskâr	f. Çalan, aşıran, hırsızlık yapan.
ihtilaskâran	(İhtilaskâr. C.) Çalanlar, aşıranlar, ihtilas edenler.
ihtilaskârane	f. Çalıp aşıranlara yakışacak şekilde, hırsızlar gibi.
ihtilat	Karışmak, karışıp görüşmek.
ihtilatgâh	f. İhtilat yeri.
ihtima'	(Himye. den) Perhiz. * Kaçınma, ictinâb etme. * Sığınma, himâyesine girme.
ihtimal	(Haml. den) Mümkün olma, belki. Olması mümkün görünmek. * Kabul eylemek. * Yükselip götürmek. * İhsana mukabil şükretmek. * Kızma ve hiddetlenmekten dolayı yüzünün rengi değişmek.
ihtimalat	(İhtimal. C.) İhtimaller. Olması mümkün olan şeyler.
ihtimam	Elem ve kederden uyuyamamak. * Perhizkârlık etmek, riyazette bulunmak. ◊ Özenmek, fazla dikkat etmek. Gayret ve dikkat etmek. ◊ Süpürmek, süpürülmek. ◊ Ev süpürmek.
ihtimar	(Hamr. dan) Mayalanma, ekşiyip mayalanma. ◊ Mütegayyer olmak, bozulmak, değişmek.
ihtinac	Meyletme, bir tarafa yönelme, dönme.
ihtinak	(Hank. dan) Boğazın sıkılıp tıkanmasından dolayı nefes alamama. Boğulma.
ihtinan	Sünnet olma.
ihtinas	Kırılmak. * İkiye bükülmek, iki kat olmak.
ihtira'	Evvelce keşfolunmamış, bilinmeyen bir şeyi keşfetmek. İcad etmek. * Edb: Hiç kimse tarafından kullanılmamış tabirler ve mazmunlar kullanma. (Bak: Delil-i ihtira', İbda') More…
ihtira'-kerde	f. Eşine rastlanmayan keşif. * Yaratılmamış olmak.
ihtirab	Savaşma, muharebe etme.
ihtiraf	Cem'etmek, toplamak.
ihtiraî	(C.: İhtiraiyyat) İcad ve ihtira ile alâkalı.
ihtirak	Yanmak, tutuşmak, yanıp kül olmak. * Koz: Bir gezegenin güneşe yaklaşması. ◊ Kat'etmek, kesmek.
ihtiram	Hürmet olunmak, tazim olunmak, hürmet, saygı. ◊ Eksilmek, noksanlaşmak. * Kesilmek.
ihtiramat	(İhtiram. C.) İhtiramlar, hürmetler, saygılar.
ihtiramen	Hürmet ederek, saygı göstererek.
ihtiramkâr	f. Saygılı, hürmetkâr.
ihtiras	(Hiraset. den) Kaçınmak, kendini korumak, muhafaza etmek. * Kesmek. ◊ Aşırı istek sahibi olmak, hırs duymak, şiddetli arzu. ◊ Ekme.
ihtirasat	(İhtiras. C.) Şiddetli arzu ve istekler. İhtiraslar.
ihtirasî	Korunma, muhafaza olunma, kendini gözetme.
ihtirat	Kılıç çekme.
ihtiraz	Sakınmak, çekinmek, kaçınmak.
ihtirazen	Korunarak, sakınarak, muhafaza olunarak.
ihtirazî	Çekinmeye ait, sakınmayla alâkalı.
ihtişa'	Tam olarak dolma. * Yastık veya döşek gibi bir şey edinme.
ihtisab	Hesab sorma, mes'uliyet. * İhtisab dâiresinin aldığı vergi. * Emr-i bilma'ruf nehy-i an-ilmünker vazifesi, * Ceza. * Eskiden belediye işlerine bakan memurun işi ve dâiresi.
ihtisab resmi	Eskiden belediye varidatı olarak damga, tartı, ölçü, panayır ve pazar vergisi adı altında alınan vergiler ile, hile yapan esnaftan alınan para cezalarının umumi adı.
ihtisabiyye	İhtisaba (belediyeye) ait vergi.
ihtisad	Hasad etme, biçme.
ihtişad	Toplanmak, birikmek, yığılmak.
ihtisam	(Husumet. den) Düşmanlık, husumet, muhâsame. ◊ Husumet etmek, düşmanlık yapmak.
ihtişam	Debdebe. Şanlı görünüş. * Etbâ dairesi ve takımının kalabalığı.
ihtisar	İcmâl etmek. Sözün kısaltılması. Kısaltmak. *Mat.: Sadeleştirme, basitleştirme. Hesapta bir tenasübü en küçük haddine indirme. ◊ Elini böğrüne koymak. * Muhtasar yapmak.
ihtişar	Büyük kafalı olma, koca başlı olma. * Toplanma, cem' olma.
ihtisaren	İhtisar suretiyle, muhtasar olarak, kısaltarak, tafsilâtsız, kısaca.
ihtisas	(Husus. dan) Kendine mahsus kılmak. ◊ Hissetmek. Sezmek. Duymak. Duygulanmak. Hislenmek.
ihtişaş	Kuru ot veya saman gibi hayvan yemi biriktirme.
ihtisasiyyun	İhtisas sâhibi kimseler, mütehassıslar.
ihtisat	İtibar gösterme, rağbet etme.
ihtitab	(Hatab. dan) Odun toplamak, odun kesmek. ◊ Nikâhla kadın veya kız istemek.
ihtitaf	(Hatf. dan) Göz kamaştırma. * Kapıp götürme, kapma. ◊ Sür'atle ahzetmek, çok hızlı almak.
ihtital	Gizli söylenen sözü dinleme. Kulak kabartma.
ihtitam	Hitam bulma, sona erme, iş bitme.
ihtitan	(Hitan. dan) Sünnet ettirme. ◊ Sünnet olmak.
ihtitat	Sınırlandırma, hududlandırma. Hat çekme. * Sakal bitme. ◊ Sakal bitmek. Yer tutmak. * Hatla işaret koymak. ◊ Yukarıdan aşağı indirme.
ihtiva	İçinde bulundurmak, içine almak, hâvi olmak, şâmil olmak. Bir şeyi toplamak ve korumak.
ihtiva'	Kendini aç bırakmak.
ihtiyac	Çaresiz kalıp istemek. Muhabbetle meyletmek. Acz, fakr ve yoksulluk. Zaruret hali.
ihtiyacat	(İhtiyac. C.) İhtiyaçlar. Lüzumlu olan şeyler.
ihtiyal	(Hile. den) Hile yapma, aldatma, düzen, oyun etme. ◊ Gururlanma, enaniyetlenme, kibirlenme. ◊ Korkma, havfetme.
ihtiyalat	(İhtiyal. C.) Düzenler, hileler, aldatmalar, oyunlar.
ihtiyan	Sözde durmama, emanete hiyanet etme.
ihtiyar	Yaşlanmış kimse. Yaşlı. * Ist: İstek, arzu. Razı olmak. Katlanmak. Seçmek. Tensib etmek. Seçilmek. (Bak: İrade)
ihtiyarî	Mecburi olmayan. İsteğe bağlı. Bir kimsenin isteğine bırakılmış olan.
ihtiyariyat	Yapılması insanın kendi elinde olan şeyler.
ihtiyat	Sakınmak. İşleri iyi düşünmek. Tedbirlilik. İşlerde basiret üzere bulunmak. Yedek.
ihtiyaten	İhtiyat ederek, ilerisini düşünerek.
ihtiyatî	İhtiyatla alâkalı. Gelecek zamana ait olan.
ihtiyatkâr	f. İhtiyatlı, ilerisini düşünen.
ihtiyatkârane	f. İhtiyatla, sakınganlıkla.
ihtiza	Ateş yakıp alevlendirme.
ihtiza'	Parça parça edip taksim etmek. * Kat'etmek, kesmek. ◊ Tevazu. Gönül alçaklığı. Alçak gönüllülük.
ihtizab	(Saç, sakal v.s.yi) boyama.
ihtizal	Kesilmek. * Ayrılmak.
ihtizam	Kemer takma, kuşak bağlama.
ihtizan	Birisini işinden alıkoyma. * Çocuğu besleme. ◊ Sırrı gizlemek.
ihtizar	(İhtidar) Huzura çıkmak. Hâzır olmak. * Can çekişmek. Hastanın ölüme hazır olması. ◊ Hazer etmek. Korunmak. Sakınmak.
ihtizaz	Hafif titremek. Deprenmek. * Şevk ile meyil ve hareket. Harekete geçme. * Sallanma, sıçrayıp oynama. ◊ Haz duymak. Ferahlamak. ◊ Alçalma, tezellül.
ihtizazî	İhtizaza ait. Titremekle alâkalı.
ihvan	( kelimesinin cem'i) Kardeşler. Eş, dost. * Sâdık arkadaşlar. * Aynı mezheb veya tarikata mensub olanlar.
ihvaniyat	Arkadaşlar, eş dost mektubları.
ihve	Kardeşler. Arkadaşlar.
ihya	Diriltmek. Yeniden hayata kavuşturmak. Canlandırmak. Şenlendirmek. Uyandırmak. * Gece de uyumayıp çalışmak veya ibâdetle vakit geçirmek.(İnsan der: 'Çürümüş kemikleri kim.
ihya-kerde	f. İhya edilmiş. Lutfedilmiş. Yeniden inşa edilmiş.
ihyanen	(Bak: Ahyanen)
ihza'	Ganimetten pay ayırma. * Ayakkabı giydirme. ◊ Semirme, yağlanma. Semirtme, semirtilme. ◊ Rezil ve rüsvay etme. Kepâze etme.
ihzak	Kahkaha ile gülme. Çok gülme.
ihzal	Şaka ve alay ile çok uğraşma. ◊ Islatma, ıslatılma.
ihzan	Mahzun etme, hüzünlendirme, keder verme.
ihzar	Hazır etmek. Hazırlamak. * Huzura getirmek. Derpiş etmek. * Mahkemeye gelmeyenleri cebren getirme müzekkeresi.
ihzarat	(İhzar. C.) Hazırlıklar, hazırlanmalar.
ihzaren	Huzura getirerek. Birini mahkemeye dâvet ederek. * Hazırlayarak, ihzar ederek.
ihzarî	Hazırlık mahiyetinde olan. Hazırlayan.
ihzariye	Aleyhine açılan dâva münasebetiyle getirilen şahıslardan, gönderilen mübaşir veya muhzirin masrafı karşılığı olarak tahsil edilen para. İhzariyeye mübaşir ve muhzirin at ve araba masrafından More…
ihzaz	Rahatlandırmak. Haz duymak. Nasipli olmak. Bahtlı.
ijek	f. Kıvılcım, şerare.
ik'ad	Bir hükümdarın tahta oturtulması. Oturtmak. ◊ Yüksek bir yere çıkarmak. * Oturtmak.
ik'ar	Derinletmek, derinleştirmek. ◊ Derinletme, derinleştirme.
ikâ'	Dayanma, istinad etme. * Dayanacak bir şey verme.
ika'	(Vuku'. dan) Vuku buldurmak. Fena bir şey yapmak. Meydana getirmek. Yetiştirmek. Düşürmek.
ikab	Şiddetli azab, eziyet, ceza. ◊ Azap, mihnet.
ikad	Kuvvetlendirme, sağlam kılma. ◊ Ateş yakma, tutuşturma.
ikae	Kusturma, istifra ettirme. Kusturulma.
ikaf	(Vakf. dan) Vakfetme, malını vakıf şekline koyma. * Bir işten vaz geçme, durdurma. ◊ Palan.
ikahe	Düşmana üstün gelme, galibiyet.
ikak	Tırnaklı hayvanların gebeleri.
ikal	İkl, bağ, bend. * Daha ziyade Arabların başlarına koyup sardıkları bağ, agel. (Bak: Sâhib-üt tac) ◊ Ayak bağı, ayak köstegi. * Bağ, bend.
ikale	Pazarlığı bozma. Her iki tarafın isteğiyle alışveriş mukavelesini bozma. Bir hukuki muamele ile meydana gelen vaziyetin diğer bir hukuki muamele ile eski haline getirilmesi. * Demediği halde More…
ikam	şiddetli harpler. * Yaramaz huylu. ◊ Kısırlar, akamete uğrayanlar.
ikame	Oturtmak. Mukim olmak. Yerleştirmek. İskân eylemek. Bulundurmak. Meydana koymak. Vücuda getirmek. Dâva açmak. Ayağa kaldırmak. Kıyam etmek.
ikamet	Bir yerde kalmak. Oturmak. * Müezzinin kamet getirmesi.
ikametgâh	f. Ev, hane. * İkamet yeri.
ikan	İyi ve yakînen bilmek. * Sağlam bir iş. * Yakin hasıl etmek ve edilmek suretiyle bilmek.
ikar	Doldurma, doldurulma.
ikaz	Uyandırmak. Gafletten kurtarmak. Tenbih.
ikbab	Yüzüstü düşme, kapanma. * Bir şeyin üstüne fazla düşme. Olması için aşırı derecede çalışma.
ikbah	(Kubh. dan) Fenalık yapma, kötülük etme.
ikbal	Bir şeye yönelmek. Teveccüh etmek. Reddetmeyip kabul etmek. Bir şeyi birinin önüne götürmek. Baht açıklığı. Talih. Refah. * İstemek. (Bak: İdbar)
ikbalcu	f. İkbal ve büyüklük arayan. Onların peşinde olan.
ikbalmend	f. Bahtiyar, mutlu, saadetli, talihli. * Refaha, büyük bir makama erişen.
ikbalperest	f. Bir mevki ve makam için hırslı olan. İkbale çok hırs duyan.
ikbar	Kabre koyma, mezara koyma veya konulma. ◊ Ulu görme, büyük görme veya görülme.
ikd	İnci. Gerdanlık. Mücevher, boyuna takılan dizilmiş kıymetli şey. * İnci dizecek iplik. * Hurma salkımı.
ikdam	Gayret ve sebat ile çalışmak. İlerlemeye gayret etmek. Devamlı çalışmak. İlerlemek.
ikdamat	(İkdam. C.) İlerlemeler. Sürekli çalışmalar.
ikdar	(Kudret. den) Kudret verme, kuvvetleştirme, güç kazandırma. Geçimini sağlama. * Birini kayırma.
ikdirar	Bulanma, bulanık olma.
ikfa'	Edb: Sesleri birbirine yakın olan harflerle kafiye yapmak.
ikfal	Kilitlenmek, kilitlemek, kilit takmak. ◊ Kefil gösterme, tekellüf ettirme. ◊ Kilitlemek.
ikfar	Birisine kâfir demek, kâfir denilmek.
ikhâr	Kahr etme, kahr edilme, kahr edilmiş olma.
ikhat	Kuraklığa uğratma, kıtlığa uğratma.
ikiçifte	t. Dört kürekli kayık.
ikilik	t. İki kuruş kıymetindeki eski gümüş para. * İki kısımdan meydana gelmiş. * Ayrılık, ihtilâf, ikiye bölünme, iki taraf olma.
ikka	Çocukların doğduklarında mevcut olan saçı.
iklab	Aksine döndürmek. Tersine çevirmek veya çevrilmek. ◊ Tersine çevrilme, çevirmek. Tersine döndürmek.
iklal	(Kıllet. den) Azaltma, miktarını indirme. * Az bulma, az görme. ◊ Azaltılma, azaltma.
iklîd	(C.: Akalîd) Anahtar, miftah.
iklil	Hz. Peygamber'in (A.S.M.) Zebur'da geçen bir ismidir. Müzeyyen tâç manâsına da gelir.
iklim	Bir yerin hava şartları. Memleket. Küre-i arzın kıt'a ve her bir memleketi. ◊ (Bak: Iklim)
ikma'	Gelen bir kimseyi geri döndürme. * Birisini aşağılama.
ikmah	Buğdayı un yapma. Buğday yetiştirme. * Kafa tutmak, kibir ve azametle karşı gelmek. ◊ Enaniyet ve azametle kafa tutma.
ikmal	Tamamlamak. Bitirmek. Mükemmelleştirmek.
ikmam	Ağaçların tomurcuklanması. Çiçek tomurcuğu görünmesi. * Elbiseye yen yapmak.
ikman	Gizleme, saklama, örtme.
ikmar	Ayın doğmasını bekleme.
ikmas	Suya daldırıp çıkarma.
ikna'	Kanaat vermek. Râzı etmek. Râzı edilmek. İnandırmak. İnandırılmak. * Ayakta iki tarafa bakmadan durmak.
iknaiyyat	İknâ etmek veya râzı etmek için söylenilen sözler.
iknan	Örtme, saklama, gizleme.
iknas	Adi ve rezil bir kimse iken asaletlilik iddiasında bulunma.
iknat	Allah'a dua etme. Aczini ve fakrını anlayarak Allah'a yalvarma. * Namazda kıyamı uzatma. * İnkisar etmek.
ikra	Kiraya verme.
ikra'	Okutmak. 'Oku' diye emretmek. * Selâm göndermek. Yakın gelmek. Ziyafet istemek.
ikrab	Kederlendirme, hüzün verme.
ikrah	İğrenmek. Tiksinmek. Bir işi istemiyerek yapmak. * Birine zorla iş yaptırmak veya muamele yapmak.
ikrahen	İstemiyerek, tiksinerek. Zorlanarak.
ikram	Ağırlamak. Hürmet etmek. Saygı göstermek. * İltifat olarak bir şeyler vermek. * Bağış. * Hesap dışı verilen şey veya yapılan indirme, tenzilât. * Allah'ın lütfu ve ihsanı.
ikramat	(İkram. C.) İkramlar, hürmetler, bağışlar.
ikramen	İkram olarak. Ağırlama suretiyle. Hürmet, tazim ve saygı için.
ikramiye	Hürmet ve mükâfat için verilen para veya hediye. * Memurlara maaş haricinde ve her sene belli bir zamanda verilen para. * Yapılan iyilik karşılığı olarak verilen hediye veya para. * Satıcı More…
ikrar	Açıktan söylemek. Kabul ve tasdik etmek. Hakkı itiraf etmek. Karar vermek. Mukarrer kılmak. * Fık: Bir kimseye diğerinin kendisinde olan hakkını haber vermek.
ikraz	Ödünç vermek. Borç vermek. * Kesip ayırmak.
ikrazat	Borçlar. Borç vermeler.
iksa	Giydirmek. Giyecek vermek.
iksâ	Uzaklaştırılma. Uzaklaştırma.
iksa'	Kasvet. Sıkıntı vermek. Sıkıntı verilmek.
iksad	(Kesad. dan) Kesada düşürme, kesatlandırma.
iksal	(Kesel. den) Bezginlik ve bıkkınlık verme.
iksam	Çok miktarda mal alıp biriktirme. * Kökünü kırma. Hepsini silip süpürme. ◊ Kasem etme, and içme, yemin etme. ◊ Kasem etme, yemin etme, and içme.
iksar	Yapabileceği ve elinden geldiği halde ihmâl etme. ◊ (Kesret. den) Çoğaltma, fazlalaştırma, arttırma. ◊ Bir şeyi yapmak imkânı varken yapmama.
iksat	Doğruluk ve hakkaniyet gösterme. ◊ Hakkâniyet, doğruluk gösterme.
ikşi'rar	Ürperme. Ürkmeden dolayı tüylerin diken diken kalkması ve derinin iğne iğne kabarması.
iksir	Çok te'sirli, her derde devâ sayılan mevhum cisim. Bir şeyin olmasına veya hastanın iyileşmesine sebeb olan ehemmiyetli madde. * Tıb: Oldukça şekerli ve kolayca alınabilen bir ilâç. * More…
ikta'	(Kat.'dan) Delil göstererek susturma. * Mülkiyeti devlete ait olan bir arazinin menfaatinin hazinede istihkakı bulunan kimseye padişah tarafından verilmesi. * Maktuan ihâle.
iktaat	(Iktâ. C.) Sahibi olmayan ve üzerinde imaret eseri olmıyan yerlerden olup, ulülemr tarafından istihkak sahibine imar ve inşa etmesi için tahsis olunan arazi.
iktab	(Ketb. den) Yazdırma, dikte ettirme.
iktam	(Ketm. den) Gizleme, saklama.
iktan	Yapıştırma veya yapıştırılma.
iktar	Damlatma, damlatılma.
iktat	Alçak sesle kulağa fısıldama.
iktibas	Bir söz veya yazıyı olduğu gibi veya kısaltarak almak. Birisinden ilmen istifade etmek. İstifade suretiyle almak, alınmak. * Söz arasında Kur'an-ı Kerimden veya Hadis-i Şeriftden veya More…
iktibasat	(İktibas. C.) İktibaslar, aktarmalar.
iktibasen	İktibas suretiyle. Faydalanma yoluyla alarak. Parça alarak.
iktida	Uymak, tâbi olmak. Birinin hareketini örnek alarak ona benzemeye çalışmak. İttiba etmek. ◊ Tâbi olma. Uyma.
iktidab	Bir şeyi kendisi için kesmek. * Henüz öğretilmemiş deveye binmek. * İrticâlen söz söylemek. * Edb: Şâir, kasidesinden teşbihi keserek maksadına, yani medhettiğinin medhine geçmek. Hüsn-i More…
iktidaen	Uyarak, ıktıda ederek, tâbi olarak. ◊ Uyarak, tâbi' olarak.
iktidar	Güç, takat. Kudret. Güç yetmek. Yapabilmek.
iktidarî	Güç ve iktidarla alâkalı ve mensub.
iktifa	Fazla istemeyiş. Yeter bulmak. Kâfi görmek. Var olanı yeter saymak. ◊ Arkasından gitme, ardına düşme, takib.
iktifa'	(Kafa. dan) Arkasından gitme, izinden gitme.
iktifaen	İzinden giderek, örnek tutarak, misal kabul ederek.
iktihal	İhtiyarlama, yaşlılanma, kocama. * Saç ve sakala kır düşme. ◊ Göze sürme çekme.
iktiham	Hücum ve istilâ eylemek. * Dayanmak. Tahammül etmek. Katlanmak. Güçlükleri yenmek. * Mülâhazasız bir işe başlamak. * Bir şeyi hakir addetmek.
iktihamat	(İktihâm. C.) İktihamlar, hücumlar, saldırışlar. * Tahammül etmeler, göğüs germeler.
iktihan	Kır saçlı ve sakallı olma.
iktila'	Kapıp alma, koparma.
iktiman	Gizlenme, saklanma.
iktina'	Yığma, biriktirme. * Çalışarak kazanma. * Meslek edinme. * Tuzak kurup avlanma. * İmsak etme. * Sermâye verme. ◊ Künyelenme. * Anlaşılmayacak şekilde söyleme. * Gizlenme, More…
iktinaf	Bir şeyin etrafını kuşatmak. * Deve için ağıl edinmek.
iktinah	(Künh. den) Bir işin esâsını, künhünü, kökünü ve gerçeğini anlama. İçyüzüne, derinliğine varma.
iktinan	Saklanma, gizlenme.
iktinas	Tuzak kurup avlanma.
iktira'	(Kirâ. dan) Kiralama, kira ile tutma. ◊ Kurrâ atma, seçme.
iktirab	Tasalı ve gamlı olma. Korkulu ve hüzünlü bulunma. ◊ (Kurb. dan) Yanaşma, yaklaşma, takarrüb.
iktirac	Paslanma, küflenme.
iktiraf	Emek çekerek kesb ü kâr eylemek, kazanmak. * Günah kazanmak.
iktirah	(C.: İktirahat) (Karh. dan) Evvelden hazırlamadan düzgün bir şekilde ve içe doğduğu gibi (şiir veya nutuk) söyleme.
iktiran	Ulaşmak. Mukarin olmak. Yaklaşmak. Yetişmek. * İki şeyin bir arada gelmesi.
iktiras	Bir işe ehemmiyet verme, bir şeyi mühimseme. * Kederli ve hüzünlü olma.
iktiraz	(Karz. dan) Borç alma.
iktisa	Biriktirme, toplama, yığma. ◊ Giyinmek, giymek.
iktisab	Kazanmak. Tahsil etmek. Elde etmek.
iktisabat	(İktisab. C.): İktisablar, kazanmalar, elde etmeler ve edinmeler.
iktisad	Tutum, biriktirme. Her hususta itidal üzere bulunmak. Lüzumundan fazla veya noksan sarfiyattan kaçınmak. * Edb: Beyit veya kasideyi birbirine vasl ile uzatmak.
iktisadî	İktisada ait, tutumla alâkalı. Ekonomik.
iktisadiyat	İktisad bilgisi. İktisad ve tutumla alâkalı olan işler.
iktisam	(Kısım. dan) Bölüşmek, paylaşmak.
iktisar	(Kasr. dan) Sözü kısa kesmek. Kısaltmak. ◊ (Kesir. den) Paralamak. Kırılmak.
iktisas	Birinin izinden, ardından gitmek. * Kısas istemek. İntikam almak. * Kıssa. * Hikâyeyi veya bir haberi doğruca söylemek. ◊ Çekip koparma veya koparılma.
iktita'	Almak. Bir şeyin bir kısmını koparıp almak.
iktitab	Yazılmış olan bir şeyin kopyasını çıkarma, suretini alma.
iktitaf	Edb: Sözün özünü almak. * Ağaçtan meyve toplamak. Toplanma. Toplama. * Bir uğraşma sonucunda faydalanma.
iktital	Birbirini öldürme.
iktitam	(Ketm. den) Ketmetme, gizleme, saklama. * Sararma.
iktiva'	Dağlama. Kızgın demirle vücudun bir yerine dağ vurma. ◊ Kuvvetlenme.
iktiyad	Hile yapma, dalavere ve oyun etme. ◊ Tutup götürme veya götürülme.
iktiyal	Kile veya ölçek ile ölçme.
iktiyas	Benzerini bulma. * Ölçme, kıyas tutma.
iktiza	Lâzım gelme, gerekme. * Lâzım, ihtiyaç. Gerek. * İşe yarama.
iktizaz	Bozulup buruşma.
ikva'	Ev boşalmak. * Azık tamam olmak. Şâirin şiirin kafiyesini çeşitli yapması.
ikval	Bir kimsenin, söylemediği halde bir sözü söyledi diye iddia etme. ◊ Bir kimsenin söylemediği bir sözü, söyledi diye iddia etmek.
ikvâliyyât	Söylenmediği hâlde söylendi diye iddiâ edilen sözler. Lüzumsuz iddialar.
iky	Yemek yemezden evvel çocuğun karnından çıkan necisi.
ikyan	Halis iyi altın. * İnci parçası.
ikza	Azarlama, sövme, hakaret etme.
il'ab	Oynatma, oynatılma.
ila	Son, nihâyet, dek, değin,...ye,...ye kadar (mânâlarına gelir, harf-i cerdir.)
ila'	Sıkıntı ve derde uğramak. * Karısına yaklaşmamak için erkeğin yemin etmesi. ◊ Çok istekli ve tâlib kılma, haris etme.
ilab	Boyunda olan uzun nişan.
ilac	Derde devâ olan şey. Hastayı veya yaralıyı iyi etmek için içmek veya sürmek üzere verilen şey. * Devâ, mualece. * Mc: Tedbir, çare, tavsiye, derman. * Hastaya bakma, iyi olmasına çalışma. More…
ilac nâ-pezir	f. Tedavisi mümkün olmayan, ilâç kabul etmeyen. * İmkânsız, çaresiz.
ilac-pezir	f. Çaresi bulunabilen. * Tedavi edilebilen, ilâç kabul eden.
ilad	(Veladet. den) Doğurma, tevlid etme. * Doğurtma.
ilaf	Ülfet etmek. Alıştırmak. Ülfet ettirmek. * Bir adedi bine çıkarmak.
ilah	Kendine ibadet edilen, Allah (C.C.) ◊ Arabçadaki 'ilâ âhir' kelimesinin kısaltılmışı. 'Sonuna kadar, böylece devam eder' demektir.
ilahe	Müşriklerin kadın heykeli şeklindeki putları. Bâtıl mâbud.
ilahî	Cenâb-ı Hak ile alâkalı, Allah'a dâir. Cenab-ı Hakk'a aid ve müteallik. * Ey Allahım, ey İlâhım! (meâlinde duâ içinde söylenir). * Edb: Tasavvufî şairler tarafından dinî ve İlâhî More…
ilahiyat	Hikmet ilminin dinden ve sadece Cenab-ı Hak'tan bahseden kısmı. Filozoflarca fikir olarak ileri sürülen dine dâir nazariyeler, düşünceler.
ilahiyyun	İlâhiyatçılar. * Fls: Sadece Allah'ın varlığından bahseden filozoflar. Sadece akıllarına güvenerek Cenab-ı Hak'tan bahseden bir kısım filozoflar. (Bak: Feylesof)
ilakiye	Aşikârelik, açıklık, meydanda oluş.
ilam	Elem vermek. Rencide etmek. * Düğün yemeği.
ilane	Yumuşatmak.
ilas	Kinâyeli ve iğneleyici sözler söyleme.
ilat	(C.: Alât) Devenin boynuna takılan ip.
ilavat	(İlâve. C.) İlâveler, ekler, katmalar.
ilave	(C.: İlâvât) Katma, ek yapma, arttırma, zam. * Bir kitabın sonuna gerek yazarı ve gerek başkası tarafından sonradan eklenen kısım. Zeyil. * Bir gazetenin çıkardığı sayıdan başka ona ek More…
ilâveten	İlâve olarak, ekliyerek, katarak, arttırarak.
ilba'	(C.: Alâbâ) Boyun siniri.
ilbad	Yamama, yırtıkları kapatma. * Yapıştırma veya yapıştırılma.
ilbas	(Lebs. den) Giydirme veya giydirilme. * Örtme yahut örtülme. ◊ Durdurma, mâni olma, alıkoyma.
ilc	(C.: Uluc-Aluc-Ilce) Kervan. * Yabani eşek. * Acem küffarından bir erkeğin adı.
ilca'	Mecbur etme. Zorlama. Muztar kılma. * Tefviz eyleme.
ilcaat	Zorlamalar. * Lüzumlu şeyler.
ilcac	Feryad etme, bağırma.
ilcam	Gemleme, gem takma. Gemlenme.
ilçe	t. İdarî bakımdan vilâyetten sonra gelen yer. Kaza. Kaymakamlık.
ilel	(İllet. C.) İlletler. Esaslar. Temeller. Sebebler. * Sakatlıklar. Hastalıklar.
ilel ü emraz	Hastalıklar ve sakatlıklar.
ileyh	Ona. (Erkek olan tek kimse için)
ileyha	Ona. (Kadın olan tek kimse için)
ileyhim	Onlara. (Erkek olan çok kişi için söylenir.)
ileyhima	Onlara. (Erkek olan iki kişi için söylenir)
ileyhinne	Onlara. (Kadın olan çok kişi için söylenir.)
ilga	Kaldırmak. Hükümsüz bırakmak. Lağvetmek. Bâtıl eylemek.
ilgam	Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi göüren yer. Serap, pusarık.
ilgamak	At başıboş olarak dörtnala koşması.
ilgar	Düşman topraklarına ansızın yapılan hücum, akın. * Başıboş hayvanın dörtnala koşması.
ilgarci	Akıncı.
ilgaz	(Lugaz. dan) Sözde maksadı gizleme.
ilgidir	Bir metre kadar uzunluğunda, uçlarına birer karış kadar iki çivi sokulmuş ağaçtan yapılma bir ölçü âletidir.
ilgimsalgim	Sıcak mevsimlerde çöl veya ovalarda, buharın yayılmasıyla uzaktan su gibi görünen yer. Serap, pusarık.
ilh	İlâ âhir sözünün kısaltılmışı.
ilha'	Boş şeylerle meşgul etmek. Gaflet.
ilhab	Tutuşturma, alevlendirme. * İltihaplandırma, şişirip kızartma.
ilhad	Dinden çıkmak. Dinsizlik. Dinden dönmek. Allahın varlığına, birliğine inanmamak. İmânsızlık. ◊ Zulüm yapma, eziyet etme.
ilhaf	İstemekle ısrar etme, zorlama.
ilhah	Zorlamak. Israr etmek. Bir şeyin kabulü için son derece üstüne düşmek.
ilhahat	(İlhah. C.) Direnmeler, zorlamalar.
ilhak	İlâve etmek, eklemek. Katmak.
ilham	Allah tarafından kalbe gelen mâna. ◊ Söverek ve hakaret ederek onur kırma.
ilhamat	İlhamlar. Allah tarafından kalbe gelen mânalar.
ilhamî	İlham ile elde edilen ve nâil olunan. İlham ile alâkalı. * Erkek adı.
ilhan	Tar:  Cengizlilerin İran kolunun Hülâgu hanedanının hükümdarlarına verilen ünvan.
ilhanî	İlhanlık. İlhanla alâkalı. İlhanın idare ettiği devlet şekli, imparatorluk. Bu idareye bağlı memleketler. İlhan olma hâli.
ilhanlilar	İlhanlılar hanedanı ve bu hanedanın idare ettiği XIII. asrın sonu ve XIV. asrın ilk yarısında yaşayan bir yakındoğu imparatorluğu.
ilhaz	Yan bakışla bakma.
ilhiz	Büyük kene.
ilica	'Sıcak pınar suyu. Bunların yerden kaynayanına kaynarca; üzerine bina veya kubbe yapılmış olanına ise kaplıca denir.'
ilik	t. Elbisenin düğme geçmeye mahsus deliği. * Kemiğin içinde bulunan madde. ◊ Ne sıcak ne soğuk. Az ısınmış veya sıcaklığı kırılmış.
ilim	(Bak: İlm)
ilk	(C.: Alâk) Kurumak. * şarap, hamr. * Her nesnenin iyisi. ◊ Sakız. * Ağızda çiğnenen şey.
ilka	Kişinin göbeğine dek olan gömlek.
ilka'	Koymak, bırakmak. Terk etmek. Öne atmak.
ilkaat	Zararlı sözlerle şaşırtmak. * Bırakmalar, terk etmeler.
ilkah	Döllenmek. Döllemek. Gebe bırakmak. Aşılamak. * Tıb: İki ayrı cins hücrenin birleşmesi.
ilkahat	(İlkah. C.) İlkahlar, döllemeler, gebe bırakmalar.
ilkam	Yutturma, boğazından geçirtme.
ilkan	Çabuk ezberleme.
ilkbahar	t. Mart, nisan ve mayıs aylarını içine alan mevsim.
ilke	(Bak: Unsur - Umde - Mebde')
ilkel	(Bak: İbtidâi)
ilkid	Şişman, kısa boylu, hakir ve hayrı az olan kadın. * Katı yoğurt.
ilkteşrin	Ekim ayı. Teşrin-i evvel.
ill	'Keskinlik veya parlaklık mânasından alınmış olup; feryat, yemin, ahid ve karâbet mânalarına gelir. İbrânice 'il', ilâh demek olduğu da söylenmiştir. '
illâ	(İstisnâ edatıdır) Maadâ, olmadığı suretle, alel-husus, mutlaka, illâ, meğer, aksi hâlde, ne olursa olsun, bâhusus, ancak (gibi mânalara gelir).
illâhu	Ancak O. Allah (C.C.)
ille	(İllet) Esas sebeb. Vesile. * Hastalık, maraz, dert, sakatlık. Mûcib, maksad, gaye.
illî	Sebebe ait. Neden ve sebeple alâkalı.
illiyet	Sebeb ile alâkalı. Esas sebeble alâkadarlık. Sebeb arayış.
illiyye	(Ulliyye) En şerefli, yüksek.
illiyyun	(İlliyyîn) (Aliyyu. C.) Cennetin en yüksek tabakası. Ahirete giden tam kâmil mü'minlerin yeri. Hafaza meleklerinin divanları ismidir ki, salihlerin amelleri oraya yükseltilir. Ahirette More…
illizyon	Lât. Cisimleri yanlış idrak etme. Meselâ su borusunu yılan gibi görme.
ilm	(İlim) Okumakla veya görmek ve dinlemekle veya ihsan-ı Hak'la elde edilen malumat. Bilmek. İdrak etmek.(İlim, hakikatı bilmekten ibarettir. İlim, marifetten daha umumidir.
ilma	Çalma, hırsızlama, sirkat.
ilma'	Parlatma. * İşaret etme.
ilmah	Hemen gösterip çabucak yok etme. * Bir şeyi parlatma. * Güzel simalı bir kadın veya kız, yüzünü gösterip hemen çekilme.
ilmam	İki şey birbirine yaklaşma. * Küçük günah işleme.
ilmî	İlimle, bilgi ile alâkalı. İlme ait ve müteallik. Câhilce ve tetkiksizce olmayan.
ilmiye	Fıkıh ve şeriat ilimleri, iman ve Kur'an hakikatları ve tahkiki iman dersleri ile iştigal eden zatların mensub oldukları yol. Alimlerin mesleği.
ilmiye ricali	İlmiye tarikinin yüksek tabakasına verilen addır. Bunun yerine 'ricâl-i ilmiye' tabiri de kullanılırdı. İlmiye mensubları cübbe ile sokağa çıktıkları halde ilmiye ricali lata yahut More…
ilmühaber	(İlm-i haber) Resmi bir daireye verilmek üzere hazırlanan ve bir adamın ahvâli hakkında bilgileri ihtiva eden kâğıt. Resmi vesika. * Para, evrak vs. teslim olunduğunu gösteren ve bunları More…
ilsak	Yapışmak. Bitişmek. Ulaşmak. Yapıştırılma. Kavuşturulmak.
iltiab	Oynama. Oyun oynama.
iltiak	Rengi bozulma, rengi değişme.
iltian	(Bak: Lian)
iltibas	Birbirine benzeyen şeyleri şaşırıp birbirine karıştırmak. Yanlışlık. Karışıklık. * Tereddüt. Şüphe.
iltica	Sığınmak. Melce' ve penaha varmak. Birinden himâye istemek.
ilticac	Karışık olma, karışma. * Sığınma. İltica etme.
ilticagâh	f. Sığınılacak yer. Sığınacak şey. Sığınak.
iltida'	Yalvarma.
iltifaf	Örtünme, sarınma. * Çiçeklerin katmerleşmesi.
iltifat	Güzel sözle samimi olarak okşamak. Yüz göstermek. Teveccüh etmek. İyilik etmek. Lütfetmek. * Dikkat, itina. * Edb: Bir mevzu anlatılırken, o anda kalbe doğan bir ilham coşkunluğu ile -mevzu More…
iltifatat	İltifatlar.
iltifatkâr	İltifat eden, mültefit. Hal hatır sorup gönül alan.
iltifatkârane	f. İltifat edene yakışır şekilde.
iltifatperver	f. İltifat eden, iltifatkâr, mültefit.
iltiha'	(Lihye. den) Sakal bırakma. * Kabuk soyma. ◊ Oynama, eğlenme.
iltihab	Alevlenmek. Yanmak. * Tıb: Bir uzuvda olan hararet, yanma. Cerahat toplanıp yaranın hararetlenmesi. ◊ Caddede gitmek. Geniş yolda yürümek.
iltihabat	(İltihab. C.) İltihablar, alevlenmeler.
iltihabî	İltihabla alâkalı.
iltihaf	(Lihaf. dan) Sarılıp bürünme. Örtünme. ◊ Parlama, yanma.
iltihak	Karışmak. Katılmak. Yetişmek. Bitişmek.
iltiham	Yaranın iyi olup ağzının kapanması, etlenerek iyileşmesi. * Muharebenin kızışması.
iltihap	(Bak: İltihab)
iltihas	Açlık veya susuzluktan dolayı soluma.
iltihat	Öfkelenme, kızma, gazaba gelme, hiddet etme.
iltika	Rast gelmek. Buluşmak. Kavuşmak. * Kavuşturulmak.
iltika'	İnsanın rengi değişmek. Benzi sararmak.
iltikam	(Lokma. dan) Lokma etme, yutma.
iltikat	Yere düşen şeyi almak. * Toplamak. Çeşitli kitaplardan bilgi toplamak. (Bak: Lükata)
iltima	Sararıp solmak. Renk değiştirmek.
iltima'	Parıldamak. Işıldamak. * Kapıp almak.
iltimah	(Lemh. den) Bir şeye şaşkın şaşkın bakınma.
iltimam	Bir kimseyi ziyaret etme. * Konma, konup durma.
iltimas	Tavsiye. Rica. İstirham. * Kayırmak, tutmak, haksız olarak yardımda bulunmak. * Yapılmasını isteme.
iltimasat	(İltimas. C.) İltimaslar, tavsiyeler, ricalar. * Kayırmalar, tutmalar.
iltimasgerde	f. İltimas edilen, kayırılan.
iltimasname	f. İltimas mektubu. Kayırma yapılması için yazılan mektub.
iltisak	İki uzvun birbirine yapışık olması. * Bitişmek. Yapışmak. Kavuşmak. Yapışık olmak. ◊ Rutubetlenmek, ıslanmak.
iltisakî	İltisakla alâkalı. * Yapışan, birleşen. Kavuşan, bitişen.
iltisam	Örtünmek, yaşmaklanmak, ağzını örtmek. * Öpmek, takbil eylemek, öpülmek.
iltitam	Dalgalanma, temevvüc.
iltiva	Burulmak. * Kıvrılmak, bükülmek. * Sarılıp birbirine dolaşmak. * Dalgalanma. * Eğri durma. * Nehrin dolaşıklı bir yatağı olma.
iltiya'	Heyecanlanmak, iç alevlenmesi. * İç sıkıntısı çekme, dertlenme.
iltiyah	Vücudun güneşten yanması. * Susama. * Şimşek çakma. * Yıldızın parıltısı. ◊ Mayalanmak. * Karışmak.
iltiyak	Sıkı fıkı dost olma, candan arkadaş olma.
iltiyam	Yaranın kapanıp iyi olması. * Cem' olmak. * Zemmolunmak.
iltiyam-nâpezir	f. İyi olmaz, kapanmaz yara.
iltiyam-pezir	f. İyi olabilir, kapanabilir yara.
iltizak	Yapışma, birleşme.
iltizam	Kendine lâzım kılma. İcrasına cehdettiği şeyi kendi üzerine vâcib kılma. Mülâzemet etme. Gerekli bulma. * Tarafgirlik etme, birinin tarafını tutma.
iltizamen	İltizam yoluyla, iltizam suretiyle.
iltizamiye	Bilerek yapılmış olan ve iltizama müteallik.
iltizaz	(Lezzet. den) Lezzet duyma, hoş ve lâtif bulma.
iltizazat	(İltizaz. C.) İltizazlar, lezzet duymalar.
ilva	Çevirmek. Baş eğmek. Başı eğilmek. * Başkasının sözünü maksadı olmayan başka tarafa çevirmek. * Birinin hakkını inkâr eylemek. * Bayrağı kaldırmak. Sancak dikmek.
ilvinan	Renklenme, televvün.
ilyasîn	İlyas demektir. Bazı kıraetlerde 'âl yasin' okunduğundan, her iki kıraete de mutabık olmak için imlâsı, 'el yasin' suretinde yazılır.
ilye	Sağrı, but. Kalçanın üst kısmı.
ilyeteyn	Kaba etler. Sağ ve sol butlar.
ilzak	(Lazk. dan) Yapıştırma.
ilzam	Muaraza veya muhakemede delil göstererek muhalifini susturmak, iskât etmek. Söz ve fikirde galibiyet. İltizam ettirmek. İsnad ve isbat etmek.
ilzamiyat	Bir kimseyi ilzam edip susturmak için söylenen sözler.
im'an	Fazla dikkat ve ihtimam. Bir şeyde çok ileri gitmek. * Bir adamın hakkını ikrar eylemek. * Pek uzağa koşmak ve bir hususta hakkı mütecaviz olmak üzere, mübalâğa ve içtihad etmek.
ima	İşaret etmek. İşaretle anlatmak. İşaret.
ima'	(Emen. C.) Câriyeler, kadın esirler.
imaat	(İmâ. C.) İşaretler. İmâlar.
imad	Direk, kolon. * Temel, esas. * Kuvvet. * Bir kavmin reisi ve başta geleni. * Yüksek bina.
imaen	İşaret vererek. İşaret ederek.
imalat	(İmale. C.) İmaleler. Meylettirmeler. Eğmeler.
imale	Bir tarafa meylettirmek. Bir tarafa eğmek. * Benzetmek. * Mal vermek. * Edb: Bir heceyi vezne uydurmak için uzatarak okumak.
imam	Öne geçmek. * Önde ve ileride olan. Delil ve rehber. * Cemaate namaz kıldıran. * İçtihad sahibi zat. Mezheb sahibi olan. * Bir mahallenin lüzumlu işlerine ve içtimaî vazifelerine nezaret More…
imame	İslâma mahsus baş kisvesi olan sarık. Zırhlı külâh. * Çubuk ve sigaralığın başına takılan ağızlık. * Tesbihin başındaki ve ipin iki ucu içinden geçen uzunca tane.
imamet	İmamlık. Namazda cemaati idare eden zâtın hal ve sıfatı. * Halifelik.İmamet iki kısma ayrılır. 1- İmamet-i suğra: Namazda cemaate yapılan imamlık. 2- İmamet-i kübra: Emir-ül mü'minîn.
imamevi	t. Eskiden kadınlara mahsus hapishane.
imameyn	İki İmam. * Fık: Ekseriyetle Hanefî kitaplarında 'İmameyn' dendiği zaman 'İmam-ı Ebu Yusuf ile İmam-ı Muhammed' anlaşılır. Bazan da İmam-ı A'zam ile İmam-ı Şâfiî More…
imamzade	İmam oğlu. Babası imam veya imam ünvanını hâiz olan adam.
iman	İnanmak. İtikad. Hakkı kabul, tasdik ve iz'ân etmek. İslâmiyeti kabul edip amel etmek. Dini bütün hakikatleri kabul edip gereğini yerine getirmek. 'Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) More…
imarat	(İmaret. C.) İmaretler, genel aşevleri.
imaret	Mâmur etmek, şenlendirmek. Mâmurluk. * Hayrat için fakirlere yemek verilen yer. (Bak: Amâir) ◊ Emirlik. Beylik.
imata	Uzaklaştırma yahut uzaklaştırılma.
imate	Ölü hale getirmek. Öldürmek. Fena etmek.
imbik	(Bak: İnbik)
imdad	Yardım. Yardıma yetişmek. 'Yetişin, kurtarın' mânasında da kullanılır. * Yardıma gönderilen kuvvet. * Vâdeyi uzatmak. Mühlet vermek.
imdadiye	Savaş zamanlarında harp masrafını karşılamak, sulh vaktinde de bütçe açığını kapatmak için halktan alınan örfi vergi. Harp için alınana 'imdadiye-i seferiye', açığı kapatmak More…
imece	Köyün umumi işlerinde veya köylünün kendi işlerinde köy halkının müştereken çalışması. Beraberce birçok kimsenin toplanıp elbirliğiyle bir kişinin işini halletmesi ve herkesin işinin sıra More…
imha	Bozmak, yok etmek, mahvetmek. Yıkmak. Zâil etmek. ◊ Keskinletme, bileme.
imhak	Kararma. * Bereketsiz.
imhal	Mühlet verme. Sonraya kalmasına müsaade etme.
imhar	Hâtun için mehr tayin etmek. Evleneceği kız veya kadın için mehr tayin etmek.
imhaz	Doğrulukla yapma.
imkân	Mümkün olmak. Olacak hâlde bulunmak. (Bak: Hudus)
imkânat	Varlığı da yokluğu da mümkün olanlar. Ademle vücudu müsavi olanlar. Var olmasında başkasına muhtaç bulunan şeyler.
imla	Doldurma, doldurulma. * Yazı yazma. (Dikte) * Bir dildeki kelime ve sözleri doğru yazma bilgisi. * Müddeti mühlet vererek uzatma.
imlak	Mülk sahibi olmak. * Bey etmek. * Evlendirmek. ◊ Çok fakir düşmek.
imlal	(Melâl. den) Usandırma veya usandırılma.
imlas	Karanlık. * Karışma. * Koyunun tüyü dökülme.
imlise	Çöl, sahra.
imlisî	Hırsız, sârık.
imma	(Terdid edatıdır) 'Ya, veya' diye tercüme edilir.. Şek, şüphe, ibahe, bağışlamak, hayret vermek mânâlarını da ifade eder.
immisar	(İmtisar ile aynı mânâdadır) Süt sağmak. * Bir şeyi incelemek. * Az olmak. * Dağılmak. * Hâil, perde.
imparator	Lât. Büyük kral. Birkaç devlete hükmünü geçiren büyük hükümdar. Tahta çıkan kadın olursa ona imparatoriçe denir.
imrac	Ahde vefa etmeme, sözden cayma. * Hayvanı çayıra salıverme.
imran	Hz. Meryemin babası. (Bak: Âl-i İmran)
imrar	Geçirmek. Mürur ettirmek. * İpi sağlam bükmek. * Acıtmak. Acı olmak.
imraz	İllet sahibi olmak. Hasta etmek. Bir kimseyi hasta bulmak.
imree(t)	Kadın. Hâtun. Avrat.
imruz	f. Bugün.
imsa	Akşama kalma. * Bozma.
imsak	Kendini tutmak. Bir şeyden el çekme. * Oruca başlama zamanı. * Hapsetmek. * Şer'an müftirat denen şeylerden (orucu bozan şeylerden) nefsi hakikaten veya hükmen men' etmek. * Yemez More…
imsakiye	Ramazanda imsak vakitlerini gösteren cetvel.
imsal	Boşuboşuna sarfetme, lüzumsuz yere harcama. Har vurup harman savurma.
imsas	(Mass. dan) Emdirme, emdirilme. * Tıb: Suda erimiş ilâcı şırınga etmek. ◊ Değdirmek. Elle tutmak. Meshetmek.
imşeb	f. Bu gece.
imtar	Yağdırma veya yağdırılma.
imtidad	Uzanmak. Uzayıp gitmek. Gerilip ve çekilip uzanmak. * Boy. Tul. Uzunluk. * Feza, uzay.
imtidah	(Medh. den) Medhetme, övme. ◊ Aşma, taşma.
imtiha'	(Mahv. dan) Mahvolma, perişan olma, yok olma. ◊ Bileme veya bilenilme, yahut da bilenme.
imtihak	Bozulma.
imtihan	Deneme, Tecrübe etmek. * Bir şeyin hakikatına ıttılâ peyda etmek için çok dikkatle düşünmek. ◊ Hor ve zelil kılmak.
imtihaz	Hâlis, katıksız ve saf olma. Durulanma.
imtikâr	(Mekr. den) Oyuna kanma, aldanma.
imtila'	Dolma. Dolgunluk. * Tıb: Kan durma, kan toplanma.
imtilal	Bir millete karışma.
imtina'	Feragat edip geri durma. * Muvafakat etmeme. Çekinme. İstememe. Yapmama. * İmkânsızlık, mümkün olmayış.
imtinan	Minnet. Kendine minnet etmek. Birisine yaptığı ihsan ve iyiliği başına kakmak. * Memnun olmak. * Birisinin çok iftiharla sevdiği ve mâlik olduğu şeye nâil olmak.
imtira'	Çıkarma, ihrac etme, dışarı atma. * Şüphelenme, kuşkulanma. * Tereddüt, mütereddidlik, kararsızlık.
imtiras	Sürtünme, kaşınma.
imtisal	Nümune kabul etme. * Uymak. Ayrılmamak üzere inkıyad etme. * Mesel ve kıssa söyleme. * Bir şeyin suretine girme. * Muvafakat ve mutabakat etme. * Katili kısas etme. (Bak: Dimağ)
imtisalen	Bağlı olarak, imtisal ederek, uyarak, tâbi olarak.
imtisar	(Bak: İmmisar)
imtisas	Emerek çekilmek, emmek, emilmek. Hazmolunmuş olan maddelerin, damarlar tarafından emilmesi.
imtişat	Tarama. Saç veya sakal tarama.
imtiyaz	Diğerlerinden ayrılmak. Farklı olmak, benzerlerinden ayrılmak. * Resmi veya hususi izin. * Masraflı veya mes'uliyetli bir işin başkaları yapmamak üzere bir şahıs veya şirket yahut da More…
imtiyazat	(İmtiyâz. C.) İmtiyâzlar, izinler, müsâadeler.
imtizac	Muvafık ve mutabık olmak. Mezcolmak, uyuşmak. İyi geçinmek. Karışmak.
imtizacat	(İmtizac. C.) İmtizaclar.
imtizackâr	f. Uyuşarak, anlaşarak, karışarak. Kaynaşmağa müsait surette.
imya (imiyyâ)	Görmeyerek, düşünmeyerek.
imza	Kendi ismini veya kendine ait bir işareti, kendisinin kabullenerek yazması. * İcra ve tamam eylemek.
in'al	Nallama veya nallama.
in'am	Nimet vermek. İhsan etmek. * Doğruya sevketmek, hidâyete ulaştırmak. * İyilik etmek, bahşiş vermek. * Tar: Osmanlı İmparatorluğu zamanında yeniçerilerin aylıklarına yapılan zam. (Bak: Nimet) More…
in'amat	(İn'am. C.) Yardım ve inayetler, meded vermeler. Nimetlendirmeler. ◊ (İn'am. C.) Yardım ve inayetler, meded vermeler. Nimetlendirmeler.
in'amperver	f. Nimetlerle bezeyen, çok nimet veren. Tehlikelerden sâlim kılan.
in'aş	Harekete getirme, canlılık kazandırma. Yukarı kaldırma.
in'idal	(Udul. den) Doğru yoldan çıkma, sapma, dalâlete düşme.
in'idam	İdama gitme. Mahvolma. Yok olma.
in'ikad	Akdetme. Bağlanma. * Fık: İcab ve kabulün taraflarca eseri zâhir olup, meşru bağlılık ve alâkadarlık. * Kurulma. Toplanma.
in'ikas	Aksetme, tersine çevrilme. * Işık veya sesin bir şeye çarpıp geri gelmesi. * Aynada parlak şeyde eşyanın temessülü.
in'ira	Dişin (etleri çekilip) kökü çıkma.
in'isab	Zorlaşma.
in'isam	Muhafaza etme, koruma.
in'isan	Emin ve muhafazalı bulunma.
in'isar	Ezip sıkma, sıkıştırma, suyunu çıkarma.
in'itaf	İki kat olma, bükülme, katlanma. * Bir tarafa dönme, temâyül. Meyletme.
in'izal	Bir tarafa çekilme, tek başına kalma.
ina	Geciktirme, alıkoyma, zayıf düşürme. ◊ Uzaklaştırma.
ina'	Kap-kacak, tencere gibi lüzumlu ev eşyası. * Bir şeyin vakti gelip çatmak. ◊ Yemiş toplama zamanı gelme.
inabe	Günahları terk ile Hakka dönüş.
inad	Israr, muannidlik, ayak direme, dediğinden vazgeçmeme.
inaden	İnad olsun diye. Tersine olarak.
inadiye	Eşyanın hakikatlarını, varlığını inkâr eden bir zümre. (Bak: Sofizm)
inaf	Bir kimseyi, bir şeyden vazgeçirmeğe çalışmak.
inaha	(Deve) Çökerme.
inak	Sözüne inanılır, itimat edilebilir, mutemed.* Müsteşar, müşavir. * İstişare, re'y. ◊ Birbirinin boynuna sarılma, kucaklaşma. ◊ Kucaklaşıp sarılma, muânaka.
inaka	Aşırı güzelliği ve câzibedarlığı ile hayret verme.
inale	Kavuşturma, vâsıl etme, nâil etme, ulaştırma. * Yemin, kasem, and. * İhsanda bulunma, bağışta bulunma.
iname	Uyutma. * Kıtlık.
inan	f. Bu kimseler, bunlar. (İşaret zamiridir). ◊ Dizgin. * İdare etme, yürütme. ◊ (C.: Aınne) Atın dizgini.
inangerdan	f. Dizgin çevirme, geri dönme.
inangir	f. Dizgin yakalama. Dizgin tutma.
inankeş	f. Dizgin çeken, hasaplı giden.
inanriz	f. Dizgin bırakmış, koşturan.
inantab	f. Dizgin çevirip dönen.
inare	(Nur. dan) Nurlandırma, aydınlatma, ışıklandırma.
inas	Kızın büluğ çağına vardıktan sonra evlerinde evlenmeden çok durması. ◊ (Üns. den) Alıştırma, ünsiyet ettirme. * Görme, bilme. ◊ (Ünsâ. C.) Kadınlar, kızlar.
inayat	(İnayet. C.) İnayetler, iyilikler, lütuflar, ihsanlar.
inayet	Yardım, lütuf meded etmek. * Mühim bir işle karşılaşıp onunla meşgul olmak.
inayet delili	(Bak: Delil-i inayet)
inayet-i şâmile	f. Herkese ait umumi inayet ve yardım. ◊ f. Herkese ait umumi inayet ve yardım.
inayeten	İnayet, yardım ve iyilik olarak.
inayethah	f. İnayet isteyen, meded bekleyen.
inayetkâr	f. Yardım ve iyilik eden. Lütuf ve inayette bulunan.
inayetkârâne	f. İnayet edene yakışır surette. Yardım ve iyilikte bulunan kimseye yakışacak şekilde.
inba	Haber verme. İhbar eyleme. Tebliğ etme.
inbac	Münasebetsiz ve lüzumsuz konuşma.
inbah	Uyandırma, uyarma. * Kımıldatma, harekete getirme.
inbat	Nebâtı bitirme. Tohumu yere dikip yeşillendirme. Nebâtın bitmesini sağlama. ◊ Su arama.
inbias	Gönderilme, yollanma. * İleri gelme, meydana çıkma.
inbiga	Liyâkat, lâyıklık, beğenilme.
inbihar	Yorgunluktan dolayı nefes kesilip soluk soluğa kalma.
inbik	Süzme âleti. Akıcı maddelerin süzgeçten geçirilmesine mahsus âlet.
inbika	(Bükâ. dan) Ağlama, göz yaşı dökme.
inbisas	Yayılıp dağılma.
inbisat	Genişleme. Yayılma. * Açık yüzlü olma. Şâd, mesrur ve mahzuz olma. * Gönül açıklığı. Kalb ferahlığı. * Fiz: Sıcaklığın etkisiyle madenî cisimlerin enine, boyuna büyüyüp uzaması. Genleşme. More…
inca'	Kurtarma, necata erdirme, selâmete çıkarma.
incah	İşi tamamlama, işi bitirme. * İsteğe erme, arzu edilen şeye ulaşılma.
incal	Davarı çimene salma, yeşilliğe bırakma.
incam	Meydana çıkarma. * (Yağmur) dinme.
incas	(Necis. den) Pisleme, necisleme.
incaz	(C.: İncâzât) Yerine getirme. Verilen sözü tutma.
incibar	Kırılmış olan kemiğin bağlanıp tekrar kaynaması.
incifaf	(Ceff. den) Kurumak.
incil	Dört büyük kitabdan birisi. Hristiyanların mukaddes kitabı olup, Hazret-i İsa'ya (A.S.) gelen kitab. * Beşaret, müjde.
incila	Cilâlanma. Parlama. * Görünme, belli olmak, açılma.
incilab	Celbedilme. Çekilme. Sürülüp götürülme.
incimad	Donma. Buzlanma. Sertleşme.
incirad	Mücerred olma, tecrid edilme, soyunma.
incirar	Çekilip uzanma. Çekilme. Bir neticeye doğru çekilerek sona erme.
inciza'	(Değnek) Kırılma. * (İp) Kopma.
incizab	Cezbedilme, çekilme.
incizam	(Kemik) Kırılma. * Gr: Meczum olma. Kelimenin son harfi harekesiz olarak telâffuz olunma. ◊ Kesilme. * Cüzzam hastalığına tutulmuş kimsenin bir organının (âzâsının) kopması.
incizaz	Kesilme.
incu	f. İnci, lü'lü', dürr.
ind	Arapçada zaman veya mekân ismi yerine kullanılır. Hissî ve manevî mekân. Maddî ve manevî huzura delâlet eder. Nezd, huzur, yan, vakt, taraf gibi mânâlara gelir. Gayr-ı mütemekkindir. Yani More…
inda'	Cömertlik etme.
indab	(Nedeb. den) Yara iyileşip kabuk bağlama.
indallah	Allah yanında. Allah indinde.
indeke	Senin yanında. Sana göre.
indelba'z	(İnd-el ba'z) Bazılarına göre.
indelhace	İhtiyaca göre. İhtiyaç vaktinde.
indelicab	(İnd-el icab) İcab ettiği zaman, gerekince, iktiza ettiğinde.
indettahkik	(İnd-et tahkik) Tahkik sonunda, araştırma neticesinde.
indî	Şahsi. Keyfi. Zati. Kendine göre. * Bana göre. Bence.
indibag	Deri tabaklama.
indifa	Def olma. * Meydana çıkma. Yerden fışkırma. * Söze girişme. * Geri çekilme. * Başlama. * Teveccüh eyleme. * Yer yer baş gösterme.
indifaî	Püskürme ile alâkalı. * Püskürük.
indifak	(Su) birdenbire ve şiddetle dökülme.
indihaş	Çok korkma, dehşete düşme.
indimac	Kenetlenme. Dürülüp birbirine geçme.
indimal	Yara iyi olma, kapanma.
indimam	Pişman olma.
indimizde	t. Bize göre, bizce, yanımızda.
indira'	Bir işe girişme, bir şeye teşebbüs etme. * Öne geçme. * Buluttan kurtulma. ◊ (Su) dağılıp yayılma.
indirac	Dahil olma. İçeri girme, katılma. * Nesil tamamen tükenip halefi kalmama.
indiras	Zail olma, eseri kalmama, mahvolma. Bozulma.
indisas	Toprak altına gömme.
indiyal	Çok ishâl olma. İçi sürme.
indiyyat	(İndî. C.) Birinin kendince uydurduğu şeyler. Bir kimsenin kendi görüş ve inanışına göre söylediği sözleri.
ineb	Üzüm.
inebe	Üzüm tanesi. * Tıb: Göz kenarında çıkan sivilce, arpacık.
inebî	Üzüm biçiminde, üzümsü.
infad	Bitirme, tüketme. * Kuyunun suyu tükenme.
infak	Nafaka verme. Besleme. Geçindirme. * Harcayıp tüketme. * Fakir olma.
infal	Ganimetten mal ayırıp verme.
infar	Ürkütme, ürkütülme.
infaz	Sözünü geçirme. Bir hükmü yerine getirme. * Aldığı emre göre birisini öldürme. * Öte tarafa geçirme.
infial	Gücenme. Darılma. * Can sıkılma. Teessür. * Hareketlenme.
infialat	(İnfial. C.) İnfialler. Gücenmeler. Aksi te'sirler. Teessürler. * Hareketlenmeler. Teessür ve hareketler.
inficar	Tan yeri ağarma. Fecir sökme. * Tohumun yerde çatlaması. * Suyun, yerden kaynayıp çıkması.
infidad	(İnfadda) Bir şeyin kırılıp dağılması. Parça parça olma.
infiham	(Fehm. den) Anlaşılma, fehmedilme.
infihanî	Şişman adam.
infikak	Yerini terk etme. Yerinden ayrılma. * Ayrı düşme. * Çözülme.
infilak	Açılma. Yarılma. Patlama. İnşikak etme.
infilal	Delinme, delik açılma. * Keskinliği kaybolma, körlenme, körleşme.
infirac	Gam ve gussadan kurtulma, açılma.
infirad	Tek başına kalma. Yalnızlık hâli.
infirag	Boşalma.
infirah	Ferahlanma. Ferahlık duyma.
infirak	(Fark. dan) Ayrılma.
infiraz	Bulunmama, kalmama, münferiz olma.
infisad	(Fesad. dan) Bozulma, fesada uğrama.
infisah	Hükümsüz kalma, fesholma. Bozulma. ◊ Bollaşma. Genişleme.
infisal	Olduğu yerden ayrılma. Yeni bir fasıla geçme. * Yerini bırakıp gitme. * Azledilme.
infisalat	(İnfisal. C.) Yerinden ayrılmalar. * Azledilmeler.
infisam	Kırılma. * Kesilme. * Yırtılma. * Üzülme. * Kopma.
infitah	Açılma. Boşalma. Tıkanan bir şeyin açılışı. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman dil ile üst çene birbirinden ayrılıp, aralarından nefes çıkması. İnfitah harfleri ise  şunlardır. (Min, Nun, Elif, More…
infitahiyyet	Kapalılığın açılıp inkişaf etmesi. (Tohumların açılarak nebât hâline gelmesi gibi olan hâl.)
infitak	Yarılma, sökülme.
infitam	Kesilme. * Sütten kesilme. * Menedilen bir şeyden uzaklaşma.
infitar	Yarılma, açılma.
infitat	Paralanma, kırılma.
infizac	Sıcaklık verme, ısı verme. * Buharlaşma. * Terleme.
infizaz	(Bak: İnfidad)
ingas	(Tengis) Keder verme. Rahatını bozma.
ingimam	Kaygılanma, gamlanma, tasalanma.
ingimas	Suya dalma.
ingimaz	Göz yumulma.
ingisas	Suya dalma.
ingitat	Suya dalma.
ingiva	Dalâlete düşme, sapıtma, yoldan çıkma.
inha	Bir hususu resmen bildirme, tebliğ. * Bir memurun daha üst makamdaki bir memura bir maddeyi hâvi olmak üzere yazdığı kağıt. * Ulaştırma, yetiştirme. ◊ f. Bu şeyler. (İşaret More…
inha'	Vazgeçme. * Yöneltme, tevcih etme.
inhac	Meydanda, zâhir, açık. Belli etme. * Hayvanı yorarak solutma. * Esvabı eskitme.
inhaf	İnceltme, zayıflatma.
inhak	Çok eziyet etme. Çok fazla sıkıntı verme.
inhibas	Vakıf namına malı hapsetme. * Nefes tutulma.
inhibat	Yukarıdan aşağı inme.
inhicaf	Yalvarıp yakarma.
inhicam	(Bina) çöküp yıkılma.
inhida'	(Hud'a. dan) Aldanmak, hileye düşme.
inhidab	(Hadeb. den) Kamburlaşma, yumrulaşma. * Kamburluk, yumruluk.
inhidad	(Hadde. den) Keskinleşme, incelme, sivri olma. * Basılıp ezilme, haddeden geçme.
inhidam	Çökme, yıkılma. Viran olma.
inhidar	İnişe inme. * Vurmakla derinin şişmesi. ◊ Perdelenme.
inhidaş	Dalaşma, hırlaşma (köpek).
inhifa	Gizlenip saklanma.
inhifaz	Aşağılanma, alçaklanma. * Çökkünlük.
inhikak	Kaşınma.
inhila'	Def'olunma, çıkarılma, kovulma.
inhilak	Kendini tehlikeye atma.
inhilal	Çözülüp ayrılma. Dağılma. * Erime. * Münhal olma.
inhilal-pezir	f. İnhilali mümkün olan. Dağılabilen. Çözülebilen. Eriyebilen.
inhima	Mahv olma.
inhimad	Ateşi sönmeyip alevi geçme.
inhimak	Ahmak olma. Ahmaklaşma. *Akılsız görünme. ◊ Bir şeye fazla düşkün olma.
inhimal	İhmal etme, önem vermeme. * Mühlet alma. * Göz yaşı dökme. * Ciddi bir şekilde çalışma, uğraşma.
inhimam	İhtiyarlama, yaşlanma.
inhimaz	Ekşilenme.
inhina	Eğilme, münhani olma, yay biçimine girme, kavislenme.
inhinak	Boğulma. * Bunalma, nefesi kesilme.
inhiraf	Doğru yoldan sapma. * Dönme. * Bozulma. Değişme. * Kırıklık. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman o harfde, dil ucuna veya dil arkasına doğru bir meyli bulunmasına denir. İnhirâf sıfatının More…
inhirak	Yırtılma.
inhirat	Bilmediği bir işe danışmadan girişme. * Zarar verme, ziyana sokma. * İpliğe boncuk dizme. * Beden çelimsizlenip zayıflama. * Bir yola süluk etme, girme.
inhisaf	Ay tutulması. Husufa uğramak. Ay'ın, dünyanın gölgesi altına girmesi veya o şekildeki gölgelenmek.
inhisam	(Hasm. dan) Kesip bitirme, halletme.
inhisar	Hasr olunma. * Tecavüz etmeme. * Bir iş veya malın idâresinin bir kişiye, bir ele bırakılması. Bir elden idâre. Bir şeye mahsus olup, başka şeye şümulü olmama. Yalnız bir şeye veya bir şahsa More…
inhişaş	(C.: İnhişâşât) Birbirine dokunup hışırdama, hışırtı. Şakırtı, şakırdama.
inhitak	Bozulma, yırtılma. * Bekârlığın bozulması. Kızlığı bozulma.
inhitam	Kırılma, ezilme, ufalanma.
inhitat	Aşağılanma, aşağı inme. * İhtiyarlama, yaşlıyığa yüz tutma. * Kuvvetten düşme. * Bir şişin inmesi. * Düşme, inme.
inhiva	Yukardan aşağı düşme.
inhiyaş	Ezilip büzülme, sıkılma, çekinme.
inhizal	Beli kırılmış gibi ağır yürüme. * Soruya karşılık verme.
inhizam	Basılıp ezilme. * Bozulma. Askerin bozulup dağılması. ◊ Yemek hazmolunma. Yemeklerin midede erimesi.
iniz	Cimâa kadir olmayan erkek. * Cimâdan safâlı olmayan avret.
inka'	Pâk ve temiz olma. ◊ Suda ıslatma.
inkâh	(Nikâh. dan) Nikâh etme veya edilme.
inkâr	Bilmeme, tanımama. Yaptığını ve söylediğini gizleme. * Yapmadım deme ve ayak direme. * Reddetme. (Bak: Nefy)
inkârî	İnkârla alâkalı.
inkas	Eksilme, eksiltme.
inkaz	Kırma ve bozma. * Tuhaf sesler çıkarma. Küçük bir hayvanın veya böceğin kendine mahsus ses çıkarması. * Vücuttaki oynak yerlerden çıkan ses. ◊ Kurtarma. Kurtarılma. Halâs etme.
inkibab	Yüzüstü düşme, yere kapanma.
inkibaz	Büzülme. Çekilip toplanma. * Sıkıntı. Gamlı olmak. * Kabızlık. Tutukluk.
inkibazî	İnkıbazla ilgili.
inkidad	Yıkılma. * Perakende olup dağılma. * Kuş havadan süzülüp inme.
inkidam	Vücudun bir tarafı berelenme veya kızarma.
inkidar	Hızlı yürüme. * Düşme ve saçılma.
inkihal	Büsbütün zayıf ve güçsüz düşme.
inkiham	Düşünmeden bir işe girişme.
inkila'	(Kal'. den) (Ağaç) kökünden koparılma.
inkilâb	Başka tarza değişme. Bir hâlden diğer hâle geçme. Başka türlü olma. * Altüst olma.
inkilâbât	İnkılâblar, değişmeler.
inkilal	Yavaşça gülme, tebessüm etme. * Körlenme, kesmez hâle gelme.
inkilis	Yılan balığı.
inkima'	Kökü kesilme. Köksüzleşme.
inkimaş	Acele etme. Çabuk iş görme.
inkiraz	Sönme. Zeval bulma.
inkişa'	Mânilerin gidip havanın açılması. Ayazlama.
inkisaf	(Küsuf. tan) Parlaklığı sönme. Güneş tutulması.
inkişaf	Açılma. Meydana çıkma. * Yetişme. * Terakki etme, ilerleme. * Gizli sırların bilinmesi.
inkisam	Kısımlara ayrılma. Bölünme. Taksim olunma. ◊ Kırılıp ayrılma. Parçalanma.
inkisar	Kırılma. Gücenme. * Beddua ve lânet okuma. * Şikeste olma. ◊ Kısalma, kısa olma.
inkişar	Bir şeyin derisinin veya kabuğunun soyulması.
inkita'	Tükenme. Kesilme. Arkası gelmeme.
inkitam	Gizli tutulma, saklı tutulma.
inkiyad	Boyun eğme. Muti olma. Teslim olma. İtaat etme. İmtisal.
inkiyaden	İnkıyad suretiyle. Teslim olarak. İtaat ederek, boyun eğerek.
inkiza'	(Kazâ. dan) Sonu gelip bitme. Tamam olma. Mühleti sona erme.
inkizaf	Kovulma, def olunma, atılma, uzaklaştırılma.
inkizaz	Çatlama. * (Kuş) havadan yere doğru süzülerek inme.
inma'	(Nemâ. dan) Arttırma, nemâlandırma.
inme	t. Nüzul, tenezzül. * Nüzul, felç, sekte.
innâ	(İnne ile Na zamirinin birleşmesi ile meydana gelmiştir) şüphesiz biz (meâlindedir.)
inne	Gr: Tahkik edatıdır. Kat'iyyet ifade eder.
innî	Şüphesizlik ve kat'iyyet ifade eden 'inne' ile mütekellim zamirinin birleşmesidir. Türkçede karşılığını 'muhakkak ben' diye söyleyebiliriz. ◊ Tecrübe More…
innin	Cinsi münâsebete muktedir olamıyan, cinsi iktidarı olmayan. Kısır.
innîn	İktidarsız, güçsüz, âciz.
inorganik	Fr. Mâden cinsinden olan, cansız maddelerden bulunan. Organik olmayan. Hayvan ve insan gibi vücud yapısına ait olmayan.
ins	İnsan.
ins ü cann	İnsan ve cin taifesi.
ins ü cinn	İnsan ve cin.
insa	Unutma. Unutturma. * Te'hir eylemek. * Veresiye verme.
inşa	Yapma. Vücuda getirme. Terkib etme. Bir şey peyda etmek. * Yaratma. * Edb: Yazı dersi. Nesir yazmak. * Güzel nesir halinde yazı yazmak veya güzel yazılmış nesir halindeki yazı.Çeşitli More…
inşaallah	Allah izin verirse. Allah nasibederse (meâlindedir). (Bak: Tabii)
inşaat	Yapmak, inşa etmek. * Yapı. Bina ve gemi yapımıyla alâkalı işler.
inşab	Tırnak batırma, tırnak bastırma.
inşad	Edb: Şiir okuma. Şiiri kaidesine uygun ahenk ile okuma. Sesini yükseltme. * Arayıp soruşturma. * Birisini hicvetme. * Kayıp olan bir şeyi haber verme.
insaf	Merhamet ve adâlet dâiresinde hareket. Hakikatı kabul ve itiraf. ◊ Yaprak yaprak olma, lime lime olup dağılma.
insafkâr	İnsaflı, insaf sahibi, haksızlık yapmayan.
inşaî	İnşaya, yapıya dâir ve müteallik. * Güzel yazmağa dâir.
inşaiyyat	(İnşâi. C.) İşitilmemiş ve duyulmamış sözlerden yapılan cümleler.
inşaiyye	İnşâât işleriyle uğraşanlar. Bina ve gemi yapma işleriyle meşgul olanlar.
insak	(Nesak. dan) Düzenli yazı yazma. * Kâfiyeli, secili ve akıcı bir tarzda söz söyleme.
inşak	Koklatma. Buruna kokulu bir şey çektirme. * Tuzağa veya ağa iliştirme.
insal	(Nesl. den) Nesil çoğaltma. Döl peyda etme, döllenme.
insan	(Bu kelimenin aslı, lugat âlimlerince 'ins' den geldiği söylenir. Kamusta da kûfiun'a göre 'Nisyan' kelimesinden geldiği zikredilmektedir.)
insan suresi	Kur'an-ı Kerim'in 76. Suresi olup 'Dehr, Ebrar, Emşac, Hel-etâ Suresi' de denir.
insanî	İnsana ait, insanla alâkalı.
insaniye	İnsanlar, insan cinsi, beşeriyet.
insaniyet	İnsanlık, vicdanlılık. İnsana yakışır hâl ve durum.
insaniyetkâr	f. Vicdanlı ve iyi adam, insaniyetli.
insaniyetkârî	Vicdanlılık, insaniyetlilik.
insaniyetperver	İnsanlığı seven, iyi insan.
inşar	Ölüyü diriltme.
insat	(İnsiyat) Susup dinleme, susma. * Gizlenerek gitme. * İnfial vezninde, nidâ eden kimseye icabet etme. * Beli bükülenin beli doğrulması. * Meşhur olma.
inşat	Ferahlandırma. Neş'elendirme. Sürurlandırma.
inşaz	Yükseltme.
insî	İnsana âit ve müteallik. İnsan cinsinden.
inşiab	Şubelendirme. Ayırma. Şubelere ayrılma. * Bölük bölük olma. * Dalbudak verme.
inşial	Alevlenme, şulelenme.
insibab	Dökülme. Akıtılma. * Cereyan etme. * Başka suya karışma. * Tıb: Ahlat-ı erbaadan birisinin vücudun bir tarafında nesicler (dokular) arasında toplanması. ◊ (Bak: İnsibab)
inşibab	Gençleşme, delikanlı olma.
insibag	Boyalanma. Maddi veya mânevi rengi ile renklenme. Boya tutma. * Temizlenme.
insibağ	(Sıbg. dan) Boya tutma, boyanma. * Temizlenme.
inşibak	Şebeke şeklinde olma. * Balık ağı gibi birbirine geçme.
insical	Çekilme. * Dökülme.
insicam	Suyun dökülüp devamlı akışı. Düzgünlük. Sağlam ve ıttırad ile ârızasız tertib üzere olmak. * Devamlı yağmur yağmak. * Edb: Düzgün, tertibli, pürüzsüz söz. Kitabın ifadesi güzelce ve düzgün More…
insidad	(Sedd. den) Tıkanma, kapanma.
insidal	Düşük olma, sarkma, pörsüme.
insidam	(Sadme. den) Patlama. Tazyik ile bir şey atma.
insifa'	(Nısıf. dan) Bir şeyin ortası. * Bir şeyin yarısını alma. * Gündüzün ortası. * Hakka hizmet. * Adaletle mukabele etmek. Mazluma yardım edip zâlimden hakkını almak.
insifar	İnkişaf etme, açılma.
inşihab	Fışkırma.
insihak	Döğülüp ezilme. Ezilip yumuşamak.
insihal	Düzgün söz söyleme. * Kabuğu soyulma.
insikab	Delinme.
inşikak	İkiye ayrılma. Çatlama. Yarılma.
inşikak suresi	Kur'an-ı Kerim'in 84. Suresi olup İnşakkat suresi de denir. Mekkî'dir.
insilab	(Selb. den) Kaldırılma, selb olunma, giderilme. Kalmama. Mahvedilme. Soyulma, soyulmuş olma.
insilah	Soyulma. Derisi yüzülme. Sıyrılıp çıkma. * Ayın sonu gelme. ◊ Silâhlanma. Silâh ile techiz olma.
insilak	(Silk. den) Yola girme, süluk etme, yol tutma.
insilal	Bir yere toplanma, üşüşme, hücum etme. ◊ Gizlice savuma, sıvışma, sıyrılma.
inşilal	Şiddetle dökülerek akma. * (Su) uçurumdan dökülerek şelâle meydana getirme.
insimag	Yere düşüp ezilme, yaralanıp berelenme.
inşimar	Sallana sallana yürüme.
insina	Bükülme, burkulma, burulma.
inşinac	Buruşma. Derinin buruşması.
insiraf	Çekilip gitme, çekilme, geri dönme. * Gr: İsimlerin kaide ve kurallara göre çekilebilmesi.
insirafî	Çekilip gitme ile ilgili.
insirah	(Sarahat. den) Açığa çıkma, zâhir olma, sarahat bulma.
inşirah	Ferahlanmak, mesrur olmak.
inşirah suresi	Kur'an-ı Kerimin 94. Suresidir.
inşirak	Çatlama, yarılma, ayrılma. Yarık olma. Parlama.
insiram	Kesilme, kesilip ayrılma. ◊ Dişin kırılması.
inşiram	Yarık yarık olma.
inşiras	(Soğuktan dolayı) el çatlama.
insitah	Yayılıp arka üstü yatma. * Satıhlı olma.
inşitat	Dağılmak. Dağınık olmak. Perakende olmak.
insiyab	Süzülüp akma. Çabuk akıp gitme.
insiyag	Kalıba dökülüp düzelme.
insiyak	Mânen sevk olunma. İlâhi ve mânevi sevk. Gönderilmek, bir kuvvetin te'siriyle çekilip gitmek. Ardı sıra gitmek.
insiyakî	İnsiyak ile alâkalı. İnsiyak, İlâhî sevk ve his ile alâkadar.
inta'	Çok fazla terlemek. Kusma, istifra etme.
intac	Neticelenme. Husule getirme. Sona erdirme. Doğurma, meydana getirme.
intaf	Kabahat yükleme.
intak	Edb: Söylemeğe kabiliyeti olmayanı söyletmek. Onun nâmına konuşmak. Nutka getirmek, söyletilmek. Dile getirmek.
intan	Pis kokma. Fenâ kokma. * Mikrobun sebebiyet verdiği şey, hastalık.
intanî	Mikroplu, mikroptan meydana gelen.
intaniye	Fena koku ve mikropluluğa dâir, mikroplu hastalıkla alâkalı.
intaş	(Tohum) toprakta çimlenme.
intiaş	Yorgunluktan sonra canlılık hissetme. Canlılık. * Hastalıktan sonra iyileşip kalkma. * Geçinme. * (Yıkılan adam) doğrulup kalkma.
intiaz	Kuvvetlenme, kıvama gelme. * Kalkma.
intiba'	Görüş ve anlayış. Kalb ve ruhta hâsıl olan te'sir. * Matbu' olmak, tab' olmak, basılmak.
intibaat	(İntiba'. C.) Edinilen intibalar.
intibac	Hastalıktan dolayı vücutta hâsıl olan şişkinlik.
intibah	Uyanıklık, göz açıklığı. Hassasiyet. Agâh ve münebbih olmak. Hakikatı ve hakkı anlayıp yanlıştan, fenadan dönmek. * Sinirlerin uyanması. Uzuvların harekete gelmesi. ◊ Pişmek, More…
intibak	(Tıbk. dan) Uygun olmak, muvâfakat. Mutabık, mümâsil ve muvâfık olmak. ◊ Bir mekânın yükselmesi. * Bir kavmin şerre yönelmesi. ◊ (Bak: İntıbak)
intibakat	(İntıbak. C.) Uygun ve münasib gelmeler. Mutabık gelmeler.
intibar	Kabarma, şişme.
inticam	Sona erme, nihayet bulma. Tamamlanma, tamam olma.
inticas	Bulaşma, murdar olma.
intidam	Kolayca ele geçme. Kolay bir şekilde elde etme.
intifa	Sönme. Yanarken sönme. Ortadan kalkma.
intifa'	Bir şey ortadan yok olma. Aradan çıkma. ◊ Fayda te'min etmek. Menfaatlanmak.
intifad	Huk: Bir şeyi tamamen alma. Tükenme, bitme.
intifah	Şişkinlik. Şişmek. Kabarmak. * Vücud organlarından birinin büyümesi.
intifal	Nafile namaz kılma.
intiha	Son, nihayet, uç.İNTİHA': Eğilme. Dayanma, yaslanma.
intiha-pezir	f. Sona eren, nihâyet bulan.
intihab	Seçmek. Ayırıp beğenmek. İhtiyar ve âmâde eylemek. * Bir şey yerinden çıkmak. ◊ Kapışmak. Yağma suretiyle mal almak.
intihabat	(İntihab. C.) Yağmalar, talan etmeler, kapışmalar. ◊ (İntihab. C.) Seçilmeler, seçmeler. * Seçimler.
intihabî	İntihabla alâkalı, seçim ve seçme işlerine ait.
intihac	Yol bulma, varma, ulaşma.
intihaî	(İntihaiyye) Sona ve nihayete ait. Bitme ile alâkalı.
intihak	Zayıflatma, gücünü azaltma, kuvvetsizlendirme. * İşe yaramaz bir hale sokma.
intihal	Çalma. Başkasının malını kendisinin gibi iddia etme. * Edb: Başkasının yazısını kendisinin gibi göstermek. Onu benimsemek. Böyle şiire, sirkatî şiir de denir.
intihar	Kendi kendisini öldürmek. İdâm-ı nefs.
intihaz	Ayaklanmak. Depreniş. Kalkmak. * Yola veya sefere çıkmak. Şüru eylemek. ◊ Fırsat bilip kaçırmamak. Fırsat gözlemek.
intika	Bir şeyi seçme, ayırdetme.
intikad	İyi bilineni kötülemek. * Seçip ayırdetmek. * Kalp parayı gerçeğinden ayırmak. * Tenkid. * Fenni veya edebi eserlerin tarafsız bir nazarla incelenmesi sonunda fikir ileri sürülmesi.
intikah	İyi bir haber veya söz işitip sevinme. * Zayıflama, kuvvetsizleşme. ◊ Kemikten ilik çıkarma.
intikal	Bir yerden bir yere nakletmek. Tebdil-i mekân etmek. * Göçmek, geçmek. * Sirâyet. Bulaşmak. * Bir şeyin miras olarak kalması. * Bir mes'eleden diğer bir hususu veya neticeyi anlamak. More…
intikalen	İntikal suretiyle.
intikalî	İntikal ile ilgili.
intikam	Öç almak. Hınç ve acı çıkarmak.
intikamat	(İntikam. C.) İntikamlar, öç almalar.
intikamcû	İntikam almağa çalışan, öç almak isteyen. İntikam arıyan.
intikas	Eksilme. * İstibrâ için erkeklik organına su serpme.
intikaş	Nakışlanmak. Menkuş olmak.
intikâs	(Nüks. den) Başaşağı dönme veya düşme.
intikaz	Bozulma. * Çözülme, battal edilme.İNTİMA'Â: Birine mensub olma, intisâb etme. Bir kimseye bağlanma. * (Kuş) bir yerden uçup, başka bir yere konma.
intilak	Koyverip gitme. Salıverme, yollama. * Sevinme.
intimas	Kaybolma, belirsiz olma.
intirak	Gürleme. Patlama.
intişa'	Neş'et etme, gelişme, yetişme, neşv ü nemâ bulma.
intisab	(Nasb. dan) Dikilip durmak. * Yükseğe kaldırmak. * Bir mansaba tayin olunmak. * Gr: Kelimenin mansub olması (Bak: Mansub) ◊ (Nisbet. ten) Bir yere, bir kimseye mensub olmak. More…
intişab	Odun veya mal biriktirme. * Tutulup kalma.
intisac	(Nesc. den) Doku peyda eylemek. Doku, nesic hâsıl olmak. * Mensucat gibi iki taraftan çizgili ve dokumalı olma.
intisaf	Hakkını tam olarak alma, haklaşma. * Zaman, yarı olma. Vakit, yarıyı bulma.
intisah	Verilen öğütü dinleme, edilen nasihatı tutma. ◊ (Nesh. den) Kopyasını çıkarma.
intisak	Sıra ile düzgün olma, intizamlı oluş.
intişak	Burna bir şey çekmek.
intisar	Saçılmak. Dağılmak. * Püskürmek. * Toz kabarması. Kabarmak. * Buruna su çekmek. * Aksırıp tıksırmak. ◊ Yardım etmek. * Hakkını tamamen almak. * Öc ve intikam almak.
intişar	Dağılmak. Yayılmak. Üremek. * Tıb: Yorgunluktan damar şişip kabarmak. Umumileşmek.
intitak	Kemer veya kuşak bağlama.
intiva	Dürülmek ve cem' olmak. Bükülmek ve katlanıp sarılmak.
intiya'	İtaat etme, muti olma, söz dinleme.
intiyah	Ağlama, göz yaşı dökme.
intiyan	Yiğitlik evveli.
intiyat	Kendi reyi ile davranma, kendi istek ve iradesi ile hareket etme. * Asılı kalma.
intiza'	Koparıp alma, çekip koparma.
intizac	Çok ağlama, fazlaca göz yaşı dökme. * Tıb: Çıbanın olgun hâle gelmesi.
intizah	Suç ve kabahattan sıyrılma. Temize çıkma. * Def-i hâcet yaptıktan sonra temizlenme. Tahâretlenme.
intizam	Tertib, düzen, düzgünlak ve nizam üzere olmak.
intizamin ilcai	İntizamın zorlaması, mecbur etmesi, muztar kılması.
intizamperver	f. Her şeyi tertib ve düzenli yapan. İntizâmı çok seven.
intizar	(Nazar. dan) Gözlemek. Ümidederek beklemek. ◊ Adamak, nezretmek.
inza'	Çekip çıkarmak. * Soyunmak. * Zorla çekip çıkarmak. * Feragat.
inzac	İyice pişirip kıvamını buldurma.
inzal	(Nüzul. dan) İndirme. İndirilme. Nüzul ettirme. * Tenasül âletinden meninin çıkması.
inzar	(C.: İnzârât) (Nezr. den) Neticenin kötü olacağını bildirerek fenalıktan sakındırmak. Azab ve ceza va'detmek. ◊ (Nazar. dan) Te'hir etme, geciktirme. İmhal.
inzarat	(İnzar. C.) İhtarlar, tenbihler.
inziac	Yerinden koparma, sökülme. * Tas: Allah'a tam teveccüh ederek dünyevî emelleri bırakmak.
inzibat	Asayiş, düzen ve rahatlık. Umumi emniyetin iyi ve yolunda olması. * Sağlamlaşmak. * Polis vazifesini gören asker, ordu mensubu.
inzibatî	Emniyet ve asâyişe dair. İnzibata müteallik. İnzibatla alâkalı.
inzicar	Çekilmek, vazgeçmek.
inzilam	Zâlimin zulmüne boyun eğme.
inzimam	(Zamm. dan) Bir birine ilâve olunmak, katılmak. Yapışmak. Birbiri ile alâkalı oluş. ◊ Bağlanma. * Yular ile bağlanma. ◊ (Bak: İnzımam)
inziva	Feragat edip bir tarafa çekilmek. Bir işe karışmamak. Dünya işlerini bırakmak. Süfli ve hevesi işleri bırakıp ilm-i Kur'an ve imanla, ibadet ve taatla, Kur'ân ve imana hizmetle More…
inziva-gerde	f. İnzivaya çekilen.
ip parasi	Mc: Belâyı savmak için verilen şey.
iplikhane	Eskiden suç işlemiş kimselerin hapsedilip çalıştırıldıkları yere verilen addır. * Gemilere lüzumlu halatlarla yelken bezini yapan eski bir deniz müessesenin adı idi.
ipnotizma	(Fr. Hypnotisme) Telkin ile kabiliyetli bir kimsenin üzerinde, söz ve bakış ile elde edilen bir çeşit uyku hâli. * Uyuşukluk. İradesizlik hâli ve bu hâle ait vaziyetler.
ipotek	Fr. Bir borcun ödeneceği zamana kadar borçlunun alacaklıya vermiş olduğu değerli şey. Rehin.
iptida	(Bak: İbtida)
ipucu	Mc: Emare, işaret, alâmet, delil, vesika.
ir	t. Nağme, ezgi, basit türkü. * Ahenk, terâne.
ir'â	Otlatma.
ir'ad	Tehdid etmek, korkutmak. Muztarib etmek. * Kılıç parlatmak. * Kadın yüzünü kendisi açmak.
ir'as	Çekerek sarsma. ◊ Titretme.
ira	Bağış yapma, iyilikte bulunma. * Çakmaktan ateş çıkarma. Parlama. ◊ Karakter, seciye.
ira'	Mıknatıs.
irab	Tazı. * Yükrek at.
irabe	Şüphelendirme, şüpheye düşürme.
irabet	Yaramaz sözler söylemek, fuhşiyyat. ◊ Akıl, anlayış, kavrayış.
irad	Varid kılmak. Getirmek. Söylemek. * Gelir. Kazanç. Bir mal veya mülkün getirdiği kazanç.
irad ü masraf	Gelir ve gider.
iradat	(İrade. C.) İstemeler, buyruklar, iradeler, emirler, fermanlar.
irade	İstek, arzu. Dilemek. Emir. Ferman. * Bir şeyi yapmak veya yapmamak için olan iktidar, güç.
iradet	İrade, istek, dileme. * Gönül isteği.
iradî	İrade ile alâkalı, iradeye dâir.
irae	Göstermek, göstererek öğretmek. * Göz önüne koymak. * Gösteriş.
irafet	Kethüdâlık, reislik. Ululuk, şereflilik.
iraga	İsteme, irade etme.
irahe	(Rahat. dan) Rahatlandırma, rahat ettirme.
irâk	Dicle nehrinden aşağı Basra'ya kadar Şat Suyu'nun iki tarafı olan memleket. * Su kenarı. * Kökler, asıllar, bünyadlar. * Uzak.
iraka	Dökmek, akıtmak. ◊ (Bak: İrâka)
irakî	(Irâkiyye) Irak halkından, Iraklı. * Irak'a ait.
iran	Evin uzak olması. * Mıh, çivi. * Mızrak. Süngü. ◊ Tabut. * Neşeli ve mesrur olma. ◊ Fars memleketi.
iras	Sebeb olmak, vermek. Vâris kılmak, miras bırakmak, miras yemek. * Gerekmek. ◊ Devenin başını ayağına bağladıkları ip. ◊ (Ağaç) yapraklanma. * Yosun olma.
irat	Tehlikeye, vartaya düşürmek.
iraza	Kandırmak, kandırılmak. Râzı etmek.
irb	(İreb) Akıl. Zihin, zekâ. * Akıllılık.
irba'	(Ribâ. dan) Çoğaltma, artırma, fazlalaştırma. * Faize verip artırma. (Haramdır)
irbab	Bir yerde mukim olma. Bir mevkide devamlı olarak kalma.
irbah	(Ribh. den) Fayda ve kazanç elde etme. * Fâize para verme.
irbaş	Ağacın yeşillenip yapraklanması.
irbe	Akıllılık, zekâ. * Hile, oyun.
irbiyan	Teke, istakoz gibi deniz hayvanları.
irca	Sonraya bırakmak. * Kuyuya kenar yapmak.
irca'	Geri çevirmek, geri döndürmek. * Alışverişi faydalı kılmak. * Musibet vaktinde Allah'a sığındığını âyet okuyarak ifade etmek.
ircaf	(Bak: Recefe)
ircal	Birini yayan olarak yürütme.
irda'	Meme vermek, süt emzirmek. (Bak: İrza') ◊ Helâk etme, aşağı düşürme. ◊ (Bak: Irzâ')
irdaf	Ardısıra yürütme, yürütülme.
irdafen	Ardısıra yürüterek.
irdam	Üzüm veya hurma salkımı olan budak.
ireb	(Bak: İrb)
irem	Irmak kenarı. '* Su bendi. * Dere, vâdi. * Sert yağan ve taneleri iri olan yağmur. * Gözsüz köstebek. * Kemikten etin suyunu almak. ◊ Kurşun veya ok atılan nişan tahtası. More…
iren	Alt dudak.
irfad	Yardım etme, bağışta bulunma. Hediye verme.
irfah	Refaha ulaştırma, rahata kavuşturma.
irfak	Fayda vermek, işe yaramak. Kolaylık ve mülâyemetle tutmak.
irfal	Elleri sallıyarak yürüme. * Eteği sarkıtma.
irfan	'Bilmek, anlayış, tecrübe ve zekâdan ileri gelen zihnî kemal. * İkrar. * Mücazat. * Fık: Esrar-ı İlâhiyeye, iman ve Kur'an hakikatlarına vukufiyet. (İlim ile irfan ve ma'rifet More…
irfaş	Yeme içme ile uğraşma. * Bir yerde daimi oturma.
irfitat	Ufak ufak yapma, ufalama.
irgab	Rağbet ettirme.
irgaf	Hırsla bakma. * Hızlı yürüme. ◊ Hızla yürüme, hırsla bakma.
irgam	Aşağılatma. Hor, hakir kılma. * Burunu kırma. * Yere sürtme. * Galip olma. * Kahretme.
irgan	Bir işi kolaylaştırma.
irgandi	Yerinde oynama, sallanma, kımıldama.
irgat	(Rumca) Rençber, işçi. * Yapı işçisi. Amele. * Gemilerde demir zincirini toplamak için ve binalarda bazı ağır şeyleri kaldırmak için zincirlerle çevrilmiş, ufki bucurgat.
irha	Tatlılıkla ve kibarca hareket etme, yumuşak davranma, tatlı muâmele etme.
irha'	Gevşetme, aşağı salıverme ve sarkıtma. Koyverme, salıverme. * Dilmek, dilim dilim etmek.
irhab	Korkutma veya korkutulma. * Kaçırma. ◊ Bollanma, bol olma. Genişleme.
irhaf	Hamuru gevşek ve sulu tutma. ◊ Bileme. Keskinleştirme.
irhak	Sıkıntı ve eziyet etme. * Zorlama, sıkma.
irhan	Rehin koyma veya konulma.
irhas	Hayırlı işler yapmak. * Israr etmek. * Duvar yapmak. * Sağlam şey. ◊ Fiat indirmek, ucuzlatmak.
irhasat	Hayırlı işlerle uğraşmak. * Sağlam şey. * Ist: Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) nübüvvetinden evvel zuhur eden hârikulâde haller ki, bunlar peygamberliğine delil teşkil eden.
irhem yareb	Tıb: Bağırsak tıkanması veya dolanması.
irin	(Bak: Cerahat)
irip	Balık tutmak için atılan büyük ağ.
iris	yun. Gözümüzün saydam tabakasının arkasında olup, deliği, ışığın az veya çok miktarda olmasına göre genişleyip büzülen tabaka. Kuzahiye.İRKÂ': Geciktirme. * İftira etme.
irk	Nesil. Zürriyet. Sülâle. * Soy. Kök. Damar.
irka'	Akan kan veya göz yaşını silme, dindirme.
irkab	Huk: Öldükten sonra kanunî mirasçılarından başka bir kimseye de miras bırakma.
irkâb	(Rükûb. dan) Bindirme. * Binilecek hayvan verme. * Araba veya gemi gibi bir vasıtaya bindirme.
irkâben	Bindirerek, irkâb suretiyle.
irkad	Uyutma veya uyutulma.
irkâh	İnanma, itimad etme, güvenme. * Sığındırma, dayandırma.
irkak	Köle edinme. Cariye veya köle satın alma. * İnciltme.
irkal	Hızlı yürüme.
irkan	Kına yakma, kına sürme. * Safran ağacı, kızılağaç. * Tıb: Sarılık hastalığı.
irkas	Oynatma, raksettirmek.
irkîl	Belâ. Zahmet, meşakkât. * Çok güç nesne.
irkiy	(Irkıyye) Irkla ilgili, ırka âit.
irma'	Atma, fırlatma.
irmad	Fakir düşme. Sefil olma. * Göz ağartma.
irmak	Büyük akarsu, doğrudan doğruya denize dökülen nehir.
irman	f. Arzu, taleb, istek. * Dalkavuk. * Nedâmet, pişmanlık. * Dâvet edilmeden bir yere giden kimse.
irmegan	f. Saadet. İkbal, mutluluk, uğurluluk. * Terbiye eden, mürebbi.
irmik	Buğday gibi hububatdan elde edilen ve helva, çorba yapımında kullanılan iri taneli un.
irmis	Büyük taş. * Kuvvetli ve dayanıklı deve.
irnîn	Kaş tarafında burun ucu. * Her nesnenin evveli.
irris	Arslan yatağı.
irs	Vefat eden kimsenin vâsi olup malını almak. * Ölen yakın akrabadan kalan mal, miras, mülk. * Bir şeyin artığı. Fâsıla nişanları. ◊ Karı ile kocadan her biri. (Bak: Irs) ◊ More…
irsa'	Sağlamlaştırma, sâbit kılma. * Geminin demir atması. * Pâyidar olmak. ◊ Mızrak gibi sivri bir şeyle dürtme. ◊ Yerinden ayrılmama. Mukim olma.
irşa'	Rüşvet verme.
irsad	Gözetlemek. * Hâzır ve âmâde eylemek. * Mükâfat vermek. * Edb: Secili ve kâfiyeli bir cümlede ses uyumundaki ana sesi önce tanıtıp, ondan sonra gelecek kelimeyi tanıtma sanatıdır. More…
irşad	Doğru yolu göstermek. Akli ve kalbi, mukni ve te'sirli eserler veya sözlerle gafletten uyandırıp hidâyet yolunu göstermek. Cadde-i kürba-yı Kur'aniye yolunda selâmetle devam More…
irşadat	(İrşad. C.) İrşadlar. Hak ve hakikatı ve doğru yolu bildirmeler. İkazlar. (Bak: İrşad)
irşaf	Suyu yavaş yavaş ve yudum yudum içme.
irsah	Yerinde tutma, durdurma. Bir şeyi sağlamlaştırma.
irşak	Bir şeye dik bakma. Dosdoğru etme.
irsal	(Resul. den) Göndermek, gönderilmek, yollamak. * Havale kılma. * Salıvermek. Kendi haline koymak. * Sürü sahibi olmak. * Elçi gönderme.
irsalat	(İrsal. C.) Göndermeler. Gönderilen şeyler.
irsaliye	Makbuz. * Her hangi bir yere gönderilen eşya veya malların listesi.
irsan	Muhkem ve sağlam kılma, rasanet verme.
irsas	Eskitme, yıpratma. Eskitilme, yıpratılma.
irsen	Miras olarak, anadan, babadan geçmek yolu ile.
irsî	Gelincik dedikleri hayvanın rengine benzer bir renk. ◊ Miras ile alâkalı, irse âit ve müteallik.
irsiyet	Verâset. Aile ve soydan geçen benzerlik.
irta'	Zoraki ve istemeyerek gülme. ◊ Otlatma veya otlatılma.
irtab	Dikme veya dikilme.
irtac	Bir kimsenin sözünü kesme, konuşturmama. * Devamlı yağmur ve kar yağma. * Kapıyı örtme, kapama. * Kıtlık her tarafa yayılma.
irtam	Hatırlamak için parmağa iplik bağlama.
irtat	Tenbellik etme. Yerinden kımıldamama.
irtecek	f. Şimşek, berk.
irtia'	Düşünmek, istikbali düşünme. ◊ (Ra'y. den) Otlatma.
irtiab	(Ru'b. dan) Ürkme, korkma.
irtiad	(Ra'd ve Ri'd. den) Iztırablı ve sıkıntılı olmak. * Deprenme. Titreme.
irtiaf	İleri geçme, ilerleme.
irtias	Silkinme, sıçrama, deprenme. ◊ Küpe takma.
irtiaş	Ra'şeye tutulma, titreme, sarsılma.
irtiba'	Bahar mevsiminde güzel bir yerde oturma.
irtibab	Kokulu şeyler yapma. * Bir çocuğu büluğ çağına varıncaya kadar besleme.
irtibah	Yükselme, yükseğe çıkma.
irtibak	Karışık ve çapraşık bir işe girişme. * Karaca, geyik gibi hayvanların tuzağa düşmeleri. * Bir kazâya uğrama. ◊ Çamura batma. * Dolanbaçlı konuşma. * Karışma. * Bir işi aksi.
irtibal	Bir malı çoğaltma. Bereketlendirme.
irtibas	Perişan ve zor durumda kalma. * Pek karışık ve sıkışık olma. ◊ Dağılma.
irtibat	Bağlanmak, raptedilmek. Muhabbet, dostluk ve alâkadarlık. * Düşmana karşı cenk için hudutta at sahibi olmak.
irtica	Geri dönmek. Ric'at etmek. Eski hayat tarzına dönmek. ◊ Ummak, ümidetmek, rica etmek.
irticac	Çalkanmak. Heyecana gelme. * Sarsıntı. Muztaribane hareket etmek.
irticaf	(Recfe. den) Sarsma, sarsıntı, çalkalama. Tahrik.
irticaî	(İrticaiye) İrtica ile alâkalı.
irtical(en)	Hazır cevaplılık. Düşünmeden ve birdenbire açıkça güzel söz veya şiir söylemek.
irticaliyyat	Düşünmeden, içinden doğarak söylenen sözler.
irticam	Birşey üstüste katlanma.
irtican	Adamın işi gücü bozulma.
irticas	Gök gürleme. * Top bürünme.
irticaz	Kısaltma, ihtisâr.
irtida	(Ridâ. dan) Örtünme, bürünme.
irtida'	Dinin yasak ettiği şeyleri yapmama, geri durma. ◊ Süt emmek.
irtidad	Din değiştirmekle mürted olmak. İslâmiyetten çıkarak dinsiz olmak. * Geri dönmek. (Bak: Mürted)
irtidaf	(Redif. den) Ardından gitme, ardına düşme, peşinden koşma.
irtifa almak	Öğle vakti, güneşin yüksekliğini ölçerek zamanı belirlemek. * Yükselmek.
irtifa'	Yükseklik. * Yukarı kalkmak. Kaldırmak. Terakki.
irtifad	Kazanma, kesbetme, kazanıp kâr etme.
irtifaen	Yükseklikçe, yükseklik bakımından.
irtifak	Bir yere dayanma. * (Kap) dolma. * İhtiyaç duyma. * Arkadaşlık etme. * Tıb: İki kemiğin hareketsiz kalmak üzere mafsallanması.
irtifas	Fiatların yükselmesi, pahalılık.
irtigab	(Rağbet. den) Heveslendirme, isteklendirme, rağbet ettirme.
irtiha'	Katılma, karışma.
irtihal	Bir yerden başka yere göçmek, gitmek. Nakl-i mekân etmek. * Ölmek.
irtihan	(Rehn. den) Bir şeyi rehin olarak alma veya alınma.
irtihas	Ucuz saymak veya sayılmak.
irtihaş	Rahatsız olma, huzuru kaçma. Sıkıntı ve ıztırâb içinde bulunma.
irtihaz	Rezil rüsvay olma. Kepaze olma.İRTİKA': Yükselme, yukarı çıkma. * Daha yüksek yerlere ve mevkilere erişme. Yüksek derecelere ulaşma.
irtikâ'	Güvenme, dayanma.
irtikab	Bekleme, gözleme. * Ümit etme, umma.
irtikâb	Bir işe girişmek. * Kötü bir iş işlemek. Rüşvet almak gibi çirkin bir şey yapmak. * Bir makamı âlet ederek, hakkı olmayan para veya malı hile ile almak.
irtikak	Söz gücü olan kimsenin, söz söylemekten âciz kalması.
irtikam	Yığılma, üst üste birikme.
irtikas	Baş aşağı olmak. * Bir hâdiseye yakalanmak.
irtikaş	Harpte askerlerin birbirine karışması.
irtikaz	Çocuğun, ana karnında kımıldaması. * Çalkanıp durma. * Acı çekme, ıztırâb duyma. ◊ (Rekz. den) Dikilme. * Bağlanma. * Tıb: Nabız atma.
irtima'	Birbirine atışma.
irtimas	Suya dalma, dalıp gitme. Dalgıçlık.
irtimaz	Yerinden kaldırıp sıçratma. * Birini koruma, himâye etme. ◊ Iztırab ve acı içinde kıvranma. * Remzetme.
irtir	Yerinden ayrılmak.
irtisa'	Dişler sık olma. * İki şey, birbirine bitişik olma. * Taneleri, iki taş arasında döğüp parçalama.
irtişa'	Rüşvetçilik. Rüşvet almak.
irtisad	İstif etme. Birbiri üstüne düzgün bir şekilde yerleştirme.
irtişaf	Emerek ve azar azar içme. * Tıb: Vücudun her hangi bir yerinde toplanan suyun, dışarı atılması.
irtişah	(Reşha. dan) Sızma, terleme.
irtisam	Resmedilmek, resmi çıkmak, resimli ve nişanlı olmak. * Emrolunan şeye imtisâl etmek. * Cenâb-ı Hakkı tekbir ve O'na ilticâ etmek.
irtisas	Yayılma, meşhur olma, şüyu bulma, şâyi olma.
irtitac	Konuşurken kekelemeye başlama, dili tutulma.
irtiva'	Suya içerek kanma. * Tıb: Vücuttaki organ ve eklemlerin kuvvetlenip kalınlaşması.
irtivah	Nöbetle çalışma.
irtiya'	Ürkme, korkma.
irtiyab	Duraklama, şüphelenme, tereddüt.
irtiyad	Bir kimseden bir şey isteme.
irtiyah	(Rîh. den) Genişleme, ferahlama, feraha erme. * Rüzgârlanıp rahatlama.
irtiyaz	Riyâzet yapma, nefsine eziyet etme.
irtiza'	(Rıza. dan) Razı olma, rıza gösterme, uygun ve münasib bulma. Kabul etme. * Beğenme, seçme. ◊ Bir şey eksilme, ziyân görme. ◊ (Rızâ. dan) Memeden süt emme.
irtizah	Biraz bahşiş alma. * Özür dileme.
irtizak	(Rızk. dan) Rızık alma, rızıklanma.
irv	(C.: Arâ) Cemaat, topluluk.
irva	Bolca sulamak. Suya kandırmak. * Birisine hadis veya şiir rivayet ettirmek.
irva ve iska	Sulama, suya kandırma.
irz	Namus. Temizlik. Cinsî haysiyet. * Ehil ve ıyal. İnsanın korumağa mükellef olduğu nefsi, hasebi, şerefi ve mahremleri, zemmedilecek veya medhedilebilecek durumları.
irza	Bir kimseyi râzı etmek, gönlünü yapmak, kandırmak. ◊ Çayırlık, çimenlik. Otu bol olan yer. ◊ Çayırlık. Otluk yer.
irza'	Meme vermek, süt emzirmek veya emzirilmek.
irzâ'	Emzirmek veya emzirilmek.
irzak	Rızıklandırmak, maddi veya mânevi ihtiyacını vermek.
irzal	Bağcıların arslan korkusundan dolayı ağaçların üzerinde yaptıkları yatak. * Avcıların, yatağında topladıkları kuru ot.
irzim	Sağlam, sert ve dayanıklı. * Şiddetli toplayıcı.
irziz	Dik ses. * Titreme. * Dolu tânesi.
is	(Iss) t. Bayındırlık, mâmuriyet. Şenlik. * Ses. * Sâhib. Mâlik. * Efendi. ◊ Dumandan hasıl olan siyah madde. Kurum.
iş'a'	Güneş, ışığını dağıtma. Şuâlanma.
is'ab	Güç. Çetin bulmak. Güçleştirmek. Zorlaştırmak.
iş'ab	Ölme, irtihal etme.
is'ad	Yukarı çıkarmak. Yükseltmek. * Mekke-i Mükerreme'ye gitmek. * İnbikten geçirmek. ◊ Yükseltmek, yukarı çıkarmak. * Mekke-i Mükerremeye gitmek. ◊ Mes'ud etmek. More…
is'af	Birisinin arzusunu, istediğini kabul etmek ve yerine getirmek. ◊ Birisinin arzusunu, istediğini kabul etmek ve yerine getirmek.
iş'al	Şulelendirmek. Yaymak, alevlendirmek. Tutuşturmak. Parlatmak. Şiddetlendirmek.
is'ar	Narh koyma, fiat veya pahâ biçme. ◊ Enaniyet ve kibirle surat asma. ◊ Çocuğun diş çıkarması.
iş'ar	Yazı ile haber vermek. Anlatmak, bildirmek.
iş'arat	(İş'ar. C.) Tebliğler, bildirmeler.
is'as	Gece karanlığı başlamak, karanlık basmak. * Karanlığın açılması. * Bulutun yere yakın olması. * Peşinden gitmek.
işa	(Ağaç) çiçek açma.
isa'	Zenginleştirme veya zenginleştirilme. * Genişletme. ◊ Teselli verip sabra irşad etmek.
işâ'	Yatsı zamanı. Akşam ile yatsı namazı arasındaki vakit. * Güneş batmasından ertesi günü fecre kadar olan zaman.
işa'	(Bak: Işa)
işaa	Bir haberi yaymak, duyurmak. Bir şeyin şuyuuna, yayılmasına sebeb olmak.
işâân	Akşam ile yatsı.
işaat	(İşâa. C.) Haber yaymalar.
isabe	(C.: Asâib) Cemaat, topluluk. * Tıb: Yaraları sarmakta kullanılan bağ, yara bantı. * Başa sarılan ve şeâir-i İslâmiyeden olan sarık.
işabe	Saç ve sakal ağartma, beyazlatma. Genç yaşta saç ve sakal ağarması.
isabet	Rastlamak. Doğruca varıp erişmek. Doğru düşünmek, matluba uygun iş işlemek. ◊ Ecir, mükâfât, karşılık vermek. * Doldurmak.
isabetkâr	f. Doğru rastlayan. İsabetli.
işade	Çağırmak. Sesini yükseltmek. * Dünyevi matluba yetişmek. * Binayı yükseltmek.
isadet	Avlatmak.
isaet	(Sû'. dan) Kötü iş işlemek. Kötülükte bulunmak. Yaramazlık. ◊ Bir işte ihmal ile zarar verme.
işaeyn	Akşam ile yatsı zamanı. ◊ (Bak: İşâân)
isaf	Asr-ı saadetten evvelki câhiliyet devrinde Mekke putlarından birinin adı. ◊ Eseflendirmek. Esef vermek. * Hışım ve gadab etmek. Öfkelenmek.
isaga	Kuyumculuk yapma. * Eritilmiş maddeleri kalıba dökme. ◊ Kolaylıkla ve rahatlıkla yutulma. ◊ Kalıba dökme veya dökülme.
isah	(Vesah. dan) Kirletme veya kirletilme.
isaha	Kulak verip dinleme.
işaha	Misvâk kullanma.
isaka	Akıtma. * Arkadan sürme. Sevk etme.
isal	Ulaştırmak, vâsıl etmek. Yetiştirmek.
isale	Akıtmak, dökmek. * Seyyal kılmak. Cereyan ettirmek.
isalet	Hamle yapmak. * Ulaşmak.
isam	(İsm. den) Ceza. Bir kabahat veya suçun gerektirdiği netice, karşılık. ◊ Göze çekilen sürme. * Kırba bağı. * Kırba örtüsü. ◊ Günaha sokmak, günaha sokulmak.
isar	Kendisi muhtaç olduğu halde başkasına nimet vermek, cömertlik, ikrâm. * İhtiyar etmek. * Yumuşatmak. * Dökmek, serpmek. Saçmak. ◊ Keçinin memesine takılan torba, kese. ◊ More…
işar	Birlikte geçinmek, muâşeret etmek. Hoş geçinmek. ◊ (Aşerâ. C.) On aylık hamile develer. ◊ Birlikte geçinmek. Muâşeret etmek.
işarat	İşaretler.
isare	Koparmak, kaldırmak. * Tozu havaya kaldırmak. ◊ Esir etmek ve gezdirmek. * Bağ, bend. ◊ Çadır kazığı. * Çadır ipi.
isaret	Meylettirmek, eğmek.
işaret	Bir şeyi bir vasıta ile (el, göz, kaş veya parmakla) göstererek bildirmek. * Nişan, alâmet, belli bir iz. * Ist: Doğrudan doğruya olmadan, hatırlatma suretiyle verilen emir.
isas	Çok sık ve uzun saç veya bitki.
isase	Zenginlik, servet. * Göz ucuyla bakma. * Cemiyet, topluluk.
isata	Seslenme, ses çıkarma.
isave	Gammazlık, ağız karalığı.
işaya	(Işâ. C.) Akşam ezanından yatsı ezanına kadar geçen zamanlar.
isb	Kasık tüyü.
isba'	Tulu etmek, meyletmek.
işba'	Doyurmak, açlığı gidermek. Doymak. * Fiz: Bir sıvının içinde, belli bir cisimden eriyebilecek en çok miktarın erimiş bulunması. * Edb: Arap nazmında, kafiye veya vezin zaruretinden dolayı More…
isbah	Seher vakti. Sabah vakti. * Gafil olmamak. Uyanıklık. ◊ (Sebh. den) Yüzdürme, suda yüzdürülme.
isbal	(Sebl. den) Yollama, gönderme veya gönderilme.
isbar	Sabrettirmek.
işbaşi	t. Bir işte çalışanların başı, reisi. * İşe başlama saati.
isbat	Doğruyu delil göstererek meydana koymak. Delil ve şâhitle bir fikrin sıhhatını göstermek. İtiraf, ikrar ve tasdik etmek. * Sabit ve muhkem kılmak. * Bâki ve pâyidar eylemek. * Delil. Bürhan. More…
isbi'	(C.: Esâbi) Parmak. * Ölçü parmağı, arşının yirmidörtte biri. ◊ (Usbu'-Asba'-Asbi') Parmak.
işbu	İşte bu. Bu, şu.
işca'	Yenme, ezme. * Kederlendirme, hüzün verme, üzme.
işcar	(Şecer. den) Ağaç yetiştirme. Ağaçlandırma.
işcaz	Kederlendirme, üzme, hüzün ve gam verme.
isda'	(Sadâ. dan) Yankı. Aks-i sada. Sesin bir yere çarpıp dönmesiyle duyulan ikinci ses.
isdad	Men'etmek, engel olmak, geri döndürmek.
isdak	Verilecek parayı kadının nikâhında tesbit edip kararlaştırma.
isdar	(Sudur. dan) Çıkarma, çıkarılma, sudur ettirme. * Deveyi sudan geri döndürmek. * Rücu ettirmek, geri döndürmek, vazgeçirmek.
işe	f. Orman, sık ağaçlık. * Câsus, hafiye.
isevî	Hz. İsa'nın (A.S.) dininden olan. Nasrani. Hristiyan.
iseviyyet	Hristiyanlık.
isfa'	Arındırılmak. Hâli olmak.
işfa'	(Şifâ. dan) Hastaya şifalı şeyler verme. Hastanın iyileşmesi için çeşitli çarelere başvurma.
işfaf	Üstün tutma.
isfak	Kapıyı örtmek. * El ile bir nesneye erişmek.
işfak	Acıyarak sakınma. Şefkat ve inayet etme. * Sevme. * Sakınma ve korkma. * Azaltma. * Lütfetme, bağış, ihsan.
isfar	Sabah namazının ortalık aydınlanırken kılınışı.
isfenc	Sünger.
isfence	(İsfencî) Süngere benzer, sünger biçiminde, süngerimsi.
isfenciye	Süngerler.
isfend	Şarap.
isfendan	f. Beyaz biber tohumu. * Akçaağaç.
isfid	f. Beyaz, ak.
isfirar	Sararmak. Sarı olmak. ◊ (Bak: Isfirar)
isga	(Bak: Sagat)
isga'	Söylenilen bir sözü dinleyip kabul etme ve yapma. * Söylenilen bir sözü kulak verip dinleme. * Meyl etmek. * Eksiltmek.
işgal	Zabtetme, istilâ etme. * Birisini işten alıkoyma, başka şeyle meşgul etme, oyalama, uğraştırıp kendi işine mâni olma.
isgar	(Sagir. den) Hakir ve hor görme. * Küçültme.
işgene	f. İhiyarlıktan veya kızgınlıktan dolayı yüzde hâsıl olan buruşukluk.
işgere	f. Şâhin, atmaca ve doğan gibi av için kullanılan terbiye görmüş kuş.
işgerf	f. Dayanıklı, sağlam, kalın. * Şan, nam, ün, şeref.
işgüç	t. Meşguliyet, vazife, memuriyet.
işgüfe	f. İstifrağ, kusma. * Çiçek.
işguh	f. Yere yıkılış, yüz üstü kapanış.
işgüzar	f. Becerikli, çalışkan. * Kendini göstermek için gerekmezken işe karışan.
isha'	Gökyüzünün açık ve bulutsuz olması.
işha'	(Şehi. den) İstenileni verme. * Göz dikme, almak isteme. ◊ Ağız açma, ağzını açma.
ishab	Çok söylemek. * Türlü şeylerden renk değiştirmek. * Bir şeye fazla tama' etmek. * Kuyu kazıp suyu bulamamak. * Zehirlenme veya hastalıktan dolayı renk değişmesi. * Kuzu, anasını emmek. * More…
işhad	Delil getirme, delil olarak gösterme. Şehadet ettirme, şâhid gösterme. * Şehid olma.
ishak (a.s.)	Kur'ân-ı Kerim'de adı geçen peygamberlerdendir. İbrahim (A.S.)ın oğludur. Yakub (A.S.)ın babasıdır.
ishal	Mülâyim ve düz bir yere varmak. * Tıb: Barsakların iltihabından soğuk algınlığından hâsıl olan sürgün, iç sürme.
isham	Biçim vakti yetişmek, hasat zamanının gelmesi.
ishan	Aslında kalınlık demek olan sihan ve sehânetten kalınlaştırmak demektir. Siklet de sehanetin lâzımı olmak itibariyle 'Falan kimseyi, hastalığı veya yarası ağırlaştırdı, yerinden.
ishar	(Sıhriyyet. den) Akrabalık, yakınlık, kurbiyet, sıhriyet. Damat olma. Damat edinme. * Ulaşmak. * Erimek. ◊ Uyundırma. * Gece uyutmayıp, uyanık durdurma.
işhar	Ün alma, meşhur olma, şöhret kazanma. * Kadın, doğum yapacağı aya girme.
işhas	Fesatçılık ve dedikoduculuk yapma. Çekiştirme. Gıybet etme. ◊ Gitme zamanı gelip çatma. * Tedirgin ve rahatsız etme.
ishat	Darıltma, gücendirme.
işhaz	Keskinleştirme, bileme.
ishîrar	Ot kurumak.
isik	Çukurluk, engebelik. Çukurlu.
isimlik	Tar:  Saraylılar tarafından gönderilen hediyelik şeylerin kimin tarafından gönderildiğini belirten adres pusulası.
işir	(C.: Aşâr) Çanak çömlek parçaları.
işk	(Bak: Aşk)
iska	Su vermek, sulamak. ◊ (Bak: İska)
işka	Sarmaşık adı verilen bir bitki.
işka'	Şikâyet ettirme. * İntikam alma, öç alma. * Darıltma, gücendirme. ◊ Şaki ve bedbaht eylemek.
iskab	Ateş yakma.
iskaça	Gemi direğinin ayaklığı.
iskal	Ağır bir şey yüklemek.
işkâl	Güçleştirme, müşkilleştirme. * Zorlaştırma. * Şüpheli ve karışık olma.
iskalara	Gemi arması merdiveni. * Harp gemilerinin sol taraflarındaki merasim merdiveni.
iskalariya	Geminin üst kısmına çıkabilmek için iskele, yani merdiven teşkil etmek üzere çarmıhlara aykırı ve kazık bağı ile bağlanmış ince halatlar.
iskalarya	ing. Çarmıkların halat basamakları.
işkampaviya	İtl. Harp gemilerinden asker naklinde kullanılan en büyük filika. İşkampaviya'lar sandal büyüklüğünde, yalnız ondan daha geniş ve yüksekti. Karaya asker sevkiyatında, gemiye erzak ve More…
iskân	Yerleştirmek. Bir yeri mesken yapıp oturmak. * Sâkin.
iskandil	ing. Denizin derinliğini ölçmeğe yarayan ve gemilerde kullanılan bir âlet. * Bir şeyin hakikatını anlamağa çalışma. Yoklama, deneme, tecrübe etme.
iskaparma	İtl. Bir gemiyi toptan kiralama.
iskar	(Sekir. den) Sekir verme, sarhoş etme.
işkâr	f. Av. * Avlama.
iskarça	İtl. Geminin yükünün pek sıkı olarak istif edilmesi.
iskarlat	İtl. Eski devirlerde Venedik mensucatından, boyası has ve kumaşı dayanıklı bir nevi çuhanın adı idi ve şarkta pek makbuldü. Yeniçeri Ocağı ileri gelen ağalarına, sekbanbaşıya ve yeniçeri More…
iskarmoz	Gemilerin kaburgalarını teşkil eden eğri ağaçlar. * Kayıklarda kürek takılıp çekilen ağaç çiviye de bu ad verilir. ◊ Kayık ve sandallarda kürek takılmak üzere yan kenarlara More…
iskarpin	Fr. Konçsuz veya yarım konçlu zarif ayakkabı. Alafranga hafif kundura.
iskarso	İtl. Yelkenleri doldurur dik rüzgâr. * Geminin götürü olarak kiralanması.
iskarta	Herhangi bir sebepten dolayı değerini kaybetmiş mal.
iskat	Düşürmek. Düşürülmek. Aşağı atmak. Hükümsüz bırakmak. * Silmek. * Ölünün azaptan kurtulması ümidi ile ölen kimse nâmına dağıtılan sadaka. ◊ (Bak: Iskat)
iskât	Sükût ettirmek. Cevap veremiyecek hâle getirmek. Susturmak. * Kandırmak, râzı etmek.
iskele	Binada yüksek yerleri yapabilmek için kurulan geçici sal. * Deniz nakil vasıtalarının yanaşabilmeleri için deniz kıyısında yapılan yer. * Deniz kenarında ve deniz vasıtalarının yanaşmasına More…
iskelet	Fr. Vücudun kemik çatısı.
işkembe	f. Geviş getiren hayvanların midesinin en büyük kısmı. * Karın.
işkence	F. Eziyet, azab.
iskendan	f. Kilit.
iskender	(M. Ö. 356-323) Aristo'dan ders almış bir imparatordu. İskender-i Rumi de denir. Bundan başka ismi geçen bir de İskender-i Zülkarneyn vardır. (Bak: Zülkarneyn)
iskerek	f. Hıçkırık.
işkeste	f. Kırık, bitik. Kırılmış.
iskete	Güzel ve çok öten sarı kanatlı bir cins küçük kuş.
işkî	İki ucu saplı eğri bıçaktır ve deri ve tahta kazımakta kullanılır.
işkil	f. Şüphe, vesvese. Vehimlenmek. * Hile, tezvir. * Sağ ön ayağı ve sol arka ayağı beyaz olan at.
iskiz	(İskize) f. Hayvanın sıçrayıp kıç atması. * Hayvanın ürkerek attığı çifte.
iskolastik	(Bak: Skolastik)
iskona	İtl. Buharlı gemilerin icadından evvel kullanılan iki direkli yelkenli harp gemilerine verilen addı.
iskonto	(Bak: Tenzilât)
iskota	İtl. Büyük yelkenleri kullanmaya yarayan ip.
işküfe	f. Çiçek.
iskuna	ing. İki direkli bir nevi yelkenli gemi.
işkünc	f. Çimdik.
isla'	Ateşte kızdırmak. Ateşte yakmak. ◊ Teselli verme, avutma.
islab	Giderme, selbetme. Kapıp götürme.
islac	Kara tutulma. Karlı olma.
islaf	Para peşin, mal veresiye olan bir alışveriş. * Tarlayı aktarmak.
islah	İyileştirmek. Düzeltmek. Kusurları gidermek. (Nefsini ıslah etmeyen başkasını ıslah edemez. S.) ◊ (Bak: Islah)
islahat	Kusurları ve eksiklikleri gidermek için yapılan işler ve düzeltmeler.
islahatperver	Islahat taraftarı, ıslahatı seven.
islahen	Islah ederek, düzelterek.
islahhane	Tar:  San'at mekteblerine önceleri verilen isim. * Islah evi.
islahî	(Islahiyye) Islah etmeye ve düzeltmeğe dair. Düzeltme ile alâkalı.
islahpezir	Islah edilebilir olan. Düzeltme ve tâmir kabul eden, ıslaha kabiliyeti olan.
islak	(Silk. den) Düzenleme, sıraya koyma. * Yola getirme. * Diziye geçirme. * Mesleğe sokma, sokulma.
islal	(Sell. den) Kılıcı sıyırıp çıkarma. * Verem etme, verem uğratma.
islâm	(Selâm. dan) İtaat, inkıyad, bir şeye teslimiyet. Din. * Ist: Hz. Muhammed'in (A.S.M.), Allah'ın emriyle insanlara bildirdiği din.
islambol	Eskiden İstanbul yerine kullanılan bir tabir idi. Ulema takımı yakın zamana kadar zarfların üzerine İstanbul yerine İslâmbol yazarlardı.
islamî	İslâm dinine mensub, İslâm ile alâkalı.
islamiyan	f. İslâmlar.
islamiyet	'İslâmlık. * İslâm oluş. Teslimiyet, inkıyad, bağlılık, hakka tarafgirlik ve iltizamdır.(İslâmiyet güneş gibidir, üflemekle sönmez; gündüz gibidir, göz yummakla gece olmaz. Gözünü More…
islas	Üçe bölme. Üç aded yapma.
islav	Fr. Rus, Ukran, Beyaz Rus, Çek, Slovak, Leh, Sloven, Sırp, Hırvat ve Bulgar gibi milletlere, lisanlarındaki yakınlık dolayısıyla verilen ortak isim.
işlek	t. Çok işler, fazlaca işlenen. * Tecrübeli, idmanlı, alışık.
islî'	Boynu ince ve başı fındık gibi yumruca olan yılan.
islihmam	Ayak üstüne durmak.
islim	(Bak: İstim)
islît	Zinetli kılıç, üzeri süslenmiş kılıç.
ism	(İsim) Ad, nâm. * Ist: Bilinen veya bilinmeyen, hissedilen veya hissedilmeyen herhangi bir şeyi birbirinden ayırmak, tanımak veyahut zihne getirmek için kullanılan söz veya lâfız. * Man: Tam.
isma	Yükseltmek. * İsim koymak.
isma'	İşittirmek, sesini duyurmak, bir sözü istenilen yere ulaştırmak.
ismah	Cömert ve eli açık olma. * İtâatli ve bağlı etme.
ismam	Şişenin ağzını tıkama. * Sağırlaştırma, duymaz hâle getirme. ◊ Sona erdirme, bitirme, tamamlama.
işmam	Hafif olarak duyurmak, koklatmak. Hissettirmek. * Kibirden dolayı başı dik yürümek. * Tecvidde: Bir harfe zamme veya kesre vermek ve bunu hafifçe hissettirmek. Harfin sesini genizden More…
ismar	(Semere. den) Meyve ve semere vermek, fayda vermek. ◊ Mıhlama, çivileme.
işmar	Göz kırpma, işaret.
ismarlama	Sipariş verme, emanet etme. Hususi siparişle yaptırılmış, hazır alınmayan.
ismat	'Susturma, sükut ettirme. * Men'etmek. * Tecvidde: Harfi söylerken lisana ağır geldiğinden, kendilerinden yalnız aslı rübâî olanlar ile, hümasi olanların terkibi men'.
ismen	Sadece isimle, gerçekten olmayan.
ismet	'Günahsızlık, mâsumluk. Günahlardan kaçınmak melekesine sâhib olmak. Suçsuzluk. * Peygamberlik vasıflarından birisidir. Peygamberler (A.S.), hiç bir zaman gizli, âşikâr herhangi bir More…
ismetlü	Tar:  Derece bakımından yüksek kimselere, sultan ve şehzâdelerin hanımlarıyla kızlarına verilen bir ünvan idi.
ismetmeâb	İsmetlü. Günahsız. Haramdan ve nâmusa dokunur hâllerden çekinen.
ismetpenah	İsmetlü, ismetmeâb.
ismî	'(İsmiyye) İsme mensub, isimle alâkalı. İsmen olup aslen olmayan, varlığı isimden ibâret olan. İsim cinsinden. * Arabçadan iki isimden, yani; müsned ile müsned-i ileyhten mürekkep More…
ismî ve sifatî	İsme ve sıfata ait.
ismi'lal	Muhkem olmak, sağlam olmak. * Otların birbirine dolaşmaları.
işmi'zaz	Can sıkma, üzülme, yüzünü ekşitme. * Titreyip ürperme.
ismid	Sürme taşı. * Cenab-ı Peygamber'in kullandığı ve tavsiye ettiği bir cins kırmızı sürme.
ismirar	(Semrâ. dan) Esmerleşme, kara olma, kararma.
ismiyyet	İsim olma hâli, isimlilik.
isna	Yukarı kaldırmak, yükseltmek. * Değerini yükseltme. * Ateş alevinin yükselmesi. * Bir sene bir yerde kalmak. ◊ Medih ve senâ etmek, sitâyişte bulunmak. * Şükretmek.
isna aşer	Oniki.
isna'	Yardım etme, yardımda bulunma.
isnad	Bir söz veya haberi birisine nisbet etmek. * Peygamberimiz'in (A.S.M.) sözlerini sırası ile kimlerden nakledildiğini bildirmek. * Bir nesneye, bir şeye dayanmak. * Birisi için, bir şeyi More…
isnadat	(İsnad. C.) İsnadlar. Bir kimseye yükletilenler, nisbet edilenler.
isnadî	İsnad etmekle alâkalı.
isnadiyyat	İsnad ile ilgili düşünceler. * Aslı esası olmadığı halde birisine isnad edilen sözler.
isnaf	Yel ve toz savurma.
isnak	Mal, mülk, servet ve makamın, insanı azdırması.
isnakat	El darlığı. * Men'etmek, engel olmak.
isnam	Ateşin alevi büyüme. * Duman ve toz havaya çıkma.
isnan	Israr etme, inat etme, ayak direme. * Gücenme, darılma. * Gururlanma, kibirlenme. ◊ (Sinn) Yaşlanmak. İhtiyarlamak. * Diş çıkarmak. ◊ İki. * Pazartesi.
isnevî	İki ile alâkalı. * Pazartesi günü ile alâkalı. * Her pazartesi günleri oruç tutan kimse.
isneyn	İki. (2) * Pazartesi günü.
isneyniyyet	İkilik, ikiden ibaret olma.
işnuşe	f. Aksırık.
ispah	(İspeh) f. Asker, nefer, er.
ispanyol	İspanyalı.
isparçana	Halatın üzerine sarılmış olan ip. * Halatın yapıldığı bükmelerin herbiri.
isparçene	İtl. Halatın üzerine sarılan kendir ve ip. * Halatı meydana getiren üç boy bükmenin beheri.
isparmaca	Deniz içinde birkaç zincirin birbirine karışması.
ispavli	Eskiden gemilerde kullanılan bir çeşit kalın sicim.
ispazmoz	Sinirlerde beliren gerginlik ve titreme.
ispehbed	f. Başbuğ, hükümdar, hâkan, kağan.
ispenah	f. Ispanak.
isper	f. Savaş âletlerinden kalkan.
ispergam	f. Fesleğen çiçeği. * Gül. * Yeşillik.
isperhem	f. Fesleğen.
isperlos	f. Saray, konak, kâşâne.
ispid	f. Ak, beyaz.
ispidkâr	f. Kalaycı.
işpihte	f. Su sızıntısı. * Yayılmış, saçılmış.
ispir	Arabacı. Arabacının yanında bulunan at uşağı. * Zabıta memuru. * Beyaz doğan kuşu.
ispiralya	İtl. Gemi güvertelerinde kamaraları aydınlatmak için açılan küçük kaporta.
işporta	(Arnavutça) Seyyar satıcı tezgahı. * Yayvan yemiş sepeti.
isr	Ahd. Sözleşme. Yemin. * Kulakta küpe deliği. * Şiddetli ahkâm ve teklifler. * Altındakini yerinde tutan ağırlık, bağ. ◊ Alâmet. Nişane. * Ayak izi. * Yol. Meslek. * Başlamak ve More…
isrâ	Yürütmek, göndermek. * Gece seferi yapmak. * İrsâl etmek.
isrâ suresi	Kur'an-ı Kerim'de 17. Suredir. Mekkidir.
isra'	Hızlandırmak. Sür'atlendirmek. * Geri döndürmek. Göndermek.
işrab	(Şürb. den) İçirme veya içirilme. * Bir maksadı açıktan değil de, dolayısıyla gösterme. Kapalı surette anlatma.
israc	(Sirac. dan) Yakma, yandırma.
israf	Lüzumsuz yere harcamak. Malı ve parayı lüzumsuz yere sarf etmek. İhtiyacından fazla istihlâk etmek ve harcamak.
işraf	Yüksek bir yere çıkma. Yüksek bir yerden bakıp anlama. * (Hasta) ölüm döşeğinde olma.
israfat	(İsrâf. C.) İsrâflar, lüzumsuz yere harcamalar.
israfil	Dört büyük melekten biri olup Kıyamet günü cesedlere nefh-i ruh etmeğe ve Sur'u üfürmeğe vazifelidir. (Bak: Melâike)
israh	Medet yetişmek, yardım gelmek.
israil	Hz. Yakub'un (A.S.) lâkabı olup sonradan bütün o soydan gelenlere Benî İsrail denmiştir. İsrail oğulları, Yahudiler.
israiliyat	Zamanla hurafeye inkılâb etmiş, Yahudilikten kalma haberler, hikâyeler. İsrail oğullarına mahsus hikâyeler, hâdiseler.
işrak	Güneş doğmak. Işıklandırmak. Parlatmak. * Güneşlik yere dahil olmak. * Mc: Kalbe mânaların doğması. ◊ Allah'a şerik koşma. Allah'tan başkasından medet bekleme.
işrakî	Bâtıl İşrakiye felsefesine mensub. İşrakiyyunun dalâletten ve şirkten ibaret bâtıl ve hurafe fikirleri.
işrakiyye	İşrakiyyunların bâtıl ve hurafe mesleği. (Bak: Akl-ı evvel)
işrakiyyun	İşrakiyye felsefesi ile iştigal eden ve ehl-i şirk olan feylesoflar. (Bak: Akl-ı evvel)
isram	Derviş olmak.
israr	Bir fikir veya meşru dâvadan dönmemek. Direnmek, sebat etmek. Hayırlı bir hâl üzere sadakatla kalmayı istemek. ◊ (Sırr. dan) Sır saklamak, gizlemek. Gizlenmesi lâzım bir şeyi More…
işret	İçki. Alkollü meşrubat. * İçki içme. Alkollü içki kullanma.
işretgâh	f. İşret edip içki içilecek yer.
işrethane	f. İşret yapmaya mahsus yer. Meyhane. * Mc: Bu dünya.
işretkede	f. İşret yeri. İşrethane.
işretsaz	f. İşret eden, içki içen.
işrîn	(İşrûn) Yirmi. (20)
işrirak	Ağlaya ağlaya boğulma derecesine gelme.
işsa	(Teşsi') Ayakkabısına tasma takma, kayış geçirme.
istabl	Ahır.
istade	f. Ayakta durmuş.
istaflîn	Havuç.
istah	f. Budak, taze filiz.
istahar	Havuz, küçük göl. Su birikintisi.
istam	Kepçe.
istar	Yüzletme, astar çekme. * (C.: Esâtir) Altıbuçuk dirhem ağırlığında (19.5 gr.) bir ölçü. * Dört tane. * Dört veya dört buçuk miskal. ◊ (Satr. dan) Yazı yazma.
istare	Perde, zar. ◊ f. Yıldız.
istasyon	Fr. Demiryolu durağı.
iştat	Adaletsizlik edip hükümde zulmetme. ◊ Dağıtma veya dağıtılma.
istatistik	Fr. Bir neticeye varmak veya bir hüküm çıkarmak için metodlu olarak mevcud lüzumlu şeyleri toplayıp sayı hâlinde göstermek işi ve bu işle meşgul olan ilim.
istebrak	İpekten mâmul ve sırma ile işlenmiş bir çeşit kumaş. Kalın ipek kumaş.
iştek	f. Çocuk kundağı.
istel	f. Göl.
istem	Zulüm ve sitem.
istenbe	f. Cesur, yiğit, bahadır, kahraman. * Çirkin. * Kâbus.
isti'bad	Köle edinmek, esir almak.
isti'bar	İbret alma, ders alma. * Rüya tabir ettirme.
isti'cab	(Aceb. den) Şaşma, taaccüb etme, hayrette kalma.
isti'cal	Acele olmasını istemek. Acele etmek.
isti'da	Medet, yardım istemek.
isti'dad	Bir şeyin kabulüne ve kazanılmasına olan fıtrî meyil. * Kabiliyet. Akıllılık. Anlayışlılık. Allah Teâlâ Hazretlerinin (C.C.) insanlara ve sâir mahluklara tevdi buyurduğu kabiliyet kuvveleri. More…
isti'dad-şure	f. Verimsiz istidad. Çorak yerin kabiliyeti. ◊ f. Verimsiz istidad. Çorak yerin kabiliyeti.
isti'dadat	(İsti'dad. C.) İstidadlar, kabiliyetler, yetenekler.
isti'fa	Affını, azlini, bağışlanmasını istemek. * Kendisinin memuriyetten affını taleb etmek.
isti'faf	Kötü şeylerden çekilmek. * İffetlilik iddia etmek.
isti'kab	Birisinin kusurlarını, ayıplarını arraştırmak.
isti'kaf	Bir yere kapanma. Bir yerde kendini hapsetme.
isti'la	(Ulüv. den) Yükselmek. Üste çıkmak. Yüce olmak. Terfi' eylemek. Galib olmak. * Gr: Bir şeyin bir şey üzerine çıkması. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman dilin, üst damağa kalkmasına denir. More…
isti'lac	(İlâc. dan) İlaç isteme.
isti'lam	(İlm. den) Bilgi edinmek için yüksek bir makamdan alt makama sorulma. * Yazı ile bilgi isteme.
isti'lan	(İlân. dan) İlânını isteme.
isti'mal	(Amel. den) Kullanmak. Faydalanmak.
isti'malat	(İsti'mal. C.) Kullanışlar. Kullanmalar. ◊ (İsti'mal. C.) Kullanışlar. Kullanmalar.
isti'mar	Bir yeri imar etmek. Bir yerin mâmurluğunu istemek. * Müstemleke yapmak, sömürgeleştirmek. İstimlak etmek. ◊ Bir yeri imar etmek. Bir yerin mâmurluğunu istemek. * Müstemleke More…
isti'nad	İnatlaşma, inat yapma. Muannidlik.
isti'rab	Sonradan Araplara dâhil olmak, araplaşmak.
isti'rak	Terlemek için yatma.
isti'şa	Ateş ışığıyla yol yürüme.
isti'sa'	(İsyan. dan) İsyan etme. Anarşistlik ve zorbalık yapma.
isti'sab	İğrenme, tiksinme.
isti'sam	İsmetli olmayı istemek. Temizlik istemek. Günah ve ayıplardan temiz olmak.
isti'sar	Seçme, ayırma, intihab etme. * Seçip benimseme. ◊ Bir işin güç olmasını arzulama. ◊ Esir olma veya esir etme.
isti'ta	(Atâ. dan) Bahşiş istemek. Atiyye istemek.
isti'tab	Kendinden razı, hoşnut etme.
isti'taf	Yardım taleb etme. * Acımayı isteme.
isti'tafkârane	f. Şefkat, merhamet isteyene yakışır halde.
isti'zab	Birşeyi tatlı bulmak, tatlı saymak. Tatlı su istemek.
isti'zam	Büyük tutmak ve büyük tanımak. * Gururlanmak. Kibirlenmek.
isti'zar	Özür ve afv dileme.
istiab	İçine almak. * Kaplamak. Toplamak. Tamam etmek. * Tutulmak. Zapteylemek.
istiad	Yükseğe çıkma, terfi etme.
istiade	Bir şeyin iade edilip geri gönderilmesini isteme. * Yeniden canlanma. * Âdet edinme.
iştial	Tutuşma. Parlama. Alevlenme. * Mc: Şiddetlenme.
iştialât	(İştial. C.) Parlamalar, alevlenmeler, yanmalar, tutuşmalar. * Mc: Şiddetlenmeler.
istianat	(İstiane. C.) İstianeler, yalvarmalar.
istiane	Duâ. Yardım istemek. İane istemek.
istiare	'Ariyet istemek. Ödünç almak. Birinden iğreti bir şey almak. * Edb: Bir kelimenin mânasını muvakkaten başka mânada kullanmak; veya herhangi bir varlığa, ya da mefhuma asıl adını değil More…
istiaza	Karşılık olarak, ivaz olarak bir şey istemek.
istiaze	Euzü besmele okuyarak Allah'a sığınmak.
istib'ad	Uzaklaşma. Uzak görme, ihtimal vermeyiş, olmayacak sanma, akıldan uzak görme. * Yakıştırmayış.
istib'al	Kadını nikâh ile alma.
istibaa	Bir şeyi kendine sattırmağa uğraşma.
istibab	Dökülme. * Damardan kan fışkırması.
istibag	Boyanma.
iştibah	Şüphelenmek. Şüphe etmek. * Kolay fark olunmaz derecede benzemek.
istibaha(t)	Mübah ve helâl sayma. * Bir çok kimsenin kanını dökmeğe izin verme.
istibak	Yarış etme, yarışma.
iştibak	(Şebeke. den) Örülmek. Örgülenmek. * Karşılıklı birbirine geçmek. * Perişanlık. * Zâhir olmak. * Koz: Güneş battıktan sonra gökte kum taneleri gibi görünen karışık yıldızlar.
istibal	Havanın fenalığı ve sıkıcı olması. * (Kendine) idrar döktürme.
istibane	Açıklama, belli olma. Meydanda ve âşikâr olma.
istibar	Sabretmek. * Kısas almak. ◊ Yoklama, muayene etme.
istibda	(İstibra') Ayırmak. Uzak etmek. * Küçük abdest bozduktan sonra idrardan temizlenmek, sidik eserinin tamâmen kesilmesini beklemek. * Nikâhla alınan dul bir kadının gebe olmadığına kanaat More…
istibda'	Bedi' ve güzel bulma.
istibdad	Başlı başına olmak. Keyfî idare sistemi. * Zulüm ve tahakküm. İdaresi altındakilerin istemediği şeyleri yalnız kendi keyfine göre zorla ve zulümle yaptırmaya çalışmak. Kanun ve nizamlara More…
istibdadkârane	f. İstibdad idaresi gibi. Kendi kendine, kanunları ve kimseyi tanımadan idare eder surette.
istibdal	(Bidl ve Bedel. den) Değiştirmek, değiştirilmek. * Bir vakfı mülk ile mübadele etmek. * Birşey verip yerine başka şey istemek. * Askerliği biten erlere tezkere verip yenilerini almak.
istibga'	İş için yardım isteme.
istibhac	(Behcet. den) Yüzü gülme, sevinme, mesrur olma.
istibhal	Azad etme. Azad olma, serbest bırakılma.
istibham	Karışık ve belirsiz olma. * Ses çıkarmama, susma.
istibhar	Çok geniş bilgiye sahib olma. * Deniz gibi büyük ve geniş olma.
istibhas	Bir şeyin doğruluk ve hakkâniyetini anlayabilmek için, iyice araştırıp tahkik etme.
istibka	Devâmını istemek. Bâki ve dâim kılmak.
istibkâ	Ağlatmak. Ağlamayı istemek.
istibra	(Bak: İstibda)
istibraz	Meydana çıkarmak, açığa vurmak.
istibsar	Basiretli olmak. Düşünceli, hesaplı ve dikkatli iş yapmak ve hareket etmek.
istibşar	Müjde almak. Hayırlı, iyi haber iyi sevinmek.İSTİBTA': Ağır ağır hareket etme. * Gecikme, geç kalma.
istibsas	Bir haberin doğru olup olmadığını anlamağa çalışma.
istibtan	Gizliliğe, bir kimsenin iç işlerine vakıf olmak.
istibvar	Hırslanma, hiddetlenme, kızma, öfkelenme.
isticab	Vâcib olmak. Hak etmek.
isticabe	(İsticâbet) Duânın Allah tarafından kabul olunması.
isticade	İhsan ve bahşiş isteme.
istical	Sonraya bırakılmasını istemek.
isticar	Kiralamak. Kiraya vermek.
işticar	Zıdlaşma. * Elini çenesine koyarak, dirseğinin üzerine dayanma.
isticare	(Cevr. den) Yardım ve korunma isteme. * Sığınak isteme.
isticaze	(Cevaz. dan) İzin ve cevâz isteme. * Sunulan bir manzume için câize, yani para isteme.
isticbar	(Cebr. den) Zorlama, cebretme. Baskı yapma. Zoraki yaptırma.
isticdad	Yenileme. Yeniden yapma.
istichal	(Cehl. den) Câhil sayma.
isticlab	(Celb. den) Çekme, celbetme. Çekmeye vaya getirmeğe sebep olma. * Fls: Uyandırma.
isticnas	(Cins. den) Cinsine benzetme.
isticvab	Cevab istemek. Sorguya çekmek. * Mahkemede şahidlerin ifadelerini almak. Söyletmek.
isticvabname	f. Şahidlerin ve maznunun ifadelerinin yazılı olduğu kâğıt.
istid'a	Rica ile istemek. Davet etmek. * Bir işi için resmî bir daireye verilen ve istek bildiren kâğıt. Dilekçe.
istid'a-name	f. Resmî bir makama dilekçe olarak yazılan pullu, damgalı yazı. ◊ f. Resmî bir makama dilekçe olarak yazılan pullu, damgalı yazı.
istida'	(Vedâ'. dan) Bakılmak üzere emaneten bir kimseye bir şey bırakmak. Bir malı emaneten bir yere bırakmak. ◊ El uzatma.
istidad	Alışma, ünsiyet etme. * Doğrulma.
iştidad	(Şiddet. den) Şiddetlenme. * Sertleşme, katılaşma. * Büyüme. Artma, çoğalma, ziyâdeleşme.
istidam	İki şeyin birbirine şiddetli çarpması.
istidame	(Devam. dan) Bir halin devamını isteme. Bir şeyin devamını arzu etme.
istidane	(Deyn. den) Borç alma, alınma. Ödünç alma.
istidare	(Devr. den) Dönme, dolaşma. * Daire biçimine girme, yuvarlak olma.
istidarî	Dönerek ve bir daire meydana getirecek olan.
istidbar	(İdbar. dan) Yüz çevirmek. Arka dönmek. * Geri geri gitmek. * Bir kimsenin peşinden gitmek.
istidhak	(Dıhk. den) Alaya alma, eğlenme.
istidkak	İncelemek, dakik olmak.
istidlal	Delil getirmek. Bir delile dayanarak netice çıkartmak. Delile nazar etmek. Muhakeme. Mülahaza ve anlama kudreti. Delil ile anlamak. ◊ (Dalâl. den) İman ve İslâmiyet yolundan More…
istidlalat	(İstidlal. C.) İstidlaller. Muhakemeler.
istidlalen	İstidlal suretiyle, delil ile.
istidrac	Derece derece yükselmeyi isteyiş.
istidracî	İstidraca ait, istidrac cinsinden.
istidrak	Nâil olmak, ulaşmak, varmak. * Anlamak. * Gr: Bir kelimeyi, evvelki sözden neş'et eden bir tevehhümü kaldırmak için kullanmak.
istif	İtl. Muntazam yığın. Sıralanmış eşya. Yığma. Nizam. Sıra. Dizi.
istifa	Bir şeyin iyisini seçip ayıklamak. * Bir şeyi ıslâh edip sâfileştirmek. * Seçmek. Ayıklamak. ◊ Alacağını borçludan tamam olarak almak. * Kabz-ı ruh etmek.
iştifa'	İyi olma, şifa bulma.
istifa-gerde	f. Seçilen. Seçilmiş bulunan.
istifade	Faydalanmak. Faydalanmağa çalışmak. * Anlayıp öğrenmek. * Tahsil etmek.
istifaf	Dizilme. Sıralanma. Saf bağlama.
istifaka	Hastalıktan kurtulup iyileşme. * Sarhoşluktan ayılma.
istifale	Tecvidde: Bir harfin, okunduğu zaman aşağı çene tarafına düşüp üst damağa yükselmesi. Bu hâlde ağızdan çıkan harfler  'Müsta'liye' harflerinin zıddıdır. Bu harfler.
istifaname	f. Bir yerden ayrılıp çekilmeyi bildiren yazı.
istifaza	Feyz alma, feyz bulma, feyizlenme. İlim, irfan ve mânevi zenginlik kazanma.
istifham	Sual sorup anlamak. Anlamak için sormak. * Edb: Cevap istemek için değil, daha çok dikkati çekmek, hisleri kuvvetlerdirmek maksadıyla soru şeklinde söylemek san'atıdır. Şefkat, sevgi, More…
istifham edatlari	Gr: AraPçada - E, men, keyfe, ma.
istifhamat	(İstifham. C.) İstifhamlar, sualler, sormalar.
istifhamî	İstifhama ait, sormağa dair.
istifkad	(Fakd. den) Kaybolmuş olan bir şeyi araştırıp soruşturma.
istiflah	Felah bulma, kurtulma. Maksada ulaşma.
istifna	Fenaya gitmek. Yokluğa karışmak.
istifnan	Cins cins ayırma. Mâhirane bölme.
istifra'	Başlama.
istifrad	Ayırma, tek tek yapma. * Yalnız tek başına.
istifrag	(Ferag. dan) Kusma. Kay. * Mümkün olanı sarfetmek.
istifrak	Farkettirmek, ayırdetmeği istemek.
istifrar	Firar etme, gizlice kaçma, savuşma.
istifraş	Yataklık yapma. Odalık alma. Yatağa alıp beraber yatma. * Haremi ile beraber yatma.
istifraz	Ayırıp tefrik etme.
istifsad	(Fesâd. dan) Bir şeyin bozulmasını arzulama, fesâdını isteme.
istifsar	İfade isteme. Sorma. Sorup anlama.
istifta	Fetva istemek. Şeriata ait bir mes'ele hakkında salâhiyetli zatlardan hakikati öğrenmek. (Bak: Fetva)
istiftah	Siftah etmek. Başlamak. Açmak.
istifzal	Artırma, çoğaltma, ziyadeleştirme.
iştigal	Bir iş işlemek. Uğraşmak. Çalışmak. Meşgul olmak.
iştigalat	(İştigal. C.) Meşguliyetler, çalışmalar, uğraşmalar.
istigase	Medet isteyiş. Yardım istemek.
istigbar	(Gubar. dan) Tozlaşma.
istiğfar	(Gufran. dan) Afv dilemek. Cenab-ı Hak'tan kusurlarının affedilmesini, günahlarının bağışlanmasını dilemek. Tevbe etmek. Yalvarmak. ' Estağfirullâh' demek.
istiglab	Kemâle erme, olgunlaşma, gelişme.
istiglak	Sözde durma. Kesin olarak pazarlık etme.
istiglal	(Galle. den) Kirası veya mahsulü borca mukabil verilmek üzere bir mülkün rehine verilmesi.
istiğlalen	Gayrimenkulü rehine koymak suretiyle.
istiglaz	Bir şeyi galiz saymak, galiz bilmek. * Satın almaktan vazgeçmek.
istigmam	Sarmak, sarılmak.
istigna	Cenab-ı Hak'tan başka kimsenin minneti altına girmemek. * Gönül tokluğu. Elindekini kâfi bulmak. Zenginlik istememek. Muhtaç olmayıp zengin olmak. * Nazlanmak. * Azamet ve tekebbür More…
istignam	Ganimet araştırmak, ganimet isteklisi olmak.
istigrab	Şaşırmak, garib bulmak, taaccüb etmek, tahayyür.
istigrak	Gark olmak, dalmak. * Dalgınlık. * Ist: Seraba kapılmak. Manevî bir hal ile hayret ve taaccübden bayılmak derecesine gelmek. * Tas: Dalgınlıkla, zihni bütün bütün meşgul olmak. Aşk-ı İlâhî.
istigrakkâr	f. Kendinden geçen, dalgın, müstağrak. Dalgın halde olan.
istigşa'	Bürünme, örtünme.
istigşaş	Nasihat edip öğüt veren ve doğru söyleyen kimseyi düşman sanmak.
istigzab	Öfkelendirme, kızdırma, gazaba getirme, hiddet ettirme.
iştiha	Meyil. Haz. Fazla istek. Arzu. * Açlıktan gelen yemeğe karşı fazla isteklilik.
istiha'	Tıraş etme veya ettirme.
iştiha-engiz	f. İştiha açıcı, iştah verici.
istihab	(Hibe. den) Hibe ve hediye olarak isteme. Bağış olarak arzulama. ◊ Saklama, gizleme. * Dostluk kurma. * Konuşma, musâhabe etme.
iştihab	Ağarma, beyazlama, kırlaşma.
istihal	Müstehak olmak, bir şeye ehil olmak. * Kolaylık elde etmek.
istihalat	(İstihale. C.) Değişmeler, başkalaşmalar.
istihale	Bir şeyin terkib ve asıl şeklinin başka hâle değişmesi. Başkalaşmak. * Mümkün olmayış, imkânsızlık.
istiham	Ayak üstüne dikili durmak. ◊ Ok ile fala bakma.
istihane	Hor ve hakir görme.
istihar	Geri bırakılma, geri kalma.
iştihar	Meşhur olma. Tanınma. Ün alma.
istihare	Tefe'ül. Sual sorup cevap istemek. * Hayırlı olmayı istemek. * Hayran olmak, şaşmak, taaccüb etmek. * Bir işin hayırlı olup olmıyacağı niyetiyle abdest alıp, dua edip rüya görmek üzere More…
istihase	Organik maddelerin, şekillerini muhafaza ederek zamanla taş hâline geçmesi. Fosilleşme.
istihbab	Bir şeyi iyi ve güzel addetmek. * Dost edinme. * Müstehab etmek ve olmak.
istihbaben	Bir şeyi güzel ve iyi kabul ederek, müstehab olarak.
istihbar	Haber sormak, haber almayı istemek.
istihbarat	Duyulup öğrenilenler. Alınan haberler. * Haber toplama merkezi.
istihcan	(Hücnet. den) Kötü görme, çirkin sayma, ayıplama.
istihda'	(Hüdâ. dan) İrşad ve hidâyet istemek. Hak, hakikat, imân ve İslâmiyet yolunu istemek.
istihdaf	Hedef edinmek, hedef saymak. * Hedef gibi karşıda durmak. * Erişilmek istenilen netice ve gaye.
istihdam	Bir hizmette kullanmak, hizmete almak, hizmet ettirmek. * Edb: Bir çok mânâsı olan bir kelimenin her mânâsına muvâfık kelime söylemek. Meselâ: 'Avcınızın attığı da, sözleri de saçma…
istihdar	(İstihzar) Hazırlama.
istihdas	Bir şeyi sonradan ve yeniden elde etmek.
istihfa'	Gizlenme, saklanma.
istihfaf	Küçük ve aşağı görmek, küçümsemek, tahkir ve tahfif etmek.
istihfafkâr	f. Ehemmiyet vermeyerek. Küçümsemek suretiyle. Tahfif ve tahkir ederek.
istihfafkârane	f. Küçümseyerek, küçük görerek, hafifseyerek, ehemmiyet vermeyerek.
istihfaz	Hıfzetmek. Korumak. Muhafaza etmek. Bir şeyin muhafaza olunmasını birisinden rica etmek.
istihkak	Kazanılan şey, hak edilen. * Hakkını almak. Hakkını istemek.
istihkâm	Sağlamlık. Metin olmak. Kuvvetli ve dayanıklı olmak. * Askerlikte: Düşmana karşı, hücumlarını savmak için hazırlanmış bulunan siper, askeri yapılar. İstihkâm işi ile uğraşan asker sınıfı.
istihkâmat	(İstihkâm. C.) İstihkâmlar. * Siperler.
istihkar	Hakaret etmek. Küçük görmek. * Hakir görülmek. Hor bakılmak.
istihla	Tatlı olmak. * Tatlılık istemek.
istihlab	Tırmalama.
istihlaf	Halef bırakmak. Birisini kendi yerine geçirmek. Kendi yerine başkasını tayin etmek. Kuyudan su çekmek.
istihlâk	Boş yere harcamak. * Yeyip bitirmek. * Müstahsilin yaptığı istihsali alıp kullanmak.
istihlâkat	(İstihlâk. C.) Yenilip içilen şeyler. * Harcamalar.
istihlal	Yeni ay'ı gözleyip görmek. Hilâlin görünmesi. * Kılıcın kınından sıyrılıp görünmesi. * Edb: Bir ifadede birbirine benzer, seci'li ve kâfiyeli sözlerin söylenmesi. * Çocuğun doğar More…
istihlas	(Hulus. dan) Bir şeyi elde etmeğe çalışma. * Kurtarma veya kurtarılma.
istihma'	Himâye isteme, korunma arzulama.
istihmak	Ahmaklık gösterme, salaklık yapma.
istihmal	Havâle etme, havâle edilme. * Yükleme, yükletme.
istihmam	Bir kimse, bağlı olduğu cemâate ait işler için her türlü sıkıntıya düşme. * Ehemmiyet verme. ◊ Hamama girme, yıkanma.
istihrab	Bir musibet sebebi ile perişan olma, mahrum olma.
istihrac	Bir şeyin içinden bir şey çıkarmak. Bir mânâyı istidlâl etmek. Meydana ve harice çıkarmak. Bâzı emareleri beliren şeylerden ileriye âit olacak şeyleri çıkarmak. İstidlâl etmek. (Bak: Tahric) More…
istihracat	(İstihrac. C.) İstihraclar.
istihsad	Ekinlerin hasad (biçilme) zamanı gelme.
istihsal	Hasıl etmek. Husule getirmek. Elde etmek. Üretmek.
istihsalat	(İstihsal. C.) Üretilen şeyler. Bir memleketin veya fabrika gibi faaliyet merkezlerinin çıkardığı, yetiştirdiği şeyler.
istihsan	Beğenmek, güzel bulmak. Bir şeyin iyi olduğu kanaatında bulunmak. Beğenilmek. ◊ Korunmak. Korumak, müdâfaa etmek, karşı koymak. * Sağlam bir yere kapanmak.
istihsanen	Beğenerek, istihsan ederek.
istihsar	Usanmak, fütur getirmek, bıkmak.
istihşaş	Zevklenme, eğlenme.
istihva	Şaşırıp kalmak. Divane olmak. Hevâ ve hevesi hoş görmek.
istihvaz	Zafer kazanma, muzaffer ve muvaffak olma, galib gelme.
istihya	Utanma, haya etme. * Diriltme, yaşatma.
istihza	Alay etmek, birisi ile eğlenmek. * Birisini gülünç duruma düşürmek, maskara etmek.
istihza'	(İstihdâ') Alçak gönüllülük göstermek, kendisini aşağı tutmak.
istihzar	Huzura gelme, hazır etme, huzura dâvet etme. * Hazırlama, bir şeyi hatıra getirme. * Konferans verecek olan hatiplerin okumak ve araştırmak suretiyle evvelce hazırlanması.
istihzarat	(İstihzâr. C.) Hazırlıklar.
istika'	(Saky. den) Su isteme. İçmek için su alma. * Kendini zorlıyarak ve sun'i olarak kusma. ◊ Olacak veya vuku bulacak diye endişelenme.
iştikâ'	(Şekva. dan) Şikâyet etme, şekvada bulunma.
istikad	Yakma, ateşi tutuşturma.
istikade	Adam öldürmüş olan katilin kısasını isteme.
istikak	Bitkilerin sık ve çok olmalarından dolayı birbirine dolaşık olmaları. ◊ Tokuşmak.
iştikak	Türemek. Bir kökten ayrılan kelimelerin asılları ve birbirleri ile olan münâsebetleri, meydana gelişleri. * Çatallaşmak. Yarılmış bir şeyin bir şıkkını almak. * Edb: Aynı kökten türemiş olan More…
istikamet	Hatt-ı hareketi doğru olmak. Doğruluk, nâmuslu hareket. Her işte itidal üzere bulunmak. Adâletten, doğruluktan ayrılmayıp, diyânet ve akıl içinde yürümek. * Allah'a kulluk etmek. * Bir More…
istikan	Şüphesiz ve zansız olmak.
istikâne	(İstikânet) Alçaklık etmek. * Zillet ve meskenet göstermek. * Tevazu göstermek.
istikâre	Hızlı hızlı yürüme. * Yükleri sırtına yükleyip götürme.
istikaz	Uykudan uyanmak.
istikbah	(Kabih. den) Çirkin görme, ayıplama, kabih sayma.
istikbal	Ati, gelecek zaman. * Karşılayış, gelen bir kimseyi karşılamak.
istikbal-bîn	f. Geleceği bilen ve gören.
istikbalen	Karşılayarak, karşılamak üzere. * Gelecek zamanda, ilerde.
istikbalî	Gelecek zamanla alâkalı. İstikbale mensub.
istikbaliyye	Edb: Yeni gelen bir kimsenin karşılanması sebebiyle yazılan manzume.
istikbar	(Kibr. den) Önemseme, ehemmiyet verme. * Kibir, gurur, enaniyet. Kendini büyük görme, mağrurluk.
istikdam	Önde bulunma, öne geçme. * Çok ayaklı olma. Ayaklarının adedi fazla olma.
istikdar	Cenab-ı Allah'dan (C.C.) hayırlı şeylerin olmasını isteme.
istikfa	Yetinme, kâfi bulma, yeter sayma. Mevcud olan ile iktifâ etme. ◊ Bir kimsenin başına veya ensesine sopa ile vurma.
istikfaf	(Kifâf. dan) Kanaat etme, az şeyi yeter bulup râzı olma. * Yetişme. * Dilenci gibi el uzatma.
istikfal	Çekmecede, kasada veya kilitli bir yerde bulundurma. ◊ (Kefâlet. den) Kefil olma, kefilliği kabul etme.
istikla	Te'hir etme. Sonraya bırakma. * Alıkoyma, mâni olma, engel olma. * Veresiye alma, borç olarak alma.
istiklâl	(Kıllet. den) Kendi başına olmak, kimseye bağlı olmayış, müstakil oluş. * Az bulma, kâfi görmeme. * Rey sahibi olup keyfi iş görme ve başkasının emrine ve fikrine tâbi olmaktan uzak kalma. More…
istiklâlcu	f. İstiklâl arayan. Müstakil olmak, hür olmak için çalışan.
istiklâliyet	İstiklâl üzere bulunma. Hür ve müstakil olma. Başlı başına buyruk olma.
istikmal	Bir şeyin olgunluğa, kemale erdirilmesi. İkmal etmek. Eksiksiz ve tam oluş, tam ve kâmil olmak.
istiknah	(Künh. den) Bir şeyin hakikatını ve künhünü araştırma.
istiknan	Gizlenme, saklanma.
istikra'	Gezmek, dolaşmak, etraflı bilgi edinmek. ◊ Kiralamak, kiraya vermek.
istikrab	Yaklaştırma, yakınlaştırma. * Akraba olma.
istikrah	Bir şeyi kötü ve kerih görmek. Beğenmemek, nefret etmek. Bir şeyi cebir ve ikrah ile işlemek.
istikraî	Man: İstikraya ait ve müteallik. İstikra' yolu ile.
istikram	Kerem ve lütuf isteme.
istikrar	Karar ve sebat üzere olmak. Karar kılma. Sâkin olmak. Yerleşmek. ◊ (Tekrar. dan) Tekrarlatmak.
istikraz	Borçlanmak. Ödünç almak. Borç almak.
istikrazat	(İstikraz. C.) Ödünç para almalar, borçlanmalar.
istiksa	Bir şeyi inceden inceye araştırma, künhüne varmaya çalışma. * Tıb: Bir dahili hastalığı iyi teşhis edebilmek için âlet kullanma.
istiksab	Kazanma, kesbetme.
istikşaf	(C: İstikşâfât) (Keşf. den) Keşfetmeğe çalışma. * Ne olup bittiğini öğrenip anlamak için araştırma yapma.
istiksam	Yemin teklif etme. * Bölüşme, taksim etme, paylaşma.
istiksar	(Kesret. den) Çok görme, çok görünme. Çoğumsama, çoğumsanma. * Çokluğu isteme. ◊ (Kasr. dan) Kısma. Bir şeyin kısaltılmasını isteme.
istiksas	(Kısas. dan) Kısas isteme. Bir katilin şeriatça öldürülmesini isteme.
istiktab	Söyleyip yazdırma. Dikte ettirme. * Yazısını kontrol etmek için bir kimseye bir kaç satır yazı yazdırma. ◊ (Kutb. dan) Kutuplaşma, bir kutubun etrafında toplanma, bir kutuba More…
istiktal	Ölümden korkmayarak kendini tehlikeye atma. Tehlikeli işlere yiğitçe atılma.
istiktam	Gizlemeğe çalışma. Saklamak için uğraşma.
istiktar	(Katr. den) Damıtma. Damla damla akıtma. ◊ Damla damla akıtma, damlatma.
istikvas	Kavislenme, kıvrılma, yay gibi eğilme.
istikya	(Kayy. den) Kusma, istifrağ etme.
istikzar	Çirkin, pis ve kötü görmek.
istila	(Vely. den) Kaplamak, yayılmak. * Ele geçirmek. İşgal etmek. * Meydanın sonuna erişmek. * Basmak. Galebe etmek. ◊ Ateşte ısınma.
istilab	(Selb. den) Kapma, kapıp alma, selbetme.
istilac	İçilecek şeylerden pek çok içme.
istilad	Doğurtma. Çocuk isteme.
istiladî	Doğurtucu.
istilah	Tabir, deyim. Belirli bir topluluğun, bir lafzı lügat mânasından çıkararak başka bir mânada kullanmaları. * Bir ilim veya mesleğe âid kelime. Terim. Erbab-ı ilim arasındaki ve herkesin More…
istilahat	Istılahlar. İlmî tabirler.
istilahî	Istılaha dair. Istılaha âid ve müteallik.
istilal	Sıyırıp çıkarma. Sıyrılıp çıkarılma.
istilam	Öpmek veya el sürmek. Selâm vermeyi isteme. * Kâbeyi tavaf esnasında Hacer-ül Esvede el sürmek, el süremese el işareti ile öper gibi yapmak, okşamak. ◊ Kesme, koparma.
istilane	Bir şeyi mülâyim görmek, mülâyim bulmak.
istilbas	Geç kalma, gecikme.
istilhak	İlhâk olmağa, katışmağa çalışma.
istilka'	Arka üstü yatarak uyuma.
istilzam	Lüzumlu olmak. Gerektirmek. Lâzım addetmek. İcâbettirmek.
istilzaz	Hoşa gitmek, lezzet almak.
istim	Buharla işleyen makinaların kazanında birikip makinayı işleten buğu, buhar. ◊ f. Cerahat. Yara.
istima	Birisinin ziyaretine gitmek.
istima'	(Sem'. den) Dinlemek. Kulak vermek. Dinleyip kabul etmek. İşitmek.
istimaha	Birisinden hayır ummak. İyilik ve şefaat beklemek.
iştimal	İçine almak, kaplamak. Çevirmek, ihata etmek. Şâmil olmak.
istimale	Avutmak. Meylettirmek. Cezbettirmek. * Gönül almak. Çok mal sahibi olmak.
iştimam	Gereği gibi koklamak. Koku duymak.
istiman	Aman dilemek, himaye istemek. * Teslim olmak.
istimare	ing. Gümrük'e ticarî mallara değer takdiri. * Baha biçme.
istimaze	Ayrılma, ayrı durma, açıkta bulunma.
istimbat	(Bak: İstinbat)
istimbot	ing. Küçük vapur, çatana.
istimdad	Medet ve yardım istemek.
istimhal	(Mehl. den) Zaman isteme, mühlet isteme.
istimla	Bir şey yazılmasını istemek. Birisine birşey yazdırmak.
istimlak	İcraî karar alma salâhiyetini hâiz bir amme hükmî şahıs (Vilâyet, Belediye v.s.) tarafından bir malın, halkın faydası için karşılığı verilip alınarak umumun istifadesine arzedilmesi. * Mülk More…
istimlal	(Melâl. den) Can sıkılıp usanma, melâl getirme.
istimnan	İhsan isteme.
istimrar	Devam. Sürüp gitmek. * Kavi ve dâim olmak.
istimrarî	İstimrara ait ve müteallik. Devamlılık, sürüp gidiş.
istimsak	(İmsak. dan) Nefsine hâkim olma, kendini tutma.
istimsal	Misal edinmek. Örnek tutmak.
istimta'	(Temettü. den) Faydalanma, menfaati olma.
istimtar	Yağmur dileme.
istimzac	Uyuşmak. Beraber karışmak. * Birisinin mizacını, huyunu öğrenmeğe çalışmak. * Yoklamak. Fikrini, re'yini sormak.
iştin	Toprak kandili. ◊ Toprak kandil.
istina'	Seçme, intihab, ayırma. * Adam seçme. * İyilik etmek. * İş işletmek.
istinaa	Yürüyüşte bir kimseyi geçme.
istinabe	Niyabet istemek. * Huk.:Başka bir tarafta görülen bir muhakeme için, şahid veya maznunun yazılı ifadesinin alınması. Muhakemenin icab ettirdiği muameleleri yapması için bir mahkeme More…
istinad	Dayanma. Güvenme. * Sened veya delil söylemek, göstermek.
istinaden	İstinad ederek. Dayanarak, güvenerek.
istinadgâh	f. Dayanacak yer. Güvenecek yer veya kimse.
istinadgerde	İstinad edilmiş. Kendine güvenilmiş veya dayanılmış.
istinadî	İstinad etmekle alâkalı.
istinaf	Baştan başlamak. Yeniden başlamak. * Gr: Sözün başlangıcı. * Huk.:Dâvâ Mahkemesinin verdiği hükmü beğenmeyip bozulmasını daha üst mahkemeden istemek. Dâvâ mahkemeleri ile Temyiz Mahkemesi More…
istinafen	İstinaf yolu ile.
istinahe	Yaygarayı basma. * Ağlamak isteme. * Kurdun uluması.
istiname	Uyur gibi görünme. Yalandan uyuma.
istinan	Misvâk kullanma. Dişleri temizleme. (Misvâk kullanmak, sünnet-i seniyyedendir.)
istinare	Parlatmak. Parlak ve aydınlıklı olmak. * Ateş istemek.
istinas	Alışmak. Ünsiyetli olmak. Vahşiliğin gitmesi. Ürkekliğin kalkması.
istinase	Bir kimseyi beraber götürme. * Depretme.
istinba	Haber sormak. Haber istemek. * Vâkıf olmak. Bilmek.
istinbat	Bir söz veya bir işten gizli bir mânâyı meydana koymak. * Müçtehid veya büyük bir âlimin gizli bir mânâyı içtihadı ile meydana çıkarması. * Bir mes'eleyi derin tetkik ile meydana More…
istinca	'Birisinden maksadını istihsal etmek. * İlm-i Hâlde: Pislikten temizlenmek. Abdest bozduktan sonra veya abdest almadan evvel; kan, sidik, meni' gibi şeylerin çıktıkları yeri.
istincad	Yardım isteme.
istincah	İşinin olmasını isteme.
istincas	Bulaşma veya bulaştırma.
istinfad	Bir şeyden bıkkınlık gelme, usanma. * Bir şeyi tüketme, harcama.
istinfak	Malı harcıyarak tüketme. * Nafaka peydâ etme.
istinfar	Ürküp dağılma.
istinfaz	Bir yerin bütün her tarafını iyice öğrenebilmek için dikkatle bakma, inceleme.
istinga	İtl. Yelkenlerin yukarı kaldırılıp toplanması ve bu işin yerine getirilmesi için verilen kumanda.
istinhac	Bir kimsenin dediğine uyma. Söylediğini yapma. Yoluna gitme.
istinhas	Haberi iyice inceleme.
istinhaz	Bir kimseye bir iş için kımıldamamasını emretme.
istinka	Pâk olmasını istemek. İstincadan sonra hiç bir pislik eseri bırakmamak.
istinkâf	Kabul etmemek. Çekimser kalmak.
istinkâh	(Nikâh. dan) Bir kadını nikâhla alma, nikâhlamak isteme. ◊ Araştırma. Ağız koklama.
istinkâr	Bilmemezlikten gelmek. * İnkâr etmek. * Bilmediği bir şeyi sormak.
istinkas	Bir şeyin fiatını düşürmeye çalışma, ucuzlatmağa uğraşma.
istinkaş	Nakşetme, nakşedilmesini isteme.
istinşa	Güzel koku koklama. * Haber, havâdis araştırma.
istinsa'	Veresiye isteme. * Borcunu ödeyebilmek için mühlet isteme.
istinsab	(Neseb. den) Soyu bildirme. Soy dâvâsı gütme.
istinşad	(Neşd. den) Bir kimseden şiir okumasını isteme. * Birine manzume okutma.
istinsaf	Alacağını alma. Hakkını tamâmen alma, ödeşme.
istinsah	(Nesh. den) Sahifeyi çoğaltmak, nüshasını yazmak. Kopya etmek. * Silinmesini ve iptalini istemek. ◊ (Nush. dan) Nasihat alma. Öğüt isteme.
istinşak	Abdest veyâ gusül esnâsında burun'a (üç defa) su çekmek. * Şiddetle koklamak, koklatmak.
istinsar	Burna su veya başka bir ilâç çekip temizleme. * Püskürme. ◊ (Nasr. dan) Yardım isteme.
istinsaren	Arka çıkarak. * Yardım ümid ederek.
istintac	Netice almak. Netice çıkarmak.
istintak	Söyletmek. * Huk.:Sorguya çekmek. Maznundan işlediği fiile dâir ifade almak.
istintaknâme	Huk: Sorguya çekilen kimsenin ifâdesinin yazıldığı kâğıt.
istinzal	Tenzil etmek. İndirmek. * İnmesini istemek.
istir'a	Riâyet isteme.
iştira	Satın almak. Mübayaa etmek.
istira'	İki tâne odun parçasını birbirine sürte sürte tutuşturma. * Çakmak taşında ateş çıkartma.
istirab	(Bak: Iztırab)
istirabe	Bir kimsenin hâlinden şüpheye düşme, kuşkulanma.
istirah	Yardım isteme, istimdat.
istirahat	Dinlenmek. Rahatlamak.
istirak	Sirkat etmek. Çalmak. Hırsızlık etmek.
iştirak	Ortak olmak. Ortaklık etmek. Bir işde yer almak. Hissedâr olmak. * Bir lâfızda çok mânalar müşterek olması. Meselâ: 'Ayn' kelimesi. Hem göz, hem de kaynak mânasına gelir.
iştirakî	Ortaklığa ait, ortaklıkla alâkalı. * Komünist.
iştirakiyye	Komünistlerin bir nazariyesi olan sosyalistlik.
iştirakiyyun	Komünist sosyalistler.
istiram	Hürmet etme, saygı gösterme.
iştirat	(Şart. dan) Şarta bağlama, şarttlaşma.
istirbah	(Rıbh. den) Fâize para yatırma, fazla faizle verme.
istirca	(Recâ. dan) Yalvarma, dileme, rica etme.
istirca'	Geri dönmek. Dönmeği arzulamak. * İlm-i Hâlde: Bir cenaze gördüğü zaMan:  diye söylemek.
istirda'	Çocuk emzirtme.
istirdad	Geri almak. Geri almayı istemek.
istirdaf	Beraber olmayı istemek, beraber gitmeği arzu etmek.
istirfa'	(Ref'. den) Yapılmasını arzulama. * Yukarı kaldırılmasını isteme.
istirfad	Yardım isteme.
istirfah	(Refh. den) Refah, rahatlık ve bolluk isteme. * Rahatlık ve bolluk içinde bulunma.
istirha'	(Rehavet. den) Gevşeme, uyuşma, tembelleşme, rehavet gelme.
istirhab	Korkutma veya korkutulma.
istirham	Merhamet istemek. Yalvarmak. * İzin istemek. Rica etmek.
istirhamat	(İstirhâm. C.) İstirhâm etmeler, yalvarmalar, ricâ etmeler.
istirhamname	f. Bir rica veya arzu maksadıyla yazılan mektub.
istirhan	(Rehn. den) Rehin alma veya rehin alınma.
istirhas	Bir şeyi ucuz görme, ucuz sayma.
istirkab	(Rekabet. den) Çekememe, rekabet yapma.
istirkak	(Rıkk. dan) Harbde düşman tarafından esir alma. * Köle edinme, bir kimseyi kendine köle olarak alma.
istirşa'	Bir işi yapmak için bir şey isteme. * Rüşvet isteme.
istirşad	(Reşad. dan) Hak yoluna gitmek isteme.
istirvah	Rahatlama, istirahat etme. * Şiddetle koklama.
istirzak	(Rızk. dan) Rızk ve nafaka elde etmek için çalışma.
istirzal	(Rezalet. den) Rezil sayma. Kepaze, bayağı ve aşağılık görme.
istis'ab	Zor addetmek. Güç saymak. * Güçlük çekmek.
istis'ad	(Sa'd. dan) Uğurlu sayma. Mes'ud nazarıyla bakma.
istis'al	(Suâl. den) Soruşturma, tahkik etme, araştırma.
istiş'ar	Bir mes'elenin yazılıp bildirilmesini istemek. * Kullanmak. * Ürkmek.
istiş'arat	(İstiş'ar. C.) Yazı ile bildirilmesini istemeler.
istisa'	Bollaşma, bollanma, genişleme.
istisabe	Sevap kazanmak isteme.
istisak	Bir kimseden itimad edilir bir vesika veya senet alma.
istisal	(Asl. dan) Kökten koparıp çıkarmak. * Tıb: Bedenden kesilmesi veya koparılması istenen bir parçayı, uru kökünden koparmak.
istisar	Bir şeyden fazla miktarda alma, çoğaltmağa çalışma. ◊ Kolaylaşmak, kolay olmak.
istişarat	(İstişare. C.) İstişareler, danışmalar, meşveret etmeler.
istisare	Toz savurma, tozutmak, toz kaldırma. * Fesatçılık ve fitnecilik yapmak.
istişare	Meşveret etmek. Fikir danışmak. Müşâverede bulunmak.
istişat(a)	(Şatt. dan) Çok kızma, öfkelenme, gazaba gelme. * Coşma, taşma. * (Kuş) hızla uçma.
istisbat	(Sebt. den) Acele etmeyip tedbirli ve hesaplı davranma.
istisdad	(Sedad. dan) Doğruluk, dürüstlük.
istisfa	Madeni eritip tasfiye etmek, hâlisini almak.
istişfa	Şifa istemek. Hastalıktan kurtulup iyi olmayı arzulamak.
istişfa'	Birisinin yardımını istemek, şefâat dilemek.
istişfaen	Derdine derman aramak gayesiyle. Şifa istemek suretiyle.
istişfaf	(Şeffaf. dan) Şeffaf ve saydam olma.
istisgar	Küçümsemek. Küçük görmek. Kerih görmek.
istishab	Fık: Mazide sabit olup bilâhare zâil olduğu bilinmeyen bir şeyin hâlâ devam ettiği sayılmasıdır. ◊ (Sohbet. den) Yanına alma. Birlikte götürme, beraber götürme.
istishaben	Beraber götürerek, yanına alarak.
istişhad	Birisinin şâhidliğini istemek. Şâhid göstermek. Delil olarak ileri sürmek. * Şehid olmak.
istişhadat	(İstişhad. C.) Şâhid göstermeler, delil olarak misâl göstermeler. * Şehid olmalar.
istişhaden	Şâhid göstererek, şâhid getirerek.
istishal	Kolay saymak. Bir şeyi kolay addetmek.
istishar	Alay etme, zevklenme, eğlenme.
istişhar	Şöhret sahibi olmak. Şöhret kazanmak.
istiska'	(Saky. den) Su isteme. Susama. * Yağmur duasına çıkma. * Vücudun bazı yerlerinde su toplanması hastalığı.
istiskal	Ağır bulup hoşlanmadığını anlatmak. Soğuk muamele ederek sevmediğini bildirmek.
istişkal	Zorlaştırma, güçleştirme, müşkülât verme.
istislaf	(Selef. den) Birinin yerine geçme. Selef olma.
istislah	Bir şeyi iyi olarak görmek isteme. Bir şeyin iyi olmasını isteme.
istislal	Çekip çıkarma, sıyırma.
istislam	Uyma, tabi olma. * Müslümanlığı kabul etme. İslâm olma. * Yolun ortasından gitme.
istişmam	Koklamak. Kokusunu almak. * Hissetmek, sezmek, dolayısı ile anlamak. * Uzaktan haber almak.
istismar	Menfaatine âlet etmek. İşletmek. * Kıymetlendirmek. Sömürmek.
istisna	Ayırmak. Kaide dışı bırakmak. Müstesna kılmak. * Arapçada istisnâ kelimeleri  şunlardır.
istisna'	San'atlı olarak yapmak. * Bir şey yapmak için san'atkârla anlaşma yapmak.
istisnaat	(İstisna. C.) İstisnalar, müstesna kılmalar, ayırmalar.
istisnaî	İstisnaya âit. Ayırmayla alâkalı.
istisnan	İhtiyarlama, yaşı ilerleme, yaşlılanma.
istişra	Satın alma. Satın almak isteme.
istisra'	(Sür'at. den) Sür'atlendirme, hızlandırma, çabuklaştırma.
istişrab	İmâ ederek ve kapalı olarak anlatmak isteme. * İçmek isteme.
istişraf	Ellerini güneş ışığına siper etme.
istisrar	Odalık alma.
istisvab	(Savab. dan) Doğru bulma, mâkul görme, beğenme.
istisvaben	Beğenerek, doğru bularak, mâkul görerek.
istisvabgerde	f. Beğenilmiş. Doğru bulunmuş, tasvib olunmuş, mâkul görülmüş.
istit'am	Yemek isteme. Yiyecek şeyler taleb etme.
istitaat	(Tav'. dan) Tâkat getirmek. Kudreti ve gücü yeter olmak.
istitabe	Tövbe ettirme. Tövbe teklif etme. ◊ Hoş ve iyi bulma.
istitaf	Kaplama, ihtiva etme.
istital	Gözyaşları inci gibi dökülme. * Birbiri ardınca çıkma. Birbirinin peşinden çıkma.
istitale	Uzanmak. Uzantı. Uzayıp gitmek. * Birisi üzerine faziletlilik dâvasında bulunmak. * Tecvidde: Harf okunduğunda sesin imtidadına, uzamasına denir. Bu harfe müstatıl harfi de denir. Bu sıfat More…
istitan	Vatan edinme, bir yerde yerleşme, yurt edinme.
istitar	Kapanmak, örtünmek. ◊ Yazma.
istitare	Gönderme veya gönderilme. Yollanma. * Uçurma veya uçurulma. ◊ Örtülecek, perdelenecek şey.
iştitat	Zulmetme. Haksızlık etme. Hükümde ve sair işlerde eziyet etme. ◊ Dağılma. Perişan olma.
istitba'	Tâbi olmayı istemek. Peşinden sürüklemek.
istitbab	(Tıbb. dan) Doktora başvurma, kendini hekime gösterme. * İlâç arama. * Çare isteme, derdine devâ arama.
istitla'	(C.: İstıtlâât) (Tulu'. dan) Anlamağa ve bilmeğe çalışma. Öğrenmeğe gayret etme.
istitlak	İç sürgünü olma. Amel olma, ishal olma. * Boşanmayı isteme.
istitmam	(Tamam. dan) Tamamlama, tamamlamağa çalışma. Tamamlamasını isteme. Bitirmek için uğraşma.
istitrab	Neşe arama, eğlence isteme. ◊ Sevinmeyi, süruru istemek.
istitrabî	Sürur ve sevinmeyi istemeğe dâir.
istitrad	Edb: Bir söz söylerken o fıkra içinde başka bir bahis nakletmek.
istitraden	Edb: Bir bahis anlatırken, söz gelimi, başka bir mes'eleyi de anlatıvermek suretiyle.
istitradî	İstitrad ile alâkalı. Asıl mevzudan olmayan.
istitradiyat	(İstitrad. C.) İstitrad şeklinde söylenen sözler.
istitraf	(Turfe. den) Hiç görülmemiş bir şey sayma. * Şubelendirme, dallandırma.
istiva	Müsavi oluş. Temasül. * İ'tidal, istikamet ve karar. * Kemalin sâbit olması. * Kaba kuşluk zamanı. * Yükselmek, yüksek olmak. Üstün olmak. * İstila eylemek.
iştiva'	Kızarma, pişip yenecek duruma gelme.
istivfa	Vefa istemek.
istiya'	Kötü davranma. Fena muamelede bulunma.
istiyad	Avlamak. Vahşi hayvanı ele geçirmek.
istiyaf	Yaz mevsimini geçirmek, bir yerde yazlamak.
istiyak	Misvâk kullanma.
iştiyak	Fazla arzu ve şevk. Tahassür. Hasret çekmek. Özlemek. Göreceği gelmek.
istiyas	(Ye's. den) Ye'se düşme, ümitsizlenme.
istiz'af	(Za'f. dan) Zayıf ve âdi görme, küçümseme.
istiza'	Işıklanma, aydınlanma.
istizade	(Ziyade. den) Arttırılmasını arzulama, çoğaltılmasını isteme.
istizae	(Ziya. dan) Işıklanma, aydınlanma, ziyalanma, nurlanma.
istizah	Belirsiz ve mübhem bir şey hakkında açık söylenmesini istemek. İzah istemek. * Gensoru. Bir mes'ele hakkında mebuslar tarafından başbakana veya bakanlardan birine açılan ve sonunda More…
istizahen	Bir şeyin açıklanmasını isteyerek.
istizale	(İzale. den) Yok edilme, izale olma.
istizan	Bir hususta izin istemek. İzin için danışmak.
istizare	Ziyaretine gelinmesini isteme veya ziyarete gelmesi istenilme.
istizhan	Akıl etmek, düşünmek.
istizhar	Dayanmak. Güvenmek. Arka vermek. * Yardım istemek. Zahîr istemek. * Ezberlemek. * Aşikâr etmek.
istizkâr	(Zikr. den) Hatıra getirme, hatırlama. Tahattur etme. * Ezberleme, ezber etme.
istizlal	(Zıll. dan) Gölgelenme. Gölge altına girme. * Sığınma, himâyesine girme. * Gölgede oturma. ◊ (Zill. den) Aşağılık ve zelil görme. * Bayağı ve âdi görülme. ◊ (Zelle. den) More…
istizmam	Zemmetme, yerme, tenkid etme. * Kötü ve beğenilmeyen işler yapma.
istizmar	(Zamir. den) Düşüncelerini öğrenme, fikrini yoklama. Maksad ve niyetini anlamağa çalışma.
istizraf	(Zerafet. den) Zarif görünme, incelik gösterme. Zerafet gösterme.
istuh	f. Âciz, güçsüz, kuvvetsiz. Perişan, mahzun, biçare.
isva'	Kuruma, yaşlığı ve rutubeti kaybolma.
işve	Güzellerin gönül çeken naz ve edâsı. Gönül çekici tavır.
işvebaz	f. Naz edici, edâ yapan, cilveli. * Meşhur bir cins lâle.
isvede	Küçük bir böcek adı. * Kuvvetli.
isvidad	Kararma, kara olma, esmerleşme. Siyahlanma.
isyan	İtaatsizlik. Emre karşı gelmek. Ayaklanmak.
it'ab	Yormak. Yorgunluk vermek. Sıkıntı vermek.
it'am	Yemek yedirmek. Doyurmak. Taam vermek. ◊ İkiz doğurma. ◊ (Bak: İt'âm)
it'amiyye	Bazı vakıf müesseselerinde fakirlerin doyurulması için ayrılan tahsisat.
it'as	Öldürme, katletme.
ita	Edb: Kafiyenin bir mânada olarak aynen tekrar edilmesi.
itaat	Alınan emre uymak. Söz dinlemek. İnkıyad etmek. Boyun eğmek. Âmirin meşru emirlerini dinleyip ona göre hareket etmek.
itab	Tekdir etmek. Şiddetle hitab etmek. Azarlamak. Terslemek. Paylamak. Rencide etmek. Darılmak. ◊ Kolsuz ve yakasız kadın gömleği.
itabe	İyi etmek. * Hoş kokulu etmek.
itabname	f. Azarlama mektubu.
itad	İnekten süt sağarken, hayvanın ayağına geçirilen ip. ◊ Kazık çakma.
itaf	Kaftan.
itaha	Bir şeyi tamamlama, yapıp bitirme, hazır etme.
itak	Hürriyet. * Kuvvet. * şiddet.
itaka	Güç etmek, zorlaştırmak.
itale	Uzatmak. Sözü uzun etmek. Tatvil-i kelâm etmek. * Birini zemmetmek, ayıplamak.
italik	Fr. Üstten sağa doğru yatık matbaa harfi.
itam	İdrar zorluğu, idrar tutukluğu.
itan	Vatan sayma, yurt kabul etme.
itar	(C.: Utur) Dudak kenarı. * Elin kasnağı. * Diğerlerini ihâta eden nesne.
itar(e)	Bir şeyin peşini bırakmayıp tâkib etme. * Dikkat ve hiddetle bakma.
itare	(Tayerân. dan) Uçurma veya uçurulma. * Hızla gönderme, yollama. * Otomobil tekeri. ◊ Uçurma, uçurulma.
itaş	(Atş. dan) Susuz bırakma, susuz olma. ◊ (Atşân. C.) Susamış olanlar.
itat	Düşmanlık, zıtlık, adavet, muhasame.
itave	(C.: Etâvâ) Rüşvet verme.
itba'	Tâbi' kılmak. Ardına katmak. * Gr: Bir kelimenin sonuna ilâve edilen tekerleme nev'inden mânasız söz. (Yazmak mazmak, Okumak mokumak gibi.)
itbak	(Itbak) Kaplamak. Kapamak. Kapaklamak. * İttifak etmek. * Tecvidde: Harf okunduğunda, dilin üst damağa kapanması. (Bu halde okunan harfler sad, dât, tı, zı harfleridir. (Bak: İdbak).
itbal	Kederlenme, kederlendirme. Derde, hüzne ve kedere düşürme.
itdan	Islanma veya ıslatma.
iteh	Ahmaklık, bunaklık.
iter	(Itret. C.) Nesiller, akrabalar, zürriyetler, aynı soydan gelenler.
itf	Omuzbaşı.
itfa'	Söndürme. Bastırma. Dindirme. * Bir borcu ödeyerek bitirme. * Fizikte: İntizamlı ve eşit zamanlarla sallanan bir hareketin yavaş yavaş azalarak sıfıra inmesi. ◊ Söndürmek.
itfaiyye	Yangın söndürme birliği, teşkilâtı.
itfak	Maksadına eriştirme, gayesine vardırma.
itfal	İnsan vücudunun fenâ bir şekilde kokması. ◊ Kadının oğlanını getirmesi.
itfet	şefkat, merhamet. * Boncuk.
itga	Azdırma, azdırılma.
ithaf	Hediye etmek. Armağan vermek. * Edb: Birisinin nâmına eser yazmak.
ithafname	f. Bir eserin bir kimse adına olduğunu gösteren yazı.
itham	Kabahatli görmek. Suç isnad etmek. Töhmetlendirmek. Kabahatli görünmek. Töhmetli olmak.
ithamî	İthamla ilgili.
ithamname	f. İddianame.
iti	Keskin, kesen. * Mc: Sert, acı.
itilaf	Anlaşmak. Görüşmek. Uyuşmak. Muvafakat. * Cem' olmak, birikmek.
itk	Azad edilmek. Hürlük. Esir veya köle olanın serbest edilmesi. Azad olmak. * Kerem ve hüsn-ü cemâl. Asâlet ve necâbet. Şeref, şan ve kıdem. Kuvvet.
itk alâ mal	Bir köle veya cariyenin kitabet suretiyle olmaksızın cins ve miktarı malum bir mal veya muayyen bir hizmet mukabilinde azad edilmesidir. Buna 'Itk alâ cu'l' da denir. (Ist. More…
itkâ'	Koltuk altına yastık veya dayak koyma. Dayanacak bir şey kullanma. * Yaslanma.
itkan	Pürüzsüz yapmak veya yapılmak. Sağlamlaştırmak. Hakikata yakından vakıf olmak, delileriyle bilmek, inanmak. Bilerek emin olmak. Muhkem kılmak, muhkem yapmak. Sâbit kılmak. ◊ More…
itkname	Azad edilmiş olan köle veya cariyeye azad edildiklerini bildirmek üzere verilen vesika.
itl	(C.: Atâl) Böğür.
itla'	Kokulu şeyler sürünmek. * Hevâiyata heves etme. ◊ Tulu ettirmek, zuhur ettirmek, doğdurmak. ◊ Başkasını geçme. * Te'hir etme.
itlaf	Ziyan etmek. Telef etmek. Bozmak. * Öldürmek.
itlak	Salıvermek. Bırakmak. Koyuvermek. Serbest bırakmak. Serbest olup her tarafta bulunmak. Cezadan kurtarmak. * Boşama. Boşanma. Afvetmek.
itlal	Havâle olma, birşey üzerine yüklenme. * Boşu boşuna zaman geçirme, vakit öldürme. ◊ Hayvanı yedeğinde götürme. * Damlatma.
itlihah	Gözden yaş akma, ağlama.
itlinsa	Çok fazla terleme.
itmah	Yukarı bakma, gözü yukarı dikme.
itmal	Mahvetme, perişan etme.
itmam	Tamamlamak. Bitirmek. İkmal etmek. Tekmil etmek.
itmas	Bir şeye geriden uzaktan bakmak. Helâk etmek.
itminan	Emniyet içinde olmak. İnanmak. Mutlak olarak bilmek. Kararlılık.
itminankârane	f. İtminan göstermek suretiyle.
itna'	Sâlim olmak, sağlam ve sıhhatli olmak.
itnab	Edb: Konuşurken, fazla tafsilât vermek. Lüzumundan fazla sözü uzatmak. (Îcazın zıddı) ◊ (Bak: Itnab)
itnabe	Gölgelik, sâyeban. * Keman teli, keman kirişi.
itnan	(Çocuk) hastalıkdan dolayı gelişememe. ◊ Çınlatma. Madeni bir ses çıkartma.
itr	Hoş ve güzel koku. Güzel kokulu şey. * Yaprakları güzel kokulu bir bitki.
itra'	Bir kimseyi mübalağa ile medhetmek. En güzel şekilde sena etmek. ◊ Doldurma.
itrab	(Tarab. dan) şevke getirme, keyiflendirme. ◊ Toprak serpme. Topraklama.
itrad	Bir kimseyle birlikte bahse girişme.
itrah	(Tarh. dan) Çıkarma, tarhetme, dışarı atma.
itrak	Sükût etmek, susmak. Gözünü yere dikip bakıp durmak. ◊ Bırakma, vazgeçme, terkettirme.
itrar	Kandırmak, igra.
itraz	Kurutma veya kurutulma.
itret	Zürriyet. Nesil. Ehl-i beyt. * Gerdanlık. * Güzel kokulu şey.
itrî	Itra mensub, ıtır gibi kokan. * Müzik ilminde bir üstaddır. Asıl adı Mustafa'dır. Bayramlarda okunan tekbirin ilâhi ve kuvvetli bestesi onundur. Bestelere âid Segâh, Ayin-i Şerif gibi More…
itrif	Habis, hilekâr, kötü, pis.
itrîh	Devenin hörgücü.
itrîs	Hiddetli, cebbar kimse. * Kuvvetli, dayanıklı deve.
itriyyat	(Itr. C.) Güzel kokulu yağ, esans gibi maddeler.
itriyye	Erişte aşı.
itrnak	f. Güzel ve hoş kokulu.
ittiad	Randevu verme.
ittias	Öldürme, helâk etme.
ittiaz	(Va'z. dan) Nasihat ve öğüt dinleme.
ittiba'	Tabi' olma. Arkasından gitme. İtaat etme. Tebaiyyet ve imtisal etme.
ittibaen	Tâbi olarak, ittiba ederek, uyarak.
itticah	Bir cihete gitmek, yönelmek. Teveccüh etmek.
itticar	Ticaret yapma. * İlâç kullanma.İTTİFAK: Beraber hareket için sözleşmek. İttihad ve muvafakat etmek. Söz birliği etmek. Anlaşmak.
ittifaka	Rast gelme.
ittifakan	Birleşerek, anlaşarak.
ittifakat	(İttifak. C.) İttifaklar, sözleşmeler, ittihadlar.
ittifakî	(İttifakiyye) Birleşmeye, sözleşmeye, ittifaka veya uyuşmaya ait. Tesadüfle, rastgele.
ittifakiyyat	Tesadüfle olan şeyler.
ittifakpezir	f. İttifak ve ittihad kabul eden.
ittihab	(Hibe. den) Karşılıksız olarak verilen bir bağışı kabul etme.
ittihad	Birleşmek. Birlik üzere âmil olmak. Birlik. Aynı fikirde olmak. (Bak: İhtilaf)
ittiham	Suç altında bulunmak. Suçlamak. Töhmet altında olmak. Suçlandırmak. (İtham yerine de kullanılır)
ittihaz	Edinmek. Kabullenmek. 'Öyle' diye bakmak. Kabul etmek.
ittika	Sakınmak. Çekinmek. Günahlardan ve bütün kötülüklerden kendini çekmek. Takvâ ile amel etmek. (Bak: Amel-i salih)
ittikâ'	Dayanmak. Yaslanmak. * Oturmak.
ittikâl	Allah'a tevekkül etme, güvenme, dayanma.
ittikan	Muhkem yapılmak. Esaslı ve şüphesiz yakından bilmek.
ittikar	Vakar, gurur ve büyüklük gelme.
ittila	Kokulu şeyler sürünme.
ittila'	(Tulu. dan) Haberli olmak. Öğrenmek. Haberi, malumatı bulunma. * Yukarıdan aşağı bakmak.
ittilaat	(Ittılâ'. C.) Bilmeler, ıttılâlar, öğrenmeler, haberli olmalar.
ittilak	İnşirahlı olma, ferahlı ve sevinçli olma.
ittira'	Dolma, nemalanma. * Solma.
ittirad	İntizamlı, uygun şekilde. Saat gibi intizamlı hareket. Sıra ile birbirini takib eden. Ritmik. ◊ (Bak: Ittırad)
ittisa	Bollaşmak. Genişlik kazanmak. Genişlemek. Vüs'at.
ittisaf	Vasıflanmak. Muttasıf olmak. Sıfat sahibi olmak. Bir hâl takınmak.
ittisafkârane	f. Vasıfları belli olur surette. Bir hal takınarak.
ittisah	Paslanma, kirlenme.
ittisak	Dizilmek. Bir nizam dahilinde sıralanmak. * Beraber olmak. * Tamam olmak. Toplanmak.
ittisal	Ulaşmak. Bitişmek. * Birbirine dokunmak. Yakınlık. Bağlılık. Kavuşmak.
ittisam	(Vesm. den) Damga ve nişan vurma. * Dağlama, süsleme.
ittitan	Bir memlekette veya bir şehirde yerleşme. Vatan edinme.
ittiza'	Alçak gönüllülük, tevazu, mütevazilik. * Devenin, boynuna basarak üstüne binebilmek için, başını aşağı eğme.
ittizah	Vazıh olmak. Açık olmak. Aşikâr olmak.
ittizan	Ölçülü olmak. Vezne girmek.
itval	Uzatmak. Uzatılmak.
itya'	Avdet etmek, dönmek.
ityan	Delil getirmek. * Gelmek. * Vermek. * Vüsul, vasıl. * Vârid olmak. * Zikir ve isbat ve takrir eylemek.
iva'	Barındırma, kondurma. Yerleştirme, oturtma, iskân ettirme.
ivad	İlk işine dönme. * Âdet edinme.
ivar	İkindi vakti, ikindi zamanı.
ivaz	Karşılık olarak verilen şey. Bedel. ◊ f. Hazırlanmış, düzülmüş. ◊ (Bak: İvaz)
ivazan	Karşılık olarak, mukabilinde, karşılığında.
ivec	Eğrilik, çarpıklık, yanlışlık. * Hakkı ve hakikatı eğri büğrü heveslerle tahrif etmek, gayr-i müstakim şekle getirmek. ◊ (Bak: İvec)
ivedi	Aceleci, savruk. Çabuk.
ivezze	(C.: İvezz) Kaz. Ördek. * Gövdesi bodur olan. Bodur gövdeli olan.
ivgen	Koşan, acele eden.
ivz	Ördek. Kaz. * Gövdesi bodur olan kimse.
iy'ad	(Bak: İ'âd)
iyab	Avdet eylemek, geri dönmek.
iyab ü zehab	Gidiş - geliş.
iyad	Kuvvetlendirme, takviye etme. * Takviye eden âlet.
iyadet	Hastayı ziyaret edip hatırını sormak, gidip görmek. ◊ (Bak: Iyâdet)
iyadeten	Hastaya hatır sorarak.
iyaf	Gönül dönmek. * Mütereddit olmak, kararsızlık, tereddüt etmek. * Tiksinmek, iğrenmek.
iyal	Fık: Bir adamın üzerine nafakasını vermek vacip olan, kendilerini geçindirdiği kimseler. ◊ (Bak: Iyâl)
iyalet	İdare etme, valilik yapma. * Bir valinin idare ettiği belde. * Vadi.
iyalullah	Halk, insanlar.
iyan	(Bak: Ayân)
iyanî	Ayân olana ait, âşikâr ve belli olana dair.
iyas	Yeis hali. Ümidsizlik ve kederli oluş.
iyase	Ye'se düşürme.
iyaz	Sığınma. İltica. ◊ (Bak: Iyâz)
iyazen	Sığınarak.
iyd	(Bak: Îd)
iyn	(Bak: În)
iyş	(Bak: Îş)
iz	(C.: Uzuz-A'zâz) Çok zekâlı kötü adam. * Dikenli ağaçların küçüğü.
iz (izin)	Hem, vakt, yevm, hîn gibi kelimelerden sonra ek olarak kullanılır. Meselâ: Hîneizin - O vakit ki. Yevmeizin: O gün ki, kelimelerinde olduğu gibi. * Mâzi fiillerinden evvel iz gelirse: İzküntü…
iz'ac	Rahatsız etmek. Bunaltmak. * Yerinden koparıp ayırmak. ◊ Rahatsız etmek. Bunaltmak. * Yerinden koparıp ayırmak.
iz'af	Zayıflatmak, kuvvetsiz hale getirmek. * İki kat etmek. İki misline çıkarmak. ◊ Bir şeyin üstüne bir misli koyma. * Zayıflama.
iz'an	Basiret. Anlayış. * Teslim olup itaat etmek. * Akıl. Zekâ. İnanç. İdrak. Bilmek. (Bak: Dimağ)
iz'an-rüba	f. Anlayışı şaşırtan. Aklı oynatan. Çok hayret ve taaccüb veren. Aklı alan.
iza	'Arabça kelimelerin başında kullanılırsa; birdenbire, bir de bakılır ki, gibi mânalara gelir. İsim cümlesinin evvelinde bulunur.' ◊ İncitmek, eziyet etmek. İncitilmek. More…
iza'	İyiliğe, iyilikle mukabele etme. * Korkma, havfetme. ◊ Hiza, sıra. * Bolluk ve refah sebebi.
izaa	(Izâat) Açığa vurma, belli ve âşikâr etme. * Yüksek sesle bildirme, ilân etme. * Radyo. ◊ Bir şeyi zâyi etmek. Zâyi olmak. Kaybetmek. Mahvetmek, mahvedilmek. ◊ (Bak: More…
izaat	İlân etmek, açığa vurmak. Sesle neşriyat yapmak.
izabe	Eritmek, eritilmek. Su gibi akıcı hale koymak. Yumuşatmak. Islah etmek.
izade	Ailesini koruması için bir kimseye yardım etme.
izae	(İzâet) (Zû. dan) Işık verme, aydınlatma, ziya verme. (Bak: Izaet)
izaet	Parlatmak. Işıtmak. Işıklı olmak. Aydınlık etmek.
izafat	(İzâfet. C.) İzafetler, isim takıları, isim tamlamaları. * Gr: Zincirleme isim tamlaması.
izafe(t)	Bir şeyi bir kimseye veya bir şeye nisbet etmek, yakın etmek. İsnâd etmek. Katmak, katıştırmak. * Bir şey üzerine meylettirmek, havale olmak, bağlanmak. * Mal etmek. * Gr: İki isimden More…
izafeten	İsnad etmek suretiyle, isnad ederek, ona bağlıyarak.
izafî	İzafetle alâkalı, izafete dâir. Ona bağlamak suretiyle. Alâkalı göstererek.
izafiyye	Münasebet. Bağlı oluş. Alâkalılık.
izah	Açıklamak. Bir şeyi anlaşılır hâlde söylemek veya yazmak.
izaha	Bir şeyin çevresini dolaşma.
izahat	(İzah. C.) İzahlar, açıklamalar.
izahe	Bir şeyi ayırma. * Kurtulma. * Yok etme.
izahen	Açıklayarak, izah ederek.
izahet	(C.: Izât) Dikenli büyük ağaç. * Yalan, sihir, bühtan.
izaka	(Zevk. den) Tattırma veya tattırılma. Lezzet ve zevk hissettirme.
izale	Halsiz bırakma. * Uzun etekli elbise. * Kadın yaşmağını açma. * Sarığın ucunu uzatma. ◊ Zevale erdirmek. Gidermek. Ortadan kaldırmak. Mahvetmek.
izam	(Azim. C.) Büyükler. Büyük kimseler. * (Azm. C.) Kemikler. ◊ (Bak: İzâm)
izan	Bildirmek. * Ezan okumak.
izar	Peştemal. Futa. Göğüsten aşağı örtülen elbiseler. * İsmet, iffet. * Zevce. ◊ Yanak. İnsanın yüzündeki yanak kısmı. ◊ f. Suyun dibi.
izare	Bir kimseyi kuşkulandırıp vesveseye düşürme. ◊ Ziyaret ettirme.
izat	Yalan. Sihir. Bühtan. * Dikenli büyük ağaç. ◊ (C.: Izât) Nasihat, öğüt.
izaz	Berk muhkem yer.
izazat	Noksanlık.
izbad	Köpüklenme. * (Ağaç) çiçek açma.
izbandut	Eskiden Rum korsanlarına verilen addır. * Haydut, yolkesen, şaki, eşkiya. * İri vücutlu, korkunç.
izbar	Yazma. Yazma ile bildirme.
izbe	Kuytu. Loş. Pis ve nemli yer.
izca'	Yırtma. * Yatarken vücudun yan tarafı üzerine yatma. ◊ Defetme, kovma.
izdicar	Nasihatı dinleyip kabul etme. Söylenen sözü dinleyip tutma.
izdiham	Kalabalık bir yerde halkın çok birikmesinden meydana gelen sıkıntı.
izdira'	Tahkir etme, hakir ve âdi görme. ◊ Ekin ekme, zirâat yapma.
izdirad	Yutma.
izdiram	Lokmayı iri iri yutma.İZDİVAC: Çift olmak, birbirine eş olmak. Meşru nikâhla evlenmek.
izdiyad	Ziyadeleşmek. Çoğalmak. Artmak.
izdiyal	Kaybetme, yok etme.
izdiyan	Süslenme, bezenme.
izdiyar	Ziyâret etme, gidip görme.
izem	Büyüklük.
izen	Gr: O halde, o takdirde, öyleyse. (Bak: Huruf-u nasibe)
izfaf	Gelin gönderme.
izfar	Biri tarafından tırnaklanma. Bir kimseyi tırnaklama.
izhab	Gönderme. * Giydirme veya giydirilme. * Altun kaplama.
izhac	Oturma, ikamet etme.
izhaf	Yalan söyleme. * Hıyanet etme, verdiği sözünü tutmama. * Hayrette bırakma, şaşırtma.
izhak	Yok etme, mahvetme. * Öldürme. * Oku, nişandan ayırma.
izhal	Hatırdan çıkarma, unutma.
izhar	Açığa vurma. Meydana çıkarma. * Göstermek. Zâhir ve âşikâre ettirmek. * Yalandan gösteriş. * Tecvidde, iki harfin arasını birbirinden ayırıp açarak ihfâsız, idgamsız olarak okumaya denir. Bu More…
izîn	(İze. C.) Her biri bir fırkaya mensub. Parça parça, fırka fırka. Müteferrik hâlde.
izin	(Bak: İzn)
izinname	f. Eskiden bir nikâhın kıyılabilmesi için kadı tarafından verilen izin kâğıdı.
izk	Ağaç dalı. * Hurma salkımı. ◊ (C. Azâk) Hurma salkımı.
izkâm	Zükâm hastalığına yani nezleye uğratma.
izkâr	Hatıra getirmek, andırmak, hatırlatmak.
izlaf	Yakın etmek. Toplamak, cem' etmek.
izlak	Süçtürüp kaydırma. ◊ (Bak: Zelâka)
izlal	(Zıll. dan) Gölge yapmak. Gölge koymak. Gölgelendirmek. ◊ (Züll. den) Alçaltmak. Haysiyetsiz ve hakir etmek. ◊ Gölgeli olma, gölgelendirme. ◊ (Bak: Idlâl)
izlam	Karanlık olmak. Zulme giriftar olmak. Zulme tutulmak. ◊ Karanlık, zulmet. * Zulmetme, karanlıkta bırakma.
izmam	Bir kimseden söz alma. * Bir insanı kötülenecek bir halde bulma.
izmame	(C.: Ezâmim) Cemaat, topluluk.
izmar	(İzmâr) Kalbde gizlemek, saklamak. Belli etmemek. ◊ (Bak: Izmar)
izmihlal	Bozulup gitmek. Perişan olmak. Yok olmak. Görünmez hale gelmek.
izmihrar	Surat asma. * (Yıldız) parıldama. * Kış mevsiminin şiddetli olması.
izmil	Keskin demir. * Çekiç. * Deri kesmekte kullanılan bıçak.
izn	(İzin) Yasağı kaldırmak. Bir şeye ruhsat vermek. Yol vermek. Hizmetten çıkarmak.
iznab	Günah işleme. Günahkâr olma. * Kuyruk takma.
iznan	Bir kimseyi kabahatlı çıkarma.
iznillâh	Allah'ın (C.C.) müsaadesi, izni.
izra'	Korkutma. * Çok fazla medhetme, aşırı derecede övme. * Altun arama. ◊ Zelil etmek, hor hakir etmek, alçaltmak. ◊ Arşınlama, ölçme.
izraf	Zarflamak. Zarfa koymak.
izram	Ateşi tutuşturma, ateşi alevlendirme.
izrar	Zarar vermek. Zarara uğratmak.
izrat	Yellendirmek.
iztica'	Namaz kılarken secdede koltukları sıkarak göğsü yere değdirme. * Yan üstüne yatma.
iztilam	Koparmak. Kat'etmek, kesmek.
iztimar	Atı, idman yaptırarak yola dayanabilecek şekilde kuvvetlendirme. * İnce belli olma.
iztina'	Sıkılma, utanma, kızarma.
iztirab	Acı, elem, sıkıntı, vesvese, azab.
iztirab-âver	f. Iztırab veren, elem çektiren.
iztirabat	(Iztırâb. C.) Elemler, acılar, sıkıntılar, azablar. Vesveseler.
iztiram	Saç ve sakala kır düşme. * Alevlenme.
iztirar	Çâresiz olmak. Mecburiyet. İhtiyaç.
iztirarî	Çaresizlik içinde oluş. Mecburiyet.
iztirariyat	(Iztırarî. C.) Mecburi olarak yapılan şeyler, mecburiyetler.İA'  Bir nesneyi kab içine koyup saklamak.
izyan	Süslenme, donatılma.
izz	Kıymet. Değer. Güçlü oluş. Alikadir olmak. Kavi. Şerif. Azim.
izz ü şerefle	Güle güle, uğurlar olsun.
izzet	Bir kimse zelil iken kavi ve kudret sahibi olmak. Ziyâdelik ve üstünlük. * Değer, kıymet. Kuvvet. Muhterem ve mu'teber olmak. * Bulunmaz derecede az olan şey.
izzetlû	Şeref ve itibar sahibi. * Eskiden belirli bir mevki ve rütbe sahiblerine verilen ünvan.
izzî	Tahammüllü, sabırlı kimse.
j	Osmanlı alfabesinin ondördüncü harfi olup, ebced hesabında ' harfi gibi, 7 sayısına tekabül eder.
jaje	f. Bâtıl, edebsizce olan söz.
jajha	f. Saçma sapan söyliyen. Mânâsız ve boş konuşan.
jajhayan	f. Saçma sapan söz söyleyenler. Mânâsız ve boş konuşanlar.
jajhayî	f. Mânâsız söyleyicilik.
jajhor	f. Mânâsız ve mâlâyani şeyler konuşan.
jajî	f. Tereyağı ile karışık peynirin tuluma konan şekli.
jaketatay	Fr. Arkası yırtmaçlı, etekleri uzun ve ön köşeleri yuvarlakça kesilmiş olan resmi ceket.
jale	f. Çiğ. Kırağı. (Bak: Şebnem)
jaledar	f. Üzerine çiğ düşmüş, kırağılanmış.
jaleriz	f. Çiğ saçan, kırağı saçan.
jandarma	Fr. Yurt içinde asayişi sağlamak gayesiyle meydana getirilen ve orduya mensup silâhlı kuvvet. Ve bu kuvvette yer alan asker.
jar	Zaif, takatsiz, bitkin.
jardiniyer	Fr. Salonlara süs için konulan ve içine çiçek ekilmek üzere bir sandığı bulunan bir mobilya.
jartiyer	Fr. Çorap bağı.
jean	Dev. Gayet büyük. Dev cüsseli.
jegale	f. Çığlık, nâra. * Darı ekmeği.
jegand	f. Sağlamlık, metanet. * Vahşi ve yırtıcı hayvanların korkunç sesi.
jegar	f. Küf, kir, pas. * Yüksek ses, nâra.
jeh	f. Siğil, sivilce.
jelatin	Fr. Tıbda ve fotoğrafçılıkta kullanılan şeffaf, renksiz ve kokusuz bir cisim. Hayvanların kemik ve kıkırdak gibi kısımlarından elde edilir. * Bir cins kâğıt.
jende	f. Yamalı, eski. * Eski-püskü. Pejmürde.
jendepuş	f. Yamalı hırka giyen kimse. Fakir.
jeng	f. Pas, küf, kir.
jeng-bar	f. Pas saçan.
jeng-beste	f. Paslı, kirli, küflü, pas tutmuş.
jeng-dar	f. Küflü, paslı, kirli.
jeng-yab	f. Paslı, küflü, kirli.
jengar	f. Kir, küf, pas. * Bakır pası.
jengarî	f. Bakır yeşili. Bakır pası renginde olan boya.
jengdan	f. Çan. Çıngırak.
jengele	f. Çatal tırnaklı hayvan. * Hayvanda bulunan çatal tırnak.
jenk	Yüzde hâsıl olan buruşukluk.
jeoloğ	yun. Yer (Arz) ilmi ile uğraşan.
jeoloji	yun. Yerin (Arzın) yapı kütlelerini inceleyen ilim kolu.
jerd	f. Çok yiyen, obur.
jerf (jerfa)	f. Derin. Suyun derin yeri.
jerfbîn	f. Dikkat sâhibi, dikkatli.
jerfî	f. Derinlik.
jerfin	f. Kapı sürmesi. Kapının ardına konulan dayak.
jest	Fr. Çalım. Mânâlı ve gösterişli hareket.
jeton	Fr. Para yerine kullanılan marka. * Telefonlarda veya garsonların kasa ile hasaplaşmasında kullanılır.
jey	f. Göl. * Irmak.
jik	f. Yağmur damlası. * Kirpi.
jikase	f. Kirpi.
jile	Yelek.
jimnastik	(Bak: Cimnastik)
jimnaz	Bazı memleketlerde orta tahsil müesseselerine verilen isim. İdadî mektebi.
jir	f. Göl. Havuz.
jirnet	Fırıldak. Rüzgârın istikametini gösteren âlet.
jive	f. Civa.
jiyan	f. Kızgın, kükremiş, hışımlı. (Bu tabir, ekseriyetle arslanlar hakkında kullanılır.) ◊ f. Kükremiş, kızgın. (Ey yâreli şir-i jiyan, bu hâb-ı gafletten uyan.)
jön türk	Fr. Genç Türk. 1868'den sonra, Avrupa'daki gibi, güya yenilik ve terakki isteyen Genç Osmanlılara Avrupalılarca takılan isim.
jügal	f. Kömür. Maden kömürü.
jülide	f. Dağınık, perişan, karma karışık.
jun	f. Sanem, put.
jüri	ing. Herhangi bir mes'ele için hüküm vermek üzere toplanan hey'et, cemaat.
k	Osmanlı alfabesinin yirmidördüncü harfi olan kaf ile, yirmibeşinci harfi olan kef harfini karşılar.
ka'	(C.: Akva') Düz yer.
ka'b	(Ölm: Hic: 32) Yahudi âlimlerinden olup İsrailiyatı İslâmiyet'e en çok aktaranlardan biridir. Hz. Ebubekir devrinde Müslüman olmuştur. Sa'lebi ve Kisai gibi İslâm tarihçileri.
ka'berî	Ailesine, arkadaşına, yoldaşına, kabilesine ve halkına katılık eden, kötü ahlâklı kişi.
kâ'beteyn	İki Kâbe. Mekke-i Mükerreme'deki Kâbe-i Muazzama ile, Kudüs'teki Mescid-i Aksâ.
ka'd	Çuval.
ka'de	Bir defa oturuş. Oturma. * Ist: Namazdaki bir defa oturuş. Teşehhüd için, Ettahiyyâtü duâsını okumak maksadı ile olan oturuş. Birinci oturuşa Ka'de-i ulâ, ikinciye de Ka'de-i âhire More…
ka'del	Yağhane sepeti.
ka'f	(C.: Kıâf) Ayağı sert olarak basmak. * Ayak ile toprağı yerinden koparıp küremek. * Kap içindeki suyun tamamını içmek. * Koparmak.
ka'k	Kuru ekmek. Peksimet.
ka'ka	Kuru, yâbis. Meşakkatli yol. * Yemame'den Kûfe'ye giden geniş yol.
ka'ka'	Korkak, zayıf kişi.
ka'kaa	Silâh çatırtısı. Kılınç veya süngü gibi silâhların birbirine çarpmasından çıkan ses.
ka'kea	Men'etmek, engel olmak. * Hapsetmek.
ka'm	(C.: Kiâm) Devenin ağzını bağladıkları şey. * İçinde silah saklanan kap. * Bağlamak. * Öpmek.
ka'r	Derinlik. Dip. Her şeyin dibi. Nihâyet. * Yemeği dipten yemek. * Çalmak. koparmak. ◊ Karnı yemekten dolmak. * Arkası yağlı olmak.
ka's	(C: Kiâs) Parmak kemiği. ◊ Çirkin kokulu toprak. ◊ Ölüm, mevt.
ka'ş	(C.: Kuuş) Ağacın başını çekip eğmek. * Cem etmek, toplamak. * Kadınların bindiği merkep.
ka'sa	Devamlı olarak yerinde sabit olan kadın. * Arkası içerisine girdiğinden arkasını yere koyamayan kadın.
ka'seb	Büyük karınlı, kalın.
ka'sele	Yürürken bir ayağını yere sürüyüp tozutmak.
ka'sere (ka'serâ)	Yoğun, sağlam, kalın, katı.
ka't	Kısa boylu kimse.
ka'va'	İncikleri ince olan kadın.
ka've	Evin ortası.
ka'z	Keçi ve sığırın, ağacın başını çekip kendine eğmesi.
kaa	Ev avlusu.
kaa'	Acı su.
kaaki'	Birbiri ardınca meydana gelen gök gürlemesi.
kaan	Hükümdar, hâkan.
kaaret	Derinlik.
kaas	Boynu göğüse girmek.
kaat	Gadap, hiddet, öfke. * Darlık. * Yaşlı koyun. * Davar memesi. * Bağırma ve çığlık şiddeti.
kab	Çok eski devir silâhlarından olan yayın kabzası (tutacak yeri) ile köşesi arasındaki mesafe, her 'yay' da 'iki kab' olan miktar.
kab'	Seyahat edip gezmek. * Nefesi tutulmak. * Atın burnu içinden çıkan hırıltı.
kaba'	(C.: Akbiye) Üste giyilen elbise. Kaftan, cübbe.
kaba'ser	(C.: Kabâis) Büyük, kuvvetli, sağlam. Zayıf deve yavrusu. * Deniz canavarlarından bir canavar.
kabaçe	f. Entari. Hafif giyecek.
kabadayi	Mc: Cesur, kahraman, cengâver. Eskiden kabadayılar ağırbaşlı, fenalıktan kaçınır, iyiliği sever insanlar oldukları için muhitlerinde hürmet görürlerdi. (O.T.D.S.) * Kimseden korkmaz More…
kabahat	Kusur, çirkin iş, tekdir edilmeğe müstehak hareket.
kabahât	(Kabahat. C.) Kusurlar, kabahatler. Suçlar, çirkin hareketler.
kabaih	(Kabayih) (Kabiha. C.) Kabahatlar. Çirkin işler, kabih haller.
kabail	(Kabile. C.) Kabileler. Bir soydan türemiş cemaatler, silsileler.
kabakulak	Tıb: Daha ziyade tükrük bezlerini şişiren bulaşıcı ve ateşli bir hastalık.
kabale	Kadı'nın (hâkimin) verdiği hüccet. * Toptan, götürü ile yapılan satış. * Yahudilerin kendi cemaatlarına verdikleri vergi.
kabas	Ciğer hastalığı. * Yüksek ve kalın. * Hafiflik. * Neşat, sevinç.
kabatî	(Kıbtî. C.) Çingeneler.
kabaza	Hız. Sür'at.
kabb	İnce belli olmak. * Gönlün eğlendiği gönül eğlencesi. * Makara ortasındaki ağaç.
kabba	İnce belli, zayıf kadın. (Müz: Akbeb)
kabban	Büyük terazi, baskül.
kâbbe	Hüzünden ve gamdan dolayı, hali kötü ve kalbi kırık olmak.
kabbe	Yağmur damlası. * Gök gürlemesi.
kabce	(C.: Kubec-Kibâc) Keklik kuşu.
kabe	Usanmak, bıkmak. * Kırılmak. ◊ Yumurta.
kabele	(C.: Kıbel) Göz boncuğu.
kabes	Ateş parçası. * Ateş şulesi. * Öğretmek. * Öğrenmek.
kabet	Kederli ve ıztırablı olma.
kâbi'	Dolu kap.
kabia	Kılıç kabzasının başında olan gümüş veya demir.
kabih	(Kabiha) Çirkin, fena, kötü, yakışıksız, ayıp.
kabiha	(C.: Kabâih) Çirkin davranış, ayıp iş. Fena muamele.
kabil	Gibi, türlü, biraz evvel, az önce. Aşikâr. İleri gelen. Kabul eden. * Sınıf, nevi, soy. * Kefil. * Birbirine muhalif kavimden üç beş kişi. ◊ Kabul eden. Olabilir, istidatlı, More…
kabile	Birlikte yaşayan, konup göçen, bir sülâleden türemiş insanlar. Bir reisin idaresi altında bulunan ve ekserisi aynı soydan gelen insanlar. ◊ Kadın ebe. * Kabul edici. * Ses More…
kabiliyet	Dıştan gelen te'sirleri alabilme gücü. * İstidat, anlayış, kabul edebilirlilik. Kabul edici yüksek bir kuvvete mâlik olmak, olabilirlilik.
kabin	f. Güveğinin geline verdiği ağırlık, eşya, para.
kabina siğmamak	t. Sabırsızlık, acelecilik. * Şişmanlamak.
kabine	Fr. Vekiller hey'eti. Bakanlar kurulu. * Küçük oda. * Doktorun muâyene yeri.
kabir	Büyük, ulu. ◊ (Bak: Kabr)
kabis	Yusuf Aleyhisselâm'ın rüyasında gördüğü yıldızlardan birisi. ◊ Hızlı giden at. Süratli at.
kabisa	Parmak ucuyla yenen şey.
kâbise	Ucu üstüne eğri ve kıvrık olan burun.
kabise	Üveyik kuşu.
kabiz	Kabzeden, tutan.
kabkab	Karın, batn.
kabkaba	Haykırma, kükreme. (Deve ve arslan hakkında kullanılan bir tâbirdir.)
kabl	Önce. Evvel. İleride. Evvelki.
kablî	İlke ve önceliğe âit. Hiçbir tecrübeye dayanmadan. Yalnız akıl ile.
kablo	Fr. Telgraf, telefon hatlarında veya elektrik akımı iletmede kullanılan izole edilmiş tellerin bütünü.
kabotaj	Fr. Bir ülkenin kendi limanları arasında gemi işletme işi.
kabr	(Kabir) Mezar. Merkad. Ölünün toprağa gömüldüğü yer. (Bak: Âlem-i berzah)
kabristan	f. Mezarlık.
kabs	Her şeyin esası, aslı. * Tâlim etmek. ◊ Parmak ucuyla yemek.
kabsa	Başı büyük ve sivri olan kadın.
kabt	El ile bir şey toplamak.
kabtarî	Yünden dokunan bir elbise.
kâbuk	f. Yuva. Kuş yuvası.
kabuk	Bir şeyin dışındaki sert örtü, kışır. * Bazı hayvanların katı mahfazaları.
kâbul	Avcıların kemendi.
kabul	Bir malı satın almak için kabul ettiğini bildiren sözdür. (Bak: İcab)
kabulgâh	f. Kabul yeri.
kaburga	Göğüs kemiklerinin beheri. Göğüs kemiklerinin bel kemiğine bağlanmak suretiyle meydana getirdikleri şeklin bütünü. * Gemi, sandal, kayık gibi deniz nakil vasıtalarının hayvan kaburgasına More…
kabus	Uykuda ağırlık basması. Korkulu ve insanda hareket bırakmayan rüya. Karabasan.
kabz	Tutmak. Ele almak. Kavramak. Almak. * Tahsil etmek. Teslim almak. * Amelde zorluk çekmek. * Kuşun süratle uçması. * Mülk.
kabz u bast	Ruhen sıkıntı. Daralma ve genişleme. Sıkıntı ve ferahlık. * Birini diğeri üzerine tercih etme. * Münkabız bir adama ferahlık ve sürurluluk vermek, sevindirmek. * Beyan ve ifâde etmek. * Uzun More…
kabza	Kılınç gibi şeylerin tutacak yeri. Sap. * El, pençe. * Bir tutam, bir avuç şey.
kabzimal	Meyve ve sebze yetiştiricileriyle, satıcı arasındaki aracı.
kâc	f. Küçük bir çeşit çam.
kâd	Mahzun olma, hüzünlü ve kederli olma. ◊ f. Hırs, tamahkârlık.
kad	Gr: İsmiyye veya harfiyye olan bir kelimedir. İsmiyye olduğunda iki vecihle kullanılır. yerine muzari olur. Yetişir, kifayet eder mânasınadır. Yahut kelimesine müradif isim olur. Harfiyye More…
kad'	Men etmek, engel olmak.
kadah	Çömlek içinde pişen yemeğin kokusu. ◊ Küçük toprak çanak.
kadana	Forsaların ayağına vurulan zincir.
kadastro	Fr. Bir ülkedeki arazi ve mülklerin alanını, sınırlarını ve yerini belirtip plânlama işi.
kadd	Boy, bos.
kadd ü kamet	Boy bos.
kadd-i bâlâ	f. Yüksek, uzun boy.
kadd-i bülend	f. Uzun, yüksek boy.
kadda'	şiddetli.
kaddah	Kadeh yapan. Kadeh yapıcı. * Zemmeden. Gıybet eden. Hicveden, yeren.
kaddahe	Çakmak taşı.
kaddesallah	Allah mübarek ve mukaddes eylesin.
kaddese	Takdis etti, takdis eder, takdis etsin, mutlu olsun.
kade	Gr: Yardımcı fiillerdendir. Cümlede ifade edilen hükmün yaklaştığını bildirmek için söylenir. Mübtedâ ile haberin başına gelerek, birincisini isim adı ile merfu' kılar, haberini de More…
kadem	Ayak. Adım. Metrenin üçte biri kadar olan uzunluk. Oniki parmak uzunluğu, yarım arşın. * Uğur.
kadem-bus	f. Ayak öpen.
kademe	Derece, sıra. * Merdiven basamağı.
kademe kademe	Basamak basamak, derece derece.
kademî	Ayakla alâkalı. Ayağa mensub.
kademiyye	Ayak bastı parası. * Eskiden hükûmete ait bir davetiye veya emri tebliğ etmek için gönderilen memura, masrafları karşılığı olarak verilen ücret.
kademkeş	f. Ayağını çeken. Yanaşmayan, gitmeyen.
kademnih	f. Ayak basıcı.
kademnihade	f. Gelmiş, ayak basmış olan.
kademran	f. Adım atan, ilerliyen.
kademrence	f. Lütfen kabul, tenezzül.
kader	Cenâb-ı Hakk'ın kâinatta olmuş ve olacak her şeyin evsafını ve havassını ve sâir geleceğini ve geçmişini ezelden bilip, levh-i mahfuzunda takdiri ve yazması. Takdir-i İlâhî. * Ezelî More…
kaderî	Kader ile alâkalı. Kader, tali' nev'inden olan.
kaderiye	Kul, kendi yaptıklarının halıkıdır deyip ifrat ederek Hak mezhebinden ayrılan bir dalâlet fırkası. (Bak: mu'tezile)
kadh	Zemmetme, çekiştirme. Bir kimsenin ayıb ve kusurlarını söyleyerek gıybet etme. * Men'etmek, engel olmak. * Çakmak taşını çakmak. * Bir kimsenin işine halel vermek.
kadî	Hâkim. Peygamber (A.S.M.) nâmına suçluyu ve suçsuzu ayırıp şeriatla hükmeden hâkim. * Kaza eden.
kadî naibi	Kadıların (hâkimlerin), gitmedikleri yerlere gönderdikleri vekiller.
kadîb	(C.: Kıdbân) İnce ve düz fidan, dal veya çubuk. * Erkeklik âleti.
kadîd	Kurutulmuş et. * Pek zayıf, kuru ve çelimsiz insan. * Etleri dökülmüş olup yalnız kemikten ibaret olan gövde. İskelet.
kadîh	Tencere dibinde arta kalan.
kadih(a)	(Kadh. dan) Bir kimse hakkında kötü söz söyleyen. Zemmedici, çekiştirici, kötüleyici.
kadim	(A, uzun okunur) Ayak basan. Ulaşan. Varan. * Azanın mukaddemesi olan insanın başı.
kadîm	Eski zaman. * Başlangıcı olmayan. Uzun zamandan beri var olan. * Evveli bilinmeyen hâl ve keyfiyet.
kadim(a)	Kemirici hayvan.
kadime	Ordunun ileri karakolu. * Kuşun kanadının ön tarafındaki uzun tüyleri.
kadîmen	Eskiden beri. Kadim olarak.
kadîmî	Eskiden beri var olan. Eski.
kadir	Bir işi yapmaya gücü yeten. Kudret sâhibi ve herşeye kudreti yeten. (Allah C.C.)
kadîr	Mukaddir. Muktedir. Kudreti mutlak olan ve her hususa muktedir olan. Nihayetsiz kudret sahibi.
kadir alayi	Tar:  Kadir gecesi padişahların saraydan çıkıp, civardaki camilerden birinde namaz kılmaları münâsebetiyle yapılan merâsim.
kadir gecesi	(Bak: Leyle-i Kadir)
kadir-endaz	f. İyi ok atan ve attığı her oku hedefe isâbet ettiren kimse.
kadir-şinas	f. Kıymet ve değerden anlayan. Değerli kimseleri tanıyabilen.
kadirdan	f. Kadirbilir. Değerbilir.
kadirga	Buharlı gemilerin icadından evvel kullanılan harp gemilerinden biri. Kürek ve yelkenle kullanılırdı. Kadırgalar 25 oturaklı idi ve her küreği dörder adam tarafından çekilirdi. (O.T.D.S.) More…
kadirî	Abdülkadir-i Geylanî Hazretlerinin yolunda olan, onun tarikatına mensub. olan. (Bak: Geylanî)
kâdiye	Soğuk. * Afet, belâ.
kadiye	Azlık. Az cemaat.
kadiz	Hep olduğu yerde kalan büyük fıçı.
kadkeşide	f. Boy atmış, uzamış. Boyu uzamış.
kadr	İtibar. Değer, kıymet. Haysiyet. Derece miktarı. Miktar. Meblağ. Takat. Takdir, rızkı taksim eylemek. Gına.
kadr suresi	Kur'an-ı Kerim'de 97. sure olup İnna Enzelna diye de söylenir.
kadro	ing. Bir işin yürütülebilmesi için icab eden bir cinsten şeylerin, bilhassa insanların tamamı veya bütünü.
kadum	(C.: Kudm) Keser. * Şam yakınında bir köyün adı.
kadv	Yemeğin kokusu iyi olmak.
kady	Yemeğin kokusu güzel olmak.
kaf	Ufuk. * karfinin ismi. * Bir dağ adı.
kaf suresi	Kur'an-ı Kerim'in 50. suresidir. Bâsikat ismi de verilir. Mekkîdir.
kaf'a	Yağcılar tokmağı. * Hurma kabuğundan yapılan, zenbile benzer kulpsuz bir nesne. ◊ Yumuşak kuru ot. * Parmakları soğuktan dökülmüş ayak.
kafa	(C.: Akfâ) Baş. Kafa. * Ense, arka. * Akıl, zekâ, anlayış.
kafadar	f. Arkası sıra giden, peşinden ayrılmayan. * Kafaları birbirine uyan, kafaca birbirine denk olan arkadaş.
kafar	Katıksız ekmek.
kafave	Sütten yapılan azık.
kafavî	Kafa ile alâkalı.
kafd	Bileğin eğri olması.
kafder	Çirkin yüzlü, katı başlı kimse.
kafedan	Attarların eczâ koydukları kese veya torba.
kafender	Çirkin yüzlü, katı başlı kimse.
kafer	Zayıf ve etsiz olmak.
kafes	Tel, ince demir veya ağaç çubuklarından yapılan ve içine kuş ve saire konulan şey. * Dışardan içerisi görünmesin diye, ince tahta çubuklarından yapılıp harem pencerelerine takılan siper, * More…
kaff	Parmak arasına birşey gizlemek. * Ot kurutmak.
kaffaf	Parmakları arasında birşey gizleyip çalan kimse.
kaffal	Çilingir. Anahtarcı.
kaffan	Büyük terazi.
kâffe	Hep. Bütün. Cümle.
kâffeten	Bütünü. Hepsi birden.
kafh (kifâh)	Başa vurmak. * İçi boş olan şeyi vurmak.
kâfi	Kifayet eden. Vâfi, başka şeye ihtiyaç bırakmayan. Yeten, yetişen, elveren.
kafî	Birine uyup peşinden giden.
kâfil	Birinin yerine ödemeyi kabul eden. Kefil olan.
kafîl	Kuru ağaç. * Parça parça olmuş ot. * Kamçı. Bir otun adı.
kafile	(A, uzun okunur) Birlikte sefere çıkanların cemaatı. Kervan.
kafile-sâlâr	f. Kafile reisi. Kafile başı.
kafîne	Kafasından kesilen koyun.
kâfir	Hakkı görmeyen ve örten. İyilik bilmeyen. Allah'ı inkâr eden. Dinsiz.
kafîr	Hayvan tersi.
kâfirane	f. Kâfire yakışır şekilde, kâfir gibi.
kâfirûn	Kâfirler.
kâfirûn suresi	Kur'an-ı Kerim'de 109. sure olup El-Kâfirûn da denilir.
kafiye	Tâbi olan şey. * Herşeyin son tarafı. *Edb: Manzum yazılan satırların ses bakımından sonlarının aynı olması. (Yaman, duman, saman... gibi.)
kafiyeperdâz	f. Kafiye uyduran. Şair, nâzım.
kafiyeperestlik	Kafiye için safiyeyi feda edecek derecede kafiyeye ehemmiyet vermek. Birinci derecede kafiyeyi düşünüp, mânayı arka plana atmak.
kafiyesenc	f. Kafiye dizen. Nâzım, şair.
kafiz	(C: Kufzân-Akfize) Ölçek.
kafkaf	şahtere otu. ◊ şarap, hamr.
kafkafe	Titremek, titretmek.
kafn	Kafa.
kafr	Arz. Çöl. Beyâban.
kafs	Sıçramak. * Hafiflik. * Sevinç, neşat. * Hayvanın ayaklarını bağlamak. ◊ Zorla birşey almak. * Gadap, hiddet. * Mevt, ölüm.
kafş	Yemekten lezzet alma, fazla yemek yemek. * Pabuç. * Cem'etmek, toplamak.
kafsal	Arslan.
kafşelil	Kepçe.
kafta	Cima etmek.
kaftan	Ekseriya mükâfat ve taltif olarak giydirilen süslü üstlük elbise. Hil'at, esvab.
kâfur	Beyaz ve yarı şeffaf, kolaylıkla parçalanan bir madde. Sert, güzel kokulu, katı ve yağlı bir madde. * Cennette bir kaynak ismi.
kafur (kufur)	Hurma çiçeğinin kılıfı.
kafv	Bir kimsenin ardına düşüp ittibâ etmek, ona tâbi olup uyma.KAFY: Uymak. * Kafasına vurmak.
kafz (kafazân)	Sıçramak.
kafzea	(C: Kafâzi) Başın çevre yanlarının saçı.
kâgaz	f. Kâğıt.
kağithane	Kâğıt fabrikası. * İstanbul'da vaktiyle böyle bir fabrikanın bulunduğu yerdeki mesire.
kağni	(Kağlı) İki tekerleri dingille sâbit öküz arabası.
kagşar	Yıkılmak üzere. Yıkılıp harabolmaya yüz tutmuş.
kâh	f. Köşk, kasır. * Tek oda. Bir gözlü oda. * Yüksek binâ. ◊ f. Saman. Saman çöpü.
kah	Sultan.
kaha	Ev ortası, saha.
kahal	Koyunların derisini kurutan bir hastalık.
kahame	İlerlemiş yaşlılık.
kahb	Yaşlı, ihtiyar. * Büyük dağ.
kâhban	f. Harman bekçisi.
kahbe	Namussuz kadın. Fâhişe. * Mc: Hilekâr, kalleş ve sözünde durmaz adam.
kahd	Koyunun beyaz kuzusu. * Açılmamış nergis.
kâhdan	f. Samanlık. İçine saman doldurulan oda.
kahde	(C.: Kıhâd) Devenin hörgücü dibi.
kahf	Kap içindeki suyun tamamını içme.
kâhgil	f. Samanlı sıva çamuru.
kahhar	Galib-i Mutlak ve her an kahretmeğe muktedir olan Allah (C.C.) Hak Celle ve A'lâ'nın esmâ ve sıfâtındandır.
kahharane	Kahharcasına. Kahredercesine.
kahif	Şiddetli yağmur.
kâhil	Saçına ak düşmüş adam. Yaşlı, ihtiyar. Tembel.
kâhilane	f. Tembelce, tembelcesine, tembel olana yakışır surette.
kâhin	Karışık ve tahmini sözlerle gaibden haber verdiği söylenen kimse. Haberci. Falcı. * Âlim.
kâhinane	f. Kâhin gibi ve ona benzer şeklide haberler veren. Bir nevi zan ile gaibden haber verir gibi.
kâhine	Kadın kâhin.
kahir	(A, uzun okunur) Üstün gelen. Yenen. Galip gelen. * Zorlayan. Mecbur eden.
kahit	Şiddetli kıtlık olan sene.
kahiz	Müşkil, zor nesne.
kahkaha	Yüksek sesle ve çokça gülme.
kahkaha'	Öldürücü bir yılan.
kahkahazen	f. Kahkaha atan, fazlaca yüksek sesle gülen.
kahkar	Katı, sert, sağlam taş. ◊ Taş.
kahkara	Geri geriye gelme, dövüşerek çekilme.
kahkarî	Birdenbire geri dönme, aniden arkaya dönme. * Geri çekilmekle ilgili, geri dönmekle ilgili.
kahkariye	Geri dönme. Rücu'.
kahl	Zemmetmek. * Nimete nankörlük etmek. ◊ Göze sürme çekmek.
kahl (kuhul)	Kurumak.
kahlese	Yuvarlak baş.
kahm	(Kuhum) - Düşünmeden kendini bir iş içine atmak.
kahpe	(Bak: Kahbe)
kahr	Zorlama. Cebir. * Ezme. Mahvetme. * Fazlaca üzüntü. Keder içine işleme. * Cenâb-ı Hakkın şiddetli ve azab verici vasıflarının tecellisi. (Kahr, lütfun zıddıdır.) (Bak: Celal) ◊ More…
kahraman	(C.: Kahramanan) f. Yiğit, cesur, bahadır. * Fars mitolojisinde Rüstem'in yendiği kişi. * İş buyuran, hüküm sâhibi.
kahramanan	(Kahraman. C.) f. Kahramanlar. Cesur kimseler, yiğitler.
kahramanane	f. Kahramanca, yiğitçe, cesurane.
kahramanî	f. Yiğitlik, kahramanlık, cesurluk.
kahreban	Kehribar.
kahrenî	Kahr ile, zorla. Ezerek, cebren.
kaht	Kıtlık. Kuraklık. Kuraklıktan dolayı mahsulün yetişmemesi.
kaht ü galâ	Yokluk. Kıtlık. Fakirlik. * Pahalılık.
kahus	Uzun boylu erkek.
kahvalti	t. Sabah ve ikindi vakitleri yenilen hafif yemek.
kahve	şarap. * Hâlis süt. * Kahve. * Güzel koku. * Bolluk, bereket. * Kahvehane.
kâhya	Büyük konaklarda ev işlerini idare eden kimselerle san'at ve ticaret sahiplerinin işlerine bakmak üzere hükümet tarafından seçilen kimselere eskiden verilen addır.
kahz	(Ok atmak. * Sıçramak. * Yarmak.
kahz (kihz)	İbrişim karışıklı beyaz bez.
kaib	(C.: Kevâib) Tomurcuk memeli kız.
kaibe	Hüzün ve gamdan perişan olmak.
kaîd	(C.: Kavayid) Çekirge. * Ulu, yüce kişi.
kaid	(A, uzun okunur) Süren. Sevkeden. * Koyunların önünden giden ve 'Küsem' denilen koyun. * Yedeğine alıp çeken. Çavuş. Serasker, kumandan. * Sıradağ. * Geniş ark. ◊ More…
kaidan	(Kaid. C.) Kumandanlar, komutanlar, seraskerler.
kaide	Esas. Temel. Düstur. Nizam. Yol. Ayaklık. * Dip taraf. * Bir şeyin meydana gelmesine şart ve düstur olan husus. * Bir ilim ve fennin düsturlarından her biri. * Fık: Hayızdan ve çocuktan More…
kaiden	Oturarak, oturduğu hâlde.
kaideşiken	f. Kaide ve usullere uymayarak. Kuralları çiğniyerek.
kaideşikenâne	f. Usul ve kaideye riayet etmeyerek, kuralları çiğneyerek, kaideyi bozarak.
kaideten	Kaide ve hükümlere göre. Kurala uygun olarak.
kaidevî	Kaide ve kural ile alâkalı. *Mat.: Tabana ait.
kaif	Yeri kazıp götüren, toprağı sürükleyen yağmur.
kail	Söyleyen. Anlatan. Nakleden. Söz sahibi. İnanmış. * Boyun eğmiş. Rıza göstermiş, razı olmuş.
kaile	(C.: Kavâil) Dağ başı.
kaim	Ayakta duran. Mevcut. Baki. * Vaktini ibadetle geçiren.
kaime	Uzun bir kâğıda yazılan ferman. * Kitap yaprağı. * Kâğıt para.
kaimen	Ayakta durarak. Yıkılmamış. * Canlı olarak.
kâin	Olan. Var olan. Bulunan. Mevcut.
kâinat	Var edilen şeylerin hepsi. Yaratılanlar. Mevcudat. Âlemler.
kâinat-efruz	f. Kâinatı süsleyen, cihanı donatan.
kaîr	Daha derin, çok derin.
kaîs	Çok yağmur.
kâj	f. Eğri, bükülmüş. * Şaşı.
kak	Uzun, tavil. * Alaca karga.
kakül	(Kâgül) f. Alnın üzerine sarkıtılan kısa kesilmiş saç.
kakum	Kürkü makbul bir cins kedi.
kakunc	Kanbel otu. (İt üzümünün bir nevidir.)
kakuze	(C.: Kavâkiz) Boş maşrapa.
kal	(A, uzun okunur) Söz.
kal u kîl	Dedi denildi şeklindeki nakiller.
kal'	Bir şeyi kökünden çekip koparmak. * Kendisinden iyi kalay çıkan maden. * Azletmek. Bir tarafa ayırmak.
kal'a	Kale. Eskiden yapılan büyük merkezlerin ve şehirlerin bulunduğu etrafı duvarlarla çevrili ve düşmanın hücumundan muhafaza edilen yüksek yerlerde inşa edilmiş yapı. * Çobanın çantası. * Hurma More…
kal'a-bend	f. Bir kale içinde yaşamağa mahkûm olmuş olan. Kal'aya bağlanmış.
kal'a-dâr	f. Kale koruyucusu, kal'a muhafızı. Dizdar.
kal'a-gir	f. Kale tutan.
kal'a-küşa	f. Kale zapteden.
kal'a-nişin	f. Kalede oturan.
kâla	f. Kumaş. * Ev eşyası, giyim eşyası. * Sermaye, anamal.
kala	Buğz, adâvet.
kalafat	Geminin tahtalarının aralıklarını üstüpü vs. ile doldurup üzerine zift sürme işi. * Sahte süs, düzen. ◊ Vaktiyle Yeniçeri Ağasının giydiği kırmızı bir başlık.
kalah	Diş sarılığı. * Sarık uzunluğu.
kalaid	(Kılâde. C.) Gerdanlıklar. * Akarsular.
kalail	(Kalil. C.) Az şeyler, kaliller.
kalak	Can sıkıntısı. Gönül darlığı. Kararsızlık. * Zahmet. Meşakkat.
kalalib	(Kullâb. C.) Çengeller, kancalar. Uçları eğri olup bir şeyler asmağa yarayan demirler.
kalânis	Takkeler, külâhlar.
kalânisî	Takkeci.
kalansuve (kulensiye)	(C.: Kalânis-Kalânis-Kılâs) Takke, külâh, kavuk. (Bak: Kalensüve)
kalantor	Zenginliğini göstermeye özenen kellifelli ve şişman adam.
kalar	f. Büyük sel yarıntısı.
kalavra	Eskimiş meşin eşya veya yamalı ayakkabı.
kalaye	Kilise odası.
kalb	Vücudun kan dolaşımı merkezi. Yürek. * Gönül. * Herşeyin ortası. * Bir halden diğer bir hale çevirme. Değiştirme.
kalben	İçten, kalbden, yürekten, gönülden. Samimi olarak. Kendi kendine.
kalbgâh	f. Ordunun sağ ve sol kanadlarının ortası. Merkez bölümü. * Canevi.
kalbî	İçten. Yürekten. Kalbe ait ve müteâllik. Samimiyetle. Riyâsızca.
kalbolma	t. Başka hâle gelme. Değişme.
kâlbüd	f. Kalıp, şekil. * Gövde, beden, insan veya hayvan cesedi.
kalbzen	f. Kalpazan. Sahte para basan. * Yalancı.
kald	Gümüş bilezik.
kale	(A, uzun okunur) Dedi. O söyledi. ◊ f. Kumaş. * Ham kavun, kelek. ◊ Söz söylemek. ◊ (Bak: Kal'a)
kaleb	Dudak dışarıya sarkmak. ◊ (C.: Kavâlib) Kalıp.
kalebe	Hastalık. İllet.
kalehzem	Yeyni, hafif. * Suyu çok olan büyük deniz.
kalem	(C.: Aklâm) Kamış. Yazı için ucu inceltilen bir nevi ince ve sert kamış. * Yazı yazmak için kullanılan her türlü âlet. * İfâde. Üslub. * Mâden, taş ve tahta üzerinde oymak için ucu sivri More…
kalem suresi	Kur'an-ı Kerim'in 68. suresinin ismidir. Mekkîdir.
kalemdan	f. Kalem kutusu, kalemlik.
kalemen	Yazı ile, kalem ile. * Sayıca, sayı bakımından.
kalemgir	f. Yazı yazarken kalemin kâğıda takılmadan rahatlıkla kayması.
kalemî	(Kalemiyye) Kalemle alâkalı. Kalemle münâsebet ve alâkası olan.
kalemiyye	Eskiden kalemlerde yazı karşılığı olarak alınan para.
kalemkâr	f. Tülbent veya ince kumaş üzerine fırça ile şekiller yapan yazmacı. * Maden üzerine kazarak şekiller yapan kimse. * Duvar veya tavanlara süs yapan, nakkaş.
kalemkârî	f. Resimcilik, ince nakkaşlık. * İnce nakkaşın elinden çıkmış.
kalemkeş	f. Yazan, yazıcı, yazar, müellif. * Çizen. * Yazıda silinti yapan.
kalemrev	f. Bir hükümdar veya hükümetin hükmünün geçtiği yer.
kalemzede	f. Yazılmış, kaleme alınmış.
kalemzen	f. Yazan, yazıcı, kâtib.
kalen	(A, uzun okunur) Söylemek suretiyle. Söyleyerek.
kalender	f. Dünyayı terkederek elini çekip Allah yolunda giden kimse. * Dünyâdan elini çekip herşeyi hoş gören kimse. * Dünya alâkalarından uzak, alâyişe aldanmaz hakikat adamı. Filozof.
kalenderâne	f. Kalenderce. Kalender olan bir kimseye yakışır surette.
kalenderî	'f. Feylesofluk; kalenderlik; dervişlik; serserilik. * Edb: Halk edebiyatı tâbirlerindendir. Halk şâirleri 'mef'ulü, mefaîlü, mefaîlü, feûlün' vezninde tanzim ettikleri More…
kalensüve	Üzerine sarık sarılarak başa giyilen külâh. * Mantarın başlığı, tablası.
kales	Kusuntu.
kalet	(C.: Kılât) Helâk olmak. * Dağlarda, içinde su biriken çukur. * Göz çukuru. * Baş parmağın dibinde olan çukur.
kalfa	Sarayla konaklardaki cariyeler hakkında kullanılan bir tâbir idi. Konaklarda bu tâbir, daha çok bunların eskileri ve yaşlıları hakında kullanılırdı. Gençlerine 'kız' denilir ve More…
kalgay	Eskiden Kırım Hanlığı'nın veliahtlerine verilen ünvan.
kalh	Eşek anırtısı. Aygır kişnemesi. ◊ Ferc.
kalheban	Uzun, tavil.
kalhebe	Beyaz bulut.
kâlî	Veresiye satmak.
kali	f. Halı.
kalî	Dedikoducu, gıybet eden, çekiştirici. * Söylemekle. Söylenmiş. Söz olarak. Söze dair ve müteallik.
kali'	(Kal. dan) Kökten söküp atan. Kökünden çıkaran.
kalib	(Ka, uzun okunur) Hususi bir biçim, bir şekil alması istenen bazı şeylerin konmasına mahsus araç. (Buz kalıbı, çizme kalıbı gibi) * Hususi surette dökülmesi istenen şeylere mahsus zarf. * More…
kalîb	Kuyu, çok eski zamandan kalmış kuyu.
kâlib (kelib)	İt tutan kimse. Köpeğe av tâlim ettiren kimse.
kaliçe	f. Küçük halı.
kalif	Sünnet olmamış kimse.
kalîf	Hurma kabuğu.
kalifiye	Fr. Yetişmiş usta, işçi vs.
kâlih	Katı, şiddetli, şedid.
kalil	Az. * Bodur kimse.
kalilen	Az olarak.
kalita	ing. Eskiden kalyon cinsinden yük gemisi.
kalite	Fr. Vasıf.
kaliyye	Tava kebabı. * Kavrulmuş.
kalizem	Kuyu. * Suyu çok olan deniz.
kalkadis	Siyah boya.
kalkal	Deprenmiş, hareket etmiş.
kalkale	Bir şeyi titretmek. * Tecvidde: Okurken harflerin üzerinde birden durarak harfi, mahrecinden çıkar çıkmaz kesmek suretiyle bu harfleri tekrar okumak.
kalla'	Beylere koğuculuk yapan yalancı. * Halk içinde tanınmak için kendine bir alâmet yapan kimse.
kallab	(Kalb. den) Düzenbaz, hilekâr. * Kalpazan. Sahte para basan kimse.
kallas	Takke dikici, takke diken.
kallaş	Kalleş. Hileci, dönek.
kallavî	Vaktiyle vezirlerin giydikleri bir cins kavuk.
kalle	Az olmak.
kalleys	San'a şehrinde bir kilise.
kalli	t. Sözlü. Dil ile.
kallidnâ	Boynumuza geçir, tak (manâsındadır).
kalm	Kesmek.
kalmes	Ulu kişi, seyyid.
kalori	Lat. Bir kilogram suyu bir derece ısıtmak için lâzım olan ısı miktarı. * Gıdaların vücuda yarayışlı olması ve hararet vermesi bakımından değeri.
kalp	t. Hileli. Sahte. Taklit. * Yalandan cesaret satan korkak adam. * Yalancı. Kendisine güvenilmez olan.
kaltaban	f. Namussuz. Pezevenk.
kalû	(A, uzun okunur) Dediler. Onlar söylediler (meâlinde fiil).
kalû belâ	Cenab-ı Hak ruhları yaratıp, onlara Rabbiniz değil miyim, meâlinde: 'Elestü Bi-Rabbiküm' buyurduğunda, ruhlar  'Evet Rabbimizsin' meâlindeki Kalu Belâ diye cevap.
kâluc	f. Küçük parmak. * Güvercin kuşu.
kâlus	f. Ahmak, ebleh, akılsız.
kalus	(C.: Kulus-Kalâyıs) Ayakları uzun genç deve. * Yüksek. * Murdarlıklar akan çay. Kirli ırmak.
kâlusane	f. Akılsızcasına, ahmakçasına.
kaluşe	f. Çömlek. * Tencere.
kaly	Et ve buğday kavurmak. * Buğz, adavet, düşmanlık.
kalyan	f. Nargile.
kalyon	Buharlı gemilerin icadından evvel kullanılan yelkenli ve kürekli harp gemilerinden biri.
kâm	f. İstek. Arzu. Maksad. Murad. Dilek. Lezzet. * Ağzın üstü. Damak. * Koyun, sığır ağılı. * Ağaç kilit.
kâm na kâm	f. İster istemez.
kâm u nâkâm	Elbette, ister istemez.
kam'	Kahretmek. Zelil etmek. * Zabtetmek. Ezmek. Kırmak. * Hasta etmek. * Başına vurmak. * Bir sese kulak verip dinlemek. * Ağzı dar olan bir şeyin içine huni ile akıcı maddeyi koymak. * Huni. More…
kâm-binan	(Kâm-bin. C.) f. Bahtiyarlar, mesutlar, mutlu kimseler.
kâm-binî	f. Bahtiyarlık, saadet, mutluluk.
kama	İki tarafı keskin, ucu sivri ve enli bıçak. * Duvara veya keresteye çakılan büyük tahta çivi. * Ağaç, kütük ve sâireyi yarmak için kullanılan ucu ince, arka tarafı kalın ağaç veya demir More…
kamakim	(Kumkuma. C.) İçlerine mürekkep, zemzem gibi şeyler konulan yuvarlak testiler.
kamame	Süprüntülük.
kamara	Vapurlarda mevki sayılan odalar ve salonlar. * Gemide kaptan gibi erkâna mahsus odalar. * Buğday ve arpa gibi mahsul demetlerinden harman yerinde yapılan küme. * Avrupa devletlerinde millet More…
kamarî	(Kumriye. C.) Dişi kumrular.
kamarot	Vapurlarda kamaraların hizmetini gören adam.
kamatir (kamtarir)	Katı, sağlam.
kâmbahş	f. Herkesin isteğini yerine getiren. * Bağışçı, ihsan edici.
kamber	(Bak: Kanber)
kâmbin	f. Merâmına erdiren. İsteğine kavuşturan.
kamcere	Islah etmek.
kâmcu	f. İsteğini ve meramını arıyan. Maksadına ve gayesine ulaşmak isteyen.
kâme	f. Arzu, istek, meram, gaye, maksad.KAM'E  (Kumu'): Hakaret.
kame	(C.: Kumme) Başını sudan kaldıran davar.
kamea	(C.: Kamâ) Büyük gök sinek. * Gözün kirpikleri diplerinde çıkan sivilceler.
kamed	Binanın temeli.
kamel	Bitli kişi. * Karnın büyük olması.
kamen	Lâyık.
kamencer	Yaycı, kavvas.
kamer	Gökteki ay. Hilâl. * Ay ışığında uyumayıp uyanık durmak.
kamer suresi	Kur'an-ı Kerim'in 54. Suresinin ismi olup İktarabet Suresi de denir. Mekkîdir.
kamerî	Ay ile alâkalı.
kamerî sene	Arabi aylara göre olan yıl. Senesi 360 gün olan yıl. (Bak: Hicret)
kameriyye	Çardak. Bahçelerde, mehtaplı gecelerde oturmak üzere yapılıp, etrâfı sarmaşık v.s. çiçeklerle örtülü bulunan yer. Küçük köşk.
kamervari	f. Ay gibi, kamere benzercesine.
kames	Suya daldırmak ve batırmak. * Hareket edip acı çekmek.
kamet	(A, uzun okunur) Namaza başlama işâreti, namaz kılmak için okunan ezan. * Boy. Boy-bos. Endam.
kamet almak	Namaza başlamak için, hususen farz namazından önce ezan okumak.
kamez	Menfaatsiz, hor hakir nesne.
kâmgüzar	f. İsteğini elde edebilen. Arzusuna kavuşabilen.
kamh	Yemeğe iştihâsı az olmak. * Suya dalmak. * Davarın başını sudan kaldırması. ◊ Buğday. * Yukarı kaldırmak.
kamha	Kasap merhemi adı verilen ilaç.
kamih	Kam' eden, ezip kıran, mahveden, perişan eden. Kahreden, yok eden. Alçaltan, zelil eden. ◊ Suyu içmeyip, başını kaldırıp duran davar. ◊ Tarhana. * Kokutup ekşitilmiş More…
kâmil	(Kemal. den) Bütün, tam, olgun, eksiksiz, kemalde olan, kusursuz. Kemal ve fazilet sâhibi.
kâmilen	Noksansız, eksiksiz olarak. Tam olarak. Kâmil olarak. Bütünü ile. Tamamen.
kamim	Tere otunun kurusu.
kâmin(e)	Saklı. Gizli. Belirsiz. Pusuda duran.
kâminun	(Kâmin. C.) Saklı ve gizli olanlar.
kamis	Gömlek. * Döl yatağını kaplayan ince deri. * Bâzı nebatlardaki ince zar.
kamit	Bağlanmış. * Tam olgun, kâmil.
kamkam	(C.: Kumâkım) Ulu, şerif kimse. *İyi, keskin kılıç. * Büyük deniz. * Çok adet. * Saç dibine düşen yavşak. * Küçük kene.
kamkame	(C.: Kamkâm) Büyük, derin deniz.
kâmkâr	f. İsteğine ulaşmış. Matlubunu elde etmiş. Hedef ve gayesine varmış. * Mutlu, bahtiyar, mes'ud.
kâmkârane	f. Mutlu olan bir kimseye yakışır şekilde, mutlulukla.
kâmkârî	f. Mutluluk, saâdet, bahtiyarlık. Murada ermeklik.
kaml(e)	Bit, kehle.
kamlul	Yabâni hıyar.
kamm	Evi süpürmek.
kammas	Suya dalan.
kammaş	Külhancı.
kamme	Süpürmek.
kamp	Karargâh. Kırda asker, izci veya talebelerin kurdukları karargâh. * Esirler karargâhı.
kampanya	Sıkı bir iş ve çalışma devresi. * Maksatlı uğraşma. Bir maksad için faaliyete geçme.
kamr	Göz kamaşmak.
kamra	Ay ışığı olan gece.
kâmran	f. Arzusuna nâil olan, bahtiyar, mes'ud.
kâmranî	f. Mutluluk, kâmranlık. İsteğine, arzusuna kavuşmuş olma.
kâmreva	f. İsteğine erişen. Arsuzuna kavuşan. Gayesine ulaşan.
kamş	Bir şeyi şundan bundan toplamak.
kams (kimâs)	Hareket ettirmek. * Davar önüne sıçramak.
kamt	Kuş, dişisine cima etmek. * Doğan çocuğu beze sarmak.
kamtarir	Çatık suratlı.
kamu	(Kamuğ) t. Hep, bütün, tamamen.
kamuflaj	Fr. Gizlenme, örtme. Aldatma gayesiyle yapılan tertibat. Daha ziyade harp zamanlarında araçlar ile insanların, bulundukları mekâna göre kılığa girmeleri.
kâmuran	(Bak: Kâmran)
kamus	Deniz. Derya. * Denizin ortası, derin yeri. * Büyük Lügat Kitabı. ◊ Arslan, esed.
kâmver	f. İsteğine kavuşmuş. Gaye ve maksadına vâsıl olmuş. Mutlu, bahtiyar.
kâmverân	(Kâmver. C.) f. Mutlular, bahtiyarlar, arzularına kavuşmuş olanlar.
kâmyab	İsteğine kavuşmuş. Murâdına ermiş olan.
kân	f. Bir şeyin menbaı. * Kuyu. Kaynak. * Mâden ocağı. * Bir keyfiyetin. (niteliğin) bol olarak bulunduğu kimse. ◊ f. Ahmak, ebleh. Câhil. İdraksiz, düşüncesiz.
kan'ar	Büyük, kaba budaklı ağaç.
kana	Süngüler.
kanaat	Aç gözlü olmayıp hırs göstermemek. Kısmetinden fazlasına göz dikmemek. Helâl ile yetinip haramı istememek. Az şeyi de olsa kısmetine razı olmak.(Semere-i sa'yine ve kısmetine rıza More…
kanaatbahş	f. Kanaat verici, inandırıcı.
kanaatkâr	f. Kanaat sâhibi. Kanaat edip az şeyle iktifâ eden.
kanaatkârane	f. Kanaat sâhibi bir kimseye yakışır tarzda.
kanadil	(Kandil. C.) Kandiller.
kanafiz	(Kunfuz. C.) Kirpiler. * Dağ fareleri.
kanah	(C.: Kanevât-Kınâ-Kınaâ) Yer altında olan su yolu. * Kendir ağacı.
kanas	Av yeri.
kanat	(C.: Kanavât) Yeraltına döşenmiş olan künk. Küçük kanal, su borusu. * Sopa, mızrak.
kanata	ing. Bol ağızlı su testisi. * Sıvı koymaya mahsus kap. * Bazan ölçü gibi de kullanılır.
kanatir	(Kantara. C.) Taştan yapılan kemerli büyük köprüler. Kantarlar. ◊ (Kantar. C.) Kantarlar.
kanavat	(Kanât. C.) Yeraltına döşenmiş olan künkler. Su yolları. * Mızraklar, sopalar.
kanazi'	(Kunzua. C.) Uzamış saç. * Baş traş edilirken yer yer bırakılan saç.
kanber	Hz. Ali'nin (R.A.) sâdık, vefakâr ve sevgili kölesinin adı. * Mc: Bir evin gediklisi. * Herşeye burnunu sokan, her düğün ve eğlencede bulunan bir adamdan kinâye olarak kullanılır.
kand	Şeker, şeker kamışının donmuş suyu.
kandal	Büyük başlı.
kandave	Yaramaz huylu. * Gıdası olmayan taam. * Büyük iri.
kandefir	Yaşlı kimse, acuz.
kandî	şekerimsi, şekerle ilgili, şekerden.
kâne	(Kevn. den) İdi, oldu...mânasında, fiilin geçmiş zamanı.
kanef	Kulağın küçük ve kalın olması.
kaneme	Kir. * Yağdan gelen pis koku.
kaneşvere	Hayız görmez kadın.
kanfa	Kulakları küçük ve kaba olan kadın. (Müz: Aknef)
kanfaş	Yaşlı, ihtiyar.
kanfese	Tesbih böceği.
kangren	Yun: Canlı vücudun belirli bir kısmında hücrelerin ölmesiyle meydana gelen bir hastalık.
kanh	Suyu içip kandıktan sonra başını kaldırmak.
kâni	(Kinaye. den) Dokunaklı ve iğneli söz söyleyen. Kinayeli konuşan.
kani'	(A, uzun okunur) Kanaat eden. Kendinde olan helâla razı olup, başkasının hiçbir şeyine göz dikmeyen. * Kanmış. İnanmış. Tatmin olmuş.
kanib	İnsan topluluğu.
kânif	Udul eden, dönen, yoldan çıkan.
kanif	İnsan cemaati. * Çok yağmur ve bulut. * Geceden bir parça.
kanis	Avcı.
kanisa	(C.: Kavânıs) Taşlık denilen ve kuşlarda olan bir organ.
kanit	(A, uzun okunur) (Kunut. dan) Kunut ve duâ eden. * İtaatlı. * Sükût eden. ◊ Ümidi tamamen sönmüş. Ye'se düşmüş, ümitsiz, kederli, hüzünlü. ◊ (Bak: Delil)
kanitîn	Kunut ve duâ edenler. Allah'a itaat ve ibadet edenler.
kâniz	Defneden, gömen.
kankal	Büyük kile.
kankane	Yol göstermek.
kankaris	Börek.
kânken	f. Madenci. Maden kazıcısı.
kannad	şeker yapan, şekerci.
kannas	Avcı, seyyad.
kannis	Avcı, av.
kannur	Başı büyük kişi.
kans	Av. Av avlama.
kansa	(Kuşlarda) Kursak.
kantar	Ağırlık ölçüsü âleti. * Binikiyüz dinar, onikibin okiyye, yüz okiyye gibi hudutsuz bir vezindir. * Kırk okka.
kantara	Taştan yapılan, kemerli büyük köprü.
kantariyye	Kantar ücreti. Tartma parası.
kantin	Fr. Kışla, fabrika, mekteb gibi yerlerde bakkal veya aşcı dükkânı.
kanu'	Kanaat sâhibi. Kanaatkâr, kanaatli. Hakkına razı olan.
kânun	Ocak. Ateş yanan yer. Zaman. * Kış mevsimi. * Sakil, ağır adam. * Kış mevsiminin ilk iki ayı. * Mangal. Soba.
kanun	(C.: Kavânin) Herkesin uyması için devletin teşri kuvveti tarafından konulan her türlü meşru nizam, kaide, emir, nehiy ve yasaklar. * Kaziye-i külliye. Kâinatta Allah'ın koyduğu More…
kanunen	Kanuna göre. Kanunca. Kanuna uyarak. Kanun yolu ile.
kanuni	Kanuna dâir. Kanuna ait. * Avrupavâri kanuna vesile olan Osmanlı Padişahı Sultan Süleyman'ın bir nâmı. (Bak: Sultan Süleyman Han)
kanuniyet	Kanunluluk. Kanun haline gelmek.
kanunname	f. Kanun kitabı. Anayasa.
kanunşinas	f. Kanun ve nizam koyan, kanunun inceliklerini bilen.
kanva'	Büyük burunlu kadın.
kanzaa	İbik.
kapasite	Fr. İçine alma, ihtiva etme kabiliyeti. * Kabiliyet, bilgi.
kapçak	Tar:  Eski zaman muharebelerinde muhasara edilen kalelerin duvarlarına tırmanmak için kullanılan büyük çengel.
kapikulu	Osmanlı devletinin daimi ordusunu teşkil eden yaya ve atlı askerlerin bütününe verilen addır.
kaplica	Üstüne bina yapılmış sıcak maden suyu, üstü örtülü kaynarca, ılıca.
kapora	(Kaparo) Pey olarak verilen para.
kapris	Geçici heves. Maymun iştahlılık. İnsanın zayıf tarafı. Evham.
kaput	Fr. Askerlerin üstlük elbisesi, yağmurluğu. * Otomobillerin motor kısmını örten kapak.
kâr	f. (Kelimeye bir ek olup, isimleri sıfat yapar) Eden, edici, yapan mânâlarına gelir ve li, lı, cı, ci gibi eklerin de karşılığıdır. İtaat-kâr, hilekâr, isyan-kâr, hamur-kâr, kanaatkâr...gibi. More…
kar	(C.: Kur-Kirân) Zift, kara boya. * Deve. Dağ keçisi. * Ses çıkmasın diye ayağın kenarıyla yürümek. * Küçük tepe. * Kara taşlı yer. * Kara büyük taş.
kar'	Vurmak. Çakmak. Kapı çalmak. * Savt. Avâz. Ses. * Kabak. * Gülsuyu kabı. * Eti soyulmuş kemik.
kar' (kur')	(C.: Ekrâ) Cem'etmek, toplamak. * Okumak, kıraat.
kar'uş	İki hörgüçlü deve. * Arslan eniği.
kâr-âgâh	f. İşbilir, uyanık.
kâr-âgâhî	f. Uyanıklık, iş bilirlik.
kâr-âzmayî	f. Görgülülük, iş bilirlik, tecrübeli oluş.
kâr-azmude	f. Görgülü, tecrübeli, görmüş geçirmiş.
kâr-danî	f. Uyanıklık, iş bilirlik.
kâr-nüma	f. Menfaat gösteren. * Usta çıkacak olan çırakların, ustalıklarını göstermek için yaptıkları örneklik iş.
kâr-zâr	(Kâr ü zâr) f. Kavga, cenk, savaş, harp, muharebe.
kâr-zârgâh	f. Savaş meydanı. Harp alanı. Muharebe sahası.
kara	(C.: Ekrây-Karvât) Bahçe ve bostan içindeki su arkı. * Su ile karışmış süt. ◊ (C.: Ekrâ) Arka.
kara'	Deve yavrusunda çıkan beyaz bir sivilce ve kabarcık. * Baştaki saçların hastalıktan dökülmesi. ◊ (Kar'. C.) Su kabakları. * Gülsuyu kapları.
kara'belane	Karnı büyük, yassı bir böcek.
karabasan	t. Kâbus. Sıkıntılı ve korkunç rüya. * Bir kimsenin içine düştüğü pek sıkıntılı ruh durumu.
karabe	Kırba. Büyük testi.
karabet	Soyca yakınlık. Hısımlık. Akrabalık.
karabin	(Kurban. C.) Kurbanlar. Allah için kesilen koyun, sığır ve deve gibi hayvanlar.
karaborsa	Piyasadan çekilen eşyanın, yüksek fiatla satıldığı gizli pazar.
karafi	(Şihâbüddin Ahmed El-Karafi) Maliki Mezhebi'nin büyük âlimlerindendir. Milâdi 1285 de vefat etmiştir.
karah	(C.: Akriha) Bina ve ağaç olmayan arazi.
karaib	(Karib. C.) Yakınlar, hısımlar. Akraba.
karain	(Karine. C.) Karineler, ip uçları.
karakter	yun. Huy. Mizac. Seciye. Bir şeyi benzerlerinden ayırdetmeğe yarayan temel hususiyet.
karamil	Örülüp ucu sarkıtılan saç bağı.
karan	Mekke arzı.
karanful (karanfül)	Yaprağı, çiçeği ve kokusu güzel ve uzun olan budaklı bir nebat. Karanfil.
karanitis	Kişiyi sersem eden dimağ dolgunluğu.
karar	Değişmez hâle gelmek. * Sabit ve sakin olmak. * Ne az ne çok olan tam ölçü. Ölçülülük. * Gitmeyip kalmak. * Oturaklı yer. Sâkin olacak yer. * Anlaşılan ve sabit hâle gelen son karar sözü. * More…
karardâde	f. Durgun hâle gelmiş. * İstikrar bulmuş. Kararlaşmış. Karar verilmiş.
kararet	Kısa ayaklı ve çirkin yüzlü bir cins koyun. * Düz yuvarlak yer.
karargâh	f. Karar verilen yer. Karar yeri. * Askerî birlikte kurmay heyetinin toplandığı yer. Merkez.
karargir	f. Karara bağlanmış. Kararı verilmiş.
kararit	(Kırat. C.) Kuyumcu tartıları. Kıratlar.
kararname	f. Bakanlar Kurulu'ndan çıkan resmî emirler. * Verilen karârı bildiren yazı.
kararyab	f. Karar bulan. * Bir yerde oturup dinlenen.
karaşime	Maymunların gece çıkıp yattığı bir ağaç.
karatis	(Kırtâs. C.) Kâğıtlar, sahifeler. Kâğıt tabakaları.
karavana	Bakırdan yayvan yemek kabı. * Kışla, okul, hastahane gibi müesseselerde tevzi edilecek yemeği içine koydukları kap. * İnce ve yassı elmas. * Atışta hedefe vuramama.
karavol	f. Karakol.
kârazma	f. Görgülü, tecrübeli.
kârban	f. Kervan.
kârban-saray	f. Kervansaray. Şehirlerde veya yol üzerlerinde kervanların ve yolcuların gecelemelerine mahsus büyük han.
karbon	Lât. Basit olup kömürleşmiş hâlde bulunan bir temel unsur. Kömür. Billurlaşmış halde kömürleşmiş cisim.
karbonik	Fr. Bir karbonla, iki oksijenin birleşmesi ile meydana gelen gaz.
karbus	(C.: Karâbis) Eğerin ön ve arka kaşı. * Saç.
kârd	f. Bıçak.
kârdan	f. İşten anlar, iş bilir.
kârdar	f. İşi elinde tutan.
karded	Kaba mekan. Düz arz.
kârdide	(C.: Kâr-didegân) f. Uyanık, tecrübeli, iş bilir, görgülü.
kardinal	Fr. Katolik mezhebinde en büyük pâye.
kâre	Arka yükü.
kare	Anasından gözsüz doğan. Kör olarak dünyaya gelen. * Koyun sürüsü. ◊ (C.: Kâr-Kur) Dişi ayı. * Meşe. * Yüksek yer. * Kabile ismi.
karef	Hastalara yakın olmak.
kareh	Kişinin gövdesi kirli olmak. Vücut kirliliği.
karem	Et arzu etmek. * Deniz içinde biten çınar ağacına benzer bir ağaç.
karen	(C.: Akrân) Ok mahfazası. * Kılıç. * Ok. * İki deveyi biribirine çattıkları ip. Başka deveye çatılmış deve. * Çatık kaşlı olmak. * 'Yakınlık' mânâsına mastar. * Necid ahâlisinin More…
karenba	Ayakları uzun bir böcek.
karf	Töhmet etmek, ayıplamak. * Ayıp isnad etmek. * Dibâgat olunmuş deriden yapılan dağarcık gibi bir kap.
kârferma	f. Amir, iş buyuran.
kârgâh	f. Fabrika, iş yeri. Atölye.
kârger	f. İş yapan, işleyen. * Etki yapan, tesir eden, nüfuzlu.
kârgil	f. Kerpiçten yapılmış bina.
kârgir	f. Taş veya harçla yapılmış olan. * İş tutan, iş yapan.
kargüzar	f. Becerikli. İş yapabilen. Elinden iş gelen.
karh	Yaralama. * Hasta olmak. * Bedende çıkan yara. * Su olmayan yerde kuyu kazmak. * Yanlış ve yalanla hakkı değiştirmek ve battal etmek.
karha	(C.: Kuruh) Yara, ceriha. Ülser.
kârhane	f. İş yeri, iş yapılan yer. * Süt satılan yer. Süt fabrikası.
karheb	Yaşlı, ihtiyar. * Yaşlı öküz. * Çok kıllı keçi. * Ulu ve şerefli kişi.
kari	(A, uzun okunur) Köyde sâkin olan, köylü.
kari'	(Kari'e) (A, uzun okunur) Okuyucu. Okuyan. * Âbid ve zâhid olan. * Kur'anı tecvide göre okuyan. ◊ Ulu kişi, seyyid.
karia	(A, uzun okunur) Ansızın gelen belâ. Kıyâmet. * Belâ ve musibetten hıfz-ı İlâhiye dâir okunan dua ve âyetler. * Peygamberimiz'in (A.S.M.) düşman üzerine saldığı asker grubu. * Pek More…
karia suresi	Kur'an-ı Kerim' in 101. Suresidir ve Mekkîdir.
kariat	(Karie. C.) Okuyan kadınlar. Kıraat eden kadınlar.
karib	Çok yakın. Yerce ve mekânca uzak olmayan. * Yakın hısım.
karib (kareb)	(C.: Kavarib-Ekrub) Gemi sandalı.
kâriban	f. Kervan.
kariben	Bir zaman sonra, yakın vakitte. Çok zaman geçmeden. * Sülâlece ve soyca yakın olan.
karie	(C.: Kariât) Okuyan kadın. Kırâat eden kadın.
karih	(C: Kuruh-Kavârih) Kesbedici, kazanan. * Dişleri tam olan davar. ◊ Yaralı, cerihalı. * Çıbanlı.
kariha	Fikir kabiliyeti. Zihin kudreti. Düşünme istidadı. * Akıldan hâsıl olan fikirler. Her şeyin evveli. * Kuyudan çıkarılan ilk su.
kariha-zâd	f. Karihadan doğan, karihadan meydana gelen.
karik	Düz yer.
karikatür	Bir insanın veya bir şeyin gülünç bir tarzda yapılan resmi. * Kaba, âdi ve mizahi resim.
karin	Yakın. Hısım. Akraba. * Arkadaş. Yaşı aynı olan arkadaş. Refik. Komşu. * Bir şeyi elde eden, nâil olan. * Pâdişahın daimi surette yakınında bulunan. Mâbeynci. ◊ Kılıcı ve oku More…
karine	Bilinmeyen bir şeyin anlaşılmasına yarayan ip ucu. Anlaşılması zor olan hususun hak ve hakikatına dâir cüz'i delil olan şey. İşaret.
karir	Mesrur, sevinmiş, memnun. Beşâret ve müjde sebebi ile parlayan göz.
karis	Donmuş, câmid. * Pıhtı. Sirke ile pişmiş balık. ◊ Ekşi yoğurt.
karisa	(C. Kavâris) İncitici söz.
kariye	(C: Kavâri) Uzun burunlu, kısa ayaklı, arkası yeşil bir kuş. * Süngü demirinin keskin yeri. * Kılıcın ve ona benzer şeylerin keskin yeri.
kariyer	Fr. Bir insanın kendisini hasretmiş olduğu meslek. * Bir meslekte alınan merhalelerin bütünü.
kark	Tavuk gıdaklaması.
karkaf	şarap, hamr.
karkal	(C: Karâkıl) Kadın gömleği. * Yeleksiz elbise.
karkar	Kilim veya halı ucu. * Hışımla gürleyerek çağır demek. ◊ (C: Karâkır) Düz açık yer.
karkara	Karın gurultusu. * Kumru kuşunun ötmesi. * Kahkaha ile gülmek. * Su içerken bardağın guruldayıp ötmesi.
karm	(C.: Kurum) Değerli insan. Kıymetli insan.
karmele	Yapraksız küçük ağaç.
karmeşe	Cem'etmek, toplamak.
karn	Zaman, devre. * Bir insanın ortalama ömrü olan altmış sene. * Yüz yıllık zaman. Asır. * Boynuz. Hayvanda başın boynuz yerleri, boynuz yerinden sarkan saç.
karnabit	Karnıbahar.
kârname	f. Usta çıkacak kişilerin ustalıklarını göstermek için yaptıkları iş örneği.
kârnedaşte	f. İş bilmez, acemi, işten anlamaz.
karnesa	Doğan kuşunun, avının ardına düşmesi.
karneyn	İki boynuz.
kârperdaz	f. İş düzenliyen. * Konsolos, şehbender.
kârperverd	f. Becerikli, iş yapan, elinden bir iş gelen.
karr	Durma. * Karar verme. * Su dökmek. * Kulağına söylemek. * Mahfe.
karra	Bir kimsenin kulağına söylemek. * Soğuk su dökmek.
karra'	(C.: Karrâun) Güzel okuyan. ◊ Ağaçkakan kuşu.
karraun	(Karrâ. C.) Güzel okuyanlar.
karre	Soğukluk, soğuk.
kars	İki parmağıyla çimdiklemek. * Karıncanın ısırması. ◊ Şiddetli soğuk. ◊ Küçük ibrik.
karş	Kesbetmek, kazanmak. * Toplamak, cem'etmek.
karsa (karisâ)	Bir hurma cinsi.
karsa'	Deve kuşunun erkeği.
karsaa	Buruşup büzülmek. * Yazıyı sık yazmak.
karşame	Atmaca kuşu.
kârsaz	f. Becerikli, elinden iş gelen.
karsel	Kısa boylu adam. (Müe: Karsele)
kârşinas	f. İşten anlar, iş bilir.
kart	Tazeliği geçmiş, katılaşmış. * Gençliği geçmiş, geçkin, yaşça büyük.
karta'	Gözünün birisine sürme çekip diğerini unutan ve gömleğini ters giyen budala kadın.
kartaban	Karısı ile nâmahrem kimseyi gördüğü hâlde aldırış etmeyen.
kartabus	Zahmet, meşakkat.
kartak	(C: Karâtit) Kadife. * Terlik. * Etekli kaftan.
kartale	Eşek yükünün dengi.
karun	(A, uzun okunur) Peygamber Musâ (A.S.) devrinde yaşamış, malı ile mağrur olarak haddini aşmış ve Cenab-ı Hakkın zekât emrini dinlemediğinden Musa'nın (A.S.) duâsından sonra malı ile More…
karur	Duş yapılacak soğuk su.
karure	(C.: Kavârir) Göz bebeği. Gözün siyah kısmı. * Şişe.
karv	Ağaç kadeh. * Köpek yalağı. * Hurma ağacının kökü. * Uzun havuz. * Hayanın derisi inip büyümek. * Kast. * Etraflıca araştırmak, tetebbu. * Bir kimsenin mesleğine girmek, onun yoluna süluk More…
karva	Uzun hörgüçlü deve.
karvah	Uzun ağaç. * Uzun deve.
kârvan	f. (Bak: Kervan)
karya	Eski çağlarda Bursa ve Balıkesir bölgesinin adı.
karye	Köy. Nâhiyeden küçük olan, insanlarla meskun yer.
karyeteyn	Mekke ile Taif şehirleri.
karz	Borç, ödünç. Kesmek, kat'etmek. * şiir söylemek. ◊ Selem ağacının yaprağı.
karzen	Borç, ödünç olarak.
kâş	f. Çok istek, arzu, özleme.
kas'	Bir şeye el ayası ile vurmak. * Gidermek. * Tahkir etmek, küçümsemek.
kaş'	(Kış') Şaşkın ve ahmak adam. Zayıf adam. * Açmak. * Gidermek. Dağıtmak. * Kuru deri. Deriden olan çadır. * Hamam pisliği. * Deriden yapılmış döşek. * Balgam.
kas'a	(C.: Kısâ') Çanak, kâse. * Yemek kabı.
kaş'arire	Ürpermek, titremek.
kasa	Kabalık. * Şiddet. * Katılık.
kasa'nine	Katı olmak. * Büyük olmak.
kasab	Saz, kamış. * Parmak kemikleri. * Nefes borusu, bronş. * İnce keten bezi.
kasaba	(C.: Kasabât) Akciğerdeki nefes borularından herbiri. Bronş. * Küçük şehir. Çarşısı olan büyük köy. * Ahalisi beş-on bin raddelerinde olan mâmure.
kasabat	(Kasaba. C.) Bronşlar. * Kasabalar.
kasabe	Kötü hurma.
kaşaği	Hayvanları kaşıyıp tozlarını düşürmeğe mahsus âlet. * İhtiyar kimselerin, sırtlarını kaşımak için kullandıkları, ağaçtan uzun saplı ve bir ucundaki levhası dişli bir âlet.
kasah	Sırtlan.
kasaid	(Kaside. C.) Kasideler.
kasal	Buğday içinde olan siyah taneler.
kasam	Şiddetli sıcaklık. * Güzellik.
kasame	(Kasem. den) Katili bilinmeyen kimsenin bulunduğu, şüphelenildiği mıntıka halkından elli kişiye yemin ettirme.
kâşâne	f. Büyük, süslü ve gösterişli ev. Saray. Kışlık, rahat ve mükemmel ev, oda.
kasar	Üşenme, tembellik etme. * Güç ve kuvvetin son sınırı. * Boğazı tutup nefes aldırmayan bir zahmet.
kasara	(C: Kasr-Kasarât) Boyun kökü. * Yoğun ağaç. * Gemilerin baş ve arka taraflarında güverteden daha yüksek yapılan güverte.
kasaret	Kısalık. Kısa olma.
kasas	Haber vermek. Hikâye etmek, anlatmak. * Tetebbu' etmek. * Tıb: Göğüs kemiği. Göğüs ortası. ◊ Arslan.
kâsat	(Ke's. C.) Kadehler, ke'sler.
kasat	Davarın arka ayaklarının dik ve doğru olması.
kasatura	Askerlerin, bellerine bağlayıp taşıdıkları ve süngü gibi kullandıkları düz ve kısa kılıç.
kasavet	Kalb katılığı, gaflet. * Kaygı, tasa, üzüntü, keder. (Bak: Kasvet)
kasavise	(Kıssis. C.) Papazlar, ruhbânlar, keşişler.
kasb	Ağızda tez dağılan ve çekirdeği katı olan kuru hurma. * Sağlam, sert. ◊ Kat'etmek, kesmek.
kaşb	Karıştırmak. * Zehir içirmek. * Yaramazlıkla hatırlamak. * İncitmek.
kasba	Kamış. Kamışlık.
kaşbe	Hasis kişi. * Maymunun dişisi.
kasd	Bir işi bile bile yapmak. * İsteyerek. Niyet ederek. * Niyet. Tasavvur. * İstikamet. Yolu doğru olmak.
kasden	Bile bile, isteyerek.
kasdî	İstiyerek, kastederek, niyetle ve bile bile yapılan.
kâse	f. Tas veya çanak. Kâse gibi olan çukurluk. * Başı kaplayan ve başın üstündeki kemik.
kaşe	Mühür, imza. * Bir nevi kumaş.
kâse-bend	f. Çatlamış, kırılmış. * Kâse gibi şeyleri tamir eden kimse.
kâse-ger	f. Kâseci, kâse yapan.
kâse-i fağfur	f. Çin porseleni. Çin porseleninden yapılan kâse.
kâse-lis	(Kâselis) f. Çanak yalayıcı. Çok yiyen, obur. Hırslı. * Dalkavukluk. Alçak huylu kimse. * Dilenci.
kased	şahyar dedikleri nesne.
kâseha	(Kâse. C.) Kâseler.
kasem	Yemin. Ahdetme.
kaşem	Yetişmeden yenen beyaz hurma koruğu.
kasemât	Ahdler, yeminler.
kaşer	Çok fazla kırmızılık. Ziyâde kızıllık.
kases	Hidayet edici delil.
kasf	Kırmak. * Oyun, eğlence. * Devenin diş gıcırdatması.
kasfe	(C.: Kasf-Kasefât) Deve sesi. * Merdiven ayağı. * Bir parça kum yığını.
kash	Kuruluk, katılık.
kashab	Kalın, yoğun, büyük.
kasî	(Kasiye) Duygusuz. Katı, hissiz, taş gibi katı.
kaşî	f. İran'ın Kâş şehrinde yapılan bir çeşit çini.
kasi'	Yaramaz huylu, yaşlı ve boyu kısa olan kimse.
kaşi'	Kararı ve sebâtı olmayan kişi. * Dağılmış, müteferrik.
kasi'a	Yaban fâresinin ini. Yuvası ve bu yuvadaki iki deliğinden âşikâr olanıdır. Diğeri gizlidir. (Bak: Nâfıka)
kâsib	Kazanç sahibi. Kazanmak için çalışan. Kesbeden. Marifet için çalışan.
kasib	(C.: Kasâyib) Kadınların yüzleri üstüne bıraktıkları kıvırcık saç. Kâkül. ◊ Düdük çalan.
kaşib	(C.: Kuşbâ) Yeni veya eski.
kâsid	Kesat olan, eksik olan, verimsiz olan.
kasid	(C.: Kasidân) (Kasd. dan) Tasarlıyan, kasdeden. * Haberci, postacı. ◊ Kasd eden, niyet eden, isteyen. ◊ Kaside.
kaside	(C.: Kasâid) Onbeş beyitten az olmamak üzere, her beyit kafiyeli olarak, büyük kimseleri veya herhangi bir şeyi medh ü senâ eden, öven manzume şekli. Büyük zatları ve daha çok Cenâb-ı More…
kaside-gû	f. Kaside yazan, kaside söyliyen.
kaside-perdaz	f. Kaside yazan, kaside düzenliyen.
kaside-serâ	f. Kaside söyliyen, kaside yazan.
kâşif	Keşfedici. Keşfeden. Gizli bir şeyi meydana çıkarıp, izah eden. Açıklayan. * Mısır'da nâhiye veya kaza idarecilerine verilen ad.
kasif	Kasırga. Rastladığı şeyi kıran şiddetli rüzgâr. * Şiddetle seslenen. Çok gürleyen. ◊ Deve avazı. * Ağacın ince ve kuru olması. * Kırılması kolay olan şey.
kasîf	Kuru ince ağaç. * Gök gürültüsü. * Deniz sesi, dalga sesi.
kâşiger	f. Çinici, çini yapan san'atkâr.
kâşih	Düşmanlığını gizleyip izhar etmeyen. * Dağılıp uzaklaşan kimse.
kasik	t. Karnın alt tarafı.
kasîl	Hayvanlara vermek için vaktinden evvel biçilen yeşil ot. * Kesilmiş nesne.
kasim	(A, uzun okunur) Taksim eden, ayıran, bölen. ◊ (A, uzun okunur) Kırıcı, ezici, ufaltan.
kasîm	Güzel kimse. * Taksim eden, bölen.
kasîme	(C.: Kasim) Dikenden başka ot bitmeyen kumlu yer.
kâsir	(Kesr. den) Kıran, kırıcı. * Tavşancıl kuşu. ◊ Çok olan, kesir, bol olan.
kasir	(A, uzun okunur) Kısa, eksik. * Kusur işleyen. Kusurlu. ◊ (A, uzun okunur) Zorla işleten, yaptıran.
kasîr	(Kasr. dan) Kısa, boynuz, ufak boylu.
kasirane	Âcizane, beceriksizcesine.
kasire	Evinde hapsedilip dışarı çıkartılmayan kadın.
kaşire	Derisi yarılmış olan baş yarığı. * Yerin yüzünü kazıp götürmüş olan yağmur.
kasirga	Çevrintili rüzgâr. Tozu ve toprağı birbirine katarak, ağaçları sökerek bir an esip kesilen rüzgâr.
kasis	Fr. Bir yolu, bir tarafından diğer tarafına kadar kesen su arkı.
kasisa	(C.: Kasis) Devecilerin, azıklarını ve elbiselerini yüklettikleri deve. * Bir ot.
kasitîn	(A, uzun okunur) Zulmeden ve haktan sapanlar. * Haklı olanlar. * Kısımlara bölenler.
kasiyy	Uzak, baid. Irak.
kasiyy (kisiyy)	Soğuk gece. * Kas adı verilen mahâlde yapılan ibrişimli bir elbise.
kaskas	Açlık. * Sür'at yapan, hızla giden. * Yol gösterici. * Devenin yediği bir ot.
kaşkaşa	Bir şeyin kabuğunu soymak. * Hasta iyi olmak. * Halâs etmek, kurtarmak. * Uyandırmak.
kaskase	Yol göstermek. * Köpeği 'kuçu kuçu' diye çağırmak. ◊ Çok karanlık gece. * Asâ, sopa, baston.
kaşki	f. 'Keşke, ne olurdu' gibi, özleme veya pişmanlık ifade eder.
kasl	Kesmek.
kasm	Kapa kapa yemek, bütün bütün yutmak. * Kesmek. * Cem'etmek, toplamak. * İ'tâ etmek, vermek. ◊ Bölmek. * Ayırmak. * Bahsetmek. * Kesmek.
kaşm	Yemek. * Açlık. * Cem'etmek, toplamak.
kasma	Ufak boynuzlu dişi koyun.
kasme	Yüz, çehre, vech. ◊ Merdiven ayağı.
kasmel	Arslan, esed.
kaşmeş	Kuş üzümü.
kasr	Kısa olmak. Kısa kesmek. * Birisini bir hususa, bir işe tahsis etmek. * Bir işte tembellik etmek. * Akşamlamak. * Hapseylemek. * Yekpâre taş. * Beyazlatmak. * Gevşetmek. * Noksanlaştırmak. More…
kaşr	Bir şeyin kabuğunu soyma.
kasrî	Zorla, cebren.
kasriyyet	Zorlama hâli.
kass	Talep etmek, istemek. * Nemime, söz götürmek, lâf taşımak. ◊ Göğüs. * Saç kesmek. * Kırkmak. * Koyundan kırkılmış yün. ◊ Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.
kaşş	Yaranın iyileşmesi. * Hasta iyi olmak. * Evmek.
kassa	Kireç.
kassab	Düdükçü. * Kesici. * Parçalayıcı.
kassabiyye	Hayvan kesme ücreti, kasaplık ücreti.
kassam	Huk: Vârisler arasında miras malını taksim eden ve küçüklerin hakkını koruyan şeriat memuru. * Taksim eden. ◊ Hayrı çok olan kimse. * Yorulmuş, kendini bırakmış, mahzun kişi. * More…
kassar	Leke çıkaran. * Çırpıcı, yıkayıcı.
kassî	Göğüsle alâkalı. Sadrî.
kast	f. Noksan, eksik, kusur.
kaşt	Deri yüzmek. * Açmak. * Koparmak.
kasta'	Ayaklarının siniri büzülüp kurumuş olan deve.
kastal	Cenk ederken olan toz, dövüşürken çıkan toz. ◊ şeker tozu.
kastalanî	(Hic: 851-923) (İmam-ı Ahmed İbn-i Muhammed) Büyük Şafiî âlimlerindendir. Çok eser yazmıştır. En meşhur eseri Mevahib-ül Ledüniyye'dir. Mısır'da vefat etmiştir. ◊ Ok More…
kâstar	f. Yalancı, hilekâr.
kastar	(C.: Kasâtıra) Hâzık, basiretli, mahâretli kimse. * Paranın sahtesini seçip çıkaran kimse.
kâste	f. Eksik, noksan, eksilmiş, azalmış.KASUB: Mestler. KASUS: Yalnız otlayan deve. KASV:  Deve kulağının kenarı.
kaşur	(C.: Kaşurât) Yarış atlarının en sonra geleni.
kaşv	Kabuğu soyulmuş olan.
kasva	Kulağının dörtte biri kesik olan koyun veya deve.
kaşvan	Zayıf erkek.
kasvere	Yaşça büyük olmak. * şecaatli, kuvvetli. * Aslan. * Bir nebat ismi.
kasvet	Katılık. * Sıkıntı. İç sıkıntısı. * Kalb katılığı. (Bak: Kasavet)
kasvet-bahş	f. Kasvet ve sıkıntı veren.
kasvet-efza	f. Kasvet ve iç sıkıntısı veren.
kasvet-engiz	f. Kasvet ve iç sıkıntısı veren.
kasvet-nâk	f. İç sıkan, sıkıntı veren.
kat'	Kesme, ayırma. * Geçme. Yol almak. Yüzerek geçmek. * Delil ve bürhan ile ilzam etmek. * Edb: Sözün te'sirini arttırmak ve dinleyenin anlayışına bırakmak için söz bitmeden More…
kat'a	Aslâ, hiçbir zaman.
kat'an	Hiçbir zaman, aslâ, katiyyen.
kat'î	Mutlak. şüphesiz. Tereddütsüz.
kat'î delalet	şüphesiz, kat'i delil.
kat'iyyen	Kat'i ve kesin olarak. * Aslâ, hiçbir zaman.
kat'iyyet	Kesinlik, kat'ilik.
katade	(C.: Kutad) Dikenli ot. Mugaylan dikeni.
kataif	'(Katife. C.) Saçaklı, tüylü havlular; ehramlar. * Kadayıf tatlısı.'
katalog	Fr. Kitaplık halinde, yahut neşriyata tabi bulunan bir şeye ait etraflı geniş liste, eşya listesi.
katam	Cimâ arzulamak. * Et arzulamak. ◊ Toz, gubar.
katan	Kuşların kuyruğu dibi. * Dağ ismi.
katane	Az yemeklik.
katar	Arabistan yarımadasında müstakil bir devlettir. İstiklâlini 1/1/1971 de ilân etmiştir. Hükümet merkezi Doha şehridir. Üç yanı denizle çevrilidir. Halkı müslümandır. Resmi lisanı Arapçadır. More…
katarat	(Katre. C.) Katreler, su damlaları.
katare	Kuyudan veya başka bir yerden damlayan su.
katat	Kısa, kıvırcık saç.
katb	(Katub) Daim çatık çehreli, ekşi yüz. * Bir kimseyi darıltmak, gücendirmek. * Birikmek, biriktirmek, doldurmak. * Dolu çuval taşımak, götürmek için hazırlamak. * Arslan.
katea	(C.: Kutâ) Güve. *Ağaç kurdu.
kateb	(C.: Aktâb) Deve palanı.
kated	(C.: Aktâd-Kutud) Semer ağacı.
katedral	Piskoposluk kilisesi. Bir şehrin büyük kilisesi.
kategori	Aralarında herhangi bir bakımdan alâka veya benzerlik bulunan şeylerin hepsi. * Zümre, grup.
katel	Nefs. Cismin bakiyyesi.
katele	(Katil. C.) Katiller. İnsan öldürmüş kimseler.
kater	(Katre. C.) Katreler, damlalar.
katere	Bir şey üzerine çökmüş toz. * İs gibi bir karanlık. * Toz. * Kebap yapmak. * Pişmiş şeyin kokması.
katf	Atın veya diğer davarın adımını geç atması. * Tırmalamak. * Üzüm kesmek. * Ağaçtan meyve devşirme. * Devşirme mevsimi.
kati'	(Kat'. dan) Kesen, Kat' eden. Durduran, mâni olan. * Keskin ve iyi bileylenmiş kılıç. ◊ (C.: Ekâti-Aktâ-Kutân) Kamçı. * Deve ve koyun sürüleri.
kati'a	Kesen, kesici.
katia	(C.: Katâi') Kesme, kat etme. * Kırılma. * Alâkayı kesme. Ahbaplığı kesme. * Vergi. * Arazi.
kâtib	Yazan, yazıcı, kitâbet eden. Usta yazıcı.
kâtibane	Kitâbet kaidesine göre, kâtipcesine.
katibe	(A, uzun okunur) Hepsi, tamamı. Cümleten. * Bütün hâllerde.
katibeten	Tamamıyla, bütünüyle, cümleten, hepsi. * Hiçbir zaman, aslâ.
katife	(C.: Katâif) Kadife.
katil	(A, uzun okunur) Öldüren. İnsanın ölümüne sebep olan insan. ◊ Öldürülmüş, vurulmuş. Maktul.
katile	Su silmede kullanılan bez parçası.
kâtim	(Ketm. den) Ketmeden, saklıyan, tutan. Sır saklayan.
katim	Toz çokluğundan karanlık olan.
katin	(C.: Kuttân) Oturan, yerli. Ev halkı. ◊ Kene. * Az yiyen kimse. * Testi.
katir	İhtiyarlık, saç ağarmak. * Perçin yapılan çivi uçları.
katl	(C.: Mekâtıl) Kesmek. ◊ Öldürmek.
katlâ	(Katîl. C.) Öldürülmüş kimseler.
katlgâh	f. Öldürme yeri. Cinayet mahalli.
katm	Kesmek. Isırmak. * Tatmak, zevk. * Devenin kükremesi.
katmer	t. Bir şeyin kat kat olması. * Çok yapraklı oluşu. (Gülün, çiçeğin, böreğin, elbisenin kat kat olduğu gibi.)
katne	Kırkbayır. * Boş.
katolik	Fr. Hıristiyanlardan bazılarınca Hz. İsa'nın (A.S.) vekili telâkki ettikleri papanın reisliği altında Hıristiyanlıkta bir mezheb ve bu mezhabe bağlı olanlar.
katr	Damlamak. Damlatmak. Damlayan şey. * Develeri katarlamak. * Birisini şiddet ve hiddetle yere çalmak. * Yağmur. ◊ Darlık.
katran	(Katıran) Siyah, sert kokulu, süretle yanan, hararetli, keskin ve suda erimeyen bir madde.
katre	Damla. Su damlası. * Bir damla olan şey.
katrecu	f. Bir damla arıyan.
katred (katârid)	Koyunu ve kuzusu çok olan kişi.
katrefeşan	f. Damla saçan.
katt	Kuru yonca. * Koğuculuk etmek, yalan söylemek, dedikodu yapmak. * Zeytin yağını fesliğen ile kokutmak. ◊ Katı bir cismi yontma, enine kesme. * Saçın kıvırcık olması. * Narhın, More…
katta'	Çok kat'eden, adah çok kesen.
kattal	(Katl. den) Çok öldüren, çok katleden.
kattan	Pamuk satan.
kattat	Hokkalar yapan, çıkrıkçı.
katub	(Bak: Katb)
katube	Arkasında semeri olan deve.
katuf	Tenbel. * Yavaş yürüyüşlü davar, yavaş olan hayvan.
katv	Sürur ve neşeyle ağır ağır yürümek. * Adımını biribirine yakın atmak. ◊ Hizmet.
kaud	Binilmeğe kabil deve (en az iki yaşında olur.) ◊ Yavaş giden at.
kaur	Çok derin. * Çöllerde, rüzgârların esmeleri sebebiyle yığılan kum tepeleri. Kumullar.
kaus	Yaşlı, koca, ihtiyar.
kav'	(C.: Akvâ) Erkek dişiye aşmak. * Üstüne hurma ve buğday döktükleri düz yer.
kava'	Kimse olmalan ıssız yer. * İki tarafına yağmur yağıp ona yağmayan yer.
kavabil	(Kabile. C.) Ebeler. * (Kabiliyet. C.) Kabiliyetler veya kabiliyetliler.
kavad	Katili maktul yerine kısas etmek. ◊ Kaltaban. Arsız, gayretsiz.
kavadih	(Kadiha. C.) Çekiştirenler, zemmediciler, kötüleyiciler. * Çekiştirilecek ve zemmedilecek şeyler.
kavadim	(Kadime. C.) Kuyruklar. * Kuşların kanatlarının ön tüyleri.
kavaf	Kundura ve terlik gibi ayakkabıları hazır olarak satan.
kavafî	(Kafiye. C.) Kafiyeler.
kavafil	(Kafile. C.) Kafileler. Birlikte yolculuk eden topluluklar. * Sıra sıra ve takım takım gönderilen şeyler.
kavaid	(Kaide. C.) Kaideler. Hareket porgaramları. Dil öğreten bir kitaptaki kaideler. Arab lisanındaki kaidelerin dercedildiği gramer kitabı.
kavaim	(Kaime. C.) Kaimeler.
kavakiz	(Kakuze. C.) Boş maşrapalar.
kavalib	(Kalıb. C.) Kalıplar.
kavam	Adâlet. * Güzel ve uzun boy.
kavanin	(Kanun. C.) Kanunlar. Devlet idare kaideleri. Şeriatın her bir mes'elesi.
kavari'	(Karia. C.) İnsan öleceği zaman, halet-i nezi'de okunan âyet-i kerime. * Şiddetli esen rüzgârlar. * Ansızın Allah tarafından gönderilen belâ ve musibetler.
kavarir	(Karure. C.) Gözbebekleri. * Şişeler.KAVAS: Eskiden vezirlerin maiyetlerinde kullandıkları silâhlı adamlar.
kavasif	(Kasıf. C.) Şiddetli esen rüzgârlar. Fırtınalar.
kavasim	(Kasım. C.) Ezici, kırıcı ve ufaltıcı şeyler.
kavayim	Davarın ayakları. * Evin direkleri.
kavb	Kesmek. * Çukur kazmak.
kavd	Boy uzunluğu. * At sürüsü.
kavda	(C.: Kud) Uzun boyunlu kadın.* Alt dişlerin uzun başlısı.
kaveme	(Kavme) Namazda, rükudan kıyama kalkıp, bir kere 'Sübhâne Rabbiyel Azim' diyecek kadar durmak.
kavf	Bir kimsenin peşinden gitmek. * Ense saçı.
kâvî	(Key. den) f. Yakan, yakıcı. Dağlayan. Demirci.
kavi	Sağlam, metin, zorlu, kuvvetli, güçlü. * Varlıklı, zengin, sâlih, emin, mutemed.
kavim	Doğru, dik, ayakta. * Dürüst. * İsabetli. * Boyu düzgün ve güzel. ◊ (Bak: Kavm)
kâviş	f. Eşme, kazma.
kâvişger	f. Kazıcı, eşici, kazan.
kavisname	f. Okçular ve okçuluk hakkında yazılan eser.
kaviyyen	Kuvvetle, kat'i olarak. Şüphesiz olarak.
kaviyyen me'mul	Çok kuvvetle ümid edilen.
kâviyyet	Yakıcılık, dağlayıcılık.
kavkaa	Salyangoz, midye gibi hayvanların sert kabuğu.
kavkah	Tavuk gıdaklaması, tavuk sesi.
kavkal	Bağırtlak kuşunun erkeği. * Keklik. * Turaç kuşu.
kavl	Anlaşma. Sözleşme. * Konuşulan söz. Söz cümlesi. * İtikad, delâlet. * Tarif. * İlham.
kavl-i şârih	Mânasını açıklayan söz. Şerheden söz. Tarif. Şerhedenin sözü.
kavlen	Söyleyerek. Söz ile. Anlaşarak.
kavlî	Sözle alâkalı. Söz niteliğinde.
kavliyyat	Kaviller, kuru lâflar, boş sözler.
kavm	(Kavim) Bir peygambere tâbi ve bağlı insan topluluğu. Aralarında dil, âdet, örf, kültür birliği olan cemâat, topluluk. Millet. Bir işe başlamak. * Pazar kurmak. * Müşteri ile anlaşmak.
kavmî	Kavme âit, kavimle alâkalı.
kavmiyet	Kavimcilik. Milliyetçilik. Bir kavmin hususiyetleri.
kavmiyetçilik	İslâmiyetin âyet-i kerime ve hadis-i şerifle men'ettiği, soy sop üstünlüğü ileri sürerek, kendi kavminden olmayanlardan ayrılmak ve onları hakir görmek. (Bak: Asabiyet-i câhiliye)
kavnes	(C.: Kavânis) Atın iki kulağı arası. * Başa giyilen miğferin tepesi.
kavra	Geniş yer.
kavs	Yay. * Eğri, yay biçiminde olan şey. * Dokuzuncu burcun adı.
kavs-pare	f. Küçük yay, küçük kavs.
kavsaf	Kadife.
kavsarra	Kamıştan yapılan hurma sepeti. * Şeker yükü.
kavseyn	İki yay.
kavsî	Yay biçiminde olan, yay gibi olan.
kavt	İhtiyaç miktarı yemek vermek. ◊ (C.: Akvât) Koyun sürüsü.
kavvad	Arsız, pezevenk, deyyus, kaltaban, gayretsiz.
kavval	(Kavl. den) Geveze, çok konuşan, çok söyliyen. * Sözü yerinde söyliyen. Lâf ebesi.
kavvam	Nezaret ve muhafaza eden kimse. İşlerin mes'uliyetini üzerine alıp iyi idare eden.
kavvas	(Kavs. dan) Oklu asker. * Ok imâl eden kimse. Okçu.
kavz	(C.: Akvâz-Akâviz-Kızân) Küçük kum tepesi. * Düşmek. * Bağlamak. ◊ Bozmak. Yıkmak.
kay	Kusma, istifrağ. Hastalıktan dolayı ağızdan çıkan hazmolmamış gıdâ maddesi. ◊ Yağmurlu hava.
kay'	Kedi, sinnevr.
kay'am	(C.: Kayâım) Kedi.
kayane	Demircilik.
kayasire	(Kayser. C.) Kayserler. Eski Bizans ve Roma İmparatorlarının lâkapları.
kayd	Kelepçe, bağ. * Bağlamak. * Bir şeyi bir yere yazmak. * Deftere geçirmek. * Sınırlamak. * Şart.
kaydahr	Halkın her işine karşı gelen. * İri gövdeli deve.
kaydehur	Yaramaz huylu.
kaydetmek	Yazmak. * Bağlamak. * İlgilenmek, alâkalanmak.
kaydiyye	Deftere kaydetme ücreti.
kaydum	Her nesnenin önü.
kayh	(C.: Kuyuh) İrin.
kayid	(C.: Kıvâd-Kâde-Kavâyid) Çekici, çeken. * Çavuş. * Koyunların önünde yürüyen 'kösem' dedikleri koyun.
kayif	Ferasetle bir kimsenin nesebini bilen kişi.
kayile	(Bak: Kaylule)
kayim	Durucu, duran. * Kılıç kabzası.
kayin	Kadının veya kocanın erkek kardeşi.
kayinço	Kayın. Kayınbirader.
kayisa	(C.: Kavâsi) Derenin son bulduğu yer.
kayka'	Tavuk avazı, tavuk sesi.
kaykaban	İğde yemişi gibi akça yemişi olan bir ağaç.
kayl	(C.: Akyâl) Ulu şerif kimse. * Öğle vakti şarap içmek.
kaylule	Kerâhet vakti olmayan kuşluk vakti uykusu, öğle uykusu.
kayn	(C.: Kuyun) Demirci, haddad, * Kul, köle.
kaynan	At ve deve ayaklarının ip bağlanacak ve bukağı vuracak yeri.
kaynata	Karı ve kocaya göre birbirlerinin babası. * Kayınpeder.
kays	Leylâ ile Mecnun hikâyesinin erkek kahramanı olan Amirinin adı. * Süngü miktarı. ◊ Düşmek, sukut.
kayser	Eski Roma ve Bizans İmparatorlarının lâkabı.
kayserî	(C.: Kayâsir, Kayâsire) Büyük şeyh. * Büyük deve. ◊ f. Hükümdarlık, imparatorluk, kayserlik.
kaysum	Marsama denilen ot.
kaytas	Balina balığı. * Kadırga balığı.
kaytun	(C.: Kayâtin) Hazine. Kiler. Ziyâfethâne.
kaytus	Bir yıldız kümesi.
kayy	Fakirlik.
kayyim	'İnsanları birbirine kardeşlikte ve sevgide bir araya toplayıp dünya ve âhirette necat ve iyilikler yolunda cem' edici olduğundan; bütün iyilikleri haseneleri toplayıcı ve More…
kayyime	Müstakim, âdil. Çok değerli.
kayyum	(Kıyâm. dan) Camilerde iş gören kimse. Cami hademesi.
kayyumiyet	Allah'ın ezelî ve ebedî oluşu, dâimî mevcudiyeti, bâkiliği. (Bak: Kayyum)
kayz	Yaz mevsiminin en sıcak zamanları.
kâz	(Gâz) f. Makas.
kaz'	Kesmek. * Kahretmek. * Çiğnemek. * Fuhşiyat söylemek. Sövmek.
kaza	Birdenbire olan musibet. Beklenmedik belâ.
kaza'	Çocukların başını traş edip, bazı yerlerinde kısım kısım saç bırakmak.
kazaa	Bulut parçası.
kazab	Katılık, şiddet.
kazabe	Kesinti. Bağ ağacından ve diğer ağaçtan kesilen parçalar.
kazaen	Kaza olarak, tesadüfen. İstemiyerek. Bilerek değil. Beklenmedik halde.
kazaet	Ayıp, âr. * Fesad.
kazaha	(Kazâ. dan) Kazalar. İlçeler. Kaymakamlık idareleri.
kazaî	Kaza ile alâkalı. Hüküm vermeğe ait.
kazak	Her kavmin askerliğe, akın ve çapula ayrılmış efradı. * Çarlık Rusyasında ayrıca bir sınıf teşkil eden sipahiye benzer süvari askeri.
kazal	(C: Kuzul-Akzile) Başın arka tarafı.
kazam	şey.
kazan (kevzân)	Semiz şişman kimse.
kazanfer	(Bak: Gazanfer)
kazar	Kirlenme, pislenme.
kazara	f. Kazâ olarak. Rastlayarak.
kazaret	Murdarlık, necâset, pislik, pis olma hâli.
kazasker	İlmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri. Lügat mânası asker kadısı, ordu kadısı demektir. Osmanlılarda Kazaskerliğin ihdası Sultan I.Murat zamanındadır. İlk Kazasker de More…
kazaya	(Kaziye. C.) Kaziyeler. Hükümler.
kazaz	Ufak taş. * Döşek üstünde olan toprak. * Toz toprak bulaşmaz nesne.
kazb	Kesmek. * Yonca otu. ◊ Çok nikâh.
kazbe	(C: Kuzub) Yonca otu.
kâze	Uyluk dibi.
kazef	Irak, baid, uzak.
kazein	Fr. Sütte bulunan albüminli maddeler.
kazel	Çok fazla aksaklık. (Müe: Kazlân)
kazem	Bütün bütün yutmak. * Asılsızlık. ◊ Tez, seri, acele.
kazer	Nezafetsizlik, temiz olmamak.
kazez	Pire.
kazf	Atmak. İftira atmak. Ehl-i namus bir kadına zina isnad etmek. Buna 'kazf-ı muhsenat' da denir. (Bak: Kebair)
kazf (kazâfe)	(C.: Kızâf) İncelik, zayıflık.
kazh	Atmak, saçmak.
kazi	(A, uzun okunur) Dâvalara hüküm ve kaza eden. Şeriat kanunlarına göre dâvalara bakan hâkim. Kadı. * Yapan, yerine getiren.
kazib	Karada ve denizde ticarete hırslı olan kimse. ◊ (C.: Kavâzıb-Kızâb) Kesici, kesen. ◊ (C.: Kuzıbân) Ağaç dalı.
kâzib(e)	Yalancı. Yalan söyleyen.
kazife	Sövdükleri söz. * Attıkları nesne.
kâzim	Öfkesini yenen, meydana vurmayan.
kazim	(C.: Kazmân-Kazam) Gümüş. * Yazı yazmada kullanılan beyaz deri. * Davara verdikleri arpa.
kazim(a)	Kemirici hayvan.
kâzime	(C.: Kezâyim) Yanında bir kuyu daha olup bundan ona, ondan buna su geçen kuyu. * Büyük şehir.
kazime	(Bak: Kâzıme)
kâzimûn (kâzimîn)	Öfkesini yenenler. Hırsını yenenler.
kaziye	Ölüm.
kaziye (kaziyye)	Man: Hüküm. Bir hükmü ifâde eden kelâm. * Karar. Fikir. İfâde. * Hak veya bâtıl mâna ifade eden söz. * Hükmeylemek. * Hükümet.
kaziz	Ufak taşlar, taş parçaları. * Topluluk, cemaat.
kazkaz	Arslanın, kemiği parça parça etmesi. * Yavuz arslan.
kazkaza	Kemiği parçalamak.
kazm	Kuru şeyler yemek. * Dişlerin etrafıyla bir şeyi ısırıp yemek.
kazr	Bir kimsenin peşinden gitmek.
kazuf (kazif)	Irak, uzak, baid.
kazulet	Kocaman.
kazur	Temiz olmayan şeylerden sakınan kimse.
kazurat	Pislikler, süprüntüler, insan pisliği.
kazure	(C.: Kazurât) Pislik. * Mezbele, süprüntülük.
kazuze	Maşrapa.
kazz	Bükülmüş ibrişim. Ham ipek. * Sıçramak. * Irak olmak, uzak olmak. ◊ Büyük taş. * Topraklı olan. * Topluluk, cemaat. ◊ Okun yeleğini kesmek. * Yalnız, tek, ferd.
kazzabe	Çok keskin.
kazzafe	Sapan.
kazzan	Pire.
kazzaz	İpekçi. İpek yapan veya satan kimse.
kazze	(C.: Kuzâ) Su üstündeki çörçöp. * Göze düşen çöp. * Gözün çapağı.
ke	Gibi mânasındadır. (Arapça teşbih edâtı) Kelimenin başına getirilir. Meselâ: (Kezâlike: Bunun gibi) * Harfin ve kelimenin sonuna gelirse sen zamiri yerindedir. Meselâ (Kitâbü-ke: Senin.
ke'kee	Zorla reddetmek, def'etmek.
ke's	Çanak. * Kadeh. Dolu kadeh.
ke'sen dihak	(Kulpsuz) dolu kadehler.
keb'	Men'etmek, mâni olmak, engellemek. * Dinar. Dirhem.
kebab	Ateşte pişirilen et. * Ateşte kavrularak veya alazlanarak pişirilen her türlü yiyecek.
kebabe	Bir ot ismi.
kebad	İri limon.
kebade	f. Tâlim yayı.
kebade-keş	f. Ok atma tâlimi yapan veya ok atmaya hevesli olan. Tâlim yayını çeken.
kebade-keşî	f. Ok atmaya hevesli olma, tâlim yayını çekme.
kebair	(Kebire. C.) Büyük şeyler, büyük günahlar.
kebas (kebes)	Misvak ağacının yemişi. * Bir şeyin kokup bozulması.
kebb	Hor ve zelil etmek, yüzü üstüne bırakmak, helâk etmek.
kebbah	Gönden bardak ve matara diken kimse.
kebban	Büyük terâzi. Kantar.
kebbe	İzdihamlık, kalabalık. * Cenk ve kıtal içinde sür'at etmek. Savaşta acele hareket etmek.
kebc	Davarı durdurmak için dizginini çekmek.
kebe	Çobanların ve köylülerin giydikleri yünden bir nevi aba.
kebed	Ciğer ağrısı. * Kara ciğer. * Meşakkat. Şiddet. Mihnet. * Karnın şişmesi.
kebel	Kısa.
kebg	f. Keklik.
kebib	Darı.
kebicek	Kış otu.
kebir	Büyük, âli, yüce.
kebire	(Müe.) Büyükler. Büyük günahlar. (Bak: Kebair)
kebise	Dört senede bir takarrur eden ve bir gün fazlası olan sene. Şubatın 29 gün olduğu sene.
kebit	Deve avazı. Sığır avazı.
kebkeb(e)	f. Ayak patırtısı.
kebkebe	Yüz üstüne düşürme. * Çukur bir yere döne döne düşme.
kebl	Bağlamak. * Kovanın ağzını iki kat edip dikmek.
kebn	Kova ağzını iki kat edip dikmek. * Udul etmek, dönmek, vazgeçmek. * Besili ve semiz olmak. * Kaybetmek.
kebs	Çukur bir yeri doldurup düzeltme. * Bir cins hurma. * Misk hokkası.
kebş	(C.: Kibâş) Erkek koyun. Koç.
kebse	Beraberlik, eşitlik, müsavat. * Ebucehil karpuzu.
kebt	Zelil etmek, hor hakir etmek. * Sarfetmek, harcamak.
kebud	f. Mavi. Gök rengi.
kebudfâm	f. Gök renginde olan. Mavi renkli.
kebudî	f. Mâvilik.
kebuter	f. Güvercin.
kebuter-bâz	f. Güvercin besleyen, yetiştiren, satan kimse.
kebuterân	(Kebuter. C.) Güvercinler.
kebv (kebve)	Davarın, başını vücuduna sürçmesi. * Çakmak çöngelip ateşi çıkmaz olmak. * Görmek. * Kabın içindekini dökmek. * Ateşi kül bürüyüp örtmek.
kec	f. Eğri, çarpık.
kecabe	f. Devenin üstüne konan oturulacak bir çeşit tahtırevan.
kecave	f. Deve üstüne konulan bir cins tahtlrevan.
kecbaz	f. Oyunda hile yapan.
kecbin	f. Şaşı. * Eğri gören. * Yanlış ve ters düşüren.
kecçeşm	f. Şaşı gözlü. Gözü şaşı olan.
keçel	f. Başı kel olan kişi. Başında saç olmayan kimse.
keçeli	Tar:  Yeniçerilerden keçekülâh giyenler.
kecfehm	f. Yanlış anlıyan.
kechulk	Kötü huylu kimse. Huyu kötü olan kişi.
keckülah	f. Eğri külâhlı, külâhı eğri olan. * Mc: Hoppa.
kecmizac	f. Mizaç ve tabiatı hoş olmıyan. Huysuz.
kecnazar	f. Kıskanç, hasetci. * Eğri bakışlı.
kecnigâh	f. Eğri bakışlı. Bakışları eğri olan kimse.
kecnihad	f. Aksi ve ters huylu olan.
kecre'y	f. Reyi, sakat, düşüncesi ters olan.
kecreftar	f. Ters yürüyen. Gidişi eğri. KECREV: f. Eğri giden. * Tuttuğu yol sakat ve yanlış olan.
kectab'	f. Mizacı, tabiatı ters olan kimse, aksi.
ked	f. Ev, hâne, mesken.
ked-banu	f. Bir daireyi idare eden kâhya kadın.
keda	Mekke-i Mükerreme üstünde, Mekâbir yakınında bir yolun adı.
keda'	Defetmek, kovmak.
kedad	Araplar arasında mâruf bir erkek eşeğin adı. (Ona nisbet edip 'benat-ul kedad' derler.)
kedb	Tâze kan.
kedd	Emek. İş. Çalışma, uğraşma, çabalama.
keddere	Bulandırdı (meâlinde fiil).
kede	f. 'Mahal, ev, yer' anlamına gelir ve birleşik isimler şeklinde kullanılır. Meselâ: Ateşkede, bütkede, meykede... gibi.
kedeme	Hareket.
keden	Toprak suyu çekip, yerinde bulanıklık kalmak.
keder	Tasa, kaygı, can sıkıntısı. Bulantı. Gam.
kederefzâ	f. Keder ve sıkıntı veren. Keder verici.
kederengiz	f. Üzüntü, keder ve sıkıntı meydana getiren.
kedernâk	Keder verici, kederli.
kedeven	Palan atı.
kedh	Amel, cehd. Sa'y. * Isırma veya yırtma ile hasıl olan iz.
kedhüda	f. Kâhya.
kedid	Davar tırnağıyla didilmiş ve yumuşamış olan yumuşak yer.
kedin	Etli ve yağlı kişi.
kedir (kedirâ)	İçinde hurma ıslanmış süt.
kedkede	Ağır ağır seğirtmek. * Katı bir cisme dokunmaktan çıkan ses.
kedm	Isırma.
kedme	Yara izi, bere.
keds	Tez tez yürütmek.
kedş	şiddetle sürmek. * Yırtmak. * Kazanmak.
kedu	f. Kabak. * Mc: Kafatası.
keduh	Amel ve sa'yedici, çalışan.
kedum	Adam ısıran eşek.
keduret	Bulanıklık. * Gam, tasa, keder.
kef	Elin iç tarafı. Avuç. * Ayağın altı, tabanı. * Avuç dolusu. ◊ f. Köpük.
kefa	f. Sıkıntı, meşakkat, mihnet.
kefa'	Kabı başaşağı etmek, ters çevirmek.
kefaet	Denklik. Denk olmak. Beraberlik. Bir şeye yeterlik. Küfüv oluş.
kefaf	Ancak yaşayabilecek kadar olan rızık. * Misil, miktar. * Berâberlik.
kefaleten	Kefil olarak. Kefillik suretiyle.
kefaletname	f. Kefillik kâğıdı, kefalet senedi.
kefaret	(Bak: Keffaret)
kefc	f. Ağızdan gelen köpük.
kefçe	f. Kepçe.
kefe	(Keffe) Terazinin bir gözü.
kefef	(Keffe. C.) Kefeler. Terazinin tablaları.
kefel	Dip, ard, kıç.
kefenbeduş	(Kefenberduş) f. Kefeni sırtında. Ölümü göze almış.
kefenpuş	f. Kefene sarılmış. Kefenlenmiş.
kefere	(Kâfir. C.) Kâfirler.
kefeş	(Bak: Kafş)
kefeteyn	Terâzinin iki tarafı.
keff	Vaz geçme, el çekme, çekinmek, men'etme, imtinâ etmek, sâkit olmak. * Avuç, el, avuç içi. * Nimet.
keffaret	(Masdar gibi kullanılıyorsa da 'keffâr' mübalâğa isminin müennesi olup, asıl mânası: örtücü ve imhâ edici demektir.) Bir mecburiyet altında veya yanlışlıkla işlenmiş günahı.
keffe	(C.: Kifef) Terazi kefesi. * Her yuvarlak cisim. * (C.: Ükef) El ayası.
kefgir	f. Köpük tutan. * Kevgir, delikli kap.
kefh	Karşı karşıya savaşma.
kefi	Nazir, misil, benzer, denk, eş.
kefil	(Kefâlet. den) Birisinin bir borcu ifâsı lâzım gelirken, ifâ etmediği takdirde, o borcu ifâyı kendi üzerine alan kimse. Kefâlet eden kimse.
kefit	Seri yürüyüş, hızlı yürüyüş. * Kuvvet.
kefiye	Başa sarılan ve omuzların üzerine kadar gelen, uçları püsküllü ince ipek örtülü kumaş.
kefkefe	Men'etmek, engel olmak.
kefl	Okşamak. * Kefil olmak. * Yaramaz gönüllü olan.
kefn	Yün eğirmek.
kefr	(C.: Küfur) Örtme, sarma, * Köy, karye.
kefş	(Bak: Kafş)
keft	Cem'etmek, toplamak. * Sarfetmek, harcamak. * Evmek. * Katı katı sürmek.
keftar	f. Sırtlan.
kefter	f. Güvercin, kebuter.
kefur	Hakkı gizleyici, doğruyu gizleyen.
keh	f. Saman. Saman çöpü.
keha	f. Mahcub, utangaç.
kehail	(Kehil. C.) Sürmeli gözler. Sürme çekilmiş gözler.
keham (kihâm)	'Yaşlı, ihtiyar. (Kesmez kılıca 'seyf-i kihâm'; peltek lisana 'lisan-ı kihâm'; ağır yürüyüşlü ata 'feres-i kihâm' derler.)'
kehanet	Gaibden haber vermek. Falcılık. Kâhinlik etmek.
kehat	Büyük, semiz dişi deve.
kehb	Koruk.
kehd	Ayağı yere vurmak.
kehdel	Genç hâtun. * Yaşlı hâtun, acuze. (Ezdattandır)
kehene	(Kâhin. C.) Kâhinler, falcılar.
kehf	Mağara, in. Sığınacak yer altı. * Tıb: Verem hastalığında akciğerde açılan oyuk.
kehf suresi	Kur'an-ı Kerim'in 18. suresidir. Mekke-i Mükerreme'de nâzil olmuştur.
kehhal	Gözlere sürme süren. * Göz doktoru.
kehib	Patlıcan.
kehil	(Kehile) Sürme çekilmiş göz. Sürmeli göz.
kehila	Gözleri yaradılıştan sürmeli olan kadın.
kehire	Kısa boylu kadın.
kehkah	Zayıf erkek.
kehkeşan	f. Samanyolu. Saman uğrusu. (Gökte sık yıldız ışıklarıyla hasıl olan yol biçimi uzayıp giden ışıklı manzara.)
kehl	Göze sürme çekme. * Kıtlık yılı. (Bak: Kahl)
kehl(e)	Otuz yaşını geçmiş, saçına aklık karışmış kimse. (Bak: Kühulet) * Bit.
kehlâ'	Sürmeli kadın. * Sığırdili dedikleri ot.
kehm	Men'etmek, engel olmak. * Kaldırmak.
kehmel	Ağır ve kaba.
kehmes	Boyu kısa olan.
kehr (kührüre)	Yüz pörtürmek. * Men'etmek, engel olmak.
kehreba	Bir şeffaf zamk ismi.
kehribar	Cevher saçan. * Güzel sözler söyleyen.
kehrüba	f. Saman kapan. * Bir yere hızlıca sürüldüğü zaman, hafif şeyleri kendine çeken bergâmi taş. (Türkçede tahrif edilerek 'Kehribâr' denilir.)
kehrübaî	Kehribar gibi, cezbedici, elektrikli olan.
kehs	Bir şeyi eliyle almak.
kehulet	(Bak: Kühulet)
kehvare	f. Beşik.
keib	Mahzun, hüzünlü, münkesir ve kötü halli olan kişi. (Müe: Keibe)
kej	f. Çarpık, eğri. Kumral. Tüylü keçi.
kejçeşm	f. Şaşı, eğri bakışlı.
kejdüm	f. Akrep.
kejdümî	f. Akrep gibi, akreple ilgili.
kekeme	t. Harfleri serbest söyliyemeyip tekrarlayan. Dilinde tutukluk olan.
kekre	t. Ekşi, acımtırak.
kela	Yeşil ot.
kelab	Tıb: Kudurma. Kuduz hastalığı.
kelacu	f. Kadeh.
kelaet	(Bak: Kilaet)
kelah	Kıtlık olan yıl, kıtlık yılı.
kelâl	Yorgunluk. Bitkinlik. Usanç. * Göz nuru zayıf olmak, yorgun olmak.
kelâl-âver	f. Yorgunluk ve bıkkınlık veren. Sıkıcı, yorucu.
kelâl-bahş	f. Sıkıcı, yorucu. Yorgunluk getiren.
kelâlet	Yorgunluk. Bitkinlik. Usançlık. * Bıçak ve kılıç gibi şeylerin kesmez olması. * Akrabalığı uzak olanlar. (Amcazâdeler topluluğu gibi). * Kör ve kesmez olan.
kelâlib	(Küllâb. C.) Çengeller, kancalar, uçları eğri olan demirler.
kelâm	Söz. Bir mânayı ifâde eden, bir maksadı anlatan ifâde. * Allah'a mahsus bir sıfat. * Fık: Allah (C.C.) Kelâm sıfatını da hâizdir. Onun kelâmı harften ve savttan (sesden) münezzehtir, More…
kelâm-i tünd	f. Sert söz.
kelâmî	Söz ve kelâma ait. Sözle alâkalı.
kelâmiyyun	Kelâmcılar. İlm-i kelâm âlimleri. (Bak: Mütekellimîn)
kelâmullah	Allah kelâmı, Kur'ân-ı Kerim.
kelan	f. İri, cüsseli, büyük. Heybetli.* Geniş, enli. * Baş.
kelânî	(Kilâet. den) Sakladı ve beni muhafaza etti veya eder, (meâlinde).
kelanter	f. Çok iri. Daha büyük.
kelaseng	f. Sapan.
kelave	İpek veya iplik saracak çark.
kelb	(C.: Ekâlib-Eklüb-Kilâb) Köpek, it. * Meşhur bir yıldız. * İki adım arasına koyarak dikilen kayış. * Yolcuların, yük üstünde azıklarını astıkları demir çengel. * Şiddet. * Hırs.
kelb-ül mâ'	f. Köpek balığı. * Kunduz.
kelbetan	f. Kerpeten.
kelbî	Köpeğe ait, köpekle alâkalı. Köpek cinsinden olan ve köpeğe müteallik.
kelbiyyun	Kalenderane yaşamayı alışkanlık haline getiren meşhur Diyojenin de içinde bulunduğu bir fırka. Bunlara Kelbiye tâifesi veya Melâmiyyun da denir.
kelce	Kile, mikyâl.
kelde	(C.: Külud) Bir parça kaba yer.
kele	f. Yanak.
kele'	Ayakta olan yarıklar. * Kir.
keleb	(C.: Kelâlib) İt sürüsü. * İncitip eza etmek.
kelebçe	Yakalanan suçluların iki bileğine birden takılan demir halka. Demir bilezik.
kelef	Yüzdeki benek. * şiddetli sevgi.
kelendi	Bir para. * Sağlam ve sert yer.
kelepçe	(Bak: Kelebçe)
kelepir	Çok ucuz ele geçen. Zahmetsiz, ücretsiz. * Üvey evlât. Evlâtlık.
kelfa	Yüzünde çiğitli olan kadın. (Müz: Eklef)
kelh	Söğüt ağacına benzer, uzunca, dik bir ot. ◊ Katı yüzlülük.
kelif	Haris kimse.
kelil(e)	Körleşmiş. * Az gören, donuk gören göz. Uzağı veya yakını iyi göremiyen göz. Miyop veya hipermetrop göz. * Kesmez olan âlet. * Çakal. * Yorulmuş kişi, yorgun kimse.
kelim	Kendine söz söylenilen, kendine hitab olunan. * Hz. Musa'nın (A.S.) bir ünvanı. * Söz söyleyen, konuşan. İkinci şahıs. * Yaralı kimse. ◊ (Kelime. C.) Kelimeler, kelâmlar, More…
kelim-dest	f. Olgun kimse.
kelimat	(Kelime. C.) Kelimeler, kelâmlar, sözler.
kelime	Gr: Mânası olan en küçük söz veya cümlenin yapısını teşkil eden unsurlardan birisidir. Kelime, isim, fiil ve harf olmak üzere dilbilgisinde üç kısma ayrılmıştır. 'Bir tek söze' More…
keling	f. Şaşı.
kelk	f. Koltuk (insanda).
kelkâhya	Mc: Vazifesi olmayan şeylerle alâkadar olan. Her şeye karışan.
kelkel (kelkâl)	(C.: Kelâkil) Göğüs, sadr.
kell	(C.: Külul) Ağırlık. * Yorgunluk. * Ufak taneli yağmur. * Yetim. * Semizlik, besililik. * Cibinlik dedikleri ince örtü.
kella	Geminin durup demirlediği yer.
kellâ	Öyle değil. Aslâ.
kellab	İt tutan kimse. Köpeğe av tâlim eden kimse.
kelle	f. Kafa, baş. * Ekinlerde başak. * Baş gibi yuvarlak olan nesne.
kellepuş	f. Başa giyilen şey. * Bir cins başörtüsü.
kellit (killit)	Sırtlanın yataklandığı inin ağzını kapattıkları taş.
kellub	(C.: Kelâlib) Kerpeten. * Çengel.
kelm	(C.: Külum-Kilâm) Cerâhat.
kels	Hamle etmek. Cür'et etmek.
kelseme	Cem'olmak, toplanmak.
kelt	Ahmaklık. * Toplamak.
kelz	Cem'etmek, toplamak.
kem	Gr: Ne kadar? Kaç? (Mikdar için soru ifâdesinde kullanılır.) (Farsçada: Çend) ◊ f. Az, noksan, eksik. * Kötü. Fenâ. Ayarı bozuk. * Fakir, hakir.
kem göz	Kötü niyetle bakan göz.
kem'e	Yer mantarı.
kem-asl	f. Aslı ve nesli bozuk.
kem-ayar	f. Ayârı doğru olmayıp bozuk olan. Hileli, kalp.
kem-baha	f. Kıymetsiz, değersiz, âdi.
kem-baht	f. Tâlihsiz, bahtsız, şansız.
kem-bidaa	f. Sermayesi az. * Bilgisi zayıf, câhil. Az okumuş.
kem-güftar	f. Az konuşan. Az söyliyen.
kem-harf	f. Az söyliyen kimse, az konuşan kişi.
kem-havsala	f. Tahammülü az olan kişi, tahammülsüz kimse.
kem-iyar	f. Ayarı bozuk. Hileli. Kalp altun veya gümüş.
kemâ	(Ke ile Mâ edatlarından mürekkebdir) 'Gibi' mânâsına gelir.
kemâ biş	f. Aşağı yukarı. Takriben.
kemâ hiye	(Kemâ hüve) Onun gibi, nitekim, olduğu gibi.
kemâ hiye hakkuhâ	Gereği gibi.
kemâ kâne	Eskiden olduğu gibi, eski tarzda.
kema yenbagî	İcabettiği gibi, uygun olduğu üzere, lâyıkı gibi.
kemain	(Kemin. C.) Pusuya gizlenmiş adamlar.
kemakl	(Kem-akl) Aklı kıt. Ahmak, ebleh.
kemal	Kâmillik, olgunluk. Olgunlaşma. Erginlik. Bütün güzel sıfatlarla muttasıf olmak. Fazilet. * Değer, baha. * Fazlalık. * Sıdk ile yapılan güzel iş.
kemalât	(Kemal. C.) Faziletler, iyilikler, mükemmellikler. Ahlâk ve huy güzellikleri. Terbiyelilik, edeblilik.
kemalât-perver	f. Kâmil ve olgun insan. Kemalât sahibi.
keman	f. Yay. Kavis. * Yayı andırır her şey. * Keman.
keman-dâr	f. Yay tutan, yay tutucu.
keman-ger	f. Yay yapan san'atkâr.
keman-keş	f. Keman çalan. * Ok atmakta usta olan. Yay çeken.
kemane	f. Keman veya kemençe yayı. * Güreşte bir çeşit oyun.
kemanî	f. Kemancı. Keman çalan çalgıcı.
kemc (kemh)	Atı dizgini ile durdurmak.
kemed	Gam, tasa.
kemenan	(Kemin. C.) Pusuya gizlenmiş askerler. * Pusular.
kemençe	f. Çiftçilerin tarlalara kimyevi gübre atmak için kullandıkları bir nevi âlet. * Tırnağı tellerine değdirmekle ses çıkaran kemana benzer küçük bir çalgı âleti.
kemend	f. Eskiden idam için boyna geçirilen yağlı kayış. * Uzakta bulunan herhangi bir nesneyi yakalayıp çekmek için üzerine atılan ucu ilmekli uzunca ip. * Geyik ve benzeri hayvanların yuları. * More…
kemer	f. Yay gibi eğik olan yapı. * Bele bağlanan kuşak. * İç çamaşırın bele rastlayan kısmı.
kemerbend	f. Kemer bağı. * Kemeri takılmış. Belinde kemer olan. * Mc: Derviş.
kemerbeste	f. Kuşak bağlamış, hazır olmuş. Hazır olup emri bekler hâlde olan.
kemerdece	Yab yab yürümek.
kemergâh	f. Kemer takılan yer. Bel.
kemgû	f. Az konuşan. Az söyleyen.
kemh	Gözsüzlük.
kemha	f. Bir cins ipek kumaş.
kemî	(C.: Kümât) Yiğit, kahraman, bahadır. Savaşçı, cengâver.
kemi'	Bir yerde ve bir döşekte beraber yatan kişi. * Düz yer.
kemin	(C.: Kemâin) Pusuya saklanmış adam. * Pusu. * Belirsiz. Gizli yer. ◊ f. Pek küçük, çok ufak. Çok az.
kemine	Hakir. Aşağı. Dûn. Âciz. Noksan. Eksik.
kemingâh	f. Pusu yeri. Tuzak kurulan yer.
kemingüşa	Pusu kuran. Tuzak kuran.
keminsaz	f. Pusu tutmuş olan. Tuzak kurmuş olan.
kemiş	Tez yürüyüşlü at. * Zekeri küçük at. * Memesi küçük koyun.
kemişe	Küçük emzikli deve.
kemiyet	(Bak: Kemmiyet)
kemiyy	Bahadır kişi. * Kahraman, şucâ.
kemkadr	f. İtibar ve kıymeti düşük. Adi, bayağı.
kemkaim	f. Anlayışsız. İdrakten âciz.
kemkâm	Katı yüzlü, kaba ve tıknaz kimse. * Pelit ağacına benzer bir ağacın zamkı veya kabuğu.
kemkiymet	f. Değersiz, kıymetsiz.
kemlul	Yabâni hıyar.
kemmen	Sayıca azlık veya çokluk cihetiyle. Sayıca.
kemmî	Azlık veya çokluğa dair. Kemmiyete âit ve müteallik. Cesur. Yiğit. Silâhlı.
kemmiyat	(Kemmiyet. C.) Kemiyetler.
kemmiyet	(Kemiyet) Miktar, sayı, nice oluş. Az veya çok oluş.
kemmun	Kimyon.
kemn	Gizlemek, gizlenmek.
kemnam	f. Adı sanı belirsiz. Namsız, şöhretsiz.
kemne	Tıb: Karasu adı verilen bir göz hastalığı.
kempaye	f. Rütbe ve derecesi düşük. Pâyesi düşük olan.
kemra	f. Mandıra, ağıl.
kemre	Gübre. * Pul pul kalkmış deri.
kemş	Kesmek.
kemsal	f. Genç. Yaşı küçük.
kemsere	Cem'olmak, toplanmak. * Bazısı bazısına girmek. * Yab yab yürümek.
kemsuhan	f. Az konuşan. Az söyleyen.
kemter	f. Aciz. Fakir. İtibarsız. * Başka şeylere göre daha az olan. Pek aşağı. * Noksan, eksik.
kemterane	f. Fakirce. Acizce. Çok küçük nisbette.
kemterîn	f. Pek âciz ve güçsüz. Çok hakir. * En küçük, en âşağı. Pek çok noksan veya eksik.
kemy	Gizlemek, ketmetmek.
kemyab	Az bulunan. Nâdir. Bulunmayacak kadar az olan.
kemzeban	f. Az konuşan kimse. Az söyleyen kişi.
kemzede	f. Tâlihsiz, şanssız, bahtsız.
kemzen	f. Tâlihsiz, şanssız.
ken	f. 'Kazan, kazıcı, koparan, yıkan, söken.' anlamlarına gelir ve kelimelere katılır. Meselâ: (Kuh-ken: Dağ deviren, tünel açan) gibi.
ken'	(C.: Kün'ân) Tilki eniği. * Cem'etmek, toplamak. * Yakın olmak. * Mülâyemet. * Alçaklık yapmak. * Firar, kaçmak.
ken'ad	(C.: Kenâıd) Balık kılçığı.
ken'an	Filistin. Hz. Yâkub'un (A.S.) memleketi.
ken'at	Bir balık cinsi.
kena'	Parmakların sinirleri çekilip yumulmak.
kenain	(Kinâne. C.) Ok kılıfları, okluklar, sadaklar.
kenais	Keniseler, kiliseler.
kenak	f. Karın ağrısı. Buruntu.
kenane (kinâne)	(C.: Kenâyin) İçine ok ve yay konulan ve beylik adı verilen kap.
kenar	f. Çevre, kıyı, Sâhil, deniz kıyısı. * Köşe, uç. * Son, nihâyet. * Çember. * Etrâfı çevrilen şey. * Kucaklama. Kucağa alma.
kenar-gir	f. Fıçı çemberi.
kenare	f. Kıyı, kenar. * Kucak. * Kasap çengeli. Kayış asılan çengel.
kenaz	Zahire vakti.
kenb	İş yapmaktan ellerin iri iri olması.
kenbur	(Kenbure) f. Yalan, hile.
kend	Kesmek, kat'etmek. * Bir kimsenin nimetini ve iyiliğini bilmeyip inkâr etmek.
kende	f. Hendek, çukur. * Biçilmiş, kesilmiş. * Kokmuş, ağır kokulu.
kende-hâye	f. 'Hayası kesilmiş: Hadım ağası.
kendeş	Bir nevi devâ.
kendide	f. Kokmuş.
kendu	f. Epey genişçe toprak.
kenduc	Yer altında giyecek eşya koymak için yapılan oda.
kendüm	f. Buğday.
kendure	f. Peşkir. * Deriden yapılmış büyük sofra.
kene	Hayvanın etine yapışıp kanını emen küçük bir böcek.
kenef	(C.: Eknâf) Yön, taraf. * Sığınılacak yer. Korunulacak mekân. * Tuvâlet, helâ, ayakyolu.
kenehbül	Bir cins ağaç.
kenehver	Büyük beyaz bulut.
kenet	(Esâsı: Kinet) İki sert cismi birbirine bağlamak için çakılan iki ucu kıvrık madeni parça.
kenf	Hıfzetmek. * Örtmek, setretmek.
kenfile (kenfelik)	Kaba ve uzun sakal.
kenif	(C.: Künüf) Hıfzedici, koruyan. * Örtücü. * Kalkan. * Deve ağılı. * Ayakyolu, tuvalet.
kenin	Örtülü, gizli, mahfuz.
kenisa	(Kenise) (C.: Kenâis) Kilise.
keniz	f. Esir kadın. Hayalık, câriye.
kenizek	f. Küçük cariye.
kenker	Enginar.
kenn	Örtülüp gizlenme.
kennas	Süpürgeci.
kenne	(C.: Kınât-Kenâyin-Kenânin) Bir kimsenin gelini, oğlunun hanımı.
kennî	(C.: Ekniyâ) Lâkabdaş kimse, isimleri aynı olan.
kens	Süpürge ile süpürme.
kenta	Bir ot cinsi.
kental	Fr. Yüz kilogram ağırlığında bir tartı birimi.
kenud	Çok küfran-ı nimet eden kimse. Çok levm ve küfreden cahud. * Birşey yetiştirilemiyen verimsiz arazi. * Kocasının hukukuna ve iyiliklerine küfran eden nankör kadın. * Yemeğini misafirden More…
kenz	Define, hazine. Yer altında saklı kalmış kıymetli eşya, para veya altın gibi şeyler. ◊ şiddet, zorluk, meşakkat.
kenz suresi	Fâtiha Suresi.
kepade-keş	f. Okçuluğa yeni başlıyan.
kepan	f. Büyük terazi.
kepaze	İtibarsız, âdi, mübtezel, kıymetsiz kimse. Haysiyetsiz, şerefsiz, rezil. Hürmet ve saygıya müstahak olmıyan. * Tâlim için kullanılır yay.
kepenek	f. Çobanların giydiği kolsuz ve dikişsiz, keçeden dövülerek yapılan giyecek.
ker	f. Sağır, işitmez. * Kudret, kuvvet. * Maksad ve meram. KERA': Baldırları ince olmak. * Yağmur suyu.
ker'	(C.: Küru') Suyu yerinden ağız ile içmek. * Yağmur suyu. * (Kız) erkek istemek.
ker'a	Çocuk seven kadın.
kera	Turna kuşunun erkeği. * Hafif uyku. ◊ Uyku, nevm.
kerabis	(Kirbâs. C.) Kumaşlar. Bezler.
kerad(e)	f. Yırtık ve eski elbise.
kerahe	(Kerâhiye) Meşakkat, zahmet, şiddet.
kerahet	İğrenme, iğrençlik, mekruh oluş. İslâmiyetçe iyi sayılmayan şey. * İstenmiyerek, zorla. *Fık: Şer'an yapılmaması sevablı ve hayırlı olan bir şeyin terk edilmeyip yapılması. (Bak: More…
kerahet vakti	Güneşin doğuş, batış ve zeval vakti.
keraheten	Kerahet olarak, makbul olmayarak, istenmiyerek.
kerahiyyet	Mekruh oluş. Kerih ve çirkin olan işin hâli.
keraih	(Kerihe. C.) Nefret edilecek ve iğrenç şeyler.
keraker	f. Kuzgun. * Karga.
keramat	(Keramet. C.) Kerametler.
kerame	İzzet, şeref. Küp ağzına koydukları tabak.
keramend	f. Münasib, muvafık, lâyık, uygun, şayeste.
keramet	Allah (C.C.) indinde makbul bir veli abdin (yâni, âdi beşeriyyetten bir derece tecerrüd edebilen zatların) lütf-u İlâhî ile gösterdiği büyük mârifet. Velâyet mertebelerinde yükselen bir More…
keran	f. Kenar, uç, âhir, son, nihayet. ◊ Sabah.
keran tâ keran	Bir uçtan bir uca.
kerar	Arap kadınlarının takındıkları boncuk.
keraris	(Kürrâse. C.) El yazması kitapların sekiz sahifeden ibâret olan formaları.
keras	Hilyon ve marulca dedikleri ot.
keraste	f. Kereste.
kerb	(C.: Kurub-Küreb) Yeri sürüp aktarmak. * Dar etmek. * Yakın olmak. * Gam, tasa, keder, endişe.
kerbe (kürbe)	Gam, tasa, endişe.
kerbela	Irakta Seyyid-üş şühedâ Hz. İmam-ı Hüseyin Efendimizin (R.A.) meşhed-i mübârekleri olan yer.(Cibril var haber ver Sultân-ı Enbiyâya.Düşdü Hüseyin atından sahra-yı Kerbelâya) (Kâzım)
kerbele	Ayaklarda olan gevşeklik. Yürüdüğünde balçık içinde yürür gibi yürümek. * Buğday ve arpa gibi hububatın kalburlanması.
kerd	Sürmek. * Def'etmek, kovmak. * Boyun.
kerdem	Şişman ve kısa boylu olan adam.
kerdeme	Kısa düşman.
kerdese	Bağ, kayd. * Ayağı bağlı olan kimsenin yürüyüşü.
kereb	Kova bağladıkları ip. * Suyu yatıp ağızla içmek. * Hurma ağacının kökü.
kerebbe	Yaz günlerinde kumlu yerlerde biten bir ağaç adı.
kerebe	(C.: Kirâb) Suyun aktığı yer.
kerefs	Kereviz otu.
kerem	'Nefaset, izzet, şeref. Al-i-cenâbâne ihsan, inâyet. * Kıymetli şeyleri kemal-i rıza-i nefisle verme. * Mecd ve şeref. *Cenab-ı Hakk'a atfolunursa eltaf ve ihsan-ı İlâhî More…
kerem etmek	Müsâade etmek, lutfetmek. Razı olmak.
keremgüster	f. Cömert, mükrim, kerem sâhibi.
keremkâr	f. Kerem eden, ikram eden. Cömert, eli açık olan, bağışlayan.
kerempe	Yun. Denize doğru uzanan kayalık çıkıntı. * Dağın en yüksek yeri, tepesi. * Geminin baş tarafı.
kerempe burnu	Batı Karadeniz kıyısında Cide Kazasının sınırları içinde kalan kara çıkıntısı.
keremperver	f. Kerem sâhibi. Eli açık, cömert. Mükrim.
kerev	f. Örümcek, ankebut.
kerevet	Tahtadan yapılan ve üzerine yatak veya minder konularak yatmağa ve oturmağa yarayan yüksekçe yer.
kerf	Hımarın, bevlini koklayıp başını yukarı kaldırması.
kerh	İğrenme, hoşlanmayıp tiksinme. * Zorlama. * Bir şey sonradan nâ-hoş ve kerih olmak. ◊ Bağdat şehrinde bir mevziin adı.
kerhen	İstemiyerek, tiksinerek, zoraki.
kerî	f. Örümcek ağı. * Sağırlık, duymazlık, işitmezlik. ◊ Kazmak.
keribe	(C.: Kerâyib) Katı, sert.
kerih	İğrenç, tiksindirici. * Muharebe ve cenkte olan şiddet. * Pis, çirkin, fena şey. * Nefse kerahetlik vercek kabahat.
kerihe	(C.: Kerâih) Nefret edilecek, iğrenç şey.
kerihet	Harpte şiddet. * Zahmetli ve meşakkatli olan.
kerim	Her şeyin iyisi, faydalısı. Kerem ile muttasıf olan, ihsan ve inayet sâhibi. Şerefli ve izzetli. Muhterem, cömert, müsamahakâr.
kerimane	f. Kerim olana mahsus hâlde. Lutfederek. Kerime hâs bir suretde.
kerime	Kız evlâd. * Kendine ikram edilmiş kimse. Şerefli. * Güzide, seçkin, kıymetli şey. * Vücudun kıymettar yerlerinden her biri.
kerir	Boğulmuş ses gibi bir ses.
keriş	(C.: Küruş) İşkembe.
keriyy	Kiraya veren veya kiraya alan. (ikisine de ıtlak olunur.)
keriz	Yoğurtan yapılan keş.
kerkeç	Eskiden muhasara olunan kaleleri tazyik etmek ve top ve tüfekle dövmek için dışarısına yapılan kule ve tabyalar.
kerker	Karındaş sığır.
kerkere	Tavuğa çağırmak. * Rüzgârın bulutu toplayıp dağıtması.
kerkes	f. Akbaba (kuş).
kerkese	Tereddüt etmek, karar verememek.
kerküz	f. Delil, işâret, alâmet.
kerm	(C.: Kürum) Bağ kütüğü. Asma, üzüm çubuğu.
kermarik	Ilgın ağacının koruğu.
kerme	Etli ve yuvarlak olan uyluk başı.
kernaf	(C.: Kerânif) Hurma ağacının budaklarının aslı. (Kesildikten sonra ağacında bâki kalır.)
kernafe	(C.: Kürnüf) Dibinden kesilmiş olan hurma ağacının budakları.
kernebe	Zengin kadın. KERR: Çekilerek yeniden hücum etmek. * Birşeyden vazgeçtikten sonra tekrar ona, o işe yönelmek. * Devlet. * Gemi halatı. * Hurma ağacına çıkmakta kullanılan urgan.
kerr u ferr	Muharebede geri çekilerek tekrar hücum etmek.
kerram	Bağcı.
kerrar	Harpte, çekilip tekrar saldırmak. Döne döne saldırmak.
kerrat	Kerreler. Defalar. Çarpım cetveli.
kerraz	Çobanın torbasını veya dağarcığını taşıyan kuvvetli boynuzsuz koç.
kerre	Bir defa. Bir adet. Bir.
kerretan	Sabah ve akşam.
kerrubî	Meleklerin büyüğü.
kerrubiyyun	(Mukarrebûn) Sadece ibadetle meşgul olan melekler. Allah'a en yakın olan melekler. Büyük melekler. Kerubiyyun yalnız hamele-i arştır diyenler olduğu gibi, Kerrubiyyun diyenler de More…
kerrus	Büyük başlı.
kers	Kadının hayız görmesi. * Cebretmek, zorlamak.
kerş	Karın. * İşkembe. * Topluluk, cemaat. * Kişinin çoluk çocuğu veya küçük evlâdı.
kerşa	Karnı büyük kadın. * Parmakları kısa düz taban.
kerşeb	Yaşlı, ihtiyar. * Hali kötü olan kimse. * Kalın ve uzun nesne. * Arslan. * Çok yiyen, obur.
kerub	Allah'a en yakın olan melekler.
kerubiyyun	(Bak: Kerrubiyyun)
kerv	Top oynamak. * Kapı içini taş ile örmek.
kervan	f. Birbirini takib ederek giden insan veya hayvan sürüsü. Kafile ve hey'etle giden yolcular takımı. ◊ (C: Kirvân-Kerâvin) Balıkçıl kuşu.
kery	Kazmak.
keryan	Uyuyan kişi, nâim.
kerye	Tam olmak, tamam olmak.
kes	f. İnsan. Kişi.
keş	f. (Keşiden) Çekmek fiilinin emir kökü. Birleşik kelimeler de yapılır. Meselâ: Cefâ-keş  - Cefâ çeken. Esrar-keş   Esrar çeken, esrar içen serseri. ◊ Yoğurt peyniri, yağsız.
kes'	El veya ayak ile bir nesnenin arkasına vurmak. * İttibâ etmek, tâbi olmak. * Yemen'de bir kabile adı. ◊ Uzun olmak. * Çok olmak.
keş'	Kalb sıkıntısına uğrayıp huzursuz olmak.
kes'am	Pars (canavar).
kes'e	Bitmek. * Yüksek olmak.
kesad	Alış veriş durgunluğu. Kıtlık. Eksiklik. Verimsizlik.
kesafet	Bulanıklık. Kir. Açık veya berrak olmamak. * Kalınlık, yoğunluk, kesiflik, koyuluk. Şeffaf olmamak.
keşah	Bir hastalık. (İnsanın böğrüne vâki olur da dağlarlar.)
keşakeş	f. Münâkaşa, çekişme. * Keder, hüzün, tasa, gam.* Sıkıntı, felâket, ıztırab. * Tereddüt, kararsızlık. * Pehlivanların birbirleriyle mücâdeleleri. * İki kişinin, bir şeyi birer uçlarından More…
kesalet	Tembellik. Üşenmek. Uyuşukluk. Rehâvet.
kesan	f. Adamlar. İnsanlar. Kişiler.
keşan	(Keş. C.) f. Çekenler, çekiciler. * Çeken, çekerek. Çeke çeke. ◊ Zincirden yular.
keşan ber keşan	Çeke çeke, zorla sürükleye sürükleye götürerek.
keşan keşan	f. Sürükleye sürükleye, zorla çekerek götürerek.
kesane	f. İnsan gibi. İnsana yakışır şekil ve surette.
keşaverz	f. Ekinci, çiftçi. Ekinlik.
kesb	Kazanç. Çalışmak. Sa'y ve amel ile kazanmak. Elde etmek. Edinmek. Kazanç yolu. * Fık: Bir insanın kendi kudret ve iktidarını bir işe sarfetmesi.
kesbî	Çalışmakla kazanılan. Sonradan elde edilen. Doğuştan olmayan. Vehbî olmayan.
kesd	Davarı üç parmakla sağmak. * Bir şeyi dişiyle kesmek.
kese	Kısa yol, kestirme yol. * Mc: Mali iktidar, servet. (Para kesesi manasında olan kelime için Bak: Kise)
keşe'	Kebap yapmak. * Yemek. * Çok dolu olmak.
keseb	Yakınlık, kurbiyet.
keşef	Alın saçının ve kâkülün dâire şeklinde yukarı doğru devrik olması. ◊ f. Kaplumbağa.
kesel	Tembellik. Uyuşukluk. * Yorgunluk. * Ağırlık.
keselan	Tembellik. Yorgunluk. Uyuşukluk.
keşende	f. 'Çeken, çekici' mânalarına gelir ve birleşik kelimeler yapmakta kullanılır. Meselâ: (Mihnet-keşende: Mihnet çeken.) * Dayanan, tahammül eden, mütehammil.
keser	Hurma çiçeği.
keses	Alt dişleri çenesiyle çıkmak. * Dişleri kısa olmak.
kesf	(Güneş veya Ay) ışığını kesme. * Görünmez olma. * Kesmek. * Yaramaz olmak.
keşf	Açmak. * Olacak bir şeyi evvelden anlamak. Gizli kalmış bir şeyin Cenab-ı Hak tarafından birisine ilham olunması ile o gizli şeyin meydana çıkarılması.
keşf-i râz	f. Gizli bir şeyi meydana çıkarmak, açıklamak. * Sır toplamak, casusluk etmek.
keşfî	Keşifle alâkalı.
keşfiyat	(Keşf. C.) Keşifler. Bulup meydana çıkarılan şeyler.
kesh	Aksaklık.
keşhan (kişhân)	Deyyus.
kesî	f. Bir kimse.
kesib	Kum tepesi.
kesid	Sürümsüz, geçmez, aranmaz. Bayağı, aşağı.
keşide	f. Çekilen, çekilmiş. Çekmek. * Tartılmış. Dizilmiş. Tertibedilmiş. Yazılmış.
keşide-kamet	f. Uzun boylu.
kesif	Koyu. Çok sık ve sert. Şeffaf olmayan.
keşih	(C: Küşuh) Perâkende olmak, parça parça dağılmak. * Böğür. * Cânip, taraf.
kesil (keslân)	(C.: Küsâlâ) Tenbel kimse.
kesir	Çok. Bol. Kesret üzere olan. * Türlü. Çeşitli. ◊ (C: Kesrâ) Parçalanmış, dağıtılmış. Kırılmış.
kesis	Hurma şarabı. * Darı bozası. * Arapların taş üstünde kurutup ve dövüp azık edip yedikleri et. ◊ Titremek. Deprenmek. * Eğrilik.
keşiş	f. Papaz. Manastır rahibi. (Arapçası: Kıssis) ◊ Ayı avazı. * Deve avazı.
kesisa	Avcıların tuzağı.
keşişân	(Keşiş. C.) Papazlar, manastır rahibleri.
keşişâne	f. Keşişe yakışır yolda. Papaza uygun şekil ve surette.
keşişhâne	f. Kilise, manastır.
keşk	Kavi, kuvvetli, sağlam. * Kabuğu çıkmış arpa. * Arpa suyu. * Yoğurt keşi.
keşkek	Haşlandıktan sonra kurutulmuş buğday.
keskese	Söylerken sin'i kef'e tebdil edip sin yerine kef okumak. * Çabuk kesmek.
keşkeşe	Şin harfini kef gibi okumak. * Yılan ötüşü.
keslan	Uyuşuk, tembel, gevşek. Yorgun.
kesm	(C: Ekâsim) Bir şeyi eliyle parmaklamak. * Çok miktar atlar. ◊ Doldurmak. * Ağzına alıp kırmak.
keşmekeş	f. Kararsızlık. Karışıklık. Tereddüd. Kavga. Çekişme.
keşni	f. Koruluk, orman.
kesr	Kırmak. Parçalamak. Parçalara ayırmak. *Mat.: Bir bütünün parçalarından her biri.
keşr	Gülünce dişlerin görünmesi.
kesra	(C: Ekâsire) Acem meliklerinin lâkabı.
kesre	Kur'an-ı Kerim yazısında harfin altına konarak, o harfi 'İ' veya 'I' diye okutan ve bir adı da 'esre' olan işâret.
kesret	'Çokluk, sıklık. * Bir şeyin ekserisi ve muazzamı. Bolluk. (Bunun zıddı kıllettir)(Hayat, kesrette bir çeşit tecelli-i vahdettir. Onun için ittihada sevkeder. Hayat, bir şeyi her şeye More…
kess	Sakal kıllarının sık ve kıvırcık olması. ◊ Alt dişleri çenesiyle çıkmak.
keşşaf	Keşfeden. Gizli şeyleri bulup meydana çıkaran. * Meşhur bir tefsir ismi. * İzci.
kessare	Çoğaltan. Artıran.
keşt	Soymak. * Keşfetmek. * Fazlalığı kesmek. Koparmak. * Açmak. Deriyi yüzmek. * Yüzden perdeyi kaldırmak. ◊ Seyir ve temâşâ etmek. Gezmek. * Hanzale.
kestel	itl. Küçük kale. Hisarcık.
keştî	f. Gemi, sefine.
keştîban	f. Gemici, kaptan.
keştîgâh	f. Liman. Gemilerin barındığı yer.
keştîger	f. Gemi yapan veya tamir eden kimse.
keştînişin	f. Gemide oturan. Gemide bulunan kimse.
keştite	Yuvarlak karpuz.
kesub	Çok kazanan ve kesbeden.
ketaib	(Ketibe. C.) Askerler, neferler, erler. Alaylar, birlikler.
ketb	Yazma. * Toplama, cem'etme. * Dikme.
ketd (kitd)	Bir yıldız adı. * Omuzlar ile sırt arası.
ketebe	'Kâtibler. Yazıcılar. * Bir hattatın yazdığı eserinde imza yerinde 'Ketebehu; Onu yazdı' mânasında kulllanılır.'
keter	(C: Ektâr) Kadr, mertebe, derece.
ketf	Omuz. Omuz kemiği. * Parça parça kesmek ve bağlamak.
keth	Kesbetmek. Çalışmak, kazanmak. Amel ve sa'yetmek.
ketib	Dikici, diken.
ketibe	Asker bölüğü. Ordudan ayrılmış toplu alay. Düşmana çapul eden birkaçyüz kişilik süvari kolu.
ketibeperver	f. Askeri koruyan ve seven. Asker yetiştiren.
ketif	(Kitf-Ketef) (C.: Ektâf) Omuz. * Kürek kemiği, omuz küreği.
ketife	Hased. * Kapıya çakılan yassı büyük demir kilit.
ketit	Deve avazı. * Sığır avazı.
ketite	Sinir.
ketiz	Yemeği çok yeyip karnını iyice dolduran kişi.
ketkat	Kelâmı çok olan, sözü çok olan, fazla konuşan.
ketkete	Kahkaha derecesinden azca gülmek. * Toy kuşunun sesi.
ketm	Saklamak. Gizlemek. Sır tutmak. Söylememek.
ketn	Kir, pas.
kett	Zayıf vücutlu kimse. * Mal kazanıp yığan.
kettan	Keten.
ketum	Sır saklayan. Herkese her şeyi konuşmayıp sırrını belli etmiyen. * Her şeyi gizleyen.
ketumane	f. Ketum olup ağzı sıkı olan, herşeyi söylemiyen kimseye yakışır surette.
ketumiyyet	Ketumluk. Ağız sıkılığı. Sır vermemeklik.
keu'	Korkak olmak.
keûd	Meşakkatli sarp yokuş.
kev'	Vurmak. * Korkmak.
kev'a	Eli bileğinden eğri olan kadın. (Müz: Ekvâ)
keva'	Bileğin çıkması. * Bilek kemiği.
kevahil	(Kâhil. C.) Sırtlar, arkalar. * Gayretsizler, uyuşuklar, tembeller.
kevahin	(Kâhin. C.) Kâhinler. Falcılar. Gaibten haber verenler. * Alimler.
kevaib	(Kâib. C.) Yeni yetişmiş turunç memeli kızlar.
kevakib	(Kevkeb. C.) Yıldızlar.
kevakib-şinâs	f. Müneccim.
kevalik	Kısa boylu.
kevar(e)	f. Meyve veya üzüm küfesi. * Bal arısı gömeci, petek. * Geceleri havada peyda olan bulut. Sis.
kevd	Yakın olmak.
kevden	(C.: Kevâdân) Semerli at. * Akılsız, ahmak, düşüncesiz.
kevh	Gâlip olmak.
kevkeb	Yıldız. * Parıldamak.
kevkebe	f. Fevkalâde tantana. İhtişam, debdebe, şöhret. ◊ Necim, yıldız. * İnsan cemaatı. Süvari alayı.
kevkebî	Yıldıza ait, yıldızla ilgili.
kevlan	Kandıra adı verilen ot.
kevlem	Fülfül denilen karabiber cinsi.
kevma	Büyük ökçeli dişi deve.
kevmah	Dübürü büyük kimse.
kevme	Küme.
kevn	Hudus. Varlık, var olmak. Vücud, âlem, kâinat. Mevcudiyet.
kevn ü fesâd	Var olup sonra bozulmak.
kevn ü mekân	Kâinat, âlem, dünya.
kevneyn	İki âlem. Dünya ve Ahiret.
kevnî	Oluşa ait ve müteallik. Kâinat ilmine dair. Varlıkla alâkalı.
kevniyyat	Kâinat ilmi, kozmoloji. * Mevcudat, varlıklar. Vücuda gelmeler.
kevr	Devretmek, dönmek. * Sarık sarmak. Tülbend sarmak. * Bir yerde toplanmış olan develer. * Çokluk, bolluk, ziyadelik. * Mukül dedikleri darı cinsi.
kevs	(C.: Ekvâs) Pabuç.
kevsec	Köse kişi. * Testere gibi hortumu olan bir balık cinsi.
kevsel	Geminin kıç tarafı.
kevser	Kıyamete kadar gelecek Âl, Ashâb, Etbâ' ve onların iyilikleri, hayırları. * Bereket. * Kesretten mübâlağa. Çokluğun gayesine varan şey. Gayet çok şey. * Pek çok hayır. Hikmet, ilim. More…
kevser suresi	Kur'an-ı Kerim'in 108. Suresi.
kevter	Fülfül dedikleri karabiber cinsi.
key	Arapçada muzari fiilini nasbeden (son harfini üstün okutan) ve 'İçin, tâ ki, hangi, nasıl?' yerinde kullanılan harf. (Bak: Huruf-i nâsibe) ◊ f. Ne vakit, ne zaman? More…
key'	Yaramaz gönüllü olmak.
keyan	(Key. C.) f. şahlar, hükümdarlar, keyler, hakanlar.
keyanî	f. Şaha ait. Hükümdarla alâkalı.
keyd	Tuzak. Kötülük, hile. * Men'etmek. * Kusmak. * Çakmağın tezce ateşi çıkmayıp geçmek. * Cenk etmek, dövüşmek. * Karganın ötmesi.
keyf	Afiyet, sağlık, sıhhat. * Memnunluk, hoşlanma. * Neş'e, sevinç, sürur. * Mizaç, tabiat. * İstek, taleb, arzu, heves.* Gönül açıklığı.
keyfe	Arabçada sual cümlesinin başına gelir. 'Nasıl? Nice?' mânalarınadır.
keyfe hâlük	Hâlin nasıl? Nasılsın?
keyfe mettefak	Hangisi olursa. Nasıl rast gelirse.
keyfemâ	Her nasıl?
keyfemâ yeşâ'	Nasıl isterse, istediği gibi.
keyfer	f. Karşılık, mukabil. * Mükâfat veya ceza.
keyfî (keyfiyye)	Keyfe, arzuya bağlı. İsteğe âid ve müteallik.
keyfiyyet	Bir şeyin esâsı ve iç yüzü. Nasıl olduğu ciheti. * Kalite. Madde. (Kemmiyetin zıddıdır.)
keyhan	f. Dünya, arz.
keyl	Ölçme. * Kile. Hububat ölçüsü. Ölçek.
keylekan	Bir pırasa cinsi.
keylî	Kile ile ölçülen şeyler.
keylus	Hazmı kolay olan gıda.
keymus	yun. Yiyecek ve içecek maddelerin midede hazmolunup erimesinden hâsıl olan bir sıvıdır ve kana karışır.
keynunet	Varlık, var olma.
keys	Zekâ, kavrayış, anlayış, idrâk. ◊ Yaramaz huylu kişi.
keysan	Ayakla bir kimsenin dübürüne vurmak. * Özür, mâzeret.
keysaniyye	Revâfiz tâifesinden bir sınıf.
keysum	Çok miktar olan kuru ot.
keyt	(Keyte) şöyle, şöylece, kezâ.
keyul	Muharebe gününde dizilen safların son safı.
keyvan	f. Satürn (Zuhal) gezegeni.
keyy (keyye)	Adama veya davara yapılan nişan. * Yarayı dağlama.
keyyal	Kile ile ölçen kimse. Kileci.
keyyefe	(Tekyif. den mâzi fiili) İnceleyip iç yüzünü bildi, idrak etti manasınadır.
keyyis	(Keyyise) Akıllı, anlayışlı, kiyasetli, idrakli, zeki. * Zarif.
keza	Böyle, böylece. Bu dahi öyle.
kezalik	Bunun gibi. Böylece. Bu da böyle.
kezame	(C.: Kezâyim) İki kuyu arasındaki yarıklar ve delikler. (Su birinden birene akar). * Terazi iplerinin kendinde toplandığı halka.
kezan	Küfeki taşı.
kezaz	(Kezazet) Hadden tecavüz etmek, haddini aşmak. * Tıb: Nefes alamıyacak derecede mide dolgunluğu.
kezaze	Kuruluk, münkabız olmak, kabızlık.
kezb	Tırnakta görünen beyazca yer.
kezbere	Kanbel otu. * Baldırıkara otu.
kezeb	(Kezub. C.) Yalancılar.
kezîm	Öfke ve kızgınlığını yenen.
kezkaz	Tez tez yürümek, hızlı hızlı gitmek.
kezkez	Kenger otu zamkı.
kezkeza	Kırbanın dolu olması.
kezkeze	Çok fazla kırmızılık.
kezm	Bir şeyi ağzına alıp ön dişiyle kırmak. * Burnun kısa ve yüksek olması. * Parmakları kısacık olmak. * Atın dudaklarının kaba ve kısa olması. ◊ Kızgınlığı yenme. Öfke ve hiddeti More…
kezma	Parmakları kısacık olan kadın.
kezmazic (kezmâzil)	İlgın ağacının koruğu.
kezub	Çok yalancı, aldatıcı. Daima yalan söyleyen.
kezum	Sükut etmek. Susmak.
kezv	Çokluk, kesret, fazlalık. ◊ Çok olmak.
kezz	Boğazına çıkana kadar yemek. * Çok yemekten dolayı ağırlaşmak. ◊ Dar. * Münkabız, katı.
kezzab	Yalancı. Çok yalan söyleyen.
kezze	Katı sesli. * Kısa.
ki'de	Halı. * Bir oturma tarzı.
kiba	Süprüntü.
kibab	(Kubbe. C.) Kubbeler. Tepesi yarım küre şeklinde olan binâ damları.
kibah	(Kabih. C.) Çirkinler, kabihler.
kibal	(Bir yazıyı) karşılaştırma, mukabele etme. * Pabucun ayak üstüne gelen yeri.
kibal(e)	Ebelik bilgisi ve işi.
kibar	(Kebir. C.) İnce ve nârin yapılı. Terbiyeli ve nezaket sahibi. Hassas. * Kebirler. Büyük rütbeliler. Büyükler.
kibarane	f. Büyük adamlara, nâzik ve görgülü kimselere yakışır şekil ve surette.
kibare	Ululuk, büyüklük.
kibaş	(Kebş. C.) Erkek koyunlar, koçlar.
kibase	Bütün olan hurma salkımı.
kibb	Kişinin arkasında yumrulanan kemik.
kibbe	(C.: Kıbbât) Kırkbayır adı verilen karın.
kibel	Yan, taraf, yön, cihet, cânib.
kiber	Ululuk. Büyüklük. Yaşlılık.
kibir	(Kibr) Kendisini büyük gösteriş. Büyüklük. Kendisini, başkalarından üstün olmadığı hâlde üstün görme ve tutma hastalığı. * Şeref ve şan. * Bir şeyin muazzamı. Büyük.
kible	Kâbe-i Muazzamanın bulunduğu Mekke-i Mükerreme ciheti. Kıble tarafı, güney. * Cenubdan esen rüzgâr.
kiblegâh	f. Kıble tarafı. Kıblenin bulunduğu yer.
kiblenüma	(Kıblenâme) f. Kıblenin tâyinine yarayan pusula. Cihet ve yön gösteren âlet.
kibrit	Kükürt. * Kırmızı, yakut, altun. * Ucu kibritlenmiş yakacak madde.
kibritî	Kükürtle alâkalı. * Kükürt renginde olan. Açık sarı rengi.
kibritiyet	Kükürt niteliği.
kibriya	Azamet. Cenab-ı Allah'ın azameti ve kudreti, her cihetle büyüklüğü.
kibs	Çok adet, çok miktar. ◊ Menzil, mekân.
kibt	Mısır'ın eski yerli halkı. ◊ f. Bal arısı, nahl.
kibtî	(C.: Kabâti) Kıbt soyundan olan. Çingene. * Çingene ile alâkalı.
kibtiyan	(Kıbti. C.) Kıbtiler, çingeneler.
kic	Dağın yüksek ve yüce yeri.
kidad	Perâkende olup dağılmak.
kidah	Temrensiz ok.
kidd	Kayış.
kidde	Tarikat. * Bölük.
kidem	'Öncelik ve eskilik. * Evveli bulunmamak. Ezeli olmak. * Başkasından daha önce olmak. Zamanca daha evvelki olmak. Rütbece daha yüksek olmak. * Cenab-ı Hakkın 'Kıdem' sıfatı, More…
kidemen	Kıdemce, kıdem yoluyla.
kidn	Havan. * Kadının mahfe içinde kendisi için koyup sakladığı giyim eşyası.
kidne	Et. * Yağ.
kidr	(C.: Kudur) Çömlek, tencere ve kazan gibi, yemek pişirmeye mahsus kaplar.
kidve	İlimde ileri olup kendisine uyulan. Kendine itimad edilip ardınca gidilecek olan.
kifa	Bir parça veya iki bez (ki birbirine dikip çadır eteğini yaparlar.) * Eşitlik, beraberlik, müsâvât.
kifaf	(Aslı: Kefaf) Yetecek kadar olma. İhtiyaca yetecek kadar azık. * Bir şeyin güzide ve hayırlısı. * (Keffe. C.) Terazi kefeleri.
kifah	Din için muharebe.
kifar	Çöller. Susuz, otsuz yerler.
kifat	Cem'olmuş, toplanmış, biriktirilmiş. * İçinde birşey toplanıp biriktirilen yer. * Hızlı uçmak, gitmek. * (Küfv. C.) Küfüvler, benzerler, eşler, denkler.
kifayet	Lüzumlu kadar olmak. Yetişmek. Bir işe yetecek kadar olmak. İktidar. Liyâkat. Yararlık.
kiffe	(C.: Kifef) Ağ. Tuzak. * Terazi kefesi. * Her yuvarlak nesne.
kifl	Nazir, benzer. * Nasib, ecir. * Oturma yeri.
kifr	Büyük dağ.
kift	(C.: Kifât) Küçük çömlek. * Çuval ve buna benzer kap.
kifve	Kuyruk. * Fuhuş sözle iftira etmek.
kig	f. Göz çapağı.
kih	(C.: Kihân) f. Küçük, sagir. ◊ İrin, cerahat.
kihal	(Kehl. C.) Kemâlini bulmuş kimseler. Kâmil insanlar. Olgunluk çağında bulunanlar.
kihalet	Göz için sürme yapma. Sürmecilik. * Göz doktorluğu. Göz hastalıkları bilgisi.
kihan	(Kih. C.) Küçükler.
kihan ü mihan	Küçükler ve büyükler.
kihanet	(Bak: Kehânet)
kihf	(C.: Akhâf) Kafatası. Beynin, içinde bulunduğu kafa kemiği.
kihin	f. Küçük, sagir.
kihter	f. Yaşça en küçük olan.
kihterî	f. Yaşça küçüklük.
kik	Uzun ve dar sandal.
kîl	Söz, kelâm, denilen.
kîl u kal	Dedikodu.
kil ü kal	(I ve A, uzun okunur) Dedikodu.
kil'	(C.: Kılâ) Gemi kanadı. * Eyerde oturmayan kimse.
kilâ	Her ikisi, her iki (mânalarında olup dâima izâfet olur).
kila'	(Kal'a. C.) Surlar, kaleler, hisarlar.
kilâ'	Saklamak, korumak.
kilaa	Yelken.
kilâb	(Kelb. C.) Köpekler.
kilade	Gerdanlık. Boyna takılan kıymetli şey. * Akarsu.
kilaet	Korumak. Gözlemek. Muhafaza.
kilafet	Gemi ziftleme san'atı. Kalafatlık.
kilar	f. Kiler.
kilavuz	Yol gösteren, rehber. * Vapurlara yol gösteren. * Bazı hayvan katarlarının önüne düşüp, onları sevkeden hayvan. * Eskiden evlenme işlerine vasıtalık eden kadınlar. * Düşman hakkında mâlumât More…
kilaz	Bodur, tıknaz kimse.
kilde	Yağ tortusu.
kile	40 litrelik hububat ölçüsü. Eski bir ağırlık ölçüsü. ◊ (C.: Kilel) İnce tülbendden yapılan cibinlik.
kilece	(C.: Kilecât-Keyalic) Arpa. * Kile, mikyal.
kilem	(Kelime. C.) Kelimeler, kelâmlar, sözler.
kiler	Erzak koymağa mahsus dolap. Yiyecek, içecek şeyler koyulan mahzen, anbar veya oda. (Bak: Kilar)
kilevb	Kurt, zi'b.
kilhim	Yaşlı hayvan.
kilibik	Karısının sözünden çıkmayan erkek. Karısının baskısı altında olan adam.
kilisa	f. Kilise.
kilise	Hıristiyanların mâbedi. Hıristiyan mezhebi.
kilk	f. Kalem. Kamış kalem. * Kamıştan ok.
kilkal	Hareket ettirmek.
kilkil	Siyah tohumlu bir ot.
kille	Kesmez olmak. * Yorulmak. Müsterâh.
kille(t)	Titremeğe benzer bir hâlet ki hiddet vaktinde ârız olur. * Azlık. Nâdirlik. Kıtlık.
killîb	Eski kuyu. * Kurt.
kils	(C.: Kulus) İftira etmek. * Atmak. * Liften yapılmış kalın ip. * Kusmak. * Kap dolup dökülmek. ◊ Kireç, kireçtaşı.
kilsî	Kireçtaşı yapısında olan.
kilte	Deste, demet.
kilv	Yeyni eşek. * Çelik oyunu oynamak.
kilvaz	Tevrat'ın mukaddes sandığı.
kilyan	Beyaz nohut.
kilye	Böbrek.
kilyeteyn	İki böbrek.
kilyevî	Böbrek şeklinde olan. Böbrekle ilgili.
kimad	Sıcak bez ile âzâyı kızdırmak.
kimah	Sudan başını kaldırmak.
kimam	(Kimm. C.) Tomurcuklar. * Hayvan ağızlığı. Boyunduruk.
kimar	Kumâr.
kimat	Örtü, sargı. Sarılacak bez. Beşik bağırdağı. * Keserken koyunun ayağını bağlamada kullanılan ip.
kimatr	Eşya veya kitab saklanan yer. Kitaplık.
kimcar	Bıçak kını.
kimiz	Ekşimiş kısrak sütü.
kimkim	İyi cins olmıyan kuru hurma.
kimme	(C.: Kumem) Boy, kamet. * Beden. * Başın tepesi. * Dağ tepesi. * Her şeyin yükseği. * İnsan cemaati, topluluk.
kimn	Saman.
kimt	Kamıştan yapılan evlerin kamışlarını bağladıkları ip.
kimya	Basit cisimlerin hususiyetlerini, bu cisimlerin birbirlerine olan tesirlerini ve bundan ileri gelen birleşmeyi inceleyen ilim. Basit maddelerdeki değişikliği anlamağa çalışan ilim kolu. * More…
kimyager	Kimyacı.
kimyevî	Kimyâ ile alâkalı
kin	f. Gizli düşmanlık. Garaz. Buğz. Adâvet.
kin'ar	Dağ keçisinin semiz ve büyük olanı.
kin'as	Büyük deve.
kina	Burnun ortası yumru olmak. * Hurma salkımı. ◊ Râzı olmak, kabul etmek.
kina'	Başörtüsü, eşarp. Örtü, yaşmak, peçe, nikâb. * İçinde hediye gönderilen tabak.
kinaf	Büyük burunlu kişi.
kinaiyyat	(Kinâye. C.) Temsillerle anlatılan imalı ve dokunaklı sözler.
kinan	(C.: Eknan-Ekinne) Perde, örtü.
kinane	(C.: Kenâin) Okluk, sadak, ok kuburu.
kinas	(C.: Künüs) Geyik yatağı.
kinaye	Dolayısı ile dokunaklı söz. Maksadı dolayısı ile anlatan söz. Üstü örtülü dokunaklı söz. Açıktan olmayıp hakiki mânâyı başka ifâde ile dokunaklı konuşmak.
kincer	f. Büyük fil.
kindar	f. Kin tutan. İçinde kin ve garez besliyen. Öc ve intikam almağa düşkün.
kindarane	f. Kinci olarak, kindarcasına.
kindare	Arkasında deve hörgücü gibi, hörgücü olan bir cins balık.
kindîd	şarap, hamr.
kindir	Kaba eşek.
kine	f. Kin, garaz. Kalbde beslenen düşmanlık.
kinecu	f. Öc almağa uğraşan, intikam almak için çalışan.
kinedâr	f. Kindâr, kin güden, düşmanlık besliyen.
kinegâh	f. Savaş meydanı, muharebe alanı, harp sahası.
kinehâh	f. İntikam ve öc almak istiyen. Müntakim, kinci.
kinekeş	f. Düşmandan öc ve intikam alan.
kinemeşhun	f. Kinle, intikamla dolu.
kinetik	Fr. Hareketle alâkalı. Hareket dolayısıyla meydana gelen, hareketli.
kinever	f. Kin besleyen, hased eden, kinci.
kinf	Zenbil. * Çoban dağarcığı.
kinfire	Burun ucu.
kinkin	Yol gösterici, kılavuz. * Bir cins çekirge. * Yer altındaki suyun miktarını bilip kazan kimse.
kinn	(C.: Aknân-Akınne) Köle. ◊ (C.: Eknân) Perde, örtü.
kinnar	Bez ve keten parçası.
kinnarat	Bir nevi elbise. * Çalgılar, defler.
kinnare	Mezbaha.
kinne	(C.: Kinen) Hurma lifinden yapılan urganın sağlam ve dayanıklı olması. * Dâne çadırı dedikleri ot. * Bir nevi devâ. ◊ Erkek görmüş kadın.
kinneb	Kendir otu. * Kınnap. İnce sicim.
kinnesrin	Şam diyârında bir mekân adı.
kinnîne	Büyük şişe. * Şarap kabı.
kins	Her nesnenin aslı ve bitecek yeri.
kintar	(C.: Kanâtir) Yüzyirmi rıtıl veya yetmiş bin dinar. * Çok mal. * Bir sığır derisi dolu altın ve gümüş. ◊ Belâ, meşakkat, zahmet.
kinve (kunve)	Koyunu döl için saklamak.
kipti	Avrupanın bazı cihetlerine Hintten gelerek yerleşen çingenelere verilmiş isim. Çingene.
kîr	Katran, zift.
kir'av	Çorak tarla.
kira	Konaklık etmek. * İhsan etmek.
kira'	Kirâ. Bir eşya veya yerin, geçici bir zaman kullanılmak üzere para ile bir kimseye verilmesi. * Böyle bir şey karşılığı alınan para. ◊ Cimâ etmek. * Sağlam, muhkem. * Şiddetli.
kiraat (kiraet)	Okuma. Düzgün ve çabuk okuma. * Okuma kitabı. * Fık: Namazda Kur'an-ı Kerim'den bir miktar okumak.
kiraathane	Müşterilerine gazete, mecmua ve kitap gibi şeyleri bulunduran geniş ve içi döşenmiş kahvehane.
kirab	(Kerübe. C.) Yeri sürüp aktarmak. * Yeri süpürmek. * Suyun aktığı yerler. ◊ Kılıç veya bıçak kını.
kirabe	Yeri sürüp aktarmak.
kiraf	Cima etmek. * Karışmak.
kiraği	(Bak: Şebnem)
kiram	Benzetmeli, kinâyeli. * (Kerim. C.) Kerimler, şerefliler. * Eli açık cömert kimseler. ◊ Nakışlı perde. * Duvara tutulan örtü. * Çarşaf.
kiramen kâtibîn	İnsanların iki tarafında bulunup, sevablarını ve günahlarını yazan meleklerin adı.
kiran	(C.: Kırânât) Yakınlık, mukarenet. * Ayrı iki şeyin birleşmesi. * İki gezegenin bir burçta bulunması.
kirar	Davarın yaşını anlamak için dişine bakmak. ◊ Bir daha, tekrar. Tekerrür.
kiraren	Tekrar tekrar, çok sefer, tekrar suretiyle.
kirat	Dirhemin onaltıda birini ifade eden eski bir ağırlık ölçüsü.
kiraz	Rahmin, kabul ettikten sonra yine dışarı döktüğü meni. ◊ Evmek, acele.
kirba	(C.: Kıreb-Kırebat) Saka tulumu. Deriden su kabı. * Tıb: Çocuklarda karın şişmesi. * Süt tulumuna da kırba denir. * 13 bin dirhemlik veya 32 okıyyelik bir kab.
kirbal	(C.: Kerâbil) Hallaç yayı. * Kalbur.
kirban	Yakınlık. * Cimadan kinâye olur. ◊ Dolu kap.
kirbas	(C.: Kerâbis) Bez. Kumaş, keten veya pamuk bez.
kirbasî	Bez satıcı kimse.
kird	Atılmış yünü andıran bulut. * Maymun.
kirdar	Bir kimse, tasarruf ettiği yerin bir zirâ veya iki zirâ toprağını almak için başkasına satmak. * Bina. * Ağaç.
kirdide	(C.: Kerâdid) Bir miktar toplanmış hurma. * Sepet dibinde geri kalan hurma.
kirdikâr	f. Sâni. Yapan Allah (C.C.).
kirf	Kabuk.
kîrfam	f. Simsiyah, katran renginde.
kirfe	Töhmet. * Ağaç kabuğu. * Darçın.
kirfî	Bazısı bazısının üstüne yağılmış olan yüksek bulutlar. * Yumurtanın dış kabuğu.
kiris	f. Yaltaklanma. * Aldatma, kandırma, hile yapma.
kirişek	f. Savaşçı, cengâver, muharib.
kirişte	f. Çerçöp.
kiritik	(Bak: Kritik)
kirkanbar	İçinde çok çeşitli şeyler bulunan yer veya kap. * Çok şeyler bilen kişi.
kirkbayir	Geviş getiren hayvanların midelerinin bir bölümü.
kirkire	(C.: Kerâkir) Şecaat. * Deve göğsü.
kirkis	Küçük üvez.* Köpeği çağırmak. * Yüzük yapılan özlü balçık.
kirla	'Bir kuş cinsidir ve sulardan balık avlar; derler ki su içine girdiğinde bir gözüyle üstünü gözler, bir gözüyle su içinde avını gözler. Gayet korkak bir kuştur.'
kirm	(C.: Kurum) Ulu şerif, şerefli kişi. ◊ f. Böcek kurdu.
kirmaz	Beyaz ekmek.
kirmeta	Kitapla satırların veya yürürken adımların birbirine yakınlığı.
kirmîd	(C.: Karâmid) Pişmiş kiremit.
kirmil	(C.: Karâmil) Azgın devenin yavrusu. * İki hörgüçlü deve.
kirn	Korkak.
kirnak	Halayık, cariye, esir kadın.
kirnas	Doğan kuşunun, avının ardınca gitmesi.
kirpas	f. Padişah veya vezir konaklarındaki divanhâne.
kirpik	Göz kapağının kenarındaki kıllar. * Bir nevi taş. * Hayvan ve nebatların beden yapısında bâzı küçük ve ince uzantılar.
kirra	Soğuk, berd. * Çok fazla susuzluk. * Akıllılık.
kirrîs	Sazan balığı.
kirs	(C.: Ekrâs-Ekâris) Her nesnenin aslı. * Bir araya getirilmiş beytler. * Biri biri üstüne yığılmış kalmış davar tersi.
kirş	İşkembe. Geviş getiren hayvanların midesi. * Karın, mide.
kirşib	Yaşlı davar. * Arslan. Çok yiyen, obur. * Uzun boylu kimse. * Kötü ahlâklı.
kirta'be	Bez parçası.
kirtab	Kafası üstüne yıkmak.
kirtale	(C.: Kırtâl) Yemiş toplamakta kullanılan sepet.
kirtas	(C.: Karâtis) Kâğıt. Kâğıt tabakası, sahife. * Kâğıtçı.
kirtasiye	Kâğıt işleri. Kâğıtla alâkalı. Onunla yapılan muâmeleler.
kirtibiyy	Bir nevi oyun.
kirtît	Zahmet meşakkat.
kirvan	Kafile, kervan. * Dünyanın her tarafı. Doğu ve batı.
kirzab	(C.: Karâzıbe) Keskin kılıç. * Hırsız.
kirzam	Saçma sapan şeyler konuşan. Manâsız sözler söyliyen kimse.
kirzim	(C.: Kerâzim) Yüksek burunlu kimse. * Büyük balta.
kirzîn (kirzin)	(C.: Kerâzin) Büyük balta.
kis	(C.: Ekyâs) Cepte taşınır küçük para kesesi. * Rahimde döl yatağı. * Bedendeki bâzı sıvıların toplandığı kese biçimindeki oyuklar. ◊ Kıyas et, buna benzet, bununla ölç! More…
kiş	f. Din, mezheb. * Keten kumaş. * Ok kuburu, sadak. * şimşir.
kiş'	(Bak: Kaş')
kiş'a	Bulut açılıp dağıldıktan sonra havada geri kalan parça.
kiş'ame	Fak dedikleri nesne. * Küçük arı. * Kene.
kisa	Halı, seccâde. Yünden yapılan elbise.
kisa'	(Kas'a. C.) Tabaklar, çanaklar, çömlekler.
kişa'	(C.: Kuşu) Hamam süprüntüsü. * Kuru deri. * Deriden olan ev.
kisabe	Kesicilik, kasaplık.
kişaf (küşâf)	Bir kaç yıl üstüne yük vurulmayan deve yavrusu. * Dişi deve hâmile iken erkek devenin ona cimâ etmesi.
kişah	Davarın böğrüne yapılan işaret.
kisal	Bir yerde oturup kalan ve gideceği yere geç giden.
kisar	(Kasir. C.) Kısalar. Kasr olanlar.
kisas	Cinayette ödeşmek. Bir suç işliyenin aynı şekilde cezalandırılması. Öldürme veya yaralanmada suçlu olana aynı şeyin yapılması. Suçsuz yere adam öldürene veya yaralayana şeriatın aynı cezayı More…
kisasen	Kısas yoluyla. Öldüren veya yaralayanı eşit şekilde cezalandırarak.
kisb	(Bak: Kesb)
kisb ü kâr	Kazanç, iş güç.
kişbar	Ağaç parçası.
kisbî	Kazanılmış, kesbedilmiş. Kesb ile alâkalı.
kisde	(C.: Kusad) Bir şey kırıldığında herbir parçası.
kişde	Yağın tortusu. * Maymunun dişisi.
kise	(Kis-Kese) f. Küçük-büyük torba kab. * Para kesesi. Kumaştan çanta biçiminde torba kab. * Yoğurt kesesi. * Para. Para hesabı. Öz para. * Kestirme yol.
kisebür	f.Yankesici, hırsız.
kisedar	f. Parayı toplıyan, para hesabını tutan kimse. Vekilharç.
kisef	(Kisf. C.) Kıt'alar, parçalar, kısımlar.
kisfe	(C.: Kisef) Kısım, cüz, parça, bölüm.
kisim	(Kısm) Bir parça, bölük, takım, kesim. * Kapalı avucunun alabildiği miktar.
kisir	Çocuğu olmaz, doğurmaz. * Münbit olmayan ve mahsul alınamayan verimsiz toprak.
kiskis	Taşın ve toprağın ufağı.
kisl	Zayıf kişi.
kişla	Askerlerin barınmalarına mahsus bina veya yer.
kişlak	Kışın, otundan ve suyundan istifade edilen arazi.
kislam	Isırıcı hayvan.
kişm	Et. * İç yağı.
kismal	Kesmek.
kisme	Kırık parçası. * Misvak parçası.
kismen	Bir kısım olarak. Bir parça olarak.
kismet	Bölmek ve ayırmak. Bahşetmek. Taksim etmek. * Fık: Hisse-i şâyiayı, yani, taksim olunmamış maldaki hisseleri sahiplerine tahsis etmektir.
kismî	Bir kısmı, bir parça, bir bölüm.
kişmiş	f. Çekirdeksiz çok küçük tâneli üzüm.
kişniş	Güzel kokulu bir tohum olan karakimyon.
kisr	Üstünde eti çok olmayan kemik. * Çadır eteği.
kişr (kişir)	Kabuk. Dış taraf. * Libâs.
kisra	Husrevden muarreb veya galat olan bu isim Sa'sâniler sülâlesinden olan Eski İran padişahlarına ve bilhassa Nevşirvan'den sonrakilere verilmiş olup, Rum imparatorlarına Kayser, Çin More…
kisra (kusâre)	Ekincilerin kesmik dedikleri başakta kalan buğday. Buğday çalkandığında kalbur içinde kalan kaba buğday başları.
kisre	(C: Kiser) Ekmek parçası. * Parçalanmış olan şeyin bir parçası.
kişre	Yüzüne gülmek.
kişrî	Kışra, kabuğa dair. Dış yüce ait ve müteallik. Yüzünden. Derinden ve esastan olmayan. Künhü ve esası olmayan.
kiss	Nasâra tâifesinin ulusu, reisi ve danişmendi. * Bir yerin adı.
kissa	Fıkra. Hikâye. İbret verici hikâye. Vak'a. Mâcerâ. Rivâyet.
kissagû	f. Hikâye ve kıssa anlatan.
kissagüzâr	f. Hikâye anlatan kimse, masal söyliyen kişi.
kissahân	f. Hikâye söyliyen, kıssa ve masal anlatan.
kissaperdâz	f. Hikâye düzen kişi. Kıssacı, masalcı.
kissât	(Kıssa. C.) Kıssalar. Hikâyeler.
kişşebe	Dişi maymun eniği. * Cüssesi küçük olan kız.
kissis	Keşiş. Papaz. Hristiyan din adamı.
kist	Pay. Hisse. Nasib. Kısım. Mizan. Rızık. Kısım kısım verilen bir hediyenin, borcun her defada verilen bir parçası. Tartı ve ölçüde doğruluk. Adalet etmek. ◊ f. Kimdir? (mânâsına More…
kişt	f. Ekin. * Tarla.
kistas	Mizan, ölçü. Büyük terazi. Kıyamet günündeki büyük terazi. * Mânevi değer ve kıymet ölçüsü. * En doğru tartan. * Taksit. Taksit ile ödenen şey.
kisteyn	İki hisse, iki pay. İki ölçü, iki parça.
kiştkâr	f. Çiftçi, ekinci.
kiştzar	f. Ekinlik, ekin tarlası, tarla.
kisve	Elbise. Kılık. Hususi kıyafet. Küsve. Kisbet.
kisved	Kuvvetli, boynu kalın olan kişi.
kişver	f. Memleket, ülke. * İklim.
kişvergir	f. Ülke tutan. Pâdişah, hükümdar.
kişvergüşa	f. Ülke açan, cihangir.
kişverhüda	f. Hükümdar, pâdişah.
kişverküşa	Memleket fetheden.
kisvet	Elbise. * Özel kıyâfet. * Yağlı güreş yapan pehlivanların giydikleri, meşinden ve dar paçalı olan pantolon. Kisbet.
kit'	(C.: Aktâ-Aktu) Deve palası. * Yük üstüne örttükleri palas. * Gecenin bir miktarı. * Yassı ve büyük olan ok temreni.
kit'a	(C.: Kıtat) Dünyanın kara parçalarından her biri. * Memleket. Ülke. *Mat.: Bir dairenin bir yayı ile onun çapı arasındaki kısım. * Tıb: Kesik organın vücudda kalan parçası. * Aks: Çok More…
kita'	Kesme, parçalama, kat etme. * Haram olan şey.
kitaat	(Kıt'a. C.) Bölümler, cüzler, parçalar. * Büyük kara parçaları. * Askeri birlikler. * Ülkeler, memleketler.
kitab	Kitab. * Levh-i mahfuz. * Kur'ân.
kitab (kutub)	Karıştırmak. * Yüzünü pörtürmek. * Kaşlarını bir yere toplayan.
kitab-hane	f. Kitabevi, kütüphane. Kitap okunan veya satılan yer.
kitabe	Kabartılarak veya oyularak sert levhalar üzerine yazılan yazı. Levha olarak yazılan manzum olmayan nesir halinde levha yazma ilmi. * Mezartaşı yazısı.
kitabet	Yazmak. Kâtiblik. Usulüne göre bir şeyi yazmak.
kitabî	Kitaba dair ve müteallik. Kitaba tabi olan. Kitaba uygun. Kur'an, İncil, Tevrat kitablarından birine inanan. Semavî kitaplardan birine inanan.
kitade	Geven, dikenli ot.
kitaf	Bağdan üzüm kesecek ve ağaçtan yemiş devşirecek vakit. ◊ İp.
kital	Muharebe. Kavga. Öldüresiye yapılan karşılıklı harp.
kitar	(C.: Kutur-Kuturât) Deve katarı.
kitb (kitbe)	(C.: Aktâb) Bağırsak.
kitbe	Kitabe yazmak. Zam ve cem'etmek. Artırmak ve biriktirmek.
kîte	Bir gün veya bir gece yenecek yemek.
kitf	Üzüm salkımı. Salkım. * Toplanmış yemiş.
kitfeyn	İki omuz küreği.
kitfir	Zeliha'nın kocası olan Mısır azizinin ismi.
kiti	(Giti) f. Dünya. Yer. Cihan. Âlem.
kitkit	Ufak taneli yağmur.
kitl	(C.: Aktâl) Düşman, adüvv. * Misil, benzer, eş.
kitle	Kütle. Yığın. Küme. * Mâden, taş gibi şeylerden toplu şey.
kitlik	Kahtlık. (Bak: Kaht)
kitman	Sır saklama. Kimseye sır açmama hâli.
kitmir	Ashab-ı Kehf'in köpeğinin adı. * Hurma ile çekirdeğinin arasındaki ince zar. Çekirdeğin arasındaki ince pürüz. * Hakir ve küçük olan şeylerde mesel olmuştur.
kitr	Her nesnenin ortası. * Deve hörgücü. ◊ Nişan oku. * İblisin ismi. ◊ Erimiş bakır.
kitt	(C.: Kutut) Nasib, hisse. * Kitab ve kâğıt. * Erkek kedi.
kitta	Dişi kedi.
kittavş	Kedi.
kivam	Olgunluk derecesi. Her şeyin en uygun hali. * Mâyi bir şeyin koyulaşmış hali. * Tav. * Durma. * Çağ. * Bir şeyin nizamı. * Doğrular. Dikler. Dik ve doğru çizgiler.
kivare	Petek.
kivra'	Horozların birbiriyle döğüşmesi.
kiy'a	Düz yer, arz-ı müstevi.
kiya'	Erkek dişiye aşmak. * Hurma ve buğday döktükleri düz yer.
kiyad (kiyâde)	Çekmek.
kiyadet	Kumandanlık, seraskerlik. Kumanda.
kiyae	Zayıflık. * Korkaklık.
kiyafet	Bir şeyin dış görünüşü, zâhiri. * Bir kimsenin giydiklerinin bütünü. * Heyet, şekil, suret. * Feraset. * Bir kimsenin ardınca olmak.
kiyah	f. Ot.
kiyahbeste	f. Ot bitmiş, ot yetişmiş.
kiyam	Ayakta durmak. Ayağa kalkmak. * Ayaklanmak. İsyan. * Ölümden sonra tekrar dirilmek. * Bir işe başlamak, devam etmek. * Satılan bir mal hakkında müşteri ile anlaşıp kararlaşma. * Canlanmak. * More…
kıyamet	Dünyanın yıkılıp harab olması. Her şeyin mahvolması. Dünyanın sonu ve mahşer meydanına bütün insanların dirilip toplanacağı zaman. * Mc: Büyük belâ. * Fazla sıkıntı.
kiyamet suresi	Kur'an-ı Kerim'in 75. Suresi olup 'Lâ Uksimu' Suresi de denir. Mekkidir.
kiyan	f. Merkez. * Yıldız, seyyâre. ◊ Tabiat.
kiyane	Kefâlet, kefil olma.
kiyas	Benzetmek, karşılaştırmak, mukâyese. İki şeyi birbiri ile karşılaştırmak. Benzeterek hüküm ve muhâkeme etmek. * Man: Doğru kabul edilen iki hükümden bir üçüncü hükmü çıkarmak. * Fık: İki More…
kiyasen	Kıyas yoluyla, benzeterek, kaideye tatbik ederek.
kiyaset	Zeki. * Uyanıklık. Zekâ. Ferâset. Zeyreklik.
kiyasî	(Kıyâsiyye) Benzetme ile olan. * Genel kaideye uygun ve muvafık olan.
kiyasiyyat	(Kıyâsi. C.) Benzetme veya tatbik ile olanlar. * Umumi kurallara uygun olanlar.
kiyate	Azık vermek.
kiyem	(Kıymet. C.) Kıymetler, değerler.
kiyemî	(C.: Kıyemiyyât) Az bulunan pahalı şey.
kiyemiyyat	(Kıyemî. C.) Değerli nesneler, az bulunan pahalı şeyler.
kiyfal	Baş damarı.
kiyfe (kife)	Bez parçası.
kiymet	Değer, baha, semen, bedel.
kiymet-agâh	f. Kıymetten anlar, değer bilir.
kiymet-dâr	f. Değerli, kıymetli, pahalı.
kiymet-nâ-şinâs	f. Değer takdir edemiyen, kıymet bilemiyen.
kiymet-şinas	f. Kıymet bilir. İnsaniyetli, değer bilir.
kiyr	Demirciler körüğü. * Dağ, cebel.
kiytas	Balina balığı, kadırga balığı.
kiyya	Sakız.
kiyye	Okka. Eskiden kullanılan bir ağırlık ölçüsü. Kıyye-i atika da denir. Şimdiki 1282 gram. (Bak: Okıyye) ◊ Sakız.
kîz	Küçük kap.
kiza	Yemeği çok yemekten dolayı basan ağırlık. ◊ Yumuşak yerlerde biten bir ot cinsi.
kizaf	Sür'atle gitmek, hızla gitmek.
kizan	Oğlan, erkek çocuk. * Delikanlı, cesur ve silâhlı köylü genç.
kizb	Yalan. Yalan söyleme. (Sıdkın zıddı)
kizban	(Kadib. C.) İnce düz fidanlar, çubuklar, dallar.
kizbere	Baldırıkara adı verilen ot.
kizil	t. Kırmızı, alrenk. * Kıldan yapılan ip. * Aşırı, müfrit.
kizil tehlike	Dinsizlik, anarşistlik ve komünistlik tehlikesi.
kizilbaş	Râfizîlere verilen bir isim.
kizilelma	Tar:  Osmanlı Türkleri tarafından Roma'ya verilen addır. (O.T.D.S.)
kizilhaç	Hristiyan ülkelerde Kızılay karşılığı olan yardım teşkilâtı.
kizir	Köy muhtarının yamağı hükmünde olan adam. Köy kâhyası.
kizm	Katı, şiddetli, şedit.
kizr	Pak olmayan nesne. * Temiz olmayan şey.
kizyun	Toprak parçası.
kizze	Ufak taş. * Taşlı çukur yer. * Kızlık dedikleri hâlet.
klasik	Fr. Çok eskiden yazıldığı hâlde değerini kaybetmeyen eser veya san'at eseri. * Âdet hâline gelmiş usul.
klasör	Fr. Tasnif işlerinde kullanılan, gözlere ayrılmış dolap veya çekmece. * Geniş mukavva dosya.
klinik	yun. Hastaya bakılan yer. * Ders gösterilen hastahane koğuşu.
klişe	Fr. Matbaada tipografik baskıda kullanılan kabartma resim veya yazılar çıkarılmış madeni levha.
klüp	ing. Eğlenerek boş olarak vakit geçirmek yahut okumak, konuşmak üzere üyelere mahsus toplantı veya eğlence yeri.
koalisyon	ing. Bir maksad için birleşen kuvvetler yahut partiler topluluğu.
koç yiğit	Güçlü kuvvetli, bahadır, gözünü budaktan sakınmaz, cengâver.
koçkar	Dövüş için terbiye olunmuş iri koç.
kodaman	İleri gelen. Servet veya mevki sahibi kimseler hakkında alay yollu söylenir.
kodes	Tavuk yeri, kümes. * Hapishane.
kof	İçi boş. Kovuk. * Aklı ve ilmi olmayan. Câhil.
köftehor	(Bak: Kuftehar)
köhne	f. Eski, eskimiş. * Zamanı geçmiş. Demode olmuş.
köhnebahar	Sonbahar.
kokona	Yaşlı rum kadını.
kolağasi	t. Eskiden mevcud olan yüzbaşı ile binbaşı arasındaki rütbe.
köle	t. Bütün tarihî devirlerde başka milletlerden, yabancılardan zorla kaçırılıp hürriyetten mahrum hale getirilerek hizmette kullanılan erkek.
kolon	Fr. Sütun. * Matbaacılıkta, dizilen yazı sütunu.
koloni	Fr. Bir ülkenin, sınırları dışında işgal ettiği ve yönettiği ülkeye sıkı bağlarla bağlı arazi. * Başka bir memlekete yerleşmeğe giden göçmen topluluğu veya bir topluluğun yerleştiği yer. * More…
kolordu	t. Ekseriyetle üç tümen ve diğer tamamlayıcı birliklerden kurulan askeri birlik.
komando	(Portekizce) Aks: Müstakil olarak çalışan ve baskın, sabotaj v.b. gibi özel vazifeler yapan, az sayıda askerlerden kurulu birlik, çete.
kombinezon	Fr. Tertib, düzenlemek. * Çare. * Kadın iç gömleği.
komedi	yun. Cemiyetin gülünç ve kusurlu hâllerini ortaya koyan tiyatro eseri. * Uydurma, yapmacık hareket veya söz. * Gülünecek hareketler.
komediyen	İki yüzlü, riyakârlık gösteren. * Komedi oynayan tiyatro oyuncusu. Maskara.
komiser	Fr. Emniyet teşkilâtının meslek dereceleri içinde yer alan ve en az lise tahsilini yapmış, polis enstitüsünün orta ve yüksek kısmını tamamlamış üniformalı veya sivil memur.
komisyon	Fr. Meclis şubesi. Hususi surette teşkil olunan meclis. * Ticarette vasıtalık etme, dellâllık ücreti.
komita	(Slavca) Maksadına ulaşmak için ekserî silah kullanan, siyasî, gizli ihtilaki cemiyet. Eşkiya.
komitaci	Siyasi bir gayeye ulaşmak için, silâhlı mücadele yapan gizli bir topluluk veya teşkilâtın mensubu olan kimse.
komite	Fr. Bir komisyon arasından seçilmiş âzası bulunan, bir iş için toplanan hey'et. Meclis şubesi. Hey'et.
kompartiman	Fr. Yolcu trenlerinde vagonların bölümlerle ayrılmış kısımlarından her biri.
kompetan	Fr. Bir işi iyi bilen. Bir şey hakkında yerinde kararlar alabilen kimse.
kompleks	Fr. Bir anda kavranamıyacak şekilde çeşitli sebeblerden, unsurlardan meydana gelmiş. * Basit olmayan. Mürekkep. * İnsanların davranışlarına, ruh hâllerine yön veren birbirine bağlı şuuraltı More…
komplo	Fr. Bir kişiye karşı toplu olarak alınan karar. Tuzak. Suikast.
komprime	Fr. Toz halinde iken sıkıştırılıp ufak hap haline getirilmiş ilaç.
konak	Menzil, yolculukta gece vakti inilen yer. * Yolculukta bir yerde durma, dinlenme. İki menzil arasındaki yol. * Büyük ev, zengin ve mükellef ikâmetgâh. * Resmi dâire.
kondüktör	Fr. Kılavuz, memur, müdür. * Trenlerde vagon ve bilet işlerine bakan vazifeli kimse.
konferans	Fr. Dinleyicilere herhangi bir mevzu hakkında bilgi vermek gayesiyle yapılan konuşma.
kongre	Fr. Çeşitli memleketlerden yöneticilerin, elçilerin ve delegelerin katılmasıyla yapılan toplantı.
konsey	Fr. İdare vazifesi yüklenmiş kişilerin topluluğu. * Müzakere hâlinde bulunan kimselerin meydana getirdiği kurul. * Bu tarz bir toplantının yapıldığı yer.
konsolit	(Konsolide) Fr. Ana sermayenin ödeme tarihi belli olmayan ve yalnız faizi ödenen devlet tahvili.
konsolos	İtl. Yabancı ülkelerde yurttaşlarının haklarını korumak ve bağlı bulunduğu hükümete siyasî ve ticarî bilgileri vermekle vazifeli hariciye memuru.
kontenjan	Fr. Alâkalıların her birine düşen miktar veya yer. Pay miktarı.
konvoy	ing. Aynı yere giden nakil vasıtaları topluluğu. * Aynı yere nakledilen insan grubu. * Harb gemilerinin himayesinde sefer yapan yük gemileri katarı.
kopil	Küçük Rum çocuğu. * Çapkın, külhani.
kor	t. Her tarafı iyice yanıp içine kadar ateş hâline gelmiş kömür veya odun parçası. * Askeriyede kolordu.
korsan	itl. Deniz haydutu. Deniz eşkiyası. * Başkaların haklarını zor kullanarak yiyen kimse. * Bir hakkı izinsiz olarak kullanan.
korsan gemisi	Deniz hırsızlığı ve korsanlık yapan gemiler. Düşman gemilerini basarak mallarını alan bir devletin donanma gemilerine de aynı ad verilirdi.
körük	Ateşi havalandırmak için yapılmış bir âlet. * Hava ile çalışan bazı çalgıların hava vermeğe mahsus kısmı.
köşe	(Bak: Kuşe)
köşeli parantez	t. Cümleden tamamıyla ayrı 'haşiye' gibi bir sözü içine alır.
kostantiniyye	İslâm dünyasında İstanbul için kullanılmış isimlerden biri.
kotra	ing. Tek direkli, yelkenli, narin küçük gemi.
koy	Küçük körfez. Karanın içine girmiş, rüzgârdan saklı deniz parçası. Deniz koyuna benzer, çevresi mahfuz yer. Köşe, bucak.
kozmoğrafya	yun. Yıldızların yerlerinden ve hareketlerinden bahseden ilim. Felekiyyat. İlm-i hey'et.
kozmopolit	Fr. Her yabancı şeye karşı alâka gösteren, milliyet duygularından mahrum kimse. * Çeşitli milletlerden insanları içine alan.
kozmoz	(Kozmos) yun. Kâinat. Bütün gökler.
kramp	Fr. Adalenin kasılması.
krater	(Bak: Atmiye)
kritik	yun. Tenkid. Sıkışık durum, sıkıntılı. * Tıb: Hastalığın en kötü zamanı.KRUVAZÖR: Fr. Daha ziyade toplarla mücehhez açık denizlerde emniyeti te'min etmek ve konvoyları korumakla More…
ku'bere	Bileği meydana getiren iki kemiğin küçüğü.
ku'ku'	Alaca renkli, uzun gagalı bir büyük kuş.
kual	Üzüm çiçeği.
kuas	Koyunun burnunda olan bir hastalık. ◊ Bir hastalık (ki göğüsü tutar.) ◊ Boynun içine geçik olması.
küayt	(C: Ki'tân) Bülbül.
kub	f. 'Vuran, vurucu, döven' mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: (Leked-kub: Tekme vuran)
kuba'	Hınzır avazı. * Büyük ölçek.
kubaa	Serçe gibi küçük bir alaca kuşun adı. * Avcıların giydiği hırka.
kübab	Bir yere toplanmış kum.
kübad	Tıb: Karaciğer iltihabı.
kubakib	Acele eden kimse, aceleci.* Bir yıldan sonra olan yıl.
kubale	Mukabele. * Kapı önü.
kuban	(Kub. C.) f. Vurucular, dövücüler. * Vurarak, döverek mânâlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
kübas	Başı büyük olan erkek.
kubb	Kürk.
kubbe	Yarım küre şeklinde yapılan bina damı.
kübbe	(C: Kübb) At sürüsü. * İplik yumağı.
kubbe alti	Tar:  Topkapı Sarayı'nda başta sadrazam olmak üzere devlet adamlarının ve vezirlerin toplanıp devlet işlerini görüştükleri yer.
kubbe-nişin	f. İstanbulda Topkapı Sarayı'nda Kubbealtı denen yerde toplanan kabine üyeleri denebilecek toplantıya katılan vezirlerin herbiri.
kübbene	Bahil kişi.
kubbere	(C: Kubber-Kabbere) Turgay dedikleri küçük kuş. * Bacaksız, kısa boylu kimse.
kubbitî	Beyaz helva satan kimse.
kubeb	(Kubbe. C.) Kubbeler, kemerler. Tepesi yuvarlak, yarım küre şeklinde yapılan binâ damları.
kübera	(Kebir. C.) Büyükler. Ulular.
kubh	Günah ve çirkin hareket. Kabahat. Suç. * Fık: Aklen ve şer'an müstehcen olup dünyada zemme, âhirette azaba ve itaba mahal olan şey.
kubhiyyat	(Kubh. C.) Çirkin hareketler ve işler. Günah ve çirkin şeyler.
kubkuba	Acele etmek.
kübkübe	İnsan topluluğu. * At sürüsü.
kuble	Öpme.
kübr	Yakınlık.
kübra	(Ekber'in müennesi) Büyük, daha büyük, en büyük. * Man: İkinci kaziye (İkinci önerme). Yâni, hadd-i ekberin bulunduğu cümle (Bak: Hadd-i ekber).
kubtiyye (kibtiyye)	(C: Kubâti) Mısırda yapılır parlak ince keten bezi.
kubu'	Kirpinin büzülüp başını derisine çekmesi. * Bir kimsenin başını yakasına çekmesi.
kubub	Kuruluk.
kübud	(Kebed. C.) Karaciğerler.
kubul	Erlerin ve kadınların önü. * Evvel, önce, ilk.
kubun	Gitmek.
kubur	(Kabr. C.) Kabirler, mezarlar, türbeler.
kubus	Sür'atle yürüdüğünden yere tırnağının ucundan başka yeri değmeyen at.
kubza (kabza)	(C: Kubzât) Bir tutam nesne.
küca	f. Nereye? Nasıl?
kuçe	f. Dar sokak, küçük sokak. * Pazar, çarşı.
küda	Mekke-i Mükerreme'de Bâb-ı Umre'nin yolu.
küdade	Çömlek dibinde kalan yemek.
kudahis	Bahâdır, kahraman, şucâ.
kudam	f. Hangisi? Hangileri? (mânasına sorudur)
küdame	Her nesnenin bakiyyesi.
kudar	Büyük yılan. * Aşçı, tabbah. Deve boğazlayıcı, deve kasabı.
kudas	Gümüş boncuk.
küdas	Hayvan aksırığı.
kudat	(Kadı. C.) Kadılar. Şeriat kanunlarıyla hâkimlik edenler.
kuddam	Ön taraf. İleri taraf.
kuddamî	Ön.
kuddise	Mübarek, kudsi ve mukaddes olsun. anlamına gelen bir kelimedir.
kuddus	Kusur ve noksanlıklardan müberrâ olan, en mukaddes. Hiç eksiği olmayan, pâk, temiz. Cenab-ı Hakk'ın sıfatlarındandır. * Mübarekliğin hadsiz derecesini ifâde eder. 'En More…
kuddusî	Cenab-ı Hakk'ın Kuddus sıfatına dair ve müteallik. Kusursuz olan Cenab-ı Hakk'a ait. * Kudsi ve temiz olana ait ve ona müteallik.
kudegî	f. Çocukluk.
kudek	(C.: Kudegân) f. Çocuk, sabi.
kudek-meniş	f. Çocuk tabiatlı. Çocuk mizaclı.
kudema	(Kadim. C.) Kadimler. Eski büyükler. Eski adamlar. İleri gelen büyükler. Eski zamanda gelmiş olanlar.
kudeyh	Küçük kadeh, kadehcik.
kudmus	Kadim nesne, eski.
kudret	Güç. Takat. * Her yeri kaplayan kudretullah. * Varlık. Ehliyet. Becerebilme. * Zenginlik. * Kabiliyet.
kudretyâb	f. Gücü yetebilen, yapabilen, kuvvet ve kudreti olan.
kuds	Mübareklik. Kudsilik. Nezafet. Pâk olmak. Noksanlardan uzak olmak.
küds	Dövülmemiş harman.
kudsî	(Kuds. dan) Mukaddes, kutsal, muazzez.
kudsiyan	Kudsiler. * Melekler. Melâike taifesi.
kudsiyet	Kudsilik, mukaddeslik, azizlik. * Temizlik, paklık.
kudsüman	Erkek örümcek.
küdû	Yerin otu geç bitmek.
küdu'	Soğuğun bitkilere zarar vermesi.KÜDUR: (Keder. C.) Kederler, hüzünler, üzüntüler, sıkıntılar, ıztırablar.
kudum	Uzak ve uzun bir yoldan gelmek. * Ayak basmak. * İleri geçmek. İlerilik.
kudumiyye	Uzak yoldan gelen bir büyük zâta, oranın halkı tarafından takdim edilen hediye. * Edb: Böyle bir vaziyetten dolayı yazılan kaside.
kudur	(Kıdr. C.) Çömlekler, tencereler. Yemek pişirilen kaplar.
küduret	(Keder. den) Bulanıklık. * Koyuluk, kesiflik. * Kaygı. Tasa. Kederlilik.
kudurî	(Hic: 362 - 428) Bağdadlıdır. Ahmed İbn-i Muhammed Bağdâdi diye de anılır. Hanefi fıkıh âlimlerindendir. Bu zatın, fıkha dâir meşhur kitabının ismi de Kudurî'dir.
küdürr	Azâsı çok şişmiş olan yiğit.
kudve	Halkın uyup tâbi oldukları kimse.
küdye	Kazılması güç olan sert yer.
kuf	f. Baykuş denen bir kuş cinsi.
küf	Yetiştiği satıhta kimyevî değişikliklere sebep olan küçük boylu mantarlara verilen umumi ad. * Maddelerin oksitlenme neticesinde dış tarafını kaplayan tabaka. Pas.
küfae	Davarın bir yıllık dölü, sütü, yoğurdu, yünü ve yapağısı.
kufahir (kufâhirî)	Büyük ve iri cüsseli kimse.
kufaî	Burnu sıcaktan kavlar kızıl kimse.
küfale	Zammetmek, artırmak. * Boynuna almak.
kufan	Zahmet, meşakkat. * Kufe dedikleri beldenin adı.
kufar	(Kafr. C.) Issız ve susuz yerler. Çöller, sahralar.
küfat	(Küfv. C.) Eşitler. * Denkler, müsaviler.
kûfe	Kızıl kum. * Kızıl kumlu bir yerin adı ki o sebebten 'Kûfe' diye isim verilmiştir. ◊ f. Küfe. Dayanıklı ve kaba büyükçe sepet.
küfe	f. Taze dallardan veya kamıştan örülmüş, derin ve çeşitli boyda kaba sepet.
kuff	Yüksek yer.
küffar	(Kâfir. C.) Gâvurlar. Hak din olan İslâmiyeti inkâr edenler. Kâfirler.
kuffaz	Kadınların ellerine ve ayaklarına taktıkları bir süs eşyası. * Eldiven.
kuffe	(C: Kıfâf) Pamuk sepeti. * İçine kumaş konan nesne. * Yüksek yer. * Kurumuş. * Çürük ağaç.
küffe	(C: Küfât) Kaftan nigendesi, kaftan zencifi.
kufî	Kûfe şehrine mensub. Bu şehirle alâkalı.
küfiyyun	Eski arabça âlimlerinin ayrıldığı iki büyük şubeden biri olup diğerine Basriyyun denirdi.
kufl	(C.: Akfâl) Kilit, sürgü.
küfne	Ağaç, şecer.
küfr	Örtmek mânâsınadır. Kalbe âit bir sıfattır. Hak dini inkâr edip, hakkı inkâr edene ve gizleyene 'kâfir' denilir. Kâfirliğin sıfatı küfürdür. * Allaha inanmamak. Hakkı görmemek. More…
küfr ü dalal	Kafirlik ve sapıklık. Dinsizlik.
küfran	Nankörlük etmek. Allah'ın ihsan ve inayetine mukabil teşekkür etmeyip fiilen veya kavlen inkâr etmek.
küfriyyat	Küfre sebep olan işler ve sözler.
kûfte	f. Kıyılıp ezilmiş veya dövülmüş et, köfte.
kuftehar	f. Köfte yiyen. * Geveze, çenesi düşük. * Şarlatan. Kendini beğenmiş. * Çapkın.
kufuf	Kişinin korkudan tüyü ürperip kalkmak.
küfuf	(Keff. C.) Avuçlar, el ayaları.
kuful	(Kufl. C.) Kilitler. * Seferden veya yolculuktan dönme.
küfürbaz	f. Küfür sözü söyleyen. Ahlâksız. Küfrü âdet edinmiş olan.
küfüv (küfv)	şerik. Nazir, akran, denk, eş, benzer, misil. Hemtâ. (Bak: Kefâet)
küfye	Ancak geçinebilecek kadar olan yiyecek.
kûh	f. Dağ.
küh	(Bak: Kûh)
küh-sar	f. Dağ tepesi. Dağlık.
kuhab	At ve deve öksürüğü.
kuhamun	f. Tepesi düz olan dağ.
kuhan	f. Kambur. * Eyer, at eyeri. * Sığır veya deve hörgücü.
kuhariye	Yaşlı kadın. * Yaşlı hayvan.
kuhaz	Koyunlara ârız olan bir hastalık.
kühbe	Kırmızılığa yakın olan beyaz renk.
kuhbeden	f. Dağ gibi iri vücutlu kimse. İri yarı kişi.
kuhciğer	f. Dağ yürekli, kahraman, bahâdır, yiğit.
kuhe	f. Dağ. * Hücum, saldırma. * Dağ tepesi gibi kubbeli ve sivri olan şey. * Deve hörgücü. * At eyeri.
kühen	f. Eski, zamanı geçmiş. Demode olmuş. Yıpranmış.
kühenpir	f. Yaşı ilerlemiş. Çok yaşlı, ihtiyar.
kühensâl	f. Yaşlanmış, ihtiyarlamış, kocamış. Eskimiş.
küheylan	Cins arab atı. (Gözü sürmelidir.)
kuhh	Halis, saf, katıksız.
kühhan	(Kâhin. C.) Kâhinler, falcılar.
kuhî	f. Dağa mensub. * Dağla alâkalı. * Dağlı.
kuhistan	f. Dağlık bölge, dağlık yer.
kühistan	f. Dağlık yer, dağı çok olan mevki.
kuhken	f. Dağ kazan, dağ deviren.
kuhkub	f. Dağ vurucu. Dağı yerinden oynatan. * Kuvvetli at veya katır. * Kale veya sur döven top.
kühküm	Oturak yeri kemiği.
kuhl	Göz ilâcı. * Göze çekilen sürme.
kühl	Sürme. Göz için sürme boyası.
kühle	Sığırdili denilen ot.
kuhlî	Sürme gibi siyah olan.
kuhme	Düşünmeden bir işe girişme. * Şiddet. * Kıtlık senesi. * Zor iş.
kuhnümun	f. Heybetli, azametli. Dağ gibi görünen.
kuhpare	f. Kuvvetli at. * Dağ parçası.
kuhpaye	f. Dağlık arazi.
kuhpüşt	f. Kanbur.
kuhsar	f. Dağ tepesi. * Dağlık yer.
kühuf	(Kehf. C.) Mağaralar.
kühul	(Kehl. C.) Orta yaşlı kişiler. Olgun kimseler.
kühulet	Orta yaşlılık. (35-40 yaş arası) Olgunluk çağı. Bazılarına göre: Yirmibir ile altmış yaşa kadar olan insanın hayat devresi. Veya otuz ile elli arası.
kühure	Yüzünü pörtürmek.
kuhut	Kıtlıktan sıkıntı ve eziyet çekme.
kuknas	Hindistan'da olan bir cins beyaz kuş.
kul	De, söyle, bildir (meâlinde emirdir)('Kul' kelimesi Kur'anın çok yerlerinde mezkûr veya mukadderdir. 'Kul' emri risalet ve nübüvvete işarettir. İ.İ.)Türkçede More…
kül'a	Devenin arkasında olur bir hastalık. * Koyun sürüsü.
kul'a(t)	(C: Kulu') Ödünç mal. Yurt edinmeye müsait olmayan yer.
küla	Kuş kanadının sonunda olan dört telek.
kula'	Ağız ağrısı.
kulaa	Suyu emip yarılmış ve yerden koparılmış balçık. * Büyük taş.
kulab	f. Büyük dalga. * Göl, büyük havuz. ◊ Bir çeşit deve hastalığı.
külae	Tehir etmek, sonraya bırakmak.
kulafe	Kılıf, kın, kabuk. Zarf.
külah	Takke. Kalpak. Baş örtüsü. * Kazıkların toprağa girmesini kolaylaştırmak için uçlarına geçirilen huni şeklindeki demir gömlek.
kulakil	İhlâs ve Muavvezeteyn sureleri.
kulal	Az, kalil.
külale	f. Çiçek demeti. * Kıvrım kıvrım olan saç. Kıvırcık saç. Bukle.
külam	Kaba, muhkem ve sağlam yer.
kulame	Tırnak kesintisi. Kesinti.
kulameteyn	İki tırnak kesintisi. Parantez. ( )
kulb	Bilezik. * Bir yılan cinsi.
külbe	f. Kulübe.
külbe(t)	Sıkıntı, zorluk, ıztırab. Şiddet. * İki sahtiyan arasına konup dikilen kırmızı kayış.
külçe	Eritilip tasfiye olunmamış veya topraktan çıkartıldığı gibi bulunan maden. * Büyük parça şeklinde dökülmüş maden.
kule	(C: Kulul-Kılâl) Çocukların oynadıkları bir oyun.
külef	(Külfet. C.) Külfetler, zahmetler, sıkıntılar, zorluklar. * Merâsimler.
kulel	(Kulle. C.) Kuleler. * Dağ tepeleri.
küleng	f. Turna kuşu.
kulfe	Zeker ucundaki sünnet edilecek deri.
külfet	Zahmet. Sıkıntı. Yorgunluk. Zahmetli iş. Adetten ve lüzumundan çok yorularak çalışmakla iş yapmak. * Merâsim.
külhan	f. Hamam ocağı. Hamamda su ısıtmak için ateş yakılan yer.
külhani	f. Serseri, çapkın, âvâre.
küliçe	f. Külçe.
kulis faaliyeti	Toplantı yapılan yerlerde, toplantı haricinde çeşitli grupların yaptığı gizli çalışma.
kulkalan	Bir nevi ot.
kulkul	Şen, çevik, atik. * Bir şeyin deprenmesiyle çıkan ses. * Büyük, derin deniz. * Hızlı giden at.
külkül (külkâl)	Kısa boylu bodur adam.
kulkulani	Üveyik kuşuna benzer bir kuş.
küll	Hep, tüm, bütün. Çok. Cüz'lerden meydana gelen.Bütün cüzlerin şumul ve istiğrak üzere ifadeleri.
kullab	(C.: Kalalib) Çengel, kanca. Ucu eğri nesne.
küllab	(C.: Kelâlib) Çengel, kanca. Ucu eğri demir.
kullam	Çöğene benzer bir otun adı.
kulle	(C.: Kulel) Doruk, dağ tepesi, zirve. * Kule. * Bazı harp gemilerinin güvertelerinde bulunan ve makine ile hareket eden ağır top.
külle	f. Topuk. * Kâhkül.
külle yevm	Her gün.
küllî	'Külle mensub. Cüz'iyat ve ferdlerden meydana gelmiş olan. Umumi, bütün. * Çok, ziyade, fazla. * Man: İnsan dediğimiz zaman küll'ü ve küllîyi ifade etmiş oluyoruz. İnsanın More…
külliyat	(Külliyet. C.) Bütün. Hepsi. Hepsi birden. * Bir müellifin bütün eserleri.
külliye	(Külliyet) Bütünlük, umumilik, genellik. * Bolluk, çokluk, ziyadelik. * Tar: Osmanlı İmparatorluğu zamanında Arap vilâyetlerinde bazı medreselere, üniversite karşılığı verilen ad.
külliyen	Kâmilen, tamamen. Cüz'î olmamak üzere. Büsbütün. Tamamıyla, toptan, kâffesi.
küllü amm	Her sene, bütün sene.
küllü dain	Bütün hastalıklar. Bütün dertler.
kulmuh	Bir ot.
küls	Kireç.
külse	(C.: Ekles) Kireç renginde olmak.
külsum	Yuvarlak yüzlü. * Yanağı ve yüzü etli olan. KÜLTÜR: Fr. Her türlü fikir, san'at ve âdet varlıklarının hepsi. * Bir kimsenin umumi bilgi seviyesi. * Terbiye. * Ziraat. * Tıb: Tecrübe.
kulub	(Kalb. C.) Kalbler, gönüller.
kuluce	Ekin ekmek için yeri ıslah etmek.
küluh	Katı yüzlülük.
kulunç	Tıb: Şiddetli bağırsak ağrısı. Omuzlarda ve vücutta bir ağrı.
külüng	f. Taşçı kazması.
külve	(C: Külu-Külliyât) Dağarcık altına çepeçevre diktikleri deri. * Tirşe dedikleri kayış.
kulzüm	Deniz, bahr. * Kızıldeniz.
kum (kumi)	(Kavm. den) Kalk (mânasına emir).
küm'	Ev, beyt.
kümahe	f. Nazarlık.
kumame	(C: Kumâm) Cemaat, topluluk. * Süprüntü.
küman	f. (Bak: Gümân)
kumanya	ing. Bir gemi içinde bulunan kimselerin beslenmeleri için gemiye doldurulan erzak. Gemi zahiresi. * Eskiden piyade kayığının arka kısmındaki dolapçık. * Gemi kileri. Geminin erzak koymağa More…
kumar	Para vs. karşılığında oynanılan oyun.
kumar-hane	f. Devamlı olarak kumar oynanan yer.
kumarbaz	Kumar oynayan. Kumarcı.
kümaşe	Sürat, hız.
kümat	(Kemi. C.) Yiğitler, kahramanlar, savaşçılar.
kümdet	Renk değiştirme.
kume	Bir yere toplanmış olan şeyler. * Yüksek, yüce yer.
kümeyt	Koyu doru at. * Kırmızı şarap.
kumistan	f. Kumluk çöl veya arâzi.
kumkuma	(C: Kamâkım) İçine mürekkep, zemzem gibi şeyler konulan yuvarlak testi. * Bakır şişe, bakır ibrik.
kümm	(C: Ekmâm-Ekmime) Gömlek yeni.
kumme	Arslanın, ağzı ile aldığı şey.
kümme	Kavuk.
kummehan	Za'ferân. * Şarap köpüğü.
kümmel	(Kâmil. C.) Kâmiller. Olgunlar. İlmen, dinen ve mânen kâmil olan büyük zatlar. Büyük mâneviyat ve fazilet sahibi insanlar.
kummele	(C: Kummel) Kene cinsinden bir böcek.
kümmelîn	(Kâmil ve kümmel. C.) Kâmiller.
kümmî	Konik. Koni biçiminde olan.
kumpanya	Fr. şirket. * Mc: Cemaat, zümre.
kumrî	(C: Kamâri) Kumru. Dişisine 'kumriye', erkeğine 'sakhar' derler.
kümserat	(C.: Kümsereyât) Armut.
kümte	Kızıllık, kırmızılık, humret.
kümter	(C: Kemâtir) Kısa boylu kaba adam. * Yabani eşek. Vahşi hımar.
kumudd	Sağlamak, sert, katı. * Uzun, tavil.
kümun	Pusulanıp gizlenmek. * Tıb: Gözde 'gümne' denilen bir dumanlı hastalık görünmesi.
kumus	Suya batıp kaybolmak.
kumze	Toplanmış hurma.
kümze	Bir yere toplanmış hurma.
kûn	Kuyruk sokumu bölgesi. Arka, mak'ad, kıç.
kün	'Ol mânasında emirdir. Allah (C.C.) bir şeye Kün dese; o şey olur.'
kün feyekûn	(Bak: Emr-i kün)
küna	f. Arâzi. Tarla. Etrafı çevrilerek ekilen yer.
kunabe	Toplu yapraklar (Buğdayın başı onun içinde olur.)
kunah	Çomak.
kunais	(C: Kanâıs) Büyük cüsseli, iri vücutlu kişi.
künam	f. Kuş yuvası. * Hayvan ini. * İnsanın rahat edip dinleneceği yer.
kunan	Koltuk kokusu. * Gömlek yeni.
künan	f. 'Ederek, yaparak, eden, yapan' manâlarına gelerek kelimelere eklenir. Meselâ: (Hande-künân: Gülerek)
künasat	(Künâse. C.) Künâseler, süprüntüler.
künase	Süprüntü, zibil, çöp.
künat	(Kâni. C.) Kinâyeciler. Kinâye söyliyenler.
künbed	f. Kubbe.
kunbua	(C: Kanâbi) Kestikten sonra yine içinde kalan nesne (Ot kökü gibi)
künbül	Sağlam, dayanıklı, sert, katı.
kunbul(e)	(C.: Kanâbil) Kalın vücudlu kimse. Sinirli ve hiddetli olan. * 30 ilâ 40 yaş arasındaki kimse. * At. * Bomba.
kunbura	(C: Kanâbir) Çökük kuşu.
kunbuza	(C: Kunbuzât) Kısa boylu kadın. (Müz: Kunbuz)
künc	(Günc) f. Köşe. Bucak. Bodrum.
küncüd	f. Susam.
künd	Biçimsiz, yakışıksız, kısa. * Kesmez, kör. * Yiğit, cesaretli, cesur. * Anlayışsız. Fehim ve idraki kısa.
kundak	Küçük çocukları sıkı bağlamaya yarıyan bezler takımı. * Yangın çıkarmak için bir yere sokulan, tutuşturulmuş yağlı bez çıkısı.
kundak sokmak	Mc: Ara bozacak bir söz söylemek veya böyle bir harekette bulunmak. * Yangın çıkarmak.
künde	f. Suçlu bir kimsenin ayaklarına geçirilen tomruk. * Kalın ve yüksek ağaç.
kündekâr	f. Sedefçi. Kıymetli ağaçları işleyen. Marangoz.
kündgûş	f. Sağır, işitmez.
kündür	(C: Kenadir) 'Günlük' denilen nesne. * Şişman ve kısa boylu kimse. * Vahşi hımar, yabani eşek. * Büyük çuval.
kündüs	Saksağan kuşu.
kunefhar	Büyük cüsseli, iri vücutlu.
künende	f. 'Edici, yapıcı' mânâlarına gelerek kelimelere eklenir.
kunfuz(e)	(C: Kanâfiz) Kirpi. * Fare. * Devenin, kulakları ardında terleyen ve teri akan yerleri. * Otları dolaşık yer.
küngân	f. Toprak ve çimento gibi şeylerle yapılan su borusu, su yolu.
küngüre	f. Kubbenin en yüksek yeri, tepesi.
künh	Bir şeyin aslı, cevheri, mikdarı. Dip. Kök. Özü, nihâyeti, vechi. * Vakit, zaman.
küniş(t)	f. Mecusi tapınağı. * Yahudi havrası.
kunn	Gömlek yeni.
künnaşe	(C.: Künnâşât) Kök.
künne	Ev kapısı üstüne yapılan sundurma.
kunne(t)	(C.: Kanan-Kunen-Kınan) Dağ başı.
kunneb	Kendir. Kenevir.
kunnebit	(C.: Kannâbit) Lahana cinsinden bir bitki.
künnes	(Kânis. C.) Yuvasında ve yatağında olan geyikler. * Gündüzün gizlenen, gece görünen seyyar yıldızlar. (Bak: Hunnes künnes)
kunta	Karalık.
küntan	Kısa boylu.
kunu'	Kanaat etme, kâfi bulma. * Suâl ve tezellül.
künu'	Yakın olmak.
künübdür	Kaba nesne.
künud	Nankörlük. Nimeti inkâr etmeklik.
künun	Birşeyi gizleme, saklı tutma. ◊ f. şimdi. El'an.
kunut	Ümidsizlik. Ye'se kapılma.
künuz	(Kenz. C.) Hazineler. Defineler.
künuzât	Kenzler. Hazineler.
kunv	(C: Kınân-Kınyân-Aknâ) Üzerinde hurması olan hurma salkımının çöpü.
kunyan (kinyân)	Kişinin nefsi için saklayıp elden çıkarmadığı mal.
künye	Bir kimsenin nereden ve kimden olduğunu bildiren ve hüviyeti yazılı olan kâğıt.
kunye (kinye)	Kişinin nefsi için saklayıp elden çıkarmadığı mal.
kunzua	(C: Kanâzı') Çakıl taşı. * Tıraş edilmiş başın üstünde bırakılan bir tutam saç.
kûpal	f. Gürz. Demir topuz.
küpeşte	Geminin kenarlarındaki tahta siper. * Parmaklığın üzerindeki düz ve kalın tahta.
kûr	(C.: Kûrân) f. Kör, âmâ.
kur'a	Talih denemek maksadı ile çekilen kapalı pusla veya fal açma.
kur'an	Allah (C.C.) tarafından Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâma Cebrâil Aleyhisselâm vâsıtası ile (yâni vahiyle) gönderilen ve beşeriyetin bütün saadet düsturlarını hâvi en mukaddes ve en son More…
kûr-boğaz	f. Obur, körboğaz.
kura	(Karye. C.) Karyeler, köyler, kasabalar.
kura'	İbâdet eden.
küra'	'(C: Ekru-Ekâri) İnsanda boyundan aşağısı; hayvanda topuktan aşağısı. * Koyun ve sığır baldırı.'
kuraa	Kalem kesintisi. Kalem yongası.
kurab	(Kurbet. C.) Yakınlar, akrabalar.
kûrabe	f. Kubbeli mezar, türbe.
kürabe	Ağaç dibine düşen hurmaları toplamak.
kurad	(C: Kırdân-Ekride) Kene adı verilen böcek.
küraiyy	Paça satan.
kurakir	Güzel sesli kimse.
kûrân	(Kur. C.) f. Körler. âmâlar.
küran	f. Al renkli at.
kûrâne	f. Körcesine.
kurare	Çömlek içindeki yemek piştikten sonra yanmasın diye içine konulan su.
kurat	Fitil ucundan yanmış yer.
kürat	(Küre. C.) Küreler. Yuvarlak olan nesneler.
küraz	Ağzı dar bardak.
kuraz (kariza)	Isırgan otu.
kuraze	Altun ve gümüş kırıntısı. * Kumaş parçaları.
kurb	Yakınlık. Yakında oluş. Yakın olmak. Yakınlık kazanmak. (Zamanda, mekânda, nisbette, hatvede ve kuvvette kullanılır.) * Tıb: Böğür. Karnın yumuşaklığına kadar olan yer.
kürbak	Dükkân.
kurban	Allah'ın rızasını kazanmağa sebep olan şey. * Etleri, fakirlere parasız olarak dağıtılmak niyetiyle farz, vâcib veya sünnet olarak kesilen koyun, keçi, deve, sığır.. gibi hayvan. * Bir More…
kürbe	f. Dükkân.
kurbet	Yakınlık. * Fık: Allah'a manevî yakınlığa sebeb olan amel-i sâlih.
kürbet	(Kerb. den) Sıkıntı. Tasa. Keder. * Belâ. Musibet.
kurbiyyet	Yakınlık kazanmak. Yakınlık. Bir şeye kendi gayretiyle yakınlaşmak.
kurbuk	Mevzi ismi. * Yardım. * Dükkân.
kürdabe	Büyük su içinde olan çürüntü.
kurdah	Maymun.
kürde	(C: Kürüd) Sürülmüş tarla.
kürdevs	(C: Kerâdis) Kemik başı. * At sürüsü.
kûrdil	f. Câhil. Gönlü kör.
kürdistan	Kürdlerin oturdukları bölge. * İran'ın Ardelân eyaletinin eski adı.
kurduh	Maymun. * Küçük karınca.
kûre	f. Demirci ocağı. Kuyumcu ocağı. * Küre.
küre	(Kürre yanlıştır) Yuvarlak cisim. * Şeklin sathındaki bütün noktalar merkeze aynı uzaklıktadır. Dünya da yuvarlak olduğundan 'Küre-i arz' denilmiştir. 'Küre-i zemin' de More…
kürek cezasi	Tanzimattan önce ve yelkencilik devrinde işledikleri ağır cürümden dolayı harp gemilerinden kürek çekmek üzere gemi hizmetine verilen kimseler. Bu gibiler, gemilerde kürek çektikleri için bu More…
kürema	(Kerim. C.) Kerimler.
kurena	Bir padişâhın yakınında bulunan ve onun sohbetine iştirak edenler. Yakınlar. Arkadaşlar.
kürend	(Küreng) f. Al at.
kureng	f. Al at.
kurevî	(Kurâ. dan) Köylü. Köye âit, köye dâir.
kürevî	Yuvarlak. Küre şeklinde.
küreviyat	(Küreviyet. C.) Küre gibi oluşlar. Küreler. Yuvarlaklıklar.
küreviyet	Yuvarlaklık. Küre gibi oluş.
küreyc	Dükkân.
kureyş	Kökü Hz. İbrahim'e (A.S.) dayanan, Peygamberimiz Hz. Muhammed'in de (A.S.M.) mensub olduğu Arab kabilesi.
kureyş suresi	Kur'an-ı Kerim'in 106. Suresidir. Liilâfi Suresi de denir. Mekkîdir.
kureyşî	Kureyş kabilesinden olan. Kureyş'e mensub.
küreyvat	Kandaki küçük yuvarlak cisimler. Küçük küreler.
küreyve	(C.: Küreyvât) Küçük yuvarlak.
kureyza	Medine-i Münevvere yakınında Yahudi taifesinden bir kavim.
kürh	Sıkıntı, meşakkat, zahmet.
kurha	(C: Kuruh) Silâh yarası. * Çıban.
kurhane	(C: Kurhân) Bir cins mantar.
kûrî	f. Körlük, âmâlık.
küriz	f. Hizmetkâr, hâdim, hademe.
kürizî	f. Beli bükük ve sefil ihtiyar.
kürk	Kızıl, kırmızı, ahmer.
kürkî	(C: Kürâki) Turna kuşu.
kurkube	Et, lahm.
kurkul	Çekirge.
kurkur	Büyük gemi.
kurkus	Geniş, bol, vâsi.
kurmay	Ordunun muharebeye hazırlanmasında ve savaş sırasındaki sevk ve idaresi için hususi tarzda yetiştirilmiş subay. * Mc: Becerikli.
kurme	İşaret için devenin burnundan bir miktar deri kesip tam ayrılmadan yine burnu üstüne yapıştırmak.
kürmih	f. Çivi, mıh.
kurmud	Dağ keçisinin erkeği.
kurmus	(C: Karâmıs) Avcıların dağda olan kulübesi veya soğuktan sakındıkları küçük çukur yer.
kurnas	Dağın burnu.
kurne	Sivri veya tümsek şey. * Hamam kurnası. Kurna.
kurneve	Boya otu.
kürnüb	Kelem dedikleri lahana.
kurnuk	Yumuşak bedenli delikanlı.
kurr	Karar. * Soğukluk.
kürr	(C: Ekrâr) Yediyüz bin kırksekiz dirhem. * Ölçek.
kurra	(Kari'. C.) Okuyucular. Kur'ân-ı Kerimi usul ve tecvidine göre okuyanlar. Dindar ve sâlih kimse.
kürras	Pırasa.
kurrasa	(C: Kırâs) Papatya çiçeği.
kürrase	(C: Kerâris) Elyazma kitapların sekiz sahifeden meydana gelen forması.
kurre	Parlaklık. Tâzelik. Gözün parlak ve nurlu olması. * Ağlamaktan sonraki serinlik. * Dilşâd olmak. * Bir atımlık şey. * Kurbağa.
kürre	Deve ve koyun terslerinin parçası. ◊ f. Hayvan yavrusu. Sıpa. Tay. ◊ (Bak: Küre)
kürrec	Top.
kürrez	İki yaşına girmiş doğan kuşu. * Kötü ve hâzık kimse.
kurs (kursa)	Kelepçe. * Çevrik nesne. * Yuvarlak. Tekerlek şeklinde olan.
kürsi	Oturulacak yüksekçe yer. Câmilerde vâizin, medreselerde müderrisin oturduğu yer. * Taht, serir. Erike. Koltuk. * Kaide. * Merkez. * Vazife. * Saltanat, kudret ve mülk. * Başkent, hükümet More…
kürsi-nişin	f. Tahtta oturan hükümdar, pâdişah. * Vâli. * Câmide vaaz eden.
kürsu'	Bilek kemiğinin ucunun serçe parmak tarafında olan yumruca kısmı.
kürsüb	Kesbetmek, kazanmak, çalışmak. * Sert ve sağlam ağaç.
kürsüf	(C: Kerâsif) Pamuk.
kurşum (kirşâm)	Büyük kene.
kurt(a)	(C.: Kırta-Kırat) Küpe.
kürtaj	Dölyatağı (rahim) veya kemik apsesi boşlukları içinde bulunan yabancı cisim veya hasta organları özel bir âletle çıkarıp almak işlemi. Rahmin temizlenmesi ameliyesi.
kurtan	At'ın arkasına vurdukları keçe.
kurtat	Eyer altına konan bir nesne. * Boyun.
kurtubî	Kılıç. Halid bin Velid'in kılıcı.
kurtum	(C: Karâtım) Usfur otunun tohumu. ◊ Mestin burnu.
kürub	(Kerb. C.) Kederler, tasalar, kaygılar, gamlar.
kuruh	(Kurha. C.) Yaralar.
kürük	f. Deve yavrusu.
kurultay	(Bak: Meclis)
kurum	(Karm. C.) Değerli insanlar. Kıymetli ve değeri büyük kişiler.
kürum	(Kerm. C.) Üzüm kütükleri. Bağ kütükleri.
kurun	(Karn. C.) Asırlar. Devirler. Çağlar.
kurune	Nefis.
kurur	Gözün parlak olması.
kürur	Bir şeyin tekrarlanması. * Geri çekmek. * Menetmek, engel olmak.
küruş	(Keriş. C.) İşkembeler.
kurut	Küpeler. Kadınların kulaklarına taktıkları mücevherler. ◊ Kuruluk.
kuruz	(Karz. C.) Borçlar. Ödünç olarak verilen paralar.
küruz	Dühul etmek, girmek, dâhil olmak. * Bir kimseye ilticâ etmek, sığınmak.
kürz	(C: Karaze) Çan. * Dağarcık, torba.
kurzub	Fakir kimse.
kurzül	Kadınların başına örttükleri nesne. * Kayıt. * Kötü kimse. * At ismi. * Bel, sulb.
kurzum	Kavafların ve kunduracıların üzerinde gön ve sahtiyan kesip düzelttikleri yuvarlak tahtalar.
kûs	f. Kös. Eskiden muharebelerde deve veya araba üstünde taşınarak çalınan büyük davul.
küş	f. 'Öldüren, öldürücü' mânalarına gelerek tamlama yapmada kullanılır. Meselâ: Düşman-küş - Düşman öldüren.
küs'	Tâbi olmak, ittiba etmek, uymak.
kuş'am	(C: Kaşâım) Yaşlı ihtiyar, koca kimse. * Belâ. * Arslan. * Sırtlan. * Örümcek. * Karınca yuvası.
kuş'aman	Büyük erkek akbaba.
kuş'ar	Hıyar.
kus'ul	Yaramaz, leim, lânet edilen kimse. * Kurt eniği.
kusa	Zayıflık. * Nâhiye.
küşa	f. 'Açan, açıcı' mânâlarına gelerek tamlama yapımında kullanılır. Meselâ: Dil-küşâ - Gönül açan, gönül açıcı, ferahlık veren.
kuşa'rire	Titreme. * Tavuk derisi gibi ürperip kabarmış deri.
küşad	(Küşât) f. Açış. İlk açılış merasimi. * Açma, fethetme. * Yeni yapılan resmi bir yapının ilk defa olarak açılması.
küşade	(Küşude) Açık. Açılmış. Ferahlı.
küşadetmek	Açmak. Açış merâsimi.
küsaha	Süprüntü.
kusakis	Çok acı olan sarmısak.
kusale	Buğday ve arpa kesmiği.
kuşam (kuşâme)	Sofrada artan yemekler.
kusame	Kassamlara verilen taksim ücreti.
kusara	İsteğin ve arzunun son derecesi.
kusare	Hususi hücre. * Gemilerde güvertelerin en üstündeki yarım güverte.
kusas	Saçın önünde ve ardında nihayeti.
kusasa	Tırnak kırpıntısı. * Az miktar, az şey.
küşayiş	f. Açıklık. Ferahlık.
kusb	(C: Aksâb) Göden bağırsak denilen büyük bağırsak.
kusbe	(C: Kuseb) Göden bağırsak.
küsbe	Bir parça süt ve hurma. * Taamdan veya başka şeyden az iken çoğalıp toplanan nesne. ◊ Yağı veya suyu çıkartılmış her çeşit nebâti artıklar. Yağ posası.
küsbüre	Kanbel otu.
kuse	f. Köse.
kuşe	Köşe.
kusec	f. Köse.
küşende	f. Öldüren, katil, öldürücü.
kuseybe	Bronşcuk.
kuseyra	İyeği kemiklerinin altındaki kemik.
küseyra	Bir dikenli ağacın zamkı.
küseyre	Hurma koruğu.
kusfend	f. Koyun.
küsfüre	Kanbel otunun tohumu.
kuşiş	f. Çalışma, çabalama, gayret sarfetme, uğraşma.
küşiş	f. Öldürme, öldürüş. Katletme.
küsiste	(Güsiste) f. Gevşek, uyuşuk, tembel. * Kopuk, kopmuş.
kuskus (kuskusa)	(C: Kusâs) Kaba, kısa boylu erkek.
küşle	Hind vilâyetinde yetişen zehirli bir ot kökü.
kuslub	Kuvvetli, dayanıklı, sağlam.
küsr	Çok mal.
kusre	Yakın, karib.
kussa	Alın saçı.
küssab	Küçük ok.
kussabe	(C: Kısâb) Kamış boğumu. * Düdük.
küssar(e)	Kırılan şeyin parçaları.
kussas	Bir demir madeninin adı.
küsse	Kaba sakal.
kust	Topalak dedikleri ot.
küştar	f. Kesilmiş veya kurban edilmiş koyun. * Et.
kustar (kistâr)	Kesedar. Sarraf. * Tüccar, tâcir. * Mizan, ölçü. * Bir şehre veya bir beldeye vâli olan kimse.
kustas	Büyük terazi.
küşte	(C.: Küştegân) f. Öldürülmüş, maktul.
küştegân	(Küşte. C.) Öldürülmüşler, öldürülmüş olanlar.
küşten	f. Öldürmek.
küsterde	f. Döşenmiş, yayılmış.
küştere	f. Uzun dülger rendesi.
küştî	f. Pehlivanlık, güreşme.
küstic	(C.: Kesticât) Mecusiler kuşağı.
küştîgir	f. Pehlivan, güreşçi.
küştîgirî	f. Pehlivanlık.
kusu	Uzaklık, ırak olmaklık. * Son olmaklık.
küsud	Çekilme, vaz geçme. Ric'at. Gayeye varmadan geri dönme. ◊ Az nesne. ◊ Kesad.
küşud	Memesi küçük davar.
küsuf	Güneş tutulması. Ay'ın, dünya ile güneş arasına gelerek dünya üzerinde gölge yapması.
küsul	Tembel, uyuşuk, gevşek.
kusur	Noksanlık. Eksiklik. Noksan ve âcizlik. İhmal. Tedbirsizlik. * Cem' olmalar. * Pahalanmak. *Eksilmek. * Şiddetli olan şeyin yavaşlayıp sâkin olması. * Bereketlenmek. * İmtina', More…
kuşur	(Kışr. C.) Kabuklar, kışırlar.
küsur	(Kesir. C.) Artan parçalar, geri kalan adetler. Artık.
küsurât	(Küsur. C.) Artan kısımlar, küsurlar, artıklar.
kusure	Acizlik, güçsüzlük.
kusut	Haktan sapmakla cevr ve zulmetmek. * Birşeyi kısımlara ayırmak, tefrik etmek.
kuşuta	Burnun çökük ve yassı olması.
küsv	Bir yere yığılmış ve toplanmış nesne. * Az, kalil.
kusva	Son derecede bulunan. * Son, nihayet. * Son sınır. Erişilecek olan en son nokta.
küsve	Az, kalil.
kut	Yaşatacak gıda, rızık. * Kuvvetlendirmek.
kut'a	Bir hurma cinsi.
kuta'	(C: Kutâ-Kutevât) Atın arkalaşacak yeri. * Bağırtlak kuşu.
küta'	(C.: Küt'ân) Tilki eniği. * Kötü adam. * Tamamlanmak, toplanmak.
kuta' (kutu')	Düş yormak, rüya tâbir etme. * Su kesilmek.* Başka yere gitmek.
kutaa	Bir şeyin kesintisi ve kırıntısı.
kutafe	Toplarken düşüp dökülen üzüm ve yemiş döküntüsü.
kûtah	(Kuteh) Kısa, boysuz.
kûtah-âstin	f. Aslında kötü olduğu hâlde iyi gibi görünen kimse.
kûtah-bîn	f. Neticeyi göremiyen, basiretsiz, kısa görüşlü.
kûtah-terin	f. En çok kısa.
kûtahter	f. Pek kısa, çok ufak.
kütale	Ağırlık, sıklet.
kutar	Kebap kokusu. Ot kokusu.
kütar	Kereviz.
kutb	(Kutub) Dünyanın şimâl veya cenub uçları. (Güney ve kuzey taraflarının son kısımları.) * Elektrik cereyânını meydana getiren veya mıknatısın uçlarından her biri. * Dini bir meslek veya More…
kutbe	Nişan okunun temreni. * Erkek ismi. * Nişanlara atılan ufak ok.
kütbe	Dikiş.
kutbeyn	İki kutub. Şimal ve cenub kutbu. Kuzey ve güney kutubları.
kutbî	(Kutbiye) Dünya kutuplarına ait. Onlarla alâkalı.
kutbiye	Deve ve koyun sütünün birbirine karışması.
kutbiyet	(Bak: Kutb-ul aktab)
kûteh	(Kutâh) f. Kısa, boysuz.
küteh	(Kutah) f. Kısa.
kûtehbâl	f. Kısa boylu.
kûtehbîn	f. Kısa görüşlü. İleriyi göremez.
kûtehdest	f. Kısa elli. Elli kısa olan. * Mc: Hasis, cimri, tamahkâr, keremsiz.
kûtehendiş	f. Sonunu ve istikbali düşünmeyen. Kısa görüşlü.
kutela'	(Katil. C.) Öldürülmüş kimseler, maktuller.
kütfane	(C.: Kütfân-Ketâyif) Çekirgenin evvel kanatlanıp uçanı.
kûtî	Kısa boylu adam.
kutile	(Katil. den) Katledildi, kahroldu veya kahrolası meâlindedir.
kütle	(Kitle) Bir cismi terkib ve teşkil eden kısımların bütün hey'etine denir. Toplu şey. Deste. Yığın. Külçe.
kutme	Bozluk ve kızıllık olan renk. (O renkte olana 'aktem' derler.) (Müe: Katmâ)
kutn	(C: Aktân) Pamuk.
kutne	Geviş getiren hayvanların midelerinin bir bölümü. Şirden.
kutniye	Aşure tatlısı.
kutre	Avcılar kümesi.
kutrenî	Kutur itibariyle, çap olarak.
kutrub	Bir kuş.
kutrutî	Kısa boylu küçük adam.
kütt	Malı kazanıp yığan kimse.
kutta'	(Katı'. C.) Kesiciler, kat' ediciler, kesenler.
küttab	(Kâtib. C.) Kâtipler. * Mektep, okul. * Başı yuvarlak küçük ok. (Oğlancıklar onunla ok atmayı öğrenirler.)
kuttal	(Katil. C.) Katiller, öldürücüler, öldürenler. Katledenler.
kuttan	(Katın. C.) Yerliler, oturanlar, sâkinler.
kutu'	Sudan veya bir yoldan geçme. * (Kuşlar) göç etme. * (Kat'. C.) Kesintiler. ◊ Zelil olmak. Hakarete uğramak.
kutub	(Kutb. C.) Kutublar.
kütüb	(Kitâb. C.) Kitablar.
kütübhane	Kitapların bulunduğu salon veya bina. * Belli bir kaideye göre tasnif edilmiş kitaplardan meydana gelen bütün. * Kitap koymağa yarayan bölmeli dolap.
kütüm	'Bir otun yaprağı. (Mersin yaprağına benzer; kına ile karıştırıp boya yaparlar.)'
kutur	Pintiliğinden dolayı ailesini sıkıntı içinde bırakan adam.
kûtval	f. Kale muhafızı. Dizdar. * Belediye reisi. Şehir ağası.
küub	(Küubet) Kızın memesinin büyümesi.
kuud	Cülus. Oturmak. * Namazın oturarak kılınan kısmı. Secdede iken kalkıp oturmak.
küul	İspirto. Alkol.
kuule	Ayağının arkasıyla yerden toprak saçmak.
kuur	(Ka'r. C.) Dipler, derinlikler. Nihâyetler.
küus	(Ke's. C.) Kaplar, çanaklar, çömlekler. * kadehler. Bardaklar.
küv'	Bileğin başparmak tarafı.
kuvâ	(Kuvvet. C.) Güçler. Kuvvetler. * Hisler. Hasseler. Takatler. * Şeriatın birer hükmü.
kuva'	Erkek tavşan.
kuvam	Koyunun ayaklarını tutan bir hastalık.
küvar	(Kivar) f. Petek, bal peteği, kiler. (Bak: Kevare)
kuvare	Yuvarlak parça (ki gömlek yakasından veya kavun, karpuz başından keserler.)
kuvb	Yavru.
küvb	(C.: Ekvâb) Kulpsuz bardak. Küp.
küvbe	Tavla oyunu. * Dümbelek.
küvet	Fr. Leğen olarak kullanılan kapların umumi adı.
küvh	(C.: Ekvâh) Penceresiz ev.
küvm	Bir yere toplanmış olan bir miktar deve. * Yükseklik, yücelik.
küvr	(C.: Ekvâr-Ekvür-Kirân) Deve palanı. * İz. * Ateş yakacak yer. * Arı kovanı.
küvre	(C.: Küvr-Kirân) Ateş yakacak yer. * Düz nâhiye. * şehir.
küvs	Göç vakitlerinde çalınan meşhur bir büyük sazın adı.
küvsiyy	Küçük yürügen at.
kuvvad	Kumandanlar, seraskerler, komutanlar.
küvvare	(C: Küvvârât) Arı kovanı.
kuvve	Kuvvet. Güç. * Salâhiyyet. İktidar. * Fikir. Niyet. * Hasse. His. Duygu. Meleke. * Kabiliyyet. (Za'fiyyetin zıddı)
küvve (kivve)	(C.: Kivâ) Evin duvarına açılan delik. Pencere.
kuvve-i azm	f. Azim kuvveti. Emele muvaffak olmak için gösterilen azim, cehd kuvveti.
kuvve-i bâsira	f. Görme duygusu, görme kuvveti.
kuvve-i hâfiza	f. Zihinde hıfzetme, belleme kuvveti.
kuvvet	Sükunette bulunan cisimleri harekete, hareket ettikleri sükunete getirmeğe muktedir olan sebeb.
küvviret	(Tekvir. den) Toplandı, dürüldü.
küvz	(C: Ekvâz-Kizân-Kize) Bardak.
kuy	f. Karye, mahalle, sokak. * Yol. Semt.
kuya	Çok kusmak.
kuydaş	f. Aynı köyden olanlar. Köyleri aynı olan kimseler.
kuyud	(Kayd. C.) Kayıtlar. Resmi muâmelelerin veya her hangi bir şeyin kayıtları, deftere geçirilmeleri, yazılmaları.
kuyudat	Kayıtlar.
küyy	Pencere.
kuz	Bardak, kadeh. * Tas, çanak. ◊ f. Kambur.
kuza'	Hırka parçası. ◊ Ağız ağrısı.
kuza'mel	Büyük şişman deve.
kuza'mele	Kötü huylu, kısa boylu kadın. * Şey.
kuzah	Mevzi ismi. * şeytan ismi. (Bak: Kuzeh)
kuzakiz	Yırtıcı ve paralayıcı yavuz arslan.
kuzat	Şeriat nâmına hükmeden hâkimler. Kadılar. (Bak: Kudât)
küzaz	Tıb: Tetanos. Sinir gerilmesi.
kuzazat	Ok yeleği kırpıntısı. * Altın parçaları.
küzaze	Soğuğun şiddetinden olan bir hastalık.
küzb	Küsbe.
kuze	f. Su testisi.
kuze-ger	f. Çömlekçi, bardakçı.
küzebzib	Çok yalancı.
kuzeh	Renk renk çizgiler. * Bulutları idâreye me'mur bir melek ismi.
kuzehiye	Gözün renkli olan tabakası. İris.
kuzfe	(C.: Kuzuf-Kuzefât) Yüksek yer.
kuzha	(C: Kuzeh) Yol, tarik.
küzinyak	Bez yıkayanların tokmağı.
küzr	Yay gezi.
kuzu'	Evmek, acele.
küzum	Ağzında dişi olmayan yaşlı deve.
kuzz	Yeleksiz oklar.
kuzze	(C: Kuzze) Ok yeleği. * Pire, bürgus.
lâ	Arabçada kelimenin başında nefy edatı'dır. Cevap yerine veya yersiz inkârda kullanılır. 'Yoktur, değildir' gibi.
lâ ve neam	Hayır ve evet. (Daha çok, hiçbir fikir beyan edilmediği zamanlar kullanılır.)
lâ yezalî	Zevalsiz olana ait, sonu olmayanla ilgili.
la'	Korkak.
la'b	Ağızdan salya akmak.
la'be	Bir kere oynamak.
la'c	(C.: Levâıc) Halecan etmek. * Acı vermek, elem vermek. * Yakmak. * Muhabbet ve aşktan dolayı yürekte hâsıl olan hararet.
la'k	Yalamak.
la'l	Kırmızı. Al renk. * Dudak. Kırmızı ve kıymetli bir süs taşı.
la'l-fam	f. Kırmızı renkli, al.
la'l-gun	f. Al renkli. Kırmızı renkli.
la'l-reng	f. Kırmızı renkli. Al renkte.
la'laa	Kırmak.
la'lus	Kurt, zi'b.
la'n	Lânet etme. Lânetleme.
la'net	Nefret. Tiksinti.
la'netullah	Allah lânet eylesin mânâsında beddua.
la'netullahi aleyh	Allah'ın lâneti onun üzerine olsun.
la'sa	Dudağının rengi az siyâha yakın olan kadın. (Müz: El'as)
la't	Sakınmak, sakındırmak.
la'v	Ahlâkı yaramaz kişi. * Haris adam.
laahlâkî	Ahlâk dışı. Terbiye hârici.
laakall	'En az. Hiç olmazsa.(Ey nefis! Bil ki, dünkü gün senin elinden çıktı, yarın ise; senin elinde sened yok ki, ona mâliksin. Öyle ise; hakiki ömrünü bulunduğun gün bil. Lâakall günün bir More…
laalettayin	Gelişigüzel. Ayırd etmeksizin. Rastgele.
laalgun	f. Kırmızı renkte. Al renkte.
laalik	Doğrulukla kalkıp durmak.
laalle	Arabçada olması mümkün şeyler için kullanılır. Ola ki, umulur, ümid edilir, umulur ki mânâlarınadır. Ümide veya endişeye delâlet eder. (Bak: İnne)
laanallah	Allah lânet etsin.
laane	Lânet etti. (mânâsına fiil.)
laas	Dudağın rengi açık siyâha yakın olmak. ◊ Çok yemek, çok içmek.
labe	f. Yalvarma, yaltaklanma, dalkavukluk etme. Acz gösterme. * Bu yolda söylenen söz.
labe's	Beis yok, zararsız.
labirent	Fr. Bir defa içine girildiğinde çıkış yolu çok güçlükle bulunabilen bina. * Çok karışık ve birbirini kesen yol.
labis	Giyinmiş. Giyen.
labişartin	(Lâ bişartın) Kayıtsız şartsız. Bir şarta dayanmaksızın. LABORATUVAR: Fr. İlmî ve sınaî çalışma ve araştırmalar yapmak için çeşitli cihaz ve malzemelerin bulunduğu yer.
labüdd	Çok lâzım. Elzem. Gerekli. * Her halde. Mutlaka. Muhakkak. * Ayrılık yok.
lac	Dar şey. Geniş ve bol olmayan nesne. ◊ f. Çıplak.
laç	f. Oyun etme, aldatma, hile yapma.
lacerem	şüphesiz, elbette, besbelli. * Nâçar, zaruri.
lacevab	Cevapsız. Cevapdışı.
laceverd	Lacivert. * Koyu mavi renkte değerli bir süs taşı.
laceverdî	f. Lacivert renkte.
lacî	Muslih, ıslah eden, terbiye eden.
lacin	Ağaçtan dökülen yaprak. * Ağaçtan yaprak indirme.
lad	f. Duvar.
lade	f. Ahmak, akılsız, ebleh.
laden	f. Çamdan çıkarılan zift gibi siyah ve kokulu zamk.
ladine	f. Kendir.
ladinî	Dinle alâkası olmayan. Dinsiz. Din dışı. (Bak: Lâik)
laedrî	Bilmiyorum. (Eski zamanda şüpheci olup hiç bir şeye inanamıyan sofestailere Lâ edriye denirdi. Septisizm. (Bak: Sofizm)
laf	f. Konuşma, tekellüm. * Söz, lâkırdı.
laf-i güzaf	f. Boş yere söz. Boş lâkırdı.
lafahr	Fahirsiz. İftiharsız. İftihar etmeksizin. * Fahrolmasın.
lafiyun	Sütleğen cinsinden bir ot.
lafk	İki şeyi birbirine çarpma.
lafz (lafiz)	Ağızdan çıkan söz, kelime. * Bir şeyi atmak.
lafz-perdazane	f. Çeşitli ve çok söyleyerek.
lafza	Bir tek söz veya kelime.
lafzan	Lafız itibariyle. Söz olarak. Söyleyerek. Yazılı olmıyarak.
lafzen	f. Geveze, çok konuşan. * Övünen, kendini medheden.
lafzî	Lafza ait ve müteallik. * Gr: Kelimenin söylenişine ve yapısına aid, onlarla alâkalı.
lafziye	Sözde ve yazıda görülen ve çok defa tasannua kaçan kelime süsleri.
lag	f. Lâtife, şaka. * Oyun.
lagar	f. Cılız ve zayıf hayvan.
lagarî	f. Cılızlık, zayıflık.
lagb (lügâb)	Zahmet, meşakkat. * Güve yemiş kuş kanadı. * Zayıf adam.
lagib	Acıkmış ve yorulmuş kişi.
lağim	Kaleleri düşürmek için gedik açmak veya düşman ordugâhına zarar yapmak maksadıyla açılan ve barut konulup atılan yerler. Bu işi yapanlara 'lâğımcı' denilirdi. Sonradan bu türlü More…
lagiye	Edebe aykırı ve fena söz.
laglaga	(C.: Laglag) Ördekten küçük bir güzel kuştur, başında az miktar beyaz tüyü vardır. Türk diyârında yavrusunu çıkarıp kış günlerinde Mısır'a gider.
lagm	İnanmayacak söz söylemek. * Bulaşmak.
lagt	Hafif hafif ses çıkarma. Mırıldanma.
lagv	Faydasız çirkin söz. * Köpeğin ürkmesi. * Deve avazı. * Rağbet olunmayan nesne. * Hükümsüz. * Kaldırmak. * Hata etmek. * İbtâl etmek.
lagviyyat	(Lagv. C.) Lağvlar. Boş sözler.
lagy	Avaz, ses, savt. * Yaramaz fuhuş sözler.
lagz	Kayma, sürçme.
lagzan	f. Kayan, sürçen.
lagzide	f. Kaymış, sürçmüş.
lagzide-pâ(y)	f. Ayağı kaymış. Ayağı sürçmüş.
lagziş	f. Sürçme, kayma. * Kayış, sürçüş.- Lah: f. Kelimenin sonuna ilâve olunarak 'yer' mânâsını verir. Meselâ: (Senglâh: Taşlık yer.)
lah'	(Gövde) sülpük ve sarkık olmak.
laha	Boş ve faydasız sözler konuşmak. * Ekmeği ıslatıp yemek. * Gıda. * Aldatıp kandırmak. * Karnın sarkık ve sülpük olması. ◊ f. Yama.
lahamet	Semizlik, etlilik, şişmanlık.
lahan	Bozulup kokmak.
lâhavle	(Lâhavle ve lâkuvvete illâ billâhil-aliyyil azim' cümlesinin kısaltılmışı ki, 'Kuvvet ve kudret ancak Cenab-ı Allah'tadır.' meâlinde olup bir belâ ve tehlike esnasında More…
lâhayr	Uğursuz, hayırsız.
lâhayre fih	Bu işte hayır ve uğur yok.
lahb	Sür'atle gitmek. * Eti kemikten ayırıp soymak.
lahc	Dar olmak. * Bir nesne, kabında paslanıp çıkmamak.
lahd (luhd)	(C.: Lühud) Mezar. Üstü yükseltilerek yapılan mezar. * Eğilmek. * Bir tarafına meyilli olan çukur.
lahe	f. Yama.
lahf	Örtmek, setr etmek. ◊ şiddetli vuruş.
lahh	Ulaşmak, varmak. * Yağmuru kesilmeyen bulut. ◊ Göz yaşının çok olması.
lahham	Kaz gibi büyük, başı kızıl, kanadı kara bir kuş. Vezega dedikleri keler.
lahi	(Bak: Lahâ')
lahî	Oyuncu. * Boşuna ve mânasız eğlenen. Oyalayan.
lahib	Açık yol.
lahif	Zulüm görmüş, ıztırab ve sıkıntı çekmiş.
lâhik	Yetişen, ulaşan, erişen. Eklenen, katılan. * Fık: Namaz başlangıcında imama uymuşken ayrılarak tekrar namaz bitmeden imama uyan.
lahik	Yetişen, vâsıl olan, ulaşan. * İlâve olan, eklenen. * Sonradan tâyin edilen, yenisi. (Bak: Lâhık)
lâhika	Ek, ilâve, katılan şey. Zeyl. Sonradan ilâve edilen, eklenen.
lahike	(C.: Levâhik) Gr: Ek, ilâve. (Bak: Lâhıka)
lahim	Et yediren. * Devamlı olarak et yiyen.
lahîm	Semiz, etli, şişman.
lahime	Et yiyen hayvan.
lahin	Telâffuz esnasında hususan Kur'ân okurken yanlışlık yapan.
lahis	Susuzluk veya sıcaktan dolayı dilini çıkararak soluyan köpek.
lahîs	Örülmüş. Dizilmiş. ◊ Dar nesne.
lahiyane ta'zib	f. Oyun olsun diye zahmet vermek. Oynarcasına azab vermek.
lahiz	f. Sel suyu.
lahîz	Benzer, misil, nazir.
lahk	(Lehak) Geriden yetişmek, ardından yetiştirilmek. * Alüvyon. Liğ. Akarsuların taşımasıyla gelen maddeler.
lahlaha	Güzel kokuların karışmasından meydana gelen koku. * Güzel kokularla yapılan bir nevi macun.
lahlahaniye	Pelteklik, kekemelik.
lahm	Et. Her şeyin içi ve üzeri. * Bir işi sağlam kılmak. * Kırık şeyi kuyumcunun yapıştırması. Lehimlemek. * Bir yerde ilişip kalmak.
lahm ü şahm	Et ve yağ.
lahme	Et parçası.
lahn	Güzel ve kaideli ses. * Nağme. * Kaideye uymayan yanlış okuyuş. * Usulüne uygun okumak. * Sadece muhatabın anlıyacağı şekilde remizle söz söylemek. * Meyl. * Fehmeylemek. * Lisan. * Lügat. More…
lahs	Gözün üst kapağının etli olması. ◊ Yalamak.
lahs (lihâs)	Darlık. * Şiddet. * Meşakkat, zahmet.
laht	f. Bir şeyin parçası, cüz'ü. ◊ İri cüsseli kimse.
lahus	Uğursuz, meş'um.
lahut	İlâhî âlem. Uluhiyet âlemi. Ruhanî, manevî alem.
lahutî	Uluhiyet âlemine mensub ve müteallik olan. Sır âlemi. Gaybî âleme ait. Ruhanî âlemle alâkalı.
lahutiyan	Uluhiyet âlemine girebilen melekler.
lahv	Kabuğunu soymak.
lahva	Abes, bâtıl sözleri çok söyleyen, boş konuşan kadın. (Müz: Elhâ)
lahy	Sakalın bittiği yer.
lahz	(Lahzân) Göz ucu ile bakma. ◊ Ahlâkı yaramaz kimse.
lahza	Göz açıp kapayacak kadar kısa zaman. Bir an. En kısa zaman. Göz ucu ile bir bakış. Zaman.
laic(e)	(C.: Levaic) Kalbini aşk ateşi saran kimse.
laiha	(Bak: Lâyıha)
lâilaç	Çâresiz, dermansız, imkânsız.
lâim	(Lâime) Çekiştiren. Levmeden. Başkasını kötüleyen.
lâime	(C.: Levâim) Çekiştirme, levmetme, kınama.
lâin	Lânet eden. Lânetleyen. * Herkesin kınadığı.
laîn	Lânetlenmiş, kovulmuş, merdud. Allahın rahmetinden mahrum.
lajverd	f. Lâciverd.
lak	f. Hakir, zelil, aşağı. * Tahta kadeh.
lak'	Atmak.
laka'	(C.: Elkâ) Kıymetsiz hakir nesne.
lakab	Asıl isminden başka sonradan takılan ad. Meşhur olan birinin sonradanki adı.
lakaf	Duvar yıkılmak.
lakane	Zeki ve seri anlayışlı olmak.
lakanik	Sucuk gibi içi doldurulmuş olan şey.
lakat	Yabandan toplanan nesne. * Mâdende bulunan gümüş ve altın parçaları.
lâkayd	Kayıtsız. Alâkasız. Karışmayan. Kıymet ve ehemmiyet vermeyen. Aldırış etmeyen.
lâkaydane	Kayıtsız ve alâkasızca. Mühimsemiyerek.
lâkaydî	Kayıtsızlık, ilgisizlik, alâkasızlık.
lâkelâm	Hiçbir diyecek yok.
lakf	Yutmak, bel etmek.
lakh (lakâh)	Davar yüklü olmak.
lakî	(Lâkıy) İtibarsız ve değersiz, zelil kimse. * Önemsiz ve kıymetsiz şey.
lâkih	(C: Levâkıh) Ağaca su yürüten rüzgâr. * Yağmur yağdıran rüzgâr. * Karnında yavrusu olan hamile deve.
lakîm	Yontulmuş veya yonulmuş.
lâkin	Amma. Fakat. Ancak. şu kadar var ki.
lâkinne	İstidrak edatıdır. İdrak istemek, anlamak istemek edatıdır ve bulunduğu kelimede bir şeyin anlamak istendiğini bildirir. Evvelki sözden neş'et eden bir tevehhümü kaldırmak için More…
lâkis	Kötüleyici ve ayıplayıcı kimse.
lâkişe	Tutmaç aşı.
lakît(a)	Yerden kaldırıp alınmış ve sahipsiz kalmış bir şey. Sokakta bulunan mal, para. * Sokağa atılmış yeni doğmuş çocuk. (Bak: Lukata) * Üzerine ansızın gelinen kuyu.
lakk	Vurmak.
laklak	(C.: Lekâlik) Leylek.
laklaka	Leylek sesi. * Hareketten ve ıztıraptan dolayı çıkan ses. * Şiddetli ses ve galebe ile çağrışmak. * Boş ve mânasız söz.
laklakiyyat	'(Laklaka. C.) Faydasız, boş lâkırdılar; mânâsız sözler.'
lakm	Çabuk çabuk yemek yemek. Yutmak. * Seddetmek.
lakn	Anlamak. Fehmetmek. Çabuk kavramak.
lakpüşte	f. Kaplumbağa.
laks	Lâkab takmak. * Ayıplamak. * Yaramaz olmak. ◊ Yakmak. * Almak.
lakt	Dermek, toplamak, cem'etmek. * Ansızdan bir nesneye yetişmek.
lakve	Ağız çarpılması.
lâl	f. Dilsiz. Söz söyleyemiyen.
lâl ü ebkem	Şaşa kalmış. Sükuta mecbur olmuş. Susmuş.
lala	'f. Osmanlı İmparatorluğu zamanında sadrazamlar hakkında 'Atabek' karşılığı olarak kullanılan bir tâbir olduğu gibi, şehzâdelerin mürebbilerine de bu ad verilirdi. * Saraya More…
lale	Lâle denen meşhur çiçek. * Vaktiyle suçluların ve delilerin boynuna takılan halka. * İncir koparmak için ucu çatallı değnek.
lalefam	f. Lâle renginde. Rengi lâlenin rengine benzeyen.
lalegun	f. Lâle renkli. Pembe.
lalehadd	f. Lâle yanaklı. Yanakları pembe renkte olan.
lalek	(Lâlekâ) f. Taç. * Papuç, ayakkabı. * Horoz ibiği.
lalerenk	f. Lâle renginde olan. Lâle renkli. Pembe.
laleruh	f. Lâle yanaklı. Yanağı lâle gibi pembe olan.
laleruhsar	f. Lâle yanaklı, al yanaklı.
lalesar	f. Lâlelik. Lâlebahçesi. * Sığırcık kuşu.
laleveş	f. Lâleye benziyen. Lâle gibi.
lalezar	f. Lâle bahçesi. Lâlelik.
lâm	Kur'ân alfabesinde yirmialtıncı harf olup, ebcedi değeri otuzdur.
lâmehale	Hilesiz. * Çaresiz, imkânsız, ister istemez.
lâmeşru	Meşru olmayan, şeriata uymayan, umumi nizam harici.
lâmi'	Parlak. Parlayan.
lâmia	Parlak. Parlayan. Parıldayan.
lâmih	(Lâmiha) (Lemh. den) Parlıyan, parıldıyan. Parlak.
lâmis	El ile tutup yoklayan. Dokunan. Temas eden.
lâmise	Dokunma hissi, duygusu. El ile olan his. Bir şeyin cesâmetini anlama duygusu.
lamme	Cin çarpması. Çarpıklık. * Yaramaz nesne.
lâmüdrik	Anlamayan. İdraksiz. İdrak etmeyen.
lâmüsellim	Hayır! Hiç teslim etmem!
lân	f. Hakikatsızlık, vefasızlık.
lânazîr	Eşsiz, nazirsiz, benzersiz. Eşi ve benzeri olmıyan.
lando	Fr. Üstü önden ve arkadan açılıp kapanır, körüklü, geniş araba nevilerinden biridir. Halk arasında 'Landon' şeklinde telâffuz edilen bu araba, fayton ve kupalara nazaran daha ağır More…
lâne	f. Yuva, ev.
lânegir	f. Yuva tutan.
lârayb	şüphesiz, şeksiz, tereddütsüz.
lâraybe fih	Onda hiçbir şüphe yoktur.
larkî	Keçiboynuzu.
las	f. Köpek, kelb. * Adi ipek. * Dişi hayvan.
laş	f. Hakir ve aşağılık kimse. Adi, zelil, itibarsız ve alçak kişi. * Çapul, yağma.
lasaf	Bir cins hurma. * Gübre otunun diplerinde biter hıyar gibi bir nesne. * Yapışmak. * Kurumak. * Parlamak.
lasaga	Hindibâ denilen ot.
lâsani	Tek, vâhid. İkincisi olmayan.
lasb	Yapışmak. * Dar olmak.
laşe	Cife. Kokmuş et parçası. * Fık: Karada yaşayıp boğazlanmaksızın ölen veya şer-i şerife uygun olmayan şekilde kesilen kanlı hayvan ve bunların tabaklanmamış (dibagat edilmemiş) derileri. * More…
lâşehâr	f. Leş yiyen.
lâşek	şek ve şüphe yok. şüphesiz. Elbette.
lâşey	Bir şey değil. Değersiz.
lasg (lüsug)	Kemik üstündeki derinin zayıflıktan kuruması.
lasib	(C.: Levâsıb) Yapışkan. * Dar ve derin kuyu.
lasîf	Parlayan, parıldayan. Parlayıcı.
lasik	Yapışık, yapışmış olan. Yapışıcı, yapışkan.
lasiyyema	Bâhusus. Hususan. Buna gelince. Herşeyden ziyade. Ençok.
lask	Yapışmak. Yapışık olmak. Ulaşmak.
lass	(C.: Lüsus-Elsâs) Hırsız, sârık.
lasta	ing. Bir geminin alabildiği yük.
lasv (lasy)	Sövmek, şetm etmek.
lât	İslâmdan önce Arapların Kâbe'de bulunan putlarından biri.
lat'	Yalamak. * Ayağıyla bir kimsenin belinden aşağısına vurmak.
lat' (lutû')	Yapışmak. * Ulaşmak, varmak.
lat'a	Dudaklarının içi beyaz olan kadın. * Çok yaşamış, ihtiyar kadın.
lat'e	Alın, cebhe.
lata'	Dudak içinde olan beyazlık.
latafe	Hediye, armağan.
lâtail	Boş, faydasız, abes, mânâsız.
lâtaknetu	Ayet-i Kerimeden bir kısım olup, Ümidinizi kesmeyiniz (meâlindedir.)
latenahi	Nihayetsiz. Sonsuz. Bitip tükenmeyen.
lateşbih	Benzetmeksizin. Benzetmek olmasın.
lath	Her şeyin azı. * Bulaşmak ve karışmak. * Birine iftira atmak. ◊ El ayasıyla vurmak.
latha	Leke.
latif	Mülâyim. Yumuşak. Nâzik. Mütenasip. * Güzel. Şirin. Küçük ve hoşa giden. * Cisimle alâkası olmayan. Göze görünmeyen. * Çok lutf edici. * Derin, gizli.
latife	Hoş söz. Şaka. Mizah. Söz ile iltifat. İnsanın çok ince ve hassas olup kalbe bağlı bir duygusu. (Mukabili ciddiyettir) (Bak: Letâif)
latifegu	f. Lâtifeci, şakacı. Lâtife söyliyen.
latifeperdaz	f. Şakacı, lâtifeci. Lâtife yapan.
latifeperdazan	(Lâtifeperdâz. C.) f. Şakacılar, lâtifeciler.
latîm	Babası ve annesi olmayan kişi. * Yüzünün bir tarafı beyaz olan at. * Yarış atlarının dokuzuncusu.
latîme	(C: Letâyim) Misk. * Güzel kokular konulan kap. *Attarlar pazarı. * Güzel kokulu nesneleri götüren deve.
latin	Eski Roma civarında iken sonradan genişleyen ve devlet kuran eski bir kavim ismidir. * Eski Roma. * Şarkta Katolik mezhebinden olanın ismi.
latince	Eski Roma'da konuşulan ve bugünkü Fransızca, İspanyolca, İtalyanca gibi dilleri doğurmuş olan ana dil ki, Hint-Avrupa dil âilesinin önemli bir kolu olan İtalik grubundandır.
latm	Karıştırmak. Yapıştırmak. * Tokat vurmak.
latma	şamar, tokat.
latmahâr	f. Tokat yiyen. Şamar atılan kimse.
lats	Dövmek. * şiddetle basmak.
latt	(C: Litât) Gerdanlık. * Lâzım olmak. * İnkâr etmek. * Sarkıtmak. * Örtmek.
lâtuhsa	Sayısız. Sayıya gelmez. Hesaplanmaz.
lâubali	Alâkasız, kayıtsız, hürmetsiz, dikkatsiz. Senli benli. ('Lâ' harfi ile' Ubâli' muzari fiilinden müteşekkildir.)
lâubaliyane	f. Lâubalilikle. Kayıtsız, alâkasız, saygısız ve dikkatsiz bir şekilde. Senli benli olarak.
lauk	Yalanmış nesne. * Az, kalil.
lav	Fr. Yanardağların ve volkanların ağızlarından püskürüp soğuyunca donan madde.
lâvallah	Vallahi hayır.
lavanta	Çeşitli çiçek ve bitkilerden alınan esanslarla yapılan güzel kokulu sıvı.
lay	f. Tortu, posa. * Kül. * Çamur. ◊ f. Söyleyen, söyleyici.
lâya'kil	Aklı başında olmıyan, dalgın, bîhoş. Yaptığını bilmez.
lâyebgiyan	Biri ötekine tecavüz edip karışmaz ve hâsiyetini bozamaz (meâlinde olup, nefyedilmiş muzari fiilidir.)
lâyecuz	Câiz değil, olamaz, müsaade verilmez.
lâyefhem	Anlayışsız, idrakten âciz.
lâyefna	Bitmez, tükenmez. Fenaya gitmez. Yok olmaz.
lâyemut	Ölmez. Mahvolmaz. Hayatı sona ermez.
lâyenbagî	Lâyık olmaz. Yakışmaz. Uymaz.
lâyenfekk	Bölünemez, ayrılamaz. Parçalanamaz.
lâyenkati'	Aralıksız. Kesilmeksizin.
lâyetecezza	Bölünmez. Parçalanmaz. Ayrılmaz. Tecezzi kabul etmez.
lâyetegayyer	Değişmez, bozulmaz.
lâyetenahî	Sonsuz. Nihayetsiz.
lâyetenahiyet	Lâyetenahilik, sonsuzluk, nihayetsizlik.
layetezelzel	Sarsılmaz. Tezelzül etmez.
lâyezal	Zeval bulmaz. Yok olmaz.
lâyih (lâyih)	Parlak. Meydanda. Aşikâr. Hatıra gelen.
lâyiha	Düşünülen veya tasavvur edilen bir şeyin yazılması. Tasarı.
lâyik	(Liyakat. den) Yakışır ve yaraşır. Uygun, münasib ve muvafık.
lâyim	Azarlayan.
lâyu'kal	Anlaşılmaz, akıl ermez. Akıl ile idrak olunmaz.
lâyu'la	Üstüne çıkılmaz, çok yüksek. * Galip ve üstün gelinemez.
lâyu'ref	Bilinmez. Tarif edilmez.
lâyuad	Adedi belli olmayan. Sayısız. Pek çok.
lâyüfhem	Anlaşılmaz. Fehmedilmez.
lâyüfna	Tüketilmez, yok edilmez.
lâyuhsa	Hesaba gelmez. Hesabsız. Pek çok.
lâyuhtî	Hatâsız, hatâ işlemez. Yanılmaz.
lâyülhîhi	(İlhâ. dan) Ona gaflet vermez. Onu boş şeyler meşgul etmez. Boşuna iş yapmaz.
lâyüs'el	Mes'uliyetsiz. Mes'ul tutulamaz. Sorumsuz.
lâyutak	Güç yetmez. Dayanılmaz. Takat yetmez. Çekilmez.
lâyuzal	İzale edilmez, tükenmez, zeval bulmaz.
laz	Doğu Karadeniz bölgesinde, bilhassa Rize dolaylarında yaşayan bir kavim. * Bu kavimden olan kimse.
laza	Ateş. Alev. * Cehennem'in altıncı katı.
lâzâle	(Lâzâlet) Zeval bulmasın, zâil ve eksik olmasın. * Olsun!
lâzâle âliyen	Yüce ve âli olsun.
lâzeval	Zevalsiz. Sonu gelmez. Zeval bulmaz.
lazî	(Bak: Lazâ)
lazib	Sâbit olan, yapışan.
lâzik	Yapışkan, yapışıcı. Yapışmış olan.
lâzim	Lüzumlu, gerekli. * Bir şeyden aslâ ayrılmayan. Bir işte beraber bulunmasına ve vücuduna ihtiyaç olan şey. * Gr: Müteaddi olmayan.
lâzim-amed	f. Lâzım gelir, lüzum eder. Lâzım geldi.
lazistan	Lazlar'ın oturduğu bölge olan Rize dolayları. Osmanlı İmparatorluğu zamanında Rize sancağına verilen ad.
lazlaz	Yol gösterici, kılavuz.
lazlaza	Yılanın deprenmesi.
lazuk	Yaraya yapışıp onulmayınca kopmayan devâ. ◊ Yapışkan nesne. * Yapışkan balçık.
lazz	Devamlı yağan yağmur. * Men'etmek, engel olmak.
le'va	Şiddet. * Maişet darlığı, geçim zorluğu.
leal	İnci.
leali	(Leâl. C.) İnciler. Lü'lüler.
leali-feşan	f. İnciler saçan.
lealle	(Bak: Laalle-İnne)
leamet	Alçaklık, âdilik, zillet, denaet, aşağılık.
leb	f. Dudak. Şefe. * Kenar. * Sahil. Kıyı.
lebab	Sahralarda ve çayırlarda az miktar olan yaş ot.
lebabe(t)	Akıllılık, zeyreklik. Akıl sahibi olma.
lebaçe	f. Önü açık elbise. Hırka.
lebad(e)	f. Yağmurluk.
lebaleb	Ağzına kadar dopdolu. * Ağızdan ağıza.
leban	Göğüs.
lebb	Lâzım olmak. * Akıllı olmak.
lebban	Sütçü.
lebbe	Göğsün gerdanlık takılan yeri. * Devenin ve sığırın, göğsünden boğazladıkları yeri. * Evlâdını ve erkeğini seven kadın.
lebbeleb	(Leb-beleb) f. Dudak dudağa.
lebbeste	(Leb-beste) f. Ağzı bağlı. Susan, konuşmayan.
lebbeyk	Buyurunuz. Emredersiniz.
lebbeyk-zen	f. Lebbeyk diye söyleyen. Emre hâzır olan. Râzı olan.
lebc	Güreşmek. * Sar'a tutup düşmek.
lebcünban	f. Dudak oynatan. Söz söyliyen, konuşan.
lebdeğmez	t. Dudak değmez. * Edb: Dudaktan çıkan harflerden olan 'B-F-M-P-V' sessizlerinin içinde bulunmadığı manzumeler.
lebeb	(C: Elbâb) Göğüste gerdanlık takılan yer. * Atın göğsüne yapılan sinebend. * Devenin ve sâir davarın göğsüne bağladıkları nesne. * Dağ eteğinde olan azıcık yumuşak kum.
lebed	Yünden yapılan keçe. * Bir yerde mukim olmak. * Bir şeye yapışmak.
lebeke	Şerit parçası.
leben	Süt. * Boyun ağrısı. (Bak: Libâ')
lebenî	(Lebeniyye) Sütle alâkalı. Sütlü.
lebeniyyât	(Lebeniyye. C.) Sütlü nesneler.
lebgüşa	f. Dudağı açık. Söyleyen, konuşan.
lebh	'Bir büyük ağacın adı. (Bir kimse kabuğunu yarsa filhâl o kişiye uyuşukluk gelir; o ağaçtan tahtalar biçip gemi yaparlar. Rivâyet olunur ki, iki tahtasını birbirine bitiştirip bir yıl More…
lebî	f. Dilim. Ekmek, kavun, karpuz vs. dilimi.
lebid	Küçük çuval.
lebik	Tatlı sözlü. Yumuşak konuşan. * Zeki, anlayışlı, akıllı.
lebine (libne)	(C.: Lebin) Kerpiç.
lebk (lebâka)	Akıllı olmak. * Islah etmek, terbiye etmek. * Karıştırmak. * Yumuşak etmek, yumuşatmak.
lebkus	Mürr denilen acı Yemen zamkının adı.
lebküşa	f. Dudağı açık. Konuşan, söyleyen.
leblab	Sarmaşık denen bir bitki.
leblebe	Esirgemek. * Oğula ve kıza çok fazla düşkün olmak.
lebn	Vurmak.
lebriz	f. Taşacak kadar. Ağıza kadar. Taşkın.
lebs	Giyecek şey. * Giyme. Giyinme. * Bir mânayı diğer bir mânâ ile karıştırmak. Sözün karışık ve şüpheli olması. Sözü karıştırıp şüpheye düşmek. ◊ Bir yerde eğlenip durma. Vakit More…
lebsan	Hardala benzer bir ot. * Yabani hardal.
lebt	Güreşmek.
lebteşne	(C.: Lebteşnegân) f. Susamış.
lebun	Sütlü hayvan. Sütü bol olan hayvan.
lebus	Her giyecek ve örtünecek nesne.
lebve	Dişi arslan.
lebz	Vurmak. * Yemek.
lec	f. Tepme.
leç	f. Yanak. * Yüz.
leca	Su boğası.
leca'	Sığınmak. * Saklanmak, gizlenmek. * Zaruret.
lecac	(Lecâcet) Çekişme, inad etme, ayak direme (düşmanlıkta). Taannüd.
lecc	Dar şey. * Düşmanlıkta ve husumette inad edip ayak direme.
leccac	İnatçılık. Muannidlik. * İnatçı, inad edip ayak direten. Muannid.
lecce	Avaz, ses, savt.
leceb	Avaz, ses, savt.
lecebe	(C.: Elcâb-Licâb-Lecebât) Doğurduktan dört ay sonra sütü çekilmiş davar.
lecem	Cemaat, topluluk.
lecen	Bir şeye musallat olmak, ilişmek.
lecin	Ağaçtan yaprak dökmek.
leclac	Sözü tutuk söyliyen. * Satranç oyununun icatçısı. * Bir harfi iki kere söyliyen.
leclec	Tereddüt olunan.
leclece	(Sözde) karasızlık, tereddüt. * Lokmayı ağızda döndürmek ve çiğnemek.
lecm	Şahmed-ül arzdan büyük bir tepenin adı.
lecn	Yalamak. * Deve için yem yapmak.
lecne	Bir mes'ele için toplanan cemaat.
lecüc	Pek inadçı ve hasım olan. * Suyu çok olan yer.
lecun	Halsiz, yaşlı davar.
lecz	Ulaşmak, varmak. * Yapışmak. ◊ Köpeğin kab kacak yalaması.
leda	Beden.
leda (lede)	Sırasında, yapıldığında (mânâsına kullanılır). * Yan, nezd. (Bak: Ledün)
ledd	Düşmana galip olmak. * Husumet etmek, düşmanlık yapmak.
leddam	Eski elbiseleri yamalıyan.
leded	Katı husumet, şiddetli düşmanlık.
ledem	Akrabadan nikâhı haram olan.
ledeyk	Senin yanında. Senin indinde.
ledg	(Teldag) Yılan veya akrep sokması. * Mc: Sözle birini incitmek. * Ekşilik.
ledîd	Derenin iki tarafı.
ledîg	Yılan veya akrep gibi hayvanlar tarafından sokulmuş kimse.
ledîm	Yamanmış eski elbise.
ledîs	Tenbel kimse.
ledm	Taşı taşla vurmak. * Yere düşen taştan çıkan ses. * Kaftana yama vurmak. * Defetmek, kovmak.
ledn	(C.: Lidân-Ledun) Taze ve yumuşak olan ağaç budağı.
leds	Yalamak. * Davarın ayağına nal vurmak. * Yırtık dikmek.
ledüd	(C.: Elidde) Hastanın ağzına dökülen ilâç. * Çok husumet, şiddetli düşmanlık.
ledün	İnd kelimesi gibi, zaman ve mekân zarfıdır.
ledünn	(İlm-i ledünn) Garib bir ilim ismidir. Ona vakıf olan, mesturat ve hafâyayı, gizlilikleri münkeşif bir halde göreceği gibi, esrar-ı İlâhiyyeye de ıttıla' kesbeder. Bu ilm-i şerifin More…
ledünnî	Ledünn ilmine mensub ve müteallik. Ledünne dair ve ait.
lef'	Örtmek, setr etmek. * şâmil olmak.
lef'e	Kemiksiz et.
lefa	Vurmak. * Soymak.
lefaif	(Lifafe. C.) Sargılar, örtüler. Zarflar.
lefaz	Dinleyenin anlayamadığı belirsiz sesler.
lefc	(Lefce) Kalın dudak.
lefef	Pelteklik, kekemelik. * Yorgunluk. * Besililik, semizlik.LEFEHAN: Vurmak.
leff	Sarma. Dürme. İçine toplama. İliştirme. Rabtetme.
leffaf	Çok konuşan, çok lâf eden. Pek fazla söyliyen. Can sıkan.
leffat	Yaramaz huylu, ahmak adam.
leffen	Beraber sararak. İliştirilmiş olarak. Rabtedilmiş olarak.
lefh	Yakmak. * Vurmak. * Fakirlik, fakir. * İflas. * Tavşancıl kuşu. * Karga.
lefif	Sarılmış, dürülmüş. * Gr: Kökü üç harfli olduğunda iki harfi 'elif' veya 'yâ' nın yan yana olduğu kelime.
lefk	Giymek. * Örtünmek. * İki parçayı birbiri üstüne koyup dikmek. ◊ Hamâkat, ahmaklık.
left	Yüz döndürmek.
leftiye	Şalgam.
lefüt	Evvelki kocasından çocuğu olan ve daima çocuğuna iltifat eden evli kadın.
lefz	(C.: Elfâz) Atmak. * Söz.
legabe	Hamâkat, ahmaklık. * Zayıflık, zaaf.
legat	Sesler kelâmla karışık olmak.
legorn	ing. Çok yumurtlayan bir tavuk cinsi.
legub	Fikri, re'yi zayıf olan. Ahmak.
leh (lehu)	Hakkında, onun için, onun faydasına veya zararına.
leha	(Lehu. nun müennesidir) Hakkında. O kadın için. ◊ (Lehât. C.) Küçük diller.
lehaa	Zayıflıktan dolayı âzâların sülpük ve sarkık olması.
lehak	Çok beyaz. * Öküz, sevr. ◊ Çok beyaz olan. ◊ Yetişmek.
lehame	Etlilik, semizlik.
lehan	Akıllılık.
lehas	Susuz kişi.
lehat	(C.: Lehâ ve Lehevat) Küçük dil.
lehaz	Gözucu.
lehaza	Gözucu ile bir şeye dikkatlice bakmak.
lehban	Susuz kişi. (Müe: Lehbâ)
lehbet	Susuzluk.
lehc	Haris olmak.
lehce	Bir beldenin konuşma şekli, dil. Konuşma tarzı.
lehcem	Geniş yol. * Büyük kadeh.
lehd	Def'etmek, kovmak. * Ağır etmek, ağırlaştırmak.
leheb	Ateşin alevlenmesi. Ateş alevi. Havaya yükselen toz.
leheb suresi	Kur'an-ı Kerim'in 111. suresi olup 'Tebbet, Mesed' Suresi de denir. Mekkîdir.
leheban	Ateşin alevlenmesi.
lehef	Kaybolan bir şeyden dolayı müteessir olup üzülme.
lehesan	Susuzluk.
lehevat	(Lehât. C.) Küçük diller.
lehf	Yok olan şey için hasret çekip üzülmek.
lehfan	Kalbi yanık, hasret çeken. Özleyen.
lehhan	Okurken çok yanlışlık yapan kimse.
lehib	Açık yol.
lehîb	Eti az deve, zayıf deve.
lehîd	Götürdüğü yük ağır olduğundan eziyet çeken deve.
lehîde	Koyu olan bulamaç.
lehîf	(Lehfân) Mahzun, hüzünlü, üzüntülü, kederli.
lehinde	t. Onun faydasına, aleyhinde olmadan. Onun için, iyiliğine.
lehîre	Kısa boylu kötü huylu kadın.
lehiv	(Lehv) Günahlı, şehevi, nefsâni meşguliyet. Kadınla yabancı erkeğin oynaması. * Eğlence, oyun.
lehk	şiddet. * Meşakkat, zahmet. * Birbiri içine girmek.
lehle	Süst ve zayıf nesne. * Seyrek dokunmuş bez. * Fusaha indinde makbul olmayan şiir ve söz.
lehm	Bir şeyi hemen yutma.
lehs	Nefesi kesilip dili dışarı çıkarma. ◊ Yalamak.
lehsan	Susuz.
leht	f. Bir bütünün cüz'ü. Bir şeyin parçası. ◊ Bir nevi yürüyüş. ◊ Vurmak. * Atmak.
lehu	(Bak: Leh)
lehum	Obur, çok yiyici.
lehüm	Onlar için. Onlara.
lehüma	(Tesniye) O ikisi için. İkisi hakkında. LEHV: (Bak: Lehiv)
lehviyyat	f. (Lehv. C.) Lehivler, kadınlı erkekli haram eğlenceler, oyunlar. Nefsanî gayr-i meşru oyun ve eğlenceler.
lehz	Vurmak. * Dürtmek. * Karıştırmak.
leim	Alçak, deni, rezil, zelil, levm edilen. Cimri. * Mayası bozuk ve kötü.
leiman	(Leim. C.) Alçak, zelil ve aşağılık kimseler. Pinti ve cimri insanlar.
leimane	Alçakça. Zelilane bir tarzda.
lein	Vallahi eğer.
lek	f. Ahmak, ebleh, sersem. * Yüzbin. * Kırmızı boya çıkarmaya yarayan bir maden.
lek (leke)	Sana, senin için, senin hakkında.
lek'	Isırmak. * Yapışmak. * Kir. ◊ Vurmak.
leka'	(Lek'â): Yaramaz, hakire kadın.
lekalik	Büyük, etli, şişman kadın. * Büyük deve. ◊ (Laklak. C.) Leylekler.
lekanet	Zeki ve anlayışlı olma.
leke	t. Benek. Kir izi. * Kusur.
leked	Yapışmak. * Lâzım olmak. ◊ f. Çifte, tepme.
lekedar	f. Lekeli, ayıplanmış. * Pislenmiş. * İttiham edilmiş.
lekedhar	f. Çifte yiyen.
lekedkub	f. Çifte yiyen. Hayvanların ayakları altında ezilen.
lekedzede	f. Çifte yiyen.
lekedzen	f. Tepme veya çifte vuran. Çifte atan.
leken	(C.: Elkân) Leğen.
leki'	Hor ve hakir kimse.
lekîf	Dolu havuz.
lekîk	(C.: Likâk) Zayıf ağaç. * Kemik aralarında olan et.
lekîta	(Bak: Lakita)
lekleke	Yoğun gövdeli ve şişman olmak, etli olmak.
lekm	Yumrukla vurmak.
lekz	Vurmak.
lem	(Arabçada cezm harfidir) Muzari fiilinin başına getirilirse, nefyeder, cezmeder, sâkin okutur. 'Gelir' fiilini 'gelmedi' yaptığı gibi. (Bak: Lem-yezel)
lem'	Parıldama, parlama. Parlayış. ◊ Terk etmek, bırakmak.
lem'a	(C.: Lemâat) Parlamak. Şimşek gibi çakmak. Güneş ve yıldız gibi parlamak. * El ile veya elbise gibi bir şeyle işaret etmek.
lem'a-paş	f. Parıldayan, parlayan.
lem'a-riz	f. Parlayan, parıldayan.
lemean	Parlama, parıldama.
lemeat	(Lem'a. C.) Parlayışlar, parıltılar.
lemehat	(Lemha. C.) Bir defa göz atmalar. * Parıltılar, çakmalar.
lemem	Günaha yakın olmak. * Küçük günahlar. * Delilik, cünun. * Musibete yakın olmak.
lemh	Göz atma, bir defa bakış. * Parlama, parıltı.
lemha	Bir göz atmak. * Şimşeğin bir defa çakışı.
lemîs	Câriye ismi.
lemk	Yazmak. * Bozmak, mahvetmek. * Vurmak.
lemleme	Bir şeyi evvel yapmak.
lemm	Parça parça şeyleri toplamak, cem' etmek. * Islâh etmek. * Bulduğu şeyi, haram helâl demeyip yemek. * Şiddet ve meşakkat. * Az şey. * Konmak. Nâzil olmak.
lemma	(Harf-i cerdendir) Vaktâki, o zaman (mânâsındadır.) İstisna için: 'İllâ' yerinde de olur.
lemme	(C.: Lemmât) şiddet. Meşakkat, zorluk. * Az şey.
lems	Dokunmak, el ile tutmak, ellemek, yapışmak. * Beş duygudan biri, dokunma duygusu. ◊ Yalamak.
lemsa	Pürüzsüz, düz.
lemsî	Hissedilmeğe, dokunma ile duymağa ait ve müteallik.
lemsiyet	Bir cisme veya bir mâdene parmakla dokunmaktan gelen his.
lemy	Dudak içinde olan siyahlık.
lemz	Ağızda olan yemek artığını dil ile araştırmak. ◊ Ayıplamak. Dil ile tân etmek.
lemze	Göz veya kaşla işaret etmek.
len	'Gr: (Muzâri fiilini nasbeden edatlardan birisi). Bir işin aslâ olamıyacağını ifade eder. cümlesinde; kâfirler aslâ Cennete giremezler, derken olduğu gibi. (Bak: Huruf-u nâsibe)' More…
lenc	f. Edâ, naz ve cilve ile salınma.
lenf	'(Lenfâ) Tıb: İnce damarların içinde dolaşan beyaz kan. Kanın esasını teşkil eden sıvı. * Eski tıbba göre; ahlât-ı erbaa'dan birisi. (Bak: Hılt)'
lenfisam	Aslâ kırılmaz, kopmaz.
leng	f. Topal, aksak. Yolcuların bir yerde iki gün kalması. * Tenasül organı.
leng-fahte	f. Topal güvercin.
lengâne	f. Topalcasına. Topallıyarak.
lenger	f. Gemiyi yerinde sâbit kılmak için denize atılan zincir ucundaki büyük demir çapa. * Bakırdan yayvan ve kenarları genişçe sahan veya tepsi.
lenger-endaz	f. Lenger atan, demir atan. Demir atmış olan gemi.
lenger-hane	f. Lenger yapılan yer. Lenger imal edilen yer.
lengerî	f. Büyük bakır sahan, lenger.
lengî	f. Aksaklık, topallık.
lerzan	f. Titrek, titreyerek.
lerze	f. Titreme, titreyiş. Sallantı.
lerzebahş	f. Titreme veren, titreten.
lerzedâr	f. Titrek, titreyici.
lerzenâk	f. Titrek, titreyici. Titremeğe tutulmuş.
lerzende	f. Titreyen, titrek.
lerzeresan	f. Titreme veren, titreten.
lerziş	f. Titreme, titreyiş.
les'	Yılan ve akrep gibi hayvanların sokması.
lesa	Islak ayakla bir şeye basmak. * Yaş olmak, ıslanmak.
lesa'	Kolayca çocuk doğurmak.
lesak	Yaşlık, ıslaklık.
lesas	Hırsızlık yapma. Sirkat.
lesaset	Hırsızlık.
lesb	Vurmak. * Yalamak. * Yapışmak. Cem'etmek, toplamak.
lesd	Yalamak. Emmek.
lesen	Fesâhat. Düzgün, güzel ve akıcı konuşma.
lesin	Ülfet, alışkanlık.
lesk	Yapışmak.
leşker	f. Asker.
leşkergâh	f. Ordu yeri.
leşkerî	f. Askere ait. Askerle alâkalı.
leşkeriyan	(Leşker. C.) f. Askerler, leşkerler.
leşkerkeş	f. Asker çeken. Askerleri idare eden. Kumandan.
leşkerşikâf	f. Düşman askerini kıran.
leşkerşiken	f. Düşman askerini kıran.
leşkerşükûf	f. Düşman askerini kıran.
leslese	Men'etmek, engel olmak.
lesm	Ağzını örtmek. * Öpmek. * Kırmak. ◊ İlzam etmek, susturmak.
lesme	Yüzörtüsü, peçe.
less	Dâim olan. Devamlı olan. ◊ Yemek. * Yalamak.
lest	f. Güzel, hoş, iyi. Kuvvetli, kavi.
lesu'	(Akrep veya yılan gibi hayvanlar) sokmuş.
lesus	(Lesusiyet) Hırsızlık, sirkat. Hırsızlık yapmak.
let	f. Dayak, kötek. * Dövme, vurma. * şiddetle çarpma.
let'	Atmak. * Doğurmak. * Cima etmek.
letac	Vahşi sığır, yabani sığır.
letafet	Hoşluk, lâtiflik. * Cisimden alâkayı kesip bir nevi nurâniyet kesbetmek. * Güzellik, nezaket, yumuşaklık, hafiflik.
letaif	Lâtif duygular.
letb	Gitmek. * Devretmek. * Bir şeyden ayrılmayıp, ona bağlanmak.
leteyya	Büyük emir.
letf	Sık olmak. * Bahçede ağaçların sık bitmesi. * Yaraşıklı olmak.
lethan	Karnı aç olan kişi.
lethurde	f. Dayak yemiş, dövülmüş, kötek yemiş.
letm	Davarın boğazlanacak yerine bıçak çalmak.
letre	f. Parça parça. Paramparça. * Eski, yırtık.
lett	Bağlama. * Karıştırma. * Vurma, dövme, dayak atma. * Yanaşma, yaklaşma.
letta	Büyük emir.
leüm (leim)	(C.: Liâm) Aslı alçak yaramaz kişi.
leus	Çok yeyici kişi, obur.
lev	Gr: (Şart edâtı) Dahâ ziyade, olsa bile (manâsına gelir.) 'İnne' gibi mâzi mânâsını muzariye çevirmeyip aksine muzâriyi de mâziye çevirir. Temenni edâtı ve vasıl edâtı olur. Meselâ More…
lev'	Yanma. * Yakma.
lev'a	(C.: Leveât) Gönül acısı, kalb acısı. Yürek yanıklığı.
leva	Bulgar parası.
levahik	(Lâhık. Lâhıka. C.) İlâveler, ekler. Lâhıkalar.
levaic	(Lâice. C.) Kalbleri aşk ateşiyle yananlar.
levaih	(Levâyih) (Lâyiha. C.) Lâyihalar.
levaim	(Lâime. C.) Bir kimsenin yüzüne karşı çekiştirmeler, levmetmeler. Zemmetmeler. Başa kakmalar.
levami'	(Lâmia. C.) Parıldayan şeyler, nurlar, parıldamalar.
levazim	İhtiyaç maddeleri. Lüzumlu madde. * Aks: Silâhlı kuvvetlerin yiyecek ve giyecek maddelerini, silâh ve cephane dışında kalan çeşitli araç ve ihtiyaçlarını ifade etmek üzere kullanılan umumi More…
levazimat	(Levazım. C.) Lüzumlu maddeler.
levban	Siyah taşlı yer.
levc	Ağız içinde lokma veya başka bir şeyi döndürüp çevirme.
levca'	Hâcet, ihtiyaç.
leveat	(Lev'a. C.) Sevgiden ve mecazî aşktan gelen iç yanıklıkları. Yürekten gelen acılar.
levend	(Levent) f. Yeniçeri devrinde deniz erlerine verilen bir isim. Asker. * Mc: Boylu boslu, yakışıklı, çevik kimse.
levendân	(Levend. C.) f. Leventler, askerler.
levendâne	f. Leventçesine, hızla, süratle.
levg	Ağızda bir cismi çiğneyip sonra dışarı tükürmek. * Yalamak.
levh	Görünen ibretli manzara. * Üzerinde yazı veya şekil çizilebilir düzlük. * Seyredilen yerin çizili sureti. * Ayet, hadis veya büyüklerin ders verici sözleri. Yazılı şey. * Şimşek çakmak. * More…
levha	Üzerinde yazı veya resim bulunan, duvara asılacak kâğıt. * Bir sayfanın üzerindeki kalın yazı.
levid	f. Çok büyük tencere. Kazan.
levîse	Çeşitli topluluklardan bir yere toplanmış olan kimseler.
leviyye	Bir kimse için ayrılıp saklanan yiyecek.
levk	Çiğnemek.
levka	Ceviz ağacı.
levlake	Eğer sen olmasaydın (meâlindedir).
levleb	Makara deliğine soktukları ip.
levm	Çekiştirmek. Birisinin yüzüne karşı kötü söz söylemek. Zemmetmek. Paylamak. Başa kakmak.
levma	(C.: Levâyim) Azarlama.
levme	Kınanmaya ve çekiştirilmeğe sebep olacak şey.
levn	Renk, boya. Sıfat, nev', çeşit, tür. Bir şeyi diğerinden ayıran alâmet.
levs	Pislik, murdarlık. Kir. * Zor. Kuvvet. * Tam olmayan, zayıf beyyine. * Bir şeyi ağızda öte beri gevelemek. * Deprenmek. * Bulaştırmak ve karıştırmak. Bulaşıklık. * Cerâhet, yara. More…
levşeb	Kurt, zi'b.
levsiyyât	Kirli ve pis şeyler.
levt	Gizlemek, saklamak. * Sorduklarını değil de başkasını haber vermek. ◊ Yapışmak. * Varmak, ulaşmak.
levv (lüvv)	Mürr dedikleri acı Yemen zamkı.
levvah	Yakıcı ve bozucu.
levvam	(Levvâme) Levm ve itâbedici. Zemmeden, çekiştiren, dedikodu yapan. Serzenişte bulunan. Başa kakan, paylayan.
levy	Bükmek. * Eğmek, meylettirmek. * Karın ağrısı. * Mide fesadı.
levz	Sığınma, himâyesine girme. LEVZ: Bâdem.
levzaî	Akıllı, zarif kimse.
levze	Bir tek bâdem. * Tıb: Bâdemcik.
levzetân	İki bâdemcik, bâdemcikler.
levzeteyn	Bâdemcikler, iki bâdemcik.
levzîne	f. Bâdemli helva. * Bâdem helvası.
levzînec	Bâdemli helva.
levziyyat	Bademle yapılmış tatlılar.
ley	f. Kab, zarf, mahfaza. * Çamur.
leyail	(Leyl. C.) Geceler.
leyal	(Leyâli-Leyâil) (Leyl. C.) Geceler.
leyan	f. Parlıyan, parıldıyan. Parlayıcı. ◊ Huzur ve rahatta olan.
leyg	İyi huylu olmak. * Sözü açık ve fasih söyleyememek.
leyh	Örtünmek, bürünmek.
leyk	f. Ammâ, lâkin, fakat. ◊ Lâyık olmak.
leykin	f. Lâkin, ammâ, fakat.
leyl	Gece. (Bak: Leyle)
leyl suresi	Kur'an-ı Kerim'in 92. Suresinin ismidir.
leyl ü nehar	Gece ve gündüz.
leyla	Çok karanlık gece. * Arabi ayların son gecesi. * Leylâ ile Mecnun hikâyesinin kadın kahramânı.
leylak	Salkım şeklinde mor ve beyaz renkli çiçekleri olan bir nebat adı.
leylakî	f. Leylak renginde olan. Mor renk.
leyle	Bir tek gece, bir gece. * Gece. (Bak: Leyl)
leylen	Geceleyin, gece vakti.
leylî	Gececi. Geceleyin kalan. Yatılı. Geceye âit. Geceye mensub.
leym	İnsanlar arasında sulh etmek, barış yapmak. * Salâh. * Bir nârenciye meyvesi.
leymun	(Leymon) Limon.
leynet	Yumuşak koltuk yastığı.
leys	Adem. Yokluk. Gayr-ı mevcud. (Bunun aslı 'lâyese' idi. Yâ'yı tahfif için 'leyse' oldu.) Hükemâlar arasında 'eys' vücud, 'leys' adem mânâsında More…
leys (lâyis)	(C.: Lüyus) Arslan. * Sinek avlayan örümcek. * Arasında yaş ot bitmiş olan kuru ot. * Birbirine girmiş ot. * Semiz ve şişman kimse.
leyse	Olmadı (meâlinde fiil-i müşebbehtir)
leyse kemislihi şey'ün	Ne zâtında, ne sıfâtında, ne de ef'âlinde naziri yoktur, şebihi olamaz!.
leyt	Sarfetmek, harcamak. * Hapsetmek. ◊ Ulaşmak, varmak.
leytan	şeytan.
leyte	Keşke olsa idi. Ne olaydı meâlinde olan huruf-u müşebbeh bir fiildir. İsimlerini nasbeder, (yâni, üstün okutur), haberini ref'eder (yâni ötre okutur). (Bak: İnne)
leyy	Def'etmek, kovmak. * Harcamak, sarfetmek. * İlaç yapmak. * Aciz olmak. * Bir nesneyi dürüp boğazına tıkmak.
leyya	Sudan uzak olan yer.
leyyan	Def'etmek, kovmak. * Sonraya bırakmak, tehir etmek.
leyyin	Yumuşak. Mülâyim. Hafif. Yavaş olan.
lez'	Davarı iyi gütmek. ◊ Yakmak.
leza	(Bak: Lazâ)
lezaiz	Lezzetler. Zevk duyulan, eğlendirici, hoşa giden şeyler.
lezam	Lâzım ve gerekli olma. * Hiç ayrılmama.
lezbe	(C: Lezbât) Şiddet. * Kıtlık.
lezc	Yapıştırma. Yapışmak. Sıvanıp yapışmak.
lezc (lüzuce)	Kaypak olmak. * Çekilip uzamak.
lezen	Şiddet. * Darlık. * Halkın kuyu veya ırmak kenarında kalabalık meydana getirmesi.
lezez	Yapışmak.
lezim	(Bak: Lizâm)
lezîr	f. Akıllı, zeki.
leziz	(Lezize) Lezzetli. Tatlı, hoş. Tadı hoş ve güzel. (Lezzet umumidir, hâlavet ise hususidir.)
lezk	Bir şeyin diğer bir şeye vasıl olması. ◊ Yaranın iyileşmesi, onulması.
lezlaz	Kurt. (Canavar)
lezn	Darlık. Şiddet. Sıkıntı.
lezz	Uyku, nevm. * Sözü güzel olan, tatlı konuşan kişi. * Tatlı, leziz, lezzetli. ◊ Bağlamak.
lezzat	(Lezzet. C.) Tatlılıklar. Lezzetler. Tadı hoş ve güzel olan şeyler.
lezzaz(e)	Lezzetli, tatlı, leziz.
lezzet	(C.: Lezzât) Tad, çeşni. Hoş ve güzel olan şey.
lezzet-şinas	f. Tad alan, lezzet alan.
lezzet-yâb	f. Lezzet bulan, tad bulan, lezzetlenen.
li	Gr: Lâm harfinin esre ile okunuşu. Bir kelimenin başına geldiğinde, 'için, dolayı, ötürü, yüzünden, sebebinden' gibi mânâlara gelir. Kendinden sonraki isimleri cerreder. Yerine More…
liab	(Bak: Lüâb)
liam	(Leim. C.) Alçak, aşağılık ve zelil kimseler. Pinti ve cimri insanlar.
liame	(C.: Liem-Lüum) Kadın gömleği.
lian	Lânetleşmek. İki kişinin birbirini lânetlemesi. * Fık: Zevc ile zevcenin hâkim huzurunda şer'i usulüne uygun olarak dörder defa şahitlikte bulunduktan sonra, nefislerine lânet ve gadab More…
lib'e	(C: Libâ) Ağuz denilen koyu süt. (Her dişi davar doğurduğunda önce olur.)
liba'	Hayvan doğurduktan sonra gelen süt. Avuz (Ağuz)
libab	(Lebib. C.) Akıllılar, zeki kimseler.
libaçe	f. Elbise, libâs.
liban	Kadın sütü, insan sütü. * Süt emzirme.
libas	Giyilecek şey. Elbise. * Karı ve koca. * Mc: İctima'. * Şübhe kabul eden söz.
libd	(C.: Lübud) Yün. * Keçe.
liberal	Fr. Ferdî hürriyet lehinde, hürriyete elverişli. Ferdî teşebbüs ve hürriyet haklarını korumak için en iyi vasıta, devletin salâhiyyetlerini mümkün olduğu kadar tahdid etmek fikri. More…
libs	Kâbe-i Muazzama'ya örtülen örtü.
libse	Elbise giyme. Giyiş.
licac	İnat ve düşmanlığı devam ettirme. Hasımlığı sürdürme.
licaf	Kapının üst eşiği.
licam	(Ligâm) f. Dizgin. Gem.
lidad	Husumet etme. Dâvacı olma.
lidam	Eski elbiseye yapılan yama.
lider	Şef. Başkan. Siyasi bir topluluğun başı.
lif	Hurma çöpü.
lifa'	Örtünecek nesne. Yorgan.
lifafe	(C.: Lefâif) Sargı. * Kefen. Ölünün sarıldığı bez katlarının herbiri. * Bazı çiçeklerin etrafını çeviren değişik yapraklar.
lifam	Eskiden kadınların burun örtüsü.
liff	(C: Elfâf) Sıklığından yanındaki ağaca girmiş ve dolaşmış olan ağaç.
lift	Şalgam. * Parça, bölük.
ligam	f. Dizgin, gem.
ligat	Ses, sedâ.
liha	Ağaç kabuğu, kışr. * Çekişmek, niza edişmek, kavga etmek. ◊ (Lihye. C.) Lihyeler, sakallar.
liha'	(Lehât. C.) Küçük diller.
lihaf	(C.: Lühuf) Örtünecek ve sarınılacak şey. * Yorgan. Sargı. * Kabuk, zar. ◊ (Lahfe. C.) Yumuşak beyaz taşlar. * Yufka kaymak.
lihak	Yetişip ulaşma. Erişme. Vâsıl olma.
liham	Lehimleme. * Lehim. * (Lahm. C.) Etler.
lihat (lehât)	(C: Lehâ-Lehevât-Leheyât-Lihâ') Boğaz ağzında olan dilcik.
lihaz	Düşünme, mülâhaza etme. * Riâyet etme, uyma. Söylenen sözü kabul edip yerine getirme.
lihaza	Bundan dolayı, buna binaen, bunun için.
lihevî	Lihye ile alâkalı. Sakala ait, sakalla alâkalı.
lihikmetin	Bir hikmete mebni olarak. Bir hikmetten dolayı.
lihyanî	Uzun ve kaba sakallı olan.
lihye	Sakal.
lihyedâr	f. Sakallı.
liîn	Bostanlarda dikilen ve höyük denilen suret.
lîk	f. Lâkin, amma, ancak, fakat.
lîka	Eskiden mürekkep hokkalarına konulan ham ipek.
lika	Kavuşmak. Rast gelip buluşmak. Görüşmek. Yalnız görüşmek. * Yüz, sima, çehre.
likaf	Semer, palan.
likah	(Lükuh. C.) Süt veren dişi develer.
likam	f. Hayvanın ağzına takılan gem. Dizgin.
likat	Tarlada kalan başakları toplama. * Hizada olma.
likaullah	Allah'a kavuşmak. * Kıyamet günü, Cennet'te Allah'ı görmek.
likf	Kuyu ve havuz kenarları.
likha	Yeni doğurmuş ve sağılır deve.
lîkin	f. Lâkin, eğer, amma, fakat.
liks	Boğazına düşkün, obur. * Lokma sezdiği yere can atan kimse.
likve	Cimanın evvelinde gebe olan kadın. * Tez yüklü olan deve. * Kova.
lillahi	Allah için. Allah yoluna. Allah aşkına.
lime	f. Parça, uzun dilim. ◊ Niçin?
lime lime	Parça parça.
limited	Mes'uliyetleri, koydukları sermayeye göre hudutlu olan ortaklık.
limmî	(limmiye - lümmi) (Niçin mânâsındaki 'lime' den) Aleni. Açık. * Nazari. Akla dayanan. (Bak: Bürhan)
lîmu	f. Limon.
lîn	Yumuşaklık ve mülayim olmak. * Tecvidde: Bu sıfata sahib olan vav, ye harfleridir.
linç	Halk tarafından öldürülme. Halkın bir suçluyu tutup derhal öldürmesi.
lîne	(C.: Lun-Elvan) Hurma ağacı.
lînet	(Liynet) Mülâyimlik, yumuşaklık.
lirik	Heyecan ve ahenge fazla ehemmiyet verilen şiir. * Bu tarzda şiir yazan şair.
lis	f. Yalayıcı, yalayan. Birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Kâse-lis  - Çanak yalayıcı. Dalkavuk.
lisam	Yüz örtüsü, yaşmak. Nikab.
lisan	Dil. Konuşma dili. Lehçe. (Bak: Dil)
lisan-âşnâ	f. Lisan bilir. Yabancı dil bilen.
lisanen	Konuşarak. Dil ile. Söz söyleyerek.
lisanî	Lisanla ilgili, dile ait.
lisanullah	Allahın lisânı. Kur'an-ı Kerim.
lisat	(Lise. C.) Tıb: Diş etleri.
lisb	Küçük kaya yarığı. * Derenin dar yeri. Dar olan her cins madde. * İçi zorla çıkan ceviz.
lise	(C.: Lisât) Diş eti.
lisevî	Diş etleriyle ilgili, diş etlerine ait.
lisme	Azarlamak, paylamak.
liss	(C.: Lüsus-Elsâs) Hırsız.
lisse	(C.: Lisâ-Lisât) Diş diplerinin eti.
list	Hırsız.
lît	Boyunun bir tarafı. * Boyun. * Baş. ◊ Her nesnenin rengi.
lîta	(C.: Lit) Kamış kabuğu. * Karnın dışarısındaki derisi.
litaf	(Latif. C.) Yumuşaklıklar.
litam	Tokat atma. Elin ayası ile vurma.
litat	Dağın sivri ve yüksek olan yeri.
litlit	Kokar çürük diş. * Yaşlı kadın.
litosfer	yun. Yeryüzünün katı kısmına verilen ad. Taşküre.
litre	İtl. Akıcı maddelerin, sıvıların ölçü birimi.
liv	f. Güneş, şems.
liva	Bayrak. Sancak. * Eskiden kazadan büyük, vilâyetten küçük yerleşme merkezlerine denirdi. Tugay. * Hz. Peygambere (A.S.M.) âit sancak.
livae	Sancak, âlem.
livata	Lutilik. * Erkekler arasındaki cinsi sapıklık. (Bak: Kebair)
livaz	Sığınma, iltica etme. * Birbirinin arkasına gizlenme.
lîve	f. Aldatıcı, dolandırıcı. * Şakacı, lâtifeci. * Çevik, atılgan.
liyakat	İktidar. Ehliyet. Hüner. Lâyık olmak. Fazilet. Kıymetlilik.
liyakatmend	(C.: Liyâkatmendân) f. Değerli, liyâkatli. * Faziletli.
liyakatmendân	(Liyâkatmend. C.) f. Değerli, liyâkatli kimseler, faziletli kişiler.
liyan	(Mülâyene) Mülayemetle, yumuşaklıkla muamele etmek.
lizam	(Lezm) Lazım olmak. İcâbetmek. Lüzumluluk. * Ölüm. * Kıyamet günü hesabı.
lizaz	(Leziz. C.) Lezzetli ve tatlı şeyler. ◊ Kapı ardına konulan ağaç sürgü.
loca	İtl. Bazı toplantı yerlerinde bir veya birkaç seyirciye mahsus hususi odacıklar. * Hücre, küçük bölme. * Masonların toplandıkları yeri.
loça	Geminin baş tarafında ve iki yanda demir zincirin geçmesine mahsus delikler.
lodos	Güneyden esen ılık yel, rüzgâr.
lohusa	(Bak: Lühusa)
lojistik	Ask: Askerlik san'atının ve seferi orduların iaşe, muhabere ve sevkiyat şartları, hareket ve harb kabiliyeti bakımından en etkili durumda bulundurulması için lâzım gelen çalışmalara aid.
lokavt	ing. Bir işverenin, isteklerini kabul ettirmek gayesiyle işyerini kapaması.
lokman hekîm	Kur'an-ı Kerim'de ismi geçen büyük zatlardan olup öğütleri ve ahlâkî, tıbbî sözleri ile tanınmıştır. Peygamber Davud (A.S.) zamanında yaşadığı rivayet edilmektedir. Peygamber veya More…
lokman suresi	Kur'an-ı Kerim'in 31. Suresi olup Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.
lombar	ing. Harp gemisinin topun ağzı önündeki deliği.
lu'b	Oyun. Eğlence. (Bak: Sefâhet)
lu'bbazân	f. Oyuncular.
lu'be	Oyuncu.
lu'bet	Oynayan veya oynatılan şey. Oyuncak. * Herkesi hayrette bırakıp şaşırtacak şey.
lu'betbâz	f. Hayâl oyunu veya kukla oynatan. Oyuncu.
lu'betgâh	f. Oyun yeri. Sefih kimselerin eğlence yeri.
lu'bî	Oyun ile ilgili olan.
lu'biyyât	Oyunlar, eğlenceler.
lü'ka	Kaşıkla alınan şey.
lu'lu'	Serap. * Bir mevzi ismi. * Kurt.
lü'lü'	İnci. * Parlak. Ziyalı. Kıymetli.
lü'lü'-bâr	f. İnci yağmuru. İnci yağdıran.
lü'lü'-feşan	f. İnci saçan, inci dağıtan.
lü'lü'-pâş	f. İnci dağıtan, inci saçan.
lu'muz	Çok yiyen kişi, obur.
lu'ta	Koyunun boynunda olan karalık. * Siyah hat.
luaa	Yumuşak yaş ot.
lüab	(Liâb) Salya. Tükrük. Hazmolmamış, ağızdan geri gelen gıda.
lüabî	Tükrük ve salya ile alâkalı. * Salya gibi yapışkan.
lüane	Halka çok lânet eden kişi.
lübab	Her nesnenin iyisi, güzidesi, seçkini.
lübade	Yağmur için giydikleri kepenk.
lübahiye	Mükemmel hilkatli kadın.
lüban	Kendir.
lübane	(C.: Lübânât) Hâcet, ihtiyaç. * Önemli ve ehemmiyetli iş.
lübata	Kepenk.
lübb	İç. Öz. Her şeyin iyisi, hülâsası. * Akıl, içli şeyin içi.
lübbî	Öz ile alâkalı. Lübbe ait.
lübce	Çatal demir.
lübde (libde)	Çokluk. * Karıştırmak. * Yıkamak.
lübed	Çok mal mânasınadır ki sanki birbiri üstüne yığıla yığıla keçe gibi birbirine geçmiştir.
lübna	Bal gibi yapışkanlı sütü olan bir ağaç.
lübs	Giyme.
lübse	Sözün karışıklığı.
lübub	(Lübb. C.) Her şeyin hâlisleri. Özler.
lübud	Kuşun göğsü üstüne çöküp yatması. * Yapışmak.
lübus	(Libâs. C.) Esvaplar, elbiseler. * Savaş elbisesi.
luç	f. Şaşı.
lüç	f. Çıplak.
lücc(e)	Engin sular. * Gümüş. * Ayna. * Kalabalık cemaat.
lüccî	Büyük deniz.
lücec	(Lücce. C.) Engin denizler. * Kalabalık topluluklar, cemaatler.
lüceyn	Gümüş.
lücme	Irmak ağzı.
lücube	Davarın sütünün çekilip azalması.
lücüm	(Licâm. C.) Gemler, at dizginleri.
lüdane	Yumuşaklık.
lüdd	Çuval.
lüdune	Yumuşaklık.
lüfaze	Değirmenin öğüttüğü un. * Ağızdan çıkan söz.
lüffah	Kokulu geniş yapraklı bir ot.
lüffan	Ekşi nar.
lüga	(C.: Lügâ) Ses, sadâ. Kelâm, söz.
lugat	(A, uzun okunur) (Lügat. C.) Lügatlar, kelimeler. * Lügat kitapları. ◊ Kelime. Söz. * Her milletin dili. * Lügat kitabı, sözlük.
lügat	(Bak: Lugat)
lugatnüvis	f. Lügat yazan.
lugatşinas	f. İyi lügat bilen.
lugavî	Lügata mensup. Lügata, kelimeye âit. Lügattan anlayan. Mecazî olmayıp hakiki bir mânaya delâlet eden kelimeye âit olan.
lugaviyyun	Lügatçılar, kelimelerden anlayan âlimler.
lügaz	Edb: Manzum bilmecelere denir. Lügaz çözülürse insan, hayvan, eşya veya başka bir mânâ çıkar. Meselâ: (Hikmetullah şehrinin bir tânesiOğlunun karnında yatar annesi.)Bu manzum çözülürse cevap More…
lügd (lügdud)	Çene ile boyun arasında olan et.
lügeyza	Kertenkelenin bir yeri kazıp giderken bir tarafını da kazıp eğri çapraşık yollar yapması.
lügnun	(C.: Leganin) Çene ile boyun arasındaki et.
lügub	Yorgunluk, açlık, meşakkat. Ta'b.
lüha	Gümüş. * Bahşiş, atâ, hediye.
lühab	Ateş alevlenmek. * Işıklanmak, şule vermek. * Ateşi yakıp tutuşturmak.
lüham	Her şeyi yutan. * Çok miktar asker.
lühaza	(Bak: Lehâza)
lühbe	Sütü azalmış davar.
lühce	Kuşluk vaktinde yenen yemek.
lüheym	Zahmet, meşakkat.
lühkuk	(C.: Lehâkik) Yer yarığı.
lühle	(C.: Lehalih) Serap görünen geniş çöl.
lühm	Kevsec dedikleri balık. * Yemen diyârında bir kabile. * Etli ve kaba olmak.
lühme	Bez ırgacı. * Hısımlık, yakınlık.
lühmum	(C.: Lehâmim) İnsanlardan ve atlardan iyi ve cevvâd olanlar. * Sütü çok olan deve.
lühne	Misafire seferden geldiğinde verilen hediye ve armağan. * Savaş gününde başa giyilen tolga. Az şey. * Kahvaltı.
luhud	(Bak: Lühud)
lühud	(Lahd. C.) Çukurlar, kabirler, mezarlar.
lühuf	(Lihâf. C.) Örtüler, sargılar. Örtünecek şeyler.
lühuk	Ulaşmak. Yaklaşmak. Sonradan yetişmek.
lühum	Cömertler. İyiler. İyi insanlar. ◊ (Lahm. C.) Etler.
lühusa	Yeni doğurmuş kadın. Henüz yataktan kalkmamış kadın. Bu hâl 9 ilâ 40 gün kadar devam eder.
lühve	(C.: Lühâ-Lühât) Değirmencinin, eliyle değirmenin ağzına döktüğü tane. (Daha çok hediye, atâ ve hibe mânasına kullanılmıştır.)
luk	f. Kısa tüylü yük devesi.
lük	f. Kalın ve yoğun şey. * Kırmızı boya.
luka	Meşhur olmuş dört İncil kitabından birisidir. Hz. İsa Aleyhisselâm'dan sonra mühim Hristiyan doktorlarından birisi olan Luka adındaki zatın yazdığı İncil'dir. Bu Zâtın (Mil: 70) More…
lüka'	Hor ve hakir kimse. * Ufak çocuk. * At.
lükaa	Zahmet, meşakkat. * Ahmak, akılsız kişi.
lükat	Yabana dökülmüş ve saçılmış nesne.
lükata	Fık: Sâhibi belli olmayan sokakta bulunan şey. Bu malı yerden kaldırmağa İltikat, yerden kaldırana da Mültekit denir.
lükata-çin	f. Değersiz ve artık şeyleri toplıyan.
lükk	Nar ağacına benzer bir hindi ağacının zamkı. * Kılıç ve bıçak saplarını berkitmekte kullanılan meşhur bir nesne.
lükkaa	Hazırcevap olan.
lükkah	Hoş kokulu bir ot.
lükkam	Şam diyârında yüksek bir dağın adı.
lukme	Yutmak. * Bir yudum taam, lokma.
lukme-şümar	f. Herkesin lokmasını sayan. * Mc: Pinti, hasis, cimri.
lüknet	Pelteklik, dil tutukluğu, kekeleme.
lüknunet	Kekeleme, pelteklik, dildeki tutukluk.
lüks	Lât: Aşırı süs. * Işık ölçü birimi. * Kuvvetli ışık veren bir nevi petrol lâmbası.
lukta	Yerden toplanan şey.
lükunet	Dildeki tutukluk, pelteklik, kekeleme.
lükya (lükyâne)	Birbirini görmek.
lükzuf	Üzüm çöpü.
lul	(Luli) f. Utanmaz, hayasız ve namussuz kadın. * Nâzik ve zarif. * Şarkı söyleyip oynayan fahişe kadın.
lule	f. Çeşme, musluk gibi şeylere takılan küçük boru. * Lüle. Halka gibi dürülmüş şey.
lüm'a	(C: Limâ') El ayası miktarı. * İnsan topluluğu. * Kuruması gelmiş olan bir parça ot.
lümah (limâh)	Tokatla vurmak.
lümaze	Ağızda geri kalan nesne.
lümey'a	Küçük pırıltı. Küçük ışıkcık. Parıltıcık.
lümeze	Bir kimsenin arkasından ayıplarını söyliyen. Gıybet eden.
lümme	Nişan. Alâmet. Damga. Nokta. * Vesvese, kuruntu. * Çok cemaat, çok kalabalık.
lümmî	Toplanmaya dâir. * Nazarî ve aklî delil. (Bak: Limmî)
lümmiyet	(Limmiyet) İllet ve sebebiyet.
lümta	şiddet. Mihnet.
lümza	Bir parça yiyecek. * Beyaz nokta. * Atın alt dudağında olan beyazlık.
lünc	f. Ağzın içi. * Dudak. * Çolak.
lurî	f. Cüzzâm veya miskinlik denilen hastalık. * Fare avlıyan bir kuş.
lüsat	Diş etleri.
lüseyn	Küçük dil. Dilcik.
lüsga	'Söylerken rı'yı gayn'a veya lâm'a; ve sin'i te'ye kalbetmek.'
lüsn	(Lisân. C.) Diller, lisanlar.
luss	(C.: Lüsus-Elsâs) Hırsız, sârık.
lüss (liss)	(C.: Lüsus) Hırsız.
lüsub (lesb)	Yapışmak.
lüsuk	Yapışma, bitişik olma. Yapışıp tutma. * Ulaşma, vâsıl olma, erişme.
lüsün	(Lisân. C.) Lisânlar, diller.
lüsus	(Luss. C.) Hırsızlar, sârıklar.
lüsuset	(Lüsusiyet) Hırsızlık, sirkat.
lüsusiyyet	Hırsızlık yapma, sirkat.
lut	f. Tatlı yemekler. Lezzetli yiyecekler. * Çıplak.
lut'e	Tutmaç aşı.
lutf	(Bak: Lütuf)
lütîn	Adam boyu miktarı bir ağacın adı. (Bakla yaprağı gibi yaprağı olur, hurnup gibi dalları olur, içinde küçük taneleri olur.)
lütne	Kirpi.
lütre	f. Ancak konuşanların anlıyabileceği, başkalarının anlıyamıyacağı şekilde görüşülen uydurma dil, kuşdili. * Boşboğaz.
lütuf	Rıfk ve nevâziş. İltifatla mülâyemet üzere muâmele eylemek. Allah (C.C.) Hazretlerinin kullarını rıfk ve sühuletle murâdına muvaffak eylemesi. * Güzellik, hoşluk. * İyilik, iyi muâmele.
lütut	Sâbit ve lâzım olmak, gerekmek.
lüuka	Sür'at, hız.
lüüme	Öküz. * Çiftçilikte kullanılan bazı âletler.
lüüse	Uyku ağırlığı.
lüvab (lüvabâ)	Susamak. * Kulpsuz bardak.
lüvam	Melâmetlik, rüsvaylık, rezil kepaze olmaklık.
lüvase	Bir lokma yiyecek.
lüvb	Çokluk, kalabalık, izdihamlık.
lüvbe	(C.: Lüeb-Lub) Kara taşlı yer.
lüvbiya	Börülce.
lüvka	Kaymak, zübde. * Yapışmak.
lüvse	Zayıflık. * Eğlenmek. * İsabet etmek.
lüzk	(Lâzık) Yapışmak. * Ulaşmak varmak.
lüzub	Yapıştırma, yapışma. Birbirine kafes gibi girdirip yapıştırma. * Sâbit olma.
lüzucet	Yapışkanlık. Yapışan, uzayan şeyin hali.
lüzucî	Yapışkan. * Kopmadan uzayan.
lüzuciyyet	Çekilip uzayış.
lüzum	Lâzım olmak. Bir şey bir şeyden aslâ ayrı olmayıp onunla sâbit ve dâim olmak. Gereklilik.
mâ'	Su. Ab.
ma'	Yer yüzüne yayılıp döşenmek.
ma'bed	(Mâbet) (İsm-i mekân) İbadet edilen yer. (Mescid, câmi gibi)
ma'bed-i fersude	f. Eskimiş, yıpranmış mâbed.
ma'ber	(C.: Maâbir) (Ubur. dan) Geçit, kemer, köprü. * Geçilecek yer.
ma'bud	(Mâbud) Kendine ibadet edilen Allah (C.C.)
ma'bude	Şirk, evham ve putperestlikten doğan kadın heykeli ve emsali put.
ma'c	Süratle gitmek, hızlı gitmek. * Yürürken dolaşmak.
ma'cel	(C.: Maâcil) Yol. Menzile ulaştıran yol.
ma'ceme	Sabırlı, tahammüllü kimse.
ma'ces	Yay kabzası.
ma'cez	Çalışmaktan ve maişetten âciz oldukları yer.
ma'd	Taze hurma. * Taze ot. * Yumuşak. * Yoğunluk, gılzat. * Gitmek. * Çekmek.
ma'dele(t)	(Ma'dilet) Adalet eylemek. Hak ile hükmeylemek. * Adalet yeri.
ma'deletgüster	f. İnsaflı, adaletli, vicdanlı ve doğru kimse.
ma'deletkâr	f. Âdil, adaletli.
ma'deletperver	f. Doğru, insaflı, adaletli ve vicdanlı kimse.
ma'den	Maden. * Bir haslet veya hususiyetin kaynağı. * Herşeyin aslî mekânı, menbâ ve me'hazı olan yer. * Toprak, taş, kum gibi maddelerle karışık demir vesairelerin vaziyetlerine de maden More…
ma'denî	Madenden yapılmış. * Madenle alâkalı.
ma'deniyat	Madenî oluşlar. Madenler. Madenden çıkan şeyler. Maden ilmi.
ma'dil	Sapılacak yer. Ma'dul.
ma'din	(C: Meâdin) Hak Teâlâ'nın yerde halk ettiği. * İkamet ettikleri mevzi.
ma'dud	Hesabedilen. Sayılan. Addedilen. * Muayyen. Belli.
ma'dudat	Yumurta gibi sayı ile satılıp alınan şeyler.
ma'dum	Mevcut olmayan. Yok olan. Yok.
ma'dumat	Yok olanlar. Yokluklar.
ma'dumiyet	Yokluk, ma'dumluk, yok olma.
ma'fuc	Dübürüne vurulmuş.
ma'fun	Bozulmuş ve çürümüş şey. * Kokmuş et.
ma'füvv	Suçu afvedilmiş. Bağışlanmış. * İstisnâ edilmiş, müstesnâ kılınmış, ayrı tutulmuş.
ma'hed	(C.: Maâhid) Sözleşilen ve antlaşma yapılan yer. Buluşma yeri.
ma'hud(e)	Vaad edilen. Söz verilen. Belli olan. * Mezkur, sözü geçen. * Mc: Fena bilinen kadın.
ma'hudiyyet	(Ahd. den) Söz verilmiş olma. Ahdedilmiş bulunma. Belli olma.
ma'k	(C: Emâık-Emâik) Derinlik. * Sahradan bir taraf. ◊ Ovmak. * Tehir etmek, sonraya bırakmak.
ma'kad	Ahidnâme yapılan, anlaşma akdedilen yer.
ma'kal	(C: Meâkıl) Sığınacak ve saklanacak yer. * Kale.
ma'ked	(C: Meâkıd) Akdedecek yer.
ma'kes	Akis yeri. Akseden yer. (Ayna güneşin ma'kesi olduğu gibi.)
ma'kid	Düğüm yeri. Bağ. Akdedilecek yer.
ma'kil	Melce'. Sığınacak yer.
ma'kud	(U, uzun okunur) Akdolunmuş, bağlanmış, düğümlü, bağlı.
ma'kul	Akla yakın, aklın kabul edeceği.
ma'kulat	(Ma'kul. C.) Aklın uygun bulduğu, ancak akıl ile bilinir ve nakle müstenid olmayan meseleler ve ilimler. (Bak: Akliyat)
ma'kule	Diyet.
ma'kuliyet	Akla uygunluk, mantıki oluş. * Menkul olmayış.
ma'kum	Kapalı.
ma'kus(e)	Tersine dönmüş, aksetmiş, başaşağı çevrilmiş, zıddı. * Uğursuz.
ma'kusen	Ters olarak, aksine, zıddına olarak.
ma'kusiyet	Terslik, zıdlık, aksilik.
ma'l	Evmek, acele etmek, tez tez gitmek. * Alıp kaçmak.
ma'lat	(C.: Maâli) Derin ve yüksek fikir. * Ululuk, şeref, itibar.
ma'leb	(C.: Meâlib) Oyun yeri.
ma'lef	(C.: Maâlif) Ot ve saman gibi hayvan yemi konan yer. Samanlık.
ma'lem	(C.: Maâlim) Eser, iz, nişan, alâmet.
ma'lufe	Yulaf verilen davar.
ma'lul	İlletli, hasta, sakat, kötürüm. * Harpte bir uzvunu kaybetmiş gazi.
ma'lulen	Mâlul olarak, sakat olarak.
ma'lulîn	(Ma'lul. C.) Sakatlar. Hastalıklı ve illetli kimseler.
ma'luliyet	Hastalıklı olma, illetlilik.
ma'lum	Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bir nâmıdır. Onun geleceği, melekler, resuller ve nebiler tarafından mâlum olduğundan ve dünyaya teşriflerinden evvel kendilerinin ta'zim edilmesi ve ona More…
ma'lumat	Bilinen şeyler, bilinenler. Bir iş veya mevzu hakkındaki bilgiler.
ma'lumatfüruş	f. Mâlumat ve bilgi satan. Bilgiçlik taslıyan.
ma'lumiyet	Ma'lumluk. Bilinme, belli olma. * Bilinen ve belli olan şeyin hâl ve sıfâtı.
ma'ma'	Kimseye birşey vermeyen kadın.
ma'maa	(C: Meâmi) Acele etmek. * Ateşten çıkan ses. * Bahâdırların cenk içindeki haykırmaları.
ma'mafih	Öyle olmakla beraber.
ma'mean	Çok fazla sıcaklık.
ma'mer	Geniş menzil.
ma'mul	(Amel. den) Yapılmış, işlenmiş. * Gr: Avamil'in ikinci bâbı.
ma'mulât	İmal edilmiş, yapılmış şeyler. Makine veya elle işlenmiş eşya.
ma'mulün bih	Kendisi ile amel olunan. (Hukuk, nizam, program kaidesi)
ma'mur	İ'mar edilen, tamir edilmiş.
ma'mure	İnsanların bulunduğu bayındır yer. Ma'mur olan yer. Şehir, kasaba.
ma'muriyet	Bayındırlık, ma'murluk.
ma'n	Az miktar. * Kolay.
ma'na	(Mânâ) İç, içyüz. Bir sözden veya birşeyden anlaşılan. Lâfzın delâlet ettiği şey. * Rüya, düş. * Dilemek, irade.
ma'nat	Dilemek, iradet. * Kasdolunmuş nesne.
ma'ne	Ekmek. * Az olan akıcı su. * Şey.
ma'nidar (mânidar)	'f. Bir mânâyı mutazammın olan. * Nükteli, ince mânâlı. Bir mâna ifade eden. Bir mânayı şâmil olan. (Farsça bir ifade olup, mânâ; ma'ni diye okunmuştur.)'
ma'nidarane	f. Mânâlı şekilde.
ma'ra	Vücudun çok zaman çıplak olan yeri.
ma'raz	(Ma'rez-Ma'riz) Bir şeyin arzolunduğu yer. Göründüğü yer. Sergi, meşher.
ma'razgâh	Arzolunan yer, sergi.
ma'rec	Çıkacak yer, merdiven.
ma'ref	Yüzün, devamlı olarak açık görünen yeri.
ma'refe	Atın yelesi bittiği yer.
ma'reke	Muhârebe meydanı, çarpışma yeri. * Çarpışma. Kıtal. Cenk.
ma'ret	Kabahat, suç, ayıp, günah.
ma'ric	Merdiven, yükseliş yeri.
ma'rife	Gr: Arabçada mübhem olmayan ' ' harf-i ta'rifi ile bildirilen kelime. Böyle bir kelimeden tenvin kalkar, kelime belirli olur. (Bak: Lâm-ı ta'rif)
ma'rifet	Bilme, bir şeyi cüz'i vecihle bilmek. * Hüner. Üstadlık. San'at. * Tuhaflık, garib hareket. * Vasıta, tavassut. * İlim ve fenlerle tahsil olunan mâlumat. İrfan kazanmak. (Bak: More…
ma'rifet mertebeleri	(Bak: Yakin)
ma'rifetperver	f. Hünerli, marifetli.
ma'riz	(Ma'raz. dan) Bir şeyin görünüp çıktığı yer. Bir şeyin bildirildiği, arzolunduğu makam.
ma'ruf	Bilinen, tanınmış. Belli, meşhur. * Şeriatın makbul kıldığı veya emrettiği. * Adl, ihsan, cud, tatlı dil, iyi muamele. (Bak: Emr-i bi-l ma'ruf)
ma'rufat	Bilinen şeyler. Şeriatın emrettiği hususlar.
ma'rufiyet	Ma'rufluk. Ünlülük, meşhurluk, tanınmışlık.
ma'rur	Uyuz.
ma'ruş	Üstü çardak şeklinde yapılı bina.
ma'ruz	Bir şeyin etkisine uğramak veya uğratmak. * Arzolunmuş, arzolunan. * Serilmiş, yayılmış. * Verilmiş, sunulmuş. * Anlatılmış. * Bir şeye karşı siper alan.
ma'ruzât	(Ma'ruz. C.) Arz olunanlar. Arzedilenler, takdim edilenler. Küçükten büyüğe bildirilenler.
ma's	Tıb: Adalelerin tutulması, kasların büzülmesi. Kramp. ◊ Ovmak. * Dürtmek.
ma'sara	(Üzüm ve susam gibi şeylerin) sıkıldığı yer.
ma'şeb	Otlu yer.
ma'şer	Cemâat, müttehid cemâat. Birinin ehil veya iyâli. İns ve cin cemaatı. * Bölük, topluluk.
ma'sere	(Ma'seret) Zorluk, güçlük.
ma'şerî	Cemiyete âit. Topluluğa âit. Ortaklaşa. Pek çok.
ma'siyyet	İtaatsizlik, günah, isyan.
ma'şuk(a)	Aşk ile sevilen, sevgili.
ma'şukiyet	Sevilme hâli. Sevilen bir kimsenin hâli.
ma'sum	Günahsız, suçsuz.
ma'sumâne	Günahsızcasına, suçsuz olarak.
ma'sume	Suçsuz kadın veya kız.
ma'sumiyet	Ma'sumluk, kabahatsizlik, suçsuzluk.
ma'sur	Sıkılmış. Suyu veya yağı çıkarılmış. ◊ Zor, güç, zorlaştırılmış.
ma'şuş	Zayıf ve cılız adam.
ma'tab	(C: Meâtıb) Helâk olacak yer.
ma'tebe	Kızgınlık ve hiddetle hitabetmek.
ma'tuf	Ait ve râci' olan. * Bir tarafa meyletmiş. Mâil olan. * İsnadedilen. Yöneltilmiş.
ma'tufun aleyh	f. Bir rabt edatı ile kendisine bağlı olan kelime (Bak: Harf-i atıf)
ma'tuh(e)	(Ateh. den) Bunamış, bunak. * Sakat, kötürüm. Amelmânde.
ma'tuhane	Bunakçasına, bunamışçasına.
ma'tuk(a)	(C.: Maâtik) (Atâk. dan) Azat olunmuş. Azatlı.
ma'tut	Mağlup, yenilmiş.
ma'v	Olmuş taze hurma. * Ses, avaz.
ma'vel	Ağıt edecek yer.
ma'y	Su arkı. Su mecrâsı.
ma'yub	Ayıplanmış. Ayıplanan. Bir kusuru ve eksiği olan.
ma'yubat	(Ma'yube. C.) Ayıplanacak şeyler. Eksiklikler, noksanlıklar, kusurlar.
ma'yuben	Kusur ve ayıp sayılarak. Ayıplanarak.
ma'z	Keçi. Karaca. ◊ Çekmek.
ma'zad	Alemi, giyen kişinin pazusuna gelen alemli elbise.
ma'zel	(C: Meâzil) Irak, uzak, baid.
ma'zeret	Elde olmadan suç, kabahat işleme. * Mücbir sebeblerini söyleyerek yardım dileme. Özür dileme.
ma'zeretcu	f. Özür arıyan.
ma'zerethâh	f. Özür dileyen. Afvedilmesini isteyen.
ma'zeretmend	f. Özürlü, kusurlu. Mazeretli.
ma'zil	Ayrı. Ayrı bir yer. * Uzak. Baid.
ma'zire	(C: Meâzir) Özür etmek.
ma'zub	Kötürüm kimse.
ma'zul	(Azl. den) İşinden çıkarılmış, kovulmuş, azledilmiş.
ma'zulen	Azledilmiş olarak. İşinden çıkarılmış olarak.
ma'zulîn	(Ma'zul. C.) İşinden çıkarılmış olan kimseler. Azledilmişler.
ma'zuliyet	Azledilme hâli. Açıkta kalınış.
ma'zur	Özürlü. Özrü olan.
ma'zuriyyet	Ma'zurluk. Özürlülük.
ma'zuz	Katı, şiddetli, şedid.
maa	(Beraber) mânasında bir kelimedir
maab	Ayıp, eksiklik. * Ayıp şey, utanılacak nesne, ayıp yeri.
maabid	(Meâbid) (Mabed. C.) İbadet edilen yerler. Mâbetler. * (Abd. C.) Hizmetçiler. Kullar.
maabîd	(Ma'bud. C.) Ma'budlar.
maabir	(Ma'ber. C.) Köprüler, geçitler, kemerler.
maacil	(Ma'cel. C.) Yollar,
maacîn	(Ma'cun. C.) Macunlar. Hamur kıvamındaki yoğurulmuş şeyler.
maad	(Meâd) (Avdet. den) Âhiret. Dönülüp gidilecek yer. * Dönüş. * Ahiret işleri. Uhrevi işler.
maada	Başka. Fazla. Bundan gayrı. (Bak: Adâ) (İstisnâ kelimesidir)
maadin	(Maden. C.) Madenler.
maafir	Hemedan'da bir kabilenin adı.
maahid	(Ma'hed. C.) Buluşma yerleri. Anlaşma yapılan ve sözleşilen yerler.
maahu	Onunla beraber. Onunla.
maak	Meslek, mezheb. * Sığınacak yer.
maakat	Derinlik.
maakid	(Ma'kad. C.) Ma'kadlar, akdedilecek yerler. Toplantı yerleri. * Düğümler. Düğüm yerleri veya noktaları.
maakil	(Ma'kıl, Ma'kale ve Ma'kule. C.) Sığınacak yerler. * Kan pahaları.
maakim	(Ma'kım. C.) Eklemler, eklemeler.
maakka	Çocuğun, anababaya isyan etmesi. Veledin valideyne itaatsizliği.
maal	Yükseklik. İlerilik. Şereflilik.
maal-esef	Yazık ki. Maalesef.
maalcemaa	(Maa-l-cemâe) Cemaatle beraber, cemaatle birlikte.
maalem	İz. Eser. Nişân. * Dinî mes'ele.
maalî	şerefler. Yükseklikler. * Yüksek fikirler. * şerefli vazifeler.
maalif	(Ma'lef. C.) Ot, saman gibi yem konan yerler. Samanlıklar.
maalim	(Ma'lem. C.) Dinî inançlara, itikadlara dair mes'eleler. * İzler. Nişanlar. Eserler.
maaliyat	İnsan aklının yetişemediği veya zor yetiştiği yüksek fikir ve derin bilgiler.
maami'	(Ma'maa. C.) Ateş çatırtıları.
maan	Birlikte. Beraber. ◊ Menzil, mekân.
maanî	(Mâna. C.) Mânalar. * Belâgatın üç şubesinden biri. Lafzın muktezâ-yı hâl ve makama uygunluğuna mahsus bir ilim adı. (Bak: Belâgat)
maar	Ar ve hayâya sebep olacak şeyler.
maarî	İnsanın daima çıplak kalan organ veya azası.
maarîc	(Mi'rac. C.) Merdivenler.
maarif	Tahsil ile elde edilen ilim, malûmat, bilgi. * Meharet. Üstadlık. Hüner. * Marifetler. Mâruflar. Kültürler. * Çehrenin manzarada zâhir olan yerleri. * Bir memleketin okullarını ve tahsil More…
maarif-mend	(C.: Maarifmendân) f. Bilgili, bilgi sahibi. Kültürlü.
maarif-perver	f. Maarifin yayılıp intişar etmesine çalışan. Maârife ait şeyleri muhafaza eden.
maarik	(Ma'rek ve Ma'reke. C.) Savaş meydanları, muharebe alanları. Harp sahaları.
maarîz	(Mi'raz. C.) Kapalı mânâlar. * Edb: Birden fazla mânası olan bir kelimenin, en uzak mânasını kasdetmeler.
maariz (meâriz)	(Muarraz. C.) Bir sözü söyleyip başka bir şey murad etme ve cem' olmak, toplamak itibariyle ma'razlar, ta'rizler, adem-i tasrihler, sarahatsizlikler.
maas	Ayağın siniri çekilip büzülmek. * Ayağın eğri olması.
maaş	Geçinilecek şey. Yaşayış. Aylık para.
maaşat	(Maâş. C.) Maaşlar. Memur, emekli, dul, yetim vs. gibi kimselere verilen aylıklar.
maaşen	Yaşayış bakımından.
maasî	(Ma'siyyet. C.) Günahlar. * İsyanlar.
maasir	(Ma'sara. C.) Üzüm, susam gibi şeylerin sıkıldığı yerler.
maaşir	(Ma'şer. C.) (Bak: Ma'şer - İlticâ - Melce').
maatif	(Ma'tıf ve Mı'taf. C.) Gözlenilecek veya bakılacak yerler.
maatîr	(Mı'târ. C.) Devamlı güzel koku sürünenler.
maavil	(Mi'vel. C.) Taş, kaya parçalamakta kullanılan sivri kazmalar.
maavin	(Maunet. C.) Yardımlar, muâvenetler. * Yol yiyecekleri. Azıklar.
maayib	Ayıplar. Lekeler. Kusurlar.
maayir	Ayıplanmış.
maayiş	(Maişet. C.) Geçinmek için gerekli şeyler.
maaz	Şiddetle gadap etmek, çok fazlasıyla hiddetlenmek. * Bir nesne güç gelmek, zor gelmek. ◊ Sığınacak yer. Penah.
maazalik	Şu var ki. Bununla berâber.
maazallah	Allaha sığındık. Allah korusun.
maazim	(Mu'zam. C.) Bir şeyde en büyük kısımlar.
maazir	(Bak: Meâzir)
maaziyadetin	Fazlasıyla, ziyadesiyle, çok miktarda, bol bol.
maba'di	(Mâbadi) Sonrası. Bundan sonrası.
mabaki	Geri kalan, kalan, artan.
mabeyn	Ara. Aradaki şey. İki şeyin arası. * Haremle selâmlık arasındaki oda. * Padişah yakınlarının bulunduğu oda.
mabguz	(Bugz. dan) Nefret ve buğzedilmiş. Sevilmemiş.
mabsara	Bedihî ve zâhir olan hususlar. Açık ve meydanda olan hususlar.
mabtaha	(C: Mebâtıh) Kavun karpuz ekecek yer.
mac	Tuzlu su.
maç	f. Öpüş.
macc	Ağzından sular akan yaşlı deve.
macera	Olup geçen şey. Baştan geçen hadise.
maceraperest	f. Maceracı. Macera meraklısı.
macid	Çok âli. Şerif. Yüce. Kerim. * Hoş. Nâzik meşreb.
macin	(C: Micân) Her dileğini yapan kimse. * Hile yolunu öğreten.
maçin	'Çin'e tâbi, Doğu Türkistan tarafındaki çöllerde ve Târim nehrinin güneybatısındaki dağlarda oturan Türk milletinden bir kavimdir ve simaca Moğol ile Aryâ cinslerinden mürekkeb More…
macun	Hamur kıvamındaki ilâç. * Hamur gibi yoğurulmuş şey.
macuşun	Gemi, sefine. * Boyanmış elbise.
mad	Yumuşak taze ot.
madahik	(Madhek. C.) Güldürücü ve komik kimseler. Soytarılar.
madak	Sıkıntı, darlık.
madalle	Yolun kaybolduğu yer.
madalya	İtl. Büyük işlerde muvaffak olanlara veya büyük fedakârlık ve kahramanlık gösterenlere hediye ve hatıra olarak verilen ve çok defa yuvarlak biçimde, göğüse takılacak şekilde olan kıymetli More…
madarib	(Madrab. C.) Darbedilecek, dövülecek yerler.
madca'	Yatılan yer. * Kabir. Mezar.
madde	Zahir duygularla hissedilen, ruhâni olmayıp, ağırlığı olan, cismâni bulunan. * Asıl, esas, cevher, mâye. * Bend, fıkra, kısım. * İlm-i Kelâmda: His âzâmız üzerine bir takım muayyen ihtisâsât.
maddeten	Cismen. Madde ve cisim olarak. * İş olarak, iş ile. * Gözle görülür ve elle tutulur şekilde.
maddî	(Maddiye) Cismâni. Madde ile alâkalı olan. Maddeye ait. * Paraca ve malca. * Paraya ve mala fazlaca ehemmiyet veren. * Dokunma, koklama, görme, işitme, tatma ile hissedilip duyulan şeyler. More…
maddiyat	(Maddiyet. C.) Maddi ve cismâni şeyler. Gözle görülüp elle tutulur cinsten şeyler.
maddiyet	(C.: Maddiyât) Gözle görülüp elle tutulan şey. Cismâni.
maddiyyun	(Maddiyun) Maddeciler.
made	f. Dişi. Erkeğin zıddı.
mâder	f. Ana. Çocuğu doğuran. Ümm.
mâderane	f. Annece. Anaya yakışır surette.
mâderender	f. Üvey ana.
mâderî	f. Analık. Annelik.
mâderzâd	f. Anadan doğma. Anadan doğduğu gibi.
madg	Çiğneme. Ağızda çiğneyiş.
madgare	Mukabil iki tarafın şiddetli hücumları ile meydanda gelen savaş.
madhek	Maskara. Gülünecek şey. Soytarı. Komik.
madih	(Medh. den) Öven, medheden. ◊ Keskin.
madiyan	f. Dişi at. Kısrak.
madreb (madrib)	(C.: Madarib) Darb edilecek, vurulacak yer. * Kakma, çakma yeri.
madrebe	Kılıncın ağzı.
madrub	Vurulmuş. Döğülmüş. Çarpılmış. Darbolunmuş. * Damgalanmış. *Mat.: Darbedilen (çarpılan) sayı.
madrubeyn	Mat: Birbirine çarpılan iki sayıdan herbiri.
madrus	Örülerek yapılmış. Örülmüş şey.
mafsal	Tıb: Vücuddaki kemiklerin ekli olan oynak yerleri. Eklem.
maftur	(Fıtrat. dan) Yaradılışta olan. Fıtratta bulunan. * Yaradılmış.
magabbe	Akıbet, son, netice.
magabin	(Magben. C.) Kasıklar, uyluk kemikleri.
magabit	İmrenilme. Gıpta edilme.
magafir	(Miğfer. C.) Çelik başlıklar, miğferler. ◊ Çirkin kokulu bir zamk.
magak	f. Çukur.
magakçe	f. Küçük çukur. Çukurcuk.
magale	şer, kötü.
magalib	Üstün gelen, galebe eden.
magalik	(Mağlak. C.) Kilitler, sürmeler.
magamiz	(Magmaz. C.) Karanlık yerler. Karanlık ve çukur yerler. ◊ Ayıplı, ayıplanmış.
magani	(Magni. C.) Evler, hâneler, menziller.
maganim	(Magnem. C.) Ganimetler. Düşmandan ele geçirilen mallar.
magarat	(Magare. C.) Mağaralar.
magare	(C.: Magarât) Mağara.
magarib	(Magrib. C.) Batılar, magribler, garplar. * Akşamlar.
magarim	(Magrem. C.) Diyetler. * Ödenecek borçlar.
magaris	(Magris. C.) Fidanlıklar, fidan bahçeleri.
magas	(C: Emgâs) Kıymetli iyi deve.
magasil	(Magsel ve Magsil. C.) Gusülhâneler, yıkanılacak yerler.
magavir	(Mugâvir. C.) Kıtal eden, harbeden, çarpışan.
magazi	Muharebeye âit hikâyeler. Gazâ hikâyeleri. * Savaşlar, muharebeler, gazalar.
magazin	Çeşitli mevzulardan bahseden resimli mecmua.
magbat	(C.: Magabit) Gıpta edilecek ve imrenilecek yer.
magben	(C.: Magabin) Uyluk kemiği. Kasık.
magbun	(Gabn. dan) Alışverişte aldanmış olan. * Şaşkın. Şaşırmış.
magbuniyet	Şaşkınlık.
magbut	(C.: Magabit) İmrenilmiş, gıpta edilmiş.
magd	Kurutan otu. * Yerüç otu.
magdub	Hiddet ve gadaba uğramış. Doğru ve hak dini tanıyamamış ve rahmetten mahrum kalmış. Lütf-u İlâhîden mahrum olmuş. * Fık: Gasbolan mal.
magduben	(Gadab. dan) Öfke ve hiddet ile. Gadap ile.
magdubun minh	Fık: Malı gasbolan kimse.
magdur	(Mağdur) Gadre, haksızlığa uğramış ve gadir görmüş.
magdure	Mağdur kadın. Haksızlığa uğramış ve gadir görmüş kadın veya kız.
magduriyyet	Mağdurluk. Gadre uğramış kimsenin hali.
magfele	Dudak altında biten kılların çevresi.
magfiret	(Mağfiret) Cenab-ı Hakk'ın kullarının günahlarını örtmesi, affetmesi, rahmeti ile lütfu.
magfur	(Mağfur) Rahmetlik olmuş. Günahlarının afvı için kendine dua edilmiş olan. Allah'ın, kendisini affı için dua edilen ölmüş kimse.
magib	Kaybolma.
magin	Mazaryon otu.
magiz	İçinde ağaç bitmiş olan su birikintisi.
magl	Yürek ağrısı, kalp ağrısı.
maglak	Kilitlenecek yer.
maglata	Mugalata. Boş ve mânasız söz. Zihin yanıltmak için söylenen saçma sapan söz.
magle	Yılda iki kez doğuran koyun ve keçi.
maglub	(Mağlub) Yenilmiş. Kendisine galib gelinmiş. Yenilen kimse.
maglubane	f. Mağlub olana yakışır surette. Yenilmiş bir kimseye uygun şekilde.
maglubiyyet	Yenilme. Bir kuvvetlinin idaresi altında bulunuş.
magluk	Kapalı. Kilitli.
maglul	Susuz kalmış. Su sıkıntısında bulunan. * Eli bağlı. Zincirle bağlanmış kimse. * Hapsedilmiş olan.
magma	yun. Jeo: Yanardağlardan çıkan hamur kıvamındaki yoğun madde.
magmag	Boğaz düdüğü. * Yemeği yağlı yapmak.
magmaga	Karışmak, ihtilat.
magmas	(C: Megâmıs) Çok fazla çukur olan yer.
magmum	Gamlı. Kederli. Tasalı. Sıkıntılı. * Bulutlu. Kapalı.
magmumâne	Kederlice. Gamlı olarak. * Mübhem olarak.
magmumiyet	Kederli, gamlı olma. * Hava bulutlu ve kapalı olma.
magmur	Şöhretsiz. Adı sanı silinmiş olan. * Harap. Yıkık.
magmuriyet	Mağmurluk, viranlık, haraplık. * Adı sanı kaybolmuş.
magmuz	Kabâhatli, suçlu.
magn	(C: Megân) Menzil.
magna	Durmak.
magnatis	Mıknatıs.
magnem	(C.: Maganim) Ganimet. Harpte düşmandan ele geçirilen mal.
magnetik	yun. (Manyetik) Mıknatıs gibi çekici kuvveti olan.
magre	(C: Migrât) Aşı dedikleri kırmızı balçık.
magrefe	Geniş yer.
magrem	Bir şeye çok düşkün, haris kimse. Tutkun. Aşık. * Borçlu. * Zarar, ziyan. * Cürüm, cinayet.
magres	Fidan bahçesi. Fidanlık.
magrib	(Mağrib) Batı taraf. Garb. Güneşin battığı cihet. Akşam vakti. Afrikanın şimâl tarafı. Türkiye'ye nisbetle garbda bulunan Fas, Tunus, Cezayir ve İspanya tarafı.
magruk	Gark olmuş. Suda batmış olan.
magrukîn	(Mağruk. C.) Suda Boğulanlar.
magrur	(Mağrur) Gururlu. Boş bir şeye güvenen. Fâni ve faydasız şeylere güvenip kendini aldatan. Mütekebbir. Kibirli kimse. Müteazzım.
magrurane	f. Gururlanarak. Kendini beğenircesine. Kibirlenerek. Güvenilmesi boş olan şeye güvenip kendini aldatırcasına.
magruren	Gururlanarak. Güvenerek, itimad ederek. * Aldanarak.
magruriyet	Gururluluk, kibirlilik. * Bir şeye itimad edip, güvenip aldanma. * Kibirlenme, gurulanma, övünme, tefahhur, tekebbür.
magrus(e)	(Gars. dan) Toprağa dikilmiş.
magruz	Taze. Bayatlamamış ve bozulmamış.
mags	Bağırsak ağrısı.
magsel	(C.: Magasil) (Gasl. den) Gusülhâne. Ölü yıkanan yer.
magşi	(Gaşy. den) Baygın. Gaşyolmuş. Kendinden geçmiş.
magşiyane	f. Bayılmış gibi, baygıncasına.
magşiyy	Aklı gitmiş hayran kimse.
magşiyyen	Bayılmış olarak, baygın bir halde.
magşiyyün aleyh	Bayılmış, baygın.
magsub(e)	(Gasb. dan) Zorla ve cebren alınmış. Gasbolunmuş.
magsul	Gaslolmuş. Yıkanmış. Gusletmiş.
magşuş	Katışık. Karışık. Saf olmayan.
magşuşe	Gümüş ve bakır karışığı akçe.
magşuşiyyet	Halis ve saf olmayış. Karışıklık.
magt	Çekmek.
magtus	Su, gaz veya hava gibi şeylerin içine batırılmış.
magtuş	Karanlık yer.
maguse	Medet gelmek, yardım gelmek.
magv	Kedi miyavlaması.
magz	Beyin. * Öz. İç. Lüb. İlik. * Dimağ.
magza	Maksad, gaye, meram, istek, arzu. * (C.: Magazi) Harb hikâyeleri. Muharebe ve gazaya ait hikayeler. * Savaş, muharebe, gaza, harb.
magzab	Gazap edecek yer.
magzebe	Hiddetlenme, öfkelenme, kızma. * Hiddet ve gazabı icâb ettiren şey.
magzub	(Bak: Magdub)
mah	Mahveden. * Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) bazı kitablarda geçen bir ismidir. Nübüvvet ve risaletinin nuru, küfür karanlıklarını mahvettiğinden bu isim verilmiştir. ◊ (Meh) f. More…
mah be mah	Aydan aya.
mahabib	(Mahbub. C.) Sevilen ve muhabbet edilenler. Mahbublar.
mahabir	(Mahber. C.) Mürekkep hokkaları.
mahabis	(Mahbus. C.) Hapsedilmişler, mahbuslar. Bir yere kapatılmış olanlar. ◊ (Mahbes. C.) Ceza evleri, zindanlar. Hapishaneler.
mahabiz	(Mahbeze. C.) Ekmekçi fırınları.
mahacce	Geniş yol.
mahacir	(Mahcer. C.) Göz çukurları.
mahadim	(Mahdum. C.) Mahdumlar, oğullar.
mahafet	Korku. Korkmak.
mahafetullah	Allah korkusu.
mahaffe	Mahfe. Deve veya katır üzerine konan ve içinde iki kişi oturabilecek yeri olan kapalı mahmil.
mahafil	(Mahfil. C.) Mahfiller. * Toplantı yerleri. Oturulup görüşülecek yerler. * Büyük câmilerde eskiden hükümdarlara veya müezzinlere ayrılmış ve etrafı parmaklıklarla çevrilmiş olan yerler.
mahafir	(Mihfer. C.) Beller, kazmalar.
mahak	Her arabî ayın son üç gecesi.
mahakim	Mahkemeler.
mahakk	Mehenk. Ayar taşı.
mahale	Çare, tedbir. * Hile.
mahalib	(Mahleb. C.) Yırtıcı hayvanların tırnakları, çengelli pençeleri.
mahall	Yer. Mekân. Cây.
mahâll	(Mahall. C.) Yerler. Mekânlar.
mahalle	(C.: Mahallât) Şehir ve kasabaların bölündüğü parçalardan herbiri.
mahalletan	Çömlek ve değirmen.
mahallî	Bir yere mahsus. Yerli.
mahamid	(Mahmedet. C.) İyi ve güzel huylar. İyi hasletler. * Şükürler, senâlar, medihler. Şükür edilmeğe değer davranışlar.
mahamil	Deve üzerine konan oturulacak sepetler. Mahmiller. * Kılınç bağ askıları. * İhtimâller.
mahane	f. Aylık maaş.
maharet	(Bak: Mehâret)
maharib	(Mihrâb. C.) Mihrâblar.
maharic	Çıkacak yerler. Huruc edecek yerler.
maharim	(Mahrem. C.) Mahrem olanlar. Haram olan şeyler.
maharit	(Mahrut. C.) Mahruti şekilller. Koniler.
mahas	Udul etmek, dönmek.
mâhasal	Hâsıl olan, meydana gelen. * Netice, sonuç.
mahasin	(Mehâsin) İyilikler. İyi ahlâklar. * İnsanın vücudunda hüsün ve cemal yerleri. * Güzel tavırlar. * İnsanın yüzüne güzellik veren bıyık ve sakal.
mahaşşe	Kıç, dübür, makad.
mahatim	(Mahtum. C.) Bağlanmış ve kilitlenmiş şeyler. * Mühürlenmiş şeyler.
mahatt	Konak, menzil. Yolculuk esnâsında inilip durulacak yer.
mahatta	İstasyon.
mahavif	(Mahuf. C.) Tehlikeli ve korkulu yerler.
mahavir	(Mihver. C.) Mihverler, eksenler.
mahayil	Alâmet, işaret. * (Mahile. C.) Hayâl eserleri.
mahaz	Su akacak yer. * Tıb: Doğum ağrısı. Doğum esnalarında gelen sancı.
mâhâzâ	Bu nedir? * Bu değil.
mâhazar	Daha evvelden hazır olan. Hazır olarak ne varsa.
mahazi	Rezalet ve kepazelik sebebi olan kötü huylar.
mahazil	(Mahzul. C.) Rezil ve kepaze olmuş kimseler.
mahazin	(Mahzen. C.) Mahzenler, sığınaklar, bodrumlar.
mahazir	(Mahzur. C.) Korkulacak ve sakınılacak şeyler. Maniler, engeller. ◊ (Mahzar. C.) Mahzarlar, mürâcaatlar. Umumi istidatlar.
mahazz	Kat'edecek, kesecek yer.
mahba	(C: Mehâbi) Elbise saklayacak mevzi. Kiler.
mahbel	Hayvanın gebelik zamanı.
mahber	(Mahbere) Mürekkep hokkası. Divit.
mahbes	Hapishane. Hapsedilen yer. Cezaevi.
mahbez	(C.: Mahâbiz) Ekmekçi dükkânı. Ekmekçi fırını.
mahbub	Muhabbet edilen. Sevilen.
mahbubat	Sevilenler. Sevgililer.
mahbube	(Hubb. dan) Sevilmiş veya sevilen kadın. Muhabbet edilen kadın veya kız. * Vaktiyle çok kıymetli ve pahalı olan lâle cinsinden bir çiçek.
mahbubiyyet	Sevilen olmak. Mahbub olmaklık. Sevilecek hâlde bulunuş.
mahbuk	Katı, şiddetli, şedid.
mahbun	Kıtlık için saklanan şey. * Edb: İkinci harfi düşürülmüş vezin.
mahbus	Hapsedilmiş olan.
mahbushane	f. Cezaevi, hapishâne, zindan.
mahbusîn	(Mahbus. C.) Hapsolunmuş kimseler. Bir yere kapatılmış olanlar.
mahbusiyet	Hapislik, mahbusluk. Hapis kalınan müddet.
mahc	Cima etmek. * Kovayı azıcık çekip yine dolsun diye suya vurmak. ◊ Soymak. * Yontmak.
mahcah	Lâyık olacak mevzi.
mahçe	f. Minare, kubbe, sancak gibi şeylerin başına konulan hilâl.
mahçehre	f. Ay yüzlü. (Aslı: Mâhçihre'dir.)
mahcer	Ev, hane. Hususi yer. * Göz çukuru.
mahcir	(C: Mehâcir) Göz çukuru. * Gözün çevre yanı. Yüzde perde varken gözden ve etrafından görünen yerler. * Bahçe.
mahcub	Utanan. Utangaç. * Perdeli, örtülü. Kapalı. * A'ma. * Yaşmak veya perde ile mestur olan.
mahcubâne	f. Utanarak, utanmış bir hâlde. Sıkılganlıkla.
mahcube	Namuslu ve utangaç kadın veya kız. Sıkılgan kadın. * Kapı ardına konulan ağaç.
mahcubiyet	Utangaçlık, sıkılganlık, mahcubluk.
mahcuc	Kasdolunmuş olan. * Çok gidilip gelinen. * Delil ve bürhanla isbat edilmiş olan. * Mekke-i Mükerreme'nin bir adı. * Kendi yerine hacca gidilmiş olan.
mahcucun anh	(Bak: İhcac)
mahcur	(Hacr. den) Huk.:Hacir altına alınmış, malını kullanmaktan men' edilmiş, hacredilmiş.
mahcuz	(Hacz. den) Huk.:Hacz edilmiş. Mahkeme kararıyla rehin altına alınmış.
mahdem	Baldırın köstek takacak yeri.
mahdu'	Hileye aldanmış olan. Kandırılmış kimse. * Boyun damarı kesilmiş kişi.
mahdud	Tesviye edilmiş. Silinmiş, düzgün. * Meyvesi çok olup da dalları eğilmiş. ◊ Sınırlanmış, çevrilmiş. Az sayılı. Hududlanmış. ◊ Dikeni kesilmiş ağaç.
mahdudiyet	Sınırlılık. Darlık.
mahdum	Oğul. Evlâd. * Kendisine hizmet olunan. Efendi.
mahdumiyet	Mahdumluk, oğulluk, evlâtlık. * Efendilik.
mahdure	Örtülü ve kapalı kadın veya kız.
mahduş	Vesveselendirilmiş, kuşkulandırılmış. * Tırmalanmış.
mahe	f. Matkap, burgu.
mahfas	Yuva.
mahfaza	(Hıfz. dan) Küçük kutu, kap. Zarf.
mahfed	(C: Mehâfid) İkamet yeri. Oturulan yer. * Bir renk cinsi.
mahfel	(C: Mehâfil) Dernek yeri.
mahfî	Gizli, saklı.
mahfil	(C.: Mahâfil) Toplanılacak yer. Toplantı ve görüşme yeri. * Büyük câmilerde eskiden pâdişahlara veya müezzinlere ayrılmış olan etrâfı parmaklıklarla çevrilmiş yüksekçe yer.
mahfiyyen	Gizlice. Gizli ve saklı olarak.
mahfuf	Zarar gelmesin diye etrafı çevrili, kuşatılmış.
mahfuk	Hafakanlı, ikide bir yüreği oynıyan.
mahfur	Kazılmış toprak. Hafriyat olunmuş.
mahfuz	(Hıfz. dan) Hıfzolunmuş, saklanılmış. * Ezberlenmiş. Hafızaya alınmış. * Korunup gözetilmiş. * Gizlenmiş, saklanmış. ◊ Alçalmış veya alçatılmış.
mahfuz liman	Bütün rüzgarlara kapalı olan ve her türlü hâllerde emniyet ile barınmağa müsâit bulunan limanlar.
mahfuzat	(Mahfuz. C.) Mahfuz olunmuş, gizlenilmiş şeyler. * Hıfzedilip ezberlenmiş şeyler.
mahfuzen	Polis veya jandarma gibi resmi bir muhafaza altında olarak.
mahh	Yumurtanın akı.
mahi	(Mahv. den) Yok eden, mahveden, perişan eden. ◊ f. Balık. Semek.
mahic	Sâfi, saf, katıksız.
mahiciyy	Palan vurdukları at.
mahidan	f. Balık havuzu.
mahifüruş	f. Balık satan. Balıkçı.
mahigir	f. Balık tutan. Balık yakalayan. Balık avlayan.
mahihar	f. Balık yiyen. Balık avlayan, balıkçıl.
mahik	(Mahk. dan) Yok eden. Silen. Ortadan kaldıran.
mahile	(C.: Mahâyil) Düşünmeğe sebebiyet veren işaret, alâmet.
mahin	(C.: Mihne-Mihan) Hizmetkâr.
mahir	Becerikli, hünerli, san'atkâr.
mahirane	f. Ustaca, ustalıkla, maharetle.
mahîs	Kaçacak yer. Kaçamak. * Kurtulmak.
mahiyan	(Mâh. C.) Aylar. * (Mâhî. C.) Balıklar, semekler.
mahiyane	f. Ay hesabıyla verilen ücret. Aylık.
mahiyat	Mahiyetler. Esaslar. Hakikatlar. İç yüzleri.
mahiyet	Bir şeyin içyüzü, aslı, esası. Bir şeyin neden ibâret olduğu, künhü, esası, hakikatı.
mahiyye	Aylık.
mahiz	(C: Muhaz) Ağrısı tutmuş hâmile kadın.
mahîz	Hayız hali zamanı. (Bak: Hayız)
mahîza	(C: Mehâyız) Hayız bezi.
mahk	Gidermek. * İptal etmek, saymamak. * Eksik, noksan. ◊ İnat etmek. * Birbirini tutup çekmek.
mahkede	İkamet mevzii, oturulan yer.
mahkeme	(Hüküm. den) Dâvaların görülüp hükme, karara bağlandığı yer. İcra-yı adalet için çalışan resmî daire.
mahkî	Hikâye olunmuş. Anlatılmış. Rivayet olunmuş olan.
mahkiyyun anh	Kendisinden bahsedilen, kendisinden anlatılan.
mahkud	Hased edilen, hased olunan.
mahkuk	Hakkedilmiş. Sert bir şey üzerine sert kalemle kazılarak yazılmış.
mahkûm	Aleyhinde hüküm verilmiş olan. Dâvayı kaybedip cezalanan. * Birisinin hükmü altında bulunan. * Zorunda ve mecburiyetinde olma. Katlanma.
mahkun	Suçsuz, masum.
mahkur	(Bak: Muhakkar)
mahl	Kıtlık, kaht.
mahlas	Nâm. Lâkab. Bazı muharrirlerde olduğu gibi, isme ilâve edilen başka bir isim. * Halâs olacak, kurtulacak yer.
mahlasname	şiir söylemeye yeni başlayan bir şâire, usta şâir tarafından mahlas verildiğine dair yazılan manzume.
mahleb	(C: Mahâlib) Kedi, arslan gibi hayvanların pençesi. ◊ Bal. * Süt sağacak kap. * Bir cins ot.
mahlece	(C: Mehâlic) Hallaçların yün ve pamuk attıkları yer.
mahlefe	Söğütlük.
mahlu	Hal' edilmiş. Tahtından indirilmiş padişah. * Reddedilmiş olan.
mahlub	Sağılmış hayvan.
mahluc	(Pamuk gibi) Atılmış, hallaçlanmış.
mahluce	Rey ve fikri doğru olmak.
mahluf	Yemin etme, and içme, kasem etme.
mahluk	Yaratılmış. Yoktan var edilmiş olan. ◊ Traş olmuş.
mahluka	Başkasının olup da benimsenen manzum parça.
mahlukat	(Mahluk. C.) Yaratılmışlar. Mahluklar. Allah'ın yarattığı şeyler.
mahlul	Çözülmüş, dağılmış. Hallolmuş, erimiş. * Murisi ölen sahipsiz mal. Mirasçısı bulunmayıp hükümete kalan miras. ◊ Delinmiş. * Öbür tarafına işlenmiş olan şey.
mahlulat	Mirasçısı olmadığı için evkâfa veya hükümete kalan miraslar.
mahluliyet	Mahlul olma hali, mahlulluk.
mahlut	(Halt. dan) Karıştırılmış. Katılmış. Karışık.
mahluta	Bulgurla karışık mercimek çorbası.
mahmasa	Azlık. * Açlıktan zayıf düşme.
mahmel	Üzerine yük konulan şey.
mahmi	Korunan, himaye gören. Hıfzolan.
mahmidet	(C.: Mahâmid) Övme, senâ etme, medhetme.
mahmidetsâz	f. Senâ ve medheden.
mahmil	Harameyne hacı kafilesi ile birlikte gönderilen hediyeler. * Deve üzerine konulan sepet. Mahfe. Sürre. * Bir ibareye hamledilen mâna ihtimâllerinden her birisi.
mahmiye	(Himâye. den) Bir şeyi koruma, muhafaza ve himâye etme. * (Muhâfazalı) büyük şehir.
mahmud	Medh olmaya müstehak, medhe lâyık. Öğülmüş, medh ü senâ olunmuş. * Peygamberimizin isimlerindendir. * Tar: Ebrehe'nin Kâbeyi yıkmak için getirdiği filin adı.
mahmudiye	Sultan 2. Mahmud adına yapılan ve kalyon büyüklüğünde olan eski bir harp gemisi. * Sultan 1. Mahmud zamanında basılan 23 ayar altın. * Sultan 2. Mahmud zamanında basılan ve yirmibeş gümüş More…
mahmul	Yüklenilmiş. Hamlolunmuş. Bir şey arkasına yüklenmiş olan. Üzerine alınmış. * Gr: Bir cümlede fâile yükletilen işi, oluşu veya hâli gösteren fiil. * Man: Müsned, haber. 'İnsan More…
mahmule	Yük. Hamule.
mahmulen	Mahmul olarak, yüklü olarak.
mahmum	Hummaya, sıtmaya tutulmuş. Sıtmalı olan. Ateşli olan. Mecnun. Saçma sapan konuşan.
mahmumane	f. Sayıklarcasına, sayıklıyarak. * Ateşler içinde, ateşli olarak.
mahmur	(Hamr. dan) Sarhoşluğun verdiği sersemlik. * Uyku basmış ağırlaşmış göz. Baygın göz.
mahmurane	f. Baygın bir şekilde. Mahmurcasına.
mahmuz	(Mihmaz. dan) Binilen hayvanın sür'atini arttırmak maksadıyla dürtme için potin yahut çizmenin ökçesine takılan demirden yapılmış âlet. * Kovanların çerçevelerine peteği tesbit etmek More…
mahn	Kuyudan su çıkarmak. * İmtihan etmek. * Bahşiş vermek. * Vurmak. ◊ Cima etmek. * Ağlamak. * Kuyudan su çekmek. * Uzun boylu adam.
mahnak	Boğazın boğacak yeri.
mahniye	(C: Mehâni) Derenin dar ve kısık yeri.
mahnuk	Boğulmuş. Boğazı sıkılmış. Boğuk.
mahnukan	Boğazı sıkılarak, boğulmuş olarak.
mahnun	Sar'alı. Cin taifesi dokunmuş hasta. Mecnun.
mahpare	f. Pek güzel kimse. * Ay parçası.
mahperver	f. Mehtaplı.
mahpeyker	(Bak: Mehpeyker)
mahr (muhur)	(C: Mevâhır) Yarmak. * Yükseltmek. * Rüzgârın çıkardığı gürültü.
mahra	Değerli ve itibarlı insan. * Uygun, münâsib ve elverişli şey.
mahrab	(C: Mehârib) Cenk edecek, dövüşülecek yer.
mahref	Bostan. Hurmalık. * Yemiş sepeti.
mahrefe	Yol.
mahrek	Koz: Bir gezegenin bir devrede üzerinden gittiği farzedilen dâirevi hat, hareket yeri. Mermi yolu. ◊ (Mahrak) Yakılacak yer. Bir şeyin yandığı yer.
mahrem	Gizli. * Dince ve şer'an müsaade olunmayan. * Birisinin hususi hâllerine ait gizli sır. * Nikâh düşmeyen, evlenilmesi haram olan yakın akraba. (Baba, dede, anne, nine, erkek ve More…
mahreman	(Mahrem. C.) Sırlar. Gizli şeyler. Esrar. * Sırdaşlar.
mahremane	f. Gizli ve saklı olarak. Mahrem bir tarzda.
mahremiyyet	Gizlilik. Mahrem olma hali.
mahru	(C.: Mâhruyân) f. Ay yüzlü. Yüzü ay gibi parlak olan. Güzel.
mahrub	Mahrum edilmiş. Elinden varı yoğu alınmış. Bomboş bırakılmış. ◊ Harabedilmiş, dağıtılmış.
mahruf	Toplanılmış devşirilmiş meyve.
mahruk	Yanan. Yanmış.
mahrukat	Yakılacak madde. Yanan şeyler.
mahrum	Maddi veya manevi nimetlerden uzak kalmak. * Malı bereket bulmaz olan bedbaht. Felâhtan nasibsiz olan. * İffetinden dolayı zengin zannedildiğinden sadakadan mahrum olan.
mahrumane	Mahrumcasına. Bahtsız ve nasipsizcesine.
mahrumiyyet	Elde edemeyiş. Yokluk. Mahrumluk. İstediğini elde edememe.
mahrur	Hararetli. Ateşli. İçi hararetli olan.
mahrurâne	f. Ateşli ateşli. Hararetli bir surette.
mahrus	Himâye edilen. Korunan. Gözetilen. ◊ Hırsla istenilmiş.
mahrusa	Büyük şehir.
mahrut	Geo: Tabanı daire olup, yan kenarları bir noktada birleşen geometrik şekil, koni. ◊ Kasnı denilen zamkın ağacı.
mahrutî	Mahrut şeklinde olan. Altı daire ve üstü sivrilerek bir noktada birleşen, huni şeklinde olan. Konik.
mahrutiyyet	Mahrutilik, konik olma hâli.
mahruyan	f. Güzeller, ay yüzlüler. * Mc: Veliler. Allah'a itaatten ayrılmayan manevî güzellik sâhibi kimseler.
mahruz	Kepâze, rezil, rüsvay, aşağılık, âdi. İtibarsız.
mahs	Hâlis olmak, saf ve katışıksız olmak. ◊ Hayaları çıkarılmış. İğdiş edilmiş.
mahş	Yakmak.
mahsad	Ekini biçilmiş yer.
mahsebe	şüphe etme, şüphelenme, sanma.
mahser	Huy, tabiat.
mahşer	Toplanma yeri. Kıyametten sonra insanların tekrar dirilip toplanmaları ve toplandıkları yer. Haşir meydanı. * Çok kalabalık.
mahsub	Sayılmış. Hesaplanmış. Hesabına kaydedilmiş. * Bir zata mensub kabul edilen. ◊ Kızamık çıkarmış kişi.
mahşub	Kesilmeye elverişli olmadan kesilen ağaç.
mahsubât	(Mahsub. C.) Hesab edilmiş olanlar. Hesaba dahil edilmişler.
mahsuben	Hesaplanarak. Hesaplı olarak. Hesabına kaydedilerek.
mahsubiyet	Mahsubluk, mensubluk.
mahsud	Kendine hased edilen. Kıskanılan kimse. ◊ Biçilmiş ekin. * Ekini biçilmiş tarla.
mahşud	Toplanmış. Yığılmış.
mahsuf	Husufa uğramış. Gölgelenmiş. Perdelenmiş.
mahsul	Husul bulan. Hâsıl olan. * Elde edilen şeyler. * Toprak ve hayvanlardan elde edilen şey.
mahsulât	(Mahsul. C.) Mahsuller. Hâsılat. Tarladan, bahçeden veya hayvanlardan elde edilen gıda maddeleri.
mahsuldar	f. Verimli, bereketli. Mahsul veren.
mahsun	İstihkâmlı. Kuvvetlendirilmiş. Sarp, sağlam ve metin kılınmış.
mahsur	Etrafı çevrilmiş. Muhasara altına alınmış. Hasrolunmuş. Hududlanmış. Kuşatılmış. ◊ Fersiz göz. Yorulmuş, uzun uzadıya bakmaktan donuklaşmış ve göremez olmuş göz.
mahşur	Toplanmış.
mahsus	Ayrılmış, tâyin edilmiş. * Herkese âit olmayıp bazılara âit olmuş olan. Yalnız birine âid olan. Hususileşmiş. Müstakil. * Bile bile, istiyerek. * Yalandan, şakadan, lâtife olarak. More…
mahşuş	(Haşşe. den) İçine girilmiş. * Buğzedilmiş. * Gizlice bir şey verilmiş. * Karalanmış. ◊ Kuru ot.
mahsusa	Mahsus, hususi.
mahsusat	Gözle görülen, hisle anlaşılan şeyler. (Ma'kulât'ın zıddı)
mahsusen	Ayrıca, bile bile, mahsus olarak.
mahsusiyet	Mahsusluk. Hususi olma hâli.
mahşüv	Fazla. * İçi doldurulmuş.
maht	Çıkarmak. * Çekmek. ◊ şiddetli.
mahtab	(C: Mehâtıb) Odun yığacak yer, odunluk. ◊ (Bak: Mehtâb)
mahtam	(C: Mehâtım) Burun.
mahtid	Kişinin durduğu mekân.
mahtube	Evlenmek için istenilen kadın.
mahtum	Mühürlenmiş. Damgalanmış. * Kilitlenmiş. * Bağlanmış.
mahtumane	f. Bir kitabı hatmettikten sonra verilen ziyafet.
mahtun	Sünnet olunmuş. Hitan edilmiş.
mahtur	(Hatar. dan) Hatara, tehlikeye yakın. * Düşünme. Fikir ve endişe.
mahtut	(Mahtute) Çizilmiş. Çizgilenmiş. Yazılmış.
mahudane	Bir ot adı.
mahuf	Korkulu. Tehlikeli.
mahule	Kocası ölmüş kadın.
mahur	f. Kumarhâne. Meyhâne.
mahuza	Temiz. İtibarlı, şerefli, asil. * Saf, hâlis, katıksız.
mahv	Harab olma. Yıkılma. Ortadan kalkma. Çökme. Bozulma. * Tas: Beşeri noksanlıklardan kurtuluş hâli.
mahv ve sekir	Fenafillâh makamında kendi varlığını hiç görmek ve bu mânevi hâlin zevk ve te'sirinden ruhi bir coşkunlukla kendinden geçme hâli.
mahva	Secdede karnını uyluklarından çekip ayıran kimse.
mahvar	f. Ay gibi.
mahvare	f. Aylık maaş.
mahve	Kuzey rüzgârı.
mahveş	f. Ay gibi.
mahviyyet	Alçak gönüllülük. Tevâzu. Kendi kusurunu bilip kendine haddinden fazla kıymet vermemek. Tevâzu içinde olmak.
mahy	Gidermek.
mahya	Ramazanlarda, kandillerde veya bayramlarda çifte minâreli olan camilerde iki minare arasına gerilen ipe asılmak suretiyle ışıklarla yazılan yazı veya yapılan resim. * Dam çatısında iki eğik More…
mahyane	f. Aylık. Aydan aya verilen maaş.
mahyere	Muhayyerlik, beğenip seçmede serbestlik.
mahz	Safi ve hâlis. Katıksız. Sırf. Hâs. Hulus ile muhabbet. * Tâ kendisi. * Sadece. * Su katılmamış hâlis süt. ◊ Yoğurdu çalkalayıp yağını almak. ◊ Nikâh.
mahza	Ancak. Yalnız. Tek. * Sâde. Hâlis. Katıksız. Tam.
mahzan	Ancak. Yalnız. Sadece. Tek.
mahzane	Güvercinlik.
mahzar	(Huzur. dan) Hazır olma. Gösteriş, görünüş. * Huzur yeri. Büyük bir insanın önü. * Birçok kimse tarafından imzalı dilekçe. * Mahkeme sicili.
mahzem	(C.: Mehazim) Atın kolan yeri.
mahzen	Hazine ve define gibi şeyleri koyacak yer. * Erzak yeri. * Bodrum. Yeraltı. ◊ Yalnız, ancak, tek.
mahzî	Kepâzelik ve rüsvaylığa sebep olan huy. Rezil olmağa sebebiyet veren kötü huy.
mahzu'	Boyun eğmiş.
mahzub	Boyanmış.
mahzud	(Mahdud) Silinmiş, tesviye edilmiş. * Düzgün. * Meyvesinin çokluğundan dalları basıp bükülmüş.
mahzuf	Silinmiş. * Yerinden düşürülmüş. Kaldırılmış. Hazfolunmuş. * Edb: Noktasız harflerle yazılmış olan. (Bak: Mücerred)
mahzul	Hakir. Kıymetsiz. Perişan. Hor. Rüsvay.
mahzulen	Hakir, kepaze, rezil ve rüsvay olarak.
mahzum	Burnunun halkasıyla tutulan sığır ve deve. * Her delinmiş nesne.
mahzun	Tasalı. Kederli. Hüzünlü. Gamlı. ◊ Hazinede saklanan şey.
mahzunane	f. Kederlice, düşünceli, üzgünce.
mahzuniyet	Mahzunluk. Kederli ve kaygılı oluş. Üzüntülü olma.
mahzur	Hazer edilecek şey. Özür. Korkulacak şey. Müsaade olmayan. Mâni. Çekinilecek şey. ◊ (Hazr. dan) Haram. Memnu şey. Yasak olan şey.
mahzurat	Hazer edilip korunulacak şeyler. Yasak olanlar. Engeller. ◊ Yasaklar. Mâniler. Haram şeyler.
mahzure	(C.: Mahzurât) Şer'an yasaklanmış olan şey. Men ve haram edilmiş şey. ◊ Çekinme, sakınma, içtinâb etme. * Cidâl, muharebe.
mahzuz	Memnun. Hoşnud. Zevkli. Hoşlanmış. Hazzetmiş.
mahzuzât	Hoşa giden şeyler. Hazlar.
mahzuziyet	Mahzuzluk, hoşlanma, hoşa gitme.
maî	Su cinsinden. Akıcı, su renginde, mâvi. Katı ve sert olmayıp su gibi, akıcı olan.
maîb	(C.: Maâyib) Kusur, eksiklik, noksanlık. Leke. * Ayıplanmış.
maic	Dalgalı deniz.
maide	Yemek sofrası. Üzerinde nimetler bulunan sofra. Ziyafet. * Kur'an'ın 5. Suresinin adıdır ve Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
maidesâlâr	f. Sofracı başı.
maika	Derin, amik.
mâil	Eğik. Bir tarafa eğilmiş. Eğri. * Meyilli. Hevesli. İstekli. * Düşkün. * Benzer.
maîl	Ehil, iyal, çoluk çocuk.
mâile	Coğ: Dağların bir yana doğru alçalıp giden taraflarından her biri. * Eğri, eğilmiş.
mâiliyyet	Eğiklik. Meyillik.
main	Saf, akar su. * Göz önünde akan su. * Cennet şerbeti. * Zâhir, görünen. * Göz değmiş, nazar değmiş.
main mehin	Zayıf, hakir su. * Meni.
mais	Ağaçları sık bitmiş olan yer.
maişet	(Ayş. dan) Yaşayış. Yaşama. Ömür. * Yaşamaya lüzumlu bulunan maddeler.
maişetgâh	f. Maişet yeri. Geçim te'min edilen yer.
maiyyet	Beraberlik. Arkadaşlık. * Yüksek rütbeli bir kimsenin emri altında bulunan hey'et. * Yan. Nezd.
maiz	Keçi. * Az miktar keçi. Ufak keçi sürüsü. ◊ (C.: Mevâız) Keçi.
majüskül	Büyüklük bakımından diğerlerinden biraz daha farklı olan harfler.
mak	(C: Amâk-Emâık) Göz pınarı.
mak'	Atmak. * Emmek.
mak'ad	Oturulacak yer. Minder. * Oturulduğunda bedene temel olan âzâ. Kıç.
mak'ade	Kurbağa.
maka	Hıyarşenber denilen nebat.
makabih	(Makbaha. C.) Çirkin ve yakışıksız davranışlar.
makabir	(Kabr. C.) Kabirler. Mezarlar.
makade	Davar yedmek.
makadim	(Makdem. C.) Geri gelmeler. Dönüp gelmeler.
makadir	Mikdarlar. Kısımlar. Ölçüler. * Muayyen ve mâlum olan kısımlar. ◊ (Ka, uzun okunur) Kuvvetler. Kudretler.
makal	Söz. Lâkırdı. Kavl. Söyleyiş.
makalat	(Makale. C.) Makaleler. Söz ve yazılar. Bahisler.
makale	Söylenen söz. Söyleme. Söyleyiş. Kelâm. Nutuk. * Bir bahsin kaleme alınışı.
makalid	(Ka, uzun okunur) Hazineler. * Kilitler. Anahtarlar.
makalim	(Maklem. C.) Ucu budanmış ve sivrilmiş şeyler.
makam	Durulacak yer. * Rütbeli yer. * Câh. Mesned. Mansab. * Musikide usul. Tempo.
makamat	(Makam ve makame. C.) Makamlar, mertebeler. * Cemaatler, cemiyetler, kalabalıklar, topluluklar.
makame	(C: Makamât) Meclis. * Topluluk, cemaat, cemiyet, kalabalık. * Nutuk tarzında söylenen sözler.
makami'	(Mikmaa. C.) Gürzler, topuzlar.
makani'	(Mıkna' ve Mıknaa. C.) Başörtüleri, eşarplar.
makariz	(Mikrâz. C.) Makaslar, kesecek âletler.
makarr	(Karar. dan) Karar yeri. Karargâh. Kararlı yer. Merkez. Pâyitaht.
makasid	Maksadlar, istekler, gayeler. Niyetler.
makasim	(Maksim. C.) Su taksim edilen yer.
makasir	(Maksure. C.) Bir hânedeki en mahrem taraflar. Bir evin en mahrem tarafları. * Câmilerde etrâfı parmaklıklarla çevrili yüksek yer.
makass	Makas.
makati'	(Ka, uzun okunur) Kesmeler. Kesişmeler. Kesişen yerler. * (Kat'. C.) Sözdeki veya nazımdaki durak yerleri. Heceler.
makatil	(Maktel. C.) Katlin yapıldığı yerler, öldürme fiilinin geçtiği yerler, makteller.
makatir	(Maktar. C.) Damlalar, katreler.
makavid	(Mekud. C.) Yularlar.
makavil	Sözler. Kaviller. Lisânlar. Diller.
makazz	Başın arka tarafından iki kulağın arası.
makbah	(C: Mekâbih) Çirkin olmak. Çirkin olacak yer.
makbaha	(C.: Makabih) Kabih, yakışıksız ve çirkin hareket.
makber(e)	(C.: Mekabir) Mezar. Kabir.
makbiz	Kılıcın ve yayın kabzası.
makbuh	Beğenilmeyen. Çirkin ve kabih görülen.
makbuha	Kabih olan ve hoşa gitmeyip beğenilmeyen hâl veya iş.
makbul	(Makbule) Kabul olunan. Beğenilen. Sevablı. ◊ Ayağı bağlı olan.
makbuliyet	Beğenilmişlik, makbullük.
makbur	(Kabr. den) Gömülmüş, defnedilmiş, kabre konulmuş.
makbuz	(Kabz. dan) Alınmış, kabzolunmuş. Alınan. * Daraltılmış, sıkılmış. * Bir şeyin alındığına karşı verilen imzâlı ve mühürlü kâğıt.
makbuzat	(Makbuz. C.) Alınan paralar. Satıştan veya borçlulardan toplanan paralar.
makdem	(C.: Makadim) (Kudum. dan) Dönüp gelme. Gelme.
makderet	(Kudret. den) Kuvvet, kudret, güç, zor.
makdis	Mukaddes yer.
makdud	Uzun boylu kişi.
makduh(e)	(Kadh. den) Beğenilmemiş, ayıp.
makdunis	Maydanoz.
makdur	Güç. Kuvvet. Kudret. * Takdir olunmuş. Allah'ın takdiri. Daha evvelden takdir olunmuş.
makdurat	(Makdur. C.) Takdir-i İlâhi olanlar. Güç ve kuvvet. Elden gelenler. Takdir edilenler.
maket	Fr. Bina, şehir gibi eserlerin, belirli bir ölçüde küçültülmüş modeli.
makh	Sür'at, hız.
makhur	(Kahır. dan) Kahredilmiş. Mahvedilmiş. Bozguna uğratılmış. Mağlub. Mahkum. Allah'ın (C.C.) gazabına uğramış. Yenilmiş. Hakaret görmüş.
makhurane	Kahr ve gazaba uğramış hâlde. Gazaba uğramış olanlara benzer şekilde.
makhuriyet	Kahrolmuşluk, ezilmişlik, bitkinlik. Allah'ın kahr ve gazabına uğrama.
maki	Coğ: Çalı ve küçük ağaçlarla kaplı arazi.
makid	Kesilmeyen ve daimi olan.
makîl	Öğle uykusuna yatılacak yer. Kaylule yeri. Rahat edecek yer. Kuşluk uykusu.
makinist	Makine ustası. Makineyi çalıştırmakla vazifeli kişi.
makir	Hile yapan. Mekreden.
makis	(Mâkise) Durup dinlenen, duraklayıp eğlenen. ◊ Öşür ve vergi toplayan kimse.
makîs	(Kıyas. dan) Kıyas edilebilen. Benzetilebilen.
makit	Dar yer.
makît	Buğz edilmiş. Mebğuz. Nefret edilmiş, sevilmemiş, menfur.
makiyan	f. Tavuk.
makk	Yarmak.
makl	Suya batırmak. * Nazar etmek, bakmak.
makleb	Kalbetme. Bir şeyin altını üstüne çevirme. * Kalbedilecek, çevrilecek veya değişecek yer.
maklete	Helâk olacak yer.
maklu'	Sökülmüş, kökünden çıkarılmış, kal' olunmuş.
makluan	Sökülerek, kökünden çıkarılmış olarak.
maklub	(Kalb. den) Altı üstüne çevrilmiş, kalbolunmuş. Ters döndürülmüş. Başka şekle sokulmuş. * Harfleri tersinden okunduğu zaman yine aynı olan kelime veya cümle. (Anastas mum satsana cümlesi More…
maklubiyet	Ters döndürülmüşlük, altı üstüne getirilmişlik. Maklub olma hâli.
maklud	Fitil gibi bükülmüş olan.
maklum	Yontulmuş ve kesilmiş olan.
makluv (makliyy)	Pişirilmiş kebap.
makmaka	Sözü boğazı içinden söylemek.
makmene	Lâyık ve münâsip olacak yer.
makna'	Kanaat edip râzı olacak yer. * Şâhid, adâlet şâhidi.
maknat	Ümit kesecek yer.
maknee (makneut)	Güneş görmeyen yer.
makr	Çok acı olmak.
makrebe	Hısımlık, yakınlık. Karâbet.
makreme	(Bak: Mikrame)
makru'	Okunan. Okunmuş olan.
makruf	Töhmetli kimse. * Yabana atılmış nesne.
makruh	Yaralanmış, kahredilmiş. Mecruh.
makrun	(Karn. dan) Ulaşmış. Kavuşmuş. Yakın. * Müsaadeye mazhar. * Çatık kaşlı olmak.
makruniyet	Yaklaşma. Yakınlık.
makrut	Selem ağacının yaprağıyla dibâgat olan gön ve sahtiyan.
makruz	(Karz. dan) Ödünç verilmiş. İkraz edilmiş. Borç olarak verilmiş.
maks	Suya dalmak. Daldırmak.
maksad	(C.: Makasıd) (Kasd. den) Kasdolunan ve istenilen şey. Merâm, gâye.
maksal	Mahsul ekilen yer.
maksar	Nihâyet, son, netice.
maksara	(C: Mekâsır-Mekâsir) Köşk, kasr.
maksebe	Sazlık, kamışlık.
maksee	Hıyar tarlası.
maksim	(C.: Makasim) Taksim edilecek, dağıtılacak yer. * Suyun kollara ayrılma yeri. Masluk, savak.
maksud	Kasdedilmiş. Kasdedilen. * İstenilen şey. İstek. Arzu. Gâye.
maksüe	Hıyar tarlası.
maksum	Taksim edilmiş, ayrılmış, bölünmüş. * Kısmet, nasib.
maksur	(Kasr. dan) Kasrolunmuş, kısaltılmış, kasılmış, alıkonulmuş. * Mahbus. * Kasrolunmuş nesne. * Gelinin üzerine tutulan duvak. * Gr: Bir kısım arapça kelimelerin sonunda yâ şeklinde yazılan, More…
makşur	Soyulmuş, kabuğu çıkarılmış.
maksure	(C.: Makasir) Câmilerde etrafı parmaklıkla çevrilmiş biraz yüksekçe yer.
maksus	Kesilmiş, kırpılmış.
maksuv (maksiyy)	Kulağının ucu kesilmiş deve veya koyun.
makşuvv	Men' ve kahrolmuş. Tab'ından çıkarılmış.
makt	Kin, hiddet. İğrençlik. Şiddetli buğz. ◊ Vurmak.
makta'	'Kesilen yer, kat'edilen yer, kesinti yeri. * Uzun bir cismin enliğine kesildiği yerin görünüşü. * Edb: Her manzumenin, hususen gazellerin ve kasidelerin ilk beytine matla', More…
maktaa	Eskiden üzerinde kamış kalemin ucu kesilerek düzeltilen kemikten veyâ mâdenden yapılmış âlet.
maktane	Pamuk tarlası.
maktar	Damla, katre.
maktel	Birinin öldürüldüğü yer. Bir katlin yapıldığı yer.
maktem	Tozlu yer.
maktu'	(Maktua) (C.: Makati') Kesilmiş, kat olunmuş. * Pazarlıksız, değeri ve pahası biçilmiş. * Götürü.
maktuan	Götürü olarak, toptan.
maktul	Öldürülmüş, katledilmiş olan.
maktulen	Öldürülerek, katledilerek.
maktulîn	(Maktul. C.) Öldürülmüş insanlar. Vurulmuş veya katledilmiş kimseler.
maktur	Katranlı. Katran sürülmüş.
makul	(Kavl. den) Denilmiş, söylenilmiş. * Söylenilen söz.
makulat	(Makule. C.) Çeşitler, takımlar. Kategoriler.
makule	Takım, çeşit. Kategori.
makv	Cilâ yapmak. * Yıkamak. * Saklamak.
makya	Kusmak. * Kusma yeri.
makye	Duracak yer, konak yeri.
makzaba	Yonca ekilen yer.
makzî	Kaza olunmuş, ödenmiş, te'diye olunmuş olan. Ümid edildiği üzere tamam ve ikmâl edici olan. Ödeyici. Sâhib-i mucib ve muris. * Fık: Kendi irade ve kesbimizin neticesi olmak üzere More…
makzuf	(Kazf. den) İftira edilmiş. Namusu hakkında lâf edilmiş. * Hazfolunmuş. Atılmış.
mal	f. 'Süren, sürülen, sarılan, takılan' anlamlarıyla terkibler yapılmada kullanılır. (Meselâ: Pâymal - Ayak altında çiğnenen) ◊ Fık: Bir kimsenin tasarrufunda bulunan More…
mal müdürü	Kazâ mâliye memuru.
mal-i hulya	f. Vesvese, kara sevdâ, kuruntu, boş hayaller.
malak	Manda yavrusu. Buzağı.
malakelam	Diyecek yok. Söz götürmez.
malamal	Çok dolu, lebâleb, ağzına kadar dolu.
malanihaye	Sonsuz, nihâyetsiz. Uçsuz bucaksız.
malarya	ing. Sıtma.
malaya'ni	(Mâlâyâni) Mânasız, faydasız, boş söz.
mâlâya'niyyât	Faydasız boş sözler, boş konuşmalar, faydasızlık.
malayutak	Tâkat getirilmez, güç yetmez, dayanılmaz.
malaz	Sürülmüş toprak. * Sular altında kalmış tarla.
maldar	f. Malı mülkü çok olan. Zengin.
maldarî	Zenginlik, servet.
male	f. Duvarcı malası.
malemyekün	Sözden ibâret.
malezim	(Mâlezime) Lüzumlu ve gerekli şey. Malzeme.
malî	(Maliye) Mala ve paraya mensub. Mal ve para cinsinden. Mala ait. ◊ f. Dolu. * Fazla, çok.
malide	f. Sürülmüş, sürmüş.
malih	Tuzlu.
malihulya	(Bak: Mâl-i hulya)
malik	Sâhib. Malı elinde bulunduran. Bir şeyin mülkiyetini elinde tutan. * Her şeyin sâhibi olan Allah. * Cehennem zebânilerine hâkim ve onları idare eden meleğin adı.
malikane	'f. Büyük ve gösterişli köşk. * Tar: Bir kimseye, gelirinden hayatı boyunca istifade etmek; fakat satamamak ve miras bırakamamak şartıyla verilen beylik arazi.'
malikî	(Bak: İmam-ı Mâlik)
malikiyet	Malik ve sahib olma.
maliş	f. Sürme, sürüştürme.
malişgâh	f. Yüz sürülecek yer.
malişger	f. Sürtücü, oğucu. * Tellak.
maliyat	Maliye işleriyle alâkalı. Maliye bilgisi.
maliye	Devletin gelir ve masraflarının idaresi. * Gelir gider hesablarına bakan resmi dâire.
maliyet	Kıymet. Mâlolma değeri.
maliyyun	Maliyeci.
malizme	Eskiden yirmi sayfadan meydana gelen cüz, broşür.
malkoç	Osmanlı İmparatorluğu devrinde akıncıların başı. * Akıncı beylerinden meşhur bir hânedan.
malperest	f. Malı, mülkü ve parayı çok seven. Mala düşkün olan.
mamelek	Elinde bulunan şeyler, sâhib olduğu şeyler. Nesi var ise, hepsi. * Huk.:Bir şahsın alacak ve borçlarının hepsi.
mameza	Geçen veya geçmiş şey. Geçmiş zaman. Mazi.
mamhuran	Adilcevaz, Patnos, Erciş ve bilhassa Beytüşşebab havalisinde meskun olan bir aşiret ismi.
mamisa	Bir ot cinsi.
mamizan	Vers denilen ot.
manahnü fîh	Üzerinde durduğumuz, bahsini ettiğimiz mes'ele. Hakkında konuştuğumuz.
mancinik	Eskiden kale kuşatmalarında ağır taşlar fırlatmak için kullanılan, bir ucunda bir kepçe, öbür ucunda da bir karşı ağırlık bulunan kaldıraç biçiminde eski bir savaş âleti.
manda	Fr. Kendini idare edemeyen bir memleket ahalisini başka bir yabancı devletin idare etmesi. * t. Camız denen hayvan. Kömüş.
mande	f. Kalmış, gitmemiş olan.
mandira	'yun. Süt ve süt ürünlerinin elde edildiği; süt veren hayvanların barındığı yer.'
manen	Mânâca. Mânâ cihetiyle. Ruhca. Esasca. Bâtınen. İç varlık bakımından.
manend	f. Benzer. Denk. Eş. Gibi.
manende	Benzeyen, mümâsil.
manevî	(Ma'nevi) Mânaya âit. Maddî olmayan. Mücerred. Ruhani.
maneviyyat	Maddi olmayan kuvvet. Mânâ âlemine âit olanlar.
maneviyyun	Allah'a, dine, mukaddesata inanmış olanlar.
manevra	Fr. Bir makinenin, bir cihazın işleyişini düzenleme veya idare etme işi ve şekli. * Aks: Muharebede düşmanın savaş gücünü yok etmek maksadıyla eldeki askerî kuvvetlerin en te'sirli bir More…
manga	Ask. Tek bir kumandanın kolaylıkla sevk ve idare edebileceği kadar erden kurulu küçük askerî birlik. (Yaklaşık olarak on erden kurulabilecek olan mangada birkaç makinalı tüfek veya tabanca More…
mâni'	Men'eden. Geri bırakan. Esirgeyen. Engel. Özür.
mânia	Men'eden şey. Engel. Özür. Zorluk.
manivela	Ağır şeyleri çekmek ve kaldırmak için vasıtanın dönen merkezine bir ucu takılıp döndürülen kol.
manken	Fr. Elbiseleri prova veya teşhir etmek için terzilerin ve hazır elbise satıcılarının kullandığı tahtadan, kartondan, madenden vb. insan şekli.
mansab	(Mınsab) Rütbe. (Bak: Mansıb)
manşet	Fr. Bir gazetede ilk sayfanın en üst kısmındaki büyük puntolu başlık. * Bir gömleğin kol kısmına geçirilen ve elbisenin kolundan dışarı çıkan kumaş parçası.
mansib	(Nasb. dan) Devlet hizmeti. * Memuriyet. * Bünyad. Merci'.
mansibdâr	f. Mansıbda bulunan.
mansub	Nasbolunmuş, me'muriyete konulmuş. * Konulmuş, dikilmiş. * Gr: Sonu fetha (üstün) kılınmış kelime. Meftuh olan.
mansubîn	(Mansub. C.) Memuriyette bulunanlar. Hizmette olanlar.
mansur	Yardım edilen, yardım görmüş. * Gâlib, muzaffer. (Bak: Mensur)
mansuriyyet	Allah'ın (C.C.) yardımıyla muvaffak ve muzaffer olma, başarma.
mansus	Nass ile sâbit kılınmış. Âyetle tesbit edilmiş. İzhar ve beyan edilmiş. * Kur'anda açıkça anlatılmış.
mantik	(İntak. dan) Konuşturan, söyleten. * Doğru muhakeme ve doğru düşünceyi öğreten ilim. Akıl kaidesi. * Akıl, nutuk, söz.
mantikan	Mantığa göre. Mantıkça.
mantikî	Mantıka dâir. Aklî ve müsbet olan düşünce, fikir. Mantık kaidelerine uygun.
mantikî kirâet	Acele etmeyerek fakat imlâ kaidelerine dikkat ederek, yâni virgüllerde biraz, noktalı virgüllerde biraz daha durmak, teâcüb ve istifhamları anlatmak, muhaverelerde konuşanların sözlerini More…
mantikiyyât	Mantıkla alâkalı mes'eleler.
mantikiyyun	Mantıkla uğraşanlar. Mantık âlimleri.
mantuh	Boynuzlu hayvan tarafından yaralanan veya öldürülen.
mantuk	Bir lâfzın nutuk hâlinde, söz sahasında üzerine delâlet ettiği şey. ' Şu kitabı satın aldım', sözünde bu lâfzın mantuku, o kitabın satın alınmış olmasıdır. * Söz, nukut, mânâ, More…
manyatizma	Birisinin bâzı hareketleri ile başkası üzerinde uyuşukluk verici te'sir. (Bak: İpnotizma)
manyetik	(Bak: Magnetik)
manzam	(C.: Menâzım) Sıra, dizi.
manzar	(Manzara) (Nazar. dan) Bakılan yer, görülen yer. Görünüş.
manzara	Dışarıyı görecek pencere.
manzaranî	Gösterişli ve güzel adam.
manzarî	Güzel, gösterişli ve yakışıklı adam.
manzud	Sık yetişmiş ağaç. * Üstüste istif edilmiş.
manzum	Ölçülü, mizanlı, tertibli. * Vezni ve kafiyesi olan söz. Edebi ölçüsü olan sözler. (Kaside ve şiirler gibi). * Dizilmiş, sıralanmış, düzenlenmiş.
manzumat	Manzumeler.
manzume	Tertibli, ölçülü yazı, şiir. Vezinli ve kafiyeli olan söz. * Sıra, dizi. Sistem.
manzur	Görülen, bakılan, nazar edilen. * Beğenilen.
manzure	Belâ, musibet, felâket, âfet. * Noksan ve kusuru olan, ayıplanacak kadın.
mar	f. Yılan.
mar-efsa	f. Yılan tutan, yılan efsuncusu. * Yılan sokmuş kimseyi tedâvi eden kişi.
mar-gir	f. Yılan tutan, yılan tutucu.
maran	(Mâr. C.) f. Yılanlar.
maraton	yun. Kırk kilometreden uzun bir yolda mukavemet için yapılan hız koşusu.
maraz	Hastalık, illet, dert. Belâ.
marazî	(Maraz. dan) Hastalıkla alâkalı. Hastalığa ait. Hastalıklı.
maraziyyât	Hastalıklar ilmi, patoloji.
mareşal	Fr. (Bak: Müşir)
marhic	Yılan balığı.
marhuk	Kuşkonmaz bitkisi.
maric	Dumansız ateş, alev. * Dumansız barut.
marid	Azgın, sapkın. İnad ve isyanda benzerlerinden çok ileri gitmiş olan. Kibir, inad ve dinsizlikle tanınmış olan. Mütemerrid.
marik	Dinsiz, mürted, hak dinden çıkan.
marin	(Mârına) Çekiçle dövülerek açılmağa müsait olan. * Kireçtaşı. * Çeşitli renklerde olan bir çeşit toprak. ◊ Burun ucunda olan yumuşak kemiksiz yer.
maristan	f. Hastahâne.
mariz	(Maraz. dan) Hasta. İlletli. Dertli. ◊ Hasta, alil, mariz.
marizane	f. Hasta olarak.
mârr	Geçen, geçmiş, yürüyen.
mârre	Fık: Herkesin gittiği umumi yoldan yürüyen.
mârrîn	(Mâr. dan) Geçenler.
mârrin ü âbirîn	Gelip geçenler. Gelen giden.
marsus	(Bak: Mersus)
martulos	(Martoloz) Osmanlı Devletinin teşekkülü sıralarında ve yeniçeri teşkilâtından önce, Hristiyanlardan, ordunun geri hizmetlerinde çalışmış olan teşekküllerden biridir. Silâhlanmış kişi More…
marzat	Rızâ. Memnuniyet, hoşnudluk.
marzî	Razı olmağa dâir. * Kabul edeceği, razı olacağı.
marziyat	Razı olunacak şeyler. Allah'ın rızasına dair olanlar.
marziye	Razı olma, hoşnud olma, memnuniyet.
mas	Yeyni, hafif kimse.
mas'	Davarın kuyruğunu salması. * Vurmak. * Parlamak.
mas'ad	(C.: Masâid) Yukarı çıkılacak yer. Suud yeri.
masa'	Kılıçla vuruşmak.
maşaallah	Allah'ın istediği gibi. * Allah korusun, Allah saklasın (meâlinde duâdır.)
masabak	(Bak: Masebak)
masad	(C: Musdân-Emside) Dağın yüksek ve yüce yeri.
masadak	Bir sözü veya hükmü tasdik eden husus. 'Söylendiği gibi, denildiği şekilde, doğru, sâdık, olduğu gibi, muvâfıktır, mutâbıktır, tıpkısı' gibi mânâlara gelir. Mânânın fertlerine de More…
masadir	(Masdar. C.) Masdarlar.
masaff	Savaş, muhârebe, harp, cidâl yeri.
masaha	Sıhhat mevzii. * Kamer, ay.
masaib	(Bak: Mesaib)
masaid	(Mas'ad. C.) Yukarı çıkacak yerler.
masaif	(Masif. C.) Sayfiyeler, yazlıklar. Yaz mevsiminde oturulacak yerler.
masak	Darlık.
masal	Az miktar olan şey.
masale	Sızıntı.
masam	Duracak yer.
masame	Duracak yer.
masan	Eşya saklanacak yer.
masani'	(Masna. C.) Sarnıçlar. Su mahzenleri.
masari'	(Mısrâ'. C.) Mısrâlar. * (Masra'. C.) Güreş meydanları.
masarif	(Masraf. C.) Sarfiyatlar, masraflar. (Masârifât da denir.) ◊ (Masruf. C.) Harcananlar, sarfolunanlar.
masarifat	(Masârif. C.) Masraflar, giderler. Harcanan paralar.
masarîn	Bağırsaklar.
masbah	Doğacak zaman ve yer.
masbu'	Kibirli, gururlu, mağrur. Kendini beğenmiş.
masbug	(C.: Mesâbig) Boyalı, boyanmış. Mülevven.
masd	Cima etmek. * Emmek.
masda'	Taşlık yerlerden geçen düz yol.
masdar	'Bir şeyin sudur ettiği (çıktığı) menba. * Gr: Fiilin şahsa ve zamana bağlı olmayan şekli, fiil kökü. Okumak, yazmak, kitabet, kıraat, ahz, almak... gibi. Masdar kelimesi.; ism-i More…
masdu'	Baş ağrısına tutulmuş olan. Başı ağrıyan.
masduk	Doğruluğu kabul edilmiş, tasdik edilmiş.
masduka	(C.: Masdukat) Doğru söz. Hakikat ve gerçek olan kelâm.
masdum	Çarpılmış. Kendisine vurulmuş.
masdur	Gönderilmiş, yollanmış olan. * Göğsü incinmiş veya ağrımış olan.
maşe	f. Maşa.
masebak	Geçen, geçmiş olan, geçmişteki.
maselef	Evvelki, geçmiş.
masfuf	(Masfufe) Saf bağlamış, dizilmiş. Sıra ile dizilmiş.
mash	Tutmak. * Çekmek.
mash (musuh)	Sâbit olma. * Mahvolup belirsiz olmak. * Kısa olmak.
mashara	Maskara, soytarı. * Tuhaflıklar yapan kimse. * Komik, gülünç. * Zevklenme, eğlenme. * Kepaze, utanmaz, rezil. ◊ (C: Mesâhır) Büyük taşlı yer.
mashub	(C.: Mesâhib) Beraber alınıp götürülmüş. Kucaklanmış.
mashuben	Beraberce, birlikte olduğu halde. Yanında bulunarak.
masî	f. Pervasız, korkusuz.
maşî	(Mâşiyye) (C.: Müşşât) (Meşy. den) Yürüyen, yürüyücü.
masi'	Sağlam vücutlu kimse.
masif	(C.: Mesâif) (Sayf. dan) Yazlık. Yazın oturulacak yer. Sayfiye yeri.
masik	Yapışkan. * Zapteden, istilâ eden, tutan.
masile	Üzerinde mum veya fitil yakılan çıra ve şamdan.
masir	Mâni, engel.
masîr	(C.: Masâyi) (Sayruret. den) Sürüp giden. * Karargâh. * Suyun aktığı yer. * Rücu etmek, dönüp gitmek. * Dönüp varılacak yer.
masit	Acı su. * Bir ot cinsi.
maşita	(Meşşâta) Baş tarayan.
masiva	Ondan gayrısı. (Allah'tan) başka her şey hakkında kullanılan tâbirdir) Dünya ile alâkalı şeyler.
maşiye	(C.: Mevâşi) Koyun ve keçi gibi hayvan. * Oğlu ve kızı çok olan kadın.
maşiyen	Yaya olarak, yürüyerek.
mask	Muhkem, sağlam. (Müe: Maske)
maskat	Düşülen yer.
masku'	Kırağı düşmüş yer.
maskul	Cilâlanmış, saykal vurulmuş. Mücellâ.
masl	Tarhana. * Yoğurt ve süt içinde bulunan yeşilimsi su.
maslahat	'İş, mes'ele. * Sulh yolu. * Fayda, maksad, keyfiyet. (Zıddı; mefsedettir)'
maslahatbîn	f. İş yapabilen. İş görmesini bilen.
maslahatgüzâr	f. İş bilir. * Elçi vekili. Elçi namına işleri tâkible vazifeli kimse.
maslahatkârâne	f. Maslahata, işe ve maksada uygun surette.
maslahatşinâs	f. İşten anlıyan, iş bilen.
maslak	Su yolu üzerinde bulunan su haznesi. * Dâima akan su borusu. * Büyük yalak.
masliye	Tarhana çorbası. * Koruk aşı.
maslub	Salbolmuş, asılmış. Asılarak idam edilmiş.
masluben	Asılarak, asılmış olduğu hâlde. Asılma suretiyle.
masmasa	Ağzın önü.
masna'	(Masnaa) Su mahzeni. Sarnıç. * Şimdiki Arapçada: Fabrika. * Bucak, köşe.
masnea	İçine yağmur suyu toplanan büyük havuz.
masnu'	(Sun'. dan) San'atla yapılan, yapılmış. Yapma, yapmacık.
masnuat	San'atkârâne yapılan şeyler. Yapılanlar.
masnuk	Nezleli kimse.
mason	Fr. Duvarcı mânasına bir kelimeden alınmış isimdir. Dinsiz, imânsız mânâsına kullanılır. Fermeson veya farmason da denir.
masr	Parmak uçlarıyla süt sağmak. * Bir şeyi incelemek. * Az olmak. * Dağılmak. (İmtisar veya immisar ile aynı manadadır.)
masra'	Çarpışma, ölme. * Güreş meydanı.
masraf	Sarfedilen, harcanan. Gider.
masrif	(Sarf. dan) Sarfetme ve harcama mahalli.
maşrik	(Bak: Meşrık)
masru'	Sar'a hastalığına tutulmuş, sar'alı.
masruan	Sar'alı olarak, sar'a hastalığına tutulmuş olarak.
masruf	Sarfolunmuş, harcanılmış olan.
mass	Emmek. Bir şeyi eme eme içmek. ◊ Yakın olan. * Dokunan. Değen. ◊ (Mâssa) Emici, massedici.
massa	Maraz, hastalık. * Zahmet.
massetmek	Emmek, emerek içmek.
mast	f. Yoğurt.
mastaba	(C.: Masâtıb) Sedir, peyke.
mastaki	Sakız.
mastihi	Kıbrıs ve Sakız adalarında yetişen bir ağacın adı.
mastub	Damarlardan taşmış kan.
mastur	(Satır. dan) Çizilmiş, yazılmış.
masube	İsâbet etmiş (felâket, musibet, belâ, âfet).
masug	Kalıba dökülmüş. * Örneğe uygun. * Düz.
masun	Korunan, mahfuz, emin, muhafaza olunan. * Sâlim, sağlam.
masuniyet	Eminlik, sağlamlık, muhafaza altında bulunmak, dokunulmazlık.
masur	Birbirine katılmış şey. Mümtezic.
masus	Sirke ile pişmiş güvercin.
masvat	Çok bağıran.
masver	Sütsüz keçi. * Sütü zor çıkan deve.
masyef	(C.: Mesâyıf) Yaz gününde oturulacak yer. * Su yolunun eğri büğrü yeri.
mat'am	(C.: Matâim) Yemek yenilecek yer. Yemek odası.
mat'um	(C.: Mat'umat) Yenecek yemek. Taam.
mat'umat	(Taam. dan) Yemekler. Taamlar. Yenecek şeyler.
mat'un	(Tâun. dan) Belâya tutulmuş. Musibet ve tâuna giriftar olmuş. * (Ta'n. dan) Ayıplanmış.
mat'unen	Vebâya tutularak.
mata	(C.: Emtâ) Arka.
matabi'	(Matbaa. C.) Matbaalar, basımevleri.
matabih	(Matbah. C.) Mutfaklar. Yemek pişirilen yerler.
matabîh	(Matbuh. C.) (Tabh. dan) Tabholunmuş yani pişirilmiş şeyler.
mataf	(C.: Matâif) (Tavâf. dan) Tavâf edilecek, etrâfı ziyaret edilip dolaşılacak yer.
matahir	(Mathare. C.) Mataralar, su kapları. * Gusülhâneler. İçinde yıkanılıp temizlenilecek yerler.
mataif	(Matâf. C.) (Tavaf. dan) Tavaf edilecek, etrâfı ziyaret edilip dolaşılacak yerler.
mataim	(Mat'am. C.) Yemek yenilecek yerler. Yemek odaları.
mataîm	(Mıt'âm. C.) Oburlar, doymakbilmez kimseler. * Başkalarını beslemeler.
matain	(Matin. C.) Balçıkla sıvanmış yerler.
mataîn	(Mıt'ân. C.) Mızrakla yaralamakta mâhir ve usta olan.
matalil	(Matlul. C.) Nemli, ıslak ve yaş şeyler.
matamih	(Matmah. C.) Göz dikilen şeyler. Göz dikilen yerler.
matamîr	(Matmure. C.) Mezarlar, kabirler. * Bazı şeyleri saklamak için kullanılan toprakaltı yerler.
matar	(C.: Emtâr) Yağmur.
matara	Askerlerin kullandığı üzeri aba ve çeşitli kumaşlarla kaplı madeni su şişesi veya yolculukta kullanılan deriden yapılmış su kabı.
matare	Kuşu çok olan yer.
matarid	(Mıtred. C.) Mızraklar, zıpkınlar.
matarih	(Matrah. C.) Bir şey atılan yerler. * Tarhedilecek yerler.
matarik	(Mıtrak ve Mıtraka. C.) Demirci çekiçleri.
matavi	(Matvi. C.) Kıvrımlar. Bükülmüş şeyler.
mataya	(Matiyye. C.) Binek hayvanları.
matbaa	(Tab'. dan) Tab'edilen yer. Kitab, gazete ve sâir yazıların basıldığı yerler. Basımevi.
matbah(a)	Mutbah. Yemek pişirilen yer.
matbu'	Tab' olunmuş. basılmış, kitap veya gazete haline gelmiş. Basılıp matbaadan çıkmış olan.
matbuat	Tab' edilmiş neşriyat. Basılmış şeyler. (Kitap ve gazeteler gibi)
matbuh	(C.: Matâbih) (Tabh. dan) Kaynatılmış veya haşlanmış (ilâç). * Pişirilmiş yemek.
matbuhat	(Matbuh. C.) Kaynatılmış veya haşlanmış ilâçlar. * Pişirilmiş yemekler.
mate	Öldü.
mateahhar	(Mâ-teahhar) Sonra gelen. Sonradan gelen.
matekaddem	(Mâtekaddem) Geçmiş zaman, mâzi. * Sâbık. Geçen şey. * Önceleri.
mâtem	Ağlama. Üzüntü veya kederden ağlayıp sızlama. Kederinden yas tutma.
mâtemdâr	f. Mâtemli, acılı, yaslı.
mâtemengiz	f. Mâtemi ve yası iktiza eden.
mâtemfezâ	f. Yası ve mâtemi ziyadeleştirip arttıran.
mâtemhane	f. Ağlanılan, yas tutulan yer.
mâtemî	Yaslı, mâtemli, üzüntülü.
mâtemkünân	f. Yas tutup mâtem ederek.
mâtemzede	Mâtemli. Yaslı.
materyal	Fr. Bir işin meydana çıkması için lâzım gelen şeyler.
materyalist	Fr. Maddeci. Her şeyi madde ile kıymetlendiren. (Bak: Maddiyyun)
materyalizm	Fr. Maneviyatı ve Allah'ı inkâr eden maddiyyunların mesleği.
matfa	(İtfâ. dan) Söndürülmüş.
math	El ile vurmak. * Yalamak. * Birbiri ardınca sulamak.
mathare	(C.: Matâhir) Gusülhâne. İçinde yıkanılıp temizlenilecek yer. * Su kabı, matara.
mathum	Dolu, dolmuş.
mati'	Uzun, tavil. * Her nesnenin iyisi.
matîn	(C: Metâyın) Balçıklı yer.
matir	(Matar. dan) Yağan, yağıcı.
matîr	Yağmurlu gün.
matîrat	Tehlikeli yerler.
matîta	(C: Metâyıt) Havuz dibinde kalan balçıklı bulanık su.
matiyye	Binek hayvanı. Binek. * Gerinip sevinerek yürüyen.
matl	Atlatma, geçirme, defetme. * Çekme.
matla'	Güneş veya yıldızların doğdukları yer, ufuktan çıktıkları yer. * Yıldız veya güneşin zuhur etmesi. * Edb: Kaside ve gazelin kafiyeli olan ilk beyti. (Bak: Musarra')
matlab	İstek, istenilen şey. * Hallolunacak mesele. Mebhas. * Kaziye.
matlub	İstek, istenilen şey. * Alacak. Ödünç verilmiş.
matlubat	(Matlub. C.) İstenilen, talebedilen ve aranılan şeyler. * Alacaklar. Ödünç olarak verilmiş olan şeyler.
matlul	(C.: Matâlil) Yaş, ıslâk. * Islanmış, nemlenmiş.
matma'	Tamâ edilecek şey. Çok istenilecek şey.
matmah	Tamâh olunan şey, hırsla göz dikilerek bakılan şey veya yer.
matmazel	Fr. Evli olmayan gayr-ı müslim kız.
matmu'	(Tama'. dan) Tama' olunmuş. Hırsla istenen şey.
matmur	Gömülmüş, defnedilmiş. Toprak altına konulmuş.
matmure	Toprak altında bazı şeyleri saklamağa mahsus yer. * Kabir, mezar.
matmus	Gözü doğuştan değil de, sonradan kör olmuş adam.
matneb	(C: Metânib) Omuz. * Omuzla boyun arası.
matrah	(C: Matârih) (Tarh. dan) Mahal, yer. * Tarh olunacak şey, tarh edilecek nesne. * Bir şey atılan yer.
matran	Taç giymiş piskopos.
matred(e)	Irak eden, uzaklaştıran.
matris	Fr. Dizilmiş harflerin hususi bir mukavva üzerine alınan kalıbı. * Dizme makinelerinde harf kalıbı.
matrud	Kovulmuş. Tardedilmiş. Uzaklaştırılmış olan.
matrudîn	Kovulmuş olanlar. Kovulmuşlar.
matruh	Tarh edilmiş, çıkarılmış. * Belirtilmiş, konulmuş (vergi) * Temeli atılmış (Binâ).
matruk	Gevşek ve uyuşuk adam. * Kuruduktan sonra yine yağmurla tazelenmiş.
matruş	Traş olmuş. Sakalsız. * Sağır kimse.
matt	Çekmek.
matta	İncil kitaplarından birisinin adı. Tahrif edilmiş dört yüz muhtelif İncil içinden seçilen biri. (Bak: Havari)
mattal	(Mattâle) Devamlı olarak borcunu ileri atıp geciktiren.
matte	Vesile, sebep.
matv	Çekmek.
matvî	Bükülü, dürülmüş, kıvrılmış şey.
matviyy	Dürülmüş nesne.
matviyyât	Dürülmüş ve bükülmüş olanlar. Kitap sahifeleri gibi toplanmış olanlar.
matviyyen	Sarılı olduğu halde. Dürülerek. Kıvrılarak.
mauk	şer, yaramaz.
maul	Üstün gelinmiş.
maun	Eve lâzım şeyler. Ev eşyası. * Malın zekâtı. * Ufak tefek ihtiyaçlar. * Nefaseti sebebi ile (nefsin çok hoşuna gittiğinden) kimseye verilmek istenmeyen şey. ◊ Yardım, imdat. * More…
mâun suresi	Kur'an-ı Kerim'in 107. Suresidir. 'Eraeyte Suresi' de denir.
maune	Mavna. Yük taşıyan büyük kayık.
maunet	Yardım. İmdat. * Azık. Yol yiyeceği. * Cenab-ı Hakk'ın salih kullarına olan imdadı, inayeti. * Huk.:Masarif.
maviye	Billur taşı.
mavna	Limanlarda, şamandıralara bağlı olarak yükleme ve boşaltma yapan gemilerden, kıyılara römorkör yedeğinde yük götürüp getiren tekne.
mavtin	(C.: Mevâtın) (Vatan. dan) Vatan. Yurt edinilen ve yerleşip oturulan yer.
mavzer	Alm. Mavzer adında bir Alman'ın yaptığı çaplı harp tüfeği. Askerlikte kullanılan bir silâh.
maye	Damızlık. * Esas. Temel. * Bir şeyin mayalanması ve ekşimesi (tahammürü) için konulan madde. * Para, mal. İktidar. Güç. * İlim. * Dişi deve.
mayedar	f. Kudretli, paralı.
mayhoş	f. Biraz ekşice lezzetli tatlı.
mâyi'	Akıcı. Akıcı madde.
mâyiât	(Mâyi'. C.) Akıcı cisimler. Su halinde bulunan, akan şeyler.
mayih	(C: Mâha) Kova doldurmak için kuyu içine inen kişi. * Bahşiş veren, atâ eden.
mâyiiyyet	Mâyilik, akıcılık, sıvılık.
mayin	ing. Karada ve denizde, daha çok gizlendirilerek konulan ve temas edilince patlayan bomba.
mayir	(C: Miyâr) Taamlandıran, yiyecek veren.
mayu'kal	Anlaşılır.
mayu'ref	Bilinmez. * Minder altında saklanan şey.
mayuhdes	Sonradan olan.
maz'	Gön yağlamak. * Ağaç kabuğunu soymayıp üstünde bırakmak. ◊ Çiğnemek.
maz'a	Her nesnenin bakiyyesi, artığı.
maz'uf	Zayıf ve cılız. Zayıflamış.
maza	(Mezâ) Geçti (mânasına fiil).
maza ma maza	Olan oldu. Geçen geçti.
mazaci'	(Mazca. C.) Kabirler, mezârlar.
mazacir	(Mazcer. C.) Gönül daralacak ve sıkıntılı yerler.
mazağ	Çiğnenecek veya çiğnedikleri yemek.
mazahir	(Mazhar. C.) Mazharlar. Eşyanın görüldüğü, çıktığı yerler. * Nâil olmalar. * Şereflenmeler.
mazak	Darlık.
mazalim	(Mazleme. C.) Haksızlık ve adaletsizlikler. Zulümler. * Adâlet dâiresi.
mazalle	(C.: Mazâil) (Zıll. dan) Gölgelik yer. ◊ Yol aranılan yer.
mazallenişin	f. Gölgelikte oturan.
mazamîn	(Mazmun. C.) Mânâlar, mefhumlar, kavramlar. * Ödenmesi gereken şeyler. * Cinaslı, nükteli sözler.
mazanne	(Mazınne) Zannolunduğu yer. Zan götüren. * Ermiş sanılan.
mazarr	Zararlar, ziyanlar. Mazarrât.
mazarra	Meşakkat, zahmet. * Ziyân.
mazarrat	Zararlar. Ziyanlar. Mazârr.
mazayik	(Mazîk. C.) Zor güç işler. * Sıkıntılı ve dar yerler.
mazaz	Musibet, felâket ve belâ acısı. * Acıma, üzülme, kederlenme.
mazbata	Bir toplantıda konuşulanların neticesinin yazılı şekli. Kararnâme.
mazbut	Zabtolunmuş, elegeçirilmiş. * Sağlam. * Yazılmış. Kaydedilmiş. Hatırda tutulmuş. Derli toplu. * Muhâfazalı. Korunmuş. * Belli, belirtilmiş.
mazbutât	'(Mazbut. C.) Ele geçirilmiş; kaydedilmiş; hatırda tutulmuş şeyler. Mazbut olan şeyler.'
mazca'	(Madca) Yatılacak yer. Mezar, kabir.
mazcer	(C.: Mazâcir) Gönül daralacak ve sıkıntılı yerler.
mazem	İki dağ arasında olan dar yol. * Dar olan her yer.
mazfuf	Yanında olan şeyleri tamamen tükenmiş olan kimse.
mazg	Ağızda çiğneme.
mazgal	yun. Eskiden kale, hisar, sur veya şato duvarlarında açılan iç yanı geniş, dış yanı dar gözleme siperi.
mazhak	(C: Mezâhık) Gülünç kimse.
mazhar	Sahib olma, nâil olma. Şereflenme. * Bir şeyin göründüğü, izhar olunduğu yer. Çıktığı yer.
mazhariyet	Mazhar ve nâil olma. Elde etme. Muvaffakiyet.
mazi	Geçmiş zaman. Geçen, geçmiş olan. * Gr: Bir işin geçen zamanda yapıldığını bildiren fiil. Fiil-i mâzi. Mazi sigası.
mazif	Herkese sofrası açık olan ev. Kapısı açık, misafir sever ev. Misafirperver olan hâne.
mazife	İzâfe olunmuş. * Keder, hüzün, tasa, gam.
mazig	Çiğneyen, çiğneyici.
mazîk	Dar yer.
mazille	Kıldan yapılma büyük çadır.
mazîm	Mazlum.
mazin	Karınca yumurtası. * Bir kabilenin adı.
mazinne	(C: Mezânin) İçinde bir şey olduğu tahmin olunan yer.
mazir	Ekşi, hâmız.
mazîr	Ekşi, hâmız.
mazîre	Ayran.
maziryun	Şahtere otu.
maziyan	Kendisinden küçük arklara ayrılan büyük su arkı.
maziyat	Geçmişler. Geçen zamanlar.
maziye	Şarap, hamr. * Beyaz iyi bal. * Beyaz ince yumuşak gömlek.
mazîz	Musibet ve belâya uğramış. Felâket acısına giriftar olmuş.
mazleme	(C.: Mezâlim) Zulüm ve adaletsizlik. Haksızlık. Can yakma.
mazlum	Zulüm görmüş. Kendine zulmedilmiş. * Halim, selim, sakin, sessiz.
mazlumane	Zulüm görmüşe yaraşır surette. * Sessizce. Sessizlikle.
mazlumîn	Zulüm görmüş kimseler.
mazlumiyyet	Mazlumluk. Zulüm görmüşlük. * Sessizlik, yavaşlık.
mazmaz	(İbranice) Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Suhuf-u İbrahim ve Tevrat'taki ismi.
mazmaza	Gusül veya abdest alırken, elleri yıkadıktan sonra üç kere ağız dolusu su alıp ağızda çalkalamak.
mazmi	Sulanan ekin.
mazmum	(Zamm. dan) Zammolunmuş. İlâve olunmuş. * Yapışmış. * Zamme ile okunan.
mazmun	Meâl. Mâna. Mefhum. * Nükteli, san'atlı, ince söz. * Ödenmesi lâzım olan. * Fık: Gasb, telef veya zulüm sebebi ile ödenmesi lüzum etmiş şey.
maznuk	Nezle olmuş. Nezleli.
maznun	(Zann. dan) Zannolunmuş. Zan altında bulunan, kendisinden şüphe edilen. * Huk.:Bir suç dolayısı ile sorguya çekilen kimse. Sanık.
maznunîn	(Maznun. C.) Zan altında bulunanlar. Şüpheli kimseler.
mazra	Ayran. Bir nevi yemek.
mazrac	(C: Mezaric) Eski elbise.
mazrahî	Akbaba. * Ulu, şerefli kimse. * Her beyaz nesne.
mazreb	Vuracak yer. * İlikli kemik.
mazrub	(Zarb. dan) Zarbolunmuş. Çarpılmış. Dövülmüş. * Basılmış, damgalanmış. *Mat.: Çarpılan. (Bak: Madrub)
mazrubeyn	Birbirine çarpılan iki sayıdan herbiri.
mazruf	Zarflanan. Sarılıp muhafaza edilen. Zarfa konan.
mazrufât	(Mazruf. C.) Zarflı olanlar.
mazrufen	Zarf içinde olarak. Zarflı surette.
mazrur	Zarar etmiş. Ziyan görmüş.
mazrus	Örülmüş, örülerek yapılmış. Diş takımı.
mazufe	İzâfe olunmuş.
mazz	Gönlün gamdan ve tasadan yanması. * İkrar etmek, kabul etmek, açıktan söylemek. ◊ Nar.
me'baz	(C: Meâbiz) Diz altındaki çukur.
me'bele	Deve duracak yer. * Devesi çok olan yer.
me'cel	(C: Meâcil) Su toplanan yer.
me'cur	Karşılık almaya, mükâfata hak kazanmış kimse. * Kiraya verilen.
me'd	Yumuşak taze ot. * Titremek. * Sallanmak.
me'dübe	Ziyafet. Düğün.
me'haz	Menba'. Bir şeyin alındığı, çıkarıldığı yer. Bir şeyin aslının alındığı kaynak.
me'hazî	Me'hazle ilgili. Bir şeyin aslının alındığı kaynakla ilgili.
me'hul	Ma'mur, imar edilmiş.
me'huz	Ahzolunmuş. Çıkarılmış. Alınmış. * Ödünç olarak başka bir yerden alınmış.
me'huzât	Alınmış olanlar. Alınan paralar ve bu paraların defterde yazılı kısmı.
me'k (mü'k)	(Amâk-Emâk) Göz pınarı.
me'kel	(Ekl. den) Yemek yenecek yer. Geçim yeri. * Yemek.
me'kele	(C.: Meâkil) Yenilecek, eklolunacak şey.
me'kul	Ekl olunmuş, yenmiş şey, yiyecek.
me'kulât	(Me'kul. C.) Yenilecek gıdâ maddeleri.
me'kum	Tilki ve tavşan ini ve yatağı.
me'le	(C: Miâl) Hazırlanmak. * Şişman kadın, semiz avret. * Bahçe.
me'luf	Alışılmış. Ünsiyyet edilmiş. * Alışık. Huy edinmiş.
me'lufiyet	Alışıklık, ünsiyet.
me'luk	Deli. Divâne.
me'lum	Kederli. Eleme, derde tutulmuş.
me'men	Sağlam. Güvenilir. Emin yer.
me'mul	Umulan. Ümid edilen. Beklenilen.
me'mum	İmama uyan kimse. İlerdekine uyan.
me'mume	Beyine ulaşan yara.
me'mun	Emin. Mahfuz. Korkusuz. Emniyyet verilmiş. Sağlam. Tehlikeden azâde olan. * Abbasi halifelerinden Hârun Reşid'in kendisinden ve kardeşi Eminden sonra hükümdar olan oğlunun adı.
me'mur	Emir ile hareket eden. Emir altında olan. Vazifeli. Kendi istediği gibi olmayıp başka emre göre çalışan. Bir emir alan. Bir işe tâyin olunmuş adam.
me'muren	Me'mur olarak, memurlukla. Bir iş ile vazifelendirerek.
me'murîn	(Me'mur. C.) Devlet hizmetinde bulunan kimseler. Me'murlar.
me'muriyet	Me'murluk. Vazife, görev, hizmet.
me'n	(C: Müün-Me'nât) Böğür. * Yer kazmakta kullanılan ucu demirli ağaç.
me'ne	Böğür, hâsıra.
me'nub	(Bak: İhcâc)
me'nuf	Burunda hastalığı olup koku alamayan.
me'nus	Alışılmış. Alışık. Ünsiyet edilmiş. * Beğenilmiş. Mergub.
me'nuse	Ateş.
me'nusiyet	Alışılmış olma. Alışılma. Ünsiyet edilmiş olma.
me'nut	Hased olunmuş kişi, mahsud.
me'r	Katı, şiddetli, şedid. * Fesad.
me'ruş	Yer. Arz. Yeryüzü.
me'ruza	Ağaç kurdunun yediği ağaç.
me's	İnsanların arasını bozmak, araya fesad sokmak.
me'sar	(C.: Meâsır) Hapsetmek. * Hapsedecek yer.
me'sede	Arslanlı yer.
me'sem	(Me'seme) Günah. Kabahat, suç.
me'sere	(Meâsir) Eskiden kalma güzel eser. * Cömertlik. * Güzel hareket ve fiil.
me'sum	Günahlı, suçlu, maznun.
me'sur	Esir edilmiş. * Hürriyeti alınmış olan.
me'sur(e)	Ecdaddan rivayet edilen. * Meşhur. * İtibarlı. Beğenilmiş olan. * Rivayet yolu ile öğretilmiş meşhur ve mühim haberler. * Bir kılınç ismi.
me'tem	(C: Meâtim) Kadınlar cemiyeti.
me'tî	Gelecek yer.
me'v	Çekmek.
me'va	Mekân. Varılacak yer. Mesken. * Sığınacak yer.
me'vum	Koca başlı ve gövdeli kimse.
me'yus	Ümidsiz. Kederli. Ye'se düşmüş. Ümidi kesik.
me'yusâne	Ümidsizlikle. (Bak: Ye's)
me'zak	(Me'zel): Dar yer.
me'zem	(C: Meâzim) Dağ içinde olan dar yol. Cenk yeri, dövüş meydanı.
me'zene	(C.: Meâzin) (Ezan. dan) Ezan okunacak yer.
me'zer	(C: Meâzir) Sığınacak yer, melce.
me'zun	İzinli, izin almış. Salâhiyetli. * Diplomalı. İcâzetli.
me'zunen	İzinli olarak.
me'zunîn	(Me'zun. C.) Mezunlar. İzin almış kimseler. Salâhiyetliler. İcâzet sahibleri. Diplomalılar.
me'zuniyet	Me'zun olma. İzinli ve salâhiyetli olma. Diplomalı olma.
me-ra	f. Beni. Benim. Bana.
meab	Dönülecek yer. Sığınılacak yer. Melce'. ◊ Ayıp yeri. * Ayıp.
meabid	(Bak: Maâbid)
mead	Ahiret. (Bak: Maâd)
meadib	(Me'debe. C.) Ziyâfetler.
meadin	(Bak: Maâdin)
meahiz	(Me'haz. C.) Me'hazler. Bir şeyin çıktığı veya alındığı yerler. Kaynaklar.
meakil	(Me'kele. C.) Yenilecek şeyler. Yemekler. Erzâk.
meâl	(Geri dönmek ve rücu eylemek. den) Meydana gelen netice. Mefhum. * Mânası. Kısaca mânası. * Kaymak. * Husul yeri, peyda olunacak yer. * Son, sonuç.
meâlen	Mânâca aynısı olmadan eksiği ile anlaşılan neticesi. Mânaya göre. (Bak: Te'vil)
meâlî	Kısaca mânasına ait.
mealî	(Bak: Maâlî)
mealim	(Bak: Maalim)
mealperver	f. Mânâlı. * Mâna anlatan.
meân	Mekân, menzil.
meann	Enli, geniş. * şişman gövdeli kimse. * Hatip.
mear	Arlanacak, utandıracak şey. ◊ Saç ve sakalın dökülmesi.
mearib	İhtiyaçlar, hâcetler, lüzumlu ve istenen şeyler. İstekler.
mearic	(Mi'rac. C.) Mi'raclar. Merdivenler. Çıkılacak yerler.
mearic suresi	Kur'an-ı Kerim'in 70. Suresi olup Seele veya Mevaki Suresi de denir ve Mekkîdir.
mearre	Keffaret, diyet. * Elem, meşakkat, dert, günah.
measi	(Bak: Maâsi)
measim	Günahlar. * Günah işlenecek yerler.
measir	(Me'sere. den) Güzel eserler. Nişanlar. İzler.
meass	Çok cür'etli. Hiç çekinmeyen. ◊ Talep mevzii, isteme yeri.
meayib	Kusurlar, ayıblar, lekeler. (Bak: Maâyib)
meaz	(Bak: Maâz)
meazib	(Mi'zab. C.) Oluklar. Su yolları.
meazif	Sazlar. Çalgılar. Saz âletleri.
meazin	(Me'zene. C.) Ezan okunan yerler.
meazir	Perdeler. Hicablar. * Özürler. ◊ (Mi'zer. C.) Peştemallar.
meb'as	(C.: Mebâis) Yollanma, gönderilme.
meb'at	Yaban sığırının yatağı. * Davar ve deve yatağı. * Mekân, menzil.
meb'uc	Karnı delinmiş.
meb'us	Gönderilen. Ba's edilen. * Halk arasından seçilerek Millet Meclisine âzâ edilen. * Allah tarafından gönderilmiş olan. * Öldükten sonra diriltilen.
meb'usân	f. Meb'uslar. Milletvekilleri.
meb'usiyet	Mebusluk. Milletvekilliği vazifesi.
mebad	(Mebâdâ) f. Sakın, olmaya ki...
mebadi	(Mebde. C.) Mebdeler, başlangıçlar, ilk unsurlar. * Çekirdekler. * Prensipler.
mebahis	Bahisler. Mebhaslar. * Araştırma yerleri.
mebal	(Bevl. den) Sidiğin çıktığı yer.
mebaliğ	(Meblâğ. C.) Paralar, akçeler.
mebani	Temeller. Esaslar. * Yapılar. Binâlar.
mebde'	Baş taraf. Başlangıç. Başlama. * Kaynak. Kök. Temel. Esas.
mebdeiyet	Başlangıç olma işi.
meberrat	(Meberre. C.) Sevab için, hayır kazanmak için yapılan işler.
meberre	(C.: Meberrât) Sevab için, hayır kazanmak için yapılan iş.
meberret	Nöbet şekeri.
mebga	Talep mevzii, isteme yeri.
mebguz	Sevilmemiş. Buğzedilmiş. Nefret edilmiş.
mebhas	Kısım. Bahis. Fasıl. Bir mes'eleye âid söz. * Arama, araştırma yeri. * Bir şeyin arandığı yer.
mebhur	Nefes darlığına mübtelâ olan, hırhır soluyan.
mebhus	Bahsolunan. Bahsolunmuş. Evvelce bahsi geçmiş.
mebhut	Hayretle, şaşkın, mütehayyir. Sersem.
mebi'	(Bey'. den) Satılmış şey.
mebit	(Beyt. den) Geceleyin kalınacak yer. Geceliyecek yer.
mebiz	(C.: Mebâyiz) Tıb: Yumurtalık.
mebkale	(C: Mebâkıl) Sebzevat yetiştirilen yer.
meblağ	Para, mevcud para miktarı. * Yetişmek.
meblevle (mibvele)	İçine bevledilen kap.
meblu'	(Bel'. den) Yutulmuş.
meblul	Nemli, yaş. Islak, ıslanmış.
mebna	Temel. Yapı yeri. * Üss-ül esas. Asıl ve esas.
mebni	Yapılmış. Kurulmuş. * Bir şeye dayanan. Nazar ve itibâr ve isnad olunarak. * ... den dolayı... e binâen. * Gr: Son harfi harekesi değişmeyen kelime. Tasrife tâbi olmayan (fiil çekimine More…
mebrade	Soğukluk. * Soğukluk verecek zaman ve mekan.
mebrez	Abdesthâne.
mebrud	Soğuk, soğumuş.
mebruk	Tebrike şâyeste kimse. Tebrike değer nesne.
mebrur	Hayırlı. Makbul. Beğenilmiş. Sadık olmakla makbule geçmiş olan.
mebruz	Gösterilmiş, ibraz olunmuş. * Açılmış mektub.
mebsem	(C: Mebâsim) Tebessüm etmek, hafif gülümsemek.
mebşure	Yüzü ve vücudu güzel yaratılmış kadın.
mebsus	Dağılmış. Yayılmış. Herkesçe duyulmuş. şayi' olmuş.
mebşuş	(C.: Mebâşiş) Silinmiş. İzi eseri kalmamış.
mebsut	Açılmış. Yayılmış. Serilmiş. * Mufassal. Etraflıca beyan olunan. Bast olunmuş. Uzun uzadıya anlatılmış.
mebsuten	Mebsut olarak.
mebtun	Karnı hasta olan kimse.
mebtuş	Tutulmuş. * Hışım olunmuş.
mebtut	Kesilmiş ve ayrılmış.
mebtute	Fık: Üç talak ile boşanmış olan kadın.
mebyet	Geceliyecek yer. Gece vakti kalınacak yer.
mebzul	Bol. Çok sarf olunan. Ucuz.
mebzulî	Bolluk, çokluk, kesret.
mebzuliyyet	Ucuzluk. Bolluk.
meç	Ateşli silahların icadından evvel kullanılan harp âletlerinden biri. Keskin olmayan tâlim kılıcı, uzun ve ince kılıç.
mec'	Hurmayı sütle ıslatıp yemek.
mec'ul	Yapılmış. Meydana çıkarılmış. İkame ve ihdas olunmuş olan.
meca'	Açlık.
mecaa	Hilebazlık etmek, hile yapmak.
mecadif	(Micdâf. C.) Kayık veya sandal kürekleri.
mecadil	(Micdel. C.) Köşkler, kasırlar.
mecae	(Mecâet) Açlık. Acıkma.
mecal	Tâkat. Güç. Kuvvet. * İktidar. İmkân. * Fırsat.
mecalî	(Meclâ. C.) Aynalar.
mecalis	Meclisler. Toplantılar. Toplantı yerleri.
mecami'	(Mecmua. C.) Mecmualar. Dergiler.
mecamir	(Micmer. C) İçlerinde tütsü yakılan kaplar, buhurdanlar.
mecane	Ne bulursa sakınmadan yapmak. Mecnunluk.
mecanik	(Mencenik. C.) Mancınıklar. (Bak: Mancınık)
mecanin	Mecnunlar. Deliler.
mecarî	(Mecrâ. C.) Mecralar. Su yolları. Su yatakları.
mecaz	Yerinden ve haddinden tecavüz etmek. Hududunu aşmak. * (Cevaz. dan) Geçecek yer. Yol. * Edb: Hakiki mânâsı ile değil de ona benzer başka bir mânâ ile veya istenileni hatırlatır bir kelime More…
mecaze	Cevizlik yer.
mecazen	Mecaz olarak. Gerçek değil de mecaz yoliyle.
mecazî	Mecazla ilgili.
mecazib	(Meczub. C.) Meczublar. Cezbeye tutulmuş olanlar.
mecbe	Geniş ve işlek yol.
mecbee	Mantar yetişen yer.
mecbub	Hayası ve zekeri kesilmiş.
mecbul(e)	(Cibillet. den) Yaratılmış. Yaratılışında bir hâl veya sıfat bulunan.
mecbur	Zor görmüş. Zorla bir işe girişmiş. İcbar görmüş. * Hatırı alınmış, gönlü yapılmış. (Hakiki manası: Kırıldıktan sonra bütünlenmiş.)
mecburen	İster istemez. Cebirle. Zaruret icâbı. Zorla.
mecburî	Zor altında, ister istemez, yapma mecburiyetinde.
mecburiyet	Zora tutulma. Mecburluk.
mecc	Ağızla su püskürmek. * Sulu şeyler atmak ve saçmak.
meccan	Parasız, karşılıksız, ücretsiz, bedâva, meccânen.
meccanen	Ücretsiz, parasız.
meccanî	Bedavacı. Parasız.
meccaniyet	Ücretsizlik, meccanilik.
mecd	Büyüklük. Azamet. * şeref, itibar.
mecdere	Lâyık olacak mekân.
mecdeye	Kıtlık yeri.
mecdud	Rızkı bol, nasibli, bahtiyar. * Kesilmiş, maktu.
mecdul	Sağlam ve muhkem şey. * Sağlam yapılı ve kemikli kimse. * Bükülmüş.
mecdur	Tıb: Çiçek çıkarmış kimse.
mecellat	(Mecelle. C.) Mecmualar, kitaplar, dergiler.
mecelle	Mecmua. Fikir topluluğu. Risale. Kitab. Hikmetli sahife. * Fıkıh kitabının muâmelât kısmının toplu bir parcası. * İslâm Hukukuna dâir bir mecmua.
mecenne	Kalkan, siper. * Delilik, mecnunluk, divanelik.
mecer	Koyunun karnındaki kuzu büyüdükçe durmaya kadir olmaması. * Büyük asker. * Susuzluk.
mecerre	(Mecerret-üs Sema) Kehkeşan, Samanyolu denilen büyük, parlak yıldız kümesi.
mecfer	Beli kalın olan at.
mechel	(C.: Mecâhil) Belirtisiz, işaretsiz, nişansız. * Yolu ve izi olmayan çöl.
mechele	Birini câhilliğe sevkeden şey.
mechud	(Cehd. den) Çalışmış uğraşmış, didinmiş, cehdetmiş. * Kuvvet, kudret, güç.
mechul	Bilinmeyen. Belli olmayan.
mechulat	(Mechul. C.) Mechul olan ve bilinmeyen şeyler.
mechuliyet	Bilinmezlik, mechullük.
mechure	Harf, hareke ile okunduğu vakit, nefesin hapsolunup sesin âşikâr olmasında okunan harfler. Bu harfler nefesi kendileri ile cereyandan men'ederler.
mechuriye	Aşikâre olunmuş, açıklanmış, meydana konulmuş.
meci	(Meciyyen) Gelme, geliş.
mecid	Azametli. Şerefli. Gâlib. * Esmâ-i İlâhiyedendir.
mecidiye	Sultan Abdülmecid zamanında 1840'da basılmış 20 kuruş değerinde gümüş para.
mecl	Elin kabarması. * Balta gibi bir nesne tutmaktan veya çalışmaktan dolayı elin kabarıp nasırlanması.
mecla	(C.: Mecâli) Ayna, mir'at. * Çıkma ve görünme yeri. * Başın tepesinde kıl bitmeyen yer.
mecleb	Beyaz çiçekli bir otun adı. (Adam boyu uzar ve yaprağı zerdaliye benzer.)
meclis	Oturulacak, toplanılacak yer. * Görüşülecek bir mes'ele için bir araya gelmiş insan topluluğu. * Devlet işlerini görüşmek üzere Millet Vekillerinin toplandıkları büyük bina.
meclis-ara	f. Meclisi süsleyen.
meclis-efruz	f. Meclisi parlatan. Meclisi aydınlatan.
meclis-füruz	f. Meclisi parlatan. Meclisi aydınlatan.
meclisî	Meclisle alâkalı. Meclise ait.
meclisiyan	Meclis ehli. Mecliste bulunan âzâlar.
meclub	Celbolunmuş. Çekilmiş. Kapılmış. * Tarafdarlığı kazanılmış kimse. * Aşık. Tutkun.
meclubiyet	Tutkunluk, meclubluk.
meclüvv	Parlak, cilâlı. Mücellâ.
mecma'	Toplanılacak yer. Kavuşulan yer.
mecmece	Yazının karışık olması. * Kalbinde olanı demek isteyip, yine demeyip gizlemek.
mecmede	Buzluk, karlık.
mecmu'	Bütün, hepsi. Topluca. Yığılmış. Cem' olunmuş. Bir araya getirilmiş şey.
mecmua	Toplanıp biriktirilmiş, tertip ve tanzim edilmiş şeylerin hepsi. * Seçilmiş yazılardan meydana getirilen kitap. Risâle. * Kolleksiyon.
mecmuan	Toptan, birden, toplu olarak.
mecmuiyyet	Topluluk. Bütünlük. Tamlık.
mecneb	Çok şey.
mecnub	Güney rüzgârı yetişen kişi. * Akciğer zarı iltihabı olan kişi.
mecnun	Deli. Çılgın. * İnsanlara çok hususta uymayan. * Birini çok fazla sevip aklını kaçıran. Âşık.
mecnunane	f. Delice, divanece. Mecnunlara ve delilere yakışır surette.
mecnuniyet	Delilik. Mecnunluk.
mecr	Bir nesneyi devenin karnındaki yavrusuna bey'etmek. Devenin karınındaki yavrusunu bir malla değiştirmek. * Çokluk asker. * Akıl.
mecra	Suyun aktığı yol. Su yolu. Kanal. * Cereyan eden yer. * Bir haberin yayılma yolu. * Bir şeyin dolaştığı yer.
mecruh	Yaralı. Yaralanmış. * Huk.:İnandırıcı sözlerle çürütülmüş fikir, davâ.
mecruhîn	(Mecruh. C.) Yaralılar. Yaralanmış olanlar.
mecrur	Sürüklenmiş. * Gr: Başında harf-i cer bulunan kelime. İzafet halinde son kelime. Cerr'li okunan kelime. (i, ı diye okunan kelime, yani esreli)
mecs	Ovmak. Dibagat etmek.
mecube	Cevap.
mecus	Kulakları küçük olan adam. * Ateşe tapan kişi.
mecusi	Çok eskiden yaşamış, kulağı küçük olan birisinin adıdır. Ateşperestlik âyinine sebeb olduğundan 'Ateşperestlere' bu isim verilmiştir. * Eski İran dini olan Mecusilikten olan kimse. More…
mecusiyân	(Mecusi. C.) Mecusiler. Ateşe tapanlar.
mecusiyet	Mecusilik.
mecved	Doymaya yakın olmak. * Yağmur taneleri değmiş cisim.
meczir	(C: Mecâzir) Deve boğazlayacak yer.
meczub	Başkasının te'siri ile hareket hâlinde olan. Cezbedilmiş. Aklı gitmiş olan. Aşk-ı İlahî ile kendinden geçmiş. * Deli. Divane. Mecnun.
meczubîn	(Meczub. C.) Meczublar. Deliler, mecnunlar. Cezbeye gelmiş olanlar.
meczum	Kat'i niyet edilmiş, cezmolunmuş. Kat'i karar verilmiş. * Gr: Son harfi harekesiz okunan kelime. Cezimli kelime. (İlim, kilim, kitab kelimelerinin son harflerinin okunduğu gibi.) More…
meczur	Cezr olunmuş, kare kökü alınmış sayı. (On sayısı yüz sayısının meczurudur, yani kare köküdür.)
meczuz	Kesilmiş, münkatı'.
med	Uzatma, çekme. Yayma ve döşeme. * Çoğaltmak. * Bir şeye dikkatlice bakmak. * Nihayet, son. * Sönmek. Bir şeyi söndürmek. * Yardım etmek, mühlet vermek. * Yâr ve yâver olmak. * Tarlaya fışkı More…
med'î	Dâvet edilmiş, davetli. Çağrılmış.
med'uv	Davet olunan. Çağırılmış. Davetli.
med'uvven	Çağrılarak, davetli olarak, davet olunarak.
med'uvvîn	(Med'uvv. C.) Davetliler, davet olunmuşlar, çağrılmış olanlar.
meda	Mesafe, nihâyet. Son.
medaci'	Yatacak yerler. (Bak: Madcâ')
medafi'	(Medfa. C.) Aks: Toplar.
medafin	(Medfen. C.) Mezarlar, kabirler. Gömülecek, defnolunulacak yerler.
medahek	(Bak: Madhek-Mudhike)
medahil	(Medhal. C.) Girişler. Girilecek yerler.
medaih	Medhetmeler. Övmeler. Medhedişler.
medain	(Medayin) Şehirler, medineler. Büyük memleketler. * Şimdi harabe olup İslâmiyyetten evvel yaşamış Kisralıların Nuşirevan zamanında kurdukları merkez-i hükümetleri olan büyük şehir. Peygamber More…
medak	Bir şeyi ezmekte kullanılan yassı taş.
medami'	Göz yaşları. * Gözler.
medar	Sebeb, vesile. * Bir şeyin etrafında döneceği nokta. Bir şeyin devredeceği, üzerinde hareket edeceği yer. * Gezegenlerin gezerken hareket noktalarının çizdiği dâire.
medare	Kova gibi dikip su çekmekte kullanılan deri.
medaric	(Medrec ve Medrece. C.) Merdivenler. * Meslekler, yollar.
medaris	Medreseler. Ders okunan yerler. Talebe-i ulumun ikametgâhları. Din, imân, ahlâk dersi ve fenni ilim okutulan ve aynı zamanda talebenin ikamet ettiği mektebler.
medas	Harman yeri.
medase	Harman yeri.
medayih	Medhe lâyık işler ve hareketler.
medayin	(Midyân. C.) Dâima borçlanan kimseler.
medbee (medbe)	Kabaklık, kabağı çok olan yer. * Kul, abd.
medbug	Dibâgat olunmuş, tabaklanmış.
medbur	Zengin. Malı mülkü ve serveti çok olan. * Yaralı, mecruh.
medcen	Bulutlu gün.
medd işareti	Harekenin uzun okunacağını gösteren işaretin adı. * Hemze ile elifin birleşmesi.
medd ü cezir	Coğ: Deniz sularının kabarması ve tekrar geriye çekilmesi.
meddah	(Mübalâga ile) Çok çok medheden, sena eden. * Edb: Taklidli hikâyelerle halkı eğlendiren hikâyeci.
meded	İnayet, yardım, imdad, eman. Eyvah.
mededcu	f. Meded isteyen, yardım arayan.
mededcuyane	f. Medet isteyene, yardım arayana yakışacak surette.
mededhâh	f. Meded isteyen, yardım bekleyen.
mededhâhî	f. Meded arayıcılık, yardım isteyicilik.
mededkâr	f. Yardımcı, muin, nâsır. Nusret veren.
mededkârane	f. Medet ve yardım edercesine.
mededkârî	f. Yardımcılık.
mededres	f. Yardımcı. İnâyet eden. Yardım eden. Mededresân da denir.
mededresanî	Yardımcılık. Yardım ve inâyet edicilik.
medeni	Faziletli, terbiyeli, kibâr. * Medineli. Şehirli. * Kur'an-ı Kerimin Medine şehrinde nâzil olan âyet ve sureleri.
medeniyet	Adaletseverlik, insanca iyi ve ferah yaşayış. Şehirlilik. Yaşayışta, içtimaî münâsebetlerde, ilim, fenn ve san'atta tekâmül etmiş cemiyetlerin hâli.
medenk	f. Kapı sürgüsü. Kilit.
meder	Tezek, toprak tezeği. * Çakıl. Kuru çamur. Kuru balçık. * Köy, mahalle.
medfa'	(C.: Medâfi') Aks: Top.
medfee	Deve sürüsü. Çok miktar deve.
medfen	Mezar. Defnedilen, gömülen yer.
medfu'	Dışarı çıkarılmış, def olunmuş, kovulmuş. * Verilmiş, vezneden çıkarılmış.
medfuat	(Medfu'. C.) Defedilip dışarı çıkarılmış olanlar. * Sarfedilmiş ve verilmiş paralar. Harcanan veya kasadan çıkan paraların, hesap defterinde kaydedildiği hâne.
medfun	Defnedilmiş. Gömülmüş.
medh	Birisinin iyiliğini, iyi vasıflarını söylemek. Övmek. ◊ Büyük bahşiş.
medha	Deve kuşunun yumurtladığı yer. ◊ Övmek, medhetmek.
medhal	Girilecek taraf. Dahil olacak yer. * Giriş. Esere başlangıç. Önsöz. Mukaddeme.
medhaldar	f. Bir işte parmağı olan. Bir işe karışmış olan.
medhaza	(C: Medâhız) Ayak kayacak yer.
medhene	Yağhâne.
medhiyat	(Medhiye. C.) Medh etmeler, övmeler.
medhiye	Birini medhetmek için yazılan yazı.
medhul	(Dahl. den) Ayıplanacak kusuru olan. * Dile düşmüş. * Kendisine birşey girmiş olan.
medhun	f. Tabaklanmış deri.
medhur	Uzaklaştırılmış veya kovulmuş olan. Tardedilmiş olan.
medhuş	Dehşete uğramış. Şaşırmış. Korkmuş.
medhuşâne	Ürkmüş gibi. Ürkmüş bir hâlde.
medi	(C: Emdiye) Bir yerde birikip toplanmış su.
medibb	Selin aktığı yer.
medid	Devamlı. Çok uzun süren. * Uzatılmış. Çekilmiş.
medîh	(Medh. den) Övmeye ve medhetmeye sebeb olan şey. Övme mevzuu. ◊ Keskin.
mediha	Medih için yazılan kaside, övme.
medihagû	f. Medheden, öven.
medihasenc	f. Medihnâme yazan, övücü yazılar yazan.
medîn	Borçlu. * Kul, köle, abd.
medine	Şehir. * Hicazda Hz. Peygamberin (A.S.M.) türbesi bulunan şehirdir. Buranın İslâmiyyetten evvel ismi 'Yesrib' idi.
medkuk	Döğülmüş, toz hâline getirilmiş.
medl	Zayıf, yeyni kimse.
medlebe	Çınarlık.
medlul	Delâlet olunan. Gösterilen. * Mânâ. Meâl. Mefhum. Delil getirilen şey. Bir kelime veya bir işâretten anlaşılan.
medluliyyet	İşâret ve delil olma hâli.
medma'	(C.: Medâmi') Göz. Ayn. * Gözyaşı.
medmec	Kadeh.
medmum	Kırmızı renkli olan. * Dolu, dolmuş.
medn	Durmak, ikamet.
medr	Havuzun içini sıvamak. * Düzmek.
medraa	Ferâce, kaftan, çarşaf.
medrec(e)	(C.: Medâric) Basamaklı yol. Merdiven. * Meslek. * Tarikat. * Dar yol. Dağ yolu.
medrese	(Ders. den) Ders görülen yer. Ders okutulan yer. İslâmi ilimleri okuyan talebelerin yatıp kalktıkları ve tahsil için çalıştıkları vakıf odalarının bulunduğu binâ.
medresenişin	Medreseli. Medresede oturan.
medruk	Anlaşılmış, derk olunmuş.
medrus	Eskimiş elbise. * Deli, mecnun. * Ders olarak okunmuş.
medş	Elin zayıf olması. Elin eti az ve siniri sarkmış olması.
medsus	Gömülerek saklanmış olan. Gizli bulunan. * İçine desise karışmış şey.
meduf	Islanmış. * Dövülmüş.
medyum	(Medyom) Lât. İspirtizmacılık için vasıtalık eden.
medyun	Borçlu. Vereceği bulunan.
meeka	Ağlamaktan ârız olan hıçkırık. * Gayretlenmek, gayrete gelmek.
meenne	Alâmet, nişan, işaret.
mef'at	Yılanlı yer.
mef'em	Karnı geniş olan kişi.
mef'ul	Yapılan iş. Fâilin eseri. * Gr: Fâilin fiilinin te'sir ettiği şey. 'Nuri kitabı okudu' cümlesinde, kitab mef'uldür.
mefad	Fayda vermek.
mefafun	Aklı ve fikri zayıf olan.
mefahim	Mefhumlar. Anlaşılan şeyler. Anlaşılan mânâ ve mefhumlar.
mefahir	İftihar edilecek, övünülecek şeyler. Mefharetler.
mefahis	(Mefhas. C.) Kuş yuvaları.
mefail	(Mef'ul. C.) İşlenmiş ve yapılmış işler.
mefaka	Ansızın tutmak.
mefalis	(Müflis. C.) Müflisler. İflâs edenler.
mefarik	(Mefrak ve Mefrik. C.) Başın tepe kısımları. Başta saçın ikiye ayrıldığı noktalar.
mefariş	(Mefruş. C.) Kadın eşler.
mefasid	(Mefsedet. C.) Fesadlıklar. Bozgunculuklar. Münafıklıklar.
mefasil	(Mafsal. C.) Mafsallar. Vücuttaki oynak yerleri, eklenti yerleri.
mefat	(Bak: Müfad)
mefatih	(Miftah. C.) Anahtarlar.
mefatir	Yaradılıştan olan huylar. Fıtri olan huylar. ◊ (Muftır. C.) Oruç açanlar, iftar edenler.
mefaviz	(Mefâze. C.) Sahralar, çöller.
mefaz	Feyz, halâs, zafer. * Korkulardan, acılardan kurtulup murada ermek.
mefaze	(C.: Mefâviz) Çöl, sahra.
mefdere	Dağ keçisinin durağı.
meferr	Kaçılacak yer.
mefhar	İftihara, övünmeğe, sevinmeğe sebeb olan. İftihara vesile olan şey.
mefharet	Birine şeref veren şey. İftihar edilecek, övünülecek şey.
mefhas	(C.: Mefâhis) Kuş yuvası.
mefhum	Anlaşılan. Mânâ. İfade. Sözden çıkarılan mânâ. ◊ Kömürleşmiş olan.
mefîs	Kaçacak yer.
mefkad	Kaybolacak yer.
mefkaret	İhtiyaç, zaruret.
mefkud	Kaybolmuş. Olmayan. Yok. Gayr-ı mevcud. * Fık: Ölü veya diri olduğu bilinmeyen, kayıp kimse.
mefkudiyet	Mefkudluk. Bulunmama, kayıplık, yokluk.
mefkuk	(C: Mefakik) Ayrılmış olan. * Sökülmüş, çıkarılmış.
mefkur	(C.: Mefâkir) Omurga kemikleri kırılmış olan hayvan veya insan.
mefkure	(Fikir. den) Gâye. Gâye olan şey. Tasavvur hâlindeki gâye. İdeâl.
mefluc	Felc olmuş. İnmeli. Kımıldayamaz hâle gelmiş.
meflucen	Felce uğramış olarak. Mefluc olarak.
mefluk	Yoksul, zavallı, biçare, miskin.
meflul	Kınında bulunan kılınç. * Kapalı, kilitli.
mefrah	Kuluçka çıkarma yeri. Folluk.
mefrak	(C.: Mefârik) Başın tepesi. Tepe kısmı. Başın üstünde, saçların ikiye bölündüğü yer.
mefrat	Çok büyük.
mefred	Çok büyük, kocaman, aşırı derecede iri.
mefreş	Eskiden göç sırasında yatak ve şilte taşımada kullanılan meşinden veya çadır bezinden yapılmış harar.
mefrug	(C.: Mefârig) (Ferağ. dan) Başkasına bırakılmış, feragat edilmiş.
mefrugün bih	Bir kimseye bırakılan şey.
mefrugün leh	Kendisine bir şeyin mülkiyeti ve tasarruf hakkı bırakılmış olan kimse.
mefruk	Ovulmuş nesne. * Zâ'ferân ile boyanmış nesne. ◊ Bölünmüş, ayrılmış tefrik edilmiş.
mefruş	Döşenmiş, ferş olunmuş, serilmiş. * Nikâhlı karı.
mefruşat	(Ferş. ten) Ev döşemeğe yarayan şeyler. Kilim, halı v.s.
mefruz	(Farz. dan) Farz olunmuş. Farz hâline gelmiş. Çok lüzumlu. Farz kabilinden olmuş. * Var sayılan. ◊ İftira olunmuş, ayrılmış, bölünmüş.
mefsah	Bozma. * Feshedecek, bozacak yer. ◊ Geniş olacak yer.
mefsaka	(Fısk. dan) Günah işlenen yer.
mefsedet	Bozukluk, fenâlık, fesatçılık. Münâfıklık.
mefsil	(C: Mefâsıl) Her âzada olan ek yerleri. Mafsal.
mefsud	Kendinden kan alınmış kimse.
mefsuh	Hükümsüz bırakılmış. Yürürlükten kaldırılmış. Battal edilmiş.
mefsuhiyet	Mefsuhluk. Yürürlükten kaldırılma hâli. Hükümsüzlük.
meftah	Hazine.
meftuh	Açılmış. Fethedilmiş. * Ele geçirilmiş, zabtedilmiş. * Gr: Fethalı (üstünlü) okunan harf.
meftuhane	f. Başlangıç için verilen ziyâfet. Bir kitabı okumaya veya yeni bir derse başlarken, talebelere hocası tarafından verilen başlama ziyafeti.
meftuk	Fıtıklı.
meftul	(Fetl. den) Bükülmüş, kıvrılmış. Fitil hâline getirilmiş.
meftum	Sütten ve memeden kesilmiş çocuk.
meftun	Fitne ve belâya tutulmuş olan. Âşık. Mecnun. * Cünun. Fitne.
meftunane	Meftuncasına, kendinden geçmiş olarak, tutkuncasına. Şaşarak, hayrancasına.
meftuniyet	Tutkunluk. Aşıklık.
meftur	Füturlu, kederli, üzgün, bezgin.
mefturane	f. Bitkin bir halde, bezmişcesine.
mefturiyet	Bıkkınlık, bitkinlik, bezginlik.
meftut	Ufalanmış, parça parça edilmiş, parçalanmış.
mefza'	Korku. Korku yeri. * Sığınacak yer.
mefzaha	Rezilliğe ve kepâzeliğe sebebiyet veren şey.
mefzul	Üstün gelen. Fazla gelmiş olan.
mefzur	Eskimiş. * Parçalanmış.
megad	'Bir ot cinsidir, ağaca sarmaşır çıkar; üzüm çubuğundan ince olur ve yaprağı uzun olur.'
megafir	(Miğfer. C.) Miğferler. Eskiden muharebelerde başa giyilen demir başlıklar.
megafon	Sesi yükseltip büyüten alet.
megak	Mezar, kabir, çukur.
meganim	Ganimet malları. Harbde alınan mallar.
megavil	(Migvel. C.) Hançerler. Ufak ve ince kılınçlar.
meger	f. Meğer, halbuki, ancak, oysa ki, şu kadar ki.
meges	f. Sinek.
megesgir	f. Örümcek ağı.
megesran	f. Yelpâze.
megesvar	f. Sinek gibi. Sinek şeklinde.
meglul	(Bak: Maglul)
megmum	(Bak: Magmum)
megs	(Bak: Meges)
megz	(Bak: Magz)
meh	f. Ay. Kamer. (Bak: Mah) * Senenin onikide biri. Ay.
meh-ru	(C: Mehruyân) f. Ay yüzlü, güzel.
meh-ruyan	f. Ay yüzlüler. Ay gibi parlak olanlar. * Mc: Manevî güzellik. Ahlâk sahibi ve dindar olanlar.
meh-şid	f. Ay, kamer. * Ay ışığı, mehtâb.
mehab	Dehşetli ve heybetli yer.
mehabb	(Mehebb. C.) Rüzgârın estiği yerler.
mehabbet	(Bak: Muhabbet)
mehabet	Heybet. * Hürmetle karışık korku. * İhtiram. Azamet. Büyüklük.
mehabil	(Mehbil. C.) Tıb: Rahim yolları.
mehacim	(Mihcem. C.) Hacamat şişeleri. * Çekip emmeye yarayan âletler.
mehafet	(Bak: Mahafet)
mehah	Tazelik, güzellik.
mehail	(Mehil. C.) Tehlikeli ve korkunç yerler.
mehak	Durgun suyun yeşilliği.
mehakim	(Bak: Mahâkim)
mehal	Süre, mühlet, vâde. * Korku yeri.
mehalik	(Mehleke. C.) Tehlikeler. Tehlikeli işler. Korkulan yerler.
mehamid	Şükür ve hamdler. Medihler. Sebeb-i şükür ve hamd olan hasletler.
mehamil	Mahmiller. * İhtimaller. (Bak: Mahmil)
mehamm	(Mühim. C.) Mühim şeyler. Kıymetli işler. Umur-u azime. * Düşündürücü şeyler.
mehammşinâs	f. İşinin ehli. İşden anlıyan.
mehan	Ağızdan akan su, ağız suyu. ◊ (Bak: Mühan)
mehane	Hakaret.
mehanen	Küçümsenerek, hafifsenerek.
mehanet	Küçültme. Küçük görülme. * Hor ve zelil olmak. Zayıf ve zebun olmak. * Tedbiri azca olmak.
mehanne	Burun.
mehar	f. Dizgin, yular. * Devenin burnuna takılan burunluk. ◊ Noksan, eksik. * Merci.
meharet	Ustalık, beceriklilik, üstadlık. Meleke ve mümârese. * Kur'anda meharet  Hıfzın kuvvetiyle harflerin mahreçlerine riâyettir.
meharic	(Mahrec. C.) Mahreçler. Dışarı çıkacak şeyler.
mehaş	Ev eşyası. Mal, mülk, metâ.
mehasin	(Bak: Mahasin)
mehat	(C: Mehâ-Mehevât) Billur taşı. * Güneş. * Dağ sığırı. * Tazelik. * Güzellik.
mehatt	Menzil, konak.
mehave	Doğru. * İnce olmak.
mehavi	(Mehva. C.) Çöller, sahralar. * Vâdiler. * İki yükseğin arası.
mehavif	Korkulu yerler.
mehaz	Su akacak yer, su mecrası. * Gebe kadının ağrısının tutması. * Gebe deve.
mehaza	İşlek yol.
mehazin	Mahzenler. Hazineler. Mal doldurulan yerler.
mehbel	Rahim sonu. (Veled yatağı derler) * Veled yolu.
mehbil	(C.: Mehâbil) Rahim yolu. * Rahim, döl yatağı.
mehbit	Bir şeyin indiği yer. İnilecek yer. Yukarıdan aşağı inilecek yer. Düşülen yer.
mehbut	Hastalık veya bir illetten zayıf nahif olmuş olan. ◊ Korkudan şaşırmış. Hayret ve korkuya kapılmış.
mehc	Cömert, eli açık.
mehcebin	f. Ay alınlı. Alnı ay gibi parlak olan.
mehcenet	Küçük hurma ağacı.
mehcur(e)	(Hicr. den) Uzaklaşmış, uzakta kalmış, ayrı düşmüş. Bırakılmış, metruk, unutulmuş, gayr-i müstâmel. * Saçma sapan, hezeyan. Amel edilmeyen. Kullanılmaz olmuş. Ayrılmış.
mehcuriyet	Uzaklık, ayrılık. * Bırakılıp unutulma, metrukiyet.
mehcüv	Hicvolunmuş. Zemmolunmuş. Kötülüğü ilân ile zevklenilmiş.
mehd	Beşik. Beslenilecek, büyüyecek yer. * Yeryüzü. * Yayıp döşemek. * Kâr kazanmak. * Hazırlanmak.
mehd-ara	f. Beşik süsleyen.
mehded	Hindibâ otu. * Acı marul.
mehdiyye	Mehdiye âit ve mensub olan. Mehdiye dâir ve müteallik. * Hediye. Armağan.
mehdum(e)	(Hedm. den) Yıkılmış, hedmolunmuş, yıkık.
mehdur	(Hedr. den) Yazık edilmiş, ziyan edilmiş. Boş yere gitmiş.
mehebb	(C.: Mehâbb) Rüzgârın estiği yer.
mehel	(C: Mühul-Emhâl) Yavaş yapmak. * Sonraya bırakmak, te'hir etmek.
mehenk	Ölçü. Miyar. * Altın ve gümüş ayarını anlamaya mahsus taş. Üzerinde altın tecrübe edilen siyah taş.
mehere	(Mâhir. C.) Mâhirler, ustalar, üstadlar. Hüner sahibi ve elinden iş gelen kimseler.
mehfak	Bol nesne.
mehîb	İnsanın kendisinden korktuğu. Heybetli, azametli, korkunç kimse. * Arslan, esed, gazanfer.
mehîl	Korkulu yer. Korkunç ve tehlikeli yer.
mehîn	Hor ve hakir. Zayıf. Zebun. * Az şey. * Rey', fikir ve tedbirde temyizi zayıf, ahmak.
mehîr	f. Ay, kamer.
mehîre	Usta, mâhir, hünerli. * Hür olan kadın. * Nikâh bedeli çok olan kadın.
mehist	f. Ağır, sakil.
mehîz	Ayran. * Yağı alınmış yoğurt.
mehk	Suyun rengi yeşil olmak. ◊ İyice ezme.
mehl	Vakit verme. Vâde. Mühlet. Bir işi belli bir zamana kadar te'hir etme.
mehleke	(C.: Mehâlik) Tehlikeli yer veya iş.
mehlika	f. Güzel. Ay yüzlü.
mehme	(C.: Mehâme) Irak, uzak. * Issızlık. * Korkunç sahrâ. Büyük çöl.
mehmed	Muhammed isminin Türkçede meşhur olmuş değişik şeklidir. Resul-i Ekrem Efendimize verilen ve sadece ona lâyık bulunan Muhammed (A.S.M.) ismine hürmeten bu değişiklik âdet olmuştur.
mehmedcik	Kahraman ve mücahid mânasında Türk askerine verilen ünvandır.
mehmum	Endişeli. Düşünceli.
mehmuse	Gizli. Gizlenmiş eşya. * Örtülmüş. * Tecvidde: Gizli okunan harfler. Fısıltı ile okunan harfler. sözü, bu harfleri toplamıştır. Bunun zıddı 'Huruf-u mechure' dir.
mehmusen	Gizli olarak.
mehmuz	Gr: Hemzeli kelime. Harfin kökünde hemze varsa o kelimeye denir.
mehn (mihn)	Hizmet. * Mübtezellik, değersizlik.
mehpare	f. Ay parçası. * Çok güzel kimse.
mehpeyker	Nurlu, ay yüzlü. Yüzü ay gibi parlak ve güzel olan.
mehr	Aşk, şefkat, muhabbet. * Güneş. * Huk.:Mihr. Evlenme muamelesinde erkek tarafından kadına verilen nikâh bedeli.
mehrak	(C: Mehârik) Sahife, sayfa.
mehreb	Sığınılacak yer. * Ürküp kaçma.
mehrec	(Bak: Mahrec)
mehrecan	Eylül ayının onaltıncı günü.
mehru'	Sar'alı kimse. Sar'a hastalığı olan kişi.
mehtab	f. Mâhtâb. Ay ışığı.
mehter	(Mih-ter) f. Daha büyük. * Reis. * Seyis. Osmanlı askeri mızıkası ve buna mensub müzikçiler. * Vaktiyle Bâb-ı âli çavuşu. * Rütbe, nişan veya vazife alanların evlerine müjde götürenler. * More…
mehterân	(Mehter. C.) Mehterler.
mehterhane	f. Tar: Zurna, nakkare, nefir, zil, davul ve kösden kurulu askeri mızıka takımı.
mehtuk	(Hetk. den) Bozulmuş, yırtılmış, hetkolunmuş.
mehub	Heybetli. Azametli. Korkunç. * Arslan.
mehul	Benli, benekli. ◊ Yumuşak yay.
mehv	İnce kılıç. * Sulu süt.
mehva	(C: Mehâvâ) Sahrâ, çöl, * Uçurum, yar. * İki dağ arası. * İki şeyin arası.
mehvare	f. Ay gibi. * Aylık maaş. Aylık ücret.
mehvat	Çöl, sahra. * İki şeyin arası.
mehveş	f. Ay gibi. * Mc: Güzel.
mehyum	Şaşmış, hayrette kalmış, şaşırmış. * Sevgi ve aşkdan serseme dönmüş.
mehzul	Düşkün. Zayıf. Arık.
mehzum	Hezimete uğramış. Mağlub olmuş olan.
meik	Gayretli kişi. * Hiddeti galip kimse.
mein	Ağlanacak ve inlenecek yer.
mejeng	f. Keder, hüzün, tasa, gam. * Hoşa gitmeyen, beğenilmeyen, nefret edilen, iğrenilen.
mek'um	Ağzı bağlı deve.
meka	(C: Emkâ) Tilki, tavşan ve bunlara benzer hayvanlar. * Canavarların inleri ve yatakları.
mekabir	(Bak: Makabir)
mekad(e)	Yakın olmak, yakınlık.
mekadir	(Bak: Makadir)
mekahil	(Mikhal, mikhel ve mükhüle. C.) Göze sürme çekecek âletler, miller.
mekaid	(Mekide. C.) Hileler, aldatmalar, düzenler, dalavereler.
mekal	(Bak: Makal)
mekamin	(Mekmen. C.) Gizlenilecek yerler, pusular.
mekân	(Kevn. den) Yer. Durulan yer. Ev, hane, mesken. Mahal.
mekâne	(C: Emkine-Emâkin) Kudret, kuvvet, güç.
mekânen	Mahal ve yer bakımından.
mekânet	Ağır başlılık. * Kuvvet. Güç.
mekanik	Lât. Cisimlerin hareketleriyle alâkalı hâdiseleri inceleyen ilim. Mihanikiyetten bahseden kitap. * Makina. Makina aksamının hey'et-i mecmuası. * Kafa yormaksızın el veya makina ile More…
mekânis	(Miknese. C.) Süpürgeler.
mekanizma	Lât. Bir şeyin makina kısmı. * Mc: Oluş ve işleyiş. Meydana çıkış.
mekâre	Eskiden kira ile tutulan yük hayvanı. * Tar: Osmanlı ordusunda taşıma işlerinde kullanılan hayvanlara verilen ad. (Mekâre denilen at, katır, deve gibi hayvanlar, harp zamanlarında halktan More…
mekârib	(Mikreb. C.) Çift sürülen sabanlar.
mekârih	(Mekrehe. C.) İnsana tiksinti veren şeyler. * Sıkıntılar, dertler.
mekârim	(Kerem. C.) Keremler. İyilikler. * Güzel ahlâk sahibi olmak. * Ahlâk-ı hamide, Cenâb-ı Hakk'ın sevdiği, beğendiği güzel ahlâk.
mekârimkâr	f. Cömert, eliaçık. Kerem sâhibi.
mekarîs	(Mıkrâs. C.) Makaslar, kesecek aletler.
mekâsib	(Mekseb ve Meksib. C.) Kazançlar. Kazanç yer ve araçları. Kesbedilen ve kazanılan yerler.
mekâtib	(Mekteb. C.) Mektebler, okullar.
mekâtîb	(Mektub. C.) Mektublar.
mekâyid	(Mekide. C.) Hileler, düzenler, aldatmalar.
mekâyil	(Mikyâl. C.) Ölçekler, tahıl ölçekleri, kileler.
mekayîs	Mikyaslar. Ölçüler. * Mukayeseler.
mekâza	Şiddetli mümârese. Alışkanlık.
mekbir	İhtiyarlama, yaşlanma.
mekbud	Ciğerinde hastalık olan.
mekbut	Mahzun kişi. Hüzünlü, üzüntülü kimse.
mekd	Azlık. * İkamet, oturmak.
mekdur	Kederlenmiş, kederli.
mekene	Kertenkele yumurtası.
meker	(C.: Mükur) Bir ağaç cinsi.
mekerr	Cenk edecek yer, savaş meydanı.
mekfere	Örtecek, sertredecek yer.
mekfuf	Kulplarından sıkıca bağlanıp heybe gibi asılmış. * Kilitlenmiş. * Heybe. * Dürülmüş, toplanmış. * Men olunmuş. Yasak edilmiş.
mekful	(Kefâlet. den) Kefil olmuş veya kefil olunmuş.
mekhul(e)	(Kuhl. dan) Sürme çekilmiş, sürmeli.
mekîd	Tuzağa düşen veya düşecek olan.
mekîde	(C.: Mekâid) Hile, aldatma, düzen, dalavere.
mekîdet	Düzen, hile, fesat.
mekîl	Ölçmek. * Kilo ile ölçülen şey.
mekîlât	(Mekîl. C.) Buğday, arpa gibi kile ile ölçülen şeyler.
mekîn	Yüksek rütbe sâhibi. Vakarlı. Temkinli. Nüfuz ve iktidar sahibi. * Yerleşmiş. Oturmuş. Sâkin, Muhkem.
mekînet	Onur, vakar, ciddiyet, ağırbaşlılık.
mekir	(Mekr) Hile. Aldatma. Oyun. Düzen. (Birisinin kötü veya iyi hâllerini öğrenmek veya kötülüğe sevketmek ya da gayesinden alıkoymak için yapılır.)
mekîs	Vakarlı. Onur sahibi. Ciddi ve ağırbaşlı kimse.
mekk	Emmek. * Helâk etmek. * Noksan etmek, eksiltmek.
mekkâr	Hilekâr. Düzenbaz. Çok aldatıcı. Mekir yapan.
mekkârî	Mekkârlık, hile, düzen. Hilekârlık.
mekke	Hicaz'da Kâbe'nin bulunduğu en mukaddes şehrin ismidir. Aynı zamanda Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) doğduğu şehirdir.
mekkî	Mekke'den olan. Mekke'ye dâir ve mensub. * Mekke'de nâzil olan âyet veya sure.
mekkuk	(C.: Mekâkik) Birbuçuk sa' alır kile.
mekla'	Otlu yer.
meklum	Yaralı, mecruh. Yaralanmış.
mekmen	(C.: Mekâmin) Gizlenilip pusu kurulan yer. Pusu yeri.
mekmene	Pusu, gizlenilecek yer. * Define, hazine.
mekmun	Gizli. Saklı.
mekn	Kudret, kuvvet, güç.
meknan	Bir ot cinsi.
mekne	(C: Miken-Mekenât) Kuş yuvası.
mekniyyat	(Mekniyye. C.) Kinayeli cümleler.
meknun	Örtülü, gizli. Saklı. * Dizilmiş. Dizili. Manzum.
meknus	Süpürülmüş.
meknuz	Gömülü define, örtülü, gizli. Hıfzedilmiş, mahfuz.
mekr	(Bak: Mekir)
mekre	(C: Mekârih) Şiddet. * Bıkkınlık. * Kerahet, iğrençlik.
mekreme	İzzet, ikram yeri. Seha, cud, şeref. Cömertlik.
mekrub	Kederlenmiş. Musibete uğramış. Tasalı, gamlı insan.
mekrubiyet	Kederli, hüzünlü ve tasalı olma.
mekruh	İğrenç, nahoş görülen şey. * Fık: Şeriatın haram etmediği, fakat zaruret olmadan yapılmasına izin vermediği, zanna dayanan delil ile işlenmesi caiz olmayan iş. * Mihnet. Şiddet.
mekruha	Keder, mihnet. şiddet.
mekruhat	(Mekruh. C.) Mekruh olan şeyler.
mekruhiyet	İğrençlik, mekruhluk.
mekrume	(Bak: Mekreme)
meks	(C.: Mükus) Bir şeyin pahası noksan olma. * Öşür. Vergi. Vergi almak. ◊ Durma, eğlenme, bekleme.
mekseb	(C.: Mekâsib) (Kisb. den) Kazanç, gelir. * Kazanç yeri. Kazanç vasıtası.
meksefe	(Bak: Miksefe)
meksub(e)	Kesbolunmuş. Kazanılmış. * Sonradan tahsil olunmuş, elde edilmiş. * Yüksekten dökülen. * Çağlayan.
meksuf	Küsufa uğramış, ziyâsı, aydınlığı tutulmuş. Kararmış. ◊ Kesafetli, sık ve çok olmuş. Koyu.
mekşuf	Keşfolunmuş, meydana çıkarılmış. Açık. Belli.
meksur	(Kesr. den) Kırılmış, kesrolunmuş. * Gr: 'İ' şeklinde kesreli okunan harf. ◊ Çoğaltılan, çoğaltılmış.
mekteb	(C.: Mekâtib) Yazı yazacak yer. * Okul.
mektub	Yazılı, yazılmış kâğıt.
mektubat	Mektublar. Yazılı kâğıtlar. * Bazı meşhur ve mühim kitapların ismi. * Bir yerden başka bir yerdeki şahsa gönderilen yazılı kâğıtlar. * Risale-i Nur Külliyatından bir mecmuanın ismi.
mektuf	İki eli arkasına bağlanmış olan.
mektum	Gizli. Saklı. Gizli kalmış. * Hükümetten gizli tutulan.
mektumat	(Mektume. C.) Hükümetten kaçırılarak gizlenmiş ve yazdırılmamış nüfus, mal veya gelir.
mekur	Hileci, yalancı, dolandırıcı.
mekyes	Akıllılık ve ferâsetle bilinen kimse.
mekyul	Kile ile ölçülmüş.
mekzebe	Yalan söz, doğru olmayan kelâm. Palavra.
mekzube	Palavra, yalan söz.
mekzum	Kederli, hüzünlü, tasalı, üzüntülü, gamlı.
mel'	Seri seyr.
mel'ab	(La'b. dan) Eğlence yeri. Oyun yeri.
mel'abe	(La'b. dan) Oyun. Eğlence vasıtası. Oyuncak.
mel'abegâh	f. Oyun oynanan yer. Mel'abe yeri.
mel'an	Dolu olan, taşkın.
mel'ane(t)	(La'n. dan) Lânete sebeb olan. Lânete müstehak iş. * Yol ayrımı ve insan menzili.
mel'anet-piş	f. Mel'unluktan başka işi olmayan. İşi gücü mel'unluktan ibaret olan.
mel'anetkârane	f. Lânete müstehak surette.
mel'em (mil'em)	Ölçüsünde cimrilik yapan.
mel'eme	Cem'etmek, toplamak. * Terbiye etmek, düzeltmek, ıslâh etmek. * Yara yırtığını bağlamak.
mel'ub	Salyalı ağız.
mel'un	Lânetlenmiş. Lânete lâyık. * Kovulmuş, tard olunmuş.
mela	(C.: Emlâ) Ova, sahra. * Vakit. * Sıcak kül.MELA'Â: Meşveret. * Cemaat. Güruh. * Bir kavmin ileri gelen mes'uliyetli şahısları. * Huy, ahlâk. (Bak: Mele') * Doldurmak.
mela'	Otu olmayan yer.
melab	Bir cins güzel koku.
melabis	Elbiseler. Giyecek şeyler.
melace	Husumeti uzatmak, düşmanlığı çoğaltmak.
melaci'	(Melce. C.) İlticâ edilecek ve sığınılacak yerler.
melagim	Ağız çevresi.
melah	Atın ayağında olan verem. ◊ f. Çekirge.
melaha (müluha)	Tuzluluk. * Güzellik. ◊ Tatsızlık, tuzsuzluk.
melahat	Yüz güzelliği. Cemal. * Tuzluluk. Tuzlu su.
melahi	Oyunlar, eğlenceler. Cümbüşler.
melahide	Mülhidler. Dinsizler. İmânsızlar.
melahif	(Milhaf ve Milhafe. C.) Sarınacak veya bürünecek şeyler. Yorganlar.
melahim	Muharebe ve cenk yerleri. (Bak: Melhame)
melaib	(Mel'ab-Mel'abe. C.) Oyuncaklar. Oyun oynanacak yerler.
melaik	(Mil'aka. C.) Tahta kaşıklar.
melaik(e)	(Melek. C.) Melekler. Nurdan yaratılmış, fıtratları sâfi, makamları sabit, kendileri ma'sum mahluklar.
melain	(Mel'un. C.) Herkesin nefretini kazanmış olanlar. La'netlenmiş olanlar. ◊ (Mel'ane. C.) Lânet edilecek iş ve hareketler.
melak	Lütuf, muhabbet, sevgi. ◊ Mala.
melal	Can sıkıntısı. Usanç. Gamlılık. Zaaf ve fütur.
melal-aver	f. Usanç verici, usandıran, sıkan.
melam	Kınanmış. * Rezillik. Hakirlik. Kıymetsizlik.
melamet	Kınanmışlık. İtab ve serzenişlik. Rezillik ve rüsvaylık.
melamet-zedegân	(Melametzede. C.) f. Ayıplanmış, kınanmış kimseler, azarlanmış olanlar.
melametzede	(C.: Melametzedegân) f. Melamete uğramış, ayıplanmış, azarlanmış, kınanmış.
melamî	Kınanmış ve ayıplanmışlardan olan. * Hükema-i Kelbiyyun. (Bak: Kelbiyyun) * Melami adındaki tarikata mensub olan.
melami'	(Lem'a. C.) Parıltılar. Aydınlıklar.
melamih	(Lemha. C.) Lemhalar. Bir şeyin başka bir şeye benzeme noktaları. Güzellik ve çirkinlik eserleri.
melamiyyun	(Melamî. C.) Melamî tarikatından olanlar.
melas	Saracak ve dürecek yer. ◊ Kaypakça olmak.
melaset	Yumuşaklık. (Zıddı: Huşunet)
melassa	Hırsız ve haydut yatağı.
melavet	Vakit, zaman.
melaz	Sığınılacak yer. Melce'.
melaze	Badem ağaçları olan yer. ◊ f. Küçük dil.
melazib	(Milzâb. C.) Çok tamahkâr ve cimri olanlar.
melazz	Yalancı, kezzab. (Melzuz. C.) Leziz nesneler, lezzetli şeyler.
melbes	Giyecek şey. Elbise.
melbes ü me'kel	Giyecek ve yiyecek.
melbus	Giyilen. Giyilmiş olan. * Giyinmiş. Elbise giymiş.
melbusât	Giyilecek şeyler. Elbiseler.
melc(e)	Emmek.
melce'	Sığınılacak yer. Halas olacak, kurtulacak yer.
meld	Yumuşak olmak.
melda	Çok genç ve körpe vücud veya dal. İnce ve nâzik bedenli kız.
meldug	(Ledg. den) Zehirli bir hayvan tarafından ısırılarak sokulmuş.
mele'	(C.: Emlâ) Bir cemâatin ileri gelenleri. * Hırs, tama'. * Zan. * Güzellik. * Fls: Kâinatta hiçlik şeklinde boşluk olmadığını, her yerin dolu olduğunu ifade eden bir tabirdir. * Dolu More…
meled	Tazelik, körpelik, nâziklik, gençlik.
melek	Nurdan yaratılmış, fıtratları sâfi, masum mahluk. * Güzel huylu ve güzel olan kimse. (Bak: Melâike)
meleka	Düz kayacak nesne.
melekât	(Meleke. C.) Melekeler. Tecrübe neticesi elde edilen alışılmış bilgiler. İsti'datlar.
meleke	Tekrar tekrar yapılan bir iş veya tecrübeden sonra hasıl olan bilgi ve mehâret. * Mümârese.
melekî	(Melekiye) Meleğe mensub, melekle alâkalı. * Paklık, temizlik, ismet. * Hükümdara, melike âit. Melikle alâkalı.
melekut	Her şeyin kendi mertebesinde, o mertebeye münâsib ruhu, canı, hakikatı. Bir şeyin iç yüzü, iç ciheti. * Hükümdarlık. Saltanat. * Ruhlar âlemi.
melekutiyân	Melekut âleminden olanlar.
melel	Bıkma, usanma, bezme.
melem	Yaramaz tenbel kimse.
melevan	Gece ve gündüz.
melez	(Meles) İki ırkın karışması neticesi hâsıl olan yeni bir nesil. Ayrı iki cinsten doğmuş olan. * Aydınlıkla karanlık arası, alaca karanlık.
melfuf	Sarılı. Bir mektup veya bir şey içine konulmuş olan.
melfufat	(Melfuf. C.) Zarf içinde veya tezkereye ilişik yazılar.
melfufen	Sarılı olarak. Melfuf olarak. Leffen, ekli olan şey.
melfuha	(C: Melâfih) Ana karnındaki erkek çocuk.
melfuz	(Lâfız. dan) Telâffuz olunmuş, okunmuş olan. Söylenmiş. * Ağızdan çıkan söz, hece, kelime veya harf.
melfuzât	(Melfuz. C.) Konuşulan şeyler.
melh	Kibirlenmek, gururlanmak. * şiddetli seyir. ◊ Yemeğe tuz koymak. * Çocuk emzirmek.
melhame	Kanlı harb. * Büyük muharebe sahası.
melhec	(C: Melâhic) Darlık.
melhed	Kabrin çukur açılacak yeri.
melhem	Hurma ağacı çok olan yer.
melhez	(C: Melâhız) Darlık çekecek yer.
melhub	(Lehb. den) Alevli, alevlenmiş.
melhud	(Lahd. dan) Mezara sokulmuş, kabre konulmuş. Lâhid içine konulmuş.
melhuf	Hasrette kalan. * Kederli, tasalı. * İmdad bekleyen.
melhufân	(Melhuf. C.) Kederliler, tasalılar, kaygılılar, üzüntülüler. * Hasrette kalanlar.
melhufîn	Hasrette kalıp yardım isteyenler.
melhuk	Karışmış, kavuşmuş. İltihak etmiş.
melhuz	Mülâhaza ve tefekkür olunmuş olan veya olunabilen. Düşünülebilen. Akla gelebilen. Olabilir.
melhuzât	(Melhuz ve Melhuze. C.) Olabilir şeyler. Hatıra gelen şeyler. İhtimâller.
meli'	Otu olmayan yer.
melîh	(C.: Milâh-Emlâh) Güzel, şirin. Sâhib-i melâhat. * Tuzlu. ◊ Tatsız tuzsuz yemek.
melik	Mülk ve melekut sâhibi. Padişah. Mutasarrıf. * Bir kavmin başı. Mâlik. (İsimdir)
melîk	Hâkim-i Mutlak. Hükümdar. Sultan. Memleket sahibi. Padişah. Kadir. (Daimî sıfattır.)
melîkâne	f. Hükümdar ve melike mensub. Onunla alâkalı.
melîke	Kadın hükümdar. Hükümdar karısı. Kraliçe.
melîl (melile)	Kül içinde pişirilen ekmek. * Hararet, sıcaklık. * Üzgün, kederli. Melul.
melîs	şişman ve tenbel olan kişi. ◊ Bir şeyi şiddetle tutmak.
melît	Cenin.
meliyy	Uzun zaman. * Zengin. Varlıklı. Maldâr. Gani. Eşraf.
melk	Dalkavukluk. * Yumuşaklık yapmak. * Mahvetmek. * Yıkamak. * Emmek. * Vurmak. ◊ Kudret, kuvvet. Şiddet. * Mübalağa.
melkean	Kötü, yaramaz kimse.
melkeme	El ile vurulan yerin yarası.
melkuha	(C: Melakih) Anasının karnında olan çocuk.
melkut	Yerden kaldırılıp alınan şey. * Sokağa, virâneliğe, câmi veya kilise kapısına bırakılmış çocuk.
mell	Küsmek, darılmak. * Yorgunluk. * Kakma, dürtmek. * Mahzun olmak, kederli olmak. * Hamuru külün içinde pişirmek.
mella	Zengin kimse.
mellah	Dalkavukluk eden, yaltaklanan. Tez tez yürüyen, hızlı yürüyen. ◊ (C.: Mellâhân-Mellâhin-Mellâhun) Gemici. Kaptan. Denizci.
mellaha	Tuz çıkan yer.
mellahan	(Mellâh. C.) Kaptanlar, denizciler, gemiciler.
mellahe	Tuzla.
mellahîn	(Mellâh. C.) Denizciler, gemiciler, kaptanlar.
mellase	Yeri düzeltmede kullanılan âlet, sürgü.
melle	Çukur.
melmus	(C.: Melâmis) (Lems. den) El ile dokunulmuş.
melmusat	(Melmus. C.) El ile dokunmalar. El ile temas etmeler.
mels	Enemek. Hayvanı iğdiş etmek, erkekliğini gidermek. ◊ Yalan vâde, yalan söz. * Güzellik, hüsün.
melsa'	Pürüzsüz ve düz yer. * şarap.
melsuk	Yapıştırılmış. Bitiştirilmiş.
melsun	(C.: Melâsin) Yalancı, kezzâb.
meltafa	Güzellik, lâtiflik yeri olan şey veya vasıf.
meltem	Yaz mevsiminde karadan denize doğru esen rüzgâr.
meltut	Karışmış, mahlut.
melul	Usanmış. Bıkmış. Bezmiş. * Mahzun.
melulâne	Acıklı ve mahzun bir hâlde.
melum	Azarlanmış, tahkir edilmiş, levmolunmuş.
melvan	Gece ve gündüz.
melyene	Yumuşaklık.
melze	At seğirtirken koltuklarını uzatmak. * Süngü ile veya gayrı nesne ile ta'n eylemek.
melzum	Mevcud bir şeyle birbirinden ayrılmayan. Mevcud bir şeyle beraber bulunması lâzım gelen. Lüzumlu olmuş olan. Lüzumlu kılınmış.
melzumiyet	Lüzumlu kılma. Melzumluk.
mem'ud	Midesinde hastalık olan.
memalik	(Memleket. C.) Memleketler.
memalîk	(Memluk. C.) Köleler. kullar.
memat	Ölüm. Ahirete göç etmek. (Bak: Mevt)
memdud	(Medd. den) Uzatılmış, yayılmış olan. Çekilmiş.
memdude	Balçıklı ve kesekli yer.
memdudî	Tel çeken.
memduh(a)	Beğenilmiş. Medholunmuş. Övülmüş. * Fık: Peygamberimizin (A.S.M.) sevmiş olduğu hareket, iş.
memduhat	(Memduh ve Memduha. C.) Medhedilecek ve övülecek şeyler. Övülmeğe değer şeyler.
memduhiyyet	Makbul oluş. Makbullük. Beğenilmiş oluş.
memedd	(Masdar-ı mimî ve mekân ismi) Bir şeyin uzandığı, serildiği yer.
memerr	Geçilecek yer. Cadde, sokak. Geçit yeri.
memhur	Mühürlenmiş. Damgalanmış.
memhure	Nikâh bedeli verilmiş olan kadın. ◊ Sürülüp nadas olmuş yer.
memhus	Parlatılmış, cilâlanmış. * Etli, şişman, dolgun insan veya hayvan.
memhuvv	(Mahv. dan) Mahvolmuş, perişan olmuş.
memhuz	Yağı alınmış yoğurt.
memîl	Meyletme, bir yana eğilme, temâyül etme.
memkûr	(C: Memâkir) Av kanıyla kirlenmiş. * Kızıla boyanmış.
memkure	Sirkeli ve sarmısaklı balık.
memkûre	Uysal, yakışıklı.
memkut	Düşmanlık edilen, hased edilen.
memlaha	(Milh. den) Tuz çıkarılan yer. Tuzla.
memleket	(C.: Memâlik) Bir devletin toprağı, ülke, yurt. * Şehir. İl, kasaba. * Bir insanın doğup büyüdüğü yer.
memlu	Doldurulmuş. Dolu.
memluh	Tuzlanmış. Tuzlu.
memluhat	(Memluh. C.) Tuzlanmış şeyler. Tuzlu şeyler.
memluk	Köle. Kul. Esir. Bende. Hizmetkâr. * Birinin malı olan.
memlukâne	f. Köleye yakışır hâlde. Kölece. * Eskiden çok defa bir büyüğe sunulan yazılarda, kendinden bahsederken kullanılırdı.
memlukiyyet	Esirlik. Hizmetkârlık. Kulluk. Kölelik.
memlul	(Memlule) Usanmış, usanılmış, bıkılmış, bezilmiş.
memnu'	Yasak. Menedilmiş. Mâni olunmuş.
memnuat	(Memnu ve Memnua. C.) Yasak şeyler.
memnuiyyet	Yasaklık. Haram veya yasak oluş.
memnun	(Minnet. den) Hoşnud. Razı. Minnet altında bulunan. İyiliğe nâil kılınmış. Çok muteber olan şey. Çok beğenilen. Ölçülü ve hesaplı olan. * Kesilmiş.
memnunen	Sevinerek, memnun olarak.
memnuniyyet	Mesrur oluş. Şâdlık. Mesruriyet.
memru'	Otlu yer.
memşa	(Meşy. den) Ayak yolu. Üzerine basıp yürüdükleri yer.
memsud	Vücudu kuvvetli ve sağlam yapılı olan.
memsude	Devrik yüzlü, münkabız kimse.
memsuh	Suratı, daha çirkin şekle sokulmuş. Biçimsiz ve çirkin surete girmiş olan. ◊ El ile sıvanmış, mesh olunmuş. Temas edilmiş.
memşuk	Yazılmış olan, meşkolunmuş. * Uzun boylu zayıf at.
memsun	Mesâne hastalığına tutulmuş kimse.
memsus	Massolunmuş, emilmiş. * Baldır, incik. ◊ Dokunulmuş.
memtul	Çekiçle döğülerek işlenmiş.
memtur	Üzerine yağmur yağmış. Yağmur yağarak ıslanmış.
memut	Meyyit. Ölmüş.
memzuc	Bitişik. Karışık. Karışmış. Birlik olmuş. Birbirine mezc olmuş. * Şakalaşmak. * Oynamak.
men	(İsm-i Mevsuldür) Şahsa delâlet eder. 'O kimse ki, yahut, kimi, kim, kim ki' gibi mânâlara gelir. İstifham için olur, yerine göre tesniye (Menân) şeklinde ve cemi (Menun) gibi More…
men dakka dukka	Kapı çalanın kapısı çalınır.' Yâni, kim birisine bir kötülük yahut iyilik yaparsa ona o şey yapılır. Meselâ: 'Su-i zan eden su-i zanna mâruz olur.'
men ene	Ben kimim?
men hüve	O kimdir?
men lehül hakk	Fık: Hak sahibi olan kimse.
men lem yezuk lem yedri	'Tatmayan bilemez. Kim ki tatmamış; o, tadını bilemez.'
men'	Yasak etmek. Durdurmak. Bırakmamak. Bir şeyi diriğ etmek, esirgemek.
men'a	Ölüm haberi. Vefat haberi.
men'ab	Cömert. * Hızlı yürüyen.
men'af	(C.: Menâif) Dağın sivri tepesi.
men'at	Ölüm haberi.
men'e	Dibâgat için ısladıkları deri.
men'uş	Hayır ile yâdedilen ölü. * Yukarı kaldırılmış. * Fakir olduktan sonra sevindirilmiş. * Tabuta konulmuş.
men'ut	Medhedilmiş. İyiliği, güzelliği söylenilmiş olan.
mena	İki rıtıl. (İkiyüz altmış dirhem)
menaat	Sarplık, çetinlik, kavilik, güçlük.
menab	Birinin yerini tutmak, nâib olmak. Birisine vekil olmak. Vekillik yeri.
menabi'	(Menba'. C.) Kaynaklar. Pınarlar. Nebeân eden yerler. * Her şeyin zâhir olduğu yerler. * Servetlerin çıktığı yerler.
menabik	Batman.
menabir	(Minber. C.) Minberler. Camilerde hatiblerin hutbe okumalarına mahsus kürsüler.
menabit	(Menbet ve Menbit. C.) Çayırlar, otlaklar.
menacil	(Mincel. C.) Ekin orakları.
menacim	(Mencem. C.) Terâzi kolları.
menadif	(Mindef. C.) Hallaç yayları.
menadil	(Mendil. C.) Mendiller. Küçük havlular, peçeteler.
menafi'	(Menfaat. C.) Menfaatler. Faydalar.
menafih	(Minfâh. C.) Körükler.
menafiz	(Menfez. C.) Delikler. Menfezler. * Nüfuz edecek yerler.
menah	f. Geniş, bol, ferâh. * Dar.
menahe	(C.: Menâih) (Nevha. dan) Ölü için ağlanacak yer. Mâtemhâne.
menahi	(Nehi. C.) Menedilmiş şeyler. Şer'an yasak edilmiş olan şeyler.
menahic	(Minhac-Menhec. C.) Açık ve geniş yollar. Bilinen büyük yollar.
menahil	(Menhel. C.) Durak yerleri. Durulacak sulak yerler. * Hayvan sulanan yerler.
menahir	(Menhar. C.) Hayvan kesilecek yerler. Hayvan boğazlıyacak yerler. Mezbahaneler. ◊ (Menhir. C.) Burun delikleri.
menahis	(Minhas. C.) Uğursuz şeyler.
menahit	(Minhat. C.) (Tahta veya taş) yontma âletleri.
menahiz	(Minhaz. C.) Burun delikleri.
menaî	(Men'â. C.) Ölüm haberleri. Vefat haberleri. Kötü haberler.
menaif	Dağların sivri tepeleri.
menaih	(Menâhe. C.) Ölü için ağlanacak yerler. Mâtemhâneler.
menair	(Menâvir) Minâreler. * Nur yerleri. * Alâmet.
menakib	(Menkıbe. C.) Menkıbeler. Hayat hikâyeleri. ◊ (Menkeb. C.) Yollar. * Omuzlar.
menakir	(Münker. C.) Günah ve kötü şeyler.
menakîr	(Minkar. C.) Minkarlar, gagalar. Yırtıcı kuşların gagaları. Taşçı kalemleri.
menal	Yetiştirme, nâil olma, kavuşma. * Ele geçirilen şey. Nâil ve sahib olunan şey.
menam	Uyku. Uyku zamanı. * Rüya. Düş. * Uyunacak yer, yatak odası.
mename	Yatak, döşek.
menamen	Uyuyarak. Uykuda olarak.
menar	Nur yeri. Fener kulesi. * Câmi minâresi. * Yol işaretleri.
menare	(C: Menâr-Menâvir) Alâmet, işaret. * Kandil. * Minare.
menas	Sığınacak yer. Melce'. Penah. * Deprenmek. * Fevt.
menasi'	(Minsa'. C.) Medine-i Münevvere'nin dışında meşhur bir yer.
menasib	(Mansıb. C.) Devletin başlıca hizmetleri. Makamlar, rütbeler, pâyeler.
menasik	(Mensek. C.) İbâdet edecek yerler. İbâdet ederken lüzum eden usul, yol ve tarz.
menasim	(Mensim. C.) Yollar, tarikler, meslekler. * Alâmetler, izler, eserler, nişânlar.
menasir	(Minser. C.) Yırtıcı kuşların gagaları. * Taşçı kalemleri.
menaşir	(Minşâr. C.) Testereler. * (Menşur. C.) Tar: Padişâhın verdiği vezirlik veya müşirlik fermanları. *Mat.: Prizmalar.
menassa	Çeyiz odası. * Yüksek yer, çardak.
menat	İslâmiyyetten evvel cahiliyyet devrinde Kâbedeki bir putun adı. ◊ Dönecek yer, merci'. * İlişip asacak yer.
menatik	Mıntıkalar, bölgeler.
menavir	(Minare. C.) Minareler.
menaya	(Meniyye. C.) Ölümler. * Maksatlar. Gâyeler.
menazi'	(Menze'. C.) Niza ve kavga edilecek yerler.
menazil	(Menzil. C.) Menziller. İnecek yollar. Duralar. Konak yerleri.
menazim	(Manzam. C.) Sıralar, diziler.
menazir	Manzaralar. Seyredilecek, görülecek güzel yerler. Güzel görünüşler.
menba'	Kaynak. Nimetin veya herhangi bir şeyin çıktığı yer. Suyun çıktığı yer. Pınar.
menbat	Suyun çıktığı yer. Menba'.
menbel	Tembel, uyuşuk.
menber	(C: Menâbir) Yüksek olacak yer.
menbic	Mevzi ismi. (Oraya nisbetle 'menbicâni' derler.)
menbit	Otlu yer, otlak, çayır.
menbuş	Açılmış, soyulmuş.
menbuz	Piç. Veled-i zinâ. * Hemen doğmasını müteakib bir yere atılmış çocuk.
menca	(Bak: Mence')
mencat	Kurtulma, necât bulma. Halâs olma.
mence	(Mencâ) Kurtulacak yer. Necat bulacak yer. * Necat bulma. Kurtulma.
menced	(C: Menâcid) İnci ve altından olan gerdanlık.
mencem	(C.: Menâcim) Terazi kolu. * Maden.
mencenik	(Bak: Mancınık)
mencenun	(C: Menâcin) Sığırın döndürdüğü dolap. * Sığırların çektiği kağnı.
mencinik	(C: Mencınıkât) Mancınık.
mencub	Dibâgat olunmuş deri. * Geniş kadeh.
mencud	Kederli, tasalı, gamlı.
mencuk	f. Bayrak direkleri ve minâre başına takılan küçük ay. * Sancak, bayrak. * Şemsiye.
mend	f. Kelimelerin sonuna getirilerek 'sahip' mânasına edattır.
mendeb	Tehlike. Ölüm. * Gürültü ve şamata ile ağlama.
mendeme	Pişman olma. Nedâmet etmek. * Pişman olacak yer.
mendil	(Mindîl) (C: Menâdîl) Mendil. * Küçük havlu, peçete.
mendub	Yapılması beğenilen iş. Şeriatın yasak etmediği veya emretmediği iş olmakla beraber yapılmasında sevab ve mendubiyet olan amel. Müstehab. * İyilikleri anlatılarak arkasından gözyaşı döküp More…
mendud	Meyvesi aşağıdan yukarıya yığılı, istifli.
menduf	Didilmiş, atılmış.
menduha	Genişlik. * Kifâyet, kâfi gelmek. * Mahlas.
menea	(Mâni. C.) Engeller, mâniler, özürler. * Engel olanlar, mâni olanlar, geri bırakanlar. * Kuvvet ve cemâat.
menend	(Mânende-Mânend) f. Nazir. Eş. Benzer. şebih. Müşabih.
menfa	Nefyolunan yer. Birinin sürüldüğü yer. Nefiy yeri.
menfaat	Fayda. Kâr. Gelir. İhtiyaç karşılığı olan şey.
menfaatbahş	f. Faydalı, yararlı. Menfaat ve fayda veren.
menfaatdâr	f. Menfaat ve fayda gören.
menfaatperest	f. Yaptığı işin sadece faydasını düşünen. Sadece nefsine ait kârları, faydaları düşünerek çalışan. Allah rızasını esas gaye yapmayan kimse.
menfed	Tükenmek, yok olup gitmek.
menfer	Geri kaçılacak yer. Nefret edilecek, sevilmeyecek yer.
menfes	(Nefes. den) Nefes deliği. Nefes alacak yer.
menfez	Nüfuz edecek delik, pencere. Delik. Ağız. Yarık. Girilecek yer.
menfî	Müsbetin zıddı. Müsbet olmayan. * Nefyedilmiş, sürgün edilmiş. Sürgün. * Bir şeyin olmayacak cihetini düşünen. * Hakikatın aksini iddia eden. * Gr: Başında nefiy edatı bulunan kelime veya More…
menfiyyen	Sürgün olarak.
menfuh	Üfürülmüş. * Büyük karınlı. Nefholunmuş.
menfur	Kendisinden nefret edilen, sevilmeyen. İğrenç. * Mebguz.
menfus	Yeni doğmuş çocuk.
menfuş	(Pamuk veya yün gibi) atılmış ve didilmiş. Dağılmış, didik didik edilmiş.
mengene	Tazyik veya sıkıştırma için kullanılan demir veya tahta âlet.
menguş	f. Küpe.
menh	Verme, ihsan etme. ◊ Burun deliği.
menhar	(C.: Menâhir) Hayvan kesilecek yer. Hayvan boğazlanan yer. Mezbaha.
menhat	Mâni, nehyedici, engel.
menheb	Yağma etmek. Yağma edecek yer.
menhec	(C.: Menâhic) Geniş, açık yol.
menhel	(C.: Menâhil) Hayvan sulanan yer. * Menzil, durak. Konaklanacak yer.
menhere	(C: Menâhir) Mahalle arasındaki süprüntülük.
menhî	Şer'an yapılması yasak olan, haram olan şey.
menhir	(C.: Menâhir) Burun deliği.
menhiyyat	Şer'an haram edilenler. Yasak edilmiş, İlâhi emirle men'edilmiş olanlar. Nehyedilenler. Yasak olanlar.
menhub	Korkak adam. * Muhtar, müntehab, seçkin.
menhub(e)	(Nehb. den) Talan edilmiş, yağma edilmiş.
menhum	Nasıl yerse yesin karnı doymaz kimse. * Bir şeye çok hırs gösteren kişi.
menhus	Kuyruğunun yanları uyuz olan deve. ◊ Uğursuz. Kötü. Meş'um. ◊ Zayıf, etsiz.
menhuş	Yılan, akrep cinsinden bir hayvan tarafından sokulmuş.
menhut	Yontulmuş. Tıraş edilmiş. Yontulmuş ağaç.
meni	Erkek veya dişinin bel suyu. Döl suyu. Nutfe. Sperma.
menî	f. Benlik. Benlik iddiası. Hodbinlik.
meni'	Sarp. Çetin. Zor. El erişmez. Zabtı zor.
menie	Ölüm, mevt.
meniha	Hediye, armağan, bahşiş.
menin	Toz. * Zayıf kişi. * Zayıf ip.
meniş	f. Tabiat, huy, mizac.
meniyye	Ölüm, mevt. * Takdir olunmuş olan.
menka'	Su toplanan çukur.
menkab (menkabe)	(C: Menâkıb) Dağ arasında olan yol. * Dar yol. * Güzel hareket ve fiil. * Delik açılacak yer.
menkabe	Meşhur kimselerin ahvâline dair hayat hikâyesi. Kıssa. Hikâye. Menkıbe.
menkal	Nakledecek mekân.
menkase	Eksiklik, noksanlık.
menkel	Ayak bileziği. Süs olarak kadınların ayak bileklerine taktıkları bilezik.
menkib	(C.: Menâkib) Omuzbaşı. Omuz ile kol kemiğinin birleştiği yer.
menku'	(Menkua) Haşlanmış. Suda kaynatılmış.
menkub	(Nekbet. den) Dert ve meşakkatlere mâruz kalmış olan. * Rütbe ve haysiyyetten düşmüş olan. ◊ (U, uzun okunur) Delinmiş. Oyulmuş.
menkuha	Nikâhlı karı. Nikâhlanmış olan kadın.
menkul	Nakledilen. Akli olmayıp mukaddes kitapla bildirilen. * Bir yerden başka yere taşınmış olan. Taşınabilen. * Anlatılan.
menkulat	Nesilden nesile veya ağızdan ağıza yayılıp duyulan. Nakle dayanan bilgiler. Nakledilenler. (Bak: Mürtecel)
menkur	Delinmiş. Oyulmuş. ◊ İnkâr olunmuş.
menkus	(Nüks. den) Tersine çevrilmiş. Baş aşağı edilmiş. ◊ (Naks. dan) Noksanlaştırılmış. Eksik olan.
menkuş	(Nakş. dan) Nakşolunmuş. İşlenmiş. Nakış yapılmış. Boya ile süslenmiş.
menkuşe	Nakşolunmuş, işlenmiş. * Kemik çıkmış olan baş yarığı.
menkut	(Nokta. dan) Noktalanmış. Noktalı.
menkuz	Nakzedilmiş. Bozulmuş. Hükümsüz bırakılmış.
menmul	(Neml. den) Üzerine karınca üşüşmüş olan şey.
menn	Nimet vermek. İyilik etmek. * Minnet. * Rıza. * Esiri fidye almadan, ücretsiz salıvermek. * Kesmek. * Zayıf etmek. * Ettiği iyiliği başa kakmak. * İki batman ağırlık. * Kudret helvası.
mennâ'	(Men'. den) Alıkoyan, mâni olan, yaptırmayan. * Önleyici, men'edici.
mennac	Çok bahşiş veren. İhsan eden.
mennan	İhsanı bol. Çok çok ihsan eden. En çok nimet veren. (Allah)
mennane	Malı, mülkü, serveti için kendisiyle evlenilen kadın.
mensaf	(C: Menâsıf) Her şeyin yarısı.
menşar	Yayıp dağıtacak yer. * Öldükten sonra dirilecek yer.
menşat	(C: Menâşıt) Neşat, sürur, neşe.
menşe'	(Neş'et. den) Esas. Kök. Bir şeyin çıktığı, neş'et ettiği yer. Beslenip yetişilen yer.
mensea	(C: Menâsi') Otu tez biten yer.
mensec	(Nesc. den) Bez, çulha vs. dokunan yer. Örücü işyeri. Trikotaj atelyesi.
menşed	İsteme, talebetme.
mensek	(C.: Menâsik) İbâdet yeri. İbâdetgâh. * İbâdet yapma usulü. * Kurban kesecek yer.
menşele	Küçük parmağın yüzük takılan yeri.
menşer	Neşredilip dağıtılan yer.
mensî	(Mensiyye) (Nisyan. dan) Unutulmuş, hatırdan çıkmış.
mensib	(C: Menâsıb) Demir sayacak. * Asıl. * Mertebe, derece.
mensic (mensec)	(C: Menâsic) Bez dokuyacak yer. * Boyun ile kürek arası.
mensik (mensek)	(C: Menâsik) İbadet edecek yer. * Kurban kesilecek yer. * Kesilmiş kurban.
mensim	(C.: Menâsim) Alâmet, işaret, nişân, iz, eser. * Yol, tarik. * Deve tırnağı.
mensiyat	(Mensi. C.) Hatırdan çıkıp unutulmuş şeyler.
mensiyet	Unutulma, hatırdan çıkma.
mensiyy	Unutma yeri. * Hiç bahsedilmeyen terkedilmiş nesne.
mensub	Bir şeye veya kimseye nisbeti olan, alâkası bulunan. Bir şeyle ilgili olan. ◊ (Bak: Mansub)
mensubât	(Mensub. C.) Bir yere mensub olanlar. Bir yerin adamları.
mensubîn	(Mensub. C.) Mensublar. Mensub ve alâkadar olanlar. Bir daire veya yerin adamları.
mensubiyyet	Mensubluluk, ilgili, bağlı oluş. Alâkalı bulunuş.
mensuc	(Nesc. den) Dokunmuş, dokunulmuş, dokunulan. Örülmüş. İşlenmiş.
mensucât	Bez veya kumaş gibi dokumak suretiyle yapılan tezgâh veya fabrika mahsulü mallar.
menşud	Matlup, istenen şey.
mensuh	(Nesh. den) Hükmü kaldırılmış. Nesholunmuş. Hükümsüz bırakılmış.
mensuk	(Nesk. den) Düzgün olarak dizilmiş olan.
mensur	(Nesr. den) Dağılmış. Saçılmış. * Gece vaktinde güzel kokan bir çiçek. * Edb: Manzum olmayan nesir halindeki yazı. Bunun mânaca çok güzel ve şiir gibi ahenkli yazılmış olanına 'mensur More…
menşur	(Neşr. den) Neşrolunmuş. Dağıtılmış. Yayılmış. Herkese ilân edilmiş. * İşleri dağınık. Perişan. * Sultanın emri, mühürsüz mektubu, fermanı. * Bayrak. *Mat.: Alt ve üst tabanları birbirine More…
mensus	(Bak: Mansus)
mentec	Doğuracak vakit.
menuat	Men'etmeler. Yasaklar.
menuc	Sütü diğer develerden sonra çekilen deve.
menun	(Menn. den) Kesmek. * Vakit, zaman, ömür ve sâireyi kesen mânâsınadır.
menut	Asılı, muallâk. * Bağlı. Mütevakkıf. Merbut. Vâbeste. * Bir milletten olmayıp sonradan o millete dahil olmuş olan.
menvî	Kasdedilen. * Niyet. Maksad. Meram.
meny	Meniyi dışarı getirmek. * Takdir etmek. * Okumak. * Hükmetmek.
menzam	(C: Menâzım) Çeşitli şeyleri bir yere dizmek.
menzehe	Gezinti yeri.
menzil	İnilen yer. Konulacak yer. * Yer. Dünya. Ev. * Mesafe.
menzilet	Derece, pâye, rütbe, mertebe. Yükseklik derecesi. * Konak yeri, inecek yer. Hane, ev.
menzilgâh	f. Konak. Yer. Ev. Bir müddet durulan yer.
menzilhane	f. Konak yeri. Hayvan değiştirilen yer.
menzilnişin	f. Yerinde oturan.
menzu'	(Nez. den) Nez olunmuş, koparılmış.
menzuf	Susuzluktan dolayı dili kurumuş kimse. * Kan kaybından dolayı dermansız ve güçsüz kalmış olan insan.
menzul	(Nüzul. den) Nüzüllü, inmeli.
menzur	(Nezr. den) Adanmış, nezrolunmuş, va'dedilmiş. Adak olarak belirtilmiş.
menzut	Haris kimse.
mer	f. Elli (Sayısı). Hamsin. (50)
mer'	(C: Müru') Er, erkek. * Güzel manzara. ◊ Ot çok olmak.
mer'a	Hayvanların otladığı yer. Kır. Mera. Çayırlık. Otlak. ◊ Aynalar.
mer'abe	Ansızın olarak birdenbire korkutmak. * Tenha ve korkunç yer.
mer'e	(Mer'et) Kadın. Zen.
mer'î	(Mer'iyye) Riayet edilen, hükmü geçen. Makbul sayılan, hürmet edilen. ◊ Görmeğe âid. Görünür olan. Gözle görülen. Manzara.
mer'iyyat	(Mer'î. C.) Gözle görülen şeyler.
mer'iyyet	Mer'î oluş. Makbul olma. Muteber olma. Hükmü geçer olma.
mer'ub	(Ru'b. dan) Ürkmüş, korkmuş.
mer'uben	Ürkerek, korkarak, korku ile.
mera	(C: Merâyâ) Sütü çok olan dişi deve. ◊ Boş yer. * Otsuz yer.
meraa	Ucuzluk.
merabi'	(Mürabba. C.) Mürabbalar, kareler. * (Merba. C.) İlkbaharda oturulan evler.
merabih	(Ribh. den) Ticâretten elde edilen kazançlar.
meraci'	(Merci. C.) Rücu edilecek ve dönülecek yerler. * Mürâcaat edilerek başvurulacak kimse veya yerler.
merad	Boğaz. * Talep mevzii, isteme yeri.
meradet	Kuvvetlilik, kavilik. Salâbet.
merae	Hazmetmek. * Güzel manzara.
merafik	(Mirfak. C.) Dirsekler. * Ev kilerleri. * Mutfaklar.
merag	Davar ağnanmak ve toprağa yuvarlanmak.
merah	Yer. Mekân. * Sevinç. * Rahat edilecek yer. * Meşhur bir nahiv kitabının ismi. ◊ (C.: Merahân) Aşırı derecede sevinme.
merahil	(Merhale. C.) Menziller, merhaleler, konaklar, duraklar.
merahilpeyma	f. Seyyah, yolcu. Seyahat eden kimse.
merahim	(Merhamet. C.) Acımalar, merhametler. ◊ (Merhem. C.) Merhemler.
meraî	(Mer'a. C.) Otlaklar, çayırlıklar. ◊ (Mir'at. C.) Aynalar, mir'atlar.
merak	Bir şeyi öğrenmek istemek. Çok şiddetli arzu. Heves. Düşkünlük. * Dalgınlık. Kara sevdâ. * Kuruntu, telâş. İç sıkıntısı. İç darlığı. ◊ Etsuyu. * Çorba.
merakâver	f. Merak verici. Düşündürücü. Meraklandırcı.
merakî	Vesvese ve kuruntu içinde bulunan kimse. * (Mirkat. C.) Merdivenler, basamaklar.
merakib	(Merâkibe) (Araba, at, kayık, vapur gibi) binecek vasıtalar. Merkebler.
merakid	(Merkad. C.) Merkadlar, kabirler, mezarlar.
merakim	(Mirkam. C.) Kalemler. Yazma işinde kullanılan âletler.
merakiz	Merkezler. Karargâhlar. Karar yerleri.
meral	(Aslı, marâl'dır) Ceylan, karaca, dişi geyik.
meram	Maksad. Niyet. Arzu. İstek. İçten tasarlanan.
merambahş	f. Bir kimseye isteyip arzuladığı şeyi veren.
merami	(Mermi. C.) Mermi atma yeri. Mermiler. * Nişan okları.
meramir	Çok etli, şişman kişi.
meranet	Yumuşaklık. * Bir mâdenin çekiç vasıtası ile dövüldüğünde yayılması vasfı.
merare	(C: Merâir) Öd kesesi.
meraret	Acılık. Tatsızlık.
meraset	şiddet.
merasî	(Mersâ. C.) Limanlar. Gemilerin sığınıp barındıkları yerler. ◊ (Mersiye. C.) Mersiyeler, ağıtlar.
merasid	(Mersad. C.) Gözetleme yerleri, rasat yerleri.
meraşid	(Merşed. C.) Gaye ve maksada ulaştıran doğru yollar.
merasim	(Mersem. C.) Resmi merasimler. Âdet hükmündeki gösterişler. Resmi muameleler. * Şiveler. Âdetler.
merati'	(Merta. C.) Çayırlıklar, mer'alar, otlaklar.
meratib	Mertebeler. Basamaklar. Kademeler. Dereceler.
meravih	(Mirvaha. C.) Etrâfı açık ve rüzgârlı yerler. Çöller, sahralar. Ovalar. ◊ (Mirvaha. C.) Yelpâzeler.
meraya	Aynalar. Mir'âtlar. * Tıb: Hayvanın memeye süt gelen damarları.
merazibe	(Merzuban. C.) Serhat beylerbeyi.
merba'	(C.: Merâbi') (Rebi'. den) Yazlık. Yazın oturulan mesken.
merba'-nişin	f. Yazlıkta oturan.
merbaa (murabbaa)	Dört bucaklı. * Dört katlı.
merbat	Davar bağlayacak yer. Ahır, ağıl. * Manastır. * Tekke.
merbu'	Köle, kul, memlük. ◊ Orta boylu olan.
merbub	Köle, kul.
merbut	Bağlı. Rabtedilmiş. Mensub. Ekli. Ulaşmış, bitişmiş, bitişik.
merbutan	Merbut olarak. Bağlanmış ve ekli olarak.
merbutât	(Merbut. C.) Rabt olunup bağlanmış şeyler. Ekli ve bağlı şeyler.
merbutiyyet	Bağlılık. Mensub oluş. Mensubiyyet. Eklilik.
merc	(Merec) Katıştırmak. * Kararsızlık. * Iztırab. * Bozulmak. * Boşa gitmek. * Serbest bırakmak, salıvermek. * Hayvanların salındığı otlak.
mercan	Denizde geniş resif meydana getiren ve mercanlar takımının örneği olan hayvan ve bunun kalkerli yatağından çıkarılan çoğu kırmızı renkte ve ince dal şeklinde bir madde. Bu madde boncuk gibi More…
mercane	Mercan tanesi. (Bak: Mercan)
mercefan	Leğen ve ibrik.
merci'	Merkez. Kaynak. Baş vurulacak yer. Müracaat edilecek yer. Dönülecek yer. Sığınılacak yer. * Söylenen sözün kendine fayda verdiği kimse.
mercu	Ümid edilen. Ümid edilmiş. Rica olunan.
mercu'	Geri döndürülmüş olan.
mercuh	(Rüchân. dan) Başkası ona tercih edilmiş olan. * Fık: Mahkemede hasmından evvel müddeasını isbata salâhiyyetli olmayan şahıs. Evvelâ hak iddiaya salâhiyetli olan râcih, ikinci derecede More…
mercum(e)	(Recm. den) Recmolunmuş. Taşlanmış, taşa tutulmuş.
merd	Misvak ağacının yemişi. * Emmek. * Silmek. Mesh etmek. ◊ f. Adam. Kişi. İnsan. Erkek. Sözünün eri.
merda	Yaralılar. Hastalar.
merda'	(C: Merâd) Ot bitmeyen kumlu yer.
merdan	(Merd. C.) Merdler. İnsanlar, erkekler, yiğitler.
merdane	'f. Erkekçesine. Merdcesine. Er'e yakışır surette. * Matbaada baskı, baskı makinelerinde ve ofset makinelerinde ise plâteye değerek mürekkeb vermek; ve toprağı bastırmak gibi More…
merdanegî	f. Cesurluk, yiğitlik, merdlik, erkeklik.
merdbaz	f. Merd olmayan. Nâmerd. Sözünde durmayan. Orospu.
merdbeçe	f. Yiğit oğlu yiğit. Merd oğlu merd.
merdega	(C: Merâdıg) Boğaz ile göğüs arası.
merdekuş	Merzencüş otu.
merdî	f. Erlik, erkeklik. * Merdlik, cesurluk, yiğitlik. * İnsanlık, hamiyet.
merdiven	(Bak: Nerdbân)
merdiye	(Bak: Marziye)
merdud	Reddolunmuş. Kabul edilmemiş. Geri döndürülmüş. Kovulmuş. (Namaz kılmayan hâindir, hâinin hükmü merduddur.)
merdudiyet	Merdudluk. Kovulmuşluk, geri çevrilmişlik.
merdüm	f. İnsan. Adam.
merdüm-azar	f. İnsanları inciten. Halka eziyet veren.
merdüman	(Merdüm. C.) f. İnsanlar, kişiler, adamlar.
merdüme	f. Gözbebeği.
merdümek	f. Küçük adam. Bebek.
merdümgiriz	İnsanlardan sıkılan, kalabalıktan hoşlanmayıp yalnızlık isteyen.
merdümhar	f. Yamyam. * İnsan eti yiyen vahşi hayvan.
merdümî	f. Adamlık, insanlık.
merdümküş	f. Katil. Adam öldüren. İnsan katleden.
merdümzad	f. İnsan oğlu. Beni Adem.
mereb	İnsan toplanan yer. ME'REBE (Me'ribe) - (C: Meârib) İhtiyaç. * Ümitli bulunma. Ümitvar olmak.
merec	Kararsız ve mütehayyir olma. * Mecburi olma.
mered	Kötülükte inad. * Sakal belirmemek, sakal çıkmamak.
merede	(Mârid. C.) İnadçılar, muannidler, direnenler.
merehan	Sevinç, ferah, sürur. * Zayıf olma. * Fâsid olmak. * Kurumak.
merek	Köy evlerinin yanında ot, saman ve yaprak gibi şeylerin ve umumiyetle hayvan yiyeceklerinin muhafazasına mahsus kârgir veya kerpiçten yapılmış bina. Samanlık.
meremmet	Onarma, tamir. * Üstünkörü tamir edip onarma.
merere	(C: Merirât) Sert bükülmüş kıvrık ip. * Arsa.
merese	(C: Mires-Emrâs) İp.
merfak	Yumuşak yer.
merfu'	Yükseltilmiş. Yüksekte. Terfi ettirilmiş. Ref' olunmuş. * Hükümsüz bırakılmış. * Gr: Zamme ile harekelenmiş harf. Yani: Harfin harekesi, ötre (mazmum) 'u, ü, o, ö şeklinde'
merfuât	Bir yerde kullanılmak için kaldırılan eski eşya. * Gr: Mazmum olan, zamme ile harekelenmiş kelimeler.
merfud	İhsan edilmiş, armağan olarak verilmiş, bağışlanmış şey.
merg	f. Çayır. * Sebze. ◊ Tükrük. * Salya. ◊ f. Ölüm, mevt.
mergâ merg	f. Umumi vebâ hastalığı.
mergâ mergî	Hastalıktan dolayı umumi ölüm.
mergam	(C: Merâgım) Girecek ve kaçacak yer.
mergame	Kahretmek. * Galip olmak.
mergub(e)	Rağbet edilmiş. Beğenilmiş. Çok kıymet verilen. Çokları tarafından istenen.
mergul	(Mergule) Kıvrılmış veya bükülmüş saç. Kıvırcık saç. * Ahenkli ses. * Kuş sesi.
mergzar	f. Çayırlık, çimenli ve sulak yer. Mer'a.
merh	Un yoğurmak. * Deriye ve gövdeye yağ sürmek. * Yağ ile oğmak. * Bir yeşil ağaç. ◊ Fesâd.
merha	Gözüne sürme çekmeyi âdet edinmeyen kadın. ◊ (C: Merâhi) Değirmen yeri.
merhaba	Şâdlık, neşeli oluş. * Genişlik, vüs'at. * Müslümanlar arasında bir nevi selâmlaşma kelimesi olup, 'rahat olunuz, serbest olun, hoş geldiniz' mânasında söylenir. * Nazımda More…
merhale	(Rihlet. den) Menzil. Konak. * İki konak arası mesafe. * Bir günlük yol. * Derece, kademe.
merhalenişin	f. Seyyah, yolcu, turist.
merhamet	(Rahm. den) Acımak, şefkat göstermek. Korumak, iyilik etmek. Biçârelere yardımda bulunmak. Esirgemek.
merhametbahş	f. Merhamet eden. Merhametli.
merhameten	Acıyarak, merhamet ederek.
merhametgüster	f. Merhametli, merhamet edip acıyan.
merhametpenah	f. Merhametli.
merhametperver	f. Merhametli, esirgeyici, acıyan.
merhametperverane	f. Acıma ve şefkat ile, esirgeyip acımak suretiyle.
merhametperverî	f. Merhametlilik, esirgeyicilik.
merhametşiar	f. Çok merhametli.
merhametşiarî	f. Merhametlilik, merhametli oluş.
merhaz	(C: Merâhiz) Don yıkayacak yer. * Abdest alacak yer.
merheb	(C: Merahib) Kaçacak yer.
merhem	Melhem. Deriye, yaraya sürülen ilâç. * Mc: Acıyı teskin eden şey. * Kederi, derdi gideren.
merhemsâ(y)	f. Merhem süren. Çare ve deva bulan.
merhemsâz	f. Çare bulan. Merhemci, ilâç yapan.
merhemsâzî	f. Çare buluculuk.
merhesa	(C: Merâhis) Mertebe, derece.
merhub	Korkulan ve kendisinden kaçılan şey. * Aslan.
merhum	(Rahm. den) Kendine rahmet edilmiş. * Rahmete kavuşmuş. Dünyanın sıkıcı ahvâlinden kurtulup rahmet-i İlâhiyeye kavuşmuş olan. Dünya imtihanından kurtulup, vazifesini bitirmiş, paydosa More…
merhume	Vefât etmiş, rahmete kavuşmuş kadın.
merhun	(Rehin. den) Rehin edilmiş olan. Ödünç alınan bir şeyi teminata bağlamak için, onun yerine verilen herhangi bir şey. * Belirli müddetle bir şeye bağlı olan. * Edb: Mânası diğer beyit ile More…
merhuz	Yıkanmış, gusül etmiş.
meri'	(C: Emrâ-Emru) Otu çok olan yer. * Ucuzluk olan yer.
meric	Çalkantılı, dalgalı.
merîc	Muzdarip, sıkıntılı. * Çeşitli nesne, muhtelif. Karışık, muhtelit.
merîd	Katı, yoğun. Güçlü, kuvvetli kimse. * Süt içinde ıslatılıp yumuşatılan hurma. * Baş kaldıran. Sadece fesadlık çıkaran. İnatçı. Şerli. Haddini aşmakta, azgınlıkta ve günahkârlıkta çok ileri More…
meridyen	(Bak: Hatt-ı nısf-un nehar)
merih	Koz: Güneş etrafında seyreden seyyarelerden dünyadan sonra güneşe en yakın olanı. (Aslı: Merrih veya Mirrih okunur.) * Mars. ◊ Beyaz servi.
merik	Usfur otu.
merin	Hal, durum. * Ahlâk.
merir	(C: Merâyir) Uzun ve sağlam ip.
merira (marure)	Buğday arasında olan acı bir tohum.
merire	Azimet. (Ruhsat'ın zıddıdır)
meriş	Üzerinde kuş tüyü olan nesne.
merk	Kokmuş deri. * Derinin yününü yolmak. * Kazımak. * Nüfuz etmek, içine işlemek. ◊ f. (Bak: Merg)
merkaan	Ahmak kimse.
merkab	Gözetleme yeri.
merkad	Uyku yeri. Yatacak yer. * Mezar, kabir.
merkaş	Bir şeyin üstünde siyah ve beyaz noktalar olması.
merkat	(Bak: Mirkat)
merkeb	(Rekb. den) Binilen vâsıta. Binilen şey. * Eşek.
merkel	(C: Merâkil) Yol. * Hayvan üstüne binen kimsenin iki tarafından ayağı dibindeki yer.
merkez	(Rekz. den) Bir şeyin ortası. Vasat. Yol. Durum, vaziyet. Hal, suret. * Şubeleri bulunan bir teşkilâtın idâre olunduğu ve emir veren yeri, makamı. Bir şeyin en işlek yeri. Teşkilât olan More…
merkezî	(Merkeziye) Merkeze mensub. Merkezde bulunan. Merkezle alâkalı.
merkeziyyet	İşlek yerde, merkezde bulunmuş olmak. * Bütün işlerin bir yerden idare edilir olması, merkezleştirilmesi.
merku'	Eski, yırtılmış elbise.
merkub	(Rükub. dan) Üzerine binilmiş, bindirilmiş. * Üzerine binilen hayvan veya nakil vasıtası.
merkum	(Rakam. dan) Yazılmış. Adı geçmiş. Rakamla söylenmiş. Sayılmış. * Basit ve âdi insan. (Bak: Mezbur) ◊ Cem'olmuş, toplanmış, birikmiş.
merkun	Büyük havuz.
merkuz	(Rekz. den) Dikilmiş. Saplanmış. Batırılmış. Sâbit kılınmış. ◊ Tahrik olunmuş, harekete getirilmiş. * Ayakla tepilmiş.
merkuziyet	Dikilme, saplanma.
merma(t)	Etli, şişman kadın.
mermahur	Bir cins güzel koku.
mermak	Yaramaz nesne.
mermare (mermure)	Yumuşak vücutlu kadın.
mermaz	(C: Merâmız) Harâretinden, üzerindeki yanacak gibi olan kumluk yer.
mermerîs	Zahmet, meşakkat.
mermi	(Remiy. den) Atılmış. * Ateşli silâhlar içine konan kurşun, gülle. Fişek.
mermiyat	(Mermi. C.) Atılmış şeyler. * Ateşli silâhlarda atılan tâneler, mermiler.
mermuk	Mahfuz, hıfzolunmuş.
mermuz	(Remz. den) Açıktan belirtilmeyip, işaret ve remz ile anlatılan. İmâ edilmiş olan.
mermuzat	(Mermuz. C.) İşaret ve remz ile anlatılan şeyler.
mermuze	(C.: Mermuzât) İşaretle anlatılmış. Remzolunmuş. Açıktan değil de işaretle anlatılmış şeyler. (Bak: Mermuz)
mern	(C: Emrân) Kürek.
mernea	Ucuzluk.
mernusa	Mübârek.
merr	Geçmek. Mürur etmek. * İp. * Bel dedikleri âlet. * Demir külünk.
merrat	Kerrât. Kerreler. Birçok def'alar.
merre	Bir hareketin bir defa olduğunu bildiren fiil. Def'a. Kerre.
merreten ba'de uhrâ	Diğerinden sonra, tekrar.
mers	Ekmeği suyla ıslatmak.
merş (marş)	(C.: Müruş) Tırnak ucuyla deriyi yırtmak. * Yağmur suyunun durmayıp üzerinden çabuk geçtiği yer. * İncitici söz.
mersa	(C: Merâsi) Liman. Gemilerin demir atıp barındığı yer.
merşa'	Her hayvanın yavuzu ve yırtıcısı. * Otu çok olan yer.
mersad	Rasad yeri. Gözetleme yeri. (Bak: Mirsâd)
merşe	Yuvarlak cisim.
mersed	Arslan, esed.
merşed	Hakiki maksada ulaştıran doğru yol.
mersen	Burun.
mersin (mersinî)	Mersin ağacı.
mersiye	Birisinin ölümü hakkında yazılan, teessürü anlatan manzume.
mersiyehân	f. Ağıt okuyan. Mersiye söyliyen.
mersiyekâr	f. Ağıtçı. Ağıt ve mersiye okuyan.
mersud	Rasad olunmuş, ölçülüp biçilmiş, hesab edilmiş. ◊ Birbiri üstüne yığılmış kumaş.
mersum	(Resm. den) Yazılmış, çizilmiş. Alâmetli, işaretli. * An'ane, gelenek, örf ü âdât. * Adı ve bahsi geçmiş. Bahsedilmiş.
mersus	Sağlam yapı. Birbirine kenetlenmiş, kurşun veya lehim ile birbirine bağlanmış sağlam yapı.
merşuş	Saçılmış, dağılmış.
mert	f. Çevik, zinde, hareketli.
merta	Sür'atle yelmek. Seğirtmek.
merta'	Otlak, çayır, mer'a, çimen.
merteba'	Dağ üstünde olan yüksek yer.
mertebe	Derece. Basamak. Rütbe. Pâye.
mertub	(Ratb. dan) Rütubetli, ıslak, nemli, yaş.
mertum	Kırılmış, parça parça olmuş, ufalanmış. ◊ Zor bir işi yapmağa memur edilmiş olan.
mertus	Bir fesleğen çeşidi.
merue	Hazmetmek.
merv	Bir cins güzel koku.
mervaha	(C.: Merâvih) Ova, çöl. Her tarafından rüzgâr esen yer.
merve	Mekke-i Mükerreme'de bir tepenin adı olup hacılar, Merve ile Safâ arasında yedi def'a gidip gelirler. Bu, haccın rükünlerindendir. Bu gidip gelmeye 'sa'y' denir. More…
merveb	(C: Merâvib) Yoğurt koydukları kap, yoğurt kabı.
merveha	(C.: Merâvih) Ova, sahrâ.
mervî	Rivâyet edilen. Anlatılan. Nakledilen.
merviyat	(Mervi. C.) Rivayet olunmuş şeyler. Kulaktan kulağa söylenerek gelmiş olan sözler.
mery	Sağılır davarın memesini meshedip sağmak.
meryem	İsâ Aleyhisselâmın annesinin adı. (Süryânicede hâdim mânasınadır) (Bak: Zekeriyya)
meryem suresi	Kur'an-ı Kerim'in 19. Suresidir.
merz	Parmak ucuyla çimdiklemek ve tırmalamak. ◊ f. Toprak, yer. * Sınır, hudut.
merza	(Mariz. C.) Hastalıklar, illetler. Hastalar.
merza'	Meme.
merzaga	Bataklık, çamur.
merzat	Rıza, hoşnutluk. Râzı olma, kabul etme.
merzban	f. Sınır muhafızı, hudut muhafızı. Sınır beyi, vâli.
merzbum	f. Hududu belli olan memleket.
merze	Hamur parçası.
merzegan	f. Cehennem. * Mangal. * Kabristan, mezarlık.
merzencuş	Bir ot cinsi.
merzgun	f. Tenâsül organı.
merzî	(Bak: Marzi)
merzih	Şiddetli ses.
merzuban	(C: Merazibe) Mecusiler reisi.
merzübum	f. İklim.
merzuf	Ateş ile kızmış taş üzerinde pişirdikleri et.
merzuk	Rızıklanmış, ihtiyaçları verilmiş. * Bahtiyar. Saadetli, mutlu.
merzukiyyet	Rızıklanış. Bütün mahlukatın rızkını bulması hali.
merzul	Rezil ve kepaze edilmiş.
merzuz	Dövülmüş. * Parçalanmış.
merzvan	f. Hudut muhafızı, sınır beyi.
meş'	Kesbetmek, kazanmak. * Toplamak, cem'etmek. Davar sağmak.
mes'a	(C. Mesâi) 'Sa'y: Çalışma' manasına mimli masdar. ◊ Çirkin yürümek.
meş'ab	Yol, tarik.
mes'ad	Merdiven. İp merdiven.
mes'adet	Bahtiyarlık. Saadete sebeb olacak haslet. İyilik.
mes'al	Boğazda öksürecek yer.
meş'ale	Aydınlatıcı âlet. Lâmba, kandil. Ucunda ateş yanan değnek.
meş'alkeş	f. Meş'aleci.
meş'ar	(C: Meşâır) Bilecek yer.Hasse. Duygu. * Hacıların ziyaret ettikleri yerler.
mes'ele	Düşünülecek iş ve husus. Halledilmesi lâzım iş. Ehemmiyetli iş. * Savaş, muharebe, ceng, harp.
meş'eme	Sol taraf. Sol. * Kötü. Uğursuz.
mes'ud	Saadetli, iman ehli olan, bahtiyar. Mutlu.
mes'udane	f. İman ehline, bahtiyar olana yakışır halde. Saadetlice. Cenab-ı Hakk'ın emrine, rızasına uygun şekilde. Sevinçli ve ferahlıkla.
mes'udiyet	Mes'udluk, kutluluk, bahtiyarlık.
mes'ul	Yaptığı iş ve hareketlerden hesap vermeğe mecbur olan. Mes'uliyetli. Bir işin idâresi kendisine âit olan. * Ceza verilmiş olan.
mes'uliyet	Mes'ul olma hâli. Yaptığı iş ve hareketten hesap vermeğe mecbur oluş.
meş'um	Kötü. Uğursuz. Bedbaht.
meş'umâne	f. Kötü bir şekilde. Bedbahtcasına.
meş'un	Dağınık saç.
meş'ur	Bir şeyi iyice idrak eylemek. * Şuurlu. Kendini bilen. * Tanımak.
meş'urat	(Meş'ur. C.) şuur hâlinde geçmiş şeyler.
mesa	Akşam. Akşam vakti. Akşam olmak. * Gamlı olmak. * Öğleden güneş batıncaya kadarki vakit.
meşa	Havuç.
mesa'	Kuyumcu eşyası.
meşa'	Duyulan, intişar eden, açıklanan, yayılan. Etrafa yayılmış olan. * Bölünmeyip ortaklaşa kalmış olan. Müşterek olan. ◊ Evlad çokluğu.
mesa'lebe	Tilkisi çok olan yer.
mesab	Rücu edecek, geri dönecek yer. Kuyu ağzında su çeken kimsenin durduğu yer. * Havuz ortası. * Suyun biriktiği yer.
mesabe	Derece. Menzile. Rütbe. * Sevab yeri. * Merci, melce'.
mesabih	(Misbah. C.) Lâmbalar. Fenerler. Siraclar.
mesacid	Mescidler. Namazgâhlar. Küçük namaz yerleri.
meşacir	(Meşcer ve Meşcere ve Meşcire. C.) Koruluklar, ağaçlık yerler.
meşad	Mukavemet ve galebe yeri.
mesaet	Fena ve kötü bir iş yapma. Fenalık etme.
meşaet	Taleb etme, isteme, dileme, arzulama.
mesafat	(Mesâfe. C.) Mesafeler. Uzaklıklar.
mesafe	Uzaklık. Uzunluk. * Ara. * Bir nevi uzaklık ölçme usulü.
mesaff	(Saff. dan) (C.: Mesâff) Sıra sıra dizilme yeri.
mesafir	(Mesfer. C.) Bir şeyin görülen tarafları.
mesag	Açlık. * Geçmesi kolay olan. * İtibar, değer. * İzin. Müsaade. Ruhsat, cevaz.
meşagil	Meşguliyetler. İşler. Meşgaleler.
mesah (müsuha)	Yemeğin tatsız ve tuzsuz olması.
mesaha	Genişlik. * Genişlik ölçme.
meşahat	(Bak: Müşahha)
meşahid	Meşhedler. Şehidlikler. * İnsanların toplanacağı yerler.
mesahif	Sahifeler. Kitap sahifeleri. * Kur'anlar. Mushaflar.
meşahir	Meşherler. Teşhir olunan yerler.
meşahîr	Meşhurlar. Çok kimselerce tanınanlar.
mesai	Çalışma. Çalışmalar. * İş zamanı.
meşaî	Meşşaiyyundan olan kimse. (Bak: Meşşaiyyun)
mesaib	Felâketler. Uğursuzluklar. Suubetler. Güçlükler. ◊ Musibetler. * Güçlükler.
mesaid	(Mesâdet. C.) Saâdet ve mutluluğa sebep olan hâl ve ahlâklar. ◊ (Mas'ad. C.) (Sayd. dan) Av yerleri. ◊ (Mas'ad. C.) Yukarı çıkacak yerler.
mesail	Mes'eleler.
meşail	(Meş'al ve Meş'ale. C.) Meşaleler.
meşaim	(Meşime. C.) Dölyatakları, ana rahimleri.
meşaîm	(Meş'um. C.) Uğursuz olan şeyler. Meş'um şeyler.
meşain	(Şeyn. C.) Kabahatler, ayıp ve lekeler.
mesair	(Mis'ar. C.) Ateşi karıştırmağa yarıyan demirler.
meşair	(Meş'ar. C.) Beş duygu, his. Hasseler. * Akıl ve vahiy. * Hacı olmadan evvel durulması lâzım gelen mühim makamlar.
meşaiyyun	(Bak: Meşşâiyyun)
mesaj	Fr. Sözle veya yazı ile gönderilen haber. * Bir devlet adamının veya makam sahibi şahsiyetin, diğer bir şahsiyete veya cemaate gönderdiği yazılı haber.
mesak	Bir şey ileri sürmek. * Sevk edilecek yer.
meşaki	(Mişkât. C.) İçerisine lâmba, kandil gibi şeyler koymak üzere duvarda yapılan küçük hücreler, oyuklar.
mesakib	(Miskab C.) Delme âletleri, matkablar.
mesakil	(Mıskal. C.) Cilâlayan veya parlatan âletler.
mesakîl	(Miskal. C.) Miskaller, 1,43 dirhemlik ağırlık ölçüleri.
mesakin	Meskenler. Oturacak yerler.
mesakîn	(Miskin. C.) Ziyadesiyle fakir olanlar. Miskinler. Uyuşuklar. Zavallı, fakir kimseler. * Oturanlar.
mesakit	(Maskat ve Maskıt. C.) Bir şeyin düştüğü yerler. * İnsanın doğduğu yerler.
meşâkk	Eziyetler. Sıkıntılar. Meşakkatler. Mihnetler.
meşâkka	Muhalefet ve adâvet etmek. Karşı gelip düşmanlık yapmak.
meşakkat	Zahmet. Sıkıntı. Güçlük. Zorluk. (Bak: Himmet)
mesalib	Eksiklikler. Ayıplar. Kusurlar.
mesalih	(Maslahat. C.) Maslahatlar. İşler.
mesalik	(Meslek. C.) Meslekler. Tutulan yollar. Süluk edilen yollar.
mesall	Kabından çıkmış nesne.
mesam	(Mesâmet) Duracak yer.
mesamat	(Bak: Mesammât)
mesami'	(Misma'. C.) Kulaklar. * İşitme âletleri.
mesamir	(Mismar. C.) Mıhlar, çiviler.
mesamm	(Mesemm. C.) İnsan veya hayvan cildi üzerindeki teneffüse yarayan küçük delikler, gözenekler.
meşamm	(şemm. den) Koku alacak yer. Burun. Geniz.
mesammât	(Mesâmm. C.) Mesammlar. Delikler, gözenekler.
mesane	Sidik torbası. Sidik kavuğu.
mesanî	(Mesnâ. C.) Bir şeyin tekrarı. İki. Çift. Mükerrer.
mesanid	(Mesned. C.) Mesnedler. Dereceler. Rütbe ve mevkiler.
meşare	Bostan. Tarla. * Çiftçiler arasında meşhur olan tahta yer.
meşari'	Caddeler. Doğru ve açık yollar. * Su akan oluklar.
mesarib	(Mesrebe. C.) Otlaklar, çayırlar, mer'alar. * Karından göğüse kadar olan yerde biten kıllar.
meşarib	Meşrebler. Mizaclar. Tabiatlar. Huylar. * Fehimler. Anlayışlar. Ahlâklar. * Su içecek şeyler. Maşrabalar. * Köşkler.
mesarih	(Mesrah. C.) Çayırlar, otlaklar, mer'alar.
meşarik	Güneşin doğduğu taraflar. Şark tarafları.
meşarit	(Mişrat. C.) Keskin bıçaklar. Ameliyatta kullanılan keskin hekim bıçakları.
mesarr	(Meserret. C.) Sevinçler, meserretler. Sürurlar. Zevkler.
mesas	Esas, asıl, kök.
meşaş	Beyaz servi.
meşatî	(Meştâ. C.) Kışlıklar. Kış mevsiminde barınılacak yerler.
mesatir	(Mistar. C.) Cetveller, mistarlar. Çizgi çizme için kullanılan âletler.
mesavi	(Su'. C.) Kötü haller. Fenalıklar. Seyyieler. (Mehâsinin zıddı.) ◊ (Mesvâ. C.) Meskenler. Haneler. Evler.
mesavik	Misvaklar.
meşavîz	(Mişvâz. C.) Sarıklar.
meşayih	Şeyhler. Pirler. İhtiyarlar.
mesbaa	Yırtıcı ve vahşi hayvanların çok olduğu yer.
mesbah	Doğacak yer ve zaman. Tulu' edecek yer. Tulu' edecek vakit.
mesbe'	Şarabı satın almak. * Dağ içinde olan yol.
mesbere	Kadının veled getirdiği yer. * Devenin yavruladığı yer.
meşbu'	Tok. Doymuş. Kanmış.
meşbub	(C.: Meşâbib) İki ayağı beyaz olan at. * Güzel nesne.
mesbuk	Geçmiş. * Sebkedilmiş. Arkada bırakılmış. Başkasından geri kalmış. * İlmihalde: Evvelce imamla namaza durmamış olup, sonradan imama uyan. ◊ (Sebk. den) Kalıba dökülmüş.
mesbut	Meyyit, ölü. * Deli, aklı gitmiş.
meşc	Karıştırmak. Haltetmek.
mescen	Cezaevi, zindan, hapishâne.
meşcer	(Meşcere) Ağaçlık yer, koru, şeceristan.
mescid	Secde edilen yer. Namazgâh. Cami yerine kullanılan namaz yeri.
meşcuc	Yüzü gözü yaralanmış olan.
mescud	Secde edilmiş. Kendisine secde edilmiş olan. Allah (C.C.)
mescum	Saçılmış, dökülmüş.
mescun	Hapsedilmiş.
meşcun	Yarılmış.
mescur	Sulu süt. * Dizilmiş salkım olmuş inci. * Yanmış. * Kızdırılmış. * Doldurulmuş. Taşkın su. * Alevli ateş, kızgın fırın. * Deniz. * Boş. * Muhtelit. * Mc: Firavun'un battığı deniz.
mesd	İp bükmek.
meşden	(C: Meşâdin) Buzağısı büyük olup anasından müstağni olan dişi geyik.
mesdud	Seddedilmiş. Kapatılmış. Hududlanmış.
meşdud	(Meşdude) Kuvvetlice bağlanmış olan. Sıkıca bağlı. Sıkı.
meşduh	Şaşkın, şaşırmış. Ürküp korkmuş.
mesdul	Salıverilmiş, serbest bırakılmış.
meşe	Bir cins ağaç. Odunu sert, sağlam ve parlak olur.
mesed	Hurma lifi. * Liften yapılan ip. * Deve kılından ve yününden yapılan urgan. * Yemen diyarında biten bir ağacın adı. * Bağ.
meşegâh	f. Meşelik. Meşe ağaçlarının bulunduğu yer.
meseke	(C: Misek) Fil kemiğinden veya deniz boğası kemiğinden yapılan bilezik.
mesel	Bir umumi kaideye delâlet eden meşhur söz. Ata sözü. İbretli ve küçük hikâye. * Dokunaklı ve mânalı söz. * Benzer. Misil. * Delil. Hüccet. ◊ Suyun aktığı yer.
mesela	Misal olarak, söz gelişi, şunun gibi, örnek tarzında.
mesele	Gölgelik.
meselen	Misâl ve örnek olarak. Söz gelişi. Meselâ.
mesemm	(C.: Mesâmm) Tıb: Cild üzerindeki küçük delik. Gözenek.
mesemme	(C.: Mesâmm-Mesâmmât) Ciltteki ufak delik. Gözenek.
mesen	Kişinin bevlini tutmaya âciz olması. Bir kimsenin, idrarını tutamaması.
meser	f. Soğuk, berd. * Buz.
meşere	Dış kısım.
meserrat	(Meserret. C.) Meserretler, sevinçler, sürurlar.
meşerre	Eyerin içine konulan yastık.
meserret	Sevinç. şenlik. Sürur.
meserretâver	f. Sevinç ve meserret getiren. Sürurlandıran. Sevindiren. Sevindirici.
meserretefzâ	f. Meserret. Sevinç ve süruru arttıran.
meserretengiz	f. Sevindiren. Meserret meydana getiren.
meşfer	(C: Meşâfir) Sarkık hayvan dudağı.
mesfiyy	Üç kez karısı ölmüş adam. (Üç kez kocası ölmüş kadına 'mesfiye' derler.)
mesfu'	Nazar değmiş.
meşfu'	Müşterek sınırlı gayrimenkul.
mesfuh	Dökülüp akıtılmış olan. * Dağ eteği.
mesfuk	(Sefk. den) Sefkedilmiş. Dökülüp akıtılmış olan.
mesfur	Yazılmış, adı geçmiş. (Bu tabir, eskiden daha ziyade hakaret görmesi icabeden aşağılık kimseler hakkında kullanılırdı.)
mesgabe	Açlık. Meşakkat ve yorgunluk içinde açlık.
meşgale	İş. Meşguliyyet. Boş durmayış.
meşgel	f. Yol kesen, haydut, şaki, eşkiyâ.
meşguf(e)	(Şagaf. dan) Âşık, tutkun. Sevgi ve aşk yüzünden deli olmuş.
meşgul	(Şugl. den) Bir işle uğraşan. * Dalgın. * Doldurulmuş, tutulmuş, işgal olunmuş.
meşguliyet	Meşgul olma, bir iş yapma. * Uğraşılan ve meşgul olunan şey.
mesgur	Dişi düşmüş kimse.
mesh	Bir şeyin suretini çirkin ve kötü hale çevirmek. * Hayvanı kovarak koşturup onu sıkıştırmakla yormak, bitâb hale getirmek. ◊ El sürme. * Silme. * Abdest alırken başı ıslâk temiz More…
mesha'	İnişi ve yokuşu olmayan düz yer. Düzlük. * Ufak taşlı, otsuz düz yer. * Yürüdüğünde iki uyluğu birbirine sürüşen zayıf kadın. * Uylukları ince ve zayıf olan kadın.
meshara	(C.: Mesâhir) Maskara.
meşhed	Bir kimsenin şehid düştüğü yer. Şehidlerin mezarlığı olan yer. * İnsanların cemaat olarak hazır olacakları yer. * Şehâdet yeri. Hz. Hüseyinin (R.A.) Kerbelâdaki şehid düştüğü yer. * İranda More…
meshek	Yel gidecek yer.
meshele	Yumuşak yer. * Alçak yer.
meşher	Teşhir yeri. Gösterme yeri. Sergi.
meşhergâh	f. San'at-ı İlâhiyyenin gösterildiği yer, yeryüzü. * Teşhir yeri. Sergi.
meşhud	Görünen. Şehadet edilen. * Resul-u Ekrem'in (A.S.M.) dünyaya teşrifinden ve risaletinden önce meleklerce ve enbiya hazerâtının dilinde nübüvvet ve risaletlerine şehâdet edilmiş More…
meşhudât	Görünenler. Seyredilenler.
meşhudiyyet	Gözle görüş. şâhid oluş. şâhidlik.
meshuf	Susamış. Suya kanamamış.
meshuk	(Sahk. dan) Döğülerek toz haline getirilmiş.
meşhum	Cesaretli. Sözü geçer kimse. Zeyrek. Zeki. Akıllı. * Korkmuş. Korkutulmuş. * Çok güzel hareketli at.
meshun	Isıtılmış.
meşhun	Doldurulmuş. Dolu. Dopdolu.
meshur	Büyülenmiş, kendine sihir yapılmış. * Büyülü gibi tutkun.
meşhur	Tanınmış, herkesin bildiği. Çoklarının bildiği.
meşhurat	(Meşhur. C.) Şöhret kazanmış ve meşhur olmuş kimseler. Şöhretliler.
meshut	Beğenilmeyen iş.
meşî	Yürüyüş. Gidiş. Doğru yola gitmek.
meşîb	İhtiyarlık. Yaşlılık. Saç ağarması.
meşîd	Harçla yapılmış sağlam bina. Sıvanmış bina.
meşiet	Meşiyyet. Dilemek. İrade. Arzu. Matlub. Murad. İstek.
mesih	Bir şey üzerinde eli yürütmek, bir şeyden ondaki eseri gidermek demektir. * İsa Aleyhisselâm'ın bir ismidir. Elini sürdüğü, meshettiği hastaların iyileşmesinden kinâye olarak 'İsa More…
meşih	Göğsü çukur, kanbur.
mesiha	(C: Mesâyih) Gümüş parçası. * İyi ve yeni yay.
meşihat	Mürşidlik, şeyhlik. * Eskiden İstanbul'da din işlerini tedvir eden Osmanlı Devletinin Diyanet İşleri Dairesi.
mesihî	(Mesihiyye) Hristiyan. Hristiyanlığa âit. Hz. İsâ Aleyhisselâma âit ve ona müteallik.
mesihiyyun	Hristiyanlar.
mesik	Pinti, hasis, cimri.
meşik	İnce uzun nesne. * Giyilmiş kaftan.
mesil	Su yatağı. Suyun akacak olduğu yer, boru. ◊ Benzer. Misil. Gibi. Şibih. Eş. Nazir.
meşim	Benli kimse.
meşime	(C.: Meşâim) Dölyatağı, ana rahmi.
mesir	Seyretmek. * Yol yol alacalı elbise.
mesire	Seyredilecek, gezilecek yer. Tenezzüh ve gezme yeri. * Seyir.
mesiregâh	f. Seyir yeri. Seyrangâh.
mesis	Cimâ etmek. * Yapışmak.
mesit	Küçük sel.
meşiyyet	(Bak: Meşiet)
mesk	(C: Müsuk) Deri.
meşk	Yazı örneği. Öğretici yazı. * Bir şeyi uzatmak. * Uzun uzun yazmak. * Bilmeyene bir şeyi öğretmek. * Sür'at, hız. ◊ f. Kırba. Tulumdan yapılmış su kabı.
meşka	Fark edip ayıracak yer.
meşkâ	şikâyet etmek.
meskab	Yakın olacak yer.
meskat	(C: Mesâk-Mesâki) Su maslağı. ◊ Doğum yeri. * Düşecek yer.
mesken	Ev. Sâkin olunacak yer. Hâne.
meskene	Tevazu etmek, alçakgönüllülük göstermek.
meskenet	Miskinlik. Tembellik. Uyuşukluk. Bitkinlik. Beceriksizlik. Fakirlik. Yoksulluk.
meskenet-fiken	f. Miskinliği gideren.
meskeniyet	Mesken oluş. Sâkin olup durulacak yer olmak.
meskit	Düşecek yer.
meşkû	Şikâyet etmek.
meskub	Kalıba dökülmüş. Akıtılmış. ◊ Delikli. Delinmiş.
meskuk	(Meskuke) Sikkeli. Damgası vurulmuş. * Para hâline konulmuş.
meşkuk	şekli, şüpheli. Kendinden şüphe edilen. ◊ Yarılmış. Yarık.
meskukat	(Meskuk. C.) Sikke hâline getirilmiş mâdeni paralar. Akçeler.
meşkukiyet	Şüphelilik. Şüpheli oluş.
meşkul	Ön ayaklarıyla arka ayağının birisi bileklerine varana kadar beyaz olan at.
meskum	Hasta ve yoksul kimse.
meskun	İçinde oturanları olan yer. İnsan bulunan şenlenmiş yer.
meskur	Sarhoş olan.
meşkur	Şükre lâyık olan. Teşekküre ve kendine şükredilmeğe lâyık olan. Kendine şükür arzolunan. Az şükredene çok ihsan eden.
meskut	Söylenmemiş. Sükut edilmiş. Hakkında bir şey söylenmemiş.
meşküvv	Kendinden şikâyet olunan.
mesl	(C: Mislân) Yer yarığı.
meslah	(C.: Mesâlih) Tulu decek yer, doğacak yer. * Bir şey gözetecek yüksek yer. ◊ Mezbaha. Davar kesilen yer.
meşlah	Meşlehe. Maşlah. Altı üstü bir olan ve kol yerine yarıkları bulunan bir çeşit elbise.
meslaha	Sınır kalesi. Derbent.
mesleb	Zorla birşey alınan yer. Zorla alma yeri.
meslebe	(C.: Mesâlib) Eksik, kusur, noksanlık, ayıp.
meslec	Karlık.
meslek	Yol. Usul. Gidiş. * San'at. Geçim için tutulan yol. * Sistem. * Mezheb. Mâneviyatta tutulan yol.
meslekî	(Meslekiyye) Meslekle alâkalı. Mesleğe ait.
mesles	(C: Mesâlis) Üçer üçer olmak. * Üç kıllı tanbur.
meslu'	Vücudunda ur bulunan kimse.
meslub	Selbedilmiş. Soyulmuş. Alınmış. Giderilmiş.
mesluc	Yutulmuş, bel'olunmuş.
meslufe	Düzelmiş yer. * Kabuksuz arpa ve buğday.
mesluh	Derisi yüzülmüş. Teslih edilmiş.
mesluk	Kaynamış.
meslul	Çekilmiş. Kınından çıkmış kılınç. * Din uğruna kendini fedâ eden kahraman. * Tıb: Verem.
meslus	Üç kat olan nesne. * Üçte biri alınmış. ◊ Deli, divane.
meslut	Kemiği üzerinden eti sıyrılmış. * Tıraş edilmiş. Yontulmuş. ◊ Mağlub. Yenilmiş. * Zayıf, cılız, arık.
mesmel	Sığınacak yer.
mesmese	Karıştırmak.
mesmese (mismâs)	Karışık ve mültebis olmak.
meşmeşiye	Tas:  Âlem-i gaybdan veya âlem-i misalden bir âlem. Bazı evliyanın keşfen müşahede ettikleri bir yer. (Bak: Meşhudât)
mesmu'	Dinlenilen. İşitilen. * Duyulmuş. İşitilmiş.
mesmua	Duyulmuş. Kulakla dinlenmiş olan.
mesmuât	İşitilenler. Duyulanlar.
mesmud	Fukarânın çok istemesinden vere vere hiç birşeyi kalmayan kimse.
meşmul	(Şümul. den) Kaplanmış, şümullenmiş, etrafı çevrilmiş. * Bir şeyin içinde bulunan.
meşmule	şarap.
mesmum	Zehirlenmiş. Ağu katılmış. Zehirli.
meşmum	Koklanmış. * Itır ve misk gibi güzel kokulu olan şey.
mesmumen	Zehirli olarak. Zehirlenmiş olarak.
mesmur	Cismen ufak olmakla beraber, sinirleri kuvvetli olan adam.
mesmus	Zehirli.
meşn	Kamçı ile vurmak. * Deri yüzmek.
mesna	İkişer ikişer. * Derenin büklüm ve boğaz yeri. * Çalgının ikinci teli. ◊ Bevlini tutmaya kadir olmayan kadın. (Müz: Emsen)
mesned	Dayanacak yer, nokta. * Mertebe. Makam. * Destek.
mesnednişin	f. Bir mesned veya makamda bulunan.
mesnevî	İkilik manzume. Her beyti ayrı kafiyeli olan manzume.
mesneviyyat	(Mesnevî. C.) Mesnevi tarzında yazılmış olan eserler.
meşnu'	Çirkin kimse. * Buğzolunmuş.
meşnuf	Uzun başlı at.
mesnun	Sünnet olan. Sünnet olmuş olan. * Âdet edilen şey. * Bilenmiş bıçak. * Üzerinden ömürler geçmiş olan. * Şekillendirilmiş. * Kalıba dökülmüş. * Kokusu değişmiş.
mesra	Gece vakti yola çıkma.
meşra'	Yol. Rah. Tarik. * Su oluğu.
mesra(t)	Çok olmak. Çok olacak yer.
mesrah	(C.: Mesârih) Çayırlık, otlak, mer'a.
mesrat	Adet çokluğu.
meşreb	Huy. Yaradılış. Adet. Ahlâk. * Gidiş. * İçmek. İçilecek yer. * Fehmetmek. * Mânevi haz ve feyz alınan yer ve yol.
mesrebe	(C.: Mesârib) Deve ve koyun sürülerinin çayırlık, mer'a, otlakları. * Vücudda karından göğüse kadar olan kıllı yer.
meşrebe	(C: Meşârib) Maşrapa.
mesrece	Gece kandili konulan şişe.
meşref	İyi kılıçlar işlenir bir köyün adıdır.
meşreka	Güneşte oturacak yer.
meşrik	Güneş doğacak cihet. Gündoğusu. Doğu. Şark ciheti. * Şems-âbâd, güneşi bol yer. Kış vakti ısınmak için güneşe karşı oturacak yer. * Tövbe kapısının adı.
meşru'	Doğru. Hak. Şeriatın kabul ettiği. Haram ve yanlış olmayan.
meşrua	Şeriatın kabul ettiği hâl. Yapılması serbest olup, haram olmayan. Allah'ın (C.C.) kanununda müsaade edilen. Şeriatça yapılması günah olmayan.
meşruat	(Meşru. C.) Hak ve meşru olan şeyler. Haram ve yasak olmayan şeyler. * Şeriatla alâkalı şeyler.
meşrub	(Şürb. den) İçilecek şey. * İçilmiş, şürbedilmiş.
meşrubat	İçilen şeyler. Herhangi bir içilecek şey. Şarap. ('Hamr' denen içkiye de şarap denir.)
mesrube	Uzun saç. * Saç kesecek âlet.
meşrube	İçine yiyecek veya elbise koyup sakladıkları yer.
mesrud	(Serd. den) Söylenmiş, bilidirilmiş, mezkur. Serdolunmuş. ◊ f. Sihir, efsun, büyü.
mesrudat	(Mesrud. C.) Söylenenler. Bildirilmiş olan şeyler.
mesrude	Ulaştırmak. * Zırh halkalarının birbirine girmesi.
mesrue	Çekirgenin yumurtasını döktüğü yer.
meşruh	Şerh olunmuş. Anlatılmış. Açıklanmış. İzah olunmuş.
meşruhât	Açıklama ve izahlar.
meşruiyyet	Meşruluk. Meşru' olma. Kanuna, şeriata uygun bulunma. Yasak olmayış.
mesruk	Çalınmış, sirkat edilmiş olan.
meşrum	Yarılmış.
mesrur	Sevinçli. Sürurlu. Meserretli. Merâmına ermiş.
mesruriyet	Sevinçlik. Sürur içinde oluş. Dileğine ermiş olanın hâli.
meşrut	Şartlı. Şart ile bağlı.
meşruta	Bir kimseye veya bir zümreye bırakılmış, bazı şartlara bağlı oluş. * Sahibi tarafından veresesine satılmamak şartiyle bırakılmış ev vesaire.
meşrutî	Bir şahıs veya millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.
meşrutiyyet	Bir hükümdarın başkanlığı altında millet meclisi ile idare edilen devlet sistemi.
mess	Yapışmak, değmek, dokunmak. * Meydana gelmek.
meşş	Elini bez ile silmek. * Bir şeyi aldıktan sonra yine almak. * Davarın sütünü sağıp bazısını koymak.
messah	Ölçü âletleriyle arazi ölçen. Mühendis. * (Mesh. den) Uğuşturan, mesheden. Masaj yapan. Dellâk.
meşşaiyyun	Meşşâiler. Derslerini gezerek veren, peygamberlere uymayarak yalnız akıl ve fikir ile hakikatı bulmaya çalışan ehl-i dalâlet. Dinsizlik yolunu açanlar, sadece akla itimad eden ve vahye tâbi More…
meşşat(a)	Tarak yapan, tarakçı. * Süsleyen, tarayan.
mest	Ayakkabı. * Sarhoş. Aklı başında olmayan. Kendinden geçercesine haz duymak mânasında 'mest olmak' şeklinde kullanılır. ◊ Adamın elini deve karnında yavrunun yattığı More…
meşt	Baş tarama. * Tarak.
meşta	(C.: Meşâti) (Şitâ. dan) Kış mevsiminde barınılacak yer. Kışlık otlak, kışla.
mestan	(Mest. C.) f. Sarhoşlar.
mestane	Sarhoşcasına. Sarhoş bir kimseye yakışır surette.
meştat	(C: Meşâti) Kışlak.
mestî	f. Sarhoşluk.
mestî-âver	f. Bayıltıcı, sarhoş edici.
mestî-bahş	f. Sarhoşluk veren, sarhoş edici. Bayıltıcı.
meştum	Şetm olunmuş. Sövülüp sayılmış.
mestur	Örtülmüş. Setredilmiş. Gizlenmiş. (Bak: Tesettür) ◊ Satırlanmış. Çizilmiş. Yazılmış.
mesture	Örtülü kadın. İslâmiyetin emrettiği şekilde örtülmesi farz olan yerlerini örtmüş olan kadın. * Gizli tutulan resmi işlerde harcanmak için hükümetin emrine verilen para.
meşub	Karışmış.
mesubat	(Mesube. C.) İyiliğe karşı Allah (C.C.) tarafından verilen mükâfatlar.
mesube	(C.: Mesubât) İyiliğe karşı Cenab-ı Hakk'ın vereceği mükâfat.
mesube (musibe)	(C: Mesâyib) Belâ, zahmet. * Mekruh emir.
mesuk	(Sevk. den) Sevkolunan. İleri sürülen, yollanan. Gönderilen.
meşuk	Âşık, tutkun.
mesulat	Azab, ukubet. Cezâ çekme.
mesule	(C: Mesulât) Azap vermek, eziyet etmek. * Hayvanı oka nişan edip atmak yahut diri iken bir tarafını kesmek.
meşum	Vücudu benekli adam.
mesünn	(Mesünniyyet) Yaşlı olmak. (Bak: Müsinn)
mesus	Yavan su. * Panzehir taşı.
meşuş	Mendil.
meşüvv	Müshil.
mesv	Mürr dedikleri acı yemen zamkı.
mesva	(Mesâvi. den) Mesken, hane, ev, me'va. Yurt.
mesvere	(C: Mesâvir) Minder.
meşveret	Danışma. Konuşup anlaşma. Fikir edinmek için konuşup görüşme. Görüşme meclisi. (Bak: istişâre)
meşy	Yürüme.
meşyen	Yayan olarak, yürüyerek.
meşyuha	Yavşan otunun yetiştiği yer.
meşyum	Bedeninde beni olan, benli adam.
met'	Uzun ve yüce olmak. ◊ Vurmak. * Çekmek.
met'abe	(C.: Metâib) Meşakkat, zahmet. Yorgunluk.
met'ub	(Ta'b. dan) Bitkin, yorgun.
meta	Ne vakit? Ne zaman? mânasında olup, mutlak ve mübhem vakit edatıdır. Bazan 'Min' harfi-i cerri yerinde ve suâl için de kullanılır.
meta'	Fayda. Menfaat. * Kıymetli eşya. Tüccar malı.
metab	Tevbe etmek. * Rücu etmek, geri dönmek, caymak, vazgeçmek.
metabi'	(Matbaa. C.) Matbaalar, basımevleri.
metabih	(Matbah. C.) Mutfaklar.
metaf	Tavaf edecek yer.
metafizik	(Bak: Mâba'det tabia)
metaib	Yorgunluklar. Meşakkatler. Eziyet verecek şeyler. ◊ Seçilmiş ve güzel şeyler.
metal	Lât. Mâden. * Matbaacılıkta harfleri teşkil için eritilen kurşun, karışık madde.
metali'	Matla'lar. Tulu' edecek yerler veya zamanlar. Güneş veya benzerinin doğduğu yerler. * Ast: Herhangi bir yıldızın i'tidal-i rebii (Arz'ın güneş etrafındaki gezmesinde.
metalib	İstekler. Arzular. Taleb edilen şeyler.
metanet	Sağlamlık. Kavilik. Sözünden ve kararından dönmemeklik. İnsanın, fikrinde sabır, azminde kavi ve akidesinde rüsuh sahibi olması.
metarik	(Mıtrak ve Mıtraka. C.) Mızraklar. Tokmaklar. Çekiçler. Değnekler, sopalar.
metavi'	(Mıtvâ. C.) İtâat edenler. Mutiler.
metbene	Samanlık.
metbu'	Kendine uyulan. Tâbi olunan. Halkın, kendine tâbi olduğu zat. * Hükümdar.
metbuiyyet	Kendine uyulmaklık. Başkasının kendisine tâbi olması. Birisine tâbi oluş.
meters	f. Harpte, korunmak gayesiyle yapılan toprak tümsek, siper. * Kapının açılmaması için arkasına konulan ağaç.
meth	Yerinden koparmak ve çıkarmak. * Cima. Tohum bırakmak için çekirgenin kuyruğunu yere sokması. * Vurmak ve uzaklaştırmak. ◊ Kuyudan su çekmek ve sulamak.
methaf	Müze.
metin	Sağlam. Metanet sahibi. Kendine güvenilir olan. (Bak: Metânet)
metinâne	f. Metanetle, sağlamlıkla.
metit	Çulha tarağı.
metk	İğne ucu. Zeker ucu.
metl	Tahrik etmek, kımıldatmak, harekete getirmek.
metn	Sağlam ve sert yer. * Yüksek yer. * Her nesnenin yüzü, üstü, arka ve ortası. * 'Vurmak ve seyr' mânâsına mastar. * Bir yazının tamamı. Yazının aslı veya sureti.
metod	Fr. Bir neticeye ulaşmak için takib edilen fikir yolu. Usul. Kaide. Yol. Sistem.
metr	Kesmek. * Çekmek. * Atmak. (Bazan fercten kinâye olur.)
metrebe	Fakirlik, miskinlik.
metrud	(Bak: Matrud)
metruk	Terk olunmuş. Bırakılmış. * Boşanmış olmak. * Ölen bir kimsenin bıraktığı eşya.
metrukat	(Metruk. C.) Bırakılan şeyler, metruklar, miraslar.
metruke	(Terk. den) (Erkekten) boşanmış. * Kocası tarafından bırakılmış kadın.
metrukiyyet	(Terk. den) Terk edilme, boşanmış olma. * Bırakılmışlık, kullanılmazlık. * Bir işten çekilip uğraşmama.
mets	Necisle atmak.
mett	Çekmek. * Ulaşmak. * Kuyudan su çıkarmak.
metta	Hz. Yunus'un (A.S.) annesinin adı.
mette	f. Burgu.
mettiha (metyiha)	Hafif sopa. * Yaş çubuk.
metuh	Devamlı suyu çekilen işlek kuyu. * Suyu ağzına yakın olan kuyu.
metvî	(Bak: Matvî)
mety	Çekmek.
meunet	Birisinin ölmeyecek kadar yiyip içeceği. * Külfet. * Masraf. Bir şeyin toplamak, devşirmek, nakil ve boşaltmak ve saymak gibi levazımının teslim yerine kadar olan masraflarına denir.
mev'a	Her nesnenin evveli.
mev'id	Va'din yerine getirildiği yer. * Vaad etmek. Vaad. Söz vermek.
mev'il	Sığınacak yer. * Sel suyunun karar kıldığı yer.
mev'iza	Mev'ize. Öğüt. Nasihat. * Bir cemaate veya kimseye kalbini yumuşatacak ve iyiliğe sevkedecek surette hakikatları ders vermek.
mev'izakâr	f. Nasihat veren, öğüt eden. Nâsih.
mev'ud	Söz verilmiş. Vaadedilmiş. Vâdeli. Vadesi muayyen ve mukadder olan. * Evvelden takdir olunmuş.
mev'ude	Küçükken diri diri gömülüp öldürülen kızcağız.
mev'üf	Afete uğramış nesne.
mevacib	(C.: Mevacibât) Maaşlar, aylıklar. * Tar: Yeniçerilerin üç ayda bir defa verilen ulûfeleri.
mevacibat	(Mevâcib. C.) Mevâcibler. Maaşlar, aylıklar.
mevacid	Vecd hâlleri. Kalbî zevk veren istiğrak halleri. (Bak: Vecd)
mevadd	(Madde. C.) Fezâda, boşlukta yer kaplayan varlıklar. Maddeler. Cisimler. * Kısımlar. * Kanunlar. Kaideler. İşler. Hususlar. * Söz ve beyana sebeb olan mevcudat. Her şeyin aslı, mayası.
mevahib	Hibe olunan şeyler. Karşılıksız verilenler. (Bak: Mevhube) ◊ Mevhibeler. İhsanlar, bahşişler.
mevahif	Zayıf deve.
mevahir	Yararak akıp gidenler. (Denizdeki gemi gibi)
mevaid	(Mev'ud ve Miad. C.) Söz verilmiş vakitler. Vaad edilen muayyen, belli zamanlar. ◊ (Mâide. C.) Sofralar, mâideler.
mevaiz	(Mev'ıza. C.) Öğütler, nasihatlar.
mevaka	Hamâkat, ahmaklık.
mevaki'	Mevkiler. Duracak yerler.
mevakib	(Mevkib. C.) Cemaatler, kalabalıklar, güruhlar, topluluklar.
mevakif	Durulacak yerler. Vakıflar. Durak yerleri.
mevakin	(Mevkin. C.) Kuş yuvaları.
mevakit	(Mikat. C.) Hacıların ihrâma girdikleri yerler. * Bir iş için tâyin edilen vakitler. ◊ (Mevkıt. C.) Evvelden belirtilmiş olan vakitler.
mevalî	Efendiler. * Azad edilmiş köleler. * Azad edenler. * Mevleviyyet pâyesine ulaşmış sarıklı âlimler. * Dost ve komşular. * Yardımcılar.
mevalid	(Mevlid. C.) Doğulan yerler. Mevlidler. Doğma vakitleri. Milâdlar. ◊ Mevcudlar. Doğmuşlar. Vücud bulmuşlar. Mevludlar.
mevamit	Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) İncil'deki bir ismi.
mevani'	Mâni'ler. Engeller. Mâni olanlar. Mâniâlar.
mevarid	Gelecek yerler. Varacak yerler. Caddeler, yollar. Bir yere vasıl olacak yollar.
mevarîs	Miraslar. Verasetle nâil olunan mülk ve mallar.
mevaşi	Davar, koyun, keçi, inek ve öküz gibi hayvanlar.
mevasik	Mevsuk şeyler. Misaklar. Ahd ü peymanlar. Yeminler. Sözleşmeler.
mevasim	Mevsimler. * Pazar yerleri.
mevat	(Mevt. den) Cansız şeyler. Sürülmemiş topraklar. * Sahibsiz yerler.
mevati	(Mevti. C.) Ayak basılan yerler.
mevatî	Mevâta yani cansız şeye ait, bununla alâkalı. * İşlenmemiş toprağa ait.
mevatin	(Mevtın. C.) Yurtlar. Şenlendirilmiş ve bayındır yerler.
mevazi'	(Mevzi. C.) Mevziler, yerler.
mevazin	(Mizan. C.) Mizânlar. ölçüler. Terâziler.
mevbed	Mecusiler reisinin ulusu.
mevbik	(C.: Mevbikat) Korkulu yer.
mevbikat	(Mevbik. C.) Korkulu yerler.
mevbil	Kaba büyük sopa. * Bir kucak odun.
mevc	Dalga. Denizin dalgası. * Titreşim. * Mc: Devir, devre.
mevc-hîz	f. Dalga kaldıran.
mevc-zen	f. Dalgalanan, dalgalı deniz. Dalga vuran.
mevce	Bir dalga. * Ses, elektrik ve hararetin yayılma dalgalarından herbiri.
mevcedar	f. Dalgalı.
mevcenümud	f. Dalga gibi.
mevcub	Kendisine bir şey vâcib kılınmış.
mevcud	Var olan. Bulunan. Hazır olan. Topluluğun hepsi. * Kâinat. Mükevvenat.
mevcudat	Var olan her şey. Kâinat. Yaratılmış şeyler.
mevcuden	Kendisi berâber olarak. Mevcud olarak.
mevcudîn	(Mevcud. C.) Mevcudlar, var olan ve bulunan şeyler. Mevcudât.
mevcudiyet	Mevcudluk, varlık, mevcud ve var olma.
mevdu	(Mevdua) Emanet bırakılmış, tevdi olunmuş.
mevduat	(Mevdu. C.) Emanet bırakılmış şeyler. * Bankaya konan para ki, faizle olduğundan haramdır. (Bak: Riba)
mevdud(e)	Sevilmiş, kendisine muhabbet edilmiş. Sevgi gösterilmiş.
mevdune	(Mevzune) Altın, inci veya elmasla işlemeli şey. Murassa.
mevecat	(Mevce. C.) Dalgalar.
meveddet	Dostluk. Sevgi. Muhabbet. Muhabbet etmek. Sevmek.
mevetan	Canı olmayan nesneler. * İhya olunmayan, ekilip biçilmeyen arazi.
mevfur	(Vefir. den) Tam olan şey. Çoğaltılmış. Çok. Kesir. Bisyâr. Evfer. * Edb: Aruz kalıblarından biri.
mevh	Kuyunun suyu çok olmak. ◊ Avucuyla su içmek.
mevhibe	İhsan. Sevgi. Hediye.
mevhil	(Vahl. den) Çamurlu yer.
mevhin	Gece yarısına yakın vakit.
mevhub	(C.: Mevâhib) (Vehb. den) İhsan edilmiş, verilmiş, hibe olunmuş, bağışlanmış. * Fık: Karşılıksız olarak birine verilmiş.
mevhubat	(Mevhub. C.) Bağışlar, ihsanlar, bahşişler.
mevhube	Verilmiş. İhsan edilmiş. Karşılıksız olarak birisine verilmiş mal.
mevhum	Aslı olmayıp evham mahsulü olan. Vehim.
mevhumât	Mevhumlar. Asılsız olduğu hâlde zihinde meydana gelen şeyler.
mevhume	Vehim, kuruntu ve hayâl nev'inden bir şey.
mevhun	Zayıf ve arık adam. Zayıflamış kimse.
mevk	Bir şeyin ucuz olması. ◊ Örümcek, ankebut.
mevki'	Yer. * Sınıflandırılmış yerlerden her biri. * Vapur, tren gibi yerlerde sınıflandırılmış, değeri yüksek olan yer. * Bir şeyin bulunduğu veya vukua geldiği yer.
mevkib	Kafile. Alay. Atlı veya yaya giden kafile. Cemaat.
mevkid	Ateş ocağı.
mevkif	Durak. Durulacak yer. Ayakta duracak yer. İstasyon.
mevkin	(C.: Mevâkin) Kuş yuvası.
mevkit	(C.: Mevâkit) Tâyin ve tesbit edilip kararlaştırılan yer veya zaman.
mevkud	(İkad. dan) Yakılmış. Yandırılmış olan.
mevkuf	Durdurulan. Vakfedilen. Dâimi bir halde bırakılan. * Tevkif edilen. Tutulup hapsedilen. * Ait, bağlı.
mevkufat	(Mevkufe. C.) Bir zaman için tutulup alıkonulmuş mal veya para. * Vakfedilmiş mal, emlâk. * Gelirden artıp hazineye mâl edilen para.
mevkufen	Mevkuf olarak.
mevkufîn	(Mevkuf. C.) Tevkif edilmiş kimseler. Tutuklular. Mevkuflar.
mevkufiyyet	Maznunun hüküm giyinceye kadar hapsedilmesi. Hapsedilme hâli. * Bağlı olma.
mevkûl	(Vekâlet. den) Bir vekile emanet edilen.
mevkûlün ileyh	Kendisine bir iş bırakılan adam. Vekil.
mevkum	Hüznü şiddetli olan.
mevkut	Vakitli. Vakti belli olan. Mahdud ve muayyen olmuş vakit.
mevkute	Zamanı muayyen, belirli olarak çıkan matbuât. Gazete, mecmua gibi şeyler.
mevkuze	Ağaçla vurulmuş.
mevla	Sahib. Rabb. * Efendi. Köleyi âzad eden. * Şanlı. Şerefli. Mâlik. * Mün'im-i Mutlak olan Cenab-ı Hak (C.C.). * Terbiye eden, mürebbi. * Yardımcı, muavenet eden. * Dost ve komşu. * Azâd More…
mevlana	Efendimiz, mevlâmız' mânâsında olan bu kelime, hürmeten büyük kimselere söylenmiştir. Hazret mânâsında da kullanılır.
mevlana cami	(Bak: Câmi)
mevlevî	Mevlana Celaleddin-i Rumi Hazretlerinin tarikatından olan müslüman.
mevleviyyet	'Mevlevilik. Mevlevi tarikından olmak. * Mollalık. * Müderrislikten sonra gelen ilmiye sınıfından oluş. * Eyâlet kadılığı; yani, bir eyâletin bütün hukuki ve kazai işlerine bilfiil More…
mevlid	Doğma. Dünyaya gelme. * Doğulan yer veya zaman. * Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ın doğumunu anlatan manzum eser, dini manzume. (Bak: Süleyman Çelebi)
mevlim	İncitip acıtan. Elem veren.
mevlud	Çocuk. Yeni doğmuş çocuk. * Birisinin doğması. * Mevâlid-i selâseden herbiri.
mevludat	(Mevlud. C.) Belirli bir zaman içinde doğanlar.
mevludün leh	Çocuk kendisinin olduğu tebeyyün eden, bilinen baba.
mevmat	(C: Mevâmi) Sahrâ. Çöl. * Yazı.
mevn	Bir kimsenin zahmetini çekmek. * Nafakalarını vermek.
mevr	Başka te'sirle bir şeyin dalga gibi gidip gelmesi. Çalkanmak. * Suyun yeryüzüne yayılması. * Hayvanlardan yün almak. * Yol, tarik. * Toz, gubar. * Rücu etmek, döndürmek.
mevrid	Varılan yer. Vasıl yeri. * Cadde. Yol. Tarik.
mevrud	(C.: Mevrudât) Gelmiş. Vürud etmiş. Gelen.
mevrudât	(Mevrude. C.) Gelen şeyler.
mevrude	(C.: Mevrudât) Ulaşmış, gelmiş.
mevrus(e)	Vereseye âit olan. Miras edilmiş. Miras edilen eşya.
mevrusat	Mirastan gelenler.
mevs	Ekmeği suyla ıslatmak. ◊ Yolmak. Traş etmek. ◊ Yıkamak.
mevsik	İtimad etmek. Emniyet etmek. İnanmak. * Yemin. Sözleşme.
mevsil	(Vusul. den) Kavşak. Kavuşacak yer. * Ek yeri.
mevsim	(C: Mevâsim) Pazar yeri. * Arap pazargâhları. * Yılın dört kısmından biri. * Zaman. Vakit. Alâmet.
mevsim be mevsim	Zaman zaman. Mevsimden mevsime, zamanı geldikçe.
mevsuf	Vasıflanan. Bir sıfatla tavsif edilen. * Kendisinde bir sıfat mevcud olan, kendisine bir sıfat isnad edilmiş olan.
mevsuk	Kendisine inanılır olan. Şâyân-ı itimad olan. * Sağlam. * Vesikalı. Delile dayanan hakikat.
mevsukan	Sağlam, delile dayanır, itimad edilir şekilde.
mevsukiyet	Sağlamlık, gerçeklik. İnanılır hâl.
mevsul	Erişen. Vasıl olan. * Birleşmiş. Kendine başka şey vasıl olmuş olan. Bitirmiş. Vasledilmiş.
mevsule	Bitiştirilmiş.
mevsum	(Vesm. den) İşaretlenmiş, damgalanmış, nişanlanmış. * Ad verilmiş, isimlendirilmiş.
mevsume	Tamamen baştan aşağı süslü zırh. * Bahar yağmuru ile ıslanmış toprak.
mevsut	Ortada. Vasat olan.
mevt	Ölüm. Âhirete göç. Dünyadan gitmek.
mevt-alud	f. Ölüm gibi. Ölümlü. Korkunç. Ölü gibi.
mevta	Ölüler. Ölmüşler. Cenâzeler.
mevta'	Ayağın bastığı yer.
mevtaî	Ölü gibi, ölüye benzer.
mevtan	(Mevetan) Cansız. * Baygın.
mevtî	Ölümle ilgili, mevte ait.
mevtin	(C.: Mevatın) Yerleşip oturulan, yurt edinilen yer.
mevvac	Çok dalgalanan. Çok dalgalı. Fırtınalı. * Radyo.
mevvar	Seri, çabuk, hızlı, sür'atli.
mevz	Muz ağacı.
mevzi'	Bir şey konulacak yer.
mevzu'	Bahis. Üzerinde durulan mes'ele. * Aşağılanmış olan. * Konulmuş. Vaz olunmuş. * Uydurma. Doğru ve hakikat olmayan. * Geçer olan, muteber, işlemekte olan, câri.
mevzua	Kabul edilmiş esas. İlk önce ele alınan fikir. Müsellem ve âşikâr olan kaziyye, hüküm.
mevzuat	Bahsedilen hususlar. Bir şeyin esasını teşkil eden hususat. Tatbikat halinde olan hükümler ve kaideler.
mevzun	Vezinli. Ölçülü. Tartılı. Düzgün. * Yakışıklı. * Her bir vasfı ölçülü ve i'tidal üzere bulunup, sırf iyi ve güzel şeylere nâil olan.
mevzunat	(Mevzun ve Mevzune. C.) Vezinli ve tartılı şeyler.
mevzunen	Vezinli olarak. Ölçülü olarak.
mevzuniyet	Düzgün, hesaplı ve düzenli. * Mevzun olma hâli.
mey	f. şarap, içki. (Bak: şarab)
mey'	Eriyip akma.
mey'a	(Mey'at) Yiğitlik başlangıcı. * Atı koşuya alıştırmak. * Erimiş sıvı madde. * Yere dökülen bir sıvının akıp gitmesi. * Bir şeyin ilk zamanı. Tâzelik vakti.
mey-aşam	f. İçki içen. Şarap içen.
mey-füruş	f. Şarap satan, meyhâneci, şarapçı.
mey-gun	f. Şarap renginde olan, kırmızıya yakın olan.
mey-güsar	f. İçki arkadaşı. Birlikte içki içen.
mey-hane	f. İçki satılan ve içilen yer.
mey-har	(Mey-hâre) f. İçki içen, içkici, ayyaş.
mey-hoş	f. Ekşimtrak, mayhoş.
mey-keş	f. İçki içen, şarap içen.
mey-perest	(C: Meyperestân) f. Devamlı şarap içen.
meyadin	(Meydan. C.) Meydanlar. Geniş yerler. Arsalar.
meyamin	(Meymun. C.) Bereketliler, uğurlular. * Maymunlar. ◊ (Meymenet. C.) Bereketler, mutluluklar, uğurlar.
meyan	(Bak: Miyân)
meyasir	(Meysere. C.) Ordunun sol kanatları. Sol cenahlar. * Zenginlikler, servetler. ◊ Acem merkepleri. (Atlas ve ipek ile süslenen eşeklerdir.) ◊ (Meysur. C.) Kolaylaştırılmış More…
meyazib	Oluklar. Su yolları.
meyd	Deprenmek. Sallanmak. * Ziyaret etmek. * Hareket etmek. * Kırağı çalmak. * Meyletmek. * Neşv ü nemâ bulmak. * Başı dönüp midesi bulanmak.
meydan	Arsa. * Geniş yer. * Etrafı çevrilmiş, üstü açık geniş yer.
meydan dayaği	'Eskiden askeri mekteblerle kışlalarda tatbik edilen cezalardan biridir. Meydanda tatbik edildiği için bu adı almıştır. Arkadaşını yaralamak, hoca ve zâbitine hakarette bulunmak gibi More…
meyeh	Su, mâ.
meyelan	Bir tarafa eğilmiş olma. Ziyâde meyil gösterme. İltizam.
meyezd	f. Düğün veya işret meclisi.
meyh	şefâat etmek. * Vermek. * Avuçta su tutmak. * Sallanarak yürümek. ◊ Kuyunun suyunun çok olması.
meyhem	Hâlin nedir, nasılsın?' mânasına kullanılır.
meyl	Ortadan bir tarafa eğik olmak. * İstek. Yönelme. Arzu. * Sevme, tutulma, âşık olma. * Gönül akışı.
meyla	Çok budaklı ağaç.
meyla'	Otsuz sahra, çöl. * Acele, hızlı, seri.
meylab	Za'ferân.
meylak	Seri ve aceleci kimse.
meylen	Eğilerek, meylederek. O taraftan olarak.
meyletmek	Bir tarafa doğru eğilmek. Bir tarafa yönelmek. * Sevgisini vermek, eğilmek. Gönül vermek.
meyliyat	Bir tarafa meyleden istekler.
meymene	Sağ kol, sağ taraf. * Meymenet, yümn-ü bereket. Bereket. Kuvvetlilik. Uğurluluk. Kutluluk.
meymum	Denize atılmış olan.
meymun	Bereketli, uğurlu. Kuvvetli. Kutlu.
meyn	(C.: Müyun) Yalan. Yalan söyleme.
meys	Ceviz ağacı. * Sallana sallana yürümek.
meyş	Halt etmek, karıştırmak. * Koyun sütünü keçi sütüne karıştırmak. * Yünü kıla karıştırmak. * Sözün birazını söyleyip, bir kısmını söylememe.
meysa	(C: Miyes) Yumuşak yer.
meysan	Sallana sallana yürümek.
meyseme	(Vesm. den) Damga, damgalanmış.
meysere	(C.: Meyâsir) Ordunun sol cenâhı. Sol cenâh. * Zenginlik, servet.
meysir	Meyser. Kolaylık yeri. Kolaylık. * Kumar. Arablar arasında ok ile oynanan kumar. * Kumar için kesilen hayvan.
meysur	Kolay. Kolay olmuş. Asan. Kolay kılınmış şey.
meysurat	(Meysur ve Meysure. C.) Kolaylatılmış şeyler. Asan edilmiş şeyler.
meyt	(Meyyit) Ölü. Cansız. Ölmüş. Hareketsiz.
meyt (miyât)	Irak olmak, ırak etmek. Uzak olmak, uzaklaştırmak. Karışmak.
meyte	Hayvan leşi.
meytehâr	Hayvan leşi yiyen.
meyve	(C: Meyvecât) f. Meyva, yemiş.
meyvebar	f. Yemiş veren, meyveli.
meyvecat	(Meyve. C.) f. Yemişler, meyveler.
meyvedar	f. Yemişli, meyveli, meyve veren.
meyvefüruş	f. Meyve satan, yemiş satan. Manav.
meyveha	(Meyve. C.) f. Meyveler, yemişler.
meyyal	Çok meyleden, eğilen. Çok istekli, düşkün.
meyyan	Yalancı.
meyyit	(Mevt. den) Ölü. Cansız. Ölmüş.
meyyit-i sâmite	f. Susan ölü. Sessiz ölü. * Hareketsiz.
meyyitâne	f. Ölü gibicesine. Ölmüşçesine.
meyyite	Hayvan leşi. * Kadın cenazesi.
meyz	Ayırmak, birşeyi denklerinden üstün tutmak. * Bir yerden bir yere geçmek.
meyzer	(C: Meyâzir) Peştemal.
mez'	Haberin bazısını söyleyip bazısını gizlemek. ◊ Evmek, acele, sür'at. * Kesmek.
mez'ub	Koyununa kurt gelen.
mez'uk	Mesrur, neşeli, sürurlu. * Tuzlu.
mez'ur	(Mez'ure) Korkmuş, çekinmiş.
meza	Geçti' mânâsına mâzi fiilidir.
meza ma meza	Geçen geçti. Giden gitti.
mezabbe	Keleri çok olan yer.
mezabî	Yer yarmak, kazmak.
mezabih	Mezbahalar. Hayvan kesilen yerler.
mezabil	(Mezbele. C.) Mezbelelikler, süprüntülükler, çöplükler.
mezabir	(Mizber. C.) Kalemler, kamışlar.
mezabit	(Mazbata. C.) Mazbatalar, tutanaklar.
mezad	Artırma ile yapılan satış. * Tuluk, dağarcık.
mezade	(C.: Mezaid) Tuluk, dağarcık.
mezahib	Mezhebler. İslâm itikadı ve amel hususunda esas ittihaz olunan yollar. (Bak: Müctehid)
mezahim	Zahmetler. Sıkıntılar. Belâlar.
mezahir	Şereflenmeler. Mazharlar. Eşyanın göründüğü yerler. Eşyanın görünen tarafları. Zâhir ve meşhud olanlar. (Bak: Müzâhir) ◊ Çiçekli yerler.
mezak	Tatmak. * Zevk tadacak yer. Damak. * Zevk. Tat duyma. ◊ Sür'atli yürüyen deve.
mezalik	(Mezlaka. C.) Kaygan yerler. Ayak kayacak yerler.
mezalim	Zulümler. Haksızlıklar. Eziyet ve işkenceler.
mezamir	Zebur kitabının sureleri. * Düdükler. ◊ (Mızmar. C.) Koşu meydanları.
mezamm	Zemmetmek. Ayıplamak.
mezan	Zannolunan yerler veya şeyler. Zan ve şübhe verecek şeyler.
mezar	Ziyaret yeri. Ziyaretgâh. * Mezar. Kabir. Ölünün gömüldüğü yer. Makber.
mezar-i zâr	f. Ağlayan mezar.
mezarat	(Mezar. C.) Kabirler. Mezarlar.
mezare	Kalb katılığı. * Büyüklük, azamet.
mezaret	Kalbin şiddeti.
mezari'	(Mezru. C.) Sürülüp tohum atılmış ve zirâat olunmuş yerler, tarlalar. ◊ (Mezraa. C.) Tarlalar, bostanlar. Zirâat olunacak yerler.
mezarib	(Mızrâb. C.) Mızraplar. Kanun, ud gibi çalgı âletleri.
mezarik	(Mızrâk. C.) Mızraklar, kargılar.
mezaristan	f. Mezarlık.
mezarre	Isırmak.
mezaya	Meziyyetler. İyilikler. Hasletler.
mezayik	Dar ve sıkıntılı yerler.
mezbaha	Hayvanları kesecek yer.
mezbele	(C: Mezâbil) Otun sıcaktan solacak olduğu yer. ◊ Çöplük. Pis şeylerin bulunduğu süprüntü yeri.
mezbub	Sinekli.
mezbube	Sineği çok olan yer.
mezbuh	Kesilen. Zebhedilen. Boğazlanmış. * Kurban edilmiş.
mezbuhâne	f. Boğazlanır gibi. Boynundan kesilircesine. * Çırpınarak, son ümid ve son kuvvetle.
mezbul	Solmuş çiçek. * Zayıf, arık ve zebun olmuş olan.
mezbur(e)	Adı geçen. İsmi yukarıda geçen. (Bak: Merkum) * Taş ile örülmüş kuyu.
mezc	Katma. Karıştırma.
mezcen	Karıştırmakla. Katma suretiyle.
mezcetmek	Katmak. Karıştırmak.
mezcî	Katıp karıştırmakla alâkalı. Mezce dair.
mezcuc	Süngülenmiş. Süngü ile dürtülmüş.
mezd	Misvak ağacının yemişi.
meze	Tad. Çeşni. Zevk. * Eğlence, alay, lâtife.
mezebbe	Sinekli yer. * Dizin aşağısındaki kaba etlerin etrafı.
mezellet	Alçaklık. Zelillik.
mezemmet	Ayıplama. Kınama. Yerme. * Kınanacak, yerilecek iş.
mezen	Usul, kaide. Yol. Âdet. Örf.
mezfufe	Gönderilmiş.
mezg	Yemeği ağızda çiğnemek.
mezh	(Müzâh-Müzâha-Mizâh) Lâtife, şaka. * Mezc, katma, karıştırma.
mezhar	(C: Mezâhır-Mezâhir) Karın içi. * Damar.
mezheb	Yol. Gidilen yol. Tutulan çığır. * Dinin esaslarında ve esas temel mes'elelerde bir olmakla beraber, teferruatta bazı muhtelif mes'eleler olması sebebiyle birbirinden az farklı More…
mezher	Çiçeklik. Bir çiçeği içine alan şeylerin hepsi.
mezhere	Çiçek yeri. Çiçek bahçesi.
mezhüvv	Kibirli, gururlu.
mezi	İlm-i Halde: Kadınla oynamak veya şehvetle yanına gelmek gibi hâllerde erkeğin tenasül cihazında zuhur eden yapışkan renksiz akıcı cisim. (Bu hâl abdesti bozar, gusül icab ettirmez)
mezîd	Çoğalma. Ziyade etme.
mezîk	Su ile karışık süt.
mezil	Daralıp gönlündeki sırrı ifşâ eden, sıkıntıdan içindeki sırrı açıklayan. * Ayağı uyuşmuş. * Malını ve sırrını herkese gösterip açıklayan. * Küçük cüsseli, zayıf, hafif kimse.
mezillet	Yanlışlığa sebeb olacak şey. * Ayak kayacak yer.
mezir	Zarif kimse. * Katı kalbli ve cesur. * İşlerinde nüfuzlu olan. ◊ Fâsid olmak, fesatçılık yapmak.
meziyyat	(Meziyyet. C.) Meziyyetler. Üstünlük vasıfları.
meziyyet	İyilik. İyi ve salih hareket ve faaliyet.
mezk	(Mezâk-Mezka) Tatmak, tadına bakmak. * Tadacak yer. ◊ Yarma, yırtma. Kesme.
mezkum	Zükâm hastalığına tutulmuş. Nezle olmuş, nezleli.
mezkûr	Zikri geçen. Zikredilmiş. Evvelce bahsi geçmiş olan. (Bak: Mezbur-Merkum)
mezl	Muztarib olmak, acı ve ıztırab çekmek.
mezlaka	Ayak kayacak yer. Kaypak yer. * Mc: Yanlışlığa düşmeye sebeb olan hal.
mezmere	Çok şiddetli hareket ettirmek.
mezmum	Zemmolunmuş. Makbul olmıyarak ayıplanmış. Kötü.
mezmun	(Bak: Mazmun)
mezmur	Terennümle okunan kaside, ilâhi ve münâcat. * Hz. Dâvuda (A.S.) inen 'Zebur'un Surelerinden herbiri.
mezneb	(C: Mezânib) Kepçe. * Suyun akacak olduğu yer.
mezr	(Mezra) Zarif adam. * Bir kimseye düşmanlık etmek. * Parmakla çimdiklemek. * Su kırbasını tamamen doldurmak. * Tadını anlamak için biraz ağzına almak, içmek. ◊ Fâsit olma. Bozuk More…
mezraa	Tarla. Ekilip mahsul alınan mülk, yer.
mezrevan	Dizin aşağısındaki kaba etlerin etrafı.
mezru'	(C.: Mezruât) (Zirâ. dan) Arşınlanmış, ölçülmüş. Arşınla ölçülmüş. ◊ Ekilmiş. Tohum ekilmiş yer.
mezruat	(Mezru. C.) Arşınlanmış şeyler. Ölçülmüş nesneler. ◊ Ekili olan şeyler. Ekili yerler.
mezz(e)	Emmek, mass.
mezza'	(C.: Mezâyi) Koğucu. * Yalan. * Sırrını gizlemeyen kişi.
mezzah	Lâtifeci, şakacı.
mezzer	Halep vilâyetinden getirilen siyah taş.
mi'ber	Suyu geçmeğe yarıyan kayık, sal gibi vâsıtalar. * Köprü. Su geçme geçidi. ◊ (Mi'bere) İğne kutusu, iğne kabı.
mi'caz	Mak'adı büyük olan.
mi'cer	Bir cins kadın başörtüsü. Eşarp.
mi'de	(C.: Miad) İnsan ve hayvanlarda, yenen şeyleri hazmetmek vazifesi olan bir iç uzvu.
mi'kab	Kızdan sonra oğlan doğuran kadın. Bir oğlan sonra bir kız doğuran.
mi'la	Çulhaların çukur içinde ayak ile basıp oynadıkları nesne.
mi'lak (ma'luk)	(C: Meâlik) Üzengi kayışı. * Üzüm hevneği. * Et ve üzüm asılan çengel.
mi'lat	(C: Meâli) Yas tuttuğunda, kadınların gözyaşı sildikleri bez.
mi'mar	İmar eden. Hüner sâhibi. İnşaat plânlarını yapan ve bunların kurulmasına bakan san'atkâr. Binâ inşa eden mühendis.
mi'marân	f. Mimarlar.
mi'marî	(Mi'mariyye) Mimarlıkla alâkalı. Mimarlığa âit. * Bir yapı için mimara verilen para.
mi'nas	Kız doğuran kadın.
mi'rac	Merdiven, süllem. * Yükselecek yer. * En yüksek makam.
mi'rac gecesi	Leyle-i Mi'rac da denir. Arabî aylardan Receb-i şeri'fin yirmiyedinci gecesidir.
mi'raciyye	Mi'raca âid. Mi'rac hakkında. Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) Mi'rac mu'cizesi hakkında yazılmış manzume veya bu hususta yazılan eser.
mi'raz	(C: Meâriz) Zıpkın adı verilen yeleksiz uzun ok. * Bir sözün gizli mânâsı. Ta'riz. ◊ Süs için giyilen güzel elbiseler.
mi're	(C: Miâr) Kin, adâvet, düşmanlık.
mi'şab	Otu bol olan çayırlık yer.
mi'sam	(C: Meâsım) Kolun bilezik takacak yeri. ◊ Nabız yeri. Bilek.
mi'sar	(C: Meâsır) Yeni hayız görmüş ve büluğuna yetişmiş olan kız. ◊ (Mi'sara) Mengene.
mi'şar	Mat: Onda bir. (1/10) * Bâzılarınca da binde bire denir.
mi'şar (mişâr)	(C: Meâşir) Dülger testeresi.
mi'sele	(Asel. den) Arı kovanı.
mi'ta	(C: Mıât-Mıâtâ) Bahşişi ve hediyesi çok olan kişi.
mi'tar	(C: Meâtır) Devamlı güzel kokular sürünen.
mi'tîr	Güzel kokular sürünen.
mi'van	Ahâliye yardım eden, halka yardımı çok olan kimse.
mi'vel	(C.: Meâvil) Büyük taşları ve kayaları parçalamaya yarıyan sivri kazma. ◊ (C: Meâvi) Sivri külünk ve balta.
mi'vez(e)	(C: Meâviz) Çocuk sardıkları bez, kundak. * Eski kaftan.
mi'yar	Ölçü. Bir şeyin kıymet ve vasfını gösterir olan.
mi'za	Ufak taşlı sert yapılı sağlam yer.
mi'zab	(C: Meâzib) Dam oluğu.
mi'zad	Ağaç veya tahta budama bıçağı. * Pazvant, kolçak.
mi'zal	(C: Meâzil) Zayıf ahmak adam. * Silâhsız kimse. * Davarını halktan ayırıp uzak yerlerde otlatan kimse.
mi'zar	(C.: Meâzir) Örtü, perde.
mi'zef	(Mi'zefe. Azf) Çalgı âleti, saz v.s.
mi'zene (mizene)	Ezan okunacak yer.
mi'zer	(C.: Meâzir) Peştemal.
mi-zenend	(f. Fiil) Söylüyorlar, vuruyorlar. Zeden' vurmak' masdarındandır.
mia	Günlük adı verilen zamk.
miâ'	(C.: Em'â) Bağırsak.
miad	Vaad edilen gelecek zaman veya yer. * Müsaade edilen zaman. * Kıyâmet. Mahşer. * Vaad. Müddet.
miâî	(Miâiyye) Bağırsakla alâkalı.
miat	(Mie. C.) Yüzler. Yüz sayıları.
mibla'	(Bel'. den) Obur.
mibnah	Heybe.
mibred	Eğe. * Eğe cinsinden bir yazı âleti.
mibree	Kalemtraş. Kalem açmağa yarıyan âlet.
mibtan	Çok yemekten karnı şişen etli ve yağlı kişi.
mibvel	(Mibvele) Sidik kabı. Küçük abdest edilecek delikli taş veya oluk.
mibza'	Kan almakta kullanılan âlet. Neşter.
mibzag	Nişter, kan alacak âlet.
mibzel	(C: Mebâzil) Süzgeç.
mibzele	(C: Mebazil) Her gün giyilen kaftan, günlük elbise.
mibzer	Tohum ekmekte kullanılan bir âlet.
micdaf	(C: Mecâdif) Sandal, kayık küreği.
micdah	(C: Mecâdih) Kavut karıştırdıkları ağaç. * Menazil-i Kamerden bir yıldız.
micdar	Bostan korkuluğu. Korkuluk.
micdel	(C.: Mecâdil) Köşk, kasır, kâşâne.
micene	(C.: Mevâcin-Meyâcin) Kassar tokmağı.
micenn	Kalkan, siper.
micerr	Gem çenberi. * Matkap kayışı.
micerre	(C: Mecirr) Yer düzeltilen sürgü. * Demir kürek. ('Bel' denir)
miceşş	El değirmeni.
micesse	Ağaç budamada kullanılan keskin demir.
michar	Yüksek sesle konuşan.
miclat	Ağaç budamada ve bağ filizini kesmekte kullanılan demir.
micmer	İçinde tütsü yakılan bakır yahut bronzdan küçük şamdan şeklindeki aletin adıdır. 'Buhurdan' da denilir.
micr	Çenber.
micrefe	(C: Micref-Mecarif) Ateş küreği.
micsed	Cesede yapışık olan elbise.
micvad	Güzel şiirler söyliyen şâir.
micveb	Bir şey kesmeye yarıyan demir.
micvel	Gömlek. * Küçük esvap. * Kalkan.
miczaf	(C: Mecâzif) Gemi küreği.
miczam	Pek keskin kılıç.
miczem	Çok keskin kılıç.
mid'a(t)	Şehrin burcu.
mid'as	Çok işlek olduğundan yumuşamış olan yol.
mida'	Bir şeyin son bulduğu yerin sonu. * Yolun sıklaştığı yeri.
mida' (midea)	(C.: Mevadi') Eski kaftan, eski elbise.
midad	Yazı mürekkebi. Mürekkeb.
midadiye	Mürekkep konan şey. Mürekkep hokkası.
midae	Kırba. Deriden su kabı. İbrik. Matara. * Çeşme lülesi. * Abdest alınan yer.
midaka (midakka)	Kendisiyle bir şey dövülüp ezilen şey. Havan.
midanem	f. Biliyorum.
midare	Çuvaldız gibi bir demir. (Kadınlar onunla saç düzeltirler.)
midas	Pabuç.
midde	Cerahat, irin.
midevî	Mide ile alâkalı mideye ait. * Mideye yarar.
midfa'	(C.: Medâfi') Aks: Top.
midhane	Buhurdan.
midhat	Medhetme, övme.
midhatger	f. Övücü, medhedici.
midilli	At cinsinin küçük çaptaki nev'ine verilen addır. Bu türlü atlar Midilli adasında yetiştirildiği için bu adı almıştır.
midkas	İpek.
midles	(C: Medâlis) Def'edecek yer.
midmak	Binanın iskeleti.
midmek	(C: Medâmik) Ziynet verecek âlet. * Haberi şâyi eden, duyuran nesne.
midra	Boynuzdan veya demirden çuvaldız gibi bir nesne. (Kadınlar onunla saçlarını düzeltip islâh ederler ve tarakla da tararlar.)
midrar	Yağmur yağdıran bulut. * Çok su döken.
midras	Okuma yeri. * İçinde Tevrat dersi verilen ev.
midre	Bahadır, kahraman.
midrebe	Demir yerine ucuna boynuz takılan süngü.
midvek	Bir şey ezmekte kullanılan taş.
midyan	(C.: Medâyin) Daima borç eden kimse.
mie	Yüz. Yüz sayısı.
mieteyn	İki yüz. (200)
mifad	Kebap demiri.
mifer	Hizmetkâr, hizmetçi.
mifezza	Tokmak.
mifrak	(C: Mefârik) Başın ortası (saçın bölük olduğu yerdir.)
mifras (mifrâs)	(C: Mefâris) Gümüş kesecek âlet. * Demir.
mifsad	Kan almakta kullanılan âlet. Neşter.
mifsal	Dil, lisan.
miftah	Açan âlet. Anahtar. Kilidleri açan anahtar.
miftele	Yün eğirmekte kullanılan çatal değnek.
mifzal	Fazilet ve şeref sahibi. ◊ Gündelik iş elbisesi.
mig	f. Duman, sis, duhân. * Kara bulut.
migdad	Çok gadaplı, çok kızgın.
migfer	'Ateşli silâhların icadından evvel, muharebede kılıç, mızrak ve ok gibi harp âletlerinden korunmak için başa giyilen bir nevi başlık idi. Miğfer, zırh ile beraber bir bütün teşkil More…
migferî	Miğfer şeklinde olan, miğfer biçiminde olan. * Miğferle ilgili.
miglak	(C.: Megalik) Kilit, mandal.
mignak	f. Dumanlı, sisli. Bulutlu.
migrefe	(C: Megârif) Kepçe.
migşa	Bahadır, kahraman.
migsel	Tas, ibrik. Yıkanmada kullanılan kab.
migtas	Burun, göz çanağı.
migvel	(C.: Megavil) İnce kılıç. Hançer.
migzel	(C.: Megazil) İplik eğirmekte kullanılan âlet. iğ.
mîh	f. Çivi, mıh. Kazık.
mih	(C.: Mihâ) f. Ulu, büyük. Azim, kebir.
miha	Yaş değnek.
mihad	Yer. Arz. * Beşik. * Döşeme. Döşek.
mihadde	Baş ve yüz altına koydukları yastık. * Kazma. * Balta.
mihaffe	Mahfe. Katır veya develerin sırtına konulan ve iki kişinin oturabileceği büyüklükte olan sepet.
mihah	(Muhh. C.) Beyinler. * İlikler.
mihak	(Mahâk-Muhâk) Her arabi ayın son üç gecesi.
mihal	Kuvvet. Azab. Ukubet.
mihamme	Küçük bakır ibrik. ◊ Yer süpürgesi.
mihan	(Mihnet. C.) Mihnetler, sıkıntılar. ◊ (Mih. C.) Ulular, büyükler.
mihanikiyyet	yun. (Mihanik. den) Makine sanayiini ihate eden fen ve ilimler. Makine gibi cansız şeyler. * Cansız ve duygusuz fakat ahenkli hareket ve hareket kabiliyeti.
mihar	(Mühür. C.) At yavruları. Taylar.
mihaşş(e)	Ot biçtikleri âlet. Orak ve tırpan. * Ot koydukları kap.
mihatt	Deriden kıl ve yün yolacak demir.
mihaz	Çizme mahmuzu.
mihbasa	(C: Mehâbıs) Helva küreği.
mihbat	Davar için ağaçtan yaprak dökmekte kullanılan sopa.
mihbaz	(C.: Mehâbiz) Hallaç tokmağı. ◊ (C: Mehâbız) Hallaç tokmağı.
mihbeb	Tâne tâne kesecek âlet.
mihbere	(C.: Mehâbir) Mürekkep koydukları kap.
mihcem(e)	(C.: Mehâcim) Hacamat şişesi. * Çekip emmeğe mahsus âlet.
mihcen	(C: Mehâcin) Çomak. * Başı eğri ağaç.
mihda	İçine hediye konulan kap.
mihdame	Hizmeti çok olan kişi.
mihek	f. Küçük çivi. * Karanfil.
mihen	(Bak: Mihan)
mihenk	(Mihek) Altının ayarını anlamaya mahsus bir taş. Ölçü. İyiyi kötüyü ayıran, ayar âleti. * Mc: Bir insanın kıymetini, ahlâkını anlamaya yarayan vasıta.
mihfak	Enli yassı kılıç.
mihfar	Toprak kazan âlet. Kazma.
mihfen	Değirmen sepeti.
mihfer(e)	(C.: Mahâfir) Kazma. Bel.
mîhî	f. Çivi şeklinde. Çiviye âit.
mihîn	(Mihine) Daha büyük, daha ulu.
mîhkadem	f. Ayağı kırık.
mihkan	(Mıhkana) Şırınga. Tenkıye âleti.
mihla(t)	İçine yulaf koyup davara vermekte kullanılan torba.
mihlac	Yufka oklavası. * Yün ve pamuk atacak âlet, hallaç tokmağı.
mihlaf	Vaadinde çok hilâf eden, sözünde durmayan kimse.
mihlak	Ustura.
mihleb	(C.: Mehâlib) Yırtıcı kuşların tırnağı, pençesi. * Orak, bıçak. ◊ İçine süt sağılan kap.
mihman	f. Misafir.
mihmandar	f. Misafire hizmet ve yardım eden. Misafiri ağırlayan.
mihmandarî	f. Mihmandarlık. Misafir ağırlayıcılık.
mihmanhane	f. Misafirhane. Misafir edilecek yer. Otel. * Mc: Dünya.
mihmanî	f. Mihmanlık, misafirlik.
mihmannevaz	f. Misafire iyi muamele ederek ikram eden. Misafir ağırlayan.
mihmanperver	f. Misafir ağırlayan, misafire ikram eden, misafir seven.
mihmanperverî	f. Misafirperverlik, misafir ağırlayıcılık.
mihmanseray	f. Misafirhane. Otel. * Mc: Dünya.
mihmel	(C.: Mehâmil) Kılıç bağı. * Büyük mahfe.
mihmer	(C.: Mehâmir) Semer atı.
mihmez (mihmâz)	Çizme mahmuzu.
mihneka	(C.: Mehânık) Maktul. * Gerdanlık. * Boğacak âlet.
mihnet	Zahmet. Eziyet. Dert. Belâ. * Mc: Tecrübe, sınamak.
mihnet-âbâd	f. Keder, mihnet ve gam dolu olan yer. * Mc: Dünya.
mihnetdide	f. Musibete uğramış. Keder ve mihnet görmüş.
mihnetgâh	f. Keder, gam ve mihnet çekilen yer. * Mc: Dünya.
mihnetkede	f. Gam ve keder çekilen yer. Nihnet yeri. * Mc: Dünya.
mihnetkeş	f. Keder, eziyet ve mihnet çeken.
mihnetzede	f. Afet ve belâya uğramış. Keder, mihnet ve musibete giriftar olmuş.
mihr	(Bak: Mehr)
mihrab	Camide imamın namaz kılarken cemaatin önünde durduğu yer. * Şiddetli harbeden cengâver. Bahadır. * Evin şerefli yüksek yeri, çardak. * Meclisin sadrı ve ekrem mevzii. * Mc: Harb âleti. * More…
mihrace	(Hind'ce: Mahraca) Hindistan'da Hindu dininden olan hükümdarların büyüklerine verilen ünvandır. Hindu kral.
mihraf	Hekimin yarayı muâyene ettiği âlet.
mihrak	Fiz: Küre içi biçiminde (içbükey) bir aynaya müvâzi (paralel) gelen ışıkların, aksettikten sonra toplandıkları nokta. Yakıcı nokta. * Hareket merkezi. ◊ Çok hareket eden. * More…
mihrakî	Mihrak noktasına âit.
mihras	(C.: Mehâris) Dibek taşı.
mihrat	(C.: Mehârit) Her yıl derisi kavlayıp soyulmak âdeti olan yılan. ◊ Tennur odunu karıştırdıkları âlet. * Çiftçi sabanı.
mihrban	f. Merhamet ve şefkat sahibi. Muhabbetli, sevimli, yumuşak huylu ve güleryüzlü.
mihrbanî	f. Dostluk, muhabbet, sevgi.
mihre	f. Acemi ördekleri avlamak için su kenarlarına bağlanan ördek.
mihref	(C.: Meharif) İçine yemiş koydukları kap.
mihrez	İğne, ibre.
mihrgan	f. Sonbahar. Güz mevsimi. * Eski İranlıların iki büyük bayramlarından birinin adı.
mihrnaz	f. Naz güneşi. Çok nazlı.
mihsad	Ekin orağı.
mihsaf	(C.: Mehâsıf) Biz dedikleri ince uzun demir.
mihşah	(C.: Mehâşi) Kaba kilim.
mihsal	Ok yapılan demir. ◊ Kilit. * Zenbil. ◊ Keskin kılıç.
mihsarre	Bir kimsenin elinde tuttuğu sopa veya değnek.
mihsere	Süpürge.
mihtab	Balta gibi odun kesmekte kullanılan âlet. ◊ Balta. Odun kesmekte kullanılan âlet.
mihtat	Cetvel tahtası.
mihter	(C.: Mihterân) Daha büyük. Daha ulu.
mihterân	(Mihter. C.) f. Daha büyükler.
mihterî	f. Büyüklük, ululuk, azimlik.
mihval	Çok hilekâr. Hileci. Dolandırıcı.
mihveka	Süpürge.
mihver	Dünyanın kuzey ve güneş kutbu arasından geçtiği farz olunan hat, dönen bir şeyin ortasından geçen mil. Düzgün geometrik şekilleri iki eşit kısma ayıran doğru çizgi. Çark ve tekerlek gibi More…
mihyac	Şiddetli. * Çok, ziyâde, fazla.
mihyaf	Tez susayan davar.
mihyal	Bir yıl ekilip, bir yıl ekilmeyen arazi.
mihyat	İğne.
mihza (mihzab)	Ateş karıştırmakta kullanılan ağaç.
mihzab	Boyacıların elbise boyadıkları küp.
mihzac	Çamaşır tokacı.
mihzak	Çok gülen kadın. ◊ Makat.
mihzar	Mânâsız ve saçma sapan sözler konuşan.
mîk	Çabuk ağlayan, yufka yürekli olan. ◊ f. Çekirge.
mik'ab	Geo: Küb. *Mat.: İki defa kendisi ile çarpılan sayı. ◊ (C.: Mekâıb) Topuk mesti.
mika	Muhabbet, sevgi.
mikaa	Kassarların üzerinde bez döğdükleri ağaç. * Kassarlar tokmağı. * Yaşlı ve uzun boylu kimse.
mikâil	Rezzakıyyet arşının hamelesi olan büyük Melek. Dört Büyük Melekten birisi. (Bak: Melâike)
mikamme	Süpürge.
mikass	(C: Makâs) Kesecek âlet, mikrâz.
mikat	Bir iş için tayin edilen zaman veya yer. * Mekke-i Mükerreme yolu üzerinde hacıların ihrama girdikleri yer. ◊ Bağırdak ipi, (oğlancıkları beşikte onunla bağlarlar.) * Kesilme More…
mikat sünneti	Hacca niyet edenin ihrama girmesi.
mikatî	Hacc mevsimini beklemek üzere Mekke-i Mükerreme'de kalan kimse.
mikatt	(C.: Mikât) Üzerinde kalem kesecek âlet.
mikatta	Üzerinde kamış kalemlerin uçları kesilen sedef, kemik, ağaç, fil dişi veya mâdenden yapılan âlet.
mikbes (mikbâs)	(C: Mekâbis) Ateş parçası.
mikdad	Demir kesme âleti.
mikdam	(C.: Makadim) Çok ayaklı. * Kıdemli. * Çok çabalayıp uğraşan. Fazlaca gayret sarfedip ikdâm eden.
mikdar	Parça. Kısım. Bölük. * Kıymet. Değer. Derece.
mikdeha	(C: Mekâdih) Kepçe. * Çakmak.
mikele	Sofra takımı.
mikhal	(C.: Mekâhil) Göze sürme çekmekte kullanılan âlet.
mikla'	(Mıklât) (C: Mekâli) Çelik çeldikleri ağaç. * Kebap tavası. ◊ Sapan.
miklad	(C.: Mekâlid) Anahtar, miftah. Kilit dili. * Hazine.
miklat	Evlâdı yaşamayan kadın. * Bir kez doğuran ve daha hâmile olmayan deve.
mikleb	Eski kitap ciltlerinin sol kenarındaki kapak. Ekseriya okunan yer belli olsun için araya konurdu.* Saban demiri. ◊ Eskiden ciltlenen kitapların sol tarafındaki fazlalık parçanın More…
miklem (mikleme)	(C: Mekâlim) Kalem koyacak kap, kalemlik.
mikleme	Kalemlik, kalem konacak âlet.
mikma'	(C: Mekami') Fil başına vurdukları demir çomak.
mikmaa	(C.: Mekami') Gürz ve topuz gibi parçalayıcı ve yarıcı silâh.
mikna'	(Mıknaa) (C.: Mekani') Başörtüsü.
miknatis	yun. Demir ve benzeri mâdenleri kendine çekici hususiyeti bulunan câzibe. * Başka te'sir altında kalmadan kuzey ve güney kutuplarına doğru yönünü değiştiren demir çubuk. (İki kutbu More…
miknatisiyyet	Mıknatıs kuvveti ve hassası.
mikne	(C: Mekenât) Süpürge.
mikneb	(C: Mekanib) Otuz kırk kadar olan at sürüsü. * Avcılar torbası.
miknese	Süpürge.
miknet	Güç, kudret, kuvvet.
mikneva	Hizmet eden, hizmetçi.
mikra'	Balta gibi bir alettir ve onunla taş parçalarlar. ◊ Balta gibi bir âlet olup, onunla taş parçalanır. ◊ Hekimlerin, hastanın vücudunu dinledikleri âlet.
mikraa	(C: Mekâri) Davul çomağı. * Çoban değneği.
mikram	Çok ikram ve kerem eden. Bağışlayan, ihsan eden.
mikram (mikrame)	(C: Mekârim) Kadınların başını ve yüzünü örttükleri nakışlı bez.
mikrame	Nakışlı eşarp. Mendil. Havlu. Peştemal.
mikrat	(C: Mekârâ) Su mecrâsı. (Her taraftan gelen yağmur suyu orada toplanır.) * Büyük havuz. * Büyük çanak.
mikraz	(C.: Mekariz) Makas. Kesecek âlet. ◊ (C.: Mekariz) Makas.
mikreb	(C.: Mekârib) Çift sürmede kullanılan saban.
mikron	Fr. Metrenin milyonda biri. Milimetrenin binde biri.
mikroskop	Fr. Gözle görülmeyecek kadar küçük cisimleri, çok defa büyük göstermeye yarayan âlet.
miksaha	(C.: Mekâsih) Süpürge.
miksal	Çok keskin kılıç.
miksar	Çok konuşan, sözü uzatan, geveze. * Çoğaltan, teksir eden.
mikşat	Hattatların, kamış kalemlerinin kabuğunu soymakta kullandıkları âlet.
miksefe	(Kesâfet. den) İçine elektrik enerjisi yığılan âlet. (Kondansatör)
mikseha	(C.: Mekâsih) Süpürge.
miksir	Çok söyleyici, çok konuşan.
mikta'	Kesecek âlet.
miktal	(C.: Mekâtıl) Bıçkı.
miktare	Kuş ayağına yapılan köstek. * Kelepçe.
miktebe	Tabak üstüne örttükleri nesne.
miktel	Onbeş sa' miktarı nesne alır ölçek.
mikval	Çok konuşan.
mikved	(C.: Mekavid) Yular.
mikvel	Lisan. Dil.
mikvem	(C: Mekâvim) Saban ağacının tutulacak yeri.
mikves	Yay kabı.
mikyal	(C.: Mekâyil) (Keyl. den) Ölçek. Tahıl ölçeği.
mikyas	Kıyas edecek, ölçecek âlet. Ölçü âleti. Uzunluk ölçüsü. Ölçek.
mikzaf	Kayık küreği.
mikzef	Tanbur.
mil	İğne gibi ince ve uzun bir âlet. * Göze sürme çekecek âlet. * Ucu sivri çelik kalem. * Sivri dağ tepesi. * Bir çarkın, üzerinde döndüğü mihver, eksen. * Elektromotordan iş tezgâhına kuvvet More…
mil'aka	(C.: Melâik) Tahta kaşık.
mil'aka-tiraş	f. Tahta kaşık yapan.
mil'e	Dolu, dolusu. * Cemaat. (Bak: Mele') * Havuz.
mila	Bir kap dolusu nesne.
milad	(Velâdet. den) Doğum günü. * Hz. İsa'nın (A.S.) doğum günü kabul edilen yıl başı.
miladî	Milada ait. Milada dayanan. Ekser Avrupalıların takvim başlangıcı yaptıkları Milad yılına ait. * İsa'nın (A.S.) doğumundan itibaren başlayan takvim ki, miladî tarih denir.
milah	(Milh. C.) Milhler, tuzlar.
milahat	Gemicilik. Gemicilik bilgisi.
milak	Bir nesnenin kıyam ve sebâtına sebep olan nesne.
milat	Duvara yaptıkları çamur. Sıva balçığı.
milben	Kerpiç kalıbı. * Süt sağacak kap.
mildem (mildâm)	Çekirdek dövdükleri taş. * Ahmak ve iri vücutlu kimse.
mildes	Hurma çekirdeğini dövdükleri büyük taş.
milel	(Millet. C.) Milletler. Bir millet sayılan topluluklar. * Bir din veya mezhebde olan topluluklar.
milezz	Katı, şiddetli, şedid.
milg	Ahmak.
milh	(C.: Emlâh-Milha-Milah) Tuz.
milha	(Milhât) (C.: Melâhi) Eğlence, oyun, cümbüş. ◊ (Milh. C.) Tuzlar. ◊ Kutu. Dağarcık.
milhab	(C.: Melâhib) Kesecek âlet. * Ber nesnenin kabuğunu soyacak âlet.
milhafe	Bürünecek şey. Yorgan.
milhe	Güzel kelâm, lâtif söz.
milhez	Mürekkep karıştırmakta kullanılan bir âlet.
milhî	(Milhiye) Tuzla alâkalı. Tuzdan.
mili	f. Kedi.
milis	Fr. Orduya yardımcı halk kuvveti.
milk	Mal cinsinden olan yer. Birisinin tasarrufu altında bulunan yer. Mülk.
milka	Eskiden mürekkep hokkalarına konulan ham iplik.
milkat	(C: Melâkıt) Tandırdan ekmek çıkaracak âlet. ◊ Cerrah cımbızı.
milkdar	f. Hükümdar, pâdişah. Mülk sâhibi.
milked	Nesne dövecek âlet.
millet	Bir dinden olanların topluluğu. Din, dil ve târih beraberliği bulunan insan cemaatı. Sınıf. Topluluk. * Bir sülâleden gelenlerin hepsi. * Maddi, mânevi bir unsurdan sayılıp beraber More…
millî	(Milliye) Din ve millete âit, milletle alâkalı, millete mensub.
milliyet	Ümmet. Aralarında din, dil ve tarih birliği olan topluluktaki hâl. Millet olma. Aralarında maddi mânevi birlik ve beraberlik râbıtaları bulunan topluluktaki vasıf.
milliyetperver	f. Milliyetini seven.
milsah	(C.: Melâsıh) Keten tarağı.
milt	Nesebi bilinmeyen.
miltan	Yağ değirmeni.
miltat	Dimağa ermiş olan baş yarası. * Deniz kenarı.
milvah	Tuzak yanında koydukları kuş. * Semiz olmayan hayvan.
milvat	Mala.
milzab	(C.: Melâzib) Aşırı derecede cimri, pek hasis.
mim	Kur'ân-ı Kerim alfabesindeki yirmidördüncü harf olup, ebced hesabında kırk sayısının karşılığıdır. * Tarih yazarken bazan Muharrem ayına bir işaret olabilir. * Bir kitap veya ibarenin More…
mimha	Meni silmeye mahsus bez parçası.
mimhaza	Yayık. (Onunla yoğurttan yağ çıkarırlar.)
mimî	(Mimiyye) Mim harfi ile alâkalı. İçinde mim harfi bulunan kelime.
mimlaka	Yer düzeltecek taş.
mimleha	Tuzlu yer.
mimraz	Hastalıklı, illetli.
mimsah	Yalancı.
mimsaha	Adi basacak nesne. * Yüz silecek mendil.
mimtar	Yağmurluk.
min'am	Çok in'am ve ihsan eden.
min.. ila	den... ye kadar.
mina	Şişe, cam, billur. * Parlak saray. * Sırça. Kuyumcuların kullandıkları lâcivert renkli sırça.
mina'	(C.: Miyâni) Liman.
mina-renk	f. Gök mavisi.
minafam	f. Cam mavisi, sırça renkli.
minarat	(Minare. C.) Minareler.
minare	(C.: Minarat) (Aslı menare'dir) Nur mevzii. Ezan mevkii.
minbaz	Hallaç tokmağı.
minber	Camide hatibin hutbe okumasına mahsus kürsü. (Rif'at mânasına olan nebr'den ism-i âlettir.)
minbeze	Yastık.
mincab	Zayıf kimse. * Yeleği ve temreni olmayan ok.
mincar	Havan. Havan eli.
mincede	Küçük asâ, küçük sopa. * Yorgancı çubuğu.
mincel	(C.: Menâcil) Orak. Ekin orağı.
mincem	(C.: Menâcim) Terâzi kolu.
mincere	Soğuk suya harâret veren kızmış sıcak taş. (O suya 'necire' derler.)
mincilab	Murdar su, pis su.
mindag	Hücum edecek âlet.
mindas	Yeyni avret, hafif kadın.
mindef	(C.: Menâdif) Hallaç yayı.
mindel	Hırslı, doymaz ve açgözlü insan. Yırtıcı kimse. * Zorba, eşkiya.
mindif	Atılmış pamuk.
mindil	(C: Menâdil) Peşkir. Mendil. Bez parçası.
minen	(Minnet. C.) Minnetler.
minessera ilessüreyya	(Mines serâ il-es süreyyâ) Yerden göğe kadar.
minfah	(C.: Menâfih) Körük.
minfak	Çok fazla nafaka veren.
minfeha	Peynir mayası.
minh (minhü)	(C.: Minhüm) Ondan. (Müzekker hâli.)
minha	(C.: Minhünn) Bundan, ondan. (Müennes hâli) ◊ (C: Minah-Menâyih) Atiyye, bahşiş.
minhac	Meslek. Yol. Açık ve belli yol. * f. Büyük ve işlek cadde.
minhar	Misafirperver. Misafir kabul edip ağırlayan.
minhas	(C.: Menâhis) Uğursuz şey.
minhat	(C.: Menâhit) Dülger rendesi. Taş veya tahta yontmada kullanılan âlet.
minhüm	Onlardan.
minkaa	Küçük taş çömlek.
minkab	Delecek âlet. Ateş yakmak ve tutuşmak.
minkal	(C: Menâkıl) Çamur teknesi.
minkale	Geo: Yarım dâire şeklinde dereceli geometri âleti. İletki.
minkar	(C.: Menâkir) Yırtıcı kuşların gagası. * Taşçı kalemi. Taş yontmağa mahsus kalem.
minkarî	Gaga biçiminde. Gagaya benzer olan. * Gaga ile alâkalı. ◊ Gaga biçiminde. Gagayı andırır tarzda.
minkaş	(Minkaşe) Cımbız, kıskaç. * Demir kalem.
minkaz	Uzunluğuna yarılmış, boylamasına bölünmüş.
minmas	Kıl yolacak âlet.
minnet	İyiliğe karşı duyulan şükür hissi. * Birisine iyilik etmek. * Yapılan iyilikleri sayarak başa kakmak.
minnetdar	f. Bir iyiliğe karşı minnet duyan. Yük altında kalır gibi birisinin iyiliğine karşı mahcubiyet.
minnetdarane	f. Minnetli olarak. Minnet eder surette.
minnetdarî	f. Minnetdarlık.
minnetdide	f. Minnet ve iyilik görmüş.
minnetkeş	(C.: Minnetkeşân) f. Minnet altında bulunan. Minnet çeken.
minnetkeşân	(Minnetkeş. C.) Minnet altında bulunanlar, minnet çekenler.
minnetşinâs	(C.: Minnetşinâsân) İyilik tanıyan. Minnet bilir.
minnetşinâsî	f. İyilik tanıyıcılık, minnet bilirlik.
minşaa	Çulha mekiği.
minsaf	(C: Menâsıf) Hizmetkâr, hizmetçi.
minşakka	Yarık, çukur, oyuk.
minşar	(C.: Menâşir) Testere, biçki.
minsar (minsir)	Yardımı çok olan kimse. * Yardım edecek âlet.
minsec	(C: Menâsic) Çulhaların bez tarağı.
minsee (minessee)	Asâ, sopa.
minsef	(C: Menâsif) Elek. Kalbur. Külünk.
minşefe	Sünger, bez gibi su silmeğe mahsus nesne.
minsega	(C: Menâsıg) Ekmekçilerin ekmek tozunu sildikleri nesne. * Yufka yuvarlağı.
minşega	Ot ve yem koydukları kap.
minşel (minşâl)	(C: Menâşil) Yemek çatalı.
minser	'(C: Menâsir) Yırtıcı kuşların gagası. * Taşçı kalemi. * Yüz ile ikiyüz adet arasında olan asker. * Önlerinde ne bulunur yıkıp yakıp târumar eden asker. * Otuz ile kırk arasında olan at. More…
mintaka	(Mıntıka) Muayyen bir yer. Havali. Taraf. Kısım. Kuşak. Kenar. Yeryüzünde bir kısım. Bölge.
mintaş	(C: Menâtiş) Kıl yolacak âlet. Cımbız.
mintîk	Çok düzgün konuşan.
minu	Şişe, sırça, cam. * Zümrüt. * Cennet, firdevs.
minval	Hareket tarzı, davranış. Usul, yol. * Fayda. * Uslub, tarz. * Bez dokuyan cüllah.
minyatür	Eski el yazısı kitapları süslemek için sulu boya ile yapılan ince resimler hakkında kullanılır bir tâbirdir. İtalyanca 'minyatura' kelimesinden alınmadır. Buna vaktiyle küçük nakış More…
minzar	Ayna. Bakma âleti. Gözlük. ◊ Röntgen. * Bakma âleti.
mir	Amir. Bey. Baş. Kumandan. Vâli.
mir'aş (mer'aş)	Çok yüksekten uçan güvercin.
mir'at	Ayine. Ayna. * Meşhur bir cins lâle.
mir'izza (mir'izâ)	Keçi kılının altında olan tiftik.
mir-ab	f. Bir kentin su işlerine bakan kişi.
mir-ahur	f. Sarayda at işlerine bakan memurun ünvanıdır.
mira'	(Riya. dan) Riya etme, riyakârlık yapma. * Başkasının sözüne itiraz edip mücâdele etme. * İçindekinin aksini söyleme.
mirade	Mancınık taşı.
mirades	(C: Merâdis) Kuyu içinde su var mıdır diye bilmek için bıraktıkları taş. * El değirmeni.
mirah	Sürur, neşat, sevinç.
miralay	Alay kumandanı. Albay.
miran	(C: Mârin) Vahşi canavar yatağı. ◊ (Mir. C.) Beyler.
miran aşireti	Cizre havalisinde Bühti ismi ile de anılan bir aşiret adı.
mirar	Kerreler. Def'alar.
miraren	Defalarca, birçok kere.
miras	Ölen kimseden akrabalarına ve yakınlarına kalmış olan mal, mülk.
mirashar	f. Mirasyedi. Kendine kalan mirası yiyen. Mirashor.
mirazza	Harmanı sürecek döven.
mirba	Ganimet malının dörtte biri.
mirba (mirbâe)	Gözcülerin üstüne çıkıp baktıkları yüksek yer.
mirbaa	Asâ, değnek, sopa.
mirbat	Davar bağlanacak bağ.
mirbed	(C: Merâbid) Ev içinde olan küçük hücre (içine esvap koyarlar). * Davar ahırı. * Davar duracak yer. * Hurma kuruttukları yer.
mircel	(C.: Merâcil) Kazan.
mirda	Gemicilerin kullandıkları uzun ağaç.
mirdiyan	(Mirdiyane) Mersin ağacı.
miremme	Sığır ve deve gibi tırnaklı hayvanların dudağı.
mirfa(t)	İttifak etmek, bir olmak, birleşmek.
mirfak	Dirsek. * Mutfak. Kiler. * Semânın şimal tarafında bir yıldız ismi.
mirfaka	Dirsek yastığı.
mirfed	Büyük kâse.
mirfeşe	Kürek.
mirgah	Kaymak alacak âlet.
mirha	İrhâ denilen yelmekle yelip seğirten at.
mirha(t)	Salıverilmiş, bırakılmış perde. ◊ (C.: Merâhâ) Yürüyücü at.
mirhaz (mirhâza)	Gasilhâne, abdesthâne, kenif. * Çamaşır tokmağı.
mirî	Devlete âid. Devlet hazinesine mensub.
mirkak	Oklava.
mirkam	(C.: Merâkım) Kalem.
mirkat	Merdiven. Basamak. Derece.
mirken	(C: Merâkin) Don yıkayacak kap. * Küçük leğen.
mirliva	Tugay kumandanı. Tuğgeneral.
mirma(t)	(C: Merâmâ) Nişan oku.
mirre	Kuvvet. * Öd. * Akıl. * Kat. * Sağlamlık.
mirrid	Müfsid, kötü ve şerir kimse.
mirrih	Uzun ok. ('Pertev oku' derler) * Yeleği olmayan ok. * Bir yıldız adı. ◊ Şâd, neşeli ve mesrur kimse.
mirsad	Gözetleme yeri. Rasad yeri. * Gözetleme âleti. * Suçluları gözleyip duran. * Pusu. * Suçlular için hazır bekleyen. ◊ (C: Merâsıd) Geniş yol.
mirşah	(Mirşaha) Süzgeç.
mirşaha	Eyer altına konulan keçeyi davardan almak.
mirsal	(C: Merâsil) Tenbel yürüyüşlü davar. * Küçük ok.
mirsat	Gemi demiri. Lenger.
mirşeka	(C: Merâşik) Terzi yüksüğü.
mirşem	Ekmek tozunu silecek tüy süpürge.
mirt	(C: Mürât) Yünden veya haz denilen kumaştan elbise. * Kadınların, esvapları üstüne giydikleri elbise.
mirtac	Yarış atlarının beşincisi. ◊ Kapı kilidi. * Dar yol.
mirtal (mirtale)	Bulaşmak.
mirtaz	Dinin yasaklarından sakınan kimse.
mirvaha	(C.: Merâvih) (Rih. den) Yelpaze.
mirvaha cünbân	f. Yelpaze sallıyan.
mirved	(C.: Merâvid) Milve makara ortasındaki demir, mihver.
mirye	Şek, şüphe. * Münazara. Cedel. (Bak: Temâri)
mirza	Reis. Bey. * Büyük kimselerin çocuğu. Beyzâde. * Bazı İslâm topluluğunda iyi sülâleden olanlara, şehzâdelere, seyyidlere verilen ünvân olmakla beraber, bugün bir isim olarak çokca More…
mirzab	(C: Merâzib) Ululuk. * Uzun ve büyük gemi.
mirzah	(C: Merâzıh) Çekirdek ve ona benzer şeyleri dövüp ezdikleri taş. ◊ Üzüm çubuğunu yerden kaldırıp bağlayıp sardıkları ağaç.
mirzaz	Havan eli.
mirzebe	(C: Merâzib) Tokmak.
mis	f. Bakır.
miş	f. Koyun, ganem.
mis'	Şimal yeli, kuzey rüzgârı.
miş'	Aşı dedikleri kızıl balçık.
mis'ab	(C: Mesâib) Değirmen oluğu. * Havuz oluğu.
mis'ad	Merdiven. Yükseğe çıkmakta kullanılan âlet. Asansör.
miş'al	(C: Meşâıl) Köylülerin deriden yaptıkları ayaklı küp.
miş'ar	Şan, şeref, haysiyet ve vakar.
mis'ar (mis'âr)	(C: Mesâir) Uzun. * Ateş küsküsü yapılan ağaç. Ateş karıştırmağa mahsus âlet.
miş'at	(C: Meşâi) Kuyunun toprağını çıkardıkları zenbil.
mis'eb	Bal konulan tulum, bal tulumu.
mişa'	Kumsuz yer.
misafir	Seferde olan. (Bak: Müsafir-Mukim)
misaha	Ölçmek, miktarını bilmek.
mişail	(Bak: Mihâil)
misak	Sürme, gütme, sevketme. * Havada uçarken kanadını birbirine vurup uçan güvercin. ◊ Anlaşma. Sözleşme. Yeminleşme. Verilen söz.
misal	'Bir şeyin benzer hali. Benzer. Örnek. * Düş. Rüya. * Ahlâk ve âdâbla ilgili kıssa ve hikâye. * Bir şeyin örneği ve sıfatı. Kısas. * Gr: İlk harfi harf-i illet olan (yani; elif, vav More…
misaliyye	Misale dair.
misane	Dizgin kayışı.
mişar	Testere.
misas	El sürme, değme, dokunma. * Cima etmek. * Almak.
mişat	(Meşt. C.) Taraklar, baş taramağa mahsus taraklar. ◊ (Mışt. C.) Taraklar.
mişatiye	Tarak kılıfı.
misbah	Kandil. Çıra. Meş'ale. Lâmba. ◊ Lâmba. (Bak: Mısbah) ◊ Yüzgeç.
misbar	(C.: Mesâbir) Yaraya konulan fitil.
misbeke	Mâden eritilip dökülecek kap.
mişceb	(C: Meşâcib) Üzerinde çamaşır kuruttukları kafes. * Yüksek yere erişmek için yapılan sandalye.
mişcer	(C: Meşâcir) Çamaşır asacak yer. * Mahfe ağacı. * Ağaçlık.
misdaga	Yüz yastığı.
misdak	(Sıdk. dan) Bir şeyin doğru olduğunu isbata yarayan şey. Tasdik âleti. * Alâmet. Tavır. Tarz. Düstur. * Değer ölçüsü. ◊ (Bak: Mısdak)
misdakiyyât	Mısdak ilmi.
miselle	(C: Misâl) Çuvaldız.
misellî	Çuvaldızcı kimse.
misem	Dağlama eseri. * Dağ yapılan âlet. * Güzelin çehresindeki cemâl eseri.
misenn	Bileği taşı.
mişezar	f. Küçük koruluk, ağaçlık, meşelik.
misfat	Süzgeç. Tasfiye âleti.
misfen	Törpü.
misfere	Süpürge.
misgar	Sarı yüzlü.
misha(t)	(C: Mesâhi) Demir kürek, bel.
mishab	(C: Mesâhib) Sacayak. ◊ Bel âletinin sapı.
mishal	Eğe, törpü gibi yontma aletleri.
mishane	Taş parçaladıkları nesne.
mishat	Şarap koyacak kap.
mişhaz	Bileği taşı.
misheb	Siyah at.
mishel	Dil, lisan. * Eğe, törpü. * Ziynet verecek nesne. * Yabâni eşek. * Dizgin.
mishelân	Geminin iki tarafındaki iki halka.
misil	(Misl) Benzer. Eş. Nâzır. Tıpkısı.
misilli	(Misillü) Benzeri. Gibi. Aynısı.
mişin	f. Meşin.
misk	Bir cins güzel koku ismi. (Asya'nın büyük dağlarında yaşayan bir cins erkek ceylanın karınderisi altındaki bir bezden çıkarılır.)
mişk	Aşı dedikleri kızıl toprak.
misk ile anber	Tamamıyla isteğe uygun. (Misk ü anber de denir).
mişka	Tarak.
miska'	(C: Mesâki) Fasih dilli, güzel sesli kişi.
miskâ'	Sıklık vermek.
miska(t)	(C: Mesâki) Su bardağı. Su kovası.
miskab	(C: Mesâkıb) Mâden, kemik veya tahta gibi şeyleri delmekte kullanılan âlet, matkap. ◊ Delme âleti.
miskal	Yirmidört kıratlık (4,5 gr. kadar) bir ağırlık ölçüsü. (Bir kırat, beş normal arpa ağırlığında olup, bir dirhemin 1/14 üdür.) ◊ Cilâlayan, parlatan âlet. * İnce. Zarif. ◊ More…
miskam	Hastalıklı, illetli.
mişkas	(C: Meşâkıs) Ensiz uzun demir.
miskat	Su kovası.
mişkat	İçine lâmba konan küçük hücre. Duvarda içine ışık konulan yer. * Kandil.
miskata	Düşürtücü ilâç veya sebep.
misket	Fr. Alaybozan tüfeği. Patlayan bombadan etrafa sıçrayarak tahribe, yaralanmaya ve ölüme vesile olan sert parça. Eskiden kullanılmış geniş çaplı bir silâh. * Güzel kokulu meyve. (Elma, üzüm More…
miskin	Uyuşuk, tenbel, hareketsiz. Zavallı. * Cüzzam hastası. * Fık: Kendi kendini idâre edemiyen, iktisabtan âciz, mal ve mülkü hiç olmayan kimse.
miskinâne	f. Tenbelcesine, miskincesine.
misl	(Bak: Misil)
mislah	Ham iken hurması dökülen hurma ağacı.
mislak	Fesih lisanlı, güzel konuşan. * Kırkbeş sene yaşayan adam. ◊ Fesih, beliğ konuşan kimse.
mislat	(C: Mesâlit) Anahtarın bir dişi.
misliyet	Benzeri ve misli olmak. Benzerlik.
misma'	(C.: Mesâmi') (Sem'den) Kulak. * Hastanın iç organlarını dinlemeğe yarıyan âlet.
mişmaa	Şamdan.
mismak	Çadırı yükseğe kaldıracak ağaç.
mişmak	Kağnının iki kolu. * Bir nevi araba.
mismar	Ensiz çivi, mıh. Demir kazık.
mismas	Karıştırmak.
mismaz	Deyyus kimse.
mişmel	Kaftan altında götürüldüğü hâlde görünmeyen küçük kılıç.
mişmiş	Zerdali, erik veya kayısı. ◊ Zerdali yemişi.
misr	(C.: Emsâr) İki şey arasındaki perde, hâil. * Memleket. Şehir. * Afrika'nın şimalinde bir memleket ismi. * Bir hububat adı.
misra'	Kapı kanadı. * Edb: Bir manzum yazının her bir satırı. Tam bir vezin ölçüsüne göre tanzim edilmiş söz.
mişrak	Her zaman güneşli olan yer. ◊ Güneşi bol olan yer.
misram	(C: Mesârim) Orak.
misran	Basra ile Kufe şehirleri.
mişrat	(C.: Meşârit) Keskin bıçak.
misred	Büyük taş, çanak.
misrî	(Mısriyye) Mısırlı. * Mısır ülkesiyle alâkalı.
missik	Çok cimri. Hasis ve tamâhkâr.
mistaba	(C.: Mesâtıb) Peyke, sedir.
mistabanişin	f. Sedirde oturan.
mistah	Yatık bardak. * Çadır direği. * Hurma yayıp kuruttukları yer.
mistar	Yazının güzelliğine, düzgünlüğüne yarayan âlet. Yazı yazarken satırları doğru gösterebilmek için lâzım olan çizgileri yapmağa yarayan âlet. * Sıvacıların bir âleti. ◊ (Bak: More…
miştat	Kış günlerinde oturulacak yer.
mistik	Fr. Mistisizm ile âlâkalı. * Fls: Bâtıni. Kalben çok dindar. Sofi.
misva	Uylukları zayıf ve etsiz olan kadın.
misvak	Kullanılması pek çok faydalı olan ve Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ehemmiyetle tavsiye ettiği, diş fırçası vazifesini de gören, hoş kokulu ve meyvesiz bir ağacın dallarından More…
mişvar	Tarz, tavır, gidiş, gidişât. * Gümeçten bal peteği sağılan âlet. * Davar satılacak yer.
mişvare	Testi, çömlek.
mişvargâh	f. Gösteri yeri. * Pehlivanların güreştikleri saha. * At pazarı. Satılık atların koşturulduğu meydan.
misvat	Çok haykıran, çok bağıran. * Ses kuvveti. ◊ Ekincilerin sürgüsü. ◊ Kazan kepçesi.
mişvaz	Sarık.
mişvel	Orak.
misvele	(C: Mesâvil) Harman süpürgesi.
mişvere	Minder.
mişvez	(C: Meşâviz) Tülbend.
mişya'	Boşboğaz. Çok konuşan.
misyaf	Yaz günlerinde çok yağmur yağan yer. * Sakalı ağarmayınca evlenmeyen erkek.
mişye	Bir yürüme çeşidi.
misyed(e)	Av avlamağa mahsus âlet. Tuzak, kapan.
misyon	Fr. Bir vazife ile bir yere gönderilen hey'et. * Bir şahıs veyâ hey'ete verilen vazife.
misyoner	Fr. Hıristiyanlığı neşre ve tanıtmağa çalışan kimse.
mişzeb	Dişli orak. * Bağcıların asma çubuğu kesecek âletleri.
mit'am	(C.: Matâim) Çok yemek yiyen. Yemeği bol olan. ◊ Çok yeyici, fazla yiyen. ◊ Çok yemek yediren.
mit'an	(C.: Metâin) At sürücüsü.
mit'em	Bir defalık ikiz doğuran kadın.
mita'	Bir şeyin son bulduğu yerin sonu. * Geniş yol. * Yolların birleştiği yer.
mitade	Matkap başı.
mitam	Her zaman ikiz doğuran kadın.
mitan	(C: Meyâtın) At yarıştırdıkları yer.
mitat	(Bak: Midhat)
mite	Bir nevi ölmek.
mitfeha	Kevgir.
mithan	Değirmen.
mithar	Uzağa giden ok.
mithara	(Tahâret. den) Matara.
mithere	Su kabı. Matara.
mitin	f.. Taşları kayaları paçalamada kullanılan büyük çekiç.
miting	İng. İçtimaî ve siyasî bir mes'ele için yapılan büyük toplantı.
mitla	(C: Metâli) Dikenli otlar biten yumuşak yer.
mitlak	Sık sık kadın boşayan erkek.
mitmer	Yapı ipi.
mitoloji	Fr. Efsane bilgisi.
mitrab	Neşeli adam. Neşesi bol kimse.
mitrak(a)	(C.: Metârık) Sopa, değnek. * Tokmak. * Mızrak. * Çekiç.
mitralyöz	Fr. Makinalı tüfek.
mitred	(C: Metârıd) Avın ardından atılan kısa süngü.
mitrede	Yünden veya haz denilen kumaştan yapılan elbise.
mitres	Kapı ardınca koydukları ağaç.
mitrî	Cendereci.
mitv	(C: Mitâ) Hurma salkımı.
mitva'	Çok muti', çok itaatli.
miv	f. Kıl.
mive	Meyve kelimesinin aslıdır.
miyah	(Mâ. C.) Sular.
miyan	f. Orta, ara, vasat, meyan.
miyanbend	f. Kemer, kuşak.
miyanbeste	f. Bel bağlamış. * Mc: Hemen işe hazır.
miyane	f. Ara. * Orta, vasat. * Helva gibi bazı yemeklerin pişme kıvamı. * Ortaya serilen halı. * Gerdanlığın ortasındaki büyük inci.
miyanî	(Minâ. C.) Limanlar.
miyanser	f. Yarısı kıymetli taşlarla süslü bir cins taç.
miyansera	(Miyânserây) Avlu. Ev meydanı.
miyere	Taam, yemek.
miysere	(C: Mevâsir) Eyer yastığı. * Eyer altına koydukları keçe. * Çul içine koyulan keçe. * Yatacak döşek, yatak.
miz	Misâfir. * Sofra, mâide. * Temiz, pak.
miz'a	Ayıracak alet. Kesecek alet.
miz'ac	Bir yerde karar etmeyen kadın.
mizab	(C.: Meâzib) Oluk, su yolu.
mizac	Huy, tabiat, fıtrat, bünye. * Bir şeyle karıştırılmış olan başka bir şey.
mizac-dan	f. Mizac bilen, mizaçtan anlıyan.
mizacgir	f. Mizâc ve keyiflere göre hareket eden.
mizad	Sürur, sevinç, neşe.
mizae	Abdest alacak kap.
mizah	Şaka, lâtife. * Edb: Bâzı düşünceleri nükte, şaka veya takılmalarla süsleyip anlatan bir yazı çeşidi. Hoş, nükteli söz. (Zıddı ciddiyettir)
mizah-nüvis	f. Eğlenceli mizahlı yazılar yazan.
mizahî	Mizahlı, eğlenceli.
mizan	Terazi, ölçü, tartı. * Akıl, idrak, muhakeme. Mikyas. * Fık: Mahşerde herkesin amellerini tartmağa mahsus bir adâlet ölçüsü olup, hakiki mâhiyeti ancak âhirette bilinecektir. *Mat.: Yapılan More…
mizbah	Bıçak.
mizban	(C.: Mizbanân) f. Ev sahibi. Misafir kabul eden kimse.
mizbanân	(Mizban. C.) Misafirleri ağırlayanlar, ev sahipleri.
mizbed	(C: Mezâbid) Hayvan ahırı.
mizber	(C.: Mezâbir) Kamış kalem.
mizcel	Harbe' denilen küçük kılıç.
mizdea	Yüz yastığı.
mizebbe	Yelpaze.
mizec	Küçük süngü.
mizeffe	Gelin mahfesi.
mizek	f. İdrar, sidik.
mizfar	Zafer kazanan. Galib. olan. Asma çubuğuna sarmaşık gibi sarılan filiz.
mizkâr	Dâima erkek doğuran dişi.
mizlac (mizlâk)	El ile açılan kilit.
mizlaka	Uzun burunlu ışık fitili makası.
mizman	f. Misâfiri ağırlıyan, misâfire ikram eden ev sâhibi.
mizmar	Düdük, kaval. * Mukaddes Zebur Kitabının her bir suresi. * Hançere, nefes borusu. (Bak: Mezâmir) ◊ (C: Mezâmir) Meydan. At yarıştıracak ve at oynatacak yer. * İnce belli at. More…
mizmar-zen	f. Düdük çalan.
mizr	Bir nevi meşrubat. * Ahmak kimse.
mizra	(C: Mezâri) Yaba, kürek.
mizrab (mizrâb)	(C.: Medârib) Saz zahmesi. (Onunla saz çalarlar).
mizrak	Ucu sivri uzun saplı harp âleti. Kargı. ◊ (C: Mezârık) Harbe, kısa kılınç.
mizraka	Küçük şırınga.
mizreb	Büyük çadır, oba.
mizvac	Çok koca değiştiren kadın. Çok kocalı kadın.
mizved	(C: Mezâvid) Azık koyacak kab. ◊ Dil, lisan.
mizya'	Malını çok harcayan kimse. Malını fazlaca zâyi eden adam.
mizz	Bir şeyin diğeri üzerine olan fazlı, üstünlüğü. ◊ Yemeğin lezzetinden ağzını şapırdatmak.
moda	Fr. Geçici yenilik. Elbise ve süslenmede geçici hevesler ve fantezi düşkünlüğü sebebiyle çıkartılan yeni tarz ve şekiller. Bunlar israfı artırır ve iktisada aykırıdır.
model	Fr. Biçim, örnek, şekil. * Resim yâhut heykel yapılırken bakarak benzetilmeğe çalışılan şey veyâ şahıs.
modern	Fr. şimdiki zamana uygun, asri. (Bak: Medeniyet)
moğol	Turâni milletlerinin en büyüklerinden bir kabile olup Türkler ve Mançurlarla cinsi yakınlıkları vardır. Asyanın ortalarında bugün Çin Devletine tâbi olan ve Moğolistan ismiyle bilinen geniş More…
mola	İstirahat için işe ara vermek ve duraklamak. * Denizcilike: Gevşetme, koyverme manâsındadır.
molekül	Fr. Kim: Vasıflarını kaybetmemek şartıyla ayrılabilen herhangi bir maddenin en küçük cüz'ü, parçası.
molla	Eskiden büyük âlimlere verilen isim. * Büyük kadı. * Efendi, hoca, Medrese talebesi.
molla câmi	(Bak: Câmi)
mollayane	Mollaya yakışır şekilde. Mollaca.
moloz	Yapılardan artan veya viranelerden çıkartılan ufak taşlar. * Bir işe yaramaz insan.
mu'bile	(C.: Meâbil) Yassı, uzun ok temreni.
mu'bir	Terkolunmuş, bırakılmış, terkedilmiş.
mu'cem	İ'câm edilmiş, noktalanmış, noktalı. * Hadis şeyhlerinin herbirisi. * Harf-ı heca sırasına konularak, her birisinin tarikından müellife kadar gelen rivayetleri toplayan kitaba denir. More…
mu'cib	(Aceb. den) Taaccübe, hayrete düşüren. Şaşkınlık veren.
mu'cibe	Taaccüb edilecek, şaşılacak şey.
mu'cir	Bir çeşit kadın başörtüsü. Eşarp.
mu'ciz	İnsanı âciz bırakan iş. Aynısını yapmakta başkalarını acze düşüren, kudretsiz kılan, kimsenin yapamıyacağı yolda olan.
mu'ciz-eda	f. Mu'cize gösteren. Başkalarının yapamıyacağı kadar mu'cize derecesinde iş ortaya koyan. Edası mu'ciz olan.
mu'cizat	Mu'cizeler. Allah tarafından verilip, yalnız peygamberlerin gösterebilecekleri büyük harika işler.
mu'cizbeyan	f. Anlatış tavrı herkese benzemeyen. Tarz-ı beyanı mu'cize olan. Kur'an-ı Kerim.
mu'cize	İnsanların, yapmasında âciz kaldıkları ve ancak Allah tarafından peygamberlere nasib olan hârika. Kerametten yüksek, fevkalâde hâdise. * Mu'cize, Halik-ı Kâinat tarafından More…
mu'cizegu(y)	f. Mu'cize gibi söz söyleyen.
mu'cizekâr	f. Mu'cizeli, mu'cize hâlinde, başkalarını âciz bırakan.
mu'ciznüma	f. Mu'cize gösteren.
mu'dal	(Mu'dıl) Güç, içinden çıkılmaz, girift.
mu'dem	Bir şeyi yitiren, kaybeden.
mu'dî	Sirâyet edici, bulaşıcı, sâri.
mu'dil(e)	(C.: Mu'dilât) Zor, güç ve çetin.
mu'dilat	(Mu'dal. C.) Büyük, ağır, çetin ve zor işler.
mu'dim	Öldüren, idam eden.
mu'kib	Ökçeli ayakkabı.
mu'kir	Malı mülkü çok olan kimse.
mu'lat	(C: Meâli) şeref kazanmak. * Yüksek derece.
mu'lem	(İlm. den) Belirtilmiş, işâretlenmiş.
mu'lin	İlân eden. Herkese bildiren.
mu'nan	Su arkı, su mecrâsı.
mu'reb	Gr: Sonu her çeşit harekeyi alabilir olan. Mebni olmayan. İrablanmış. Sonu harekelenmiş olan kelime.
mu'rib	İzhar edici, izhar eden, gösteren.
mu'riz	İ'raz eden. Yüz çeviren. Başka tarafa dönen. Ta'riz eden. Dokunaklı konuşan.
mu'sade	(İ'sad. dan) Sımsıkı kapatılmış, kilitlenmiş olan.
mu-sa(y)	f. Ustura.
muabbir	(İbâret. den) Rüyâ tabir eden. Görülen rüyalardan mânâ çıkaran.
muabbirîn	(Muabbir. C.) Görülen rüyalardan mânâ çıkaranlar. Rüya tabir eden kimseler.
muaccel	Acele olunmuş, ta'cil edilmiş, mühletsiz. Peşin. Va'desiz.
muaccelâne	Acele olarak. Peşin olarak.
muaccelat	(Muaccel. C.) Peşin ödemeler.
muaccele	Beylik ve evkaf kiralarından peşin alınan kısım.
muaccelen	Peşin olarak. * Çabuk ve acele olarak.
muacciz	Sıkıcı. Bıktırıcı. Usandırıcı. Taciz edici. Rahatsız eden. Yapışkan. Sırnaşık.
muad	Geri çevrilmiş, iâde edilmiş, döndürülmüş.
muadadat	Yardım etme, muvavenet etme.
muadat	Karşılıklı düşmanlık, karşılıklı husumet.
muadd	Hazırlanmış. İdâd olunmuş.
muaddel	Tadil edilmiş. Eski hâli değiştirilmiş.
muaddil	Tadil eden. * Düzelten. Müsâvi ve beraber kılan. Denkleştiren. ◊ (Muazzıl) Güçleştiren, güç duruma sokan, daraltan.
muadelat	(Muâdele. C.) (Adl. den) Beraberlikler, musâvilikler.
muadele	Müsâvilik, eşitlik. İki şey arasında mikdarca, vasıfca beraberlik. * Karşılıklı anlayış. * Adâlet. * Mc: Anlaşılmaz iş. Muammâ.
muadelet	Müsâvilik, denklik. Karşılıklı uygunluk. Eşitlik.
muadil	Müsâvi, eşit, denk. * Fiz: Eş değer.
muaf	Afvolunmuş. İstisna edilmiş, ayrı tutulmuş. Bağışlanmış. Serbest.
muafat	Afvetmek. * Sıhhat vermek. * Sıhhat ve âfiyet bulmuş, iyileşmiş kimse. * Hastalık veya belâdan korunma. Musibetlerden muhafaza olunma.
muafese	Tedavi etmek.
muafî	Afiyet verici. * Belâ ve musibeti def eden.
muafir	Yavaş yürüyen kişi.
muafiyyet	Bir hastalığa karşı aşı ile elde edilen hâl. * Afvolunmuş olma. Bağışlanmış olma.
muafname	f. Afv kâğıdı. Bir şeyin muaf tutulup afvedildiğini gösteren kâğıt.
muahat	Kardeşlik edinme.
muahed	Zimmi kâfir.
muahedat	(Muâhede. C.) Muâhedeler, antlaşmalar.
muahede	Karşılıklı yeminleşme, anlaşma. Devletler arasında andlaşma.
muahede-name	f. Ahdleşmenin yazıldığı ve imzalandığı kâğıt.
muahez	Muâheze olunan. Tenkid edilen, çekiştirilen.
muahezat	(Muâheze. C.) (Ahz. den) Tenkid ve itirazlar. * Azarlama ve paylamalar. Çıkışmalar.
muaheze	Azarlama. Çıkışma. Darılma. Alay eder tarzda karşısındakini küçümseme. Tenkid.
muahezekâr	f. Tenkid ve itiraz edici. * Azarlayıp çıkışan. Paylayan.
muahhar	Sonraya bırakılmış, te'hir edilmiş, geriye bırakılmış. Sonradan.
muahharen	Sonradan, bilâhare. Muahhar olarak.
muahid	Andlaşma yapanlardan her biri. Yeminli ve anlaşmalı olanlardan her biri. * İslâm hükümetine vergi ödeyerek kendini himâye ettiren gayr-ı müslim. (Resul-i Ekrem'in (A.S.M.) Arab More…
muahiz	(Ahz. den) Çekiştiren, muâheze eden. Tenkid edip itiraz eden.
muakab	Cezalandırılmış.
muakabe	Bir kimseyi cezalandırma. Cezaya çarpma.
muakade	(Akd. den) Mukavele yapma. Akid yapma. Anlaşma.
muakara	Nefret etmek.
muakib	Cezalandıran. * Takibeden.
muakid	Birbiriyle akid yapan, sözleşen.
muakkab	(Akab. dan) Ardına düşülmüş, tâkib olunmuş, peşinden gidilmiş.
muakkad	İnce ve müşkil olan. Zor anlaşılan söz. * Ukdeli, düğümlü.
muakkib	Ardına düşen, takib eden, ardından koşan. * Tağyir ve ibtal eden.
muakkibât	Gece ve gündüz melâikesi. * Namazı müteakib otuz üçer defa tekrar edilen tesbih. (Bak: Tesbih)
muakkibîn	Tâkipçiler, arkasından koşanlar, ardından gelenler.
muakkid	Düğümleyen, sihir yapan, cadı.
mualebe	Erkeğin, karısı ile oynaması.
mualecat	Tedâviler, ilâç kullanmalar. * Bir hususta çalışmalar.
mualece	Bir hususa çalışıp devam etmek. * Hastaya bakmak. İlâç kullanmak, ilâç vermek. * Bir işe teşebbüs, bir işe girişmek.
mualla	Yüksek, yüce, âli. Makamı ve rütbesi yüksek.
muallak	Askıda. Hakkında karar verilmemiş, hallolunmamış. * Havada boşta duran. * Sürüncemede kalmış iş. * Edb: Açık hece, bir vokalle okunan hece. (Bak: Müsned)
mualleka	(C.: Muallekat) Askılar. Henüz karar verilmemiş olanlar. * Kocası kaybolan kadın. * İslâmiyet'ten evvel Arabların meşhur edib ve şâirlerinin Kâbe duvarına astıkları yazılar ve şiirler. More…
muallekiyyet	Muallak olma, askıda oluş, boşta durma.
muallel	Sakat, eksik, noksan. * Hasta, illetli.
muallem	Ta'lim görmüş, ta'limli.
muallem asker	Tâlim görmüş asker.
muallî	Yücelten, yükselten. * Sağılır davarın sağ tarafından sağmaya varan kişi.
muallil	Ta'lil eden. Sonradan bir sebeb ve bahane ileri süren. * Eyyam-ı acuzdan bir gün.
muallim	Ta'lim eden, öğreten, ilim öğreten.
muallimât	Öğretici kadınlar, kadın hocalar.
muallime	Hanım hoca. Öğreten ve tâlim eden kadın veya kız.
muallimîn	Muallimler. Hocalar, ta'lim edenler, öğretenler.
muamelat	(Muâmele. C.) Muameleler.
muamele	(C.: Muâmelât) Hatt-ı hareket. Davranma, davranış. Birbiri ile iş görme, amel etme. Alış veriş. * Resmi dairelerde yapılan herhangi bir iş.
muamere	İmaret etmek.
muamil	(Amel. den) İş yapan. Muamele yapan. Muameleci.
muamma	(Amâ. dan) Anlaşılmaz iş. Karışık şey. Bilinmeyen hâl.
muammem	Başı sarıklanmış. İmamelenmiş. Sarıklı olan.
muammer	Ömür süren. Çok yaşamış. Uzun ömürlü, bahtlı.
muammerîn	(Muammer. C.) (Ömr. den) Muammerler. Uzun ömürlü kimseler.
muan'an	An'aneli. Senedli. Kimden kime haber verildiği şâhid ve râvilerin isimleri ile bildirilmiş olarak.
muanaka	Birbirinin boynuna sarılma. Kucaklaşma.
muanat	Bir şeyin zahmetini çekme. * Bir nesneyi dikkatle göz altında bulundurma. Ona göz kulak olma.
muanber	(Anber. den) Güzel kokan. Güzel kokulu.
muanede	(Anud. dan) İnad etme, ayak direme.
muanid	İnadcı. Kimseye uymayan. Dediğini yapmak isteyen.
muanik	(Unk. dan) Birbirinin boynuna sarılan, kucaklaşan. ◊ Birbirinin boynuna sarılan. Kucaklaşan.
muanne	Muhâlefet etmek, karşı gelmek.
muannid	İnadcı. Muânid.
muannif	Ta'nif eden. Şiddetle azarlayan.
muanven	İsim sahibi. Ünvanlı. Ünvan verilen. Meşhur. Tantanalı.
muar	Ödünç alınmış olan mal.
muaraza	Bir şeyden yan verip sapmak. * Biri ile yarışmak. * Birbirine karşı gelmek. Sözle karşılıklı mücadele. Söz mücadelesi.
muare	Zarar etmek.
muarefe	Karşılıklı görüşme ve tanışma. * Gr: Nekre olmayan kelime. Muayyen ve harf-i târifli olmak. (Bak: Lâm)
muarekat	(Muâreke. C.) (Ark. dan) Vuruşmalar, savaşlar, kavgalar.
muareke	(C.: Muârekât) Kavga. Vuruşma. Muharebe. Döğüşme.
muariz	Bir şeyden yan çizen. Muâraza eden. Karşı gelen. (Bak: Münâkaşa)
muarizîn	(Muârız. C.) Muârızlar, muhalifler. Karşı gelenler.
muarra	Fenalıktan uzak. Boş. Beri. Yüksek. Temiz. Çıplak.
muarreb	Arablaştırılmış. Arablaşmış.
muarref	Târif edilmiş, anlatılıp bildirilmiş. Bildik. Belli. Bilinen. * Gr: Harf-i târifli kelime. *Mat.: Sınırlı. Hududlu.
muarres	Çömlek koyacak yer. Gecenin geç vakitlerinde inilecek yer.
muarrif	Târif edici. Anlatıcı. İzah edip bildirici. Tanıtan. Tercüman.
muarrifân	(Tesniye şeklindedir) İki tarif edici. * f. Tarif ediciler. Muarrifler.
muarrik	(Arak. dan) Tıb: Terletici ilâç.
muarriye	Hekim bıçağı.
muarriz	Dokunaklı söz söyliyen.
muaşaka	Sevişme. Ziyadesiyle arz-ı muhabbet etme. Birbirini sevme. Karşılıklı aşk ve muhabbet.
muasame	Hıfzetmek, korumak.
muasara	(Muâsarat) (Asr. dan) Muâsır olma. Aynı asır ve zamanda yaşama.
muasat	İtâatsizlik etme. Baş kaldırma. İsyân etme.
muasere	Fakirlik. * Zorluk, güçlük.
muaşere	Karışmak.
muaşeret	Birlikte yaşanılanlar. * Sünnet dâiresinde insanlarla iyi münâsebet.
muasfer	Usfur ile boyanmış nesne.
muasî	İtaatsiz, isyan eden, baş kaldıran.
muaşik	(Işk. dan) Seven, âşık olan. Muhabbet eden.
muasir	Bir asırda yaşayanlardan herbiri. Hem asır olan. Aynı devirde yaşayan.
muaşir	Muâşeret eden ve birbiriyle iyi geçinir olan.
muaşirân	(Muaşir. C.) Muaşirler. Birbirleriyle iyi geçinen kimseler.
muasirîn	(Muasır. C.) (Asr. dan) Aynı asırda yaşayanlar. Bir asırda yaşamış olanlar.
muasker	(Asker. den) Ordu yeri, asker karargâhı. Ordunun muharebe zamanında toplandığı yer.
muassel	İçine bal katılmış. Ballı.
muaşşer	(Aşr. dan) Onlu, onluk. On kısma bölünmüş. * Edb: Onar mısralık bendlerden teşekkül eden manzumeler.
muaşşeş	Ağaçlarında kuş yuvası çok olan yer.
muaşşir	(Aşr. dan) Ondalıkçı. Öşürcü. Aşar memuru.
muatat	Birbirine atâ etmek, karşılıklı hediyeleşmek. * Vermek.
muateb(e)	Azarlanılan. Tekdir olunan. Azarlanmış. * Paylamak, çıkışmak.
muatib	(İtâb. dan) Tekdir eden, paylıyan, azarlıyan.
muattal	Tatil edilmiş. Kullanılmaz olmuş. Battal edilmiş. Terkedilmiş. * İşsiz. Tenbel.
muattar	Itırlı, kokulu. * Güzel kokulu bir lâle çiçeğinin adı.
muattil	Atıl bırakan. İşsiz eden. İşe yaramaz hâle getiren.
muattila	Boş bırakılmış. Atâlete atılmış. * Hâlık'a itikat etmeyen. (Bak: Ta'til)
muattis	(Ats. dan) Aksırtan, aksırtıcı.
muattiş	(Atş. dan) Susatan, susatıcı.
muâvaza	İki tarafın da ivaz vererek, anlaşarak yaptığı akit. Sayışma. Bir şeyi diğer bir şeye bedel, ivaz olarak vermek. Aslı olmadığı halde menfaat celbi için hususi bir surette müzakere ile More…
muâvazaten	Değiş yapma ile. İki tarafın da rızası dâhilinde değiştirme ile. * Hileli, dalavereli.
muavede(t)	(Avdet. den) Dönüş, geri dönme, avdet etme. * Adet edinme.
muaveme	(Ağaç) bir sene meyve verip, bir sene vermeme. * Bir seneliğine tutma.
muavenat	(Muâvenet. C.) Muâvenetler, yardım etmeler.
muavenet	Yardımcılık. Yardım. Teâvün.
muavid	Geri dönen, avdet eden.
muavin	Yardımcı. Yardım eden. Vekil. * Mekteblerde ve resmi dairelerde müdürden sonra gelen idare memuru.
muaviye	Tilki eniği.
muavvak	(Avk. dan) Ta'vik edilip geriye bırakılmış iş.
muavvec	(İvec. den) Eğik, eğri, eğilmiş.
muavvez	Gerdanlık. Nazarlık. Nüsha geçirilecek yer. * Evin etrafındaki mer'a.
muavvik	Ta'vik eden. Geriye bırakan. Oyalanan.
muavvizat	(Bak: Felak)
muayede	(Îd. den) Bayramlaşmak.
muayene	Zâhir ve âşikâre olmak, görünmek, belli olmak. * Gözden geçirme, yoklama, kontrol etmek.
muayenehane	f. Hekimlerin, hastaları muayene ettikleri yer.
muayere	Ayarlama.
muayeşe	Beraberce hoşça geçinme.
muayin	(Ayn. dan) Kat'i ve kesin olarak belli olan. Görülmüş olan.
muayyeb	(C.: Muayyebât) (Ayb. dan) Ayıplanmış.
muayyebat	(Muayyeb. C.) Ayıp ve iğrenç şeyler.
muayyen	Görülmüş olan, kat'i olarak belli olan, belli, ölçülü, tayin ve tesbit olunmuş, karalaştırılmış.
muayyin	(Ayn. dan) Tâyin eden, belirten, belirtici.
muazade	Yardım etme.
muazale	Bir sözün mânasını başka sözle bağlayıp kelâmı arka arkaya getirme. * Kafiyeyi ayrılmıyacak şekilde mâkabliyle bağlama. * Sözde kelimeleri tekrarla kullanma.
muazere	İnadlaşmak. * Yardımlaşmak. * Birbirinden kaçmak. * Ekin kuvvetlenmek. ◊ Ma'zeret, özür dileme.
muazid	Yardım eden.
muazzam	Büyük, iri, cesim, mükerrem, mübeccel, koskoca.
muazzamât	Büyük ve ağır işler. Muazzam şeyler.
muazzeb	Eziyet çeken, azap içinde bulunan. Sıkıntıda kalan.
muazzef	Nefsin arzularını terkeden, zühd sâhibi.
muazzel	Ayıplanmış, ta'zil edilmiş. Azarlanmış, paylanmış.
muazzez	Çok aziz. Muhterem. Çok sevgili, kıymettâr, izzetlendirilmiş.
muazzezen	İzzet ve ikram ile, ikram olunarak, ağırlanarak.
muazzi	Sabredici.
muazzib	Ta'zib edin, azapla eziyet veren.
muazzir	(Özür. den) Ta'zir eden, sahte özür süren.
mubadil	(Bak: Mübâdil)
mubah	(İbâhe. den) İşlenmesinde sevab ve günah olmayan şey.
mubahase	(Bak: Mübâhese)
mubahat	(Mubah. C.) Mübahlar. Günahı, sevabı olmayan, işlemesi ne haram, ne de helâl olan şeyler.
mubahhal	Cimri, tamahkâr, pinti.
mubahhar	Tütsülenmiş. * Buhar hâline gelmiş, buharlanmış.
mubarek	(Bak: Mübârek)
mubareze	(Bak: Mübâreze)
mubasara	Görme yarışına çıkma. İki kişinin, 'hangimiz evvel görüyor' diye bir yere bakması.
mubaşeret	(Bak: Mübâşeret)
mubassir	Gözetici, bekleyici, bakıcı. * Eskiden gümrüklerde muhafaza memuru ve mektebte talebenin inzibatına bakan memur.
mubataşa	İki kişi elleriyle birbirlerini kucaklamağa çalışma.
mubattin	Kin tutan, hased eden. * Karnı zayıf ve içine çökük olan.
mubemu	f. Tel tel, kıl kıl. Birer birer. İnceden inceye, çok dikkatle.
mubend	f. Saç bağı.
mubid	Zerdüşt. Mecusi din adamı. * Tedbirli, akıllı adam.
mubik	(C.: Mubikat) Helâk edici. * İsyan. * Büyük günah.
mubikat	(Vebk. den) Helâk edici şeyler. Mühlik.
mubsir	Görücü, gösterici, görünen, bilici, bildirici, vazıh ve âşikâr. * Mantık. Kelâm ve seyrin mutediline denir.
mubsirât	(Mubsır. C.) Görünenler, görünen âlem.
mubtal	İptal edilmiş.
mubtil	İptal eden.
muceb	İcâb etmiş, lâzım gelmiş. Bir söz veya emrin icâb ettiği şey, netice. * Büyük bir memurun, kendisine sunulan evrakı tasdik için ettiği işaret.
mucer	(Ecr. den) Kiraya verilmiş olan şey.
mucez	(İcaz. dan) İcaz yoluyla. Muhtasar ve mücmel bir tarzda. Kısaca.
mucî	(Vecâ. dan) Acıtan, ağrıtan.
muci'	(Vecâ'. dan) Elem ve acı veren.
mucib	(Mucibe) İcâb eden, lâzım gelen. * Bir şeyin peydâ olmasına vesile ve sebep olan. Gereken. Gerektiren, lâzım gelen.
mucîb	(Cevab. dan) İcabet eden, uyan. Kendisinden istenilen iş ve suali cevaplandıran.
mucibat	(Mucib. C.) Sebepler.
mucid	Yeni bir şey icad eden, meydana getiren, bulan. * Yaratan. Yoktan var eden.
muçine	f. Cımbız.
mucir	(Ecir. den) İcar eden, kiraya veren. (Bak: Mücir)
muciz	Kısa. Muhtasar. Özlü. Az sözün çok mânâ ifâde edeni.
mucîz	İcâzet veren, izin veren.
muda'	Fık: Emâneten kendine bir şey bırakılan kimse. * Serkeş ve oynak olmayıp, mazlum ve sâkin olan at.
mudarebat	(Mudarabe. C.) Mudarebeler, döğüşmeler, vuruşmalar.
mudarebe	(Darb. dan) Döğüşme, vuruşma. * Bir taraftan sermaye diğer taraftan emek ile kurulan ticaret şirketi.
mudarib	(Darb. dan) Döğüşen. Birbirlerine vuran.
mudcer	(Ducret. den) Sıkıntılı olan. Sıkılmış.
mudcir	(Ducret. den) Sıkıntı veren, sıkan, gamlandıran.
mudga	Et parçası, bir çiğnem et.
mudhak	Kendisine gülünen. Soytarı. Gülünç hâle düşen.
mudhik	Güldürücü, güldüren, maskaralık ederek halkı güldüren.
mudhikât	(Mudhike. C.) (Dıhk. den) Gülünecek şeyler. Mudhikeler.
mudhike	Gülünç şey, gülünecek hâl. Komedya.
mudî	Işık verici, parlak ve ruşen olan.
mudi'	Fık: Malının muhâfazasını başkasına emânet ve havâle eden.
mudîk	(Bak: Muzîk)
mudill	İdlâl edici, yoldan çıkaran, eğri yola teşvik edici.
mudille	(Dalâlet. den) Baştan çıkaran, azdıran, doğru yoldan saptıran.
mudiyyen	Giderek, geçerek.
mufad	(Bak: Müfad)
mufadala	(Bak: Mufâzala)
mufaddel	Faziletlendirilmiş, diğerlerinden ayrıca fazilet itibarıyla temayüz etmiş, yükselmiş.
mufaddil	Faziletlendiren, iyilik eden ve nimet veren.
mufaddilîn	Faziletliler. Yüksek ve büyük zatlar.
mufahham	Büyüklük kazanmış, kerem sahibi, itibarlı, azim, büyük. ◊ (Fahm. dan) Kömürleşmiş, kömür halini almış.
mufarakat	Ayrılık, ayrılmak.
mufarrit	(Fart. dan) Kusur yapan, eksik işleyen. Aşırı giden.
mufasala	Ayrılma.
mufassal	Tafsilli, tafsilâtlı, izahlı. Geniş mâlumatlı, kısımlara ayrılıp anlatılmış.
mufassalan	Geniş, izahlı olarak. Tafsilâtlıca. Kısımlara ayrılıp anlatılmış olan.
mufassil	Kısımlara ayrılan, fasıl fasıl ayıran, adalet eden.
mufavvaz	Yapılması ısmarlanmış.
mufavviz	Bir kimseye bir vazifeyi veren. Yapmasını ısmarlıyan.
mufaz	Çok, bol. Bereketli, feyizli.
mufazala	Fazilet ve meziyetle birbiri ile yarışma.
mufazzal	(Fazl. dan) Başkalarına üstün tutulmuş. Tafdil edilmiş.
mufazzaz	Gümüş kaplamalı, gümüşlü.
mufazzih	Rezil eden.
mufî	İfa eden, ödeyen, yerine getiren.
mufsih	Fesâhetle ve düzgün olarak konuşan.
muftir	(Fıtr. dan) Oruç açan, iftar eden.
mug	(C.: Mugan) Mecusi. Ateşperest. Ateşe tapan. Zerdüşt dininde olan.
mug-beçegân	(Mugbeçe. C.) f. Mecusi çocukları. * Meyhâne çırakları.
mug-kede	f. Meyhane. * Ateşe tapanların ibadethanesi.
mugabber	Tozlu nesne.
mugabene	(Gabn. dan) İki taraf birbirini aldatma.
mugabese	Karıştırmak.
mugaddî	(Mugazzi) Gıdalı, besleyici, gıdası çok, faydalı.
mugadere	(Mugaderet) Bırakmak, salıvermek.
mugafaza	Ansızdan tutmak.
mugalaka	Diğerleri karışmayarak iki kişinin atlarıyla yarışması.
mugalata	(Galat. dan) Karşısındakini yanıltmak için söz söylemek. Doğruya benzer yanlış sözler. Safsata. Hatalı ve yanlış söz. Demagoji. * Man: Vehimlerden terekküb eden kıyastır.
mugalatat	(Mugalata. C.) Safsatalar. Demagojiler. Mugalâtalar.
mugalaza	Düşmanlık, husumet, adâvet.
mugalebe	Üstün olmağa, galib gelmeyeğe çalışmak. Birisine galib gelmek.
mugalgal	Haber.
mugallat(a)	(Galat. dan) Yanlış telâffuz edilmiş.
mugalleb	Defâlarca mağlup olan kişi.
mugallî	(Galeyân. dan) İyice kaynatılmış. * Ihlamur, papatya gibi çiçeklerin kaynatılmış suyu.
mugamere	(Ga, uzun okunur) Nefsini zorluğa ve şiddete zorlama.
mugamese	Suya daldırışmak, birbirini suya daldırmak.
mugameze	Birini göz işaretiyle zemmetme.
mugamir	Nefsini tehlikeye koyan kişi.
mugammed	(Gamd. dan) Örtülü, kılıflı. Kınına konmuş.
mugammer	İşten anlamıyan bön kimse.
mugan	(Mug. C.) f. Mecusiler, ateşe tapanlar. Zerdüştler.
mugane	Ateşe tapan mecusilerin âyini.
mugannî	Nağmeli ve çeşitli sesle okuyan, ahenkle okuyucu. * Hoş sesle öten.
muganniye	Şarkıcı kadın.
mugar	Düşman üzerine hücum etmek.
mugarrak	(Gark. dan) Suya daldırılmış. * Gümüşle süslü.
mugarrid	Pek güzel öten kuş. * Yüksek sesle nefse hoş gelen şarkılar söyliyen.
mugas	Yaban narının kökü.
mugasmer	Kaba dokunmuş kötü bez.
mugassas	Kalıba dökülmüş.
mugaşşî	(Gaşy. den) Bayıltıcı, bayıltan.
mugattî	Perdelenmiş, örtülmüş. Üstü örtülü.
mugavele	Bir kimseyi azdırıp yoldan çıkarmak. * Helâk etmek.
mugavere	Yağma, çapul.
mugayebe	Kaybolma. * Bir kimseyi arkasından zemmetme. Gıybet etme.
mugayeret	(Gayr. den) Aykırılık. Uymazlık. Başka türlü olma.
mugayir	Aykırı. Uymaz. Zıd. Başka türlü.
mugaylan	Çölde yetişen bir nevi dikenli çalı. Deve dikeni.
mugaylangâh	f. Dünya.
mugaylanzar	f. Dünya. * Deve dikeni biten yer, dikenlik.
mugayyeb	(C.: Mugayyebât) (Gayb. dan) Kayıp. Kaybedilmiş.
mugayyebat	(Magibât) Zâhir duygularla bilinmeyen, bizce gaip olan, bilinmeyen şeyler.
mugayyebe	Gizli şey. Görünmeyen ve saklı olan nesne.
mugayyer	(Gayr. dan) Değiştirilmiş, başkalaştırılmış. Tağyir edilmiş.
mugayyir	Tağyir eden, değiştiren.
mugazane	Gözün yanlarında olan büklüm.
mugazebe	Karşılıklı olarak birbirini kızdırıp gazaba getirme.
mugazele	(Ga, uzun okunur) Aşıkane şakalaşma, lâtifeleşme.
mugazib	Gadap etmek, kızmak, hiddetlenmek.
mugbeçe	(C.: Mugbeçegân) f. Meyhaneci çırağı. * Mecusi çocuğu.
mugber	(Gubar. dan) Gücenmiş, darılmış, küskün. * Tozlanmış, tozlu.
mugbir	Gücenmiş. İğbirar sahibi. * Toz koparan.
mugf	Uyuyan.
mugfel	(Guful. den) Aldatılmış, iğfâl olunmuş. Kandırılmış.
mugfil	Aldatan, iğfal eden.
mugidd	Gadap edici, kızgın, hiddetlenici.
mugîs	Yardım eden, yardıma koşan. Medet edici. Muin.
mugişş	Birisini fenalığa bırakan, aldatan.
muglak	(Galak. den) Kapalı, kilitli. * Anlaşılmaz, çapraşık söz.
muğlakat	(Muğlak. C.) Kapalı ve anlaşılması zor olan şeyler.
muğlakiyyet	Muğlak olma hali. Anlaşılmazlık.
mugliyy	Kaynamış çiçek, papatya veya ıhlamur suyu.
mugnat	İhtiyaç.
mugnî	Def'edici, kovan. * Zengin eden, müstağni kılan. * Doyuran gönlünü tok eden.
mugrak	(Gark. dan) Batmış veya batırılmış (suya). Gark edilmiş.
mugre	Bulanıklık.
mugrem	Âşık, tutkun.
mugremun	Ağır borca uğratılmış olanlar.
mugrib	Anka kuşu.
mugrîl	şişmiş maktul.
mugşa	(Gaşy. den) Bürünmüş, örtülmüş.
mugtab	Gıybet söyleyici, gıybet eden.
mugtanem	Ganimet olarak alınmış olan, alınan.
mugtasib	Gasb eden, zorla alan.
mugtebit	Gıbta olunmuş, hâli iyi olan kimse.
mugtedî	(Gıda. dan) Gıda alan, gıdalanan. Beslenen.
mugtelim	Hırs ve şehveti çok olan.
mugtemiz	Gammazlıyan.
mugtenem	(Ganimet. den) Ganimet olarak alınmış.
mugtenim	Ganimet olarak alan. Bedava alan. Ganimet bilen.
mugterib	(Gurub. dan) Batan, gurub eden. * Gurub. * (Gurbet. den) Gurbete giden. Gurbete çıkan.
mugterif	Elini daldırarak avucuyla su alan.
mugterik	Batan, suda boğulan, garkolan.
mugtesil	(Gusl. den) Yıkanan, gusleden.
mugve	(C: Mugveyât) Canavarı düşürüp yakalamak için kazıp ağzını örttükleri kuyu.
mugzib	(Gazab. dan) Gazaba getiren, kızdıran.
muhab	Kendisinden ürkülüp korkulan.
muhaba	Korku, perva, havf, çekingenlik.
muhabbet	Sevgi, sevme. * Sohbet. Ruhun, kendisinden lezzet duyduğu şeye meyletmesi.
muhabbetdarane	Muhabbete yakışır şekilde.
muhabbetkâr	Muhabbetli, sevgi gösteren.
muhabbetname	f. Sevgisini bildiren yazılı kâğıt. Aşkını bildiren yazı.
muhaberat	Muhabereler. Haberleşmeler. Haberleşme yapan dâireler.
muhabere	Haberleşme. Karşılıklı birbirine haber verme.
muhabere memuru	Telgrafçı.
muhabir	Haber veren, haberci. * Gazeteye havadis gönderen kimse.
muhacat	(Hecv. den) Birbirini hicvetme. Karşılıklı olarak birbirlerini yerme. ◊ Bilmece hususunda birbiriyle zekâ yarışına çıkma.
muhacce	(Hüccet. den) İddiâ edip münakaşa ederek deliller ve hüccetler gösterme. İsbatlar gösterme.
muhacceb	Perdelenmiş, tecrid edilmiş. Perde ile ayrılmış.
muhaccel	Ayağı sekili, beyazlı at. * Gerdeğe konulmuş.
muhaccil	(Haclet. den) Utandıran, tahcil eden.
muhacemat	Hücumlar, üşüşmeler. Her taraftan ve birden hücum etmeler.
muhaceme	Hücum etme, saldırma.
muhacerat	Göç etmeler, hicretler. Muhacirlik.
muhacere	Birbirini men'etmek, birbirine engel olmak.
muhaceret	(Hicret. den) Hicret etme, göç etme, göçme.
muhacet	(Hecv. den) Karşılıklı olarak birbirini hicvetme, yerme.
muhaceze	Fısıldamak.
muhacim	Hücum eden, saldıran.
muhacimîn	(Muhâcim. C.) Hücum edip saldıranlar, üşüşenler.
muhacir	Göç eden, bir memleketten kalkıp, başka bir yere yerleşen. * Mc: Allah'ın yasak ettiğinden uzaklaşan.
muhacirîn	Göç edenler, hicret edenler. İslâmiyetin ilk zuhurunda İslâm olanlardan Mekke'den Medine'ye hicret eden sahâbeler. (Bak: Ensar)
muhadaa(t)	(Had'. dan) Aldatma, hile yapma, oyun etme.
muhadat	Hediyeleşmek. Karşılıklı olarak hediyeler vermek.
muhadda'	Aldana aldana bilgi ve tecrübe sâhibi olan.
muhaddab	Boyanmış.
muhaddar	Yeşil renkle boyanmış. Rengi yeşil yapılmış.
muhadde	(Hadde. den) Bilenmiş. * Sınırlanmış, belirlenmiş, hudutlandırılmış. ◊ Muhâlefet, uyuşmazlık.
muhaddeb	Kamburlu, tümsekli, üstü yumru olan. Dürbin camı gibi yumru olan.
muhadded	Sınırı belirtilmiş olan. Sınırlanmış, tahdid edilmiş. ◊ Eti buruşmuş olan.
muhadder	(Muhaddere) Kapalı, örtülü. * Nâmuslu müslüman kadını.
muhaddes	Haber verilmiş. Tahdis olunmuş, şükranla bildirlimiş. Sadık-ül hads olan kimse. * Her zan, tahmine feraseti isabetli olan. * Nakil ve rivayet edilmiş olan.
muhaddid	Keskinleştirici, bileyici. * Sınırlıyan, sınırını tâyin eden. Tahdid eden. Hududlandıran.
muhaddir	Şişiren, kabartan.
muhaddir(e)	Uyuşturucu ilâç.
muhaddirat	(Muhaddire. C.) Uyuşturucu ilâçlar.
muhaddis	Hadis ilminin bir çok usul ve füruunu bilen zât. Peygamber Efendimizin (A.S.M.) hâl ve sözlerini bize nakleden ve hadis ilminin mütehassısı.
muhaddiş	Kulağı tırmalıyan. Tahdiş eden.
muhaddisîn	Hadis ilmiyle uğraşan eskiden gelmiş büyük ve kâmil zâtlar. Peygamberimizin (A.S.M.) sözünü işiterek bildirenler. (Bak: Hâfız)
muhadea	Aldatmak, hilecilik, oyun etmek.
muhademe	Hizmet etmek.
muhadenet	Yakın ahbablık, samimiyet. Dostluk. ◊ Barışma. * Veda etme.
muhadere	Sür'at etmek.
muhadese	(Hadis. den) Konuşma. Birbirine hikâye söyleme.
muhadeşe	Tırmalama. Sıkıntı ve zahmet verme.
muhadi'	(Had'. dan) Aldatan, kandıran. Hile eden, oyun yapan.
muhadiane	f. Aldatarak, hile yaparak.
muhadiş	Zahmet, ıztırab ve sıkıntı verici. Tırmalayıcı.
muhafaza	Zarar ve ziyandan sakınıp korumak. * Himâye ve hıfzetmek. Gözetlemek. * Bir şeye devamlı olmak.
muhafazakâr	f. Koruyucu. * Dinî amel ve işlere muhabbet eden. Dinî inanışında sağlam olan ve değiştirmeden muhafaza eden yüksek ve sâdık insan.
muhafazat	Muhafızlık, koruyuculuk.
muhafete	Söyleme, yavaş okuma.
muhaffef	Hafiflendirilmiş, hafif edilmiş olan.
muhaffif	(Hıffet. den) Hafifleten, hafifletici.
muhafiz	Muhafaza eden. Değiştirmeyen. Saklayan. Koruyan. Bekçi.
muhafizîn	(Muhafız. C.) Muhafızlar, bekçiler. Bir yeri koruyup bekleyen kimseler.
muhaha	Kemikten çıkan nesne.
muhak	(Mahâk - Mihâk) Her arabi ayın son üç gecesi.
muhakat	Müşabehet eylemek. Bir kimseyi taklid etmek. * Birbirine hikâye söylemek. ◊ Bir kimseyi ahmak yerine koyma.
muhakemat	(Muhakeme. C.) Muhakemeler.
muhakeme	(C.: Muhakemât) (Hüküm. den) Dava için iki tarafın mahkemeye baş vurması. * İki tarafın mahkemeye baş vurması. * İki tarafı dinleyip hüküm vermek. * Düşünmek. * Zihinde inceleme yapmak. * More…
muhakî	Benzeyen, benzer olan.
muhakka	Çekişme. * Hak iddia etme.
muhakkak(a)	(Hakk. dan) Hakikatı ve gerçeği belli olmuş. Tahkik edilmiş. Doğru. * Mutlaka ne olursa olsun.
muhakkar	Hakir görülen. Hakarete uğramış.
muhakkik	Hakikatı araştırıp bulan. İç yüzüne inceliyerek vakıf olan. * Hakikat âlimi. Hakikatlara hakkı ile vakıf ve ehl-i tahkik olan büyük İslâm âlimi.
muhakkikane	f. Gerçeği ve hakikatı araştıran bir kimseye yakışır surette. Muhakkik olan bir insana yakışacak şekilde.
muhakkikîn	Hakikatı bulup meydana çıkaranlar. * İç yüzünü araştırıp bulan büyük İslâm âlimleri ve velileri. Hakikat araştıran, hak âlimleri.
muhakkir	Hakir gören, zelil ve hor gören.
muhakkirâne	f. Tahkir edercesine. Hakarette bulunurcasına.
muhal	İmkânsız, vukuu mümkün olmayan. Bâtıl, boş söz. * Hurâfe olan nazariye.
muhalaa	(Muhâlaat) Birbirlerinden resmen ayrılma (karı-koca.)
muhalat	(Muhal. C.) Mümkün olmayanlar. Muhaller. Muhal ve bâtıl olan şeyler.
muhalata	(Halt. dan) Karışma, güzel uyuşma, anlaşma.
muhalatât	Güzel anlaşmalar, karışmalar, uyuşmalar.
muhale	Dostluk, sadâkat.
muhalebe	Beraberce süt sağmak.
muhalefet	Kabulsüzlük. Karşı durma. Uyuşmazlık. Zıt gitmek. Zıddiyet. Muvafık olmamak.
muhalese	Bir şeyi alıp kaçmak.
muhaleset	(Hulus. dan) Birbirlerine iyi muamele etme. Birbirleriyle dostça geçinme.
muhalhil	Havayı hafifleten.
muhalib	Süt sağan. * Devrin hayır ve şerli işlerini tecrübe eden.
muhalif	Uymayan. Birbirine benzemiyen. Birbirine zıt olan. * Başka şekilde düşünen. * Karşı duran. ◊ Yardımcı.
muhalifîn	Muhalif olanlar. Muhalifler.
muhalla	Tahliye olunmuş. Boşaltılmış. * Serbest bırakılmış. ◊ Süslenmiş. Süs yapılmış.
muhallak	Tıraş olmuş. * Hacıların Mina'da tıraş oldukları yer.
muhallasa	Mevruz otu denilen bir nevi ot.
muhalleb	Nakışı ve güzelliği çok olan elbise. * Cam. * Aldanmış.
muhalled	(Huld. dan) Ebedî. Dâimî. Bâki. Sürekli olarak kalan.
muhalledat	(Muhalled. C.) Dâimî olarak kalacak şeyler. * şâheserler.
muhalledîn	(Muhalled. C.) Sürekli ve dâimî olarak kalan şeyler.
muhalledûn	Bâki ve dâimî olanlar. * Dâimî surette Cennet'te kalacak olanlar.
muhallef	Bir ölünün bıraktığı mal. * Geride kalan.
muhallefat	(Muhallefe. C.) Ölen bir kimsenin bıraktığı şeyler. Metrukât.
muhallefe	Ölen bir adamın dul kalan karısı.
muhalles	Kurtarılmış. Tahlis olunmuş.
muhallî	Süslendiren, yaldızlayan. ◊ Boşaltan. Tahliye eden.
muhallid	(Huld. den) Ebedîleştiren. Devamlı, sürekli ve ebedî kılan.
muhallik	Tıraş eden. * Tıraş olan.
muhallil	(Hall. den) Eriten. Analiz yapan, tahlil eden. * Fık: Üç talakla boşanan ve iddetini bitiren bir kadınla evlenen erkek. (Karıyı boşayan birinci kocaya: Muhallelün leh denir.) * Tıb: Şişlere, More…
muhallim	Halim selim eden. Yavaş kılan. (Öfkeli birisini) yumuşatan.
muhallis	(Halâs. dan) Kurtaran, halâs kılan, tahlis eden.
muhallit	(Halt. dan) Karıştıran, tahlit eden.
muhalün aleyh	Fık: Havaleyi ödeyecek kimse. Üzerine havale yapılan şahıs.
muhalün bih	Fık: Birine havale olunan mal.
muhalün leh	Lehine gönderilen' Alacaklı olan kişi.
muhamat	Korumak. * Avukatlık etmek. * Birinden birşeyi def etmek.
muhamere	Karışmak. * Gizlemek.
muhamese	Fısıldaşma.
muhamî	Avukat. * Himaye eden.
muhammat	Kızdırılmış nesne.
muhammed	Pek çok tekrar tekrar övülmüş, medhedilmiş meâlinde bir isim olup ilk olarak Peygamberimize (A.S.M.) verilmiştir.
muhammed suresi	Kur'an-ı Kerim'in 47. Suresi olup Kıtal Suresi de denir. Medine-i Münevvere'de nâzil olmuştur.
muhammedî	Hz. Muhammed'e (A.S.M.) mensub olan. Müslüman.
muhammediyyun	Müslümanlar. Hz. Muhammed'in (A.S.M.) ümmetinden olanlar.
muhammen	(Hamn. den) Tahmin edilen. Ortalama olarak bir değer kabul edilen. Sanılan.
muhammer	(Himâr. dan) Kendine eşek denilmiş. Eşeğe benzetilmiş. Tahmir olunmuş. ◊ (Hamr. dan) Mayalanmmış, ekşiyip kabarmış. * Yoğurulmuş.
muhammere	Başı beyaz, cesedi siyah olan koyun. * Örtülmüş nesne.
muhammes	Beşli. Beş katlı. Tahmis edilmiş. * Edb: Her bendi beş mısrâlı olan manzume. * Birbiri ardından gelen ve kapalı olarak uç uca eklenmiş beş kenarın meydana getirebileceği çeşitli şekillerden More…
muhammez	(Hamz. dan) Oksitlenmiş, paslanmış.
muhammin	Tahmin eden, sanan, karar veren, değer biçen kimse. Eksper.
muhammir	(Hamr. dan) Tahmir eden. Mayalayan. Ekşitip kabartan. Yoğuran. ◊ Kızdırıcı ilâç.
muhammis	Mısır, kahve gibi şeyleri kavuran veya kavurarak satan kimse. * Tava.
muhan	Kendine ihanet olunmuş. * Alçak kimse.
muhanna	Çarpık, bükük, eğri. * Kınalanmış.
muhannes	Kadınlaşmış erkek. Alçak tabiatlı. * Korkak. Nâmerd. Kalleş.
muhannet	Mumyalanmış, tahnit edilmiş.
muhannit	Mumyalayan, tahnit eden.
muharebat	(Muhârebe. C.) (Harb. den) Harpler, muhârebeler. Harbetmeler, savaşmalar.
muharebe	(C.: Muharebât) Harbetmek. Karşılıklı cenk. Cidal.
muharece	Parmaklarıyla hesap edip taksim etmek.
muharede	Men'etmek, engel olmak.
muharef	Fakir.
muhareşe	Kışkırtma, halkı birbirine düşürme.
muharese(t)	(Hirâset. den) Muhâfaza, koruma.
muhareze	Saklamak.
muharib	Harbeden. Cenkci. Cengâver. * Cesur. Atılgan. Kahraman. * İyi harbeden. Harb usullerini iyi bilen.
muharibeyn	İki savaşçı, iki cengâver, iki muhârib.
muharrak	(Harik. den) Yakışmış, yanmış. Tahrik olunmuş.
muharrece	Boynunda tasması olan köpek.
muharref	(Harf. den) Tahrif edilmiş. Değiştirilmiş. kalem karıştırılmış. Bozuk. İfsâd ederek tahrib edilmiş.
muharrefat	(Muharref. C.) Tahrif edilmiş ve değiştirilmiş şeyler.
muharrem	Arabi ayların başı, birincisi. * Haram edilmiş olan. * Bu muharrem ayında Müslümanlıktan evvel Arablar arasında muharebe yasaktı. Bundan dolayı bu isim verilmiştir. * Haram kılınmış, tahrim More…
muharremât	Haramlar. Haram edilen şeyler. Dinimizce helâl olmayan şeyler.
muharrer	Tahrir olunmuş. * Yazılmış. Yazılı.Muharrer. İyice azadlanmış, tam hürriyetine kavuşturulmuş demektir.
muharrerât	Yazılı şeyler. Yazılmış kâğıtlar. Mektuplar.
muharrib	Tahrib eden. Harâb eden. Yıkan. Bozan. Perişan eden.
muharribîn	(Muharrib. C.) Yıkıp yok edenler. Harab edenler.
muharric	(Bak: Tahric)
muharrif	Tahrif eden. Bozan. Silen. Hilecilik yapan.
muharrik	(Hark. dan) Tahrik eden, çok yakan. * Çok susatan, çok harâret veren. * Yakıp yıkan. ◊ Harekete getiren. Hareket veren. Tahrik eden. Teşvik eden. Ayaklandıran.
muharrike	Hareket veren duygu.
muharrir	Yazan. Tahrir eden. Kâtib. Kitab te'lif eden. Gazetede yazı yazan.
muharrirîn	(Muharrir. C.) Muharirler, yazarlar. Eser sâhipleri, müellifler.
muharris	Hırslandıran. Tamah ve hırsı artıran.
muharriş	Tırmalayan, azdıran, tahriş eden.
muharrisâne	f. Hırslandırırcasına.
muharrit	İshâl verici bir ilâç.
muharriz	Kışkırtan. Teşvik ve tahriz eden.
muhaş	Yanmış nesne.
muhasama	(Muhasamet) (C.: Muhâsamât) Muhalefet. İki taraf arasındaki düşmanlık. Birbiri ile çekişmek. Birbirine husumet etmek.
muhasamat	(Muhasama. C.) Düşmanlık. İki taraf arasındaki husumet.
muhasamet	(Bak: Muhasama)
muhasara	Bir kişinin, diğer kimsenin elini tutup yürümesi veya ellerini birbirinin kuşağına sokup yürümeleri. ◊ Etraftan çevirmek. Kuşatmak. Düşmanı etraftan sarmak. Abluka etmek.
muhasebat	(Muhasebe. C.) Hesap işleri, hesap görme işleri. Hesap dâireleri.
muhasebe	Hesablaşmak. Hesab görmek. Hesab işi ile uğraşmak. Hesab işini gören resmi makam.
muhasede	(Hased. den) Birbirini çekememe, hased etme, kıskanma.
muhasib	Hesab eden. Hesap işi ile uğraşan. Muhasib.
muhasim	Düşmanlık eden. Düşman olan taraflardan biri. Hasım olan. Birbirini dâva edenlerden her biri. Karşı tarafı tutan.
muhasimeyn	Bir dâvâ veya çekişmede birbirine karşı olan iki kimse.
muhasimîn	(Muhasım. C.) Düşmanlar, muhasımlar.
muhasir	(C.: Muhasırîn- Muhasırûn) (Hasr. dan) Etrafının kuşatıp saran. Muhasara eden.
muhasirîn	(Muhâsır. C.) Muhasara edenler, etrafını kuşatanlar.
muhasirûn	(Muhasırîn) Düşmanı etraftan kuşatanlar. Muhasara edenler.
muhaşşa	Hâşiye yazılmış. Tahşiye olunmuş.
muhassal	Netice. Husule gelen. Tahsil olunan. Hâsıl olmuş bulunan. Toplanılmış, cem'olunmuş. Hülâsa. Sözün kısası.
muhassala	(Husul. den) Elde edilen netice, hâsıl olan sonuç. * Fiz: Bileşke.
muhassan	(Hısn. dan) Kuvvetlendirilmiş, istihkâmlandırılmış.
muhassas	Birine âid kılınmış. Tahsis edilmiş. Has kılınmış. Ayrılmış. Tâyin edilmiş.
muhassasat	(Muhassas. C.) Devlet bütçesinden, devlet dâireleri için ayrılan para. * Bir kimseye verilmiş olan maaş veya tayın.
muhaşşem	Sarhoş, mest.
muhassenat	(Muhassene. C.) Üstünlük sebepleri. * Güzel, hayırlı ve faydalı işler.
muhasser	Hasret kalmış, tahsir olunmuş.
muhaşşi	Hâşiye yazan. Hâşiyeliyen.
muhaşşî	(Haşyet. den) Korkutan, ürküten.
muhaşşi'	Kibirli bir kimsenin kibir ve gururunu kıran.
muhaşşid	Tahşideden. Bir yere toplayan.
muhassil	Husule getiren. Hâsıl eden. Meydana getiren. ◊ Sütü çok emdiğinden hasta olan çocuk.
muhaşşim	Keskinliği dolayısıyla sarhoş edici şey.
muhassin	Kale gibi mahfuz ve sağlam kalan ve kendini haramdan koruyan. (Bak: Muhsın) ◊ (Hasen. den) Güzelleştiren, güzellik veren.
muhaşşin	Öfkelendiren, kızdıran. Gücendiren.
muhassir	Hasrette bırakan. * Mina ile Arafat arasında Muhassir vadisi. Ebrehe'yi mağlub eden Ebabil kuşlarının taş yağdırdıkları mevki. ◊ (C.: Muhassirîn) (Hasar. dan) Zarara More…
muhassirîn	(Muhassir. C.) Zarar ve ziyan verdirenler. Hasara uğratanlar.
muhassis	Tahsis eden. Has kılan. Hususileştiren.
muhat	İhâta olunmuş. Etrafı çevrilmiş. Etrafı kuşatılan. Bir şey içinde bulunan. ◊ Burundan akan sümük. * Sümük gibi ve yapışkan cisim.
muhatab	Söyleyeni dinleyen. Kendisine hitab edilen. * Gr: İkinci şahıs.
muhataba	Birbirine söz söyleme, hitabetme. * Mc: Çekişme.
muhatabat	(Muhâtaba. C.) Konuşmalar.
muhatara	Tehlike. Korkulacak hâle tutulmak. * Zarar. Ziyan. Korku. * Tehlike ve zarar ihtimali olan.
muhatarat	(Muhatara. C.) Zararlar, ziyanlar, hasarlar. * Korkular. Tehlikeler.
muhatib	(Hutbe. den) Birine söz söyliyen. Hitâbeden.
muhattat	(Hatt. dan) Çizilmiş, resmi yapılmış.
muhattata	İstasyon.
muhattit	(Hatt. dan) Çizen, resmini yapan.
muhavele	İsteme, taleb etme. Bir şeyi yapmaya girişme.
muhaverat	(Muhavere. C.) Konuşmalar. Muhâvereler. Karşılıklı görüşüp konuşmalar.
muhavere	(C.: Muhaverat) Konuşma. Görüşerek konuşma.
muhaveze	Muhalefet, uyuşmazlık.
muhavvef	Korkulu. Korkutulmuş.
muhavvel	Hâvâle edilmiş. Ismarlanmış. Tebdil ve tağyir edilmiş. Değiştirilmiş. Bırakılmış.
muhavven	Hâinleşen. Tahvin edilen.
muhavvet	Etrafına sur ve duvar çekilmiş yer.
muhavvic	Muhtaç edici.
muhavvif	Korkutan. Korkutucu.
muhavvifâne	f. Dehşetlice. Korkutucu bir vaziyette. Korkutmak suretiyle.
muhavvil	Başka hâle koyan. Değiştiren. Tahvil eden.
muhavvile	(Havl. den) Fiz: Elektrik cereyanını, akımını başka hâle koyan. Transformatör.
muhavvit	Duvar çeken, tahvit eden.
muhaya	Bölünemiyen bir şeyi nöbetleşe ve sıra ile kullanma.
muhayee	Pay edilmesi ve bölünmesi mümkün olmayan bir şeyi sıra ile nöbetleşe kullanma.
muhayene	Belirli bir zaman için kiralama.
muhayya	Yüz, vech.
muhayyeb	Yoksun bırakılmış, mahrum kılınmış.
muhayyeben	Mahrum ederek. Yoksun bırakarak.
muhayyel	Tahayyül edilmiş. Hayâl olarak düşünülmüş. Zihinde tasarlanmış.
muhayyelat	(Muhayyele. C.) Hayâl edilmiş olan şeyler. Muhayyel olan şeyler.
muhayyem	(Hayme. den) Çadırı kurulmuş ordugâh. * Kurulmuş çadır. * Çadırda yatan insan. Kamp yeri.
muhayyemgâh	f. Ordu çadırlarının kurulduğu yer. Ordugâh.
muhayyer	(Hayr. dan) Seçilmesi serbest olan. Seçmece. Beğenmece.
muhayyib	Yoksun bırakan, mahrum kılan.
muhayyibâne	f. Mahrum ve yoksun bırakırcasına.
muhayyil	Tahayyül eden. Hayal kuran. Zihinde olmayacak şeyleri düşünen.
muhayyile	Kuvve-i hayâliye. Hayâl kurma merkezi. Zihinde bulunan hayal kuvveti.
muhayyir	İlmî şeyler arasında seçim yaparak beğenmeyi serbest eden. Muhayyer kılan. ◊ Hayret veren. Hayrette bırakan. Şaşkınlık veren.
muhazah	Mukabele olmak, karşılık olmak.
muhazane	Çocuklara şaşırtıp sevindirecek şeyler söylemek.
muhazara	(C.: Muhazarât) (Huzur. dan) Hatırda tutulan şeyler. * Tarihi ve edebi fıkra ve hikâyeler anlatma. * Konferans verme. ◊ Yemiş olmadan henüz ham iken satmak.
muhazarât	(Muhazara. C.) Akılda tutulan faydalı bilgiler veya hikâyeler.
muhazat	Aynı hizâda bulunmak, karşı durmak, karşı olmak. ◊ Yüz yüze gelme, karşılaşma.
muhazele	Hakirlik, aşağılık, rezillik.
muhazere	Birbirini korkutmak. * İhtiraz etmek. * Uyanık olmak.
muhazî	(Hiza. dan) Birbirinin karşısında ve bir hizada bulunan. Paralel.
muhazreb	Katı bükülmüş ip.
muhazza	Birbirini tahrik edip bir işe kandırmak.
muhazzab	Boyanmış, tahzib olunmuş.
muhazzar	Yeşile boyanmış. Yeşil renk ile renklendirilmiş.
muhazzi'	Saman ve ot kesmekte kullanılan bir çeşit ziraat makinesi.
muhazzil	Alçaklık ve bayağılık içinde bırakan. Tahzil eden. ◊ Korkutucu.
muhazzilâne	f. Alçaklık ve bayağılıkla.
muhazzir	Tahzir eden. Sakındıran. Çekindiren.
muhbir	Haber veren. Haberci. Haber toplayan. * Birisinin fenâlığını alâkadar makama haber veren. Jurnalcı.
muhbit	Alçak gönüllü, mütevazi. Mütezellil.
muhcen	Kısa boylu ve suyu az olan bir bitki çeşidi.
muhda' (mihda')	Kiler.
muhdar	(Muhzar) Hazırlanmış. * Amellerinin sâhifelerini müşâhede etmiş olarak.
muhdec	İçine esvap koydukları küçük ev, kiler. * Azâsı noksan olan.
muhdes	İhdas edilmiş. Sonradan meydana gelmiş, eskiden olmayan. * İlm-i Hâlde: Şer'î temizliği gitmiş, abdest veya guslü lâzım gelmiş olan.
muhdî	(Bak: Mühdi)
muhdis	Hâdiseye sebeb olan. İhdas eden. Yeni bir şey ortaya çıkaran.
muheyh	Beyincik.
muhfes	Seri, hızlı.
muhh	(C.: Mihâh) İlik. * Beyin. * Cevher, madde. ◊ Yumurtanın sarısı. * Eskiyip köhne olmak.
muhibb	Seven. Muhabbet eden. Dost. Hayrı isteyen.
muhibban	f. (Muhibbin) Dostlar. Muhabbet edenler. Sevilenler. Sevgi besleyenler. Bir kimsenin taraflıları.
muhibbane	f. Severek. Dostça. Dosta yakışır surette.
muhibbe	Kadın sevgili. Kadın dost.
muhibbî	Muhibb ile alâkalı. * Kanuni'nin nazımda kullandığı mahlâs.
muhîf	(Muhife) Korkunç. Korkutucu.
muhikk	(Muhik) Haklı. Hakkı yerine getiren. Haklı olan.
muhikkane	f. Haklı olarak. Haklı olmak suretiyle. İhkak-ı hak etmek suretiyle.
muhîl	İhâle eden. Havâle eden. * Fık: Borcunu başkası ödemesi için havâle eden kimse. Başkasının borcuna nakleden.
muhîlî	Hilekârlık. Sahtekârlık. Hile.
muhill	(Halel. den) İhlâl eden. Bozan. Sakatlayan. Karıştıran.
muhin	Zayıflatan, hor ve hakir eden. İhanet eden.
muhiş	Korkutan, korku veren.
muhîs	Zindan.
muhiss	(Hiss. den) Hissettiren, duyuran.
muhit	İhata eden. Etrafını kuşatan, çeviren. * Etraf. Çevre. * Büyük deniz. Okyanus. * Mc: Büyük âlim.
muhitat	(Muhit. C.) Çevreler, muhitler.
muhkem	Sağlam. Metin. Sıkı sıkıya. Kuvvetli. Tahkim edilmiş. Sağlamlaştırılmış. * Fık: Tefsir edilenlerden daha kuvvetli olan söz. İhtimalli olmayan söz.
muhkemat	Muhkem olanlar. Sağlam ve kuvvetli olanlar. * İçinde hüküm bulunan ve mânası açık olanlar.
muhkim	Kuvvetleştiren, sağlam kılan, ihkâm eden.
muhla	Ot biçecek âlet, orak. * Nalbantların tırnak yonacak âleti.
muhled	Saçı ve sakalı geç ağaran kişi.
muhles	İhlâsı dâimi olan. Devâmlı hâlis olan. ◊ Orta yaşlı kimse.
muhlevlak	Düz kaypak nesne.
muhlik	(Bak: Mühlik)
muhlis	Hâlis olan. İhlâsı kazanmak için gayret gösteren, samimi ve itikadı doğru olan. Her hâli içten ve riyâsız olan. Katıksız. ◊ Saç ve sakalına kır düşmüş olan kimse.
muhlisâne	f. Hâlisâne. Samimi olarak. Dostlukla. Riyâsızlıkla.
muhlisen	Hâlis olarak. Muhlis olarak.
muhmel	Tüylü ve saçaklı nesne.
muhmid	Ateşin alevini bastıran.
muhnak	(C: Mehânik) Zayıflamış davar.
muhnik	(Hank. dan) Boğucu, boğan.
muhnis	'Yumuşak kimse; yâni şiddeti ve katılığı olmayan. Mülâyim.' ◊ Birine verdiği sözü geri alan.
muhraza	(C: Mehârız) Çöğen koyacak kap.
muhrec	(Huruc. dan) Dışarı çıkarılmış, ihrâc olunmuş. * Bir şeyin sureti çıkarılmış.
muhrenbik	Başını eğip tınmayan, sükut eden, susan ve fırsat bulduğu gibi fevri söyleyen kimse.
muhrenşim	Azametli, kibirli kimse. * Zayıf ve rengi değişmiş kişi.
muhrenzim	Gadaplı, hışımlı, kızgın.
muhrez	Kazanılmış, elde edilmiş. * Sudaki balık, av hayvanları v.s. gibi, kimsenin malı olmayıp herkesçe faydalanılan bir şeyin ele geçirilmesi.
muhrib	Harp gemisi. Torpidoları avlayan ve hızla giden bir nevi harp gemisi. ◊ Tahribeden. Yıkan. Muharrib. Harâb eden.
muhribîn	(Muhrib. C.) Muhribler. Yıkıp yok edenler. Harâb edenler.
muhrice	Çıkrıkçı.
muhrik	Yakan. Yakıcı. * Çok acıtan. İhrak eden.
muhrik-dem	f. Nefesi yakıcı olan. Âşık.
muhriz	(İhraz. dan) Elde eden, kendi payına alan, kazanan.
muhsan	Fık: Akıl. Büluğ. İslâmiyet. Hürriyet. Nikâh-ı sahih ile teehhül vasıflarını câmi olan kimse.
muhsanat	(Muhsana. C.) Muhsan olan kadınlar.
muhsane	Muhsan olan kadın. Temiz ve namuslu kadın.
muhsar	(Bak: İhsar)
muhsî	Sayı sayan.
muhsin	İhsan eden, iyilik eden. Kerim. Cömert. * Allah'ı görür gibi O'na ibadet eden. ◊ Kale gibi mahfuz ve sağlam olan. Kendini haramdan saklayan.
muhsinîn	(Muhsin. C.) Muhsinler.
muhtac	İhtiyacı olan. Akşam evinde yiyeceğini bulamayacak derecede fakir olan. Bir şey kendine lâzım olan kimse. Bir eksiğini tamamlamak isteyen. Fakir.
muhtacîn	(Muhtac. C.) Muhtaç kimseler. İhtiyaç sâhibleri. Fakirler, yoksullar.
muhtaciyet	İhtiyaç sahibi olmak. Muhtaçlık, fakirlik, sefalet, yoksulluk.
muhtal	(Hile. den) Hilekâr, dalavereci, hileci. ◊ Mütekebbir. Kibirli.
muhtale	Hileci ve dalavereci kadın.
muhtan	Kendisine hıyanet edilen kimse. * Hâin. Hıyanet eden.
muhtar	İhtiyar eden. Seçilmiş olan. * Hareketinde serbest olan. İstediğini yapmakta serbest olan. Hür. * Köyde veya şehrin mahallesinde seçimle o semtin idâre ve hükümet işlerini üzerine alan More…
muhtariyet	Muhtarlık. Kendi kendine hareket edebilme. İhtiyar ve iradesi kendi elinde olma.
muhtasar	Az. Kısa. Uzun olmayan. * Tekellüfsüz. * İhtisar edilmiş. Kısaltılmış.
muhtasaran	Kısa olarak. Muhtasar olarak. Kısaltılmış tarzda.
muhtasid	(Hasad. dan) Ekinci, çiftçi. İhtisâd eden, ekin biçen.
muhtasim	Düşmanlık yapan. Adavet eden. Husumet eden.
muhtasira	Kısaltma. Hülâsa.
muhtass	(C: Muhtassin) (Husus. dan) Bir şeye veya bir kimseye ait olan.
muhtassan	Ençok, bilhassa. Daha ziyâde.
muhtassîn	(Muhtass. C.) (Husus. dan) Bir şeye mahsus olanlar, bir kimseye ait olan şeyler.
muhtatib	Nikâhla isteyen.
muhtatif	Göz kamaştıran. * Kapıp götüren.
muhtazar	Hazırlanmış. * Ölüme hazır.
muhtazi'	Boyun eğen. Tevâzu yapan. Alçak gönüllülük gösteren.
muhtaziâne	f. Alçak gönüllülükle. Tevâzu ve mahviyetle. Boyun eğerek.
muhtazib	Renklenen, boyanan.
muhtazir	Can çekişen.
muhtazirane	Can çekişiyormuşcasına.
muhteba	'Dizlerini yere dikip ellerini dizlerine kavuşturup oturan; dizlerini iple bağlayıp oturan kimse.'
muhteber	Tecrübe ve imtihan eden, deneyen.
muhtebes	(Habs.den) Hapsedilmiş.
muhtebil	Delirmiş olan.
muhtebir	Yoklayan, deneyen, tecrübe eden. * Sağlam haberi olan. İyice bilen.
muhtebirâne	f. Yoklar ve denercesine. Tecrübe eder tarzda.
muhtebis	Zorla alan.
muhtebit	Gece vakti dilenen.
muhtecib	Hicablanmış. Perdeli. Örtülü. Örtülmüş. Saklanan. Gizlenen.
muhted	(Hadd. dan) Hiddetlenmiş, kızmış. * Keskin. Keskinleşmiş.
muhtedi'	Hilekâr. Dolandırıcı.
muhtediâne	f. Hile ve dalaverecilikle.
muhtefî	Gizlenen. Saklı, gizli. * İftira eden.
muhtefid	Seri kesici olan.
muhtekir	İhtikâr yapan. Vurguncu, ihtiyaç mallarını kıymeti artsın da satayım diye saklayan. Halkın zararına çalışarak malı saklayan. (Bak: İhtikâr) ◊ Hakir ve hor gören. Aşağı ve adi More…
muhtekirâne	f. Vurgunculukla, ihtikârcılıkla.
muhtekirîn	(Muhtekir. C.) İhtikâr edenler. Vurguncular.
muhtelef	Uyuşmamış. Birbirine uymamış. İhtilâf olunmuş.
muhteli'	Kocasından boşanan kadın. İhtilâ eden kadın.
muhtelib	Hilekâr, aldatıcı, hile yapan, dalavereci.
muhtelic	(Halecân. dan) (Kendi elinde olmıyarak) titreyen.
muhtelif(e)	Çeşitli. Bir türlü olmayan. Birbirine uymayan.
muhtelik	Yalancı. Yalan uyduran. ◊ Tıraş eden.
muhtelim	İhtilâm olmuş.
muhtelis	Beylik maldan çalan. Çalıp çırpan.
muhtelisâne	f. Çalarcasına. Çalıp çırparcasına.
muhtelit	Karışmış. Karışık. Karma.
muhtell	Bozuk. Berbâd. Karışmış. İşgal ve ihlâl edilmiş. * İntizamsız. Nizamsız olmuş. * Fakir kimse. * Çok susuz kalmış olan.
muhtemel	(Haml. den) Olabilir. Mümkün. Ümid edilir. Kabil. Me'mul.
muhtemelat	(Muhtemel. C.) Olabilir ve umulur şeyler. İhtimâl dahilindeki şeyler.
muhtemer	Mayalandıran. Ekşiyip kabartan.
muhtemî	Perhiz yapan. İhtima eden.
muhtemir	(Hamr. dan) Mayalanan. Mayalanarak ekşiyip kabaran. * Örtü ile örtünen. Yaşmaklanan.
muhtenik	(Hank. dan) Nefes alamayıp boğulan. Boğuk. Boğulmuş.
muhter	Yol, tarik.
muhtera'	İcad edilmiş. İhtira' olunmuş. Uydurulmuş.
muhteraat	Yeni icad edilmişler. Yeniden meydana çıkarılmış olanlar. İhtira' olunmuşlar.
muhterem	Hürmet görmüş. İhtiram olunmuş. Kıymetli ve şerefli kimse.
muhteri'	Misli görülmedik bir şey icâd eden. İcâd eden. Yeni bir şey bulan. Yeni bir şey meydana getiren. * Uydurma şeyler ortaya atan. Müfteri.
muhteriâne	f. Yeni bir şeyler icad ederek. Yenilikler ortaya koyarak. * İftirada bulunarak.
muhterib	(C.: Muhteribin) (Harb. den) Savaşan, harbeden, muhârib.
muhteribîn	(Muhterib. C.) Harbedenler, savaşanlar, muhâribler.
muhterif(e)	(Hiref. den) Sanatkârlar. İş sâhibleri.
muhterik	Ateşle yanmış olan. Yanan.
muhteris	İhtiras sahibi. Çok fazla hırslı istiyen. ◊ (Muhteriz) Sakınan. Çekinen. Çekingen.
muhteriz	Sakınan. Çekinen. Çekingen.
muhterizâne	f. Sakınarak, çekinerek. Çekine çekine.
muhteşem	Büyük, debdebeli, tantanalı. * Etraflı ve taraftarlarının çokluğu ile büyük.
muhteşi'	Kendini aşağı gören.
muhtesib	(Hisab. dan) Belediye işlerine bakan memur. * Kanundan ziyâde idâri ve örfi işler için karar veren. İhtisâb ağası. (Bak: İhtisab)
muhteşid	Biriken, toplanan.
muhtetib	(Hatab. dan) Koruluk, orman, meşelik. * Odun toplıyan.
muhtetim	Sona erdiren. Hitâma vardıran.
muhtetin	Sünnet olmuş.
muhteva	Bir şeyin içindekiler. Kaplanan, içine alınan. İçindeki şey.
muhtevî	İhtivâ eden. Bir yere toplayan. İçine alan. Kaplayan.
muhteviyyât	İçindekiler. Kapladığı şeyler.
muhtezen	Biriktirilip ambar veya hazineye konmuş.
muhtezin	Kederli, hüzünlü, mahzun, mükedder.
muhtezir	Sakınan, çekinen. (Bak: Muhteriz)
muhtî	Hatâ işleyen. Günahkâr. Hatâlı. * Hatâya düşürten. Yanıltan.
muhtir	(Hatır. dan) Hatıra getiren, hatırlatan.
muhtira	Hatırlatmak veya hatırlamak için yazılan tezkere.
muhvil	Bir yaş tamamlamış.
muhyem	(C: Mehâyim) İkâmet yeri, oturma yeri.
muhyî	Maddî mânevî hayat veren, dirilten, canlandıran, can ve ruh veren mânalarında olup, Cenab-ı Hakk'ın bir ismidir.(Ehl-i dünya küfür ve dalâlet karanlığında mânen ölü gibi iken Resul-i More…
muhzar	İnce belli. Beli ince olan.
muhzin	(Hüzn. den) Hüzün verici. Acıklandırıcı. Kederlendirici.
muhzir	(Huzur. dan) Eskiden şeriat mahkemelerinde mübâşir hizmetini gören kimse. Alâkalı kimseleri mahkemeye çağırmaya memur kişi.
muîd	Yardımcı. Mubassır. * Dersi iade eden, tekrar ettiren. Muallim yardımcısı. * Geri çevirtici. * Bir şeyi âdet edinmiş olan. * Tecrübeli. Hâzık. * Güçlü. Kuvvetli. * Arslan. * Gazâ ve cihad More…
muidd	Hazırlayıcı. Amâde edici. * İâde eden. * Sayan.
muîl	Evlâd ü iyâli, yâni çoluk çocuğu çok olan kimse.
muill	Hasta eden.
muîn	Yardımcı. Muâvin. İane eden.
muîr	Ödünç olarak veren. Borç veren. Karz-ı hasen tarzında veren.
muizz	İzzet ve ikram eden. Ağırlayan. Aziz ve şerif eyleyen.
muje	f. Musibet, belâ. * Keder, gam, tasa, hüzün.
mujik	(Rusça) Rus köylüsüne verilen isim.
muk	Göz pınarı. * Akılsızlık. * Kanatlı karınca. * Mest üzerine giyilen çizme. ◊ f. Diken.
muk'abe	Kadeh gibi çukur göbek.
muk'ad	Kötürüm.
muka	Islık çalmak.
muka'ar	(Ka'r. dan) Oyuk, çukur, çökük.
muka'ariyet	Çukurluk, oyukluk.
mukabbeb	(Kubbe. den) Kubbeli.
mukabbel	(Kabl. dan) Öpülmüş, takbil edilmiş.
mukabbil	(C.: Mukabbilîn) Öpen, takbil eden.
mukabbilîn	(Mukabbil. C.) Öpenler, takbil edenler.
mukabbiz	(Kabz. dan) Sıkan, daraltan.
mukabede	şiddet ve zahmet vermek.
mukabele	Karşılık, karşılamak. * Mücadele. * Karşılaştırmak. Karşılıklı yapılan iş, karşılıklı yapılan okuma. * Camide Kur'ân-ı Kerimi okuyup halka dinletmek.* Yüz yüze olmak. * Düşmanın More…
mukâbele	'Hapsetmek. * Sonraya bırakmak, tehir etmek. * Meşveret etmek, danışmak. * Bir kimsenin evi yanında bir ev satıldığında; 'başka kimse satın alsın, ben ondan şüf'a yolu ile More…
mukabil	Karşılık olan. Karşı taraf. İvaz, bedel, karşılığı.
mukad	Ağır yüklü.
mukadded	Parçalanmış.
mukaddem	Zaman ve mekân cihetiyle daha evvel olan. * Askerin ön tarafına sevkedilen karakol. * Değerli, üstün. * Küçükten büyüğe sunulan, takdim edilen.
mukaddema	Önce. Evvelce. Eskiden. Bundan evvel.
mukaddemat	(Mukaddeme. C..) Başlangıçlar. Mebde'ler. İleride bulunanlar.
mukaddeme	İlk söz. Başlangıç. * Önde gelen. Medhal. Giriş. * Man: İki kaziyeden ibaret olan sözün evvelki kaziyesi.
mukadder	Tâyin olunmuş. * Kısmet. Kader. Miktarı tâyin ve takdir olunmuş olan. * Kazâ. * Kıymeti biçilmiş. * Beğenilmiş. * Yazılmış olan. * Edb: Yazılı olmayıp da sözün gelişinden anlaşılan.
mukadderat	(Mukadder. C.) Kader. Ölçü ve miktarı tâyin olunan şeyler. Alın yazısı. (Bak: Kader)
mukaddes	(Kuds. den) Takdis edilmiş olan. Temiz ve pâk. Noksan ve kusurdan müberra ve uzak olan. Her çeşit noksan, ayıp ve kusurlardan münezzeh ve uzak olan. Kudsi.
mukaddesât	(Mukaddes. C.) Kudsi olanlar. Mukaddes olanlar.
mukaddim	(Kıdem. den) Takdim eden. Sunan. Öne, ileriye geçiren. Öne koyan. * Cür'etli çeri kimse. * Gözün pınarı, ('mukdim-ül ayn' da derler.)
mukaddimat	(Mukaddime. C.) Mukaddimeler. İlk gelenler. İlk sözler.
mukaddime	Evvel gelen. Öne geçen. Her şeyin evveli. * Bir kitapta asıl maksada başlamadan evvel kitapda olan bahisler hakkında ve kitabın muhteviyatına dâir yazılan makale, önsöz. * Alın. Nâsiye. More…
mukaddir	Takdir eden. Bütün mahlukatın ve her şeyin esaslarını tanzim ve takdir edip sıralayan. Allah (C.C.). Bir şeyin kıymetini biçen, takdir eden. Beğenen.
mukaddirâne	f. Takdir edercesine, kıymetini bilircesine, kıymetine göre sıralarcasına. Mukaddire yakışır hâlde.
mukaddirîn	(Mukaddir. C.) Kıymet ve paha biçenler. Takdir edenler.
mukaffa	Kafiyeli, kafiyelenmiş. Birbirini tâkib eden.
mukaffel	(Kufl. den) Kilitlenmiş, kilitli.
mukaffî	Resul-i Ekremin (A.S.M.) bir ismidir.
mukahhir	(Kahr. dan) Kahreden, tahkir eden, yok eden.
mukalkal	Kararsız. * Şarap, hamr.
mukalkale	şişe. Sürahi.
mukalled	(Kald. dan) Boynuna gerdanlık takılmış. * Padişah tarafından nişan takılan kimse. * (Taklid. den) Taklid edilen. Örnek tutulan. Misal alınan.
mukallef	Kalafatlanmış, taklif edilmiş.
mukallib	(Kalb. den) Başka tavra geçiren. Başka hâle değiştiren. Bir başka tarafa döndüren.
mukallid	Benzemeye veya benzetmeğe çalışan. Taklid eden. * Bir şeyi boynuna takan, asan. * Kuşatan.
mukallidâne	f. Benzetmeğe, taklide özenircesine. Taklid edercesine. Benzemeğe çalışırcasına.
mukallidîn	(Mukallid. C.) Taklidçiler. Örnek ve misâl alanlar. * Takınanlar. Boyuna takanlar.
mukallis	Ağaç oynatıcı.
mukam	Durduracak mekân. İkamet mevzii. * Durmak, ikamet.
mukame	İkamet, oturma. * İkamet yeri, vatan. * Ümmet.
mukameha	Başını yukarı kaldırmak.
mukamere	Kumar oynama.
mukamik	Sözü boğazı içinden söyleyen.
mukamir	Kumarbaz. Kumar oynatan.
mukanat	Karıştırmak.
mukanfez	Üzeri yumuşak dikenlerle örtülü olan hayvan. Kirpi.
mukanna'	Peçeli.
mukannen	(Kanun. dan) Muntazam. Tertibli. * Kanun ile vâcib ve mukarrer olan. * Zaman ve miktarı hiç şaşmayan. Tertibe dahil olarak kararlaşmış olan.
mukannibe	Gelin süsleyen kadın.
mukannin	Kanun yapan. İntizama koyan. Kanun tertib ve ihdas edici olan.
mukannit	Yer altından kanalla su akıtan kişi. * Muti kimse, itaat eden, emre boyun eğen kişi.
mukantar(a)	(Kantara. dan) Kemer şeklinde olan köprü. * Birbiri üstüne yığılmış çok şey. * Muhkem.
mukantarat	(Mukantara. C.) Köprüler. Kemer şeklinde olan yapılar.
mukaraa	(Kur'a. dan) Ad çekişme. Karşılıklı kur'a çekme. * Kılınç kullanarak döğüşmek. Cenkte, muharebede kahramanların birbiriyle vuruşmaları. * Bir şeyin taksiminde atışmak.
mukaraza	Kazanca ortak olup zararı sermâyeye ait olmak üzere bir kimseye belirli bir miktar sermaye verme.
mukarebet	(Kurb. dan) Akrabalık, yakınlık.
mukarenet	(A, uzun okunur) Yakınlık. Ayrılmayıp musâhebe etmek. * Bitişmek. Birleşmek. * Uygunluk. * Bir yere gelmek.
mukarib	Birbirine yakın ve karib olan. İyi ve kötü ortasında orta hâlli olan.
mukarin	Yakın olan. Bitişen. Ulaşan. Ulaşmış olan.
mukarnes	Kubbe biçiminde olan. * İşlemeli, nakışlı ve rengarenk olan. * Merdiven şeklinde dereceleri olan kubbe.
mukarr	(Karâr. dan) İkrâr olunmuş. 'Vardır, öyledir evet.' denilmiş.
mukarre	Göz yaşının durması.
mukarreb	(Kurb. dan) Yakınlaşmış. Yakınlaştırılmış. Yakın. * Büyük zât veya padişah gibi kimselere hizmette yaklaşmış olan.
mukarrebun (mukarrebîn)	Büyük meleklerden bir zümre. * Takva ve ubudiyyet ile evliya derecesine gelmiş, Cenab-ı Hakk'ın indinde çok kıymetli ve mübarek büyük zâtlar. * Yakınlaşmış olanlar.
mukarren	Bağlanmış nesne.
mukarrer	Kararlaşmış. Takrir edilmiş. Karar verilmiş. Kat'i. Şek ve şüpheden beri olan. Muhakkak ve müsellem olan. Anlatılmış. Bildirilmiş.
mukarrerât	Kararlaştırılan şeyler, kararlar.
mukarri'	Azarlıyan, paylıyan, başa kakan.
mukarrib	Takrib eden. Yaklaştıran.
mukarrih	(C.: Mukarrihât) Yara açan ilâç.
mukarrihat	(Mukarrih. C.) Yara açmakta kullanılan etkili ilâçlar.
mukarrin	Birlikte bulunduran.
mukarrir	(Karar. dan) Yerleştiren. Takrir eden. Sabit kılan. * Tekrar eden. Dersi tekrar ederek anlatan müderris.
mukarriz	(C.: Mukarrizin) (Karz. dan) Medheden, öven. Bir eseri medheden.
mukarrizîn	(Mukarriz. C.) Medhedenler, övenler. Medih yollu yazı yazanlar. Bir eseri medhedenler.
mukasat	Zahmet ve eziyet çekme.
mukaseme	(Kısm. dan) Paylaşma, bölüşme, taksim etme.
mukasim	(Kısm. dan) Paylaşan, bölüşen, taksim eden.
mukasmel	Asâsı çok şiddetli olan.
mukassa	Kısas etmek. * Üzerlerinde olan borcu birbirine takas edişmek.
mukassat	(Kıst. dan) Taksitli.
mukassatan	Taksitli olarak, taksitle.
mukassem	(Kısm. dan) Ayrılmış, bölünmüş, taksim edilmiş. * Güzel yüzlü.
mukaşşer	(Kışr. dan) Kabuğu soyulmuş.
mukassî	(Kasvet. den) Kasvet verici. Sıkıntılı, kasvetli. Sıkıcı, dar.
mukassim	(Kısm. dan) Ayıran, bölen, taksim eden.
mukassir	Taksir eden, yapabilir iken yapmayıp çekinen. * Kusur işleyen. * Gücü yetmediği için yapmayan.
mukataa	(Kat'. dan) Kesişmek. * Ülfeti terk eylemek. * Birbirinden kesmek ve kesişmek. * Muayyen bir kira karşılığında arazinin kesime verilmesi. * Ekilen toprak için verilen muayyen vergi. More…
mukatane	Mukim olmak, oturmak, ikamet etmek.
mukatelat	(Mukatele. C.) (Katl. den) Muharebeler, savaşlar, kavgalar, dövüşler. * Vuruşmalar, düello yapmalar.
mukatele	(A, uzun okunur) Birbirini vurmak, öldürmek. Vuruşmak, kavga, döğüş.
mukatil	(Katl. den) Birbirini öldüren, birbiriyle vuruşan. Düello yapan.
mukatilun	(Mukatil. C.) Düşmanla muharebe eden mücâhidler.
mukatta'	Kesilmiş. * Parçalanmış.
mukattaa	(Kat'. dan) Bitişik olmayan. Kesik, ayrı.
mukattaat	(Mukattaa. C.) Kat' edilmiş, kesilmiş şeyler. * Kısaltmalar. * Çeşitli gazel ve kasidelerden seçilmiş beyitler. * Herbiri bir kelimeye delâlet eden harfler.
mukattar	(Katr. den) İnbikten geçirilmiş saf su. Taktir edilmiş. Damıtılmış su.
mukattarat	(Mukattar. C.) Taktir edilmiş, damıtılmış sular.
mukavelat	(Mukavele. C.) Mukaveleler.
mukavelat muharriri	Noter. Kâtib-i adl.
mukavele	Kavilleşmek. Karşılıklı anlaşmak. Sözleşmek. * Anlaşmada imzalanan ve karar altına alınanların yazıldığı kâğıt.
mukavelename	Anlaşma yazılı olan kâğıt. Mukavele yapılan kâğıt.
mukavemet	Karşı durmak, dayanmak. Karşı koymak. Muhalefetle kıyam etmek.
mukavemet-şiken	f. Mukavemeti kıran.
mukavemet-suz	f. Dayanmayı te'sirsiz hâle koyan. Tahammülsüzlük veren. Mukavemeti kıran.
mukavere	Zayıflamak.
mukavim	Sağlam. Dayanıklı. Mukavemet eden. Direnen. Karşı duran.
mukavimîn	(Mukavim. C.) Karşı koyanlar, direnenler.
mukavva	(Kuvvet. den) Sağlamlaştırılmış, kavileştirilmiş.
mukavver	Ziftle karışık veya ziftle kaplı. * Yuvarlak kesilmiş.
mukavves	(Kavs. den) Yay gibi bükülmüş ve eğri olan. * Kavis teşkil etmiş, bükülü.
mukavvî	Takviye eden. Kuvvetlendiren. Kuvvet veren. Takviye eden ilâç.
mukavvim	Kıvama getiren. Biçimine koyan. Tesviye ve tanzim edici. Eğriyi doğrultucu.
mukayaza	Trampa etme, değişme. Mübadele.
mukayefe	Firâset etmek. * Bir kimsenin ardınca gitmek.
mukayesat	(Mukayese. C.) Mukayeseler. Kıyas etmeler.
mukayese	(Kıyas. dan) Kıyas etme. Ölçme. Karşılaştırma.
mukayyed	Kayıtlı. Serbest olmayan. Sınırlı. Bağlı. * Deftere geçmiş, kaydedilmiş olan. Bağlanmış. El veya ayağında zincir, kelepçe bulunan. Mevkuf olan. * Bir işe ehemmiyet veren. İşine önem verip More…
mukayyi	Kay ettiren, kusturan.
mukayyiat	(Mukayyi. C.) Kusturucu ilâçlar.
mukayyid	Kayd eden. Kayıt me'muru. Kayıt takan.
mukayyidîn	(Mukayyid. C.) Kayıt memurları, mukayyidler.
mukazefe	Sövüşmek.
mukazzez	Heyeti hafif olan kimse.
mukbil	Mübârek. İkbali kutlu, mutlu. Mes'ud. Bahtiyar.
mukbilan	(Mukbil. C.) (Kabl. den) Mutlular, bahtiyarlar, mes'ud kimseler.
mukbilîn	(Mukbil. C.) (Kabl. den) Bahtiyarlar, mutlular, mes'udlar.
mukdim	İşine düşkün, gayret ve fedakârlıkla çalışan. Cüretli ve cesaretli olan.
mukdimâne	f. Gayret ve dikkatle.
mukes'al	İyi yonulmamış ok.
mukhem	Cümle arasındaki lüzumsuz ve fazla kelime.
mukibb	Lüzumlu olan, icab eden.
mûkid	Ateş yakan.
mukîl	Hataları, yanlışları afveden.
mukill	Malı az olan. Fakir.
mukillîn	Fakirler. Muhtaç olanlar.
mukîm	İkamet eden. Ayakta duran. * Okuyan. * Bir memlekette devamlı duran. * Fık: Vatanında veya vatanı sayılan bir yerde onbeş günden fazla kalan kimse. (18 saatlik uzağa gidene More…
mûkin	Şüphesiz ve kat'i olarak bilen.
mûkinûn	Yakîn sahibi olanlar. Şüphesiz ve tereddüdsüz olarak imanî ve Kur'anî hakikatlara vâkıf olanlar. (Bak: Yakin)
mûkir	Yemişinin çokluğundan dolayı dalları sarkmış olan ağaç.
mukirr	(Karâr. dan) Doğruyu ve gerçek olanı söyliyen. Kabahat veya ayıbını gizlemeden söyliyen. * Fık: Birinin, kendisinde hakkı olduğunu haber veren kimse.
mukît	Muhafaza eden. Hâfız. Amelleri zâyi' etmeyip koruyan. Gizliyi bilen. Gıda ve rızık veren.
mûkiz	(Yakaza. dan) Uyandıran, ikaz eden. * Gaflet ve dalgınlıktan kurtaran.
mukka	(C: Mükâyâ-Mükâki) Hicaz diyarında yaşıyan bir cins beyaz kuş.
mukle	(C: Mukul) Gözün karası. Göz bebeği. * Göz. * Su taksimi için kullanılan taş.
mukmah	Başını kaldırıp gözünü bir yere dikip duran kişi.
mukmehun	Elleri boyunlarına bağlı veya boyunlarından zincir takılı olarak azab çekenler. * Başı yukarı kalkmış, gözleri bir yere dikilmiş ve etrafa bakamayan somurtmuş kimseler.
mukmir(e)	(Kamer. den) Mehtaplı. Ay ışığıyla aydınlanmış.
mukni'	İkna eden. Kanaat veren. Kâfi derecede izah ve isbât eden. * Başını kaldırıp gözünü önüne dikip duran.
muknia	Kurbağa yavrusunun, yumurtadan çıktığı ilk hâli.
mukraz	(Karz. dan) Ödünç verilmiş, borç verilmiş. İkrâz olunmuş.
mukrem	Bir kavmin ulusu, seyyidi.
mukri'	Kur'an-ı Kerimi kaidelerine uygun okuyan.
mukrib (mukreb)	Nöbete tutulmuş at.
mukrif	Babası köle, anası hürre olan kimse. * Anası arabi, babası arabi olmayan deve.
mukrin	Birlikte. Berâber.
mukriz	(Karz. dan) Ödünç veren. Borçla emânet para ve sâir şeyler veren.
muksa	Uzaklaştırılmış. Uzak kalınmış.
mukşa	Kabuğu çıkarılmış. * Derisi soyulmuş.
mukşairr	Ürperen.
muksem	(Kasem. den) Yemin edilmiş, kasem edilmiş.
muksim	(Kasem. den) Yemin edilecek yer. * Yemin eden, kasem eden.
muksit	Adaletle iş gören. Haklı hareket eden. * Nefsine lâyık görmediği zararlı şeyi başkasına da münasib görmeyen.
muksitîn	(Muksit. C.) Haklı iş görenler. Hakkı edâ edenler.
muktasir	Kısa kesen, uzatmıyan.
muktataf	(C.: Muktatafât) (İktitaf. dan) Toplanmış, devşirilmiş. * Derleme, toplama. Derlenmiş.
muktatafat	(Muktataf. C.) (İktitaf. dan) Derlemeler, toplamalar. Derlenmiş şeyler.
muktatif	(İktitaf. dan) Derleyen, toplayan.
mukteb	(C: Mekâtib) Yazı talim eden kimse.
muktebes	İktibas olunmuş olan. Bir yerden alınan, bir kitab ve sâir yerden istifade ederek alınan.
muktebesat	(Muktebes. C.) (Kabs. dan) Muktebes olan şeyler. İktibas edilmiş ve faydalanmak üzere alınmış olan şeyler.
muktebis	(C.: Muktebisîn) (Kabs. dan) İktibas eden. Faydalanmak üzere aktaran. Birinin bilgisinden faydalanan.
muktebisîn	(Muktebis. C.) (Kabs. dan) Aktaranlar, iktibas edenler. Faydalanmak için alanlar.
mukteda	Kendisine uyulan. Önde giden. * Müçtehid. Pişivâ. Peşivâ. * Namazda kendine uyulan imam.
muktedî	Tâbi olan, uyan. İmama uyan.
muktedir	Güçlü, kuvvetli, becerikli. İşe gücü yeten. İktidarlı.
muktedirîn	(Muktedir. C.) İktidar sahibleri. Muktedirler, gücü yetenler.
muktef	Kendine uyulmuş, kendisi tâkib edilmiş' meâlinde olup, Hz. Resul-i Ekreme (A.S.M.) verilen isimlerden biridir.
muktefa	(Kafâ. dan) İzinden gidilmiş. Ardına düşülmüş. Misâl alınmış, örnek tutulmuş.
muktefî	Ardından giden. İzinden giden. İktifâ eden. Misâl alan, örnek tutan.
muktehim	Mülâhazasız bir işe hücum edip giren. * (Bak: İktiham)
muktela'	(Kal'. den) Kökünden koparılmış. Kökünden koparan.
mukteli'	(Kal'. den) Kökünden koparan.
mukterih	Bir şeye kasd eden, araştıran. * Yeniden meydana çıkaran. * Düşünmeden, aklına geldiği gibi söyleyen, iktirah eden.
mukterin	(İktiran. dan) Yaklaşan, yakın gelen, iktirân eden.
mukteseb	(Bak: Mükteseb)
muktesid	İktisadlı, tutumlu. Malını, ömrünü, vaktini boşuna geçirmeyen, lüzumsuz masrafta bulunmayan. (Bak: İktisad)
muktesidan	(Muktesid. C.) Muktesidler. Lüzumsuz masrafda bulunmayan ve vaktini boşa geçirmeyenler. İktisadlılar, tutumlular.
muktesir	Kısa kesen, iktisar eden.
mukteza	Lâzım getirilmiş. Lüzumuna binaen istenmiş. İcab eden. Lâzım gelen. (Bak: Dâll-i bi-l iktiza)
muktezî	(Muktazî) Lüzumlu olduğu taayyün etmiş, anlaşılmış. * İktiza eden. Gerekli. Lâzım.
mukteziyyat	İktiza eden şeyler. Gerekli olan ve icab eden şeyler.
muktir	Dar hâlli, durumu sıkıntılı. * Kocasını nafaka bakımından sıkıştıran kadın.
mukvere	İnce, zayıf kadın.
mukza	Tamamlanmış. * Lüzumlu görülmüş.
mukza'	Seri, hafif nesne.
mukzî	Gerekli görülmüş. * Hüküm ve kazâ olunmuş. * Tamamlanmış.
mukzi'	Fuhşiyat söyleyen, ahlâksızca şeyler konuşan.
mulekkin	(Bak: Mülekkın)
muli'	Tutkun, düşkün, ihtiraslı.
mulif	(Ülfet. den) Alışık, alışmış. Ülfet etmiş.
mulim	(Elem. den) Elem ve keder verici.
mum	f. Yumuşak. * Mum.
mumahele	Hile etmek. * Oyunla aldatmak. Hilekârlık.
mumatele	(Bak: Mümatala)
mumdar	f. Mum tutan. Işık veren. Işık tutan.
mumîl	Bir tarafa doğru eğen. Meylettiren.
mumiyan	f. Belleri ince olan güzeller. Kıl belliler.
mumya	f. Uzun müddet çürümemesi için ilâçlanmış ölü. İnsan ve hayvan ölüsünün kurusu. * Çok zayıf (kimse).
mumza	(Mazâ. dan) İmza edilmiş olan.
munassab	(Nasb. dan) Birbirinin üzerine tertiplenmiş olan.
munazzaf	(Nazif. den) Temizlenmiş, arınmış, tanzif edilmiş.
munazzama	Tanzim olunmuş, yoluna konulmuş olan. İntizamlı teşkilât. Nizamlı. Adaletli.
munazzim	Sıralayıp dizen, tanzim eden. * Nazm yazan. Vezinli, kâfiyeli, tertibli yazan.
mundak	Dövülüp ufalanmış.
munfasî	Bir şeyden ayrılıp kurtarılmış olan.
munfasil	İnfisal etmiş. Birbirinden ayrılmış. Yerinden ayrılmış, fasl olmuş. İşinden ayrılmış.
munfasil zamir	Gr: Başka kelimeye bitişik olmayan zamir. Ene, Ente: Ben, sen.. gibi.
munfasilan	Ayrı ayrı olarak. Ayrılmış olarak. Munfasıl tarzda.
munfasim	Kırılan, kırılmış olan, kırık. Eksilen.
munfatir	Yarılan, infitar eden.
munfazih	Rezil ve kepaze olmuş.
munika	Hoşa giden, beğenilen şey. Güzel.
munis	Alışılmış. Ehlileşmiş. Cana yakın. Sevimli. Ünsiyyet edilmiş.
munise	Hayat yoldaşı. Can yoldaşı.
munkabiz	Sıkıntılı. Mânevi sıkıntı. * Çekilmiş. Büzülmüş. Daralmış. Toplanmış. * Barsakları sıkışmış. Kazâ-i hâcet edemeyen. Kabız.
munkalib	İnkılâb eden. Dönen. Dönmüş. Başka bir şekle ve kılığa girmiş olan. Değişmiş, değişen.
munkariz	İnkıraz bulmuş. Batmış. Bitmiş. Son bulmuş. Mahvolmuş. Sönmüş.
munsabb	(Bir denize veya nehire) dökülen, karışan.
munsabig	(Sıbg. dan) Boyanan, insibâg eden.
munsadi'	Yarılmış, bölünmüş.
munsalih	Sulh üzere olan. Barış hâlinde olan.
munsamî	Dökülüp akıtılmış.
munsarif	(Sarf. dan) Geri dönen, çekilip giden. * Gr: Esre ve tenvin kabul eden isim.
munsarih	(Sarâhat. dan) Açık, meydanda, zâhir.
munsarim	Kesilen, kat edilen.
munsif	İnsaflı. Merhametli. Hakkı kabul eden. Hakka riayet eden.
munsifâne	İnsaflıca. İnsaflılıkla.
muntabi'	(Tab. dan) Yaradılışdan olan, fıtraten. * Basılmış, tab' edilmiş, damgalanmış. * Hoş görülen, güzel.
muntabih	(Tabh. dan) Pişmiş, pişen.
muntabik	İntibak eden. Birbirine uyan. Uygun.
muntafi	Sönmüş. Sönen. * Bastırılmış.
muntalik	(Talâk. dan) Salıverilmiş, bırakılmış. * Bağsız. * Kederi, hüznü ve gamı olmıyan. Sevinçli, mesrur, neşeli.
muntamis	Belirsiz olan. İntımâs eden.
muntasif	(Nısf. dan) Orta, yarı. * Yarıya varılmış, yarılanmış.
muntasih	(Nush. dan) Nasihat dinliyen. Öğüt dinliyen.
muntasihâne	f. Nasihat dinliyerek.
muntasir	Öç alan. İntikam alan.
muntavî	(Tayy. dan) Dürülmüş, dürülüp bükülmüş, devşirilmiş.
muntavi'	Söz dinler. Muti.
muntazam	Düzenli. Tertibli. İntizamlı. Düzgün sıralanmış. Her şeyin yerli yerinde olması. Derli toplu olma.
muntazaman	İntizamlı ve düzgün olarak. Muntazam bir tarzda. * Devamlı ve sürekli olarak. Dâima.
muntazar	Ümid ile gözlenen. Beklenen. Gözetilen.
muntazir	Bekleyen. Gözleyen. Birisinin gelmesini bekleyen.
muntaziran	Bekliyerek, intizâr ederek.
muntazirâne	f. Bekliyerek, muntazıran, intizâr ederek.
muntazirîn	(Muntazır. C.) Bekliyenler, gözliyenler. İntizar edenler.
munzacir	Yüreği sıkılmış.
munzalim	Kendi isteğiyle veya istemiyerek zâlimin zulmüne boyun eğen.
munzamm	Zamm edilen. İlâve edilen. * Ek. Üste konan, katılan.
munzar	Geciktirilmiş, te'hir edilmiş. Sonraya bırakılmış.
munzic	Hazmettirici, sindirici. * Tıb: Yara veya çıbanı cerahatlendiren. * Kemâle eren, inzâc eden.
munzicât	Yaranın iltihabını yok edici, irinini akıtıcı (ilâçlar).
mur	f. Karınca. Neml.
mura	Kedi sesi. Kedi miyavlaması.
murabaa	Yazlığa çıkmak üzere mukavele yapma.
murabaha	Bir malı kâr ile satmak. * Bir miktar ilâve ederek ödünç para alıp vermek. * Fâiz ile para alıp vermek.
murabata	Düşmanla karşılaşılacak yerlerde gözetip sebatla nöbet beklemek. * Mülâzemet etmek. * Bağlamak.
murabba	Terbiye görmüş. * Kaynatıp kıvama geldikten sonra dondurulmuş. * Meyve suyu tatlısı. Reçel. Ezme.
murabbanişin	f. Bağdaş kurup oturan.
murabbayat	(Murabbâ. C.) Kaynatılıp kıvamına getirildikten sonra dondurulmuş meyve suyu tatlıları.
murabit	Kalbini Allah'a bağlayan. * Düşmanla karşılaşılacak yerlerde gözetip nöbet bekleyen.
murabitîn	(Murâbıt. C.) Kalblerini Allah'a bağlayanlar. * Şeyhler, dervişler.
murad	İstenerek, ümid ederek beklenen. Arzu edilen şey. * Gâye. Maksad. Emel.
murafaa	Karşılıklı hak iddia ederek konuşmak. * Bir dâvâ için birisini hâkim huzuruna celb ettirmek. Yüzleşerek muhakeme olunmak.
murafakat	Beraberlik, arkadaşlık.
murafi'	(Ref'. den) Murâfaa eden.
murafik	Refakat eden, beraber bulunan, yoldaş, arkadaş.
muragabet	Arzu etme, dileme.
muragib	Rağbet eden.
murahham	Kısaltma. * Son harfleri veya heceleri düşürülmüş.
murahhas	Devlet veya herhangi bir teşekkül nâmına, salâhiyyetli olarak bir yere bir vazife ile gönderilen kimse. * Terhis edilen. İzin verilen. Tâlimat verilen kimse.
murahhasa	Ermeni piskoposu.
murahhasiyet	Murahhaslık, delegelik.
murahhil	(Rıhlet. den) Bir yerden diğer bir yere göçüren. Terhil eden.
muraî	Riayet eden. Bakıp gözeten. ◊ (Bak: Mürâi)
murakabe	Kontrol etmek. İnceleyip vaziyeti anlamak. Teftiş etmek. * Kendini kontrol etmek. İç âlemine bakmak. Gözetmek. * Hıfz etmek. * Beklemek. İntizar. * Dalarak kendinden geçmek. * Tas: Kendisini.
murakasa	(Raks. dan) Raksetme, dans.
murakib	Murakabe eden. Teftiş ve kontrol eden kimse. * Hıfzeden. * Allah'a (C.C.) bağlanmış olan.
murakka'	(Ruk'a. dan) Yamalı, yamanmış.
murakkak	(Rikkat. den) İnce. İncelmiş.
murakkam	(Rakam. dan) Yazılı, yazılmış. * Numaralanmış, numara konulmuş, sayı konulmuş.
murakkan	Bozulmuş, aradan çıkarılmış.
murakkik	'Tecvidde bir harfi ince okumağa; terkik, ince okunan harflere ise; murakkık denir ki,  şunlardır. Elif, nun, şın, ra, ha, dal, yâ, se, ayın, lam, mim, kef, sin, vav, fe, te, cim, he,
murakkim	(Rakam. dan) Pusulanın iğnesi.
muran	(Mur. C.) Karıncalar.
murane	f. Karıncavâri, karınca gibi.
murasade	(Rasad. dan) Rasad etme, gözetleme. * Dikkatle bakma.
murassa'	Süslü. Kıymetli taşlarla süslenmiş. Sırmalı. * Birbirine yanaştırılmış. Oturtulmuş. * Edb: İki mısra veya iki fıkrası birbiri ile aynı vezin ve kafiyede olan söz veya beyit. * Bir nevi yazı. More…
murassaat	(Murassa'. C.) Murassâlar. Cevher ve inciler gibi şeylerle. Süslenmiş olanlar. Takdir edilip yerleştirilmiş süslü ve kıymetli şeyler.
murassas	Lehimlenmiş. * Kurşun veya kalayla kaplanmış.
muravaga	Güreşme.
muravaza	Bir kimseyi kahır veya hile ile iknâ etme, aldatma, kandırma.
murazaa	(Rızâ. dan) Emzirme.
murçe	f. Küçük karınca.
murd	f. Mersin ağacı.
murdar	f. Pis. Kirli. Mülevves. Temiz olmayan. * İslâmiyetin gösterdiği kaidelere uygun olmıyarak kesilmiş hayvan.
murdia	Süt emziren. Süt anası.
muris	Getiren. Veren. Kazandıran. * Fık: Miras bırakan.
murtabit	Bağlı. İrtibatlı. Birbirine bitişik. Ekli.
murtad	(Bak: Mürted)
murtaz	Alıştırılmış, tâlimli hayvan.
murtazi'	(Rızâ. dan) Süt emen, irtiza eden.
murteza	Beğenilmiş. Seçilmiş. Makbul. Rağbet gören. Beğenilen. * Hz. Ali'nin (R.A.) bir lâkabı.
murzi'	(Rızâ. dan) Çocuk emziren.
murzia	(Rızâ. dan) Çocuğa süt emziren. Meme veren. Sütnine. Bebeğe süt vermek üzere para ile tutulmuş kadın.
mus	Bıçak.
mus'a	(C: Musu) Böğürtlen otunun meyvesi. * Bir kuşun adı.
mus'ab	Aygır at. * Her nesnenin erkeği.
musa	Vasiyet olunan mal. * Menfaat.
musa bih	Vasiyyet olunan şey.
musaara	Büyüklük taslayarak birisinin yüzüne bakmayıp başını çevirmek.
musab	Kendine bir şey isabet eden. Hasta. Musibetzede. Musibete uğrayan. ◊ Sevab kazanmış olan. Ameline karşılık ecir kazanmış olan.
musabbag	Boyalı, boyanmış.
musabe	Musibet, belâ, âfet.
musaberet	Karşılıklı sabır. Sabırlılık. Katlanmak.
musabiyet	Bir hastalığa tutulma. Bir musibete giriftar olma.
musadakat	(Sıdk. dan) Karşılıklı dostluk.
musadda'	(Sad'. dan) Başı ağrıtılmış, rahatsız edilmiş.
musaddak	Doğruluğu tasdik edilmiş. Sadakati ve doğruluğu tanınmış, isbat edilmiş olan.
musaddar	(Sudur. dan) Çıkmış, sudur etmiş.
musadde	Muhâlefet, uyuşmazlık, zıtlık.
musaddi'	Tasdi' eden. Baş ağrıtan. Rahatsız eden.
musaddik	Tasdik eden. İmzalayan. * Doğruluğunu kabul eden.
musade	Avlanan canavar.
musadefe	Bulmak. * Yetişmek.
musadeka	Dostluk.
musademat	Çarpışmalar. Vuruşmalar. Müsademeler.
musademe	İki şeyin birbiriyle çarpışması. Çarpışmak. Vuruşmak.
musadere	Zulüm ve cebir etmek. (Bak: Müsadere)
musaf	Cenk, harp.
na	Arabçada 'Biz' mânasına gelen zamirdir. Meselâ: Kitabünâ  - 'Kitabımız' misalinde olduğu gibi, kelimenin veya fiilin sonuna eklenen bitişik zamirdir.
na'ab	Aceleci. Hızlı yürüyen, tez giden kişi.
na'al	Nalbant. Nalin yapan.
na'ar	Fesad ve fitneye çalışan. * Kanı kaçmış olup sâbit olmayan damar.
na'b	Karga veya horoz ibiği.
na'büdü	Biz ibadet ederiz mânâsında fiil. ( Bak: Nun-u na'büdü)
na'c	(C: Niâc-Neacât) Koyun.
na'cat	(Na'ce. C.) Dişi koyunlar.
na'ce	(C.: Niâc-Na'cât) Dişi koyun. * Dişi sülün. * Kadına da istiare ile söylenir.
na'çe	f. Yumuşak yer.
na'f	Sütü çok olan deve.
na'k	Karga avazı. * Çobanın koyuna haykırıp çağırması.
na'l	Nal. Ayağa giyilen tahta ayakkabı veya hayvanların ayağına çakılan demir. * Oturulacak yerlerin en aşağısı.
na'l-bur	f. Nal, çivi vs. satan veya yapan kimse. Nalbur.
na'l-tiraş	f. Ağaç ayakkabı yapan kimse. * Nalıncı.
na'leyn	Bir çift ayakkabı. * Bir çift nalın.
na'lî	Nal biçiminde olan.
na'ma	Rahatlık, nimet. Minnet, ihsan ve atiyye. İyi halde bulunmak.
na'man	Tâif yolunda Arafata çıkar bir derenin adı.
na'me	Derinin nazik olması. * Hoş dirlikli olmak.
na'na	(C.: Neâni-Ne'nâ') Nâne. * Uzun boylu adam.
na'naa	Irak etmek, uzaklaştırmak. * Hızlı konuşmak, tez tez söylemek. * Katı deprenmek. * Yemeğe nane koymak.
na'r	Çağırmak. * Haykırmak. * Burun içinden çıkan ses. * Gitmek. * Firar, kaçmak. * Galeyan.
na'ra	(C.: Na'rât) Yüksek sesle uzun uzun bağırma. * Tar: Eskiden yangına giderken ve dönerken kalabalık caddelerde, geçitlerde, dönemeçlerde, meydanlarda tulumbacıların içlerinden More…
na'rat	(Bak: Na'ra)
na're	Nâra. Yüksek sesle uzun uzun bağırma. Çağırma. Haykırma. * Burun içinden çıkan ses.
na're-endâz	f. Nâra atan. Yüksek sesle uzun uzun bağıran.
na'rezen	f. Nâra atan. Yüksek sesle uzun uzun bağıran.
na's	Uykusu gelmek. Uyku bastırmak.
na'ş	Kefene sarılıp tabuta konmuş ölü. * Cansız vücud.
na'san	Uykusu gelmiş olan adam.
na'sel	Erkek sırtlan. * Uzun sakallı bir kimsenin adı.
na'sele	Yaşlıların yürüyüşü.
na't	Medih ve senâ ederek, vasıflarını göstererek bir şeyi anlatmak. * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâmı medhederek yazılan kaside.
na'y	Ölüm haberi getirmek.
na'ye	Birisinin öldüğünü bildiren söz. * Bir adamın zünub ve kabahatini izhar ve işaa eden söz.
na'z	Münteşir olmak, yayılmak. * Kıvama gelmek.
na-aşna	f. Bilinmeyen, yabancı.
na-balig	f. Henüz büluğa ermemiş, daha bâliğ olmamış. * Erişmemiş, yetişmemiş.
na-bayeste	f. Lüzumsuz, gereksiz. Uygun ve münasib olmıyan.
na-beca	f. Yersiz, uygunsuz, münasebetsiz.
na-behencar	f. Usulsüz, kuralsız, yolsuz, kaidesiz.
na-behengâm	f. Vakitsiz, mevsimsiz, zamansız.
na-behre	f. Azim, ulu. * Karışık. * Soysuz.
na-bekaide	f. Kural ve kaideye uymayan. Kaidesiz, kuralsız, nizamsız.
na-bemahal	f. Yerinde olmadan. Mahallinde olmayan. * Münasebetsiz. Yersiz.
na-besî	f. Yokluk, adem.
na-besud	f. El dokunulmamış, el değmemiş, yeni şey.
na-binayî	f. Körlük, a'mâlık.
na-budmend	f. Yoksul, fakir.
na-caiz	f. Yapılmaz, câiz değil.
na-çar	f. Çaresiz, elinden iş gelmeyen. Mecbur kalmış olan.
na-çarî	f. Çaresizlik.
na-çespan	f. Uygun ve yakışık olmıyan.
na-cins	f. Aynı cinsten olmayan. * Cinsi bozuk.
na-çizî	f. Naçizlik, ehemmiyetsizlik, kıymetsizlik, değersizlik.
na-cunban	f. Kımıldamaz. Yerinde durur. Sağlam.
na-dan	f. Cahil, bilmez, haddini bilmez.
nâ-danî	f. Terbiyesizlik, haddini bilmezlik. * Cahillik.
nâ-danist	(Nâ-dâniste) f. Câhil, bilmez.
na-darî	f. Olmamazlık, bulunmayış.
na-daşt	f. Hayâsız, utanmaz.
na-demsaz	f. Uymayan, uygun olmayan, âhenksiz.
na-deride	f. Delinmemiş, delik açılmamış.
na-dide	f. Az bulunur, çok değerli. Az görülen, görülmemiş.
na-dürüst	f. Doğru olmayan. Eğri. * Sağlam, dürüst ve gerçek olmayan. * Yanlış, haksız.
na-dürüstî	f. Gerçek olmama, doğru olmama.
na-ehil	f. Ehliyetsiz, beceriksiz. Ehil olmayan.
na-endam	f. Muntazam olmıyan. Biçimsiz, gayr-ı muntazam.
na-endiş	f. Uzun uzadıya düşünmeğe değmez. Açık, muhakkak.
na-endişîde	f. Düşünülmemiş.
nâ-evs	f. Manastır, kilise.
na-fercam	f. Asıl ve esastan âri olan, akibetsiz olan. Faydasız.
na-gehan	f. Birdenbire, ansızın, âniden.
na-güşade	f. Kapalı, açılmamış.
na-güvar	(Nâ-güvâre) f. Midede zor hazmolunan şey. Sindirimi zor. * Yenilmesi veya içilmesi acı olan şey.
na-hah	f. İstemeyerek, râzı olmayarak. Zoraki.
na-hak	f. Haksız, beyhude, boş.
na-hande	f. Câhil, ümmi, okumamış.
na-hast	f. İsteksiz. İstenilmemiş. İstemeden. ◊ f. Kötürüm.
na-hemta	f. Denk ve eşit olmayan. Müsavi olmayan.
na-hemvar	f. Eğri, düz olmayan. * Uymayan, mutabık gelmeyen. * Uygunsuz.
na-hencar	f. Doğru olmayan.
na-hoş	f. Hoş olmayan, hoşa gitmeyen.
na-hoş-güvar	f. Hazmı zor, sindirimi güç. Tatsız.
na-hoşî	f. Nahoşluk, fenalık, iğrençlik. Hoşa gitmemeklik.
na-hoşnud	f. Razı ve hoşnud olmayan. Gayr-i memnun.
na-huda	f. Allah'tan korkmaz. * Gemi kaptanı.
na-insaf	f. İnsafsız. İnsafı bulunmayan.
na-ka'ryab	f. Dibi bulunmayan, dipsiz.
na-kabil	f. Mümkün olmayan. Kabil olmayan. * Câhil, kabiliyetsiz.
na-kabul	f. Kabiliyetsiz, istidatsız.
na-kâfi	f. Kâfi olmayan. Yetersiz, kâfi değil.
na-kâm	f. Muradına eremeyen, tali'siz. Arzusuna kavuşamayan.
nâ-kâmî	f. Mahrumiyet, bahtsızlık. isteğine kavuşamama.
na-kâre	f. Bir işe yaramaz olan.
na-kaste	f. Eksiksiz, noksansız. Tamam.
na-kerde	f. Yapılmamış, olmamış.
na-kes	f. Hasis olan. * Zelil, insaniyetsiz, alçak, deni.
na-kesâne	f. Alçakçasına. * Cimrilik ve tamahkârlıkla.
na-layik	f. Lâyık olmayan.
na-ma'dud	f. Sayılmaz, çok. Sayısız.
na-ma'kul	f. Akla uygun gelmeyen. Akıl almayan. Mâkul olmıyan.
na-ma'lum	f. Bilinmiyen, bilinmemiş, ma'lum olmayan.
na-ma'ruf	f. Tanınmayan, bilinmeyen, ma'ruf olmayan.
na-mağlub	f. Yenilmez, mağlub edilmez.
na-mahdud	f. Hudutsuz, sınırsız, sonsuz.
na-mahrem	f. Aralarında evlenmeğe mâni olacak kadar yakınlık bulunmayan. Şer'an evlenmeğe mâni akrabalığı olmayan erkek veya kadın. * Yabancı.
na-mahremiyet	f. Namahremlik.
na-mahsur	f. Sonu olmayan, sınırlanmamış, sonsuz.
na-makbul	f. Makbule geçmez, kabul olmayan. Kabul edilmeyen.
na-marzi	f. Beğenilmeyen, arzu ve isteğe uygun olmayan.
na-matbu	f. Basılmamış, tab edilmemiş yazı.
na-me'mul	f. Umulmadık, beklenmedik anda.
na-mefhum	f. Anlamsız, mânasız, anlaşılmaz.
na-mer'î	f. Görülmez. Mer'î olmayan.
na-merbut	f. Rabıtasız, mânâsız, anlamsız, saçma sapan.
na-merd	f. Korkak. * İnsaniyetsiz, sözünde durmayan. Alçak, insanlık hislerinden habersiz.
nâ-merdâne	f. Namerdcesine, alçakçasına.
nâ-merdî	f. Namerdlik, alçaklık, zillet. * Korkaklık.
na-mergub	f. Beğenilmeyen, rağbet olunmayan.
na-mes'ud	f. Mes'ud ve mübârek olmayan. Uğursuz.
na-mesbuk	f. Benzeri hiç olmamış, geçmemiş.
na-meşhud	f. Gözle görülmemiş, şâhit olunmamış.
na-mesmu'	f. İşitilmeğe değmez. * İşitilmemiş, duyulmamış.
na-meşru	f. Meşru olmayan, şeriat harici. * Kanunsuz, uygunsuz. * Günah olan şeyler.
na-mestur	f. Açık, meydanda, âşikâr. * Örtülmemiş.
na-mevzun	f. Ahenksiz, ölçüsüz, vezinsiz, orantısız. * Edb: Vezni bozuk veya hiç olmayan manzume.
na-meysur	f. Ele geçirememiş. Elde edememiş. * İşi kolaylaştırılmış.
na-mihr-ban	f. Vefasız, sevgisiz, muhabbetsiz.
na-mihr-banî	f. Vefasızlık, sevgisizlik, muhabbetsizlik.
na-mizac	f. Keyifsiz, rahatsız, hasta.
na-mizacî	f. Keyifsizlik, rahatsızlık, hastalık.
na-mübarek	f. Uğursuz, meymenetsiz.
na-mühezzeb	f. Terbiye görmemiş, ıslah edilmemiş.
na-mülayim	f. Uygun olmayan. * Çetin, sert.
na-münasib	f. Münâsebetsiz, yakışıksız, uygunsuz, uygun olmayan.
na-murad	f. Mahrum kalan, muradına eremeyen.
na-müsaid	f. Elverişsiz. Müsaid olmayan.
na-müstaid	f. Müstaid olmayan. Olgunlaşma kabiliyeti olmayan. İstidatsız.
na-mutasavver	f. Hatır ve hayale gelmez.
na-mütenahi	f. Sonsuz, ucu bucağı olmayan. Nihâyetsiz.
na-muvafik	f. Muvafık gelmeyen, uygun olmayan.
na-müvecceh	f. Yöneltilmemiş, tevcih edilmemiş.
na-müyesser	f. Elden gelmeyen, müyesser olmayan.
na-pâk	f. Temiz olmayan, pis, kirli.
nâ-pâkî	f. Pislik, murdarlık.
na-paydar	f. Süreksiz, geçici. Sebatsız, kararsız, durmaz.
na-perva	f. Pervasız, korkusuz, aldırışsız, çekinmez. * Sersem.
na-pesend	f. Beğenilmez.
na-peyda	f. Görünmeyen, açıkta değil, belirsiz.
na-pezir	f. Olmaz, olamaz, kabul etmez.
na-puhte	f. Ham, çiğ, pişmemiş. * Mc: Acemi, tecrübesiz, toy.
na-rast	f. Eğri. Doğru olmayan.
na-refte	f. Gidilmemiş, geçilmemiş. Kimsenin gidip geçmediği yer.
na-resa	f. Yetişmemiş, ham. * Uygun ve münasib olmayan.
na-resayî	f. Uygunsuzluk, münasebetsizlik. * Hamlık.
na-reşid	f. Kemâle ermemiş, olgunlaşmamış.
na-şad	f. Sevinçli olmayan, mahzun, tasalı, kederli.
na-şadî	f. Hüzünlü ve kederli oluş, gamlılık.
na-saf	f. Saf ve hâlis olmayan. Saf olmayıp karışık olan.
na-savab	f. Doğru olmayan, yanlış.
na-şayeste	f. Lâyık olmayan. Lâyık değil.
na-saz	f. Münasebetsiz. uygunsuz, uymaz.
na-sazî	f. Uygunsuzluk, münasebetsizlik, uymazlık.
na-sazkâr	f. Uygun görmeyen, muhâlif. * Beklenmemiş, işitilmemiş. * Münâsebetsiz işle uğraşan.
na-sazkârî	f. Uygunsuz iş yapma, münâsebetsiz iş görme. * Zıtlık, uygunsuzluk.
na-sencide	f. Ölçülmemiş, tartılmamış. * İyi düşünülmemiş. * Değerlenmemiş.
na-seza	f. Münasib olmayan, lâyık olmayan.
na-şikib	f. Sabırsız.
na-şikibâne	f. Sabırsızlıkla.
na-şikibânî	f. Sabırsızlık.
na-şikibî	f. Sabırsızlık.
na-şinas	f. Bilmez, câhil. * Tanımaz olan, tanımayan.
na-şinide	f. Duyulmamış, işitilmemiş.
na-sipas	f. Nankör. Şükretmeyen.
na-şita	f. Sabahtan beri hiç bir şey yememiş olma.
na-sude	f. Dinlenmemiş, istirahat etmemiş.
na-süfte	f. Delinmemiş, deliksiz.
na-şüküfte	f. Açılmamış, taze.
na-şüste	f. Yıkanmamış.
na-tamam	f. Tamamlanmamış, bitmemiş, yarı kalmış.
na-tamamî	f. Eksiklik, noksanlık.
na-tevan	f. (Bak: Na-tuvan)
na-tiraş	f. Yontulmamış, tıraş olmamış, terbiye görmemiş. Ham, kaba.
na-tuvan	(Nâtüvân) f. İktidarsız, zayıf, halsiz, kudretsiz, çâresiz.
na-tuvanî	f. Güçsüzlük, zayıflık, kuvvetsizlik.
na-ümid	f. Ümidsiz. Ümidi kırılmış.
na-ümidî	f. Ümit kırıklığı, ümitsizlik, me'yusiyet.
na-üstüvar	f. Dayanıksız, sağlam olmıyan. * Münasebetsiz.
na-yab	f. Bulunmaz. * Benzeri olmaz. Nâdir. Ender.
na-yeste	f. Lâyık olmıyan.
na-zad	(Na-zade) f. Doğmamış. * Olmayacak.
naam	(Bak: Neam)
naat	(Bak: Na't)
nab	f. Katıksız, hâlis, saf. * Oluk. * Berrak. ◊ (C.: Enyâb) Azı dişi. * Yaşlı deve.
nabazan	Nabız atması, damar vurması.
nabi	Haber veren, haberci. * Urfa'lı kıymetli bir şâirin ismi. (Mil: 1626- 1712) ◊ Yüksek, yüce.
nabi'	(Nâbia) (Nebean. dan) Yerden fışkıran, kaynayan, akan.
nabiga	(C.: Nevabig) Şanı, şöhreti büyük adam. ulu, şerefli kimse. * Sonradan şâir olan. * Üstün zekâlı hârika ve çok fasih kimse.
nabil	Ok yapan. * Üstad, hâzık kimse. * Irgaç.
nabit	Ağaç ve nebat gibi yerden bitip büyüyen.
nabite	Bir kabilede yeni çıkan küçük çocuk.
nâbiz	Hareket eden.
nabiz	Atar damarın vuruşu. Şah damarının atması. Kırmızı kan damarının oynaması hali. ◊ Savaşçı, muharip, savaşan.
nabiz-âşnâ	f. Nabızdan anlayan. Mizaç bilen. Karşısındakinin zayıf taraflarını bilen.
nabiz-gir	f. Her mizaç ve tabiata göre davranıp muamele etmesini bilen.
nâbiza	(C.: Nevâbız) Nabız damarı.
nabud	(Nâ-bud) f. Mâdum, yok olan, bulunmayan. * İflas etmiş. Perişan olmuş. * Sonradan yok olan.
nabz	(Bak: Nabız)
nabz-aşna	f. Nabızdan anlayan, mizac bilen.
nabz-gir	f. Mizaca göre hareket etmesinden anlıyan, nabza göre davranmasını bilen.
nabza	Damarın bir defa atması.
nabzî	Damarın atmasıyla ilgili.
nacak	Bir ağaç sapa geçirilen, ağzı keskin, genişçe demir âlet. Balta.
naci	Kurtulan. Necat bulan. * (Mil: 1849-1892) Muallim Naci diye meşhur olan bir İstanbul'lu şâir. Lügat-ı Naci'yi 'Fetva' kelimesine kadar hazırlamıştır.
naci'	Hazmı kolay olan yiyecek.
naci(ye)	Kurtulmuş, necat bulmuş. Cennetlik olan.
nacil	Nesli kerim, şerefli olan, soyu temiz.
nacileyn	Ana ve baba, ecdad ve evlâd, dedeler ve babalar.
nacir	Ağaçlarda yaprak saplarının dibindeki filiz.
nacis	İyileşmez hastalık.
naciş	Avı ürküterek avcının tarafına kovalayan adam.
naciye	(C.: Nâciyât) Sür'atli deve.
naciz	Azı dişi. ◊ Hâzır.
naçiz	(Nâ-çiz) f. Çok küçük, ehemmiyetsiz şey, değersiz, hükümsüz.
naçizane	f. Çok ehemmiyetsiz olarak. Pek ufak olarak.
nacu	f. Çam ağacı.
nacud	f. Büyük kadeh.
nacur	Sırça tabak.
nacüv	f. Çam ağacı.
nadar	(Nadâret) Altun.
nadas	Tarlayı temizleyip otlarını kurutmak için önceden sürüp hazırlama.
nadc	Kıvam. Büluğa erme. Pişme.
nadd	Azık, rızık.
naddahatan	Püsküren çifte pınarlar.
nadh	Su serpmek, sulamak. Su içip kanmak. * Musallat olanı defetmek. * Suyun feveran etmesi, püskürmesi.
nadi	Nidâ eden, haykıran, çağıran. * Halkın, meşveret gibi, birşey konuşmak üzere bir yere toplanmaları.
nadib	Geçmiş. * Hafif adam. * Yas tutan.
nadic	(C.: Nevadıc) Olgunlaşmış, olmuş, kıvama gelmiş. ◊ Olgun meyve. * İyi pişmiş et.
nadid	Salkımları sık olan üzüm veya muz. * İçi doldurulmuş yastık, minder, şilte gibi şeyler.
nadim	Nedamet etmiş, pişman.
nadimâne	f. Pişmanlıkla, pişman olarak, nedamet duyarak.
nadimiyet	Pişmanlık, nedamet.
nadir(e)	Az bulunan. Seyrek.
nadirât	Az bulunan şeyler.
nadire-perdâz	f. Güzel söz söyleyen.
nadire-senc	f. Nükteli konuşan, güzel fıkralar anlatan, zarif kimse.
nadiredân	f. Zarif, âlim.
nadirekâr	f. Nâdir işler ve san'atlar yapan.
nadiren	Nâdir ve az olarak. Çok aralıklı. Pek az bulunur.
nadiret	Güzellik, parlaklık, tazelik. * Hoş ve lâtif.
nadiye	Sudan uzak olan hurma ağacı.
nâf	f. Göbek. * Mc: Orta.
nafaka	Yiyecek parası. Geçim için lüzumlu olan şey. * Geçindirmeğe mecbur olduğu kimselere veya çocuklarına mahkeme karariyle verilen iaşe parası.
nafakat	(Nafaka. C.) Nafakalar.
nafata	Vücutta çıkan sivilce veya kabarcık.
nafe	f. Derisi kürk yapımında kullanılan hayvanların postlarının karnı altındaki deri kısmı.
nafe-riz	f. Koku saçan. * Göbek düşüren.
nafi	(Nefiy. den) Giderici, yok eden, nefyeden, menfi yapan.
nafi'	Menfaatli. Faydalı. Yarar. Şifalı. * Esma-i Hüsnâdan bir isim.
nafia	İnşaat işleri. * Faydalı işler. Menfaatli olanlar. ◊ Bayındırlık işleri.
nafic	(C.: Nevâfic) Kaburga kemiklerinin sonu.
nafice	(C.: Enfice) Misk göbeği.
nafih	(Nefh. den) Üfürücü, üfleyici.
nafik	Geçer para. Geçer akçe.
nafika	(Nüfeka) (C.: Nevâfık) Keler yuvalarından biri.
nafile	Fık: Farz ve vâcibden gayrı mecburiyet olmadığı hâlde yapılan ibadet. Fazladan yapılan iş. * Menfaatli olmayan. Ziyâdeden olan. * Torun. * Ganimet malı. Bahşiş. Atiyye.
nafir	Nefret eden. Ürken, korkan. Sevmeyen. * Galip olan. * Öksürüp burnundan sümüğü saçılan koyun.
nafis	(Nefs. den) Gözü nazar değer olan kimse. * Açan ve ferahlandıran. ◊ Okuyup üfüren.
nafiz	İçe işleyen. Delip geçen. İçeri giren. * Sözü geçen, kendine itaat edilen. Te'sirli, nüfuzlu. ◊ Çok fazla titreten sıtma. ◊ Çok titreten. Sıtma.
nafize	Karından vurulup arkaya çıkmış olan yara.
nafiziyet	Sözü geçerlik, nâfizlik.
nafur	(Nâfure) Fıskıye, fevvâre.
nagâh	f. Birdenbire, ansızın, hemen. (Nâgeh, nâgehan, nagehâne, nagehânî)
nagam	(Nağme. C.) Nağmeler, âhenkler, türküler.
nagam-kâr	f. Nağmeler söyleyen, ezgici.
nagam-perver	(C.: Nagamperverân) f. Türkü söyleyen, nağmeci. Nağme seven.
nagamât	Nağmeler, âhenkler, güzel sesler.
nagaşan	Iztırab, acı.
nagfa	'Ceviz ağacına benzer bir ağacın adıdır ve Beyrut dağlarında olur; dut gibi yemiş verir.'
nagiz	Şaşırdığında başını sallayan kimse. * Kürek başında olan kıkırdak.
nagk	(C.: Nuguk) Karga çağırmak.
nagl	Çürük sahtiyan.
nagm	Gizli kelâm, gizli söz.
nağme	(C.: Nağamât) Ahenk, güzel ses, âvaz, ezgi, teganni.
nağme-ger	f. Türkü söyleyen, öten.
nağme-hân	f. Türkü söyleyen, şarkı söyleyen.
nağme-hânî	f. Türkü söyleyicilik, nağme söyleyicilik.
nağme-hiz	f. Nağme uyandıran. Türkü, şarkı söyleyen.
nağme-keş	f. Türkü söyleyen, şarkı söyleyen.
nağme-perdaz	f. Türkü söyleyen, şarkı söyleyen.
nağme-saz	f. Ahenkle söyleyen, terennüm eden.
nağme-sera	f. Türkü okuyan, şarkı söyleyen.
nağme-zen	f. Türkü söyleyen, şarkı söyleyen.
nagr	Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak. * Kin tutmak. * Çömlek kaynamak.
nags	Kederli, gamlı olmak.
nagz	Devekuşunun erkeği. *Başını sallayıp depretmek. * Bulutun koyu ve kesif olması. ◊ f. Güzel, iyi. Göze hoş ve güzel görünen.
nah	f. İp, ince ip. * Tel. * Halı, kilim. ◊ f. Göbek.
nah'	Kesme, boğazlama.
naha'	Boyun kemiğindeki beyaz iliğe varana kadar kesmek. * Yemen taifesinden bir kavim. * Hâlis etmek. * Uzaklık, ıraklık.
nahabe	(C.: Nuhab) Geçit ağzı. * Çokluk asker. * Her nesnenin iyisi.
nahafet	Zayıflık, arıklık, cılızlık. ◊ Aksırma.
naharir	(Nihrir. C.) Bilgili, akıllı ve âlim kimseler. Fâzıl ve mâhir kişiler.
nahaset	Esircilik. * Canbazlık.
nahb	Yüksek sesle ağlama. * Önemli iş, mühim iş. Nezretmek, adamak. * Seri seyr. * Vakit, müddet. Ecel, ölüm, mevt. ◊ Çekip çıkarma.
nahçir-gâh	f. Av yeri.
nahçir-gir	f. Avcı, sayyad.
nahçir-vân	f. Avcı.
nahf	Aksırmak. Nefes almak.
nahh	Davar sürmek. * İplik. * Zeyli denilen döşek. * Güç seyr. * Deve çökertmek için söylenen söz.
nahham	Tamahkâr, cimri, hasis, pinti. * Boğazını temizlemek için fazlaca soluyup balgam çıkaran adam.
nahhas	Esirci, esir ticareti yapan kimse. * Hayvan alıp satan kişi. ◊ Bakırcı.
nahhat	Marangoz. Doğramacı. Ağaç oymacısı. Taş yontucusu. ◊ Gururlu, kibirli.
nahi	(Nehy. den) Nehyeden, yasak eden, önleyen.
nahi'	Âlim.
nahib	(Nehb. den) Yağma eden, talan eden, önleyen. ◊ Avaz avaz ağlamak, feryad ile ağlamak. ◊ Korkak, cebin.
nahide	Yeni yetişmiş kız. * Zühre (Venüs) yıldızı.
nahif	Sümkürdüğünde genizden gelen ses. ◊ Çelimsiz, zayıf, ince. Arık.
nahik	(Nehak. dan) Eşek gibi anıran, eşek sesli.
nahika	(C.: Nevâhik) Dudaklı hayvanların göz pınarı.
nahil	Hurma ağaçları, hurmalık. * Hurma ağacı. * Balmumundan yapılan ağaç, yapraklı dal ve yemiş taklidi işlere denir ki, sathı altın ve gümüş yapraklarla süslenerek, eskiden gelin giderken önünde More…
nahile	Huy, tabiat, mizac.
nahir	Çürümüş kemik. * İçine rüzgâr girip çıkmakla öten kemik. ◊ (Nahr. dan) Kesilmiş, boğazlanmış. ◊ Burundan hırıltı çıkarma.
nahiran	Atın göğsünde olan iki damar.
nahire	Ufalanmış. * Çürümüş. * Rüzgârla savrulur, yel estikçe ses verir, delik deşik olmuş kemik. ◊ Ayın birinci günü. * Ayın son gecesi.
nahis	Vuran, vurucu. * Devenin kuyruğunda veya göğsünde olan uyuz. ◊ Dönmekten dolayı genişlemiş olan makara deliği. ◊ Kıtlık. * Yümünsüz, uğursuz. ◊ Kıtlık yılı.
nahise	Koyun sütüyle karışık keçi sütü.
nahit	(Nahite) İnilti.
nahiye	Yan taraf, kenar, civar, çevre. * Küçük yer, bölge. İdari taksimatta, kazadan küçük, köyden büyük olan yerleşme merkezi.
nahiz	Uçmaya hazırlanmış ve kanatları bitmiş olan kuş. * Tavşancıl yavrusu. ◊ Eti çok olan. ◊ f. Pusu.
nahizgâh	f. Pusu yeri.
nahl	Bal arısı. * Bedelsiz bir şey vermek veya bedelsiz verilen şey. * Sövmek, iftira etmek. ◊ Hurma ağacı. * Gelinler için yapılan süs ağacı. * Un elemek.
nahl suresi	Kur'an-ı Kerim'de 16. Suredir. Mekkîdir.
nahl-bend	f. Ağaçları budayıp tanzim eden kişi. * Balmumundan taklid süs ağacı yapan, balmumcu.
nahle	Tek hurma fidanı. * Bir fidan. ◊ Bir tek arı.
nahlistan	f. Hurma fidanlığı, hurmalık. * Ağaçlık, fidanlık.
nahliye	Hurmalar.
nahme	Göğüsten çıkan ses.
nahnaha	Hırıltı ile soluma. * Öksürük. ◊ Deveyi çökertmek.
nahnu	Biz.
nahr	Boğazlamak. Bir hayvanın göğsü üstünden bıçak vurup boğaz damarını kesmek. * İki şeyin birbirine göğüs göğüse olması. * Boyun. Boğaz çukuru. * Sadır. * Gündüzün evveli. * Namazda kıyamda More…
nahs	Uğursuzluk, yümünsüzlük. * Bahtsız, uğursuz. ◊ Vurmak.
nahş	Zayıflamak.
naht	Ağacı yontmak suretiyle kabartma şekiller yapma san'atı. * Yontma, oyma. ◊ Sümkürmek.
nahu	(Kürdçe) Öyle ise şöyle ki, işte.
nâhun	f. Tırnak.
nâhun-be-dendân	f. Hayretten veya kederden dolayı parmağını ısırmış olan.
nâhun-bürâ(y)	f. Tırnak makası, tırnak çakısı.
nâhun-tiraş	f. Tırnak makası, tırnak çakısı.
nâhunbür	f. Tırnak makası.
nahv	(Nahiv) Yol, cihet. Etraf, yön. * Misâl. * Miktar. * Kasd ve azmeylemek. * Gr: Kelimelerin birbirine rabt, izafet ve amel eylemeleriyle ilgili olan kaideleri içine alan ilim. Nahiv ilmi ile More…
nahve	Çörek otu.
nahvet	Kibir, gurur. Kibirlenme, büyüklenme, böbürlenme.
nahvetfüruş	f. Böbürlenen, gururlanan.
nahvî	Nahiv ilmine ait. Arapça gramere ait. Nahiv ilmini iyice bilen.
nahvî lisan	Kaidelere bağlı olan çok tertibli, ince ve geniş mânâlı lisan.
nahviyyun	Kelime dizimi ve nahiv ilminin ehli olan âlimler. Arapça dil âlimleri, gramerciler.
nahz	Kemiğin etini ayıklama. ◊ Bir şeyle dürtme.
nahza	Et parçası.
naî	Kötü haber veren.
naib	Karga gibi çirkin sesli kuşların ötüşü.
naib(e)	(Nevb. den) Vekil, birinin yerine geçen. * Şeriat hâkimi olan kadı vekili. * Nöbet bekleyen.
naice	Yumuşak yer.
naif	Zayıf, cılız.
naik	Karga ötüşü veya horoz sesi. * Çobanın koyuna bağırması.
naikan	Cevzâ burcundan iki yıldız.
nail(e)	Muradına eren, nâil olan, ele geçiren. Erişmiş.
nailiyet	Ele geçirmek, murada ermek, elde etmek.
naim	Bolluk ve bahtiyarlık içinde yaşayış. Nizam-ü hal ve mal. * Cennet'in sekiz kısmından dördüncü tabakası. ◊ Taze, körpe. * Kılçıksız, yumuşak, kemiksiz. * Etli sebze. More…
naimâne	f. Uyur gibi, uyuklayarak, uyurcasına.
naime	Rahatlık içinde nazlı büyütülmüş kadın. * Yumuşak yapılı hayvancıklar.
naimîn	(Nâim. C.) Uyuyanlar, uykuda bulunanlar.
nair	Haykıran, nâra atan. * Uzak. Irak, baid. ◊ Parlak, parlayan. * Düşmanlık, adavet.
naire	(C.: Nevâir) Alev, ateş. * Hararet, sıcaklık.
nait	Dağ. * Hemeden kabilelerinden bir kabile.
naiye	Ölüm haberi götüren, kötü haber veren.
naiz	Kuvvetlendiren. Kaldıran.
nak	f. Nisbet edatı olarak kelimelere eklenir, sıfat meydana getirilir. Meselâ: Gam-nâk  - Gamlı, kederli.
nak'	(C: Nuk'-Enku) Su saklayacak yer. * Kuyu içinde olan su. * Deve kuşu avazı. * Feryâd etmek, bağırıp çağırmak. * Susuzluğu teskin etmek, susuzluğu gidermek. * Sıcak suda haşlama. * İlâç More…
nâka	Dişi deve. * Bir yıldızın ismi. * Sivilce.
naka	(C.: Enkâ) Kumdan meydana gelmiş tepe.
naka'	Temiz olma.
nakais	(Noksan. C.) Eksiklikler. Noksanlar.
nakaka	Kurbağaların çağrışıp ötmeleri. * Tavuğun yumurtladığında ötüp gıdaklaması.
nakal	Bir yerden naklolunduğunda bâki kalan ufak taşlar. * Devenin tabanına ârız olur bir hastalık.
nakale	(Nâkıl. C.) Haberciler, nakledenler.
nakarat	(Nakra. C.) Durmadan tekrarlanan usandırıcı şeyler. * Edb: Şarkının belli yerlerinde tekrarlanan bestesi değişmeyen parça.
nakare	f. Davul, kös. Dümbelek.
nakave	Temizlik.
nakb	(C.: Enkâb) Delmek, delik açmak. * Girmek. * Dağ içindeki yol.
nakba	Tabanı aşınmış deve.
nakd	(C: Nukûd) Madeni para, akçe. * Bir şeyin bedelini peşinen ödemek. * Para olarak bulunan servet. * Vezin ve ayarı tamam olan para. * Bir şeye hırsızlamasına bakma. * Seçmek. * Saymak.
nakden	Para olarak, peşin, elden.
nakdî	Paraca, peşin para ile. Para ile alâkalı ve paraya müteallik.
nakdine	Hazır ve peşin para. * Kıymetli ve değerli mal.
nakf	(C: Nuküf-Enkâf) Başı dimağından yarmak. * Bakış, nazar.
nakh	Teftiş etmek, kontrol etmek. ◊ Başı dimağından yarmak.
naki	(Nakiye) Temiz, pâk. * Çok takvalı, temiz insan. * Has undan yapılmış beyaz ekmek.
naki'	(C.: Enkia) Kuru üzümü su içinde ıslatarak yapılan şarap. * İçinde hurma ıslatılan havuz. * Suyu çok olan kuyu. * Kandıran, kandırıcı. ◊ Tâze. * Şifâlı devâ.
nakia	(C.: Nekâyi') Seferden gelen kimse için hazırlanan yemek. * Yağma edilen hayvanlardan taksimattan önce boğazladıkları deve ve koyun. * Damat için hazırlanan yemek. * Ziyafet.
nakib	Vekil. Bir kavim veya kabilenin reisi veya vekili. Halkın hayırlısı. * En eski derviş veya dede. * Müfettiş.
nakibe	(C.: Nukab) Kişinin yan tarafında çıkan çıban. ◊ Akıl. Nefs. * İnsan ruhu.
nakid	Bir şeyin iyisini kötüsünden veya bozuğundan ayıran. * Tenkidci, ayarcı. Paranın kalbını anlayan. * Dinar, dirhem. ◊ (Bak: Nakd)
nakif	Kırıcı, kıran. * Bakan, nâzır.
nakih	(Nekahet. den) Hastalıktan yeni kurtulmuş olup henüz zayıf olan kimse. ◊ (C.: Nukuh) Tam olarak iyileşip hastalıktan kurtulmayan.
nakihe	Nikâhlı kadın eş.
nakik	Kurbağa, akrep ve tavuk sesleri.
nakil	İleten, taşıyan, aktaran, nakleden. * Tercüme eden. * İşittiğini anlatan. ◊ Vazgeçen, cayan, dönen. * Çekinen, kaçınan. ◊ Yol, tarik. * Bir yürüme çeşidi. ◊ Nakleden, More…
nakile	(C.: Nekâyil) Ayakkabıya yapılan yama. ◊ Nakleden. * Cereyan geçiren.
nakilmeclis	Söz taşıyan. Dedikoduculuk yapan. Gammaz.
nakime	Asıl, cevher. Kendi, nefis. * Nefsi mübarek olan.
nakir	Bir insanın hem cins ve aslı. * Gayet fakir. * Bir nevi kara sinek. * Ağzı dar olan küçük kab. * Hurma çekirdeğinin arkasındaki beyaz çukur. * Kıymetsiz şey. ◊ Nişana isabet More…
nakis	Noksan, eksik. Tamam olmayan. Gr: Yalnız son harfi harf-i illet olan kelime  gibi. *Mat.: Eksi. Negatif. (Bak: Kâmil) ◊ Bozan, çözen, üzen veya dağıtan. * Rücu eden. Dönen. More…
nakiş	Parça parça ve dağınık olan eşyaların bir yerde veya bir çuval içinde toplanması. * Benzer, misil.
nakisat	(Nâkıs. C.) Nâkıslar. Noksanı olanlar. Eksiği bulunanlar.
nakise	Kusur, ayıb, eksiklik, kabahat, noksanlık. * Gıybet.
nakisedâr	f. Eksiği bulunan. Kusuru olan. Kusurlu.
nakit	Dişi keklik.
nakiyy	Pak, temiz, nazif.
nakiz	(Nakz. dan) Bozan, bozucu.
nakiz(e)	'(Nakz. dan) Zıt, karşı. Birbirine karşı, zıt olan şey veya iş. * Man: Bir şeyin, bir kaziyenin hükmüne, mânasına muhalif olan veya ondan başka kaziye. Bir şeyi ref'eden şey. More…
nakiza	Dağ içindeki yol.
nakizeyn	Karşılıklı iki zıt şey.
nakka'	Yanında olmayan şey için mübalağa yapan kimse.
nakkab	(Nakb. dan) Delici, delik açıcı.
nakkad	(Bak: Nekkad) Nakd eden. Paranın kalbını, sağlamını ayıran. * Tenkidci, bir şeyin iyisini kötüsünü ayıran. * İmam, hatib.
nakkaf	Temkinli kimse, iyi niyet sâhibi olan kişi.
nakkal	(Nakl. dan) Nakledici. * Hikâyeci. Hikâye anlatan.
nakkar	Müzik, çalgı. * Gagalıyan. * Ağaç, taş ve madeni eşyayı oyarak ve çukurlaştırıp kabartarak ona mücessem şekiller veren sanatkârlar.
nakkare	(Bak: Nakare)
nakkaş	Nakış yapan. Duvar nakışları yapan usta. Süsleme san'atkârı.
nakkaşe	Nakış yapan kadın. Nakışçı.
nakl	Bir şeyi başka bir yere götürmek, taşımak, yer değiştirmek. * Anlatmak, duyduğu bir şeyi başkasına hikâye etmek, rivâyet etmek. * Bir dilden başka dile çevirmek, terceme etmek. * Eski mest More…
nakl-bend	f. Hikâyeci. Masal uyduran.
naklen	Nakil yoluyla. Anlatmak veya hikâye etmek suretiyle.
naklî	Nakliye ile, taşıma ile ilgili. * Akla değil de nakle dayanan, yani söylenen hakikat.
nakliyat	Nakil işleri, taşıma işleri. * Anlatılanlardan öğrenilenler. * Nakiller.
nakliye	(C.: Nakliyat) Eşya taşıma işi. * Taşıma parası.
nakm	(Nakmet) İntikam, öç alma. Eza vererek cezalandırma.
naknaka	(C.: Nekanık) Kurbağanın ötmesi. Tavuğun gıdaklaması. * Ses.
nakr	Oymak, kazmak. Taş oymak. * Kuşun yem toplaması. * Vurmak. * Sıklık vermek. * Ağaç üstüne nakşetmek. * Tanbur çalmak. * Üflemek. * Dille ıslık çalmak. * Parmak çıtlatmak.
nakra	Hususi dâvet, özel dâvet.
nakreşe	Gizli his.
naks	Nakletmek. * İfsad etmek, bozmak. * Evmek. Acele etmek. * Kimseye lâkap takmak. * Ayıplamak. * Kilise çanını çalmak. Çan çalmak, çana vurmak. ◊ Eksiklik, noksan, kusur. * More…
nakş	Bir şeyi çeşitli renklerle boyamak. * Resim. * Tezyin etmek. * Bedene batmış dikeni çıkarmak. * Bir şeyin esasını araştırmak. * Yaymak. * Suda ıslanmış hurma. * İpekle, sırma ile işleme. * More…
nakş-bend	f. Kumaşların nakışlarını bağlayarak ipek tellerle tezgâhı hazırlayan. Nakış işleyen. * Ressam.
nakş-perdaz	f. Nakış yapan ressam.
nakş-perdazî	f. Ressamlık.
nakş-tiraz	f. Süslü işlemeler.
nakt	Çıkarmak.
nakur	'Sur gibi ağızla üflenerek çalınan boruya denir. Nakr; vurmak ve didiklemek mânalarına geldiği gibi, boru çalmak mânasına da gelir. '
nakus	Kiliselerde asılı bir vaziyette durup belirli vakitlerde çalınan çan. Kilisenin büyük çanı.
nakvet	Bir şeyin seçkini. NAKZ: Bozmak. Çözmek. Kırmak. * Bir sözleşmeyi yok saymak. * Kalın bir şeridi çözüp dağıtmak. * Parmaklarda veya âzâda oynak yerler. * Kiriş. * Palan. Deri.
nakz	(Nakazân) (C.: Nevâkız) Sıçramak. * Talep etmek, istemek. ◊ Halâs olmak, kurtulmak.
nakzan	(Nakzen) Bozarak, hükmü bozulmuş olarak.
nakzeyn	İki zıt, zıtlar. Birbirine muhalif iki şey.
nal(e)	f. İnilti, figân. * Kamış kalem. * Kamış düdük. * Şeker kamışı.
nalan	f. İnleyen, sızlayan, figân eden.
nalbant	(Na'l-bend) f. Nal takan.
nalçe	Küçük nal. * Yemeni, çizme gibi ayakkabılara vurulan hafif demir parçaları. (O.T.D.S.)
nale	(Bak: Nâl)
nalekâr	f. İnleyen, figân eden, feryad eden.
nalekünan	(Nâle-künân) f. Feryad ederek, inleyerek.
nalende	f. İnleyen, feryad eden, inleyici.
nalesenc	f. İnleyen, inildiyen.
nalesencî	f. İnleyicilik, feryad edicilik.
nalezen	(Nâle-zen) f. İnleyen. İnildeyen.
nalezenan	f. İnildiyerek, inleyerek.
naliş	f. İnleme, inilti, inleyiş.
nalişkâr	(Nâlişker) f. İnleyen, inildiyen.
nalişzen	f. İnleyen.
nam	f. İsim, ad. Lâkab. Ün. Şan. * Vekillik. * Adres.
nam-aver	(C.: Nam-âverân) f. Ünlü, meşhur, ad salmış.
naman	(Nam. C.) f. İsimler, adlar.
namaz	f. İslâmın beş şartından birisidir. * Duâ. * Zikir. * Kur'an. * Kunut. * Rüku. * Salât. * Şükür. * Tesbih. * Secde. * Hamd.
namazgâh	Namaz kılınan yer. İbadetgâh. Eskiden şehir dışında, kırda ve sed üzerinde mihrab konulmak suretiyle namaz kılınmak için yapılan yere verilen addır. * Bir kasabanın bütün halkını bir arada More…
namazgüzar	f. Namazlarını kılan, namazlarını eda eden.
namberdar	f. Şanlı, ünlü, ad salmış, meşhur.
namcu(y)	(C.: Namcuyân) f. Nam arayan. * Yiğit.
namcuyân	(Namcu. C.) f. Ün arayanlar, nam arayanlar. * Yiğitler, kahramanlar.
namdar	f. Ünlü, şöhretli, meşhur.
namdarân	(Namdar. C.) Ünlüler, namlılar, meşhurlar.
namdarî	f. Namdarlık, ünlülük, meşhur olma.
name	f. Mektub. Risale. Kitap.
name-res	f. Mektup ulaştıran, mektup eriştiren.
nameaver	(Name-âver) f. Mektup götüren.
nameber	f. Mektup götüren, nameâver.
nami(ye)	Büyüyen, artan, ürmee kuvveti olan. Nebat ve hayvandaki büyüyüp gelişme kuvveti. * Farsçada: Namlı, şöhretli, ünlü.
namik	Kâtib, yazıcı.
namisa	(C.: Namisât) Kadınları süsleyip yüzlerinin kılını yolan kadın.
namiye	(Bak: Nami)
namiyeber	f. Hayat verici.
namus	Irz, iffet, edeb, hayâ. * Şeriat. * Melâike. * İrade-i İlâhiyenin tecellisi. * Nizam. * Emniyet ve istikamet gibi faziletlerin muhassalası olan pek kıymetli haslet. * Bir kimsenin mahrem, More…
namusiyye	Yatan kimselerin başkaları tarafından görülmemeleri için, yatağın etrafına çekilen perde.
namuskâr	f. Namuslu. * Doğru adam.
namusperver	f. Namuslu.
namver	(C.: Namverân) Namlı, adlı, meşhur, ünlü.
namzed	(Nâm-zed) f. İsteyen veya istenilen kimse. * Sözlü. Nişanlı. * Bir vazifeye tayin edilmesini isteyen veya istenilen kişi. Aday.
nan	f. Ekmek.
nancu	(Nâncuy) f. Ekmek arayan. Dilenci.
nane molla	Mc: Beceriksiz, işe yaramaz, ağır hareketli mânalarında kullanılan bir tâbirdir.
nanhah	Ekmek isteyen. Dilenci.
nanhor	f. Dilenci.
nankör	f. Gördüğü iyiliği unutan, nimeti inkâr eden. Nimetin şükrünü eda etmeyen, gafil.
nanpare	f. Ekmek parçası. Bir lokma ekmek. * Geçime yarayan iş.
nanpüz	f. Ekmekçi, ekmek pişiren.
nanü	f. Ninni.
nar	(C.: Niran, envar, niyere, niyâr) Ateş. Cehennem. * Bir meyve adı. * Mc: Allahın gadabı. * Yakıcı, azab verici her şey. Şer. Dalâlet. Sefâhet.
narbac	Nar aşı.
narbün	f. Nar ağacı.
narcil	Hindistan cevizi.
narçil	f. Hindistan cevizi. Ceviz-i Hindî.
narcis	Nergis.
narcistan	Nergislik.
narda	f. Lâyık değil.
nardan	f. Gözyaşı damlaları. * Nar tâneleri. * Mangal.
nardenk	f. Erik, nar, elma, kızılcık gibi meyvelerden çıkarılan ekşimsi pekmez.
nardeşir	Tavla oyunu.
narenc	f. Portakal. * Turunç.
narencî	Turunç renginde.
narenciye	Turunçgiller. (Mandalina, portakal, limon gibi meyveler.)
narenec	(Nârnic) Hindistan'da yetişen ve turunç ağacına benzeyen bir ağaç.
nargil	f. Hindistan cevizi.
narh	(Aslı 'Nirh' dir) Yiyecek maddelerine belediyenin koyduğu fiat.
narî	(Bak: Nariyye)
narin	f. İnce, zayıf, nazik. * İç oda.
naris	f. Ham meyva.
nariyye	Nar ile alâkalı, nara mensub. Ateşten, yanıp tutuşur, patlar olan şey.
narkotik	yun. Afyon, morfin gibi uyuşturucu maddelerin genel adı.
nas	Iraklık, uzaklık. ◊ f. İnsanlar.
nas suresi	Kur'an-ı Kerim'de 114. Sure. (Bak: Muavvezetân)
nasa	Kaldırmak. * Engel olmak, men'etmek.
nasab	Dert. * Zahmet, meşakkat.
nasaf	Hizmetçi, uşak.
nasafe	Hizmet etmek.
nasaha	Öğüt vermek, nasihat etmek.
nasaib	(Nasibe. C.) Dikili taşlar.
nasal	Temrenci.
nasara	Hristiyanlar. Nasraniler. Hz. İsa'ya (A.S.) ilk önceleri Nâsıra Karyesindeki ahali yardım ettiklerinden, onlara 'Nasara' ismi verilmiştir.
nasayih	(Nasihat. C.) Nasihatlar. Öğütler.
nasb	'Dikme. Bir rütbe alma. Bir memurluğa tayin edilme. * Gr: Arapçada kelimenin i'rabının mensub ( üstün) olması, yani; (e, a) diye okunuşu.'
nasba	Doğru boynuzlu koyun ve keçi.
nasbetmek	Kelimenin son harfinin harekesini (E) diye okutmak. * Tâyin etmek.
nasere	f. Ayarı bozuk para.
nasfet	(Nasafet) İnsaf. Haklılık. Bir şeyin yarısını almak. Hakkaniyet. İnsanları, kanunların şümulüne girmeyen hakları te'min ve ifasına zorlayan fotri adâlet hissi.
nasi	Unutan, nisyan eden.
naşi	Neş'et eden, yeniden vücuda gelen, yetişen, yetişmiş. * Delil, dolayı, ötürü, sebebiyle. * Geceleyin meydana gelip zâhir olan şey. * Yetişmiş oğlan veya kız.
nasi'	Her nesnenin hâlisi. * şiddetli beyaz olan.
nasib	Nasbeden, bir şeyi bir şeye diken. * Gr: Harfi (e) diye üstün okutan. ◊ Pay, hisse, kısmet. * Bir kimsenin elde edebildiği şey.
naşib	Hâfız. * Ok sahibi. İçine girip yapışan nesne.
nasibdar	f. Nasibi olan. Hissedar.
nasibdaş	f. Hissede beraber, nasipte eş olan.
nasibe	Müfrit Haricîlerden ve Emevîlerden ve Hz. Ali'ye (R.A.) çok muhalif olan zümrenin adı. ◊ (C.: Nesâib) Yollara dikilen işaret taşı. Bir yere dikilen taş. ◊ (Bak: More…
nasic	(Nesc. den) Dokuyan, nesceden. * Düzenleyen, tertib eden, sıralayan.
naşid(e)	(Neşide. den) Şiir söyleyen, şiir okuyan, şiir yazan.
naşie	Delil. Zuhur. * Gündüz veya gecenin evvelki saati. * Uykudan sonra kalkmak hali ve uyanık olduğumuz hal.
nasif	Geo: Açıyı iki eşit parçaya bölen doğru. Açı ortayı. ◊ Baş örtüsü.
nasife	(C.: Nevâsıf) Su mecrası, su yolu.
nasih	(Nâsiha) (Nush. dan) Öğüt veren, nasihat eden. ◊ (Nesh. den) Battal eden, hükümsüz bırakan. * Kitabın kopyasını çıkaran. ◊ Nasihat eden, öğüt veren. * İçi temiz adam. More…
nasihâne	f. Öğüt vererek, nasihat ederek.
nasihat	İbret verici ders, tavsiye, ihtar, öğüt.
nasihat-âmiz	f. İçinden öğüt alınacak söz.
nasihat-nâpezir	f. Nasihat dinlemez, öğüt tutmaz.
nasihatger	f. Nasihat eden, öğüt veren.
nasihatkâr	f. Nasihat eden, öğüt veren.
nasihatpezir	f. Nasihat tutar, öğüt tutar, öğüt dinler.
nasik	Allah yolunda ibâdet eden, dine bağlı, zâhid. ◊ (Nesak. dan) Düzenleyen, tertib eden.
nasil	Çenelerin altından boyun ile başın kavuştuğu yerde olan mafsal. ◊ Kıl dökücü ilâç.
naşile	Eti az olan.
nasir	Yardımcı, yardım eden, nusret veren. Resül-i Ekrem'in (A.S.M.) bir ismi. ◊ Nusret eden, zafer veren. Yardımcı. Muin. ◊ Nesir yazan. * Saçan, yayan.
naşir	Neşreden, yayan. * Bir müellifin eserini bastırıp çıkartan. Editör.
naşire	(C.: Nevâşir) Kolu açan adale. * Kuruyup yağmurdan yeşeren ot.
nasirîn	(Nâsır. C.) Yardım edenler, yardımcılar.
naşit	Büyük yoldan ayrılan küçük yol. * Vahşi sığır. Bir burçtan başka burca varan yıldız. * Neşeli ve şen adam.
naşitat	Meleklerden bir tâife.
nasiye	Çehrenin gösterişi, alın, yüz.
nasiye-pira	f. Alnı süsleyen.
nasiye-sâzî	f. Alnını yere sürme.
nasiyesâ	f. Alnını yere süren.
nasiyy	Yaş ot.
nasiyye	Nass oluş. Kat'ilik, şüphesizlik, kesinlik. (Bak: Nass)
naşiz	Karısına karşı çok zâlim olan koca. * (Kalb) heyecanla coşma. * Kalkmış, kabarmış, atan (damar).
naşize	Kocasının hanesinden, izni olmaksızın çıkıp kendisini kocasından haksız yere men'eden kadın. Bu çıkış hakikaten olabileceği gibi, hükmen de olabilir. * Kabarmış, şişmiş.
nasl	Okun ucundaki sivri demir. okun uçmasına yardım eden kanatlar.
nasnaa	Depretmek. * Devenin, kalkarken dizi üstünde çok eğlenmesi.
nasr	Yardım, üstünlük, yenme, galip kılma. * Yağmurun her yeri sulaması.
nasr suresi	Kur'an-ı Kerim'deki 110. Sure. İza-câe veya Tevdi' Suresi de denir.
nasrani	Hristiyanlıkla alâkalı ve ona mensub olan. Hristiyanlardan olan. (Bak: Nasara)
nasreddin	(Nasr-üd din) Dine yardımı dokunan.
nasreddin hoca	(Mil: 1208 -1284) Mizahlı, güldürücü sözleri ile meşhur bir zâttır. Akşehir, Sivrihisar Medreselerinde okumuş, Selçuklular zamanında yaşamıştır.
nasrullah	Allah'ın yardımı.
nass	Kat'ilik, kesinlik, açıklık. Te'vile ihtimali olmayan söz veya delil. * Kur'ân-ı Kerim veya Hadis-i Şerifde bir iş ve mes'ele hakkında olan açıklık ve bu şekilde açık More…
nassah	Terzi, hayyat.
nassî	Nass'a ait. Her türlü şübhe ve tereddüdün ve tenkidin üstünde tutulacak şekilde olan kesinlik, kat'ilik, açıklık. Bedahet. * Âyet ve hadisle doğruluğu sâbit olan.
nast	Sükut. Konuşurken dinlemek için susmak.
nasuh	Hâlis. Temiz. Kesin, kat'i. * Çok nasihat eden.
nasuhî	(Nasuhiyye) Bozulmaz şekilde tövbe eden.
nasur	Göz pınarında, mak'at havâlisinde ve diş etlerinde olur bir hastalık.
nasus	(Bak: Nass)
nasut	İnsanlık. İnsanlar ve onlarla alâkalı şeyler.
nasutî	Dünya ile ilgili, insanlığa ait, insanlıkla ilgili.
nasutiyân	İnsanlar.
nasye	Her nesnenin iyisi.
natafan	Suyun seyelân etmesi, akması.
natafe	(C.: Nutuf) Küpe.
natakte	Söyledin. (mânasına karşısındakine hitabdır)
natef	Bulaşmak. * Fâsid olmak, bozulmak.
nates	(C.: Entâs) Üstad, âlim.
natfe	(Nıtfe): Kabarcık. * Ufacık sivilce.
nath	Süsmek. Hayvanın, başı ile saldırması.
natif	Beyaz kaba helva.
natih	(C.: Nevâtıh) Boynuzuyla vuran, süsen hayvan. * Keder, sıkıntı, elem, mihnet. ◊ (Nâtıh) - (C: Nevâtıh) Sana karşı gelen hayvan. * Şiddetli emir.
natiha	(C.: Netâyıh) Başka davar tarafından boynuzlanıp öldürülmüş olan davar.
natik	Konuşan. Söz eden, söyleyen, beyan eden. İdrak eden. Bildiren. Fikir ederek düşünen. * Altın ve gümüş gibi olan mal.
natika	(Nutk. dan) Düşünüp söylemek hassası. Fesahat ve belâgatta söyleme kuvveti. Talâkat-ı lisan, güzel konuşabilme kabiliyeti.
natikaperdaz	f. Düzgün ve te'sirli söz söyleyen.
natikiyyet	Konuşmaklık, söz söylemeklik.
natir	(Nâtur) Bekçi. Bağ ve bostan bekçisi.
natis	Bilgili, faziletli adam.
natiş	Kuvvet ve hareket.
natm	Ulaştırmak, vardırmak.
natnat	(C.: Netânıt) Çok konuşan uzun boylu, akılsız kimse.
natnata	Çok söylemek, çok konuşmak. * Çekmek.
nats	Nadas.
natş	şiddet. Kuvvet.
natşan	Susuz kalmış kişi.
natuh	Çok süsen hayvan.
natuk	(Nutk. dan) Güzel ve düzgün söz söyliyen.
natul	İlaçlarla kaynatıp mâlül kişinin az az başına dökülen su.
natura	Lât. Her canlının yapılış hususiyeti, bünye, yaratılış hali.
natüralizm	(Osm: Tabiiye) Fls: Kâinatta hâdiselerin ve varlıkların meydana gelişinde tabiat kuvvetleri dışında hiçbir sebep ve müessir kuvvet ve yaratıcı kabul etmeyen inkârcı, maddeci görüş.
natv	Iraklık, uzaklık, bu'd.
naur	Kanı durmayan damar. * Değirmen kanadı. * Döndükçe gıcırdayan dolap.
naure	(C.: Nevâir) Bostan dolabı.
naus	f. Manastır, kilise. ◊ Yüksek yer.
nav	f. Küçük gemi. Sandal, kayık. * İçi oyuk şey.
navdân	f. Oluk.
nave	f. Hamur teknesi.
navek	f. Ok.
navek-endaz	f. Okçu. Ok atıcı.
naver	f. (C.: Naverân) Olabilir, mümkün, kabil.
naverân	(Naver. C.) Olabilir şeyler, mümkün olan şeyler.
naverd	f. Savaş, harb, dövüş, ceng.
naverdgâh	f. Savaş alanı, harb sahası, muharebe meydanı.
naverdhâh	f. Savaş isteyen, muharebe arzulayan.
navi	f. Üç direkli gemi. * İçi oyuk olan şey.
navice	f. Murdar, pis, habis, mülevves.
navus	(C.: Nevâyis) Kâfirlerin ve Mecusilerin mevtalarını koydukları yer.
nay	Ney. Kamış düdük. (Bak: Ney)
nay-çe	f. Küçük ney.
nayban	f. Ney çalan.
nayî	f. Ney çalan. ◊ Uzak.
nayi'	Susuz. * Mâil, eğik.
nayibe	(C.: Nâibat-Nevâib) Musibet, belâ. * Zahmet, meşakkat. * Şiddet.
nayiha	Yas tutan kadın.
nayil	Atâ, bahşiş, hediye.
nayin	f. Kamıştan yapılmış, sazdan yapılmış.
nayveş	f. Ney gibi.
nayzen	f. Ney çalan.
naz	f. Bir şeyi beğenmeyiş, şımarıklık. * Beğendirmek maksadiyle kendini ağır satmak. * Celb-i muhabbet için edilen nezâket, letâfet ve zarafet. * Yalvarma, rica.
naz-perdar	f. Birinin nazını çeken.
naz-perdarî	f. Naz çekme.
naz-perverd	(Nâzperverde) f. Naz içinde büyümüş, nazlı.
nazad	(C.: Enzâd) şeref. * Üzerine herhangi bir şey konulan yüksekçe yer.
nazafet	Pâklık, temizlik.
nazah	(C.: Enzâh) Havuz.
nazaif	(Nazif. C.) Nazifler. Nazafetli, temiz kimseler.
nazair	Nazire. Nazireler. Benzerler, örnekler.
nazan	f. Nazlı. Nazdar.
nazar	Göz atmak. Mülahaza, düşünmek, bakmak, imrenerek bakmak, düşünce. Yan bakış, kötü bakış. Bir türlü kabul etmek. * Gözdeğmesi. * İltifat. * İtibar. ◊ (Nazaret) Altın. * Tazelik.
nazar-bâz	f. Neşe ile bakan.
nazar-endaz	f. Göz atmak. Göz atan, bakan, nazar eden.
nazar-firib	f. Göz aldatan.
nazar-gâh	f. Bakılan yer. Nazar edilen yer.
nazar-rübâ	f. Göz çeken.
nazaran	Nisbeten, nisbetle kıyaslıyarak. * Bakarak, görerek.
nazarî (nazariye)	Nazara ve düşünceye ait. Yalnız görüş ve düşünce hâlinde bulunan ve tatbik edilmemiş hâlde olan bilgi.
nazariyyât	(Nazariye. C.) Görüşler. Düşünceler. Doğruluğu isbat edilmemiş ilmi görüşler.
nazbalin	f. Yastık.
nazbaliş	f. Yastık.
nazc	Olgunluk, olma, pişme, kıvam bulma. Yetişme. * Büluğa erme. Bâliğ olma.
nazd	Her şeyi yerli yerine koymak.
nazdar	f. Nazlı. Naz yapan. Şımarık. * Meşhur bir cins lâle.
nazekî	Nâziklik, incelik.
nazende	f. Nazlı, naz edici, naz yapan.
nazenin	f. İnce, nazlı, zayıf, lâtif, hoş eda olan, nazlı yetişmiş, şımarık. Oynak. Nazik endamlı
nazh	Su serpmek, su saçmak. * Suyun çok olması. * Suyun, pınarından çıkıp akması. * Defetmek, kovmak. ◊ Su çekme. Herhangi bir yer, çukur veya kuyudan bir şeyler çıkarma. ◊ More…
nazha	Yağmur.
nazi'	Çekici kimse. * Husumet eden, düşmanlık eden.
naziat	'Hz. Azrâil'in (A.S.) avenesi olan bir taife melâike ki; şerli ve kötü ruhlu insanların canlarını şiddetle alırlar. * Nez'edenler. Çekip koparanlar.'
naziat suresi	Kur'an-ı Kerim'in 79. Suresidir. Sâhire ve Tâmme Suresi de denir.
nazic	Pişmiş, yetişmiş, olgunlaşmış, kıvamına ermiş. ◊ Olgun, pişmiş, kıvama gelmiş, yetişmiş.
nazid	(Nazide) Tertibli, nizamlı, yerli yerinde. * Minder yastık vs. gibi ev eşyası.
nazif(e)	Temiz, pâk, nazik.
nazih	(C.: Nevâzıh) Deve ile su çekilen kuyu.
nâzik	f. Nezaketli. Terbiyeli. Zarif. İnce, dayanıksız. * Ehemmiyet verilmesi icab eden. * Tehlikeli husus.
nâzik-beden	f. Vücudu, bedeni nâzik olan.
nâzik-edâ	f. Nâzik tavırlı, kibar.
nâzik-endâm	f. Lâtif ve güzel vücutlu. Nâzik endamlı.
nâzik-güzin	f. Çok nâzik. Seçkin, nâzik.
nâzik-ten	f. Nâzik vücudlu.
nâzik-ter	f. Çok nâzik.
nâzik-terin	f. En nâzik, daha nâzik.
nâzikâne	f. Nazik kimseye yakışır şekilde, kibarlıkla, terbiyelice.
nâzikî	f. Nâziklik. Nezaket.
nâzil	(Nüzul. dan) Nüzul eden, inen, yukardan aşağıya inen, bir yere konan. Bir yerde konaklayan.
nâzile	Belâ, sıkıntı. * İnme, nüzul. * Nezle hastalığı.
nazim	Nizamlayan, nazmeden. Manzume yazan, düzenleyen. ◊ Sıra sıra, dizi dizi olan şey.
nazimâne	f. Nazım olana yakışır surette.
nazimîn	(Nâzım. C.) Tanzim edenler, düzenleyenler, nizama koyanlar.
nazir	(C.: Nüzzâr) Nazar eden, bakan. * Bir idarenin veya dairenin umur ve işlerine bakan en büyük memur. Bir işin idaresine memur reis. * Kabine azalarından herbiri. Nâzır. Vekil. Bakan. * More…
nazir(e)	Bir şeye benzemek üzere yapılan şey. Denk, eş, örnek. Benzeyen. * Edb: Bir şairin manzumesine, başka bir şair tarafından aynı vezin ve kafiyede olmak üzere yapılan benzer.
nazira	Nazar eden, nezaret eden, bakan. * Göz.
nazira-hân	f. Bakarak taklid eden.
nazire	Mühlet vermek, tehir etmek.
naziregû	f. Nazire söyliyen.
naziye	Kenarı az olan çanak.
naziyy	(C.: Enzâ) Boğaz.
naziz	(C: Nizâz-Nezâyız) Az miktar su. * Az yağmur. * Az az akmak.
nazl	Ok atmak.
nazm	Sıra, tertib. * Kafiyeli, vezinli, söz, şiir. * Dizili olan şey. * Kur'an âyetleri.
nazmen	Nazım olarak, manzume halinde. Sıralı ve tertibli olarak.
nazmiyyat	(Nazm. C.) Manzum yazılar.
naznaza	Yılanın dilini çıkarıp hareket ettirmesi.
nazperver	f. Naz eden, naz yapan.
nazr	(Nazir) (C.: Enzur) Altın.
nazra	(Bir tek) bakış.
nazragâh	f. Gözle bakılan yer, bakış yeri. Göz önü.
nazrakünân	f. Seyrederek, bakarak.
nazre	Cin gözü. * Nazarı değen adam.
nazret	Tazelik, tarâvet.
nazükî	f. Nâziklik, incelik.
nazume	Bir cins renkli kumaş.
nazur	(C.: Nevâzır) Gece bekçisi.
nazz	(Nâzz): Dirhemler ve dinarlar.
nazzam	En çok nazmedici, en güzel nazmedici, en güzel tanzim eden.
nazzare	Bir şeye bakan kavim.
ne	f. 'Değil, yok,' mânasına nefy edâtıdır.
ne'al	Nalbant.
ne'ar	Baş kaldıran, âsi, kafa tutan, serkeş.
ne'b	(C: Niyeb) Sâfi nesne. * Yaşlı dişi deve.
ne'be	(C: Nâibat) Musibet, belâ.
ne'me	Nağme, ses.
ne'nee	Zayıflık.
ne'nehava	Anason, kimyon.
ne'ş	şiddetle ve kahirle almak. Zorla almak.
ne'y	Uzak olmak.
ne-şebem	f. Ben karanlık gece gibi nursuz değilim (meâlinde.)
ne-şüküfte	f. Açılmamış.
neab	Karga yavrusu. * Horoz veya karga gibi ötme.
neaim	(Neâme. C.) Deve kuşları.
neam	Evet, olur mânâsında cevap edâtıdır. * Pek iyi, âferin mânâlarında tasdik ve tahsin kelimesidir. * At, deve, sığır, koyun gibi dört ayaklı hayvana da denir.
neama'	Nimetler. İhsan, atiyye. * Rahatlık. Refah-ı hâle sebep olan şey.
neamat	(Neâme. C.) Deve kuşları.
neame	(C: Neâm-Neamât) Deve kuşu. * Cemaat. * Gölgelik, gölgelenecek yer.
neayim	Menazil-i kamerden dört nurlu yıldızın adı.
neb'	Suyun çıkıp akması. * Bir ağaç cinsidir ve yay yaparlar, budaklarından da ok yapılır. ◊ Gizli ses.
neb'a	Yay yapacak yer.
neba'	Kaynak olmak, pınardan su çıkarmak, su akması. * Akçaağaç.
nebaa	Oturacak yer, kıç, mak'at.
nebac	Sesi yüksek olan.
nebagat	Meydana çıkma.
nebah	(Nibâh-Nübâh) Köpek havlaması. * Yılan seslenişi. * Keçi ve geyik inleyişi.
nebahe(t)	(Nebahat) şeref, şan, onur, itibar. * şan, şeref ve itibar sâhibi.
nebail	(Nebile. C.) Yüceler, ulular, yüksekler.
nebair	(Nebire. C.) Torunlar.
nebale(t)	Zekâ, fazilet ve neciblik sâhibi olmak. * Büyüklük, azamet. * İyi olmak. * Cömertlik, elaçıklık. * Okçu, ok yapıp satan. Okçuluk.
nebat	(C: Nebatât) Topraktan yetişen, biten her çeşit şey. Bitki. * Yemen diyarında bir kabile adı. ◊ Acem fellahlarından bir kabile.
nebatât	(Nebât. C.) Nebâtlar, bitkiler.
nebatî	Nebat cinsinden, nebata mensup ve nebata ait, yerden biten cinsinden olan.
nebatiyyun	Botanik bilginleri, botanik âlimleri.
nebbac	Sesi sert olan.
nebbah	Havlayıcı.
nebbal	Ok yapıp satan kimse. Okçu.
nebbar	Fasih dilli, güzel konuşan adam.
nebbaş	Mezar soyucu, kefen soyucu.
nebe'	Haber. (Peygam)
nebe' suresi	Kur'an-ı Kerim'de 78. Suredir. Amme Suresi de denir.
nebe'-aver	f. Haber getiren.
nebean	Kaynayıp yerden çıkmak. Pınar suyunun çıkışı. Fışkırmak.
nebehrece	Geçmez bakırlı para. Sahte akçe. * Her nesnenin kötüsü.
nebeke	(C: Nübük-Nebâk) Tepe.
neberd	f. Muhârebe, savaş, harb, ceng.
neberd-azmâ	f. Çok muhârebelerde bulunmuş tecrübeli kimse.
neberd-pişe	f. Harb etmeyi sanat edinmiş kimse. Savaşçı.
neberde	f. Savaşçı, muhârib.
neberdgâh	f. Savaş yeri, muharebe sahası.
nebevî	Nebiye ait. Peygambere dâir. Peygamberle alâkalı.
nebez	(C: Enbâz) Lâkab.
nebg	Un öğütülürken tozan un. * Görünmek, zâhir olmak.
nebh	Bir şeyi tenbih etmek, unuttuğunu hatırlatmak. * Ansızın bulunan. Yitik. * Ansızın yitirmek. * Uykudan uyanmak. * Şerefli olmak. * Meşhur olmak, ün salmak. ◊ (C: Nevâbih) More…
nebha	Yüksek, beyaz yer.
nebi	Haber getiren. Peygamber. Yeni bir kitap ve şeriatla gelmeyip kendinden evvelki Resülün getirdiği kitap ve şeriatı devam ettiren Peygamber. (Bak: Resül)
nebib	(C: Enbüb) Boğum, kamış boğumu.
nebih	(Nebihe) Namlı, şanlı şerefli. ◊ İt avazı, köpek uluması.
nebik	(C: Nebâyık) Sedir ağacının yemişi.
nebil	(Nebile) Akıllı, anlayışlı, zekâ sahibi. * Yüksek meziyet sahibi. Güzel huylu. * Bilgili ve faziletli kimse.
nebile	Büyük, iri. (Bak: Nebil)
nebir	(Nebire) Torun.
nebise	Kuyu toprağı. Irmak toprağı. ◊ Kız torun.
nebit	Muhkem, sağlam, katı.
nebiyy	Yükseklik. * Yol.
nebiz	(C: Enbize) Hurma şarabı. * Yola bırakılıp atılan çocuk.
nebk	Yazmak. * Husumet etmek, düşmanlık yapmak. * Düz etmek, düzleştirmek.
nebl	Ok. Ok hazırlamak.
nebr	(Nibr) (C: Enbâr - Nibâr) Keneye benzer bir küçük böcek. * Yukarı kaldırmak, yükseltmek.
nebras	(Nibrâs) (C.: Nebâris) (Süryânice) Kandil. Çıra. Lâmba. * Mc: Nur merkezi.
nebre	Demir parçası.
nebs	Yeri kazma, toprağı kazma. * Eser, nişan. ◊ Söylemek.
nebş	Gömülü bir şeyi yerden çıkarma. * Bir şeyi diğer bir şey vasıtasıyla meydana çıkarma.
nebt	Bitme, yerden çıkma. Meydana gelme. * Ot. ◊ Suyun yerden çıkıp akması.
nebta	Yanları beyaz olan dişi koyun.
nebv	Sakız.
nebve	Uzaklaşmak. * Ok hedefe varamamak. * Bir yerin havasının mizaca uygun olmaması. * Kılıncın vurulan şeye saplanmayıp geri sıçraması. * Pek çirkin ve kötü suretten gözün kaçması. More…
nebz	Bir kimseyi ayıplamak. Kötü lâkabı takmak, istihzâ etmek. * İhtiyarlık işareti belirmek. ◊ (Nebezân) Damarın hareket etmesi. ◊ Bırakmak. * Az miktar, cüz'i.
nebze	Az miktar, cüz'i, bir şeyin artığı.
nec'e	Şiddetli nazar. Şiddetli bakış.
neca	Evmek. Acele etmek. * Halâs olmak, kurtulmak. ◊ Göz değmek.
necabet	Neciblik, temiz soyluluk. Huy temizliği.
necadet	Kahramanlık, efelik, yiğitlik.
necah	Zafer bulmak, murâda ermek, ihtiyaçlarını te'mine muvaffak olmak. ◊ Ses, sadâ.
necaib	(Necib. C.) Şerefli, necib, asil, temiz kimseler.
necare	Dülgerlik, neccarlık.
necaşe	Süratle yürümek, hızlı yürümek.
necaset	Pislik, kazurat, murdarlık. (Bak: Habes)
necasetten taharet	Pislikten temizlenmek. (Bak: Taharet)
necat	Kurtuluş, selâmet. * Hırs ve hased. * Yüksek mekân. * Ağaç budağı. * Mantar.
necatî	Kurtulmaya ait, kurtulmakla ilgili.
necb	Ağaç kabuğunu soymak.
neccad	Yorgancı. Yatak, yastık, yorgan gibi şeyler yapan.
neccah	Yorgancı.
neccar	Doğramacı. Marangoz. * Dülger.
neccaş	Hayvan sürücüsü.
neccina	Bizi kurtar, bize selâmet ver, bizi hıfzeyle (meâlinde dua).
necd	Açık ve işlek yol. * Yüksek yer. * Minder, döşeme gibi oturacak şeyler. * Ağaçsız mekân. * Hâzık ve mâhir kılavuz. * Yiğitlik hâli. Gamlılık, gussa. * Hasma galip gelmek. * Çok terlemek. * More…
necdet	Yiğitlik, şecaat, kahramanlık. * Harp ve kıtal. *Yeis, korku.
neceb	Ağaç kabuğu.
necef	(Necefe) (C: Nicâf-Encâf) Üzerine su çıkmayan yer. Tümsek yer, yüksek, tepe, sırt. * Irakta bir şehrin adı.
necefe	Büyük askı kandil.
necel	Büyük gözlülük. İri gözü olmak.
necer	Koyun ve devenin suyu içip kanmaması.
neces	Murdarlık, pislik, necâset.
neceş	Değeri artırmak için almak. * Bir kumaşın pahasını artırmak. * Dağılmış şeyleri bir yere toplamak. * Örtmek, setretmek.
nech	Men' ve reddetmek.
necib	Soyu ve nesli temiz, aslı kerim olan. Cömert. Asilzâde. Güzel huylu ve ahlâklı. ◊ Cömert, kerim kişi.
necibe	Soyu sopu temiz kimse. Cömert. Asilzâde.
necid	Kahraman, bahadır. * Arabistan'da bir memleket ismi. * Münbit yer. Fitne ve nifak yeri olan memleket. * Arslan.
necif	(C: Nicef) Geniş temrenli olan ok.
necih	Galip ve muzaffer. * Sabırlı. * Sağlam rey. ◊ Su sesi.
necil	(Necile) Soyu temiz. Soylu. * Ağaç yaprağından bir cins.
necire	Bulamaç aşı.* Kızgın taş ile kızdırılmış su. * Kârgir duvar. * Tahtadan veya ağaçtan olan sofa. * Çulhaların beze sürdükleri haşil.
necis	Yavaş hareketli insan veya hayvan. * Gizli olan şeyi halk içinde ifşa etmek. * Gizlenen sır, nişan. * Bir nevi yeşillik. ◊ Pis, necasetli, murdar. * Şifa bulmaz dert. (Bak: More…
necise	Kuyudan çıkardıkları toprak.
neciy	Sırdaş, sır saklayan.
neciyya	(Münâcât. dan) Gizli yalvararak, gizli söyleyerek.
neciyyullah	Resül-i Ekrem'in (A.S.M.) bir ismi.
necl	(C: Encâl) Oğul, evlât, çocuk. * Kuşak, nesil, sülâle. * Atmak. * Ayak ucuyla vurmak. * İstihrac etmek, meydana çıkarmak. * Yerden çıkan su.
necm	(Necim) Yıldız, ahter, kevkeb. Ülker yıldızına da denir. Ülker, onbir yıldızdır. Altısı görünür, gözü kuvvetli olan yedinciyi de görebilir. (Peygamberimiz (A.S.M.) hepsini de görür idi.) * More…
necm suresi	Kur'an-ı Kerim'in 53. Suresidir. Vennecmi Suresi de denir. Mekkîdir.
necm ü hilâl	Yıldız ve ay.
necmeddin	(Bak: Necm-üd din)
necmî	Yıldıza dair, yıldızlarla alâkalı.
necnece	Geriye döndürmek. * Engel olmak, men'etmek. Bir nesneyi aşağı getirmek. * Zayıf etmek, zayıflatmak.
necr	Ağaç yonmak. * Şiddetli sevk. * Asıl. * Renk. * Halâs, kurtuluş.
necran	Susuz. * Kapı ökçesi. ('süve' denir). * Yemen diyarında bir yerin adı.
necs	(Neces) Pis ve murdar olan, habes. şer'an pis olup gözle görülen şey. ◊ Yerden define çıkarmak. * Kuyuyu ayıklamak.
necş	Avı yatağından çıkarma. * Dağılmış parçaları toplamak.
necv	(C: Nicâ) Yüzmek. * İki kişi arasında olan sır. * Karından çıkan necis.
necva	Gizli fısıltı. İki kişi arasında fısıldamak. * Ağız koklamak. * İki kişi arasındaki sır.
necve	Tümsek, yüksek yer.
necz	Bitip tükenmek. * İhtiyaç bitirmek. * Vâdeyi yerine getirmek.
ned'	Dikkat etmek.
neda	Rutubet, çiğ, nem.
nedaid	(Nedid ve Nedide C.) Emsâller, akranlar, eşler.
nedalet	Kir, pislik. * Çalma, sirkat etme, aşırma.
nedamet	(Nedm. den) Pişmanlık, nedâmet etmek.
nedametgâh	f. Pişmanlık yeri.
nedametkâr	f. Nedamet eden. Pişman olan.
nedametkârî	f. Pişmanlık, nâdim oluş.
nedan	f. Bilmeyen, bilmez.
nedaret	Tazelik, parlaklık, letafet, taravet.
nedavet	Yaşlık, ıslaklık, nemlik, rutubet.
nedb	Dua etmek.
nedbe	(Bak: Nedebe)
nedd	Gitmek. * Kaçmak.
neddaf	Hallâç. Pamuk atan kimse.
nedebe	Yara izi.
nedem	Pişman olma, nedamet, pişmanlık.
nedf	Pamuk ditme, pamuk atma.
nedg	Kılıçla veya sözle taan etmek, çekiştirmek.
nedh	Men'etmek, engel olmak. ◊ Geniş yer.
nedhe	(Nüdhe): Çokluk, fazlalık.
nedi'	Ateş veya kül içinde pişmiş olan.
nedib	Yara izi kalan âzâ.
nedid(e)	(C.: Nedâid) Emsâl, akran, eş.
nedif	Atılmış, hallaçlanmış pamuk. Yün.
nedim	(C.: Nedmân - Nüdemâ) Sohbet arkadaşı, meclis arkadaşı. * Tatlı konuşan. Güzel hikâye anlatan. * Büyük kişileri hikâye ve fıkralarıyla eğlendiren.
nedime	Kadın nedim. * Zengin veya şerefli, itibarlı bir kadının arkadaşı.
nedis	Akıllı kişi.
nedl	Kir. * Hırsızlık.
nedm	Pişman olmak.
nedman	Pişmanlık, nedâmet. Pişman olma. Pişmanlık duyma.
nedret	Azlık, seyreklik, az bulunmak.
neds	Akıllılık. * Taan etmek, çekiştirmek. ◊ Huruç etmek, çıkmak.
nedş	Her nesneyi eritip sormak. * Pamuk atmak.
nedve	Yaşlık, nemlilik. * Meşveret etmek. Bir işi hakkında görüşmek. * Konuşmak.
neec	Yel esmek, rüzgâr esmek. * Yalvarmak, tazarru etmek.
need	Belâ, musibet. Zahmet, meşakkat.
nef u zarar	Kâr ve zarar.
nef'	'Fayda, yararlılık. * Fls: Faydacılık. Yani bir şeyin doğru olup olmadığını, o şeyin faidesine göre değerlendiren yanlış bir nazariyedir.
nef'î	Menfaat ile alâkalı, faydacı. * Sihâm-ı Kaza nâmındaki hicivli şiirleri ile meşhur Erzurum - Hasankale'li olup İstanbul'da yaşamış bir şâirin adıdır. 1634'de 4. Murad devrinde More…
nef'iyyet	(Nef'î) Fls: Faydacı, faydacılık.
nefad	(Nefed) Bitip tükenmek, yok olmak.
nefais	(Nefise. C.) Değerli, güzel ve beğenilir şeyler.
nefais-perest	f. Nefis şeyleri beğenenen, güzel şeyleri seven.
nefak	(C.: Enfâk) İki kapılı ev.
nefaset	Beğenilir olmak, kıymetlilik, değerlilik, çok güzellik, pek iyilik. Nefis ve mergub olmak.
nefaz	Geçme, işleyip öte tarafa geçme. * Sözü geçme, sözü dinlenme. ◊ Ağaçtan kendi düşen yemiş ve yaprak.
nefc	Çıkmak, huruc etmek.
nefd	Tükenmek, bitmek. * Geçici ve fâni olmak.
nefean	Faydalı olarak.
nefed	Bitirme, tükenme, bitirilme.
nefehat	(Nefha. C.) Esintiler. Üfürmeler.
nefel	Düşmandan alınan mal, ganimet. * Ulü-l emrden müsaade almadan düşmana karşı çıkan az sayıda bir cemaat.
nefer	Bir kişi, tek kişi. * Asker, er. (Bazılarınca insan cemaati. Ona kadar olan adam topluluğuna denir. Üçten ona kadar olan kişilere 'Reht' denir.)
neferât	(Nefer. C.) Neferler, askerler, erler.
nefes	Soluk, üfürülen hava. Soluma, soluk verip alma. * Uzun söz. * Bolluk. * Hased etmek. *Edb: Bektaşi tekkelerinde okunan manzum söz.
nefeza (nefza)	(C: Nefâyız) Düşmanın ahvâlini bilmek için dolaşan kavim.
nefezan	Sıçramak.
neffa'	(Nef'. den) Çıkarı çok olan kimse.
neffac	Mütekebbir. Kendini beğenen. Mağrur. * Şişkin.
neffah	Hayır sâhibi ve iyiliksever kimse. * Kokusu çok.
neffas	Sihir yapan, üfüren, üfürükçü.
neffasât	(Neffâse. C.) Neffâseler, büyücü kadınlar.
neffase	(C: Neffâsât) Büyücü kadın.
neffata	Neft yağı çıkan pınar.
nefh	Rüzgâr esmek. * Güzel kokunun yayılması. Kokmak. * Vurmak. * Def'etmek, kovmak. * Vuruşmak, kat'etmek. ◊ Üflemek, şişmek, üfürük. * Kaba kuşluk vaktine varmak.
nefha	Üfürmek. Üfürük. * Şişmek. * Kabarık olan. ◊ Koku. Rüzgârın hafif esişi. Azıcık koku.
nefi	(Bak: Nefy)
nefif	Hevâ.
nefir	Cemaat, topluluk. * Harp için seferber olan cemaat.
nefis	(Bak: Nefs)
nefis(e)	Pek beğenilen, pek güzel, pek iyi.
nefis-perver	f. Nefsini çok sevip besleyen, nefsi isteklerine çok düşkün.
nefit	Kaynamak, galeyan.
nefite	Unu suya koyup kaynatıp koyulaşıncaya kadar karıştırmak.
nefiy	(Bak: Nefy)
nefiz (nefeze)	Okun geçmesi gibi içe geçmek, işlemek. * Sözü geçer olmak.
nefk	Helâk olmak.
nefl	Sevab için yapılan ibâdet. Emredilmemiş, farz veya vâcib olmadan yapılan ibadet. Nâfile. * Birisine ganimet malı veya atiyye, ihsan vermek. * Yemin etmek.
nefr	Heyecan verici bir emirden dolayı bir yerden bir yere fırlayıp çıkmaktır.
nefret	Tiksinmek, ürküp kaçmak. * Birisinin yakını ve akrabası.
nefretbahş	f. İnsana nefret veren, iğrendiren, tiksindiren.
nefrin	Lânet, beddua. * Söğüp saymak.
nefrin-hân	f. Sövüp sayan.
nefrin-künân	f. Lânet okuyan, sövüp sayan.
nefs	(Nefis) Can, kişi, kendi, öz varlık. Bir şeyin zatı olan, kendisi. * Göz. * Şehvet ve gadabın mebdei olan kuvve-i nefsaniye. Fıtri meyil, bedenin hissi istekleri. * Ruh, hayat, asıl. * Maya. More…
nefş	Açmak. * Yapmak. * Yün ve pamuk atmak. * Davarların, geceleyin yayılıp çobansız otlaması.
nefs-i râdiye	f. Rabbinden râzı ve hoşnud olanın nefsi.
nefsa	(C.: Nefsâvât-Nüfüs-Nifâs-Nevâfis) Yeni doğum yapmış kadın. Loğusa.
nefsanî	Bedenî arzu ve isteklerle alâkalı. Zaruret olmadığı hâlde keyf için olan istek ve arzuya ait. Kendine ait ve mensub.
nefsaniyet	Nefsini çok beğenmişlik. * Gizli düşmanlık, garez, kin.
nefşele	Yürüken toprağı ayağıyla tozutmak.
nefsî	Nefis ile, kendisi ile alâkalı. Şahsa ait, nefse dair.
nefsî nefsî	Benim nefsim, nefsim nefsim mânâsına yalnız kendini düşünmeyi ve kendisiyle olan alâkayı ifâde eden bir tâbir.
neft	Neft yağı. Çam gibi bazı ağaçlardan çıkarılan, tutuşabilen bir yağdır ve boyacılıkta vesair sanayide kullanılır.
neft (nefit)	Çömleğin kaynayıp taşması ve içinde yemeğin kuruması. * Galeyan.
nefta	(Nifta) (C: Nefat) Çalışmaktan dolayı elde çıkan kabarcık.
neftî	f. Neft yağı renginde olan, siyaha yakın koyu yeşil.
nefuh	Sütü sağılmadan çıkıp akan deve.
nefur	Ürken, ürküp kaçan. * Herkese iyiliği dokunan kimse.
nefuz	Çocuk düşüren kadın.
nefy	Sürgün etmek. Birisini kendi rızası olmadan, bir yerden başka bir yere nakletmek, sürmek. * Gr: Bir şeyin olmadığını ifade eden (olumsuzluk) edatı.
nefy edâti	Arabçada 'Lâ', Farsçada 'Nâ' gibi olumsuzluk bildiren edât.
nefyan	Vurma ânında yara ve cerahatten akan kan.
nefz	Saçma, yayma. Neşretme. * Silkmek. * Nazar etme, bakma.
negatif	Fr.Mat.: Sıfırdan küçük, önünde eksi işareti bulunan sayı. Menfi. * Gerçekteki karanlık ve aydınlık kısımları tersine gösteren fotoğraf camı veya filmi. ( Bak: Menfi)
negühide	f. Çirkin, kötü.
neha	Pek akıllı adam. * İhtiyacı terkeylemek. (Güya kendi nefsi cihetinden menedilmiş demektir.)
nehabik	Bildikleriyle amel etmeyip halka da öğretmeyen.
nehabir	(Nühbur. C.) Kum yığınları, kum tepeleri.
nehafe	Tıksırmak, aksırmak. * Nefes verip almak. ◊ Zayıflık.
nehak	Eşek anırtısı.
nehake(t)	Bahadırlık, kahramanlık, şecaat. * Keskinlik.
nehamî	Demirci.
nehar	(C.: Enhür) Fecrin doğuşundan güneşin batışına kadar olan aydınlık. * Toy kuşunun yavrusu. * Altın.
neharen	Gündüzün. Gündüz vakti.
neharî	Gündüzlü, gündüz ile alâkalı. * Yatılı olmayan mekteb veya talebe.
nehave	(Et) çiğ olmak.
nehb	Yağma, yağmacılık, çapul. * At oynatmak, koşturmak. * Kahr ile bir kişinin malını elinden almak.
nehbe	Kapmak.
nehber	Helâk olacak yer.
nehc	Yol, usul. * Doğru yol.
nehd	İri gövdeli ve karınlı at.
nehda'	İyi otlar yetişen kumlu arâzi.
nehdan	Dolu, dolmuş.
nehec	(C: Menâhic) Yol, tarik. * İstikâmet.
nehel	Susuz olmak. * İçmenin evveli. * Yaşlı, ihtiyar. * Semiz etli deve.
nehem	(Nehim - Menhum) Aç gözlü oluş. şikemperver olmak. Doymak bilmemek. Bir şeye çok düşkün, şehvetli, haris.
neheng	(C.: Nehengân) f. Timsah.
nehengân	(Neheng. C.) f. Timsahlar.
neher	Genişlik, bolluk. * Nehir, ırmak.
nehhab	(Nehb. den) Yağmacı, çapulcu.
nehhac	(Nehc. den) Kılavuz, rehber, mürşid. Doğru yolu gösterici.
nehhal	Toprak kazan, kazıcı.
nehham	Yüksek ve gür sesli kimse. * Arslan.
nehhas	Nehs'in mübalağası. * Bir kişinin lakabı. ◊ Esirci.
nehhat	Yüce avazlı, gür sesli kişi.
nehhat (nühhat)	Çalıştırılan sığır. * İnce. * Hımar, eşek. * Sadaka toplamaya memur olan kişinin işini bitirdikten sonra ücretini alması.
nehib	(Nehb. den) Korku, dehşet, ürküntü. * Yağmacı, çapulcu. ◊ İnlemekle ve ses ile olan ağıt.
nehide	Kalın kaymak.
nehif	Zayıf.
nehih	Boğaz içinden gelen ses.
nehik	Bahâdır, kahraman. * Arslan. * Keskin kılıç. * İyi huylu kimse. ◊ Anırtı, eşek anırtısı.
nehim	Aç gözlü, doymaz. * Yırtıcı. * Arslan kükremesi.
nehir	Burun içinden çıkan ses, hırıltı.
nehire	Çürümüş, ufalanmış, rüzgârla savrulur. Delik deşik, göz göz olmuş. * Rüzgâr estikçe ses verir kemik, çürümüş kemik. (Nâhir de denir) ◊ Ayın evveli.
nehit	İnlemek. * Şiddetle teneffüs etmek, nefes alıp vermek. ◊ Eşek anırtısı. Hımar avazı.
nehite	(C.: Nehâyet) Tabiat.
nehiy	Yasak etmek. Menetmek. * Gr: Emrin menfi şekli.
nehizet	Tabiat. * At kulağına benzer dokunmuş nesne.
nehk	Zayıf etmek, zayıflatmak. * Eskitmek. * Mübâlağa etmek. ◊ Eşek bağırışı.
nehme	Hastaların ve çocukların yiyeceğe karşı olan hırsı, oburluğu.
nehmet	Himmet, maksat, yüksek himmet. Harislik. şehvet.
nehnehe	Dar kaftan, dar elbise.
nehr	Boğazlamak, kesmek. * Namazda sağ elini sol eli üzerine koymak. * Sadr, göğüs. ◊ Çay, ırmak. * Vüs'at, bolluk. Genişlik.
nehren	Nehirden. Nehir yoluyla.
nehreyn	İki nehir.
nehrî	(Nehriye) Nehirle ilgili, nehre ait.
nehs	Kabzetmek, almak. * Yılan sokması. * Eti ön dişiyle almak. ◊ Çok yaramaz nesne.
nehş	Yılan sokmak. * Almak, kabzetmek. * Ön dişiyle bir nesneyi ısırır gibi tutmak. * Et almak.
nehsek	Yaban havucu.
nehşel	Kurt, zi'b. * Çakır. * Erkek ismi.
neht	Çağırmak. * Ses, avaz. * Men'etmek, engel olmak. ◊ Yontmak. Oymak.
nehud	f. Nohut.
nehur	Burnuna vurmayınca veya burnuna parmak sokmayınca sütünü salıvermeyen deve.
nehus	(C.: Nehâyıs) Gebe eşek.
nehuset	(Bak: Nühuset)
nehva	Bir şey kasdetmek. Bir şey söylemeği istemek. * Bir şey yapmağa evvelden hazırlanmak.
nehy	(Bak: Nehiy)
nehz	Durmak, kıyam. * Def'etmek, kovmak. * Yakın olmak. * Berkitmek için devenin memesine eliyle vurmak. * Dolması için kovayı suya vurmak. ◊ Süngü demirini inceltmek. * Kemik More…
nehzat	Hareket, davranma, kalkışma. Yola çıkma.
neib	Karga sesi. * Ağaçtan yemiş indirmek. * Süt sağmak.
nek'	Dizine ayağın arkasıyla vurmak. * Def'etmek, kovmak.
nek'a	Kalkan dikeni üstündeki kızıl kap. * Her kırmızı olan şey.
nekâ'	Yarayı kaşımak. * Soymak. * Çok azap etmek, acı çektirmek.
nekab	Devenin tabanı aşınmak.
nekabet	Muayyen zümrelerin başları. * Bir topluluğun vaziyetlerine nezâret etmek, kontrol.
nekâbet	Dönme, vazgeçme, cayma.
nekad	(C.: Nukyud-Nikâd) Ayakları kısa, yüzü çirkin koyun. * Büyümesi geç olan çocuk. * Ağızda dişler çürüyüp ufanmak. * Davarın tırnağı soyulup yüzülmek.
nekahet	Hastalıktan yeni kalkıp henüz iyileşmiş, iyiliğe yüz tutmuş olmak hâli. Hastalıkla sıhhat arasındaki hâl. * Fehmetmek, anlamak, bilmek. * Seri intikal etmek. Çok çabuk anlayış.
nekais	(Nakise. C.) Nakiseler. Noksanlar.
nekaiz	(Nakize. C.) Nakizeler. Birbirine zıd şeyler.
nekâl	Şiddetli azab. İşkence ve ukubet. * İbret.
nekam	(A, uzun okunur) Bir kimseyi kötü bir fiilinden dolayı şiddetle cezalandırmak. İntikam almak.
nekâre	Güçlük, zorluk. * Belirsizlik.
nekave(t)	Her şeyin iyisi, seçkini. * Temizlik, paklık.
nekâyat	Çarklar. * Vakitler.
nekayi'	(Nakia. C.) Ziyâfetler.
nekaz	(C: Enkâz) Her nesnenin kötüsü, kıymetsizi.
nekb	Musibet ve kedere uğrama. * Meyletmek, eğilmek. * Udul etmek, vazgeçmek, haktan dönmek.
nekba	Esince adamı eğip düşüren rüzgâr. Fırtına.
nekbe	(C.: Nekebât) şiddet, meşakkat. * Bir şeyin kesilmesiyle olan cerahat.
nekbet	(C.: Nekebât - Nükub) Talihsizlik, şanssızlık, bahtsızlık. * Musibet, felâket. * Düşkünlük.
nekbethane	f. Tâlihsizlik yuvası. * Mc: Dünya.
nekbetî	f. Tâlihsiz, bahtsız, şanssız, uğursuz.
nekbetzede	f. Felâket görmüş, musibete uğramış.
nekd	(Nekâde) (C.: Enkâd) Hayırsız olmak.
nekda'	Sütü olmayan deve.
nekeb	Hastanın iyileşmesi. * Devenin omuzlarında olan bir hastalık.
neked	Sıkıntı, dert, keder. Belâ, musibet.
nekefe	(C.: Nüküf-Nükfân) Çene altında olan küçük bez.
nekel	Kuvvetli kişi.
nekes	(Nâ-kes) Cimri, tamahkâr, hasis.
nekesan	Ardına dönmek.
nekf	Göz yaşını yanağından parmağıyla silip gidermek. * Kuyudan su çekmek. * Arlanmak.
nekh	(Nikâh) (C.: Enkihe) Tezevvüc, evlenme, cimâ etme. * Akit.
nekhet	(Bak: Nükhet)
nekib	(C.: Nukabâ) Halkın iyisi. * Kâhya. * Kefil. * Müfettiş, kontrolcü. ◊ Deve, at ve eşek ayaklarının dâiresi.
nekibe	Nefsi mübârek.
nekir	'Bilinmemiş olan. Muayyen olmayan. * Mezarda iki sual meleğinden birisinin adı. (Diğerininki; münkerdir)'
nekire	(C.: Nekerât) Belirsiz.
nekise	Hilâf, ters. * Nefs.
nekkad	Bir şeyin iyisini kötüsünü seçen kimse. * Paranın sağlamını kalpından ayıran. * İmam, hatib ve kayyum gibi hizmet sahiblerinin, vazifelerine devam edip etmediklerini murakabe ve devam More…
nekkar	Ağaçkakan kuşu. * Değirmenci. * Çok hayırlı. * Çok kokulu.
nekl	Yular. At gemi. * Ezâ, cefâ etmeğe ve işkence yapmağa yarayan şey.
nekmet	(Bak: Nikmet)
nekr	Zeki, akıllı kimse. Pek zeyrek olan. * Dehâ, fetânet.
nekre	Belirsiz olan. * Çıban ve yaradan çıkan kan ve irin. * Garip ve gülünç fıkralar. * Hoş sohbet ve hazır cevap kimse. * Gr: Belirtilmemiş isim, neye delâlet ettiği belli olmayan (harf-i More…
nekre-gû	f. Tuhaf hikâyeler fıkralar anlatan. Gülünç sözler söyleyen.
neks	Sözünden dönmek. * Bozmak. Çözmek. * Üzmek. * Dağıtmak. * Münhal ve muhtel olmak. ◊ Çok çekinmek, kaçınmak.
nekş	Kuyunun çamurunu temizlemek. * Bir şeyi bitirmek. Bir işden fâriğ olmak. * Bir şey üzerine gelip toplanmak.
neks (nüküs)	Başaşağı etmek, ters döndürmek. * Aynı hastalığın geri gelmesi. (Bak: Nüks)
nekt	(C: Nikât) Süngüyü yere vurmak. * Taan etmek, çekiştirmek.
neküs	(Nekis - Neküs) Baş aşağı etmek.
nekz	Vurmak. * Kovmak, def'etmek. * Yılan sokmak. * Azalmak. * Suyun, yer tarafından emilmesi. ◊ Gayret etme, uğraşma, çok çabalama.
nell	Yüz üstüne bırakmak.
nem	f. Rutubet, az yaşlık. Hafif ıslaklık.
nema	Gelişme, büyüme. * Uzamak, artmak, çoğalmak, üremek. * Faiz.
nemadâr	f. Çoğalan, ziyadeleşen. Artan, büyüyen.
nemaik	(Nemika. C.) Mektuplar.
nemaim	(Nemime. C.) Dedikoducular, çekiştiriciler.
nemarik	(Nemraka. C.) Yastıklar.
nemas	Kılın ince olması.
nemat	(C: Enmut-Nimât) Usul, tarz. * Yol, tarik. * Örtü, ihram. * Topluluk, insan cemaati. * Döşek yüzü, yatak yüzü.
nemçe	Tar:  Osmanlılar tarafından Avusturya ve Avusturyalı mânasında kullanılan bir tâbir idi.
nemdar	f. Nemli, ıslak, yaş, rutubetli.
nemed	f. Keçe.
nemed-pâre	f. Keçe parçası.
nemed-puş	f. Keçe giyen. Derviş.
nemed-zîn	f. At eğeri altına konulan keçe.
nemedîn	f. Keçeden yapılma.
nemek	f. Tuz. Milh. * Lezzet, tat. * Bağlılık, hak.
nemek-çeş	f. Tadına bakma, tatma.
nemek-dân	f. Tuzluk, tuz kabı.
nemek-efşan	f. Tat veren. Lezzetlendiren. * Tuz serpen.
nemek-haram	f. Tuz haini. * Mc: Nankör.
nemek-helâl	f. Tuz hakkı tanıyan. Bağlı, sâdık kimse.
nemek-perver	f. Sâdık ve bağlı kimse.
nemek-şinâs	f. Tuz tanıyan. * Mc: İyilik bilen.
nemek-sud	f. Tuzlanmış, tuza bastırılmış, tuzlu şey. * Pastırma.
nemekîn	f. Tuzlu, lezzetli, tadı yerinde. * Tuzlu gözyaşı.
nemeş	Dağınık, parçalanmış şeyleri toplamak. * Nakış hatları. * Yüzde olan siyah ve beyaz noktalar.
nemf	Küçük kurt (böcek).
nemga	Çocukların beyni deprendiği yer. * Dağ üstü.
nemidanem	Bilmiyorum.
nemididem	Görmüyorum.
nemika	(C.: Nemâik) Mektub. Name.
nemime	Söz götürme. Lâf taşıma. Bir kimse aleyhindeki sözleri ifsad maksadıyla kendisine eriştirme.
nemimekâr	f. Koğucu, fitneci, dedikoducu, münafık.
nemin	Fısıltı. * Koğucu.
nemir	(C.: Nümur) Kaplan. ◊ Tatlı su.
nemire	Dişi kaplan. * Yün kaftan.
nemis	Bittikten sonra yine biten ot.
nemk	Yazmak. * Düzeltmek.
nemkeşide	f. Islak, nemli, yaş, rutubetli.
neml	Karınca.
neml suresi	Kur'an-ı Kerim'de 27. Sure olup Süleyman Suresi de denir. Mekkîdir.
nemle	Bir tek karınca. * Vücutta olan karıncalanma.
nemm	Birinin sözünü başkasına götürüp ikisinin arasını bozma. Koğuculuk.
nemmal	Koğucu, dedikoducu, münafık.
nemmam	(Nemmas) Koğuculuk ve nemimecilik eden. Dedikoducu.
nemnak	f. Nemli, yaş, ıslak.
nemnakî	f. Nemlilik, ıslaklık, yaşlık, rutubet.
nemreka	(C.: Nemârık) Yastık.
nemrud	Zâlim ve gaddar olarak tanınmış ve Allaha karşı kibir ve isyan ile büyüklük taslamış bir kralın ismidir. Milâddan evvel 2640 yılında yaşadığı sanılmaktadır. Peygamber İbrahim Aleyhisselâm More…
nems	Süt ve yağın ekşimesi. * Ekşimek ve kokmak. * Sırrı ketmetmek, gizlemek.
nemş	f. Hile, oyun, dalavere, desise.
nemy	Kaldırmak. * Yetiştirmek.
neng	f. Ayıp, utanma, hayâ etme. * Ün, şöhret, nam.
ner	f. Erkek, er.
nerbdan	'f. Merdiven. (Neverdi bâm'dan alınmıştır. Neverd; kıvrım, büküm; neverdiden; tayyetmek, dürmek; bam, ban; tavan mânalarına gelirler. Üst kata merdivenle çıkıldığından, neverdibâm More…
nere	f. Dalga. * Erkek.
nergis	(Nerges - Nercis) İri papatya biçiminde ortası yeşil veya sarı, yaprakları gri ve sarı bir çiçek. Suyu, uyuşturucudur. Mahmur bakışı andırır.
nergis-dân	f. Nergis saksısı.
nergisî	f. Nergis biçiminde kesilip yapılan bir çeşit hamur işi.
neriman	f. Pehlivan, yiğit, kahraman.
nerimanî	f. Nerimanlık, kahramanlık, yiğitlik.
nerm	(Nermi - Nermin) f. Yumuşak.
nerm nerm	f. Yavaş yavaş, âheste âheste.
nerm-âhen	f. Gevşek şey.
nermdil	f. Yüreği yumuşak. Merhametli.
nermgû	f. Yumuşak sözlü.
nermî	f. Gevşeklik, yumuşaklık.
nermin	f. Yumuşak.
nermiyet	Yumuşaklık, gevşeklik.
nermligam	(Nerm-ligâm) f. İtaatli, muti, söz dinler. * Başı sert olmayan at.
nermsaz	f. Yumuşak adam.
nerre-şir	f. Erkek arslan.
neş'	Bir nesneyi zorla çekmek.
neş' (nüşu')	Yiğit olmak. * Yüksek olmak. * Rüzgâr esmek. * İyi ve hoş kokulu şeyler koklamak.
nes'e	Veresiye alma. Vade ile alma. * Tehir etmek.
neş'e	Gönül açıklığı, sevinç. * Yeniden meydana gelmek. Yeniden olan şey. * Yiğit olmak. * Yüksek olmak.
neş'e-nisar	f. Neşe dağıtan.
neş'e-yab	f. Keyifli, neşeli, sevinçli.
neş'et	Meydana gelmek, vücuda gelmek. Büyüyüp kat ve kamet sahibi olmak. Yetişmek, ileri gelmek. * Çıkmak. Kaynak olmak.
nes'î	Câhiliyet devrinde belirli vakti geciktirilmiş haram aylar.
nesa	(C.: Ensâ) Uyluk başından tırnağa kadar varan bir damar. * Te'hir etmek, sonraya bırakmak.
neşa	Nişasta.
neşabet	Okçuluk san'atı.
nesai	(Bak: Kütüb-ü sitte-i hadisiyye)
nesaic	(Nesice. C.) Dokumalar. Dokunmuş kumaşlar. Ette ve deride olan nescler, dokular. (Bak: Nesc)
neşaid	(Neşide. C.) Meşhur kaside ve beyitler, mısralar.
nesaih	(Nesâyih) (Nasihat. C.) Nasihatler, öğütler.
nesaik	(Nesike. C.) Kesilen kurbanlar.
nesaim	(Nesim. C.) Hafif ve lâtif rüzgârlar.
nesais	(Nesise. C.) Fesatlık için yapılan fısıltılar.
nesak	Tarz, usul, yol, şekil, üslub.
neşak	Burna su ve sâire çekme. Burunla çekme.
nesaksâz	f. Tertib eden, düzenliyen, tanzim eden, düzen veren.
neşame	Yüksek beyaz bulut.
nesar	(C.: Nüsür - Ensür) Bir kuş adı. Gerges de denir.
neşasa	Beyaz yüksek bulut.
neşastec	Nişasta.
neşat	Sevin. Şen şâd ve hoşdil olmak. Sürur, keyf. * Bir iş işlemek. Çalışmak.
neşat-âver	f. Sevinç ve sürur getiren.
neşat-bahş	f. Sevinç ve neşe bağışlayan.
neşat-efza	f. Neşe ve sevinç artıran.
neşât-engiz	f. Sevinç uyandıran.
neşb	(İğne ve diken) batma, girme.
nesc	(Nesic) Dokunuş, dokuma. * Canlı mahluklardaki hücrelerin, Allah'ın (C.C.) kudretiyle ve kanunu dâiresinde yanyana gelip birleşerek uzuvların yapılışı. (Meselâ: Hayvanlarda deri, kemik, More…
neşc (neşic)	(C.: Enşâc) Sesli sesli ağlamak. * Ses.
nescî	Nesc ile alâkalı.
nescolmak	Dokunmak, örülmek, örülü hâle gelmek. Kumaş dokunması, bez dokunması. (Canlıların vücudundaki nescolunmak gibi)
neşd	Talep etmek, istemek. * Yüksek yerde düz yer olmak. * Kaybolan şeyi aramak. * Bir şeyi gereği gibi bilmek.
neseb	Sülâle, hısımlık, karabet, soy. Baba soyu, atalar zinciri. * Vuslat.
neşeb	Mal, mülk.
neseben	Soyca, sülâlece, soy bakımından.
nesebî	Neseb ve soya âit. Sülâle ile alâkalı.
neşef	İçmek. * Sinmek. * İçine girmek, dühul etmek.
neşefe	(C.: Nüşüf) Ayağın kirini temizlemede kullanılan taş.
nesel	Davar sağıldıktan sonra meme başlarında arta kalan sütü. * İki tarafı saf saf ağaçlar olan yol.
nesem	Soluk ruh, nefes. Rahatı mucib hâlet. * Rüzgârın lâtif, hoş esmesi.
neseme	(Nesme) - (C: Nüsüm) Nefs. İnsanın ve her nesnenin başlangıcı.
neşer	Dağılmış, intişar etmiş, münteşir.
nesevî	(Neseviye) Kadına mensub, kadınla alâkalı, kadınlık.
neseviyyet	Kadınlık.
nesf	Bir yapıyı temelinden yıkma.
neşf	İçmek, suyu emerek içmek. * Sızmak. Sünger gibi sızmak. * Suyu çekmek.
nesfe	Dökülmüş ve saçılmış un.
nesg	Gitmek. * Almak. * Ağaç kesildiğinde çıkan su. * Vurmak. * Dürtmek.
neşg	Aşk galebe edip haykırıp çağırmak. * Tâlim etmek.
neshî	Nesihle alâkalı, neshe ait. * Bir cins yazı.
nesi'	(C.: Ensâ) Yolcuların ve misafirlerin konakladıkları menzilde düşürdükleri esvap. * Unutkan. * Unutulan. Unutulmuş olmak. ◊ Te'hir, sonraya bırakma.
nesib	Asil kadının vasfı. * Edb: Kasidenin âşıkâne olan mukaddemesi.
nesic	(C: Nüsüc) (Nesc. den) Dokunmuş, nescolunmuş.
nesice	(C: Nesâyic) Dokunmuş, nescolunmuş şey.
neşide	Manzume. Şiir. * Yüksek sesle okunan şiir. * Darb-ı mesel (atasözü) derecesinde kullanılan meşhur beyit veya mısrâ.
neşidehân	f. Neşide okuyan.
nesie	Veresiye almak. Satın alınan şeyin bedelini vermeyip sonraya bırakmak.
nesif	İki kişi arasındaki sır.
nesig	Ter.
nesik	Düzenli, tertibli, nizamlı * Süslü, bezenmiş, donanmış.
nesike	Hak yoluna kesilen kurban. * Altın veya gümüş külçesi. (Bak: Akika)
nesil	Kazıldığında çıkan kuyu toprağı. ◊ Erimiş mumsuz bal. ◊ (Bak: Nesl)
neşil	Çömlekte pişmiş et.
nesim	Hoşa giden, hafif ve lâtif esen rüzgâr.
nesimî	Hafif hafif ve lâtif bir tarzda esen rüzgârla ilgili.
nesir	Hayvan aksırması.
neşir	Dağıtma, yayma, herkese duyurma.
nesire	Kuyu toprağı.
nesis	Aşırı derecedeki açlık. * İnsan gücünün sonu. İnsanın en son tâkati. * Son nefes. ◊ Bir sıvının sızıp kabından dışarı çıkması.
neşiş	Kaynayan şeyden çıkan ses.
nesise	(C.: Nesâis) Fesatlık için yapılan fısıltı.
neşit	Neş'eli, sevinçli, şenlikli. Faal.
neşita	Bir şeyin, aramaksızın bulunması. * Ansızın bulunan nesne. * Gâzilerin kastettikleri yere varamadan yolda buldukları ganimet.
nesk	Bir kelâmı başka kelâma atfetmek.
neşk	Burna çekme.
nesl	Soy, sop. Zürriyet, döl, kuşak. * Halk. * Çocuk hâsıl etmek. * Kıl yolmak. * Mumsuz, süzme bal. ◊ Kuyudan toprak çıkarmak. * Sadaktan ok çıkarmak.
neşl	Taan etmek. * Cezbetmek, kendine çekmek.
neslan	Çok yelmek. Evmek.
nesle	Geniş gömlek.
neşm	Zerdali ağacı gibi bir ağaç. * Bir çiçek cinsi.
nesme	Fık: Satın alınan köle.
nesnas	Koğuculuk eden kişi. * Maymun.
nesne	şey, herhangi bir şey.
neşneşe	Koyun derisini yüzmek. * Zırh sesi. * Su kaynarken ötüp ses çıkmak.
nesr	Hamele-i Arş'tan olan bir melek. * Akbaba, kartal. * Nuh kavminin putlarından birisinin ismi. * Yarayı deşmek. * Kuşun, eti didiklemesi. * Birinin aleyhinde konuşmak. * Güneyde bir More…
neşr	Neşretmek, yaymak, bir haberi fâşetmek, herkese duyurmak, şâyi kılmak. * Başıboş cemaat. * Bulutlu günde yel esmek. * İzhar etmek. * Katetmek. * Mecnun veya hastaya duâ yazmak veya okumak. More…
nesre	Büyük geniş gömlek. * Hayvanın tiksirip burnundan sümüğünü çıkarması. * Menazil-i kamerden iki yıldız.
nesren	Nesir olarak, manzum olmadan yazılan yazı. * Çoğaltmak suretiyle.
neşren	Yayılmak suretiyle, neşir yoluyla. Yazarak, dağıtarak.
neşrî	Neşir ile alâkalı.
nesrin	Yabani gül.
neşriyât	Gazete, kitap, radyo ve sâir vasıtalarla neşrolunmuş, yayılmış şeyler.
ness	İfşa etmek, açıklamak. * Gayret ve hamiyyet etmek. ◊ Sürmek, sevk. * Kurumak.
neşş	Kaynamak, galeyan. * Her nesnenin yarısı. * Davarın tezce derisini yüzüp etinden ayırıp çıkarmak. * Yirmi dirhem. * Karıştırmak.
neşşab	Okçu, ot atan.
nessabe	Nesepleri iyi bilen kimse.
neşşabe	Ok yapıcılık, ok yapma sanatı.
nessac	Dokuyucu, dokuyan, çuhacı.
nessaf	Gagası büyük bir kuş.
neşşaf	Bir şeyi kendine çeken. * Emen.
neşşal	Pişmemiş yemeğe saldıran.
nessar	Dağıtan, saçan, neşreden. * Parlatan.
nest	Sâkin olmak.
neşt	Yılan sokmak ve ısırmak. * Bir yerden bir yere gitmek. * Çözmek. * Çıkarmak. * İpi bağlamak.
nesteinu	Biz senden yardım, inayet dileriz, istiane ederiz meâlinde duâ.
nester	(Nesteren-Nesterin-Nesterun) f. Ağustos gülü, yaban gülü.
neşter	Ameliyat bıçağı. Hekim bıçağı.
nesterinzar	f. Gül bahçesi. Güllük.
nesuc	Üstünde yük doğru durmayan deve.
neşur	Ziyadesiyle neşreden. Fazla yayan. Dağıtan.
neşut	Bir balık cinsi. * Kovası katı çekilmeyince su çıkmayan kuyu.
nesv	İzhar etmek, göstermek, açıklamak.
neşv	f. Canlıların büyümesi, yetişmesi, boy atması. * Yeniden hayata gelmek.
neşv ü nema	Büyümek ve gelişmek.
neşvan	Sarhoş.
neşvar	Davar gevişi.
neşvat	(Neşvet. C.) Keşifler, neş'eler, sevinçler.
neşve	(Nişve - Nüşve) Sevinç, keyif. * Büyümek ve yetişmek. * Koklamak. * Rayiha. * Bir şeyi tekrarlamak. * Mest ve sarhoş olmak. * İyice duyup vâkıf olmak.
neşvebahş	f. Keyif ve neşe veren. Neşelendiren.
neşvedâr	f. Keyifli, neşeli.
neşvegâh	f. Neşe ve keyif yeri.
neşvemend	f. Keyifli, neşeli.
neşverüba	f. Neş'e verici.
neşvet	Keyif, neşe. Sevinç sarhoşluğu.
neşveyab	f. Neşeli, keyifli.
nesy	Unutma, nisyan. * Unutulmuş.
nesyen mensiyyen	Tamamıyla unutulmuş, tamamen hatırdan çıkmış.
neşz	(C.: Enşâz-Nişâz) Yüksek yer.
neta	(Nütü') Yaranın şişmesi. * Yüksek olmak.
netaic	(Netayic) (Netice. C.) Neticeler.
netane	Çirkin kokmak, pis kokmak.
netb (nütüb)	Büyük olmak, gövdeli olmak.
netc	Doğurmak.
netf	Kıl yolma.
netg	Alayla gülmek. * Bir kimseyi ayıplamak.
neth	Koparmak. * Çıkarmak. ◊ Terlemek, sızmak.
netice	(C.: Netâic) Son, gaye. Semere, hülâsa. * Döl, evlâd.
neticebahş	f. Neticelendiren, sonuçlandıran. Netice veren.
neticepezir	f. Son bulmuş, neticelenmiş.
netk	Atmak. * Yüzmek. * Kendine çekmek, cezbetmek. * Depretmek, silkmek, harekete geçirmek. * Oğlu ve kızı çok olmak. ◊ Bir şeyi şiddetle çekmek ve cezbetmek.
netl (netel)	Önüne çekmek. * Deve kuşu yumurtasının içini su ile doldurup bir yere gömmek.
netn	Fena kokmak. Kötü, kerih koku.
netnun	Bir ağaç cinsi.
netr	Cezbetmek, kendine çekmek. * Taan etmek, çekiştirmek. * Bozulmak, fâsid ve zâyi olmak.
nets	Deri yüzmek. * Bir şeyin yerinden ayrılması.
netş	Çıkarmak. * Yolmak.
netuc	Çıkma. *Ağaç posası.
neur	Çivit.
neuzü	Sığınırız meâlinde fiil.
nev	f. Yeni, tâze, cedid. Son zamanda çıkmış.
nev'	Çeşit, sınıf, cins. * Taleb etmek. Meyletmek, eğilmek. İki yana sallanmak.
nev'an	Cins bakımından, çeşitçe. * Biraz.
nev'î	Nev'e ait, çeşit ile alâkalı.
nev'i şahsina münhasir	Sadece şahsına benzer çeşit, başka benzeri olmayan. Eşi bulunmaz olan.
nev'umma	Bir derece, bir suretle.
nev-a-nev	f. Yeni yeni.
nev-amuz	f. Acemi. Yeni alışan.
nev-arus	(C.: Nev-arusân) f. Yeni gelin.
nev-ayin	f. Yeni tarz, yeni üslub. * Yeni üslub çıkaran.
nev-icad	f. Evvelce yok iken sonradan yapılmış. Yeniden meydana getirilmiş.
nev-inan	f. Acemi at, bineğe yeni alıştırılan at.
neva	f. Ahenk, ses, güzel sadâ, nağme, avaz. * Musikide bir makam ismi. * İntizamlı hâl. * Azık, zahire, rızık. ◊ Bir yerden bir yere nakletmek. * Hıfzetmek, korumak. * Sohbet etmek. More…
neva-saz	f. Çalgıcı, okuyucu.
nevabig	(Nâbiga. C.) Şerefli ve ulu kimseler. * Sonradan şâir olan kişiler.
nevabit	(Nabite. C.) Nebatlar. Bitkiler. * İmar ve ihdas. * Dünya ahvâlinden habersiz. * Taze, genç kimse.
nevabiz	(Nâbıza. C.) Nabız damarları.
nevaciz	(Nâciz. C.) Azı dişlerinin arkasındaki altlı üstlü bulunan dişler.
nevad	f. Zarar, ziyan, hasar. * Mahzen. * Dil.
nevade	Torun.
nevadi	(Nâdi. C.) Toplantılar, meclisler.
nevadir	Az olanlar, nâdirler.
nevafil	(Nâfile. C.) Farz ve vâcib olandan başka ibadetler. Nâfile (yani sevab için kılınan) namaz veya tutulan oruçlar.
nevafis	(Nefsâ. C.) Loğusalar. Yeni doğum yapmış kadınlar.
nevager	f. Okuyucu, hânende.
nevah	Kül renkli beyaza benzer kumru gibi bir kuş cinsidir ve sesi gayet lâtiftir.
nevahi	(Nehy. den) Yasak edilmiş şeyler. * Allah (C.C.)tarafından menedilmiş olanlar. ◊ (Nahiye. C.) Taraflar, yanlar, nahiyeler.
nevaht	f. Okşama. * Saz çalma.
nevahte	f. Okşanmış. * Saz çalmış.
nevahten	f. Çalgı veya saz çaldırmak.
nevaî	f. Ahenkle, makamla ilgili.
nevaib	(Naibe. C.) Musibetler, kazalar, belâlar.
nevair	(Naire. C.) Ateşler, alevler. ◊ (Naure. C.) Bostan dolapları.
nevaket	Hamakat, ahmaklık.
nevakis	(Nakus. C.) Çanlar. İbadet vakitlerinde kiliselerde çalınan çanlar. ◊ (Nâkis. C.) Başlarını devamlı olarak önlerine eğen adamlar. ◊ (Noksan. C.) Eksiklikler, noksanlar.
neval(e)	Bahşiş. Kısmet, tâli', nasib. * Yiyecek içecek. * Bir tek porsiyon.
nevale-çin	f. Yiyecek toplayan, kısmetini alan.
nevamis	(Namus. C.) Namuslar, kanunlar, şeriatlar. (Bak: Desâtir)
nevar	(C.: Niver) Ürkmek, korkmak.
nevasi	(Nâsiye. C.) Alınlar. * Bir topluluğun ileri gelenleri. Ulular. ◊ İyi cins bir beyaz üzüm.
nevat	Çekirdek, hurma çekirdeği. * Yirmi veya on adet. * Bir veya on okka altın. Beş dirhem altın. * Düşman.
nevati	(Nevtî. C.) Gemiciler.
nevatih	şiddetler.
nevatir	(Nâtur. C.) Hamam hademeleri. * Bostan bekçileri. ◊ Kirişi kesik olan yay.
nevaye	Devenin semiz olması.
nevaz	f. Okşayıcı, taltif edici, iyi edici. (Bak: Nüvaz)
nevazende	f. Okşayan, okşayıcı.
nevazic	(Nâzıc. C.) Kıvama gelmişler, olgunlaşmışlar.
nevazil	Nezleler. * Hâdiseler. Belâlar.
nevaziş	(Nüvaziş) f. Okşayış, iltifat.
nevazişgâr	f. Gönül alan, okşayan. İltifat eden.
nevazişgârane	f. Gönül alarak, okşayarak, iltifat ederek.
nevb	Yakınlık. * İsabet.
nevbahar	f. İlkbahar.
nevbaharî	f. İlkbaharla ilgili.
nevbave	f. Yeni yeşillik. * Turfanda yemiş. * Hediye, armağan.
nevbe	(C.: Nüveb) Nöbet.
nevbenev	f. Tâzeden tâzeye. Yeniden yeniye.
nevber	f. Turfanda meyve. * Memeleri yeni belirmeye başlamış kız.
nevbet	Nöbet, sıra. Sıra ile görülen iş.
nevbet-zen	f. Belirli vaktin geldiğini bildiren, nöbet çalan.
nevbetî	f. Mehter başı.
nevbünyan	f. Yeni yapılı, yeni yapılmış.
nevbüride	f. Yeni koparılmış, yeni kesilmiş.
nevcah	f. Bir makama veya memuriyete yeni geçmiş olan. * Tahta yeni oturmuş (padişah).
nevcet	Fırtına.
nevcivan	f. Genç, delikanlı.
nevcivanî	Gençlik, delikanlılık.
nevdel	Sarkık ve sülpük olmak.
neve	Torun.
neved	f. Doksan. 90
nevend	(Nevende) f. Postacı. Atlı postacı. * Hızlı giden at.
neverd	f. Dönen, gezen, dolaşan.
nevesan	Kımıldama, hareket etme.
nevey	(Nevât. C.) Çekirdekler.
neveyat	(Nevâ) Nüveler, çekirdekler.
nevf	(C.: Envâf) Hörgüç. * Uzun ve yüksek olmak.
nevfel	Deniz, derya, bahr. * Atâsı çok olan kişi. Çok bahşiş dağıtan.
nevfele	Tuzluk.
nevfer	Nilüfer çiçeği.
nevgüşade	f. Yeni açılmış.
nevh	Yükseltmek, yüceltmek. * Kuvvetli ve kavi olmak.
nevh (nevha)	Ağıt etmek. * Bağırıp çağırarak sesle ağlamak.
nevha	Ölüye sesli ağlamak. * Nağme ile güvercin ötmesi.
nevhast	Taze ve genç hayvan.
nevhat	Sakalı yeni çıkmış genç.
nevheves	(C.: Nevhevesân) f. Bir işe yeni olarak ve büyük bir hevesle başlayan. * Sık sık iş değiştiren. Hevesi çabuk geçen.
nevhiz	f. Genç, taze. * Yeni çıkmış, yeni yetişmiş.
nevi	f. Yenilik.
nevid	f. Müjde, beşaret, iyi ve sevinçli haber.
nevin	f. Yeni, yepyeni, yeni şey.
nevis	Kuvvet.
nevk	f. Sivri uç.
nevka	Ahmak, akılsız kimse.
nevkar	f. Acemi. İşe yeni başlamış.
nevl	Yolcuların verdiği vapur parası. Gemi kirâsı. * Bahşiş, atiyye.
nevm	Uyku. Uyumak. Rüya. * Sönmek. Sükun. (Bak: Kaylule)
nevmî	Uyku ile alâkalı, uykuya âit.
nevmid	f. Ümidsiz, me'yus, mükedder, cesareti kırılmış.
nevmidâne	f. Ümitsizce, kederli ve ümidsiz olarak.
nevmidî	Ümidsizlik, cesaret kırıklığı.
nevnihal	f. Taze fidan, yeni filiz.
nevniyaz	f. İşe yeni başlayan.
nevpeyda	f. Yeni çıkma.
nevr	(C.: Envâr) Parlaklık. * Ağaç çiçeği. Tomurcuk.
nevrah	f. İlk olarak seyahata çıkan. Yeni yolcu. * Yeni yol.
nevrec	(Nevâric) Kağnı.
nevred	f. Gezen, yol alan, dolaşan.
nevres	'Su kuşlarından mavi renkli bir kuştur; başının yarısı siyah yarısı beyaz olur; güvercin büyüklüğündedir. Su üstüne yakın uçar ve balık gördüğü gibi kapar.' ◊ More…
nevresid	f. Yeni yetişmiş, yeni yetişme.
nevreside	f. Yeni yetişmiş, yeni yetişme. * Tâze, genç.
nevresidegân	(Nev-reside. C.) Yeni olgunlaşmağa başlamış olanlar, yeni yetişmeler. Gençler, tazeler.
nevresm	f. Yeni çıkma. * Yeni moda.
nevreste	(C.: Nevrestegân) f. Yeni yetişmiş, yeni bitmiş, yeni meydana gelmiş, yeni hâsıl olmuş.
nevroz	Fr. Tıb: Sinir sistemi bozukluğu. Sinirlilik hastalığı.
nevrüste	f. Yeni yetişme.
nevruz	f. Yeni gün. İlkbahar. Baharın ilk günü sayılan ve güneşin Hamel (Kuzu) burcuna girdiği 22 Marta rastlayan gün. Bu tarihte gece ve gündüz müsâvi olur. İranlıların yılbaşısıdır.
nevruziye	Nevruz gününe âit olan. Hususan o gün için yazılan, söylenen manzume.
nevs	Tehir etmek, sonraya bırakmak. * Kaçmak, firar etmek. * Vahşi hımar, yabani eşek. ◊ Asılmış olan bir şeyin hareket etmesi, sallanması. Hareket etme. Deprenme.
nevş	Bir şeyi el uzatıp almak ve istemek. * Yürümek. * Sür'atle deprenip kalkmak. * Alıp yemek.
nevşah	f. Yeni dal. * Yeni bitmiş geyik boynuzu.
nevsale	f. Genç. Küçük. Tâze.
nevşe	f. Genç hükümdar. * Yeni damat.
nevsefer	f. Yeni yolculuğa çıkan.
nevşüküfte	f. Yeni açılmış (çiçek).
nevt	(C.: Envât-Niyât) Bir yere asma. Kaldırma.
nevta	Göğüste olur bir verem.
nevtî	Gemici.
nevür	Çivit. * Damga için kullanılan içyağı isi.
nevvab	Nâiblik eden. Birinin yerine vekil olarak iş gören.
nevvah(e)	Ağlayan, çığlık koparan.
nevvar(e)	Nurlu, aydın. Aydınlık.
nevz	(C.: Envâz) Dere, vâdi.
nevzad	f. Yeni doğmuş. * Yeni doğmuş çocuk.
nevzemin	f. Yeni çeşit, yeni tarz.
nevzuhur	f. Yeni çıkma. Yeni zuhur etme.
ney	Kamıştan yapılan damaksız düdük. * Kamış kalem. * Mc: Kâmil insan. * Farsçada: Yokluk. (Bak: Nay)
ney'	Susuzluk. * Meyletmek, eğilmek.
neyb	Dişle ısırmak.
neyçe	f. Küçük ney.
neydelan	Kâbus denilen ağırlık ki uyku arasında olur.
neyelan	İsteğe ulaşma. Arzulanan şeye vâsıl olma.
neyfak	Tilki derisinden olan kürk.
neyh	Vücudun kemikleri taze iken pekişmek.
neyistan	f. Kamışlık, sazlık.
neyk	Cima etmek.
neyl	Merama erme. İsteğe ulaşma. * Ulaşılan şey.
neynüfer	Nilüfer çiçeği.
neypare	f. Kamış parçası.
neyrenc	(C.: Neyrencât) Tılsım.
neyrencât	(Neyrenc. C.) Tılsımlar.
neyrib	Koğuculuk, dedikoduculuk.
neyruz	Yaz günü.
neyseb	Karıncaların birbirine bitişerek yol almaları.
neyşeker	f. Şeker kamışı.
neysitan	f. Sazlık, kamışlık.
neyt	Cenaze. * Ölüm. * Duâda tazarru etmek. * Tıb: Kalbin asılı olduğu damar. * Derinliği adam boyu miktarı olan kuyu. ◊ İnlemek. * Şiddetle teneffüs etmek.
neytal	(C: Neyatîl) Belâ, musibet, felâket, meşakkat. * Kova. * İçki ölçeği.
neyy	Pişmemiş çiğ et vs. * Devenin semiz olması. * Semiz ve besili deve.
neyyif	Küsur. Ziyade. Artık. Fazla. * İhsan. * Yakın.
neyyir	(Nur. dan) Nurlu, parlak, ışıklı cisim. * Yıldız. Cisim halindeki nur. * Güneş, şems.
neyyirat	(Neyyir. C.) Nurlular, nur saçanlar.
neyyireyn	Cisimlenmiş iki nur, Güneş ile Ay.
neyz	Çok olmak.
neyzar	f. Kamışlık, sazlık.
nez'	Çekip koparmak, ayırmak. * Can çekişmek. * Çekip almak. Kuyudan kovayı çekip çıkarmak. * Saymak. * Kaldırmak, yok etmek. ◊ Halkı birbirine düşürmek, ifsâd, bozmak.
neza'	Başta, alnın iki yanında saç olmayan açık yer.
nezafet	Temizlik, paklık, pakizelik.
nezahet	Ahlâk temizliği, temizlik. * İncelik, rikkat.
nezair	(Nazire. C.) Nazireler, benzerler, emsâl olanlar.
nezaket	Naziklik, incelik, zariflik. Kaba olmamak. Edeb, terbiye.
nezale	Sefillik. * Hasislik.
nezare	Azlık. Kıllet. ◊ Korkutmak.
nezaret	(Nedâret) Tazelik. Parlaklık. Letafet.
nezaret (t)	(Nazar. dan) Bakmak, seyir, bakış. * Nâzırlık etmek. Göz etmek. * Tenezzüh. * Reislik. * Vekillik, nâzırlık, bakanlık.
nezaza	Az olmak, kıllet. * Her nesnenin bakiyyesi, artığı ve âhiri.
nezb	Çağırmak. * Ses, sadâ, savt.
nezd	f. Yan. Yakın. Karib. * Göre, nazarında, fikrince. (Arapçadaki 'ind' mânâsındadır)
nezdik	f. Yakın, karib.
neze	Hafif deve.
nezel	Menzil, mekân.
nezele	Akmak, seyelan.
nezevan	Atlama, sıçrama.
nezf	Kuyunun suyunu tamamen boşaltma. * Aklı gitme, sarhoş olma. Zevâle gitme.
nezg	İfsad etmek, halk içine fitne ve fesad bırakmak. Vesvese.
nezga	Taan etmek, çekiştirmek.
nezh	(Nezih) Nezihlik, temizlik, saflık. * Hiçbir kötü hareketi olmamak. * Kerim, pak, pâkize.
nezia	(C.: Nezâyı') Aşiretinden başkasına nikâhlanmış olan kadın.
nezib (nezâb)	Geyik ve sair hayvanların cima zamanı çıkardıkları ses.
nezif	(Nezf. den) Çok kan kaybından kuvvetsiz kalan kimse. * Sarhoş kimse.
nezih	(Nezihe) Pâk, temiz. (Bak: Nezh)
nezihâne	f. Temizce, iyice, güzelce.
nezil	Misafir. İnen, konan. ◊ Menzil, mekân.
nezir	(Nezr. den) Bir iş için korkulacak bir şey söyleyip gözdağı vermek. İlerdeki hesap için korkutmak. ('Beşir' in zıddıdır) * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâmın bir vasfı olup More…
nezire	Nezredilmiş olan şey, adak.
nezk	Yaramaz söz. * Süngü ile vurmak.
nezk	Hafiflik. * Acele. * Sebkat.
nezle	(C.: Nevâzil) Burnun akmasını mucib olan hastalık. * Vücudun herhangi bir organından cerahat veya başka bir maddenin akması.
nezr	Adak adamak. * Fık: Cenab-ı Hakka ta'zim için mübah bir fiilin yapılmasını deruhde etmek, öyle bir işin yapılmasını kendi nefsine vacib kılmaktır. ◊ Suâlde ısrar etmek. * More…
nezur	Evlâdı az olan kadın.
nezv	Sıçramak.
nezz	Hafif zeki kimse. * Susuz nadas.
nezzam	Nizâm veren, düzenleyen, tertipleyen.
nezzare	Seyirci, seyreden, bakan. Nezaret eden, müfettiş, mürakabe ve kontrol eden. Vekillik eden.
ni	f. Nefy edatıdır. (Bak: Na-Ne)
ni'me	Ne iyi, ne âlâ, ne güzel. ◊ (C.: Niam) Mal. * Sanat.
ni'met	(Nimet) İyilik, lütuf, ihsan. Saadet. Hidayet. * Giyecek şeyler. * Yiyecek faydalı şey, rızık.
ni'met-şinas	f. Kendisine yapılan iyiliği bilip unutmayan.
ni'tal	Kova.
niac	(Na'ce C.) Dişi koyunlar.
nial	(Na'l. C.) Ayakkabılar, pabuçlar. * Hayvanların ayaklarına çakılan demirler, nallar.
niam	(Ni'met. C.) İyilikler. Yiyecekler. Nimetler. * Hidayetler.
nibah	Köpek havlaması.
nibal	Küçük tepe. * (Nebl. C.) Oklar.
nibras	(Süryânice) Lâmba, çıra.
nibz	Hurma ağacının dış kabuğu.
nicad	Kılıç bağı.
nicaf	Kapının üst eşiği.
nicar	Asıl.
nida'	Seslenmek, çağırmak, haykırmak, bağırmak. Ses vermek. * Gr: ünlem (!)
nidal	(Nizâl) Özür beyan ederek bir zararı def etmek.
nidd	Aynı, eş. Benzer, denk.
nidre	Et parçası.
nifa'	Menfaat, fayda.
nifak	Müslüman gibi görünüp kâfir olmak. İki yüzlülük. * Bozuşukluk, ara açılmak. * Dinde riyâ etmek. * İhtiyaca sarf olunacak şeyler.
nifakî	Nifakla alâkalı.
nifar	İntikal etmek, göçmek. * Dağılıp kaçmak. * Ürkme, korkma, çekinme. * Nefret gösterme.
nifas	Yeni doğurmuş kadının hâli. Loğusalık. Böyle bir kadına 'Nüfesâ' da denir. Hanefi Mezhebine göre bu hâl kırk gün devam eder.
nifaz	Çocuğa sarılan bez. Çocuk bezi.
nigâh	(Nigeh) f. Bakmak, nazar etmek. Bakış.
nigâhban	Bekçi. Gözcü. Gözleyen.
nigâhbanî	f. Bekçilik, gözcülük.
nigâhdar	f. Bekçi, gözcü. * Koruyucu, muhafaza eden, saklayıcı.
nigâl	f. Ateşli kömür parçası.
nigâr	f. Güzel yüzlü sevgili. * Nakış. Resim. * Nakşeden. * Put, sânem. * Resmi yapılmış, resmedilmiş.
nigârende	f. Ressam.
nigârhane	f. Resim ve heykeller bulunan yer. Resim ve heykel sergisi. * Ressamların çalıştıkları atölye. * Puthâne. * Güzelleri çok olan yer.
nigârin	f. Resim gibi güzel sevgili. * Resimlerle ve nakışlarla süslü.
nigâriş	f. Resim yapma. Tasvir yapma.
nigâristan	f. Resim ve heykel sergisi. * Güzelleri çok olan yer. * Puthane.
nigâşte	f. Resmolunmuş. Musavver. * Yazılmış.
nigeh	(Bak: Nigâh)
nigeh-endâz	f. Bakan, bakıcı, bakıveren.
nigehbân	f. Gözcü, gözetici, bekçi.
nigehbânî	f. Bekçilik, gözcülük.
nigehdâr	f. Gözcü, bekçi. * Saklayıcı, koruyucu.
nigeran	f. Bakıveren, bakıcı.
nigin	f. Mühür, hâtem. * Yüzük.
nigindân	f. Yüzük mahfazası, yüzük kutusu.
niginsây	f. Mühür kazıcı. Hakkak.
nigu	f. Güzel, iyi, hasen.
niguhâh	f. Hayır temenni eden, iyilik isteyen.
niguhide	f. Çekiştirilmiş, zemmolunmuş, gıybet edilmiş.
niguhiş	f. Çekiştirme, gıybet, zemm.
nigun	f. Tersine dönmüş, altüst olmuş, başaşağı. * Ters, uğursuz, aksi.
nigunbaht	f. Tâlihi ters dönmüş, tâlihsiz, şanssız.
nigunsâr	f. Başaşağı.
nih	f. (Nihâden: 'Koymak' mastarından emir kökü) Koy. * Memleket, şehir, belde.
niha (niyâha)	Yas tutmak.
nihab	(Nehb. C.) Çapullar, yağmalar.
nihad	f. Huy, tabiat, hilkat, bünye, yaratılış.
nihade	f. Konmuş, konulmuş.
nihadî	f. Yaradılışta olan, fıtrî.
nihaf	(Nahif. C.) Cılız, zayıf kimseler.
nihaî	(Nihâiye) Sona ait, son ile alâkalı, sonuncu.
nihal	f. Taze, düzgün. Fidan, sürgün.
nihalan	(Nihal. C.) f. Taze fidanlar, sürgünler.
nihale	f. Yeni, taze fidan. * Avcı korkuluğu. * Sahan altlığı. * Döşenecek şey. Döşeme.
nihalî	f. Sahan altlığı.
nihalistan	f. Fidanlık.
nihan	f. Gizli, saklı. Bulunmayan. Mevcut olmayan. * Sır.
nihanhane	f. Saklanacak yer. Mağara, bodrum, mahzen.
nihanî	f. Gizlilik, saklılık.
nihas	Kağnı tekerleğinin etrafına takılan çenber, yuvarlak demir. * Kavafların kullandığı nesne. ◊ Asıl. Tabiat.
nihavend	İran'ın batı tarafında meşhur bir şehir adı. * Musikide bir makam.
nihavendî	f. Nihavend şehrine ait. Nihavendli.
nihayet	Son, uç, son derece. * Çok.
nihle	Cenab-ı Hakk'ın ihsanı. Atıyye. * Millet. * Yol. Tarik. * Diyânet. Mezheb. ◊ (C.: Nihal) Millet. * Yol. * Diyânet. * Bahşiş, atâ. * Dâva.
nihrir	(C.: Nahârir) Tecrübeli, bilgili, fâzıl, âlim, mâhir kimse.
nihv (nihâ)	(C.: Enhâ) Tulum. Yağ tulumu.
nihvar	f. Gururlu, kibirli, kendini beğenmiş adam.
nihy	Gölcük.
nijad	f. Nesil, soy, neseb. * Cibilliyet, tabiat.
nijm	f. Bazı kış sabahları inen koyu sis.
nik	(C.: Niyâk) Dağın yüksek yeri, dağ tepesi. * Kızgın, hiddetli, gadaplı kimse. ◊ f. İyi, güzel, hoş.
nik ü bed	İyi ve kötü.
nik-terin	f. Çok iyi, hepsinden iyi olan.
nikab	Yüz örtüsü, peçe, perde.
nikabe (nekabe)	Kâhyalık. * Ululuk.
nikâbet	Rüzgârın ters yönlerden esmesi.
nikâh	Evlenme. Şeriata uygun şekilde evlenme. * Resmi evlenme muâmelesi. (Bak: Mücâhede)
nikahter	(Nik - ahter) f. Tâlihli, şanslı, mutlu.
nikal	Devenin suyu içip gittikten sonra gelip yine içmesi.
nikâl	f. Ateşli kömür parçası. ◊ Dizgin demiri.
nikam	(Nikmet. C.) İntikamlar, öc almalar.
nikan	(Nik. C.) f. İyiler, iyi kimseler.
nikar	İnat. Kin.
nikaşe	Nakış yapma san'atı. Nakışçılık.
nikat	(Nokta. C.) Noktalar.
nikât	(Nükte. C.) Nükteler. İnce mânâlar. * İnce mânâlı, şakalı ve zarif sözler.
nikâyet	Düşmanı kılıçtan geçirme.
nikbaht	(Nîk-baht) f. Bahtlı, tâlihli, şanslı.
nikbaz	(Nîk-bâz) f. Davranışları ve işleri iyi olan.
nikbe	(C.: Nakıb) Zarar ve ayıp verecek derece eziyet.
nikbin	(Nîk-bin) f. İyi gören, iyimser, her şeyi iyi tarafından gören.
nikda	Yaş kanbel otu.
nikendiş	(Nîk-endiş) f. Her vakit iyilik düşünen. Herkesin iyiliğini istiyen.
nikfercam	(Nîk-fercâm) f. Sonu, âkıbeti hayırlı ve iyi olan.
nikhaslet	(Nîk-haslet) f. Ahlâkı ve huyu iyi olan.
nikhu	f. Güzel huylu, iyi huylu.
nikî	f. İyilik, iyi olma.
nikk	Kurbağa sesi.
nikkirdar	(Nîk-kirdâr) f. Hareket ve davranışları iyi ve beğenilir olan.
nikl	(C.: Enkâl) Köstek. * Kayd. * Dizgin demiri.
nikmanzar	(Nîk-manzar) f. Görünüşü ve manzarası güzel olan.
nikmet	Şiddetli ceza. Hoş olmayan muamelelerle olan mücâzat. ◊ (Bak: Nikmet)
niknam	f. İyi nam kazanmış, iyi ünlü.
niknihad	(Nîk-nihâd) İyi huylu.
nikris	(Nıkrîs) (C.: Nekaris) Ayak ağrısı.
niks	Elbisenin ve örülmüş şeylerin eskilerini bozup gidermek, tekrar yine iplik yapmaya kabil olanı ip eğirip yenilemek. ◊ Ters doğan çocuk. * Zayıf ve cılız adam.
nikter	(Nik-ter) f. Çok beğenilmiş, çok iyi.
niku	Güzel, iyi, hoş.
nikubaht	f. Bahtı açık.
nikukâr	f. İşleri doğru ve iyi olan, iyi işli.
nikuyî	f. Güzellik, iyilik.
niky	İlik.
nikz	(C.: Enkaz) Bina yıkıntısı.
nil	Mısır'ın bir nevi hayat menbaı olan en büyük nehrinin ismi. ◊ Vesime adı verilen boya otu. * Çivit boyası.
nile	f. Çivit.
nilî	Mavi, çivit rengi.
nilî perde	Gökyüzü, sema.
nilu-berg	f. Nilüfer.
nilüfer	f. Beyaz, mavi ve sarı çiçekler açan bir cins su bitkisi. * Bursa yakınlarında akan bir akarsu.
nim	f. Yarım, nısf, buçuk, yarı. ◊ Eski kürk. * Bir ot cinsi.
nimal	(Neml. C.) Karıncalar.
nimar	(Nimr. C.) Kaplanlar.
nimat	(Nemat. C.) Örtüler, ihramlar.
nimbismil	f. İyice boğazlanmayıp yarı kesilmiş olan.
nime	f. Yarım, nısf, yarı.
nime nime	f. Parça parça, yarım yarım.
nimgerm	f. Pek sıcak olmayan. Ilık.
nimhab	f. Yarı uykulu, mahmur.
nimhande	f. Gülümseme, tebessüm.
nimküşte	f. Yarı öldürülmüş, yarı kesilmiş olan.
nimlahza	f. Yarım bakış. Gözucuyla bakış. * Çok kısa zaman.
nimmanzur	f. Yarı görülen. Bulanık olarak görülen.
nimmest	f. Sarhoşça.
nimmürde	f. Ölüm derecesinde olan. Ölüm hâlinde bulunan.
nimmuzlim	f. Yarı karanlık.
nimnigâh	f. Yarı bakış. Gözucuyla bakma.
nimnime	Birbirlerine yakın çizgiler. * Tırnakta olan beyazlık.
nimnimeteyn	Tırnak işareti.
nimpuhte	f. Tam pişmemiş, yarı pişmiş.
nimr	(C.: Enmâr - Nümur - Nimâr) Kaplan.
nimre	Dişi kaplan.
nimres	f. Yarı ham, yarı olgunlaşmış olan.
nimruz	f. Yarı gün, öğle.
nims	Firavun faresi dedikleri küçük hayvan. * Sansar. ◊ Bir ot cinsi.
nimşeb	f. Geceyarısı.
nimsüfte	f. Yarım olarak söylenmiş, tam denmemiş.
nimten	f. Mintan.
nimzinde	Yarı canlı. Ölü ile diri arası.
nimzulmet	f. Yarı karanlık.
ninan	(Nun. C.) Balıklar, semekler.
nir	(C.: Nirân-Enyâr) Öküz boyunduruğu. * Bez damgası. * Irgaç.
niran	(Nur ve Nâr. C.) Nurlar, ziyalar. Ateşler, nârlar.
nirenc	(C.: Nirencât) Düzen, hile. * Resim, taslak.
nireng	f. Düzen, hile, aldatmaca. * Taslak, resim. * Büyü, efsun.
niru	f. Kuvvet, güç, zor.
nirumend	f. Güçlü, kuvvetli, zorlu.
nirumendî	f. Kuvvetlilik, zorluluk, güçlülük.
niş	f. (Arı, akrep gibi böceklerde olan) İğne. * Diken. * Ağu, zehir.
nis'	(C.: Ensu') Gizlemek. * Gitmek. * Sarkık olmak. * Kuzey rüzgârı.
nis'a	(C.: Nüsu'-Ensu'-Ensâ') Devenin göğsü için yapılan enli kolan.
nisa	(C.: Nisvân) Kadınlar.
nişa	f. Nişasta.
nisa suresi	Kur'an-ı Kerim'in dördüncü suresi.
nisa'	Bir cins beyaz elbise.
nisab	'Zekât ölçüsü, ölçü miktarı. * Üzerine zekât verilmesi farz olan mal miktarı. * Asıl, esas. Sermaye mal. Derece, had. * Fık: Altının nisabı  20 miskal; gümüşünki 200 dirhem (yani 600 gram)
nisacet	Dokumacılık.
nişad	Bir kimseye yemin vermek.
nisaf	Bir şeyi tam olarak ikiye bölme.
nisaî	(Nisâiye) Kadınlarla alâkalı, kadınlara dâir.
nisal	(Nasl. C.) Ok ve kargı gibi şeylerin uçlarındaki sivri demirler.
nişan(e)	f. İz. Nişan. Alâmet. İşaret. * Yara izi. * Hedef, vurulması istenen nokta. * Hâtıra için dikilen taş. * Taltif için verilen madalya. * Evlenmeden önceki anlaşma ve karar işareti veya More…
nişande	Hedef. Nişan olarak dikilmiş şey.
nişane	(Bak: Nişan)
nişangâh	f. Hedef yeri. Nişan tahtası. * Silâh namlusunun üstünde bulunan, nişan almağa yarayan kısım.
nisar	Saçan, saçıcı mânasına gelir ve kelimeleri sıfatlandırır. Meselâ: Pertev-nisar  - Işık saçan. ◊ Saçmak, dağıtmak. * İ'ta etmek. Vermek.
nisarçin	f. Saçılan şeyleri toplayan.
nisbet	Münasebet, yakınlık, bağlılık, ölçü. * Rağmen. İnat olarak. İnat olsun diye.
nisbeten	Nisbetle, kıyaslanarak. Öncekine göre. Bir dereceye kadar. Şöyle böyle.
nisbî	(Nisbiye) Kıyaslama ile olan. Diğerine, öncekine göre. Diğerlerine göre kıyaslıyarak olan. Nisbete, ölçüye göre.
nişde (nişdân)	Talep etmek, istemek. * Söz vermek, and vermek.
nişdet	Araştırıp sorma. * Kaybolan bir şeyi arama.
nişe	f. Çoban düdüğü. Kaval.
niseb	Nisbetler, kıyaslamalar ve ölçüler.
nişest	f. Oturan.
nişeste	(C.: Nişeste-gân) f. Oturan, oturmuş.
nişeste-gân	(Nişeste. C.) f. Oturanlar, oturmuş olanlar.
nişestgâh	f. Oturacak yer.
nisf	Yarım, yarı.
nisfet	(Bak: Nasfet)
nisfiyet	Yarımlık. Yarı yarıya bölme.
nish (nisâh)	Terzilik. * Bir şeyi temizleyip yaramazını içinden çıkarıp hâlis yapmak.
nişhar	f. Diken batmış, iğnelenmiş.
nişib	f. (Yukarıdan aşağıya) iniş.
nişib ü firaz	İniş ve yokuş.
nişibgâh	f. Çukur yer.
nişimen	f. Oturacak yer.
nişimengâh	f. Durak, yurt. Toplanılacak yer.
nişin	f. 'Oturan, oturmuş' gibi mânâya gelir ve başka kelimelerle birleşir.
nişinende	f. Oturan, oturucu.
nist	f. Değildir, yoktur.
nişter	f. Hekim bıçağı, neşter.
nistî	f. Yokluk, adem.
nisun	(Nisvan. C.) Kadınlar.
nisvan	(Nisa. C.) Kadınlar. Nisalar.
nişve	Koklamak. * Bilmek. * Haber vermek.
nisvî	Nisa taifesine mensub. Kadınlarla alâkalı.
nisyan	Unutmak, hatırdan çıkarmak.
nit'	Ağız tavanının pütür yerleri.
nita'	(C.: Nutu') Deri döşek.
nitab	Baş. * Boyun damarı.
nitac	Yavrulama, yavru doğurma.
nitaf	(Nutfe. C.) Saf ve duru sular. ◊ Ter.
nitah	Tos vurma, toslaşma. Boynuzla vurma. * Vuruşup kavga etme.
nitak	Kemer, kuşak. * Kuşak yeri. * Peştemal.
nitasî	Anlayışlı tabib, doktor.
nitnit	Uzun boylu adam.
niva	Düşmanlık. * Besili, semiz deve.
nive	f. İnleme, ağlama, sızlanma.
nivend	f. İdrak, anlayış, akıl.
niver	f. Âlemde meydana gelen hâdiseler, haller.
niya	(C.: Niyâgân) Dede, cedd.
niyabe	Nöbet.
niyabet	Nâiblik, vekillik. Kadı vekilliği.
niyagân	(Niyâ. C.) Dedeler, ceddler. Ecdad.
niyam	(Nâim. C.) (Nevm. den) Uykuda olanlar, uyuyanlar. ◊ f. Kılıf, kın. Kılıç kını.
niyamger	(C.: Niyamgerân) Kın veya kılıf yapan san'atkâr.
niyar	(Nâr. C.) Ateşler.
niyat	(Niyâta) Bir damar ismi (yürek onunla bağlıdır.) ◊ (Niyet. C.) Niyetler.
niyaz	f. Yalvarma, yakarma. Dua. * Rağbet ve istek. * Hâcet, ihtiyaç.
niyazkâr	f. Yalvarıp yakaran. Dua eden. İhtiyacı olan.
niyazkârâne	Yalvararak, niyaz ederek. * Muhtaç olarak, muhtaçlıkla.
niyazmend	(C.: Niyazmendân) f. İhtiyacı olan, muhtaç. * Yalvaran, yakaran, niyaz eden.
niyere	(Nâr. C.) Ateşler.
niyet	Kasd. Kalbin bir şeye yönelmesi.
niylec	Çivit.
niyy	Çiğ, olmamış, ham.
niyyat	(Niyet. C.) Niyetler.
niza	Cima etmek.
niza'	Çekişme, kavga.
nizal	Nişan, işaret, alâmet.
nizam	Sıra, dizi, düzen. Dizilmiş olan şey, sıralanmış. * İcaba göre yapılan kanun. Bir kaideye binaen tertib olunmak ve ona binaen tertib olundukları kaide. * Bir işin sebat ve kıyamına medar, More…
nizamât	(Nizam. C.) Nizamlar, muntazam şeyler, düzenler.
nizamen	Nizam dairesinde. Nizama ve kanuna tabi olarak.
nizamî	Düzenli, tertipli, usulüne uygun. * Kanun ve nizama ait, onunla alâkalı.
nizamiye	İlk askerlik devresi. * Bu nevi askerlik işleriyle uğraşan daire. * Tanzimat ordusunun asıl silâh altında bulunan kısmı.
nizar	Korkutup, uygunsuz şeylerden vazgeçirmek için söylenilen söz. ◊ (C.: Nuzarâ-Nizâr) Her nesnenin misli ve benzeri. Nazir. ◊ Zayıf, arık, düşkün, bitkin.
nizaret	f. Zayıflık, arıklık.
nize	Mızrak.
nizedâr	f. Mızraklı. Kargılı. Süngülü.
nizek	f. Câriye. * Küçük mızrak, süngü.
nizezen	f. Mızrakla vuran. * Mızrakçı.
nizk	Küçük süngü.
nizv	(C.: Nuzuv, Enzâ') Gitmek. * Sebkat etmek. * Kesmek, kat'etmek. * Çekip çıkarmak. * Bırakmak. * Zayıf deve. * Eski elbise.
nobran	Sert mizaçlı, inatçı, nâzik olmayan.
noksan	(Nuksan) Eksik, kusurlu, nâkıs. * Eksiklik, azlık. Eksilme, azalma. * Yokluk.
noksanî	Eksiklik ve noksanlıkla alâkalı.
noksaniyet	Eksiklik, noksanlık.
nokta	(Nukta) Benek. * Durak, mevki. Mahâl. * Göze ârız olan leke. * Durak işareti. * Tek karakol, tek nöbetçi. * Yazıdaki durak işâreti. *Mat.: Hiçbir uzunluğu olmayan şekil.
noktateyn	İki nokta.
normal	Fr. Kanun, usul ve âdetlere uygun olan. Uygun. *Mat.: Bir eğri çizgiye teğet olan doğrunun değme noktasından bu doğruya çizilen dik çizgi.
nota	(İtalyancadan) Emir ve istek bildiren yazı. * Bir şeyi sonradan hatırlamak için konan işaret. * Resmi ve siyasi mektup, muhtıra. * Mülâhazat. * Hesap pusulası. * Müziğe ait yazı.
nu'fe	Erkeklerin iki yanına sallanan saçı.
nu'm	Sürur, neşe, sevinç, neşat.
nu'man	(Niam. C.) Dört ayaklı hayvanlar. * Kan. * İmam-ı Azam Hazretlerinin adı. * Şakayık-ı nu'man denen bir lâle çiçeği.
nu'nu	Uzun boylu adam.
nu'nua	Devenin boyun eti. * Horozun boyun tüyü.
nu're	(C.: Near-Nerât) Eşeğin burnuna giren bir cins sinek.
nu'z	Hicaz'da yetişen misvak ağacı.
nuaa	Yumuşak ot.
nuak (naik)	Çobanın koyuna haykırıp çağırması.
nüame	Eksen. Çark veya çıkrık ortasındaki mihver.
nüamî	Güney rüzgârı.
nüans	Fr. İnce fark.
nuas	Uyuklama, uyuşukluk. (Bak: Nüas)
nüas	Uyuklama, uyku gelip basma. * Hislere ârız olan uyuşukluk ve fütur. Pineklemek.
nüasî	Uyuklama ile ilgili.
nübah	Havlama.
nübea	(Nebi. C.) Nebiler, peygamberler.
nübele	(C.: Nübel) İstincâ taşı. * Kesek parçası.
nüble	İhsan, atiyye. Fazl.
nübta	Atın kolanı veya karnı altında olan beyazlık.
nübu'	Suyun, yerden çıkıp akması.
nübub	Bitmek.
nübut	Suyun, yerden çıkıp akması.
nübüvvet	(Nebi. den) Peygamberlik, nebi olmak, nebilik. Allah'ın (C.C.) emriyle vazifeli olarak insanları doğru yola çağırmak.
nüc'a	Otlu yer istemek.
nüceba	(Necib. C.) Necib kimseler. Nesli, soyu sopu temiz ve pâk olan kişiler.
nücebe	Lütuf ve keremi çok olan. Cömert insan.
nüceym	Yıldızcık. Küçük parıltısı olan. Küçük yıldız.
nüch (necâh)	Zafer bulmak. Hâlâs olmak. Kurtulmak. İhtiyaçlarını giderip zafer bulmak.
nücme	Bir ot cinsi.
nücu'	Yemeğin hazmolup sindirilmesi. * Eser yapmak. * Duhul etmek, girmek.
nücum	Tulu' etmek, doğmak. * Görünmek, zuhur etmek. ◊ (Necm. C.) Yıldızlar.
nücum-perest	f. Yıldıza tapanlar.
nücumî	Yıldızlarla ilgili. * Yıldızlarla uğraşan.
nüd'e	Mal çokluğu. * Kavs-i kuzeh. Gökkuşağı. * Et köpüğünün üstü. * İç yağı.
nüda	(C.: Endâ-Endiye) Yağmur. * Boğaz ıslatıcı nesne. * Çiy, rutubet. * Atâ, bahşiş. * Sesin uzaklara gitmesi.
nüdbe	Ölen bir kimsenin iyilikleri, mehasini sayılarak ağlamak.
nüdema	(Nedim. C.) Nedimler.
nüdfe	Atılmış az nesne. * Sağılmış az süt.
nüdga	Tırnak sonunda olan beyazlık.
nüdha	Genişlik, vüs'at.
nüdub	(Nedebe. C.) Yara izleri, nedbeler.
nuf	f. Yankı. Aks-i sadâ.
nüf'e	(C.: Nifâ) Seyrek ve dağınık olan ot.
nufaha	Su üzerindeki kabarcık.
nüfase	Diş arasında kalan yemek parçası.
nüfaz (nüfâze)	Ağaçtan veya başka birşeyden silkmekten ve hareket ettirmekten dolayı düşen nesne.
nüfesa	Loğusa kadın.
nüffaha	(C.: Nefehâ) Suyun üstünde olan kabarcığı.
nüfha	Yüce beyaz tepe.
nüfture	(C.: Nefâtir) Müteferrik, dağılmış ot.
nüfuk	Helâk olmak.
nüfur	Ürküp kaçma, dağılma, firar etme. * İntikal etme. * Hacıların Mina'dan Mekke'ye doğru gitmeleri.
nüfus	(Nefs. C.) Nefisler, canlar, şahıslar.
nüfuş (nefâş)	Yabana yayılmak. * Davarların geceleyin yayılıp çobansız otlamaları.
nüfuz	Sözü geçer olmak, sözü dinlenmek. * Vücudundan işleyip geçmek. İçine alan.
nüfz	Arka ve kürek eti.
nüfza	Bir yere saçılmış veya dökülmüş olan kan.
nügak (nagik)	Çobanın koyuna çağırıp haykırması.
nugaşi	Kısa boylu adam.
nugbe	(C.: Nugab) Bir içim su.
nuger	f. Köle, kul.
nugerî	f. Kölelik, kulluk.
nugnug	(C.: Negânig) Boğaz içinde olan et. * Kulak içinde fazlalık olan nesne.
nugre	(C.: Nugur-Nugrân) Serçe kuşu büyüklüğünde olup kırmızı olan bir kuşun adı.
nugz (nagz)	Kürek ucuna bitişik olan kıkırdak.
nüh	f. Dokuz.
nuh suresi	Kur'an-ı Kerim'de 71. Suredir ve Mekkîdir.
nüha	Yüksek olmak. * Miktar. * Bir kimse hakkında olan yasak ve men.
nuha'	Boyun kemiği içindeki murdar ilik.
nuhaa	Tükürmek.
nühab	Deve öksürüğü.
nühak	Eşek anırtısı.
nühale	Kepek.
nüham	Bir kuş cinsi.
nuhame	Balgam.
nühame	Tükrük.
nuhas	Bakır. Bakır para. * Kızgın mâden. * Kıtr. Ateş. Tunç ve demir döğülürken sıçrayan şerâre. * Dumansız alev. * Bir şeyin aslı. * Tütün.
nühas	Bakır. * Duman. (Bak: Nuhâs)
nuhasî	Bakırlı, bakırla alâkalı, bakırdan.
nuhat	Nahiv (gramer) âlimleri. ◊ Hıçkırma.
nühat	Mağrur ve kibirli kimse. Kendini beğenmiş insan.
nühate	Yonga. Talaş.
nühaz	Deve öksürüğü. * Devenin göğsünde olan bir hastalık. ◊ Yokuş. * Güç yer.
nuhbe	Herşeyin seçkini, iyisi. * Seçkin, seçilmiş, müntehab, güzide. * Korkak.
nühbe	Gadapla ve kahirle cebren alınan mal. ◊ (C.: Nuheb) Her nesnenin iyisi.
nühbur	(C.: Nehâbir) Kum yığını.
nuhî	Nuh (A.S) ile ilgili. * Pek eski.
nuhl	Karşılıksız hediye ve hibe.
nuhla	Atiyye, hediye.
nuhre	Kemik dokusunun çürümesi. ◊ Burun deliği.
nuhrub	(C.: Nehârib) Kaya yarığı. * Arı kovanı. * Arı sesi.
nühs	Kuş ismi. ◊ Dağ.
nuht	Çocukla birlikte karından çıkan su.
nühu'	Kusmak.
nühud	(Nühuz) Kalkmak, kıyam etmek, yerinden yükselmek. * Şiddetle muharebe etmek. ◊ Atın iri gövdeli olması.
nühüft	f. Saklı, gizli.
nühüfte	f. Saklı, gizli.
nühüftegî	f. Gizlilik, saklılık.
nuhul	Zayıflık, arıklık.
nühul	Arık, zayıf olmak. * Arılar. Bal arıları. (Bak: Nuhul)
nühüm	f. Dokuzuncu.
nuhur	(Nahr. C.) Ayların evvelleri. * Göğüsler. (Bak: Nahr)
nühur	Akarsular, nehirler, ırmaklar. ◊ (Nahr. C.) Kurbanlar. ◊ f. Göz, basar, ayn. ◊ Ayların evvelleri.
nuhuset	Uğursuzluk.
nühuset	Yaramazlık, uğursuzluk. (Mübârek'in zıddı)
nuhust	f. Birinci, ilk, evvel.
nühust	f. İlk gelen, evvel doğan, evvelki olan.
nuhustîn	f. Birinci, ilk, evvel.
nuhustzâd	f. İlk doğmuş olan. Evvel doğan.
nühüve	(Et) çiğ olmak.
nühuz	Hareket etme, deprenip kalkma.
nühye	(C.: Nühâ) Akıl. * Gayet. Son.
nühza	Devenin göğsünde olan bir hastalık.
nühze	Fırsat.
nuk	f. Okun ucu, temren. Kuş gagası. * Gaga gibi sivri uçlu olan şey. ◊ (Naka. C.) Dişi develer.
nuka	Her şeyin kötüsü.
nukaa	Birşeyi ıslamada kullanılan su.
nükaf	Deveyi öldüren bir verem.
nükah	Tatlı soğuk su.
nükas	Devenin dudağında olan bir hastalık.
nukat	(Nokta. C.) Noktalar.
nükat	(Bak: Nikât- Nüket)
nukave	Temizlik, paklık. * Her şeyin iyisi, seçkini.
nukaye	Her nesnenin iyisi.
nukaz	Küçük serçe kuşu.
nukaza	Binâdan yıkılmış veya örülmüş iplikten sökülmüş nesne.
nukbe	(C.: Nukab) Yol. * Yırtık, delik. * Paçasız don. * Levn, renk. * Pas.
nüket	(Nükte. C.) Nükteler. Herkesin anlayamıyacağı ince mânâlı ve zarif sözler.
nükhet	Râyiha. Ağız kokusu. * Günahlı sözler. Hoş olmayan günah olan söz, kelime.
nükke	Zayıflıktan dolayı sesi çıkmayan deve.
nükr	Anlayışı, fikri, ferâseti iyi olmak. * Zorluk. * İnkâr.
nukre	Külçe hâlinde gümüş. * Ense çukuru.
nükre	Bilinmezlik. * Zorluk, güçlük. * Kabile ismi.
nüks	Hastalığın geri dönmesi, depreşmesi.
nuksan	Eksilmek, noksanlaşmak.
nukta	(C.: Nukat-Nukut-Nikât) Nokta.
nükte	İnce mânalı söz, idraki ve anlaşılması nezâket ve zarifliğe dayanan nazik husus. İbarenin asıl mânasından başka olan nazik ve lâtif mânâ, dikkatle anlaşılabilen ince mânâ. * Yere ağaçla More…
nükte-âmiz	f. Nükte karıştıran.
nüktebîn	f. İnceliği gören, nükteyi anlıyabilen. Kavrayışlı, anlayışlı, zeki.
nüktedân	f. Nükte bilen. İnce ve zarif kimse.
nüktedânî	Nüktecilik, nüktedanlık.
nüktedâr	f. Nükteli söz söyleyen. Nükteli konuşan.
nüktegu	f. Nükteli konuşan, nükteli söz söyleyen.
nükteguyî	f. Nükteli konuşma. Nükteli söz söyleme.
nükteperdaz	(C.: Nükteperdâzân) f. Nükteli söz söyleyen, nükteli konuşan.
nüktepira	f. Nükteye süs veren.
nüktesenc	(C.: Nüktesencân) f. Nükteyi değerlendiren. Nükteden anlayan. Nükteyi yerinde kullanan.
nüktever	f. Nükteyi anlamakta mâhir olan, nükte bilen.
nüku'	Kısa boylu kadın.
nükub	Rücu' etmek, geri dönmek. * Udul etmek, ayrılmak. * (Nekbet. C.) Tâlihsizlikler, şanssızlıklar. Felâketler, musibetler, düşkünlükler.
nukud	(Nakid. C.) Nakidler, paralar, akçeler, madeni paralar.
nukul	Nakiller, rivâyetler. Başkasından anlatılanlar. Hikâyeler.
nükul	Vazgeçme, geri dönme, cayma.
nukuş	Resimler, nakışlar.
nükus	Ardına dönmek.
nukz	(C.: Enkâz) Binâ yıkıntısı.
nul	f. Kuş gagası.
nülk	Alıç adı verilen dağ yemişi.
nüma	f. Gösteren veya gözüken mânasında olup, birleşik kelimeler yapılır.
nümayan	f. Görünen, aşikâr olan, gözükücü olan. Parlayan.
nümayanter	f. Fazla görünen, en çok görünen.
nümayende	f. Gösterici.
nümayiş	.f Görünüş, gösteriş, dış görünüş. Gösteri.
nümayişgâh	f. Gösteri yeri.
nümayişkâr	f. Gösterişli.
numid	f. (Bak: Nevmid)
nümruk (nümruka)	(C.: Nemârık-Nemârıka) Yüz yastığı.
numruka	(C.: Nemarik) Küçük yastık.
numud	(Bak: Nümud)
nümud	f. Gösteren, görünen, benzeyen.
nümudar	f. Görünen. * Nümune, örnek.
numude	f. Gösterilmiş, gözükmüş olan. Nişan verilmiş. (Bak: Nümune)
nümude	f. Görünmüş, gösterilmiş, gözükmüş.
nümun	f. Gösteren, benzer, müşabih olan.
nümune	f. Örnek, misâl, misal olarak gösterilen. Düstur ve misâl olacak şey.
nümunehane	f. Nümunelik şeylerin konulduğu yer. * Müze.
nümur	(Nimr. C.) Kaplanlar.
nümüvv	Bereketlenip artmak. * (Canlılarda) büyümek, yetişmek, gelişmek.
nümuzec	Enmuzec. Örnek, nümune, misal.
nümy	Pul.
nun	Kur'an alfabesinde yirmibeşinci harf. Ebced hesabına göre değeri ellidir. * Divid, kalem. * Kılıcın ağzı. Kılıç. * Çene çukuru. * Balık, semek.
nur	Aydınlık. Parıltı. Parlaklık. Her çeşit zulmetin zıddı. Işık.
nur suresi	Kur'an-ı Kerim'in 24. Suresinin ismi.
nur-i ayn	f. Göz nuru. * Pek sevgili olan.
nuran	Nurlu, parlak.
nuranî	Nurlu, ışıklı, nura yakışır, parlak, münevver.
nuraniyyet	Nurlu olanın hali, parlaklık, nurluluk.
nurbahş	f. Işık saçan, aydınlatan, parlatan.
nurefşan	f. Etrafı aydınlatan, nur saçan, ışık veren.
nuri	Nura mensub, nura ait. * Erkek ismidir.
nuriye	Nura âit, nura mensub. * Kadın ismidir.
nurpaş	f. Nur saçan, nur saçıcı.
nurtal'at	Nur yüzlü.
nurun ala nur	Daha âlâ, daha iyi, nur üstüne nur.
nuş	f. İçen, içici. * Tatlı şerbet gibi içilecek şey. * Zevk ve safâ.
nuşa nuş	f. İçtikçe içerek, tekrar tekrar içerek, defalarca içerek, içe içe.
nüşab	(Nüşabe. C.) Oklar. Temrenli oklar.
nüşabe	(C.: Nüşab) Ok. Temrenli ok.
nuşadur	f. Nişadır.
nüsafe	Buğdaydan ayrılan saman.
nüşafe	Sütü sağdıklarında üzerine gelen köpük.
nüsah	Nüshalar, sahifeler, yazılı şeyler.
nusaha	(Nasih. C.) Nasihat edenler, öğüt verenler.
nüsal	Hayvandan dökülen tüyler.
nusara	(Nasir. C.) Yardımcılar.
nüsare	Saçılan şey. * Yemek döküntüsü.
nüşare	Kesilen ağaçtan dökülen talaş, yonga.
nusb	(C.: Ensâb) Meşakkat, zahmet, elem. * Zehir, ağu. * Belâ, musibet. * Put, sanem, heykel.
nüşbe	Sırnaşık. Ciddi olmayan adam.
nuşdaru	f. Panzehir. * Tiryak. * şarap.
nuşe	f. şâd ve sevinçli. Mesrur olan.
nuşende	(C.: Nuşendegân) f. İçki içen kimse.
nush	Nasihat, ögüt.
nusha	(Bak: Nüsha)
nüsha	(C.: Nüsah) Yazılı şey. Yazılı bir şeyden çıkarılan suret. * Muska, duâlı kâğıt. * Gazete ve dergilerde (sayı).
nuşhand	f. Tatlı gülüşlü.
nüşhar	f. Geviş.
nüshateyn	İki nüsha.
nuşiden	İçmek mastarındandır. İçen ve içiçi gibi mânâlara gelir.
nuşin	f. Lezzetli, tatlı.
nuşirvan	İran'da Milâdi (531 - 579) tarihleri arasında hükümdarlık etmiş Sâsâni padişahı olup adâlet ve doğruluğu ile meşhur olmuştur.
nüşk	Buruna birşey koymak. * Koklamak.
nüşka	Davarın boynuna takılan ip.
nüşre	Sihir, efsun.
nusret	(Nusrat) Yardım. Cenab-ı Hakkın yardımı, hususen ruhani muavenet. Zafer, galebe, fetih, üstünlük, başarı, düşmana gâlib olmak.
nussa	Saç kırpıntısı.
nussah	(Nâsih. C.) Nasihat edenler, öğüt verenler.
nussar	(Nâsır. C.) Yardımcılar.
nusu'	Çok beyaz olmak. * Hâlis olmak.
nüsu'	Diş etlerinin sıyrılarak dişlerin meydana çıkması.
nüşu'	İlâç içirmek.
nüşub	Dühul etmek, girmek, dâhil olmak. * İlgilendirmek, alâkalandırmak, taalluk etmek.
nüşuh	Az miktar su.
nüsük	(Nüsk) Allah için ibadet etmek.
nüşuk	Buruna çekilen ilâç, toz, enfiye vs. * Buruna çekme.
nusul	Huruç etmek, çıkmak. * Dühul etmek, girmek. (Ezdaddandır) * (Nasl. C.) Mızrakların uçlarındaki sivri demirler. Temrenler.
nüsul	Tüy dökme.
nüsur	(Nesr. C.) Nesirler, manzum olmayan yazılar. Dağıtmalar. * Çok çocuk doğuran kadın. ◊ (Nesr. C.) Kartallar. Akbabalar (kuş).
nüşur	Neşirler. * Yaymalar, dağıtmalar. * Öldükten sonraki dirilmeler.
nusus	(Nass. C.) Nasslar. (Bak: Nass)
nüşus (neşs)	Yüksek olmak, yücelmek. * Nefret etmek.
nüsüse	Kurumak.
nüşut	Tohumun baş vermesi, uç göstermesi.
nüşuta	Devenin ayağındaki ilmikli düğüm. (İcabına göre çekip uzatılarak çözülür.)
nüşuz	Yüksek olmak, yücelmek. * Kadının, erkeğinden kaçıp nefret etmesi.
nüşuze	Kadının, kocasından nefret edip kaçması. * Fık: Kocasına karşı üstünlük iddia eden kadın.
nütac	Doğurmak. * Gebe devenin karnındaki yükü.
nutfe	Duru ve sâfi su. * Meni. Rahimde iki yarım ve ayrı cinsten hücrelerin birleşmişi. * Taşmış, dökülmüş su. * Deniz. ◊ (C.: Nütef) Parmak ile yolunan şey.
nutî	(C.: Nevâti) Gemici.
nutk	(Nutuk) Söyleyiş, söyleme kabiliyeti, konuşma, hitabet. * Dervişlerce büyüklerin manzum sözleri.
nütu	Yumru, çıkıntı. * Yumruluk.
nutu'	(Nat'. C.) Meşinden yapılmış döşekler. * Sofra bezleri.
nütuc	Doğurucu hayvan. * Doğurması yakın olan.
nutuf	(Nutfe. C.) Nutfeler, dölsuları, spermalar.
nutuh	Boynuzuyla vuran davar.
nüub	Seri seyir.
nüume	Yumuşaklık.
nuumet	Yumuşaklık.
nuut	(Na't. C.) Vasıflar, keyfiyetler, umuma şâmil sıfatlar. * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm hakkındaki medhiyeler.
nüut	(Bak: Nuut)
nüütî	(C.: Nevat) Gemi reisi, kaptan.
nüv'	Açlık.
nüvah	Ölü için sesle ağlama.
nüvaht	f. Çalgı çalma.
nüvat	(Nüve. C.) Nüveler, çekirdekler.
nüvatî	(C.: Nüvâta) Gemici, mellah.
nüvaz	f. 'Okşayıcı, taltif edici, iyi edici' mânâsına kelimenin sonuna gelebilir.
nüvb	Bir siyahi kabile adı. * Bal arısı sürüsü.
nüvbe	Yetişmek. * Siyahi bir kabile.
nüve	Çekirdek, asıl, menba.
nüveyt	Çekirdekçik.
nüvid	f. Müjde, beşaret. Hayırlı haberlerle tebşir.
nüvis	f. Yazan, yazıcı.
nüvisende	f. Yazıcı, kâtib.
nüvişt	f. Yazılı, yazılmış. * Mektub.
nüvne	Çene çukuru.
nüvre	Alçı taşı. * Kireçten yapılan.
nüvvar	(C.: Nevâre) Ağaç çiçeği.
nüy'e	Ham ve çiğ olmak.
nuyan	f. Şehzâde. Pâdişah oğlu.
nüyub	(Nâb. C.) Azı dişleri.
nüz'	Erkek ister kösnek davar.
nüza	Koyunda olan öldürücü bir hastalık.
nuzar	Altın. * Her nesnenin hâlisi ve iyisi. * Necid diyârında yetişen bir ağacın adıdır, ondan tas ve kâse yaparlar.Yemişin tam olarak yetişmesi, olgunlaşması. * Etin kemikten dökülür derece More…
nuzera	(Nazir. C.) Akranlar, eşler.
nüzera	(Nezir. C.) Doğru yola getirmek için korkutmalar.
nüzfe	(C.: Nüzüf) Az miktar, cüz'î.
nüzhet	f. İç açıklığı, safa, eğlenme, gönül ferahlığı. * Temizlik, paklık. * Karışık, bulaşık ve kalabalık yerlerden uzak olmak. Buud.
nüzhet-efzâ	f. Eğlenceli ve gönül açacak yer.
nüzhet-pezir	f. Safa ve neşe bulmuş olan.
nüzl	(C.: Enzâl) Konak yeri. * Misafir için hazırlanan yemek.
nüzu'	Çekilmiş. * Su çeken deve.
nüzü' (nez')	İfsad etmek, bozmak, aldatmak, yaramaz nesneye kandırmak.
nuzub (nazab)	Sinmek. * Iraklık, uzaklık. * Suyun, toprak tarafından emilmesi.
nüzul	İniş, inmek, aşağı inmek, konaklamak. * Nüzül, felç hastalığı. * Hacıların Mina'ya gelip konaklamaları.
nüzur	(Nezir.C.) Nezirler, adaklar. (Bak: Nezr) ◊ Korkutmak.
nüzzar	(Nâzır. C.) Bakanlar. Nâzırlar.
oba	Ev biçimi, birkaç direkli, uzun bölüntülü keçeden yapılmış göçebe çadırı. * Çadırlardan müteşekkil küçük topluluk. * Göçebe ailesi. Çadır halkı.
objektif	Fr. Hakikatı olduğu gibi aksettiren. * Fotoğraf makinası ve dürbün gibi cihazlardaki mercekler. * Gaye. * Fls: Varlıkla alâkalı.
od	t. Ateş, nar.
ofis	Fr. Yazıhane, daire, büro.
oğlak	Keçi yavrusu.
ok	Yay veya keman denilen kavis şeklinde bükülmüş bir ağaç çubuğa gerili kirişe takılarak uzağa atılan ucu sivri demirli ince ve kısa değneğe verilen addır. Ok, silâhın icadından evvel insanlar More…
okiyye	(Veya hemzenin hazfı ile 'Vekiyye') Eskiden kullanılan bir ağırlık ölçüsü. Yerlere ve muhitlere göre değişir. Dörtyüz dirhem ağırlık. Yedi miskal veya kırk dirhem ağırlık. More…
okka	t. Eskiden kullanılan bir ağırlık ölçüsü. Dörtyüz direm ağırlık. Okiyye. (Bak: Direm)
okyanus	Büyük deniz. Bahr-ı muhit. * Arapça büyük lügat kitabı.
oligarşi	Yun. Siyasi iktidarın, bir zümreden olan kişilerin elinde bulunması.
ömr	Yaşama, hayat, yaşayış.
ömre	(Bak: Umre)
operasyon	Fr. Bir cerrahın canlı bir vücut üzerinde yaptığı cerrahi müdahale. Ameliyat.
oran	Ölçü, mikyas. * Biçim, tenasüb, endam. * Tahmin, keşif.
ordugâh	f. Ordunun konakladığı yer. Açıkta konaklayan ordunun konaklama yeri.
örf	İnsanlar arasında güzel görülmüş, red ve inkâr edilmeyip mükerreren yapılagelmiş olan şeydir.
örf-i nâs	f. İnsanların âdet edindikleri, beğendikleri alışkanlık hâlleri, an'aneleri ve telâkkileri.
örfen	Örf bakımından, âdetlere göre.
örfî	Âdete âit ve onunla alâkalı.
örfî idare	(İdare-i örfî) Askerî kuvvete ihtiyacı gerektiren ve cemiyet hayatında zuhur eden müşkil hallerde vaktin icablarına göre ve vaziyet düzelinceye kadar sivil idare yerine askeri idare konması. More…
örfiyat	Örf, âdet ve geleneğe bağlı olan şeyler.
organ	t. Uzuv. Canlılarda belli bir vazifeyi yapmak için bir arada yaratılmış nesiclerin teşkil ettiği vücud parçası. (El, ayak, baş, göz.. gibi) * Bir fikre, bir gayeye hizmet için çalışan. * More…
organizasyon	Fr. Düzenleme, hazırlama, tanzim. * Teşkilât.
orijinal	Fr. Bir şeyin aslı. Tuhaf, garib hâli olan. * Değişik. * Nev'i şahsına mahsus, kendine mahsus. * Vasıf ve keyfiyetleri cihetinden benzerlerinden ayrı ve üstün. * Bir nümuneye göre olan. More…
orsa	Yelkenleri mümkün olduğu kadar rüzgârın estiği cihete yaklaştırarak seyretmek hâli. * Geminin sol tarafı, iskele.
ortodoks	Yun. İtalya'daki Papalığa bağlı olmayıp, İstanbul'daki Fener Patrikhanesine bağlı Hristiyan. Doğu kilisesine ve an'anelerine sıkı sıkıya bağlı Hristiyanların mezhebi.
osmanî	(Osmaniye) Osman'a ait, mensup. * Osmanlı devletine mensup. Osmanlılarla alâkalı. Osman oğullarına ait.
osmaniyân	(Osmanî. C.) Osmanlılar.
osmanli	Osmanlı Devleti teb'asından olan. * Anadolu Selçuklu Devleti'nin Bizans sınırındaki Beyliğin reisi olan Ertuğrul Bey'in vefatından sonra, Mil: 1288'de yerine geçen Osman More…
osmanlica	Osmanlıların konuştuğu dil olup, Türkçe, Arapça ve Farsçadan müteşekkildir.
ost	(Bak: Heme ost)
öşür	Ondalık, onda bir. Mahsullerden, Kur'an-ı Kerim hükümlerince onda bir olarak alınan zekât.
otağ	Padişahlarla vezirlere mahsus çadırlar. Bunlardan padişahlarınkine 'Otağ-ı Hümayun', sadrazamınkine ise 'Otağ-ı Asafî' denilirdi.
otomatik	Fr. Kurularak veya vakti gelince harekete geçen, işleyen.
otorite	Fr. Kumanda etme hakkı, itaat ettirme iktidarı. * İdari veya siyasi iktidar. * Muhakemeleri veya doktrini umumiyetle doğru olarak kabul edilen ve bir sahada derinleşmiş olan şahıs veya eser. More…
ozan	t. Edb: Eski Türk şâiri ve âlimi.
özür	Bir kusurun afvı için gösterilen sebep. * Bahane, sebep. * Mâni, engel. Kusur, nakise, sakatlık. * Fevz. Zafer. * Bir adamın kusur ve kabahatinin çok olması. * Fık: Abdesti bozucu ve devamlı More…
özürhâh	f. Özür dileyen. Özür dileyerek affını isteyen.
p	Osmanlı alfabesinin üçüncü harfi olup, ebced hesâbında 'b' harfi gibi iki sayısına tekabül eder.
pâ (pây)	f. Ayak. * Takat, mukavemet. * İz.
pâ-be-rikâb	Hareket etmek üzere olan.
pâ-bend	Ayak bağı. Köstek. Ayağa vurulan zincir. * Engel, mâni.
pâ-bend-i terakki	İlerlemeğe mâni olan zincir, köstek.
pâ-bercâ	Ayağı yerde demek olan bu tâbir, mecaz yoliyle kaim, sabit, berkarar, daim, bâki mânâlarında da kullanılır.
pâ-bercâ-yi hareket	Hareket etmek üzere bulunan, âmâde.
pâ-beste	f. Ayağı bağlı. Hareketsiz.
pâ-bürehne	f. Yalın ayak.
pâ-bus	f. Ayak öpen.
pâ-câme	f. Şalvar, don, çakşır. Pijama.
pa-çe	f. Küçük ayak. Pantolon, şalvar gibi şeylerin dizden aşağı olan kısmı. Paça. * Koyun, keçi ve sığır ayağı. * Koyun, keçi ve sığır ayağından yapılan yemek.
pa-çile	f. Karda yürüyüp yol açmak gayesiyle ayağa giyilen bir çeşit ayakkabı.
pa-dam	f. (Ayaktan yakalayan) Kuş tuzağı.
pa-deş	f. Mükâfat.
pa-hast	f. Ayak altında kalmış, çiğnenmiş olan.
pa-kub	f. Çengi.
pa-mal	f. Ayak altında kalmış, çiğnenmiş.,
pa-mal-i adüv	Düşmanların ayakları altında çiğnenmiş.
pa-nihade	f. Ayak koymuş, ayak basmış. Gelmiş, ulaşmış, vâsıl olmuş. * Doğmuş, tevellüd etmiş.
pa-puş	f. Ayak örten. Ayakkabı, pabuç.
pa-renc	f. Ayak teri. Ücret.
pa-sar	f. Tekme. Tepme.
pa-sebük	f. İşine sarılmış, ayağına çabuk.
pa-sitade	f. Ayakta duran. Kaim.
pa-süvar	f. Yaya olan, yaya, piyade.
pa-yab	f. Kuvvet, kudret, tâkat. * Su birikintisi. * Havuzun dibi. * Kuyu basamağı. * Son, nihayet.
pa-zede	(Bak: Pâyzede)
paçan	f. Saçan, saçıcı.
paçavre	f. Paçavra, kirli bez.
paçek	f. Tezek, mayıs.
paçeng	f. Küçük pencere. * Baca, menfez delik.
pad	f. Saklayan, hıfzeden. * Büyük, ulu. * Bekleyen, muhafaza eden, koruyan.
padaş	(C.: Padaşân) f. Mükâfat, ecr. * Yoldaş. Yol arkadaşı.
padaşân	(Padaş. C.) f. Arkadaşlar, ayakdaşlar. * Mükâfatlar.
padav	f. Kocakarı.
pade	f. Eşek ve sığır sürüsü. * Çoban sopası. * Yayla.
padergil	(Pâ-der-gil) f. Ayağı çamurda. * Mc: Davranamaz. * Sıkıntıda.
paderhava	(Pâ-der-hava) f. Ayağı havada. * Mc: Temelsiz, çürük.
paderikal	(Pâ-der-ikal) f. Ayağı köstekli, ayağı bağlı, hareketsiz.
paderpa	(Pâ-der-pâ) f. Ayak ayağa. Yanyana.
padgâne	f. Yüksek dam. * Kapı içinde olan pencere.
padişah	(Pâdşâh) f. Büyük hükümdar, sultan. Cihan sahibi. Zararı def' eden, ıslah eden, muslih.
padişahî	f. Padişahla ilgili, padişaha ait.
padzehr	f. Panzehir.
pafersud	(Pâ-fersud) f. Ayağı incinmiş, aşınmış olan.
pagande	f. Atılmış pamuk. * Atılmış pamuktan yapma yumak.
paguş	f. Suya dalma.
pajeh	f. İnleme, inilti.
pajir	f. Panzehir.
pak	f. Temiz, saf, katıksız. Hep, tamam, mübarek, kudsi.
pak-baz	(C.: Pâk-bâzân) f. Temiz oynayan. * Mc: Sadakatli âşık.
pak-damenî	f. 'Eteği temiz oluş' * Mc: Namusluluk.
pak-meşreb	Gidişi, yaratılışı temiz. İyi huylu olan.
pak-zad	f. Temiz asıllı. Aslı temiz olan.
pakan	(Pâk. C.) f. Temizler, pâklar. * Mc: Veliler, evliya.
pakâr	f. Tahsildar.
pakârî	f. Tahsildarlık.
pakdamen	f. Eteği temiz. * Mc: Namuslu.
pakend	f. Yakut. * şarap, bâde.
paki	f. Temizlik, paklık. * Ustura.
pakize	f. Temiz, pak. Lekesiz. Hâlis, saf, katıksız.
pala	Ağzı enli, ortasına doğru daha genişliyerek ucuna doğru daralmaya başlayan kalın, kısa ve ağır kılıç. ◊ f. Yedek at. * Asılmış, asılı. * Süzgeç.
palad	(Pâlâde) f. Yedek at.
palade	f. Kötü söyleyen, ayıp arayan.
palaheng	f. Yular, dizgin. * Av veya suçlu bağlanacak kement. * Kemer. * Tazı boynuna geçirilen ağaç halka.
palamar	Büyük gemileri karaya bağlamak yahut demir gomneye bedel lengere rabtetmek için kullanılan halat. * Büyük halat. (O.T.D.S.) * Vaktiyle muharebelerde silâh olarak kullanılan ve yük kaldırmak More…
palan	f. Palan, semer, eğer.
palan-duz	f. Semerci, palancı. Semer diken.
palanî	f. Semerci.
palar	f. Çatı direği.
palas pandiras	Hemen, birden bire, hazırlıksız, habersiz.
palavan	(Pâlâven) f. Süzgeç, helvacı süzgeci.
palavra	(İspanyolca) Mübalâğalı söz, yalan söylenen söz.
palay	f. (Bak: Pala)
paldüm	f. Hayvanın semerinin ileri geri kaymaması için arka ayaklarının kaba etleri üzerinden geçirilen kayış.
paleng	f. Postal. Çarık.
paleng-i fersude	Eski çarık.
palide	f. Süzülmüş, durulmuş. * Ziyade olmuş, büyümüş.
palikane	f. Büyük han kapılarının ortasındaki küçük kapı.
palude	f. Süzülmüş, saf hâle getirilmiş.
paluş	f. Karışık.
palvane	f. Dağ kırlangıcı.
palvaye	f. Dağ kırlangıcı.
panzde(h)	f. Onbeş.
panzehir	Zehire karşı ilâç.
papağan	İtl. İnsan konuşmasını taklid edebilen bir kuş.
papez	f. İnişi ve yokuşu olan yer.
papure	f. İki çift öküz koşulan ağır bir cins saban.
par	f. Geçen yıl, bıldır. * Para.
parafe	Fr. Kısa imza, işâret.
paralel	Yun. Müvazi. * Geo: Bütün noktaları birbirinden aynı uzaklıkta olan çizgi veya hat, düzlük, satıh.
parantez	Yun. Cümle içinde geçen bir sözü, metin dışı tutmak için o sözün başına ve sonuna konulan işaret.
parav	f. Kocakarı, acûze.
paravan(a)	İtl. Eskiden haremle selâmlığı ayıran ve şimdi de ilk bakışta görülmesi caiz olmıyan yerleri örten perdeler. * Daha ziyade kapıların dışına veya içine konan, katlanır, taşınır tenteneli More…
parçe	f. Ufak şey, küçük nesne, parça.
parduz	f. Eskici, yamacı.
pare	f. Cüz, parça. Kesinti. * Para. Kuruşun kırkta biri. * Kur'an-ı Kerim'in otuz kısmından bir kısmı, bir cüz'ü. * Sayı, bölük. * 'Parça' mânâsına gelir ve birleşik More…
pare-duz	f. Eskici, yamacı.
pare-pare	f. Parça parça.
pargî	f. Mutfak ve banyo sularının toplandığı çukur. * Orospuluk.
parin	(Pârine) f. Geçen yılki, geçen sene olan, bıldırki.
parir	f. Dayak, destek, direk.
pars	f. Dine bağlı kimse. * Nâmuslu, iffetli, temiz ve doğru insan. * Fars milleti, İran kavmi.
parsal	f. Geçen yıl, bıldır.
parse	f. Dilencilik.
parsel	Fr. Bir maksatla ayrılarak sınırlandırılmış arazi parçası.
parseng	f. Teraziyi denkleştirmek için kefesine konulan şey.
paru	(Pârub) f. Kocakarı, acûze.
parule	f. Şakacı, lâtifeci. * Yonga. * Hayırsız ve işe yaramaz kişi.
paryab	f. Irmak ve çay suyu ile sulanan ekin.
pas	f. Gecenin sekizde biri. * Gözetleme, bekleme. * Keder, hüzün, gam. * İç sıkıntısı.
paş	f. 'Serpen, saçan, dağıtan' mânâsında birleşik kelimeler yapılır.
paş paş	f. Parça parça, ufak ufak. * Dağınık.
pas-par	f. Tekme.
paşa	'Sivillerle askerlerin ileri gelenlerinin bir kısmına verilen resmi ünvandı. Osmanlıların ilk devirlerinde bu ünvan, hânedân mensublarıyla yalnız bir kısım idare adamlarına verilirken More…
paşali	Paşa ünvanını alan vezir ve beylerbeyi gibi büyük devlet adamlarının hizmetinde bulunan gedikli ağalar.
paşan	f. Saçan, saçıcı.
paşazâde	Paşa oğlu.
pasban (pâsuban)	f. Nöbetçi, gece bekçisi, bekçi.
pasbanî	f. Bekçilik.
pasdar	f. Gece bekçisi.
pasdarî	f. Bekçilik, gözcülük.
pasek	f. Esneme, esneyiş.
paşende	f. Saçan, dağıtan, saçıcı.
paşib	f. Basamak, merdiven.
paşide	f. Saçılmış, serpilmiş, dağılmış.
paşna	f. Topuk, ökçe.
paşnin	f. Ağaç ve tahta parçaları.
pasuh	f. Karşılık, cevap.
pasuhgüzar	f. Cevap veren, karşılık veren.
pasuhşinev	f. Cevabı dinleyen.
pasvan	f. Gece bekçisi.
patile	f. Tencere.
patinî	f. Harman yabası.
pay-der-gil	f. Ayağı çamurda. * Sıkıntıda, dertte. * Mc: Davranamaz.
pay-der-hava	f. Ayağı havada. * Mc: Temelsiz, çürük.
pay-efzar	f. Ayakkabı.
pay-endaz	f. Ayak atan, ayak atmış. * Büyük kişilerin geçecek olduğu yerlere serilen halı gibi şeyler. * Duvar ve möbleleri kaplamada kullanılan bir cins kumaş.
pay-fersud	f. Ayağı incinmiş, aşınmış.
payan	f. Kenar, son nihayet, uç. * Tas: Ehl-i tarikatın ulaşacağı birlik âlemi. * Akıbet.
paybaf	f. Çulha.
paybend	f. Ayakbağı. * Mani, engel. * Köstek.
paybeste	f. Hareketsiz. Ayağı bağlı.
paydar	(Pâyidar) f. İyice yerleşmiş. Devamlı, kadim. * Sağlam. Muhkem. * Sermedî. * Bedi. '* Sâbit.
paydarî	f. Devamlılık, süreklilik.
paydos	f. Tatil, teneffüs, serbestlik.
paye	f. Rütbe, derece. * Merdiven ayağı. * İlim sahibi olanların bir derecesi.
payedâr	f. Rütbeli, pâyeli, itibarlı.
payedârî	f. İtibarlılık, rütbelilik, pâyedarlık.
payende	(C.: Payendegân) f. Payanda, destek, dayak. * Duran, sürekli.
payendegî	f. Devamlılık, süreklilik.
paygâh	f. Derece, mertebe, rütbe.
payin	f. Aşağı. Aşağı taraf. * Merdivenin ilk basamağı.
payitaht	(Bak: Pâytaht)
payiz	f. Güz, sonbahar. * Yaşlılık, ihtiyarlık. * Eski, köhne, yıpranmış.
paykub	f. Ayak vuran. * Mc: Rakseden, köçek.
paymal	(Pâyimal) f. Ayak altında kalmış, mahvolmuş, telef olmuş, sürünmüş.
paymüzd	f. Bahşiş, ayak teri.
paytaht	(Pâyitaht) f. Merkez-i hükümet, başşehir, başkent.
payûe	(Bak: Pâ)
payzar	f. Ayakkabı, pabuç.
payzede	f. Çiğnenmiş, ayak altında kalmış.
payzen	.f Ayağına pranga vurulmuş. Forsa, deniz esiri. * Suçlu. * Esir. * Hizmetçi, uşak.
pazac	f. Ebe kadın. * Dadı, sütnine.
pazen	f. Pezevenk.
pazin	f. Gecenin bir kısmı.
pazir	Destek, payanda, dayak.
pazubend	(Bak: Bâzubend)
peçe	(C.: Peçegân) İnsan veya hayvan yavrusu. * Oğlan, çocuk. * Sarmaşık bitkisi. ◊ Kadınların tesettür için yüzlerine örttükleri tüle benzer örtü.
peçegân	(Peçe. C.) f. İnsan veya hayvan yavruları.
peçel	f. Üstü başı pislik içinde ve iğrenç olan adam.
pede	f. Çakmak, kav. * Kavak ağacı.
pedender	f. Üvey baba. Babalık.
peder	f. Baba.
pederâne	f. Babaya yakışır tarzda, pedercesine.
pederî	f. Babalık, pederlik.
pederze	f. Çıkın, bohça.
pedid	f. Aşikâr, görünür, açık, belli.
pedme	f. Nasib, kısmet. Pay, hisse.
pedrud	f. Vedâlaşma.
pehin	f. Çok enli.
pehle	f. Mezar sandukalarının yan taşlarına verilen ad.
pehlev	f. Şehir, belde. * Yiğit, kahraman.
pehlevan	f. Pehlivan. Yiğit. Kahraman. Güreşçi.
pehlevanî	f. Pehlivanlık, güreşçilik, yiğitlik, kahramanlık.
pehlu	f. Vücudun iki yanından biri, yan.
pehn	f. Enli, geniş, yassı. * Genişlik, enlilik.
pehna	f. Genişlik, enlilik. * Enli, geniş, yaygın.
pehnane	f. Beyaz pide. * Bir cins maymun.
pehnaver	f. Pek geniş. Pek açık. * Soluk, solmuş.
pehnaverî	f. Enlilik, genişlik. Vüs'at.
pejgale	f. Pay, hisse. * Yırtık, yama.
pejm	f. Sis, duman.
pejman	f. Pişman, nâdim. * Kederli, hüzünlü.
pejmürde	f. Dağınık. * Eski, yırtık. * Perişan. * Buruşuk, buruşmuş.
pejmürde-hal	f. Kılığı kıyafeti pejmürde olan, üstü başı pis bir halde bulunan.
pejuh	f. Araştırma, soruşturma.
pejuhende	f. Gizli şeyleri araştıran. Mütecessis.
pejuhide	f. Çok akıllı, olgun, bilgili.
pejulide	f. Solmuş, bozulmuş, dağılmış, karışmış.
pejvin	f. Kirli, pis. Çirkin.
pelade	f. Fesatçı. Müfsid.
pelas	f. Çul, aba. * Eski kilim, keçe vs.
pele	f. Terazi kefesi.
pelid	f. Pis, murdar. * Rezil ve alçak kimse.
pelite	f. Lâmba veya kandil fitili. Fitil. * Yaralarda kullanılan fitil.
pelle	f. Derece. * Merdiven.
pelme	f. Yazı tahtası.
pelus	f. Hilekâr. Hile yapan.
pelvas	f. Yaltaklanma.
penagâh	f. Sığınacak yer. Sığınak. Melce'.
penah	f. Sığınma. Sığınacak yer. Dayandığı nokta.
penah-âverde	f. Sığınmış, iltica etmiş. Mülteci.
penahende	f. Sığınan, iltica eden.
penahgâh	f. Sığınacak yer, melce.
penahî	f. Sığınma.
penahide	f. Sığınmış, iltica etmiş.
penam	f. Gizli, saklı. Örtülü.
penbe	f. Pamuk. * Açık kırmızı renk.
penbezâr	f. Pamuk tarlası.
penbezen	f. Hallaç. Pamuk atıcı.
penc	f. Beş.
pencah	f. Elli. (50)
pencahsâle	f. Elli yaşında.
pençe	f. El ayası ile beş parmağın tamamı. * Hayvanların ön ayaklarının parmaklarıyla tırnakları. * Eskiden Şark hükümdarlarının imza yerine ellerini kırmızı boyaya sürüp, kâğıdın üstüne More…
pençe-i kahr	Kahir pençesi. Mahveden el.
pençezen	f. Pençe vuran, düşman.
pencgane	f. Beşli, beşten ibâret, beş tâneli.
penciş	f. İncinme.
penckuşe	f. Beş köşeli. Muhammes.
pencpay	f. Beş ayaklı. Yengeç.
pencruze	f. Beş günlük. * Süreksiz, pek az.
pencsale	f. Beş yaşında.
pencşenbih	f. Beşinci gün. Perşembe.
pencüm	f. Beşinci.
pencümin	f. Beşinci.
pend	f. Nasihat, vaaz, öğüt.
pendimi guş etti	Nasihatımı dinledi.
pendkâr	(C.: Pendkârân) f. Nasihat eden, nâsih. Öğüt veren.
pendnâme	f. Öğüt kitabı.
penduz	f. Çuvaldız.
penir	f. Peynir.
per	f. Kanat.
per-aver	f. Kanat açan, kanat açıcı. Keskin uçan.
per-güşa	f. Kanat açıcı, uçucu. * Keskin uçucu.
perakende	f. Dağınık. Dağıtma. * Azar azar yayılan veya satılan.
perakendegû	f. Saçma sapan konuşan. Saçmalayan.
perandah	f. Sepilenmiş deri sahtiyan.
perçem	f. Kâkül. * Tepede bırakılan saç. * Mızrak ve bayrak gibi şeylerin başlarına konulan püskülümsü şeyler.
perd	f. Kıvrım, büklüm, kat.
perda	f. Yarın.
perdaht	f. Cilâ. Parlaklık, parlama. * Düzleme, temizleme.
perdahte	f. Cilâlanmış, parlatılmış. * Temizlenmiş, düzenlenmiş, tertib edilmiş.
perdar	f. (Bak: Berdâr)
perdaz	f. Tertib eden, düzenleyen, düzeltici.
perde	f. Kapı, pencere gibi yerlere asılan veya iki yeri birbirinden ayıran, görünmeğe mâni olan şey. * Mc: Irz, namus, iffet.* Bir müzik parçasını meydana getiren seslerden herbirinin kalınlık More…
perde-i cümud	Donmuş, katı perde. * Mc: Alem, tabiat. * Akıl ve hissiyatı kendisi ile meşgul edip, dini ve ulvi hakikatlardan ayıran, gaflet veren perde.
perde-i nilgün	Gökyüzü, sema.
perde-i türabiye	Toprak perdesi, yer yüzü.
perdeber-endaz	f. Perdeyi kaldırıp atan. * Utanmayı bırakan, sıkılmayan, utanmayan, hayâsız.
perdeberdar	f. Perde kaldırıcı. Perde açıcı.
perdebirun	f. Utanmaz, açıksaçık konuşan.
perdebirunâne	f. Sıkılmadan, utanmazcasına. Perdeyi kaldırırcasına. Edebsizce.
perdedâr	f. Perdeci, kapıcı, odacı. Bir şeyin görünmesine ve bilinmesine mâni ve perde olan.
perdedâr-i felek	Ay, kamer.
perdeder	f. Perde yırtan. Utanmaz, hayâsız.
perdegî	(C.: Perdegiyân) f. İyi örtünmüş ve namuslu kadın.
perdekâr	f. Perdeli. Perde ile örtülü yer.
perdekeş	f. Perde çekici, örtücü. Engel, mâni.
perdenişin	f. Perde arkasında oturan. * Mc: Namuslu, temiz.
perdepuş	f. Örten, örtücü.
perdeserâ	f. Şarkı söyleyen, şarkıcı. * Saz çalan, çalgıcı. * Küçük çadır.
perdeserây	f. Küçük çadır. * Şarkı söyleyen, şarkıcı, hânende. Çalgıcı, saz çalan.
perdeşinâs	f. Şarkı söyleyen, şarkıcı.
pere	f. Uç, kenar.
pere-i binî	Burun ucu.
pere-i kûh	Dağ eteği.
perend-aver	f. Çok keskin kılınç, pala veya hançer.
perende	f. Uçan, uçucu. * Av kuşu. * Çark gibi dönerek atılan takla.
perendebâz	f. Takla atan kimse. Cambaz.
perendek	f. Küçük tepe.
perendin	f. İpek elbise, ipek kumaş veya ipek mendil.
perendun	f. Evvelki gece.
perenduş	f. Dün gece.
perenduşine	f. Dün geceki şey.
perendvar	f. Evvelki gece.
pereng	f. Suyu iyi verilmiş kılınç.
perest	(C.: Perestân) f. Tapan, tapınan, taparcasına seven.
perestan	(Perest. C.) f. Tapanlar, tapınanlar, taparcasına sevenler. ◊ f. Ocak, fırın.
perestar	(C.: Perestarân) f. Hizmetçi. * Kul. * Tapan, tapıcı. * Dalkavuk.
perestar-i hayâl	Şâir, ozan.
perestarân	(Perestar. C.) f. Kullar, köleler. * Hizmetçiler. * Dalkavuklar, yaltakçılık yapanlar. * Tapanlar, tapıcılar.
perestarî	f. Hizmetçilik. * Kulluk. * Tapıcılık. * Dalkavukluk.
perestide	f. Sevgili, mahbub, sevilen.
perestiş	f. Pek çok sevmek. Bendelik etmek. İbâdet etmek.
perestişkâr	İbâdet edercesine seven, çok ileri sevgi ve hürmet besleyen.
pergâl	f. Pergel.
pergâle	f. Kaba iplikten yapılan bir cins dokuma. * Parça.
pergâm	f. Döl yatağı. Rahim.
pergâr	f. Pergel. Dâire çizmeğe mahsus âlet.
pergârvâr	f. Pergel gibi.
pergaze	f. Kuş kanadının vücuda yapışık olan kısmı.
pergem	f. İşsiz güçsüz, boşta dolaşan adam.
pergul	f. Bulgur. * Bulgur pilavı. * Un helvası.
pergune	f. Yakışıksız, çirkin.
perh	f. Hisse, pay. * Değersiz mal.
perhaş	f. Savaş, harb, muharebe, cidâl, ceng. Kavga.
perhaşcu(y)	f. Muharib, savaşçı. Kavgacı.
perhide	f. İşaret olunmuş.
perhiz	'f. Sakınmak, çekinmek. * Vücuda zararlı ve tıbben muzır; ve dinen, zevk veren şeylerden sakınmak. * Hastalıkta bazı yiyecek ve içeceklerden sakınmak.'
perhizkâr	Perhiz eden, nefsini tutan. Zararlı şeylerden, günahlardan sakınan.
perhüde	f. Saçmasapan söz, hezeyan. * Ateşten dolayı sararmış eşyâ.
perhun	f. Pergelle çizilmiş çember, dâire, halka.
peri	f. Cisimleri çok lâtif ve görünmez olan hoş mahluk. * İnsana muhabbet eden, muvahhid ve müslim lâtif mahluk. *Mc: Güzel insan. Güzel kimse.
peri peyker	Peri yüzlü güzel.
peri-çihre	f. Peri yüzlü, güzel yüzlü.
peri-i melâhat	Güzellik perisi.
peri-ru	f. Peri gibi güzel yüzlü.
peride	f. Uçmuş. *Solmuş, soluk.
peridereng	f. Rengi uçmuş, solmuş.
perir	f. Evvelki gün.
perişan	f. Dağınık, karışık. * Bozuk, tertibsiz, düzensiz. * Kederli, hüzünlü, kaygılı.
perişanhâtir	f. Dalgın, düşünceli.
perişanî	f. Perişanlık, dağınıklık. * Düzensizlik, bozgunluk. * Yoksulluk, fakirlik.
periz	f. Haykırma, bağırma. Feryâd. * Su kenarlarında yetişen yeşil saz, ot.
perize	f. Ateşte pişirilen ekmek. * Kırmızı altun.
permer	f. Ümid etme, umma, bekleme. İntizar.
permun	f. Süs, bezek.
pernih	f. İnce düz taş.
perniyan	f. Nakışlı atlas. İpekten dokunmuş, bir cins işlemeli kumaş.
pernun	f. İnce ve zarif dokunmuş ipek kumaş.
perran	f. Uçan, uçucu.
pertab	f. Atılma, sıçrama. * Hız almak için geriden koşarak atılma. * Uzağa düşen ok veya başka bir şey.
pertev	(Pertav) f. Ziya, ışık. * Atılma, sıçrama, hız.
pertev-endâz	Işıklandıran, ziyâ veren, nurlandıran.
pertev-feşan	Işık saçan, ziya saçan.
pertev-i mihr	Güneş ışığı. Güneşin parlaklığı.
pertev-suz	Yakan ışık. Güneşe karşı tutulduğu zaman, ışıkları bir noktaya toplayan ve bu suretle ışığın değdiği yeri yakan mercek.
peruş	f. Küçük çıban, sivilce.
perva	f. Korku, çekinmek. * Alâka, ilgi, bağ. * Takat. * Durup dinlenmek. * Bilmek. * Vesvese. * Kayd. * Iztırab. * Terk, feragat. * Hayran, şaşmış.
pervane	f. Fırıldak çark. * Geceleri ışığın etrafında dönen küçük kelebek. * Haberci, kılavuz.
pervanegân	(Pervane. C.) Gece kelebekleri.
pervanek	f. Karakulak adı verilen bir hayvan. * Aks: Öncü, pişdâr.
pervar	f. Besili, beslenmiş.
pervas	f. El ile dokunup temas etme, eli ile yoklama.
pervaz	f. Kanat açmak, uçmak. Uçan, uçucu. * Nur. * Karargâh. * Saçmak. * Hücre. * Saçak. * Ayna. Dolap. * İnce, uzun tahta. * Uçan, uçucu gibi mânâlara gelerek birleşik kelimeler yapılır.
pervaz-i berdâr	Yükselip uçan. Uçarak dolaşan.
pervaze	f. Kır gezisi için hazırlanan yemek. * Altun ve gümüş yaprakların kırıntısı.
pervazgâh	f. Uçulacak yer. Tayyâre meydanı. Hava alanı.
perver	(Pervar) f. 'Besleyen, yetiştiren, velinimet, koruyan' mânâsında birleşik kelimeler yapılır.
perverân	(Perver. C.) f. Yetiştirenler, besleyenler, koruyup terbiye eden kimseler.
perverde	f. Terbiye görmüş, yetiştirilmiş, beslenmiş.
perverende	f. Besleyen, büyüten. Besleyici, büyütücü. * Terbiye edici, yetiştirici.
perverî	f. Büyütücülük, besleyicilik. Terbiye.
perveriş	f. Besleme, besleyiş. Beslenme. * Terbiye etme, yetiştirme, eğitme. Terbiye edilip yetiştirilme, eğitilme. * İlerleme, terakki.
perverişyâb	f. Beslenen. * Terbiye edilen, terbiye gören, eğitilen, yetiştirilen.
perverişyâfte	f. Terbiye edilmiş, büyütülmüş, yetiştirilmiş, eğitilmiş.
pervin	f. Ülker denilen yedi yıldızın tamamı.
perviz	f. Üstün, galib, muzaffer. * Elek. Süzgeç. * Güzellik. * Balık. * Cilve. * Tar: İran Hükümdarı Husrev'in lâkabı.
perviz-i felek	Güneş, şems.
pervizen	f. Elek, kalbur.
pes	f. Arka, art, geri. * Öyle ise, imdi...
pes ü piş	Arka ve ön.
pes-i divâr	Duvarın arkası.
pes-i perde	Perde arkası.
pesadet	f. Veresiye alışveriş.
pesavend	f. Kafiye.
peşe	(Bak: Peşşe)
pesend	f. Beğenmek, kabul eylemek. Beğenici. Muvâfık.
pesendâne	Beğenecek yolda, beğenmek suretiyle.
pesendide	f. Beğenilmiş, seçilmiş, müntehab.
peşiman	f. Pişman. Nâdim.
peşimanî	f. Pişmanlık, nedamet.
pesin	f. Sonraki, gerideki, en son.
peşin	f. Nakdî para. * Önceden, önce.
peşinât	f. Peşin verilen paralar.
peşiz	(Peşize) f. Akçe, mangır. Pul. * Balık pulu.
peşkeş	(Pişkeş) f. Başkasının malını birine bağışlamak. Verilmemesi lâzım olan şeyi başkasına vermek. Karşılıksız vermek.
peşleng	f. Geri kalan, geri kalmış.
peşm	f. Yapağı, yün. * Keten helvası.
pesmande	f. Geri kalmış, geride bulunan, bâkiye. * Artmış, artık.
pesmande-hor	f. Artık yiyen.
peşmin	(Peşmine) f. Yünden yapılmış. Yapağıdan yapılma. * Sâde ve süssüz elbise.
pesperde	f. Perde arkası, gizli iş.
pesrev	f. Arkadan gelen. * Uşak, hizmetçi.
peşrev	f. (Aslı: Pişrev) Önde giden. * Türk müziğinde bir saz eseri. * Güreşten önce pehlivanların ellerini birbirine veya dizlerine çarparak ve biraz sıçrayarak yaptıkları oyun. * Bir çeşit ok.
peşşe	f. Sivrisinek.
peşşegir	f. Sinek avlıyan. * Mc: İşsiz güçsüz, boş gezen kimse.
pest	f. Alçak, aşağı. Hafif, yavaş ses. * Sesi galiz, kalın ve korkunç olan.
pestbaht	f. Talihsiz. Bahtı fenâ olan.
pestî	f. Alçaklık, âdilik, zillet.
pestpaye	(C.: Pestpayegân) Payesi, derecesi aşağı olan, âdi. Alçak. Bayağı. Pespaye.
pestperde	f. Alçak ve hafif sesle.
pestsada	f. Hafif ses.
peter	f. Düz maden levha.
petgir	f. Kıl elek.
pey	f. İz, işaret, nişan. * Ard, arka, akab.
pey-a-pey	f. Birbiri ardınca, birbirinin arkasından. * Azar azar, tedricen, peyderpey.
pey-der-pey	f. Birbiri ardınca. Yavaş yavaş, azar azar.
pey-ender-pey	f. Ardısıra, arka arkaya, durmadan. Azar azar.
peyam	(Peygam) f. Haber.
peyam-âver	(C.: Peyamâverân) f. Haber getiren.
peyam-ber	f. Haber getiren. Peygamber.
peyam-i hasret	Hasret, özleyiş haberi.
peyda	f. Mevcud, var olan, açık, âşikâr, meydanda olan.
peyemres	f. Haber getiren, haber ulaştıran, haberci.
peygam	(Bak: Peyam)
peygamaver	(Peygam-âver) f. Haber getiren, haberci.
peygamber	(Peyamber) f. Allah'tan haber getiren. Allah'ı, âhireti, zararlı ve faydalı şeyleri tanıtan. Nebi.
peygamberân	(Peygamber. C.) Peygamberler.
peygamberî	f. Peygamberlik. * Peygamberle alâkalı.
peygar	f. Savaş, harb, muharebe, cidal. Kavga.
peygare	f. İftira.
peygule	f. Köşe, bucak.
peygule-i nisyan	Unutulma köşesi.
peygulegüzin	Bir köşede oturan. Köşeye çekilmiş olan.
peygun	f. And, şart, ahd, peyman.
peyk	f. Bir şeyin etrafında, ona tabi olarak dönen. Seyyare. * Haber ve mektup getirip götüren.
peyk-i felek	Ay. Dünyanın etrafında dönen ay. Dünyanın peyki.
peykan	Okun ucundaki sivri demir.
peyke	f. Tahta sedir.
peyker	f. Yüz, çehre, surat.
peym	f. Haber.
peyma	f. Ölçen, ölçücü.
peyman	f. And, yemin, muahede, ahitleşmek.
peyman-şiken	(Peyman-şikân) Yemin bozan, ahdini yerine getirmeyen.
peymane	f. Büyük kadeh. * Ölçek, kile. * Şarap bardağı.
peymane-şikest	f. Kadehi kırık.
peymanekeş	f. İçki içen.
peymay	f. Tartıcı, ölçücü.
peymude	f. Ölçülmüş.
peyrev	f. Ardı sıra giden, tâbi olan, izinden giden, uyan.
peysiper	f. Çiğnenmiş, ayak altında kalmış.
peyug	(C.: Peyugân) f. Gelin.
peyugan	(Peyug. C.) Gelinler.
peyvend	f. Ulaşma, varma, vasıl olma. * Bağ, alâka.
peyvest	f. Ulaşma, vasıl olma, kavuşma.
peyveste	f. Her zaman, dâima. * Ulaşmış, ermiş. * Bitişik, muttasıl.
peyvestegî	f. Bitişme, ulaşma, bitişiklik.
pezir	f. Kabul eden, olan, olabilen. * 'Söz dinleyici, emir tutan' mânasında birleşik kelimeler yapılır.
pezira	f. Kabul eden.
peziray-hitam	Sona eren, biten, hitam bulan.
pezire	f. Karşılama, karşılayış.
peziriş	f. Kabul edilmiş. Kabul ediş.
piç	f. Büklüm, kıvrım, dolaşık. * Nesebi gayr-ı sahih olan, gayr-ı meşru münâsebetten doğan çocuk. * Aslına benzemiyen. * Ağacın kökünden biten sürgün. Aşılanmamış ağaç. * Sarmaşık. * Vida.
piç ü tab	Iztırab ve sıkıntı.
piç-a-piç	f. Karma karış, pek dolaşık, kıvrım kıvrım.
piç-pa	f. Yengeç.
piçan	f. Büklüm büklüm, kıvrım kıvrım olan.
piçide	f. Karışmış, bükülmüş, kıvrılmış.
piçidemuy	f. Saçı kıvrılmış.
piçiş	f. Büklüm, kıvrım.
piçtab	f. Sıkıntı, telâş. * Şaşkınlık.
pih	f. İçyağı. Şahm. ◊ f. Göz çapağı.
pih-suz	f. 'Yağ yakıcı': Toprak kandil.
pijuh	(Bak: Pejuh)
pil	f. Topuk, ökçe. * Çelik çomak oyunu. * Çadır eteği tutturmada kullanılan küçük ağaç değnekler. ◊ f. Fil.
pil-bân	f. Fil besleyen, filci.
pil-ten	Fil gibi iri, fil vücutlu.
pil-zur	f. Fil gibi kuvvetli, fil kuvvetinde.
pilaçka	(Arnavutça) Tar: Muharebede ve yağmada alınan eşya, çapul.
pile	f. İpek kozası. İpek.
pileste	f. Fildişi.
pilvaye	f. Kırlangıç.
pindar	Sanma, zannetme. * Böbürlenme.
pine	f. Yama.
pineduz	Yamacı. * Ayakkabı tamircisi, eskici.
pineduzî	f. Eskicilik, yamacılık.
pineduzluk	Yamacılık. Eskicilik.
pingan	f. Fincan, tas.
pingançe	f. Küçük fincan.
pinhan	f. Gizli, saklı, hafi, mahfi, mestur, müstetir.
pir	f. Yaşlı, ihtiyar. * Reis. * Bir tarikatın kurucusu. * Herhangi bir meslek ve san'atın başlatıcısı, te'sis edicisi.
pir ü berna	İhtiyar ve genç.
pir-i fanî	Pek yaşlı, zayıf adam. Dünyayı terketmiş ihtiyar.
pir-i moğan	(Pir-i muğan) Meyhaneci. * Mc: Mürşid.
pira	f. Süsleyici, düzenleyici, donatıcı.
pirahen	(Pirehen) f. Gömlek. Kamis.
pirahen-i ismet	Namus perdesi.
piramen	f. Çevre, etraf, yan.
piramun	f. Yan, etraf, çevre.
piran	(Pir. C.) f. İhtiyarlar, yaşlılar.
piraste	f. Tertibedilmiş, düzenlenmiş donatılmış, süslü.Pirastegî  . f. Düzen, intizam.
piraye	f. Zinet. Süs.
pirayebahş	f. Süsleyici, süs veren.
pirayende	f. Süsleyici, donatıcı.
pirayiş	f. Düzen, nizâm, intizam, tertib. * Süs, zinet.
pirehen	f. Gömlek.
pirezen	f. Kocakarı, acuze.
pirî	İhtiyarlık. Kocamışlık.
piristu	(Piristuk) f. Kırlangıç kuşu.
piristubeçe	f. Kırlangıç kuşu yavrusu.
pirsal	f. Kocamış, ihtiyar, yaşlı.
piruz	f. Uğurlu, hayırlı.
piruzî	f. Uğurluluk, hayırlılık.
pirzen	f. Kocakarı, acuze. Yaşlı kadın.
piş	f. Huzur, ön, ileri taraf.
piş-geh	f. Ön, huzur.
piş-gir	f. Havlu, peşkir.
piş-i nazar	Göz önü.
piş-i nazara getirmek	Göz önünde bulundurmak.
piş-müzd	f. Pey, pey akçesi. Satılık bir şeye talip olan kimsenin, sonradan caymayacağını temin makamında olmak üzere satıcıya peşin verdiği bir miktar para.
pişadest	f. Peşin para ile alış veriş. * İşçiye, çalıştıktan sonra verilen para.
pişaheng	(Piş-âheng) Önde giden, öne düşen.
pişan	f. En ön, en ileri.
pişanî	f. Alın, cebin.
pişanîdâr	f. Yüzsüzlük yaparak işini beceren.
pişbin	f. İlerisini gören. Basiretli, ihtiyatlı.
pişdar	f. Öncü. Harpte ileriden düşmana gönderilen askerler. * Önde giden. Önayak olan. * San'at, meslek. * Kumandan. * Mc: Yüzsüz. Yüzsüzlükle iş beceren.
pise	f. Saksağan. * Alaca renk.
pişe	f. İş, kâr. Meşguliyet. * Alışkanlık, huy, âdet. * Meslek, san'at. * 'Huy edinmiş, alışmış' anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Hasenât-pişe
pişegâh	f. İş yeri. Fabrika.
pişegân	(Pişe. C.) f. Meslekler, san'atlar. İşler. * Huylar, âdetler, tabiatlar.
pişeger	f. San'atkâr işçi.
pişekâr	f. Sanatkâr, oyuncu.
pişever	f. Sanat ehli, işçi.
pişhane	f. Balkon. * Bir yere gidileceği zaman önceden gönderilen çadır ve yol eşyası.
pişhayme	f. Pâdişah veya vezirlerin divan çadırı.
pişî	f. İlerleme, üstünlük, tefevvuk. * Önünü gören, ileri görüşlü.
pişigâh	Huzur.
pişin	f. Peşin, önce, önden. * Evvelki, eski. * Önden verilen.
pişinî	(C.: Pişiniyan) f. Evvel zaman adamı.
pişkeş	f. Hediye, armağan, hibe.
pişnemaz	f. İmam.
pişnihad	f. Usûl, kanun. * Temel, esas.
pişrev	f. Önden giden.
piştahta	f. Çekmece. Küçük sandık. * Mal serilen yer, vitrin.
pistan	f. Meme.
piste	f. Fıstık.
pister	f. Yatak, döşek.
pişva	(Pişuva) f. Reis, baş. Hâkim. * Mukteda, imâm.
pişvayan	(Pişvay. C.) Reisler, başkanlar. Hâkimler.
piyade	Narin yapılı bir çeşit kayık adıdır. Eskiden ekseriyetle İstanbul ve civarında kullanılan bu kayıklar, pek makbul gezinti vasıtası idi. * Aks: Orduda tüfekle teçhiz edilmiş olan ve muharip More…
piyale	f. Kadeh. Şarap bardağı.
piyaz	f. Soğan. * Zeytinyağlı ve sirkeli fasulye haşlaması.
polat	(Pulat da denir) Çelik. * Mc: Sağlam, sert.
post	f. Tüylü hayvan derisi. * Mc: Makam, mevki.
posta	İtl. Bir yere gelen veya bir yerden gönderilen mektup ve emânetlerin hepsi. * Bu emânetleri toplayan ve dağıtan idare ve onun yeri. * Belli zamanlarda sefer yapan ve çok zaman posta taşıyan More…
postin	f. Kürk.
postinduz	f. Kürk diken.
postinpuş	f. Kürk giyen.
postnişin	Posta oturan. Daha evvelkinin yerine geçen.
pot kirmak	Farkında olmıyarak karşısındakine dokunacak söz söylemek.
pota	f. Toprak veya mâdenden yapılmış, kimyacı, eczâcı, mâdenci veya kuyumcu âletlerindendir. Altın, gümüş ve benzeri mâdenlerin eritilimesine mahsustur.
pranga	İng. Eskiden ağır cezalı mahkûmların ayaklarına takılan kalın zincir. * Halkalarıyla beraber iki okka yüz dirhem ağırlığındaki demire verilen addır. * Umumi hapishanelerde, hapishanenin iç More…
propaganda	Fr. Bir fikri veya malı herkese bildirmek veya kabulü için yapılan ilân. Çok kıymetli olduğu veya olmadığı hâlde bir şeyin kıymetini arttırmak maksadiyle yapılan konuşma veya ilânat.
pu	(Puy) f. Araştırma, arama. * Koşma.
puç	f. Kaba, çirkin. * Boş ve faydasız şey. * İçi boş.
puç-magz	f. Boş kafalı.
puhte	(C.: Puhtegân) f. Pişmiş, pişkin. Olgun, kâmil insan.
puhtegân	(Puhte. C.) Olgun kimseler, pişkin kişiler.
puhtegî	f. Olgunluk, kemalât, pişkinlik.
pujine	f. Kantar.
pul	f. Para.
pül	f. Köprü.
pulad	f. Çelik.
puladbâzu	f. Çelik pazulu. Kuvvetli, yiğit.
puladsenc	f. Güzel silâh kullanan, iyi dövüşen.
pülpül	f. Karabiber.
pünçüşk	f. Serçe.
pur	(C.: Purân) Oğul. Evlâd.
pür	f. Çok, dolu, çok fazla, memlu, tekrar (mânâlarına gelir, birleşik kelimeler yapılır) *Sâhib, mâlik.
pür-âmâl	İstek ve emellerle dolu.
pür-âteş ü hevl	Ateş ve korku dolu.
pür-bâd	f. Kibirli. * Çok rüzgârlı.
pür-bim	f. Korkmuş.
pür-çin	f. Çok buruşuk, çok bükülmüş ve karışık.
pür-dil	(C: Pür-dilân) f. Yürekli, cesur.
pür-dilân	(Pür-dil. C.) f. Cesurlar, yürekli kimseler.
pür-dud	f. Çok tüten, çok dumanlı.
pür-emvât	Ölüler dolu.
pür-envâr	(Pür-nur) Çok parlak, çok nurlu.
pür-fer	f. Çok parlak. Çok aydınlık.
pür-gazab	f. Çok kızgın ve hırslı.
pür-gû	f. Çok söyliyen, çok konuşan.
pür-gubâr	f. Çok tozlu. Toz içinde.
pür-hânde	Neş'e dolu, çok gülme ve sevinç dolu. Sevinçli, neşeli.
pür-hayâl	f. Hayal ile dolu.
pür-hazân	f. Sonbahara uğramış, solup sararmış.
pür-heves	f. Çok hevesli. Heves dolu.
pür-heyecân	f. Heyecan dolu. Çok heyecanlı.
pür-hun	Kan içinde. Kan dolu.
pur-i duht	Hemşirezâde, yeğen.
pür-kine	f. Düşmanlık ve gazab dolu.
pür-nâr	Çok ateşli. Çok kızgın. Ateş dolu.
pür-nâz	Çok nazlı.
pür-nevâl	Çok lütuf ve ihsan. Çok çok ihsan etmek, vermek.
pür-nur	(Bak: Pür-envar)
pür-paye	f. Kırkayak.
pür-şa'şaa	Çok gösterişli, şa'şaa dolu.
pür-sâle	f. Yaşlı. Yaşı dolgun.
pür-suz	f. Çok yakıcı. Çok yanık.
pür-temkin	f. Çok ağır başlı. Çok temkinli.
purân	(Pur. C.) Oğullar, veledler.
purmend	f. Evlâd sahibi.
pürsan	(Pürsâ) f. Soran, sorucu.
pürsiş	f. Soruş, sorma, sual ediş.
pürsiş-i hâtir	Hatır sorma.
püryan	f. (Bak: Biryan)
puş	f. 'Örten, giyen, giyinmiş' mânasına birleşik kelimeler yapılır. * Örtü, elbise, zırh.
puşe	(Bak: Puşide)
puşende	f. Örten. Örtücü.
puşende-i hatâ	Ayıp örten.
püsender	f. Üvey oğul. Üvey evlâd.
püser	(C.: Püserân) f. Erkek çocuk, oğul.
puside	f. Çürümüş, paslanıp çürümüş, çürük.
puşide	(Puşe) f. Örtülmüş. * Örtü. * Örtülü, gizli.
puşide-çeşm	f. Örtünecek, giyilecek şey. * Örtü.
puşide-raz	f. Sırrı gizli.
puşidenî	f. Örtünecek, giyilecek şey. Örtü.
puşiş	f. Örtecek şey. Örtü.
püşt	f. Sırt, arka.
püşt-pa	f. Ayak tabanı.
püşte	f. Tepe, yığın.
püşte-i bağ	Çimenlik, çayırlık.
püşter	f. Arka, sırt.
püştiban	f. Payanda, destek, dayanak. * Yardımcı, muin.
püştivan	f. Destek, dayanak, payanda. * Yardımcı.
püştmal	f. Peştemal.
püştvare	f. Bir hamal yükü. Bir arkalık yük.
put	Allah'tan başka tapılan herşey. * Heykel. Sanem. Kendisinden medet beklenen veya lâyık olmadığı hürmet kendine yapılan maddi mânevi resim, heykel ve her çeşit cisim.
put-perest	f. Allah'tan başka şeyleri ilâh kabul eden, puta inanıp ona ibâdet eden. Puta tapan.
pute	Silâh veya ok atışlarında dikilen nişan tahtası. * İçinde mâden eritilen tava.
puya(n)	f. Koşan. Seğirten.
puye	f. Koşma, seğirtme.
puyeger	f. Koşucu.
puyende	f. Koşan. Seğirtici. Koşucu.
puzen	f. Nadas edilmiş, sürülmüş tarla.
puzine	f. Maymun.
puziş	f. Özür, mâzeret.
ra'	şiddetle sürmek. ◊ Küçük kene.
ra'ad	Geveze kimse. Çok konuşan adam. * Torpil balığı.
ra'b	Doldurmak. * Efsun, (sihir yapanlar okurlar.)
ra'c	Şimşeklerin birbiri ardınca şakımaları.
ra'd	Gök gürültüsü. * Bulutları sevk ve nezaret ile vazifeli bir melek adı. * Tehdit etmek, korkutmak.(Terennümat-ı hava, na'rât-ı ra'diye, nağamat-ı emvac, birer zikr-i azamet. More…
ra'd suresi	Kur'an-ı Kerim'in 13. Suresi.
ra'd u berk	Gök gürültüsü ve şimşek.
ra'de	Muztarib oluş, azablı ve sıkıntılı hâl. (Rı'de şeklinde de okunur)
ra'dendaz	(Ra'd-endaz) f. Gürleyen, gürleyici. Gök gürültüsü gibi gürleyen.
ra'did	Korkak.
ra'din	Gürleyen. * Gürültülü.
ra'l	Koyunun kulağından kesilen parça.
ra'la'	(C.: Rual) Akılsız kadın. * Kulağının ucu kesilip ilişik duran dişi koyun.
ra'le	(C.: Riâl-Erâl-Erâil) At sürüsü. * Hurma ağacının uzunu.
ra'n	(C.: Ruun-Riân) Ahmaklık. * Sarp dağ. * Önüne sivrilmiş dağ burnu.
ra'na	İyi, güzel, hoş, lâtif. Pür ve revnak olan.
ra'ra'	(C. Raâri') Kötü, alçak kimse. * Yaramaz gönüllü. * Çok uzun boylu adam. * Güzel itidalde olan kimse.
ra'raa	Suyun şiddetle akması. * Depretmek. (Çocuk) büyümek. * Bitirmek.
ra's	Boyanmış renkli yün. * Süt vermek. * Süt içmek. ◊ Yorulduğunda yab yab yürümek. * Birşeyi silmek.
ra'sa'	Kulakları küpe gibi uzunca sarkık olan yahut ucunu kesmekten ilişik kalıp sallanıp duran kulakları asılı olan dişi koyun.
ra'san	Yorgunluktan dolayı yab yab yürümek.
ra'şan	Titreme, titreyiş.
ra'se	(C.: Riâs) Kulağa takılan küpe.
ra'şe(t)	Titreme, titreyiş. * Korkmak, havf ve dehşete giriftar olmak.
ra'şeaver	(Ra'şe-âver) f. Titretici.
ra'şedar	f. Titreyen, ürken.
ra'şever	f. Titretici.
ra'y	Teslim olma. * Otlatma, gütme. Otlama.
raa'	Boğazına hizmet eden adi insan.
raabe	Genişlik, vüs'at. * Büyük olmak.
raale	Hamakat, ahmaklık.
raaş	(Ra'şe-Ra'şen) Titretmek.
rab'	Vasat, orta boylu. * Avlulu ev.
rab'at	(C.: Rabeât) Attarların dağarcığı ve kutusu. * Orta boylu kimse.
rabb	Sâhib, mâlik, seyyid. Cenab-ı Hak (C.C.) * Besleyen, yetiştiren, terbiye eden. Müstahik. Hüdâvend. ◊ Üveybaba.
rabbanî	(Rabbaniye) Rabbe âit. Cenab-ı Hakk'a dair ve müteallik. İlâhî. * Ârif-i Billâh olan, ilmi ile amel eden âlim.
rabbaniyyun	(Rabbaniyyîn) Kendisini tamamen Cenab-ı Hakk'a vermiş olanlar. Putperestlikle alâkası olmayanlar.
rabbat	Kadınların efendileri, sâhipleri, kocaları.
rabbe	Üveyana.
rabbena	Ey bizim Rabbimiz! Ey Sâhib-i Hâlikımız! Ey bizi terbiye edip besleyen sâhibimiz! (meâlinde).
rabbî	Ey benim Rabbim.
rabe	Yoğurt damızlığı.
rabea	Devenin katı katı yelmesi.
rabi'	Dördüncü.
rabia	(Müe.) Dördüncü. * Saatteki sâlisenin altmışta biri.
rabian	Dördüncü olarak.
rabib	Yoğurt.
rabih(a)	(Ribh. den) Kârlı, kazançlı, faydalı.
rabit	Bağlı, bağlanmış, merbut.
rabit(a)	Rabteden, bağlayan, bitiştiren. * Münasebet, alâka, bağlılık, yakınlık. İki şeyi birbirine bağlayan tertip.
rabitabend	f. Rabtedici, bağlayıcı.
rabiye	(C.: Revâbi) Yüce, yüksek yer.
rabiz	Koyun ağılı.
rabt	Bağlamak, bitiştirmek, bir şeye bağlamak. * Nizam vermek, intizam bulmak. * Gr: Cümleleri lüzumlu edatlarla birbirine bağlamak.
rabt edati	Gr: Bağlama edatı. Kelimeyi veya cümleyi birbirine bağlayan harf veya kelime. (Hem, ve... gibi)
rabtiyye	Rabtiye. * Bağlayacak şey.
rac	f. Mide.
raci	Rica eden, eden, uman, yalvaran. Niyaz eden. Ümitli.
raci'	(Rücu. dan) Geri dönen, ric'at eden. * Dair, aid, alâkası olan, dokunur olan, müteallik. * Gr: Bir şahıstan kinaye olan zamir.
racibe	(C.: Revâcib) Parmağın el ayasına bitişik olan boğumu.
racife	Şiddetle sarsan sarsıntı. Dünyayı yerinden oynatan vakıa. İlk nefha.
racih	Üstün olan. Kıymetli, faziletli ve itibarı fazla olan. * Fık: Beyyinatta, bürhan ve delilin tercihinde delili üstün, beyyinesi evlâ ve makbul olan taraf.
raciha	Tercihli, daha önce diğerlerinden üstün.
racil	Yaya olarak, yürüyerek.
racilen	Yaya. Piyade. * Mc: Cahil, bilgisiz.
racin	Adama alışmış davar.
raciyane	f. Rica ederek, yalvararak.
rad	f. Cömert, eli açık, faziletli, üstün, değerli.
rad'	Men'etmek, engel olmak. * Bırakmak, terk etmek. * Güzellik eseri. * Kına.
radaf	Üzerine ateş yakıp kızdırdıkları taş.
radafe	(C.: Razf) Kızdırılmış sıcak taş (süte bırakıp sıcaklık verirler.)
râdd	(Redd. den) Geri döndüren, reddeden, geri bırakan.
radd	Süt ile pişmiş hurma. * Vurmak, dövmek.
radde	Derece. Rütbe. Sıra. Kerte. Mertebe. * Aşağı yukarı. * Fayda, menfaat. * Çizgi, hat.
rade	Faide, menfaat.
radga	(C.: Radg-Ridag) Sulu ve sıvı balçık.
radh	Az bir şey verme. Az verilen şey. * Fık: Cihada iştirak eden kadınlara, kölelere, çocuklara ve zimmilere ganimet malından verilen mal.
radhe	(C.: Radh-Ridh) Taşlı yer, taşlık arazi. * Büyük taşlardan olan çukur yer. (İçinde su birikip kalır.)
radi	(Râdiye) Razı olan, rıza gösteren, itaat eden.
radi'	(Rıda'. dan) Süt kardeş. * Süt emen çocuk. * Levmedilen kimse. ◊ (C.: Ruzâa-Ruzâ) Süt emen çocuk.
radib	Zayıf yağan yağmur. * Sidre ağacından bir cins.
radif	Kızmış taşla ısıtılan süt. * Kızmış taş üzerine pişirilen et. (Merzuf da derler.) ◊ Binicinin ardına binen kişi.
radife	Kıyametteki ikinci Sur'un ismi. (O'nunla bütün ölüler hayat bulurlar.)
radig	Ahmak, akılsız kimse.
radin	Za'feran çiçeği.
radiyallahü anh	Allah (C.C.) ondan razı olsun, mealinde duâdır. Aslında Allah ondan razı oldu demektir.
radiyallahü anha	(Kadın için) Allah ondan razı olsun.
radiyallahü anhüm	Allah onlardan razı olsun.
radiyallahü anhüma	Allah onların ikisinden razı olsun.
radiyen	Razı olarak, beğenilerek, hoşnud olmak suretiyle.
radk	Her nesnenin evveli.
radm	Binayı taşla yapmak ( O binaya 'razim' derler.) ◊ Büyük set.
radme (radmâ)	Büyük taş.
radua	Kuzusunu emziren ve hem de sağılır olan koyun.
radyasyon	(Fr. Radiation) Bir enerjinin ışık demeti halinde yayılması.
rafi'	Yükseltici. Hâmil. Sâhib. Kaldırıcı, kaldıran. * Esma-i İlâhiyedendir.
rafia	Yükselten. * Kaldırmak için destek.
rafidan	Dicle ve Fırat ırmakları.
rafide	Binanın direği.
rafih	Rahat içinde ve refahla yaşıyan.
rafit	Nikâh. Cima. Fuhşiyyat.
rafiz	Terk eden. Salıveren. Bırakan.
rafiza	Şii fırkalarından bir tâife. Hak mezhepten ayrılmış, namazsız, itikadı bozuk kimse. * Asker kaçağı güruhu. * Düstur, akide ve nizam kabul edilen esaslardan ayrılanlar.
rafizî	(Râfiziyye) Rafıza fırkasından olan. Hazret-i Ebu Bekir'in ve Hazret-i Ömer'in (R.A.) halifeliklerini kabul etmeyenlerden olan.
rafiziyyun	(Rafızî. C.) Rafızîler.
rafz	Bırakma. * Rafızîlik.
rag	f. Çimenlik, çayırlık, bahçelik, bağlık. * Dağ eteği.
ragabat	Rağbetler, istekler, istekle karşılamalar.
ragad	Refah, genişlik, kolaylık. * Geçim kolaylığı.
ragame	(C.: Rugâm) Toprak.
ragba'	Rağbet etmek.
rağbet	(Ragbet) İstek, arzu. İyi sayılmak. Bir şeyi çok iştiyakla istemek. İhlasla dua etmek, teveccüh etmek.
rağbeten	Rağbet ederek, istekle.
ragd	Maişet genişliği, geçim bolluğu.
ragib	(Râgıbe) (Ragbet. den) İsteyen, rağbet eden. ◊ İçi geniş olan nesne.
ragibe	Rağbet olunan veya rağbetle istenilen şey. * İhsan, hediye.
ragid	Süt bulamacı.
ragif	Pide. Yufka.
ragife	Sütlü bulamaç.
ragim	Galebe eden, galip olan.
ragiye	Dişi deve.
rağm	(Ragm) Bir şeyden hoşlanmayıp kerih görmek. Bir işi birisine zor ile tutturmak. Züll ve hakaret. Kahretmek.
rağmen	Aksine olarak, inadına, zıddına olarak, zoraki.
ragmiyyat	Aksine, rağmına, inadına, zıddına yapılan işler.
ragn	Meyletmek, yönelmek, eğilmek.
rags	Nimet. Lütf-u İlâhî. Bereket. Hayır. * Çoğalmak ve uzamak.
ragsa'	İçinden sütün aktığı meme içindeki damar.
rah	(C.: Rayâh) Şarap, içki, hamr. * El ayası mânâsına olan 'Râha'nın C.' * Gitmek. ◊ (Reh) f. Yol. Tarz. Usûl. Meslek. ◊ f. Zan, sanma. Kaygı, keder.
rah-nüma	f. Yol gösteren, kılavuz. (Bak: Rehnüma)
rah-var	f. Sarsmadan yürüyen at, rahvan at. * Atın sarsmadan yürüyüşü.
raha	Değirmen.
rahabe	Genişlik, vüs'at.
rahah	Davanın tırnağının geniş ve büyük olması.
rahal	(C.: Rihâl) Semer. Palan.
rahamet	Rahim hastalığı.
rahasa	Yumuşaklık.
rahat	Üzüntüsüz, tasasız, kedersiz bir halde olmak. İstediği her şeyi bulup telâşsız olmak. Müsterih. * Dinlenmek. * El ayası.
rahat-efza	f. Rahat arttıran.
rahat-nişin	f. Rahat eden, rahat oturan.
rahcen	Ağırlık, sıklet. * Meyletmek, eğilmek, yönelmek.
rahdan	f. Yol bilen.
rahe	Avuç içi, el ayası.
rahf(e)	Kaymak. * Elde durmaz derecede sıvı olan hamur.
rahi	f. Yola ait, yolla alâkalı, yola dâir. ◊ Rahat yürüyüşlü binek. * Sâkin, rahat.
rahib	Âbid. Allah'tan (C.C.) korkan. * Manastırda oturan nasrani âlimi veya papazı. Keşiş. * Aslan. ◊ Bol, geniş. * Obur, çok yiyen kişi. ◊ Kendisinden korkulan şey. More…
rahiban	(Râhib. C.) Râhibler. Keşişler.
rahibe	Kadın rahib.
rahih	Yumuşak, sulu balçık.
rahik	Safi şarap, Cennet şarabı.
rahil	(C.: Ruhal-Rihâl) Dişi olan koyun kuzusu. (Erkeğine 'hamel' derler.) ◊ Göç eden, göçen, ölen, rıhlet eden. ◊ Göç. Göçme, hicret etme.
rahile	Yük hayvanı. * Yük getiren deve. * Topluluk, kafile. * Üzerine binilen deve.
rahilezen	f. Yük hayvanını süren.
rahim	(Rahmet. den) Rahmet edici, merhamet eyleyen. Rahmedici. Muhafaza eden, bağışlayan. Rahmet ve merhamet sahibi, şefkat eden, gufran sahibi. ◊ (Rehm) Döl yatağı. Çocuğun, içinde More…
rahim(e)	Hafif sesli, lâtif sözlü kız.
rahimallah	Allah rahmet eylesin.
rahimane	Şefkat ederek, acıyarak. Merhamet ve rahmet ile Cenab-ı Hakk'a yakışır tarzda.
rahime	Rahmet eylesin.
rahimehullah	Allah ona merhamet eylesin, Allah rahmet eylesin meâlinde duâdır.
rahimehumallah	Onların ikisine de Allah rahmet eylesin meâlinde duâdır.
rahimehumullah	Allah onlara rahmet eyleye meâlinde duadır.
rahimîn	(Rahîmûn) Merhametliler, acıyıp esirgeyenler, rahmet edenler, şefkat edenler.
rahimiyyet	(Bak: Rahmaniyet)
rahin	Rehin veren, malını rehine koyan. *Sâbit, dâim, devamlı. * Devenin ve adamın zayıfı.
rahis	Ucuz, yumuşak elbise. * Ansızın ölüm.
rahiye	(C.: Revâhi) Bal arısı.
rahiyye	Yolluk. Yol masrafları.
rahk	Sarmak, istilâ etmek.
rahl	(C.: Rihâl) Semer, palan. * Yağmurluk ve saire gibi yol levâzımı.
rahl (rihl)	Göçmek, irtihal etmek.
rahlâ'	Arkası beyaz, diğer yerleri siyah olan dişi koyun. * Yalnız arkası kara olan deve.
rahle	Küçük masa.
rahm	Acıma, koruma, esirgeme, şefkat etmek. * Hısımlık, karabet, akrabalık.
rahm ü şefkat	Merhamet ve şefkat etmek.
rahma'	Başı beyaz olan dişi koyun.
rahman	Bütün yaratıklara rızıklarını veren, her an bütün mahlukat hakkında hayır ve rahmet irade buyuran, bütün mahlukatına sayısız nimetler veren. Nizam ve adâlet sâhibi. (Allah)
rahman suresi	(Errahman Suresi de denir.) Kur'an-ı Kerim'in 55. suresidir. Bu sureye Arus-ül Kur'an da denilmiştir. Mekkîdir.
rahmanî	Rahman'a ait ve müteallik. Allah'tan gelen, her hususta hayırlı olan.
rahmaniyyet	Cenab-ı Hakk'ın Rahman oluşu.
rahme	(C.: Ruham) Kartal. * Rahmet, muhabbet.
rahmet	Merhamet, acımak, şefkat etmek, ihsan etmek, esirgemek. * Mc: Yağmur.
rahmi	Rahmete mensub, rahmetle alâkalı, rahmete müteallik.
rahmut	Mübalağa ile esirgemeklik.
rahname	f. Yol ve yön gösteren kâğıt. Harita.
rahne	f. Gedik, yarık. Gemilerin bordalarında veya su kesimlerinin altında mermi isabetiyle veya herhangi bir te'sirle açılan delikler, yarıklar. * Yara. * Bozukluk. Zarar.
rahnedâr	f. Eksiği, bozuğu olan. * Zarara uğramış. * Yıkığı olan.
rahrev	f. Yolcu.
rahs	Yıkamak. * Yumuşak.
rahş	Gösterişli, güzel at. * Rüstem adlı bir pehlivanın atı.
rahşa	(Rahşân) f. Parlak.
rahşende	f. Parıldıyan, parıldayıcı.
rahşiş	f. Parlayış.
raht	(C.: Ruhut) Binek atlarına vurulan eyer, takım. * Pencere ve kapıların menteşe takımı. * Yol levazımı. * Döşeme ve ev takımı.
rahtlamak	Ata raht ve takım takmak.
rahum	Doğurduktan sonra rahminde hastalık meydana gelen deve.
rahv	Gevşek, sölpük, rahâvetli.
rahve	(Bak: Rihve)
rahyan	Kaburganın omuz kemiği ile bitişmesi.
rahye	Düz meydan.
rahz	Yıkamak.
rahzen	f. Yol vuran. Yol kesen. Eşkiyâ, haydut.
rahzenî	f. Haydutluk, eşkiyâlık. Yol kesicilik.
rai	Çoban. * Gözetleyici ve koruyan kimse. * Vâli. * Güvercin kuşundan bir kısım. ◊ (Rü'yet. den) Görücü, gören. * Gr: R harfiyle alâkalı. R harfine mensub.
raib	Korkmuş. * Semizliğinden yağı damlar olan. * Dolu. ◊ Göz bağlayıcı, büyücü. * Doldurucu.
raic	Revaçta olan, sürümü olan. Rağbet bulan.
raid	Konaklanacak yeri görmek için önceden gönderilen kimse. * El değirmeni. ◊ Gürleyen, gürüldeyen.
raide	(C.: Revâid) Gürleyen bulut. * Sözü çok olan kişi.
raif	Önde giden at. ('pişnek' derler) * Burun ucu. * Dağ burnu. ◊ Merhametli, re'fetli.
raik(a)	Hâlis, sâfi, sâde, katışıksız.
rain	Muhkem, sağlam yapılı, berk yer.
raiş	Huk: Rüşvet veren kimse ile rüşvet alan arasında vasıtalık eden kimse.
raiyane	f. Çobanca. Çobanlığa ait.
raiyye	(C.: Raâyâ) Saklı, mahfuz.
raiyyet	Bir hükümdar idaresinde olanlar, birinin idaresine bağlı olanlar. Devletin idâresindeki umum insanlar. * Sürü. Otlatılan hayvan sürüsü.
raiyyet-perver	f. Halka iyi bakan, iyi idare eden. İnsanların ihtiyacını te'min eden, onların iyiliğini seven ve onlar için iyilik isteyen.
raiz	(Râyiz) Öfkeli, kızgın.
rak	Erkek yengeç.
rak'	Kaftana yama vurmak. Elbiseyi yamamak. ◊ Eğilmek.
rakaat	Hamâkat, ahmaklık.
rakabat	(Rakabe. C.) Boyunlar. Ense kökleri. * Köleler, câriyeler. Kullar.
rakabe	Ense kökü, boyun. * Kul, köle, câriye.
rakadan	Oynayıp sıçrama.
rakaha	Ticaret. * Kesb, kazanma.
rakak	Üstü yumuşak, altı sert olan düz yer.
rakam	Yazı ile işaret, sayıları gösteren işaret. * Yazı yazmak. ◊ Bütün satıcı, bütün satan.
rakamî	Rakam ve sayıya ait. Rakamla alâkalı.
rakamkeş	f. Rakam atan. Yazan çizen.
rakamzede	f. Yazılan, söylenen. Yazılmış.
rakamzen	f. Yazıcı, yazan. Kayıt ve işâret eden.
rakan	(Rakun) Za'feran çiçeği. * Kına.
rakb	Muntezir olmak, beklemek.
rakd	Uyumak üzere bulunma. Uykuya dalar gibi olma.
rakde	Uyku. Berzah.
raki'	Rüku' eden. Huzur-u İlâhîde eğilen. ◊ Ahmak kimse. * Gökyüzü.
rakian	Rüku' ederek, huzur-u İlâhîde eğilerek. Rüku' etmek suretiyle.
rakiane	f. Rüku' eder gibi. Eğilerek.
rakib	(Rekabet. den) Daima görüp kontrol eden, gözeten. * Bekçi. * Herhangi bir işte birbirinden üstün olmaya çalışanlardan her biri. Rekabet edenlerin beheri. * Esma-i Hüsna'dandır. More…
rakiban	(Rakib. C.) f. Rakibler. Birbirleriyle yarışanlar. * Bekçiler.
rakiben	Binmiş olarak, binerek.
rakid(e)	Hareketsiz, durgun.
rakide	Mertek adı verilen uzun ince ağaç.
rakik ü nizâr	İnce ve zayıf.
rakik(a)	(Rikkat. den) Yufka yürekli, ince merhamet ve şefkat sahibi olan. * Köle, câriye.
rakim	'Yazılmış nesne. Yazı yazılacak levha. * Ashab-ı Kehf'in mağarasının bulunduğu dağ; veya bazılarınca mağaranın bulunduğu dere; veya Ashab-ı Kehf'in başka bir ismi. * Ashab-ı More…
rakime	Yazılmış kâğıt. Mektub.
rakis	Yol gösteren, kılavuz. * Harman yerinde harmanı döğerken öküzün dönmesi.
rakk	Kitap, sahife. * Kâğıt yerine kullanılan ince deri parçası. * Tomar. * Yama.
rakka	Dere yanında olup sel geldiğinde üzerine yayılan arazi. * Bir yerin adı.
rakkas	Oynayan, dans eden, köçek.
rakkasâne	f. Oynar şekilde. Raksederek.
rakkase	Oynayıp dans eden kadın.
rakle	(C.: Rikal) At sürüsü. * Uzun hurma ağacı.
rakm	Yazmak. * Mühür yapmak.
rakme	Derenin kenarı. * Bahçe.
rakmiyyat	Medine yakınında bir yere nisbet edilen oklar.
rakrak	Şuleli ve ziyâlı, parlak, nurlu.
rakraka	Su dökmek. * Su gelip gitmek. * Parlamak. * Suyun akması. ◊ Nâzik ve derisi yumuşak olan kadın.
rakrakan	Serap.
raks	Sıçrayarak oynamak, dansetmek.
rakş	Nakşetme, süsleme.
rakşa'	(C.: Rukaşâ) Alaca yılan. * Süslü kadın.
raksân	Rakseden, dans eden, oynayan.
rakskünân	f. Raksederek, raksede ede, oynıyarak, oynıya oynıya.
rakud	(C.: Revâkıd) Derinliği fazla olan küp.
raky	Yükselmek, terakki etmek.
ral	(C.: Rilâl-Ri'lân-Er'ül- Reele) Deve kuşunun yavrusu.
ram	f. İtaat eden, boyun eğen, itaatli, münkad.
ramad	Kül, ateş külü.
ramak	Nefes alacak kadar kalan hava, az bir hayat eseri. * Çok az şey.
ramas	Göz çapağı.
ramaz	Güneşin sıcaklığı şiddetle ve yakarak gelmek, şiddetli olmak, yakmak. * Kesinleştirmek.
ramazan	Mübarek ayların en mühimmi ve mübarek üç ayların sonuncusu.
ramazaniye	Ramazana ait. Ramazan hakkında. * Ramazan ayına dair medhiye veya kaside.
rametmek	Boyun eğdirmek, itaate getirmek.
rami	(Remy. den) Ok, mermi v.b. şeyler atan atıcı. ◊ f. Çok itaatkâr olan.
ramih	Süngü batıran, mızrak saplayan.
ramik	Miskle karıştırılan siyah bir madde.
ramile	Yelmek. * Şam vilâyetine bağlı bir yerin adı.
ramis	Toprağı her yöne sürüp savuran rüzgâr.
ramişe	İyilik, gökçelik, hasene.
ramişger	f. Çalgıcı. Saz çalan.
ramk	Nazar etmek, bakmak.
rampa	Fr. İki geminin birbirine veya bir geminin iskeleye yanaşıp bitişmesi. * Şose veya demiryolundaki yokuş. * Trenin eşya almağa mahsus yanaştığı set.
rampaci	Eski deniz muharebelerinde yakından dövüşerek zabtedilmek istenilen bir düşman gemisine hücumla borda bordaya gelindiği sırada düşman gemisindeki askerlerin vuku bulacak hücumunu menetmek More…
ramt	Ayıplama.
ramuz	Deniz.
ran	f. Bacağın uyluk kısmı. Uyluk. * Kelimenin sonuna getirilerek. ' Süren, sürücü' mânasını ifade eden birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Hükümrân  - Hüküm süren.
ranec	Hindistan cevizi.
ranin	f. Pantolon. şalvar. Don.
rapor	Fr. Bir tedkik neticesini bildiren yazı.
rapörtaj	(Bak: Röportaj)
ras'	Yapışmak.
rasaa	(C.: Rusâ) Bal arısının yavrusu.
rasad	Gözetlemek, beklemek, pusuda olmak.
rasadgâh	f. Bekleme yeri, gözetleme yeri. Gözlemevi.
rasadhâne	f. Havanın değişen şekillerini, sıcaklık ve soğukluğu tesbit etmek için veya yıldızların hareketlerini tesbit ve takib maksadiyle çalışılan yer.
rasaf	Kaldırım. Kaldırım taşları.
rasafe	(C.: Risâf) Ok üstüne sarılan kiriş.
rasafet	Dayanıklılık, sağlamlık.
rasanet	Sağlamlık, dayanıklık. * Sabit, muhkem, metin.
rasas	Kurşun, kalay, lehim.
rasasî	Kalaycı. * Kurşun renginde olan.
rasd (rusud)	Yol gözlemek.
rasf	Oka kiriş sarmak. * Birbirine zammetmek. * Kaldırım döşemek.
rasğ	Bilek, elbileği.
rasî	Kımıldamıyan, sâbit. * Lenger atmış olan gemi. Demirlemiş gemi.
raşi	Rüşvet veren.
rasi'	Hırs ve tama eden.
rasia	(C.: Rasâyi) Halka.
rasib (râsibe)	Tortulaşan, dibe çöken.
rasid	Muntazır, bekleyen kimse. * Avını bekleyen ve yaklaştığında hemen üzerine sıçrayan canavar. ◊ (C.: Râsıdân) (Rasad. dan) Gözleyen, gözeten, rasad eden. Dikkatle bakan.
raşid(e)	(Rüşd. den) Hak dinini kabul eden, doğruya giden, rüşde erişmiş olan. * Akıllı.
rasidân	(Râsıd. C.) Dikkatle bakıp gözliyenler, rasad edenler.
raşidîn	Hakka erişmiş olanlar. Kâmil ve çok ileri olgun kimseler. Akıllılar.
rasif	Dayanıklı, sağlam, muhkem. * Taş temel, rıhtım. * Denizin yüzüne çıkmış kayalar.
rasife	Su içinde yapılan sed. Rıhtım.
raşih	Yürüyebilen geyik yavrusu.
rasih(a)	(C.: Râsihîn-Râsihûn) (Rüsuh. dan) Temeli kuvvetli, sağlam. * Bilgisi, bilhassa dinî bilgileri çok geniş olan. * İyice oturmuş, dem ve damarlarına yerleşmiş, temeli sağlam ve kuvvetli olan. More…
rasihâne	f. Sağlamca, sağlam delil ve bürhana dayanmak suretiyle.
rasihun	(Rasihîn) (Râsih. C.) Âlimler, din bilgisi çok sağlam ve derin olan büyük zatlar. * Temeli kuvvetli ve sağlam olanlar.
rasim	Resim yapan, çizgi çizen. * Akar su.
rasime	Âdet. Eskiden kalma âdet.
rasin	Sağlam, dayanıklı. * Sabit hüküm. ◊ Andız otu.
raşin	Adı tufeylî olan ve davetsiz olarak ziyafetlere giden kimse.
rasiye	(C.: Revâsi) Büyük dağ.
rasn	İkmal etmek, tamam etmek, muhkem kılmak.
rasras	Sağlam ve sert yer.
rasrasa	Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
rass	Binayı sağlamlaştırmak. * Birbirine darlık getirmek. * Bazısını bazısına ulaştırmak.
rassad	(Rasad. dan) Rasad eden. Dikkatle gözleyen.
rassas	Kalaycı.
rast u çep	f. Sağ sol, sağdan soldan.
rastan	(Râst. C.) Doğru olanlar. Haklı kimseler.
rastbîn	f. Herşeyin hak ve doğrusunu görüp farkeden.
rastgû	(C.: Râstguyân) f. Doğru konuşan, hak konuşan.
rastî	f. Doğruluk, gerçeklik.
rastkâr	f. Doğru adam.
rasyonalizm	Fr. Fls: Akliyecilik. Her şeyin yalnız akıl ile bilinebileceğini iddia eden bir felsefi görüş.
rasyonel	Fr. Fls: Akla uygun, hesaplı, ölçülü, biçili.
rat'	(Bak: Ret') RATA': Hamakat, ahmaklık.
ratabet	(Ratb. dan) Rutubet, nem, yaş.
ratanet	Arapçanın hâricindeki bir dille konuşma.
ratb	Rutubet, nemlilik yaşlık. * Rutubetli, yaş. * Yaş hurma. * Mülâyim, yumuşak.
ratbe	(C: Ritâb) Genç ve güzel sevgili. * Yonca otu.
rath	Yoğurmak. * Yumuşak etmek, yumuşatmak.
ratib	Islak, nemli, çok yaş, rütübetli. Tâze. ◊ Tertib edip sıraya koyan.
ratibe	(C.: Revâtib) Maaş. Vazife.
ratibehâr	f. Vazifeli. Görevli.
ratic	Çam sakızı.
ratik	Bitişik etmek, bitiştirmek, beraber etmek, karıştırmak. * Yırtık bir şeyin parçalarını bitiştirmek. ◊ Bir şeyin yarığını bitiştiren, yırtığını kavuşturup birleştiren.
ratin	Reçine. Çam sakızı.
ratit	Avaz, ses. * Ahmak, akılsız kişi.
ratiyan	(Râtiyâne) f. Çam sakızı, reçine.
ratk	Ulaşmak, yetişmek.
ratl	(Ratıl) Eskiden kullanılan sıvı ölçüsü olup bâzı yerlerde yüzotuz dirhem sayılmıştır. Bâzen oniki kıyyedir. Kıyye kırk dirhemdir.
ratrat	Bir nevi pelte. * Deve su içtiğinde havuz içinde artıp kalan su.
rats	El ayasıyla vurmak.
rauf	Çok acıyan, esirgeyen, merhamet sâhibi. * Esmâ-i İlâhiyedendir.
raufe	Kuyuyu temizleyen kişinin üzerine oturması için kuyunun dibine konan taş. * Davarlarını sulayan veya su içen kimselerin oturması için kuyunun kenarına konan taş.
rauk	Süt süzeği.
raum	Burnundan sümükleri akan zayıf hasta koyun.
raus	İhtiyarlıktan dolayı başını titreten kişi.
rav'	Ürkmek, korku, halecan. Hareket-i nefsaniye. Havf.
ravh	Rahatlık. Rahmet ve kolaylık. * Serin serin esen rüzgârın vücuda dokunmasiyle verdiği serinlik ve sefa. * Koklamak.
ravhullah	Allah'ın verdiği rahatlık.
ravi	Rivayet eden. İnsanlara haberleri nakleden. * Hadis nakleden. * Söyleyen, anlatan.
raviyan	(Râvi. C.) Rivayet edenler. Hikâye anlatanlar.
raviye	Su taşıyan hayvan.
ravuk	Süzek, süzgeç.
ravvah	Rahat ettirmek. (Bak: Ravh) RAVZ: Bahçeler. Ağaçlık ve çimenlik yerler.
ravza	Sulu yer, bahçe, bostan, çimenlik yer.
ravzat	(Ravza. C.) Bahçeler. Çimenlik ve ağaçlık yerler.
ray	Re'y, fikir, Hüküm ve itikad. (Bak: Re'y)
ray'an	Her nesnenin evveli.
rayat	(Râyet. C.) Bayraklar.
rayb	şek, şüphe, reyb.
rayet	Bayrak, alem, livâ, sancak. * Gerdanlık.
raygan	f. Parasız, bedâva. * Pek fazla, pek çok.
rayi'	Acib nesne. * Cömert kişi.
rayic	(Bak: Râic)
rayiha	Koku, hoş koku.
rayihadar	f. Kokulu. Hoş kokulu.
rayihanisar	f. Koku saçan.
rayik	Acib ve hâlis nesne.
rayiş	(Bak: Raiş)
rayiz	Seyis.
raz	f. Gizli sır, saklı şey. * Mimar. * Marangozların işini tanzim eden.
raz puş	f. Sır saklayan, sır gizleyen.
raz-aşna	f. Bir sırrı bilen.
raz-dan	f. Sırrı bilen, sırra ortak olan dost.
razan	f. Gizli sırlar, gizlilikler.
razi	Hoşnud, rıza gösteren, kabul eden. * Boyun eğen, itaat eden.
razia	Emzikli, çocuklu kadın.
razik	'Rızık veren; yiyecek, içecek, giyecek gibi canlı mahlukata lüzümu bulunan her çeşit ihtiyacını te'min edip veren. (Allah)'
raziyane	(Rezene) Dere otu nev'inden bir nebat adı.
raziz	Dökülmüş ve parçalanmış.
razraz	İri vücutlu kimse. * Dökülmüş ve ufanmış taş.
razz	Kesmez âlet.
razze	(Razz. dan) Ezen, ezici.
re'b	Mantar. * Toplamak, cem'etmek. * Islah etmek, düzeltmek.
re'bele	Cür'et, ikdam.
re'bil	Câriye, kadın esir.
re'fe	Esirgemek, korumak. Acımak. Şefkat etmek.
re'fet	Merhamet, acımak. * Yüce.
re'fetlü	Eskiden kumandanlara, serdarlara mahsus resmi ünvan.
re'fetmeâb	f. Çok merhametli.
re'l	(C.: Riâl-Ri'lân-Er'ul) Deve kuşu yavrusunun erkeği.
re'ree	Gözü tez tez döndürmek. * Koyun çağırmak.
re's	Baş, kafa. * Tepe. Uç. * Başlangıç. * Reis.
re'sa	Başı ve yüzü siyah olan koyun.
re'sen	Kendi başına, bizzat. * Kimseye danışmadan. Müstakil olarak. * Doğrudan doğruya.
re'y	Görüş, görmek, rey. Hüküm ve itikad. Kıyas etmek. Bir iş hakkında söylenen söz, fikir.
realist	Fr. Fls: Hakikatçı. Nefs-ül emre uygun düşünen. Realizm taraftarı.
realite	Fr. Gerçekten olan şey. Olduğunun tıpkısı. Gözümüzle gördüğümüz gibi. (Bak: Rasyonalizm)
realizm	Umumi fikirleri birer hakikat sayan felsefi görüş. Hadiseleri olduğu gibi anlatma ve gösterme gayesi güden san'at çığırı, fikri.
reaya	(Raiyet. C.) Bir kimsenin emri altında bulunanlar. * Bir hükümdar idaresi altında bulunan halk. * Hristiyan tebaa. * Bütün halk.
reb'	Ev, arazi. Barınılan, iskân olunan yer.
reba'	Uzunluk.
rebabe	(C.: Ribâb) Bazısı bazısına binmiş olan beyaz bulut.
rebace	Bönlük, ahmaklık, biladet.
rebah	Faide, menfaat. * Kediye benzer bir canavarın adı.
rebaiye	(C.: Rebâıyyât) Seniyye ile nâb arasında olan dört diş.
rebaz	Şehrin yarısı ve etrafı. * Her nesnenin eğlenecek ve duracak yeri. * Koyun ağılı. * 'Göden bağırsak' denilen büyük bağırsak.
rebaze	Zeki ve anlayışlı kimse. Zarif kimse.
rebbi	İlmiyle amel eden kişi.
rebeb	Tatlı ve çok su.
rebele	(Buğday) Çok olmak.
rebez	Ayağı hafif. Hızlı yürüyüşlü.
rebeze	(C.: Rebez-Rebezât) Devenin boyun yünü.
rebi'	Yaz günü. * Küçük nehir.
rebib	(C.: Rebâib) Üvey oğul. * Evde beslenen koyun. (Müe: Rebibe)
rebibe	Üvey kız. * Dadı.
rebie	(C.: Rabâyâ) Gözcülük eden kişi.
rebih	Organları sülpük ve sarkık olan iri insan.
rebiî	Bahara ait, baharla ilgili.
rebika	İp ile bağlanan davar.
rebike	Hurmayı yağla ve keş ile karıştırıp hamur ederek yapılan bir yemek. * Öğünmüş keşi, un ve yağ ile karıştırıp yapılan yemek. * Bulamaç aşı.
rebil	(C.: Rubul) Yoğun, semiz, besili. * Yer kuruyunca biten bir ot. * Uyluğun iç yanı.
rebile	Semizlik, besililik.
rebis	Bahadır, kahraman. * Meşakkat.
rebiz	Semiz ve kuyruğu büyük olan koç. ◊ Koyun sürüsü.
rebk	Karıştırmak.
rebrak	Tilki üzümü.
rebreb	Yaban sığırı sürüsü.
rebs	Hapsetmek. * Engel olmak, men'etmek. ◊ El ile vurmak.
rebsa'	Müenneslik özelliğindendir. * Katı nesne.
rebt	Şişmek. * Terbiye etmek. * Uyusun diye çocuğun yan taraflarına yab yab vurmak.
rebub	Üvey oğul. * Üvey baba.
rebun	Pey akçesi, pey olarak verilen para.
rebuz	Büyük.
rebvet	(Rubve - Ribve - Rebâvet) Yüce, yüksek yer.
rec'	Geri döndürmek. * Döndürülmek. * Yağmur. * Menfaat, fayda. * Rücu' etmek veya ettirmek.
rec'a	Geri gelme, dönüş. * Öldükten sonra tekrar diriliş.
reca	Emel, ümit, yalvarmak. * Cânib, taraf. * İstek, arzu, dilek. ◊ Kenar, yan. Taraf.
recac	Her şeyin zayıfı.
recah	(C: Rucah) Oturak yeri etli ve büyük olan kimse.
recai	Ricacı. Ricayla ilgili. Dua ve yalvarmağa, ümide dair.
recale	Yayan yürümek.
recaze	Mahfeden küçüktür ve deve arkasına vurup üzerine binerler.
recc	Deprendirmek. Sarsılmak. Gidip gelmek.
recca'	Hörgücü büyük dişi deve.
receb	Azametli, heybetli. Ta'zim etmek. * Cennet'te bir nehir ismi. * Mübarek üç ayların birincisi ve Kamerî aylardan yedincisi. * Erkek ismi.
receban	Receb ile Şaban ayları.
recefan	Şiddetle sarsılma, sallanma. * Şiddetle gürüldeme. Şiddetli ıztırab, büyük acı.
recefe	Zelzele. * Ortalığı sarsacak kışkırtmalar yapmağa ircaf denir. Yalan, yanlış haberlerle umumî efkârı şaşırtıcı neşriyatlara ise Eracif denmektedir. (Bak: Mürcif)
recel	Saçın ne sarkık ve ne de çok kıvırcık olması. * İstedikçe emsin diye davarı yavrusuyla beraber otlağa salmak.
recen	Hapsetmek.
recez	Vezni altı defa müstef'ilün'den ibaret olan bir nevi şiir veya bahire denir. * Kaside tarzında yazılan manzume. (Bak: Kaside, Ercüze)
recf	Şiddetle sarsmak veya sarsılmak.
recfe	(C: Recefât) Zelzele, deprem.
reci'	Necis, pislik. Terslemek.
recif	Şiddetli ıztırab.
recil	Çok yürüyen.
recim	(Recm. den) Taşlanmış, taşa tutulmuş. * Lânetlenmiş, mel'un.
recin	Devecilerin ini.
recla'	Katı, sağlam, sert. * Bir ayağı beyaz olan dişi koyun. (Müz: Ercel)
reclan	(C.: Raclâ-Rıccâl) Yayan kimse.
recm	Taşlamak, taşa tutmak, taş ile insan öldürmek. * Atılan taş. * Kabre taştan nişan dikmek. * Şeytan üzerine atılan nücum. * Tardetmek, kovmak, sövmek. Terketmek. * Zan ve kıyas etmek.
recmetmek	Taşlamak, taşlamak suretiyle öldürmek. * Mc: Aleyhte konuşmak.
recrace	Asker kalabalığı. * Ses çokluğu.
recrece	Sarsılma, titreme, sallanma.
recs	(Recse) şiddetli gök gürültüsü. * şiddetli ses.
recsan	Gök gürlemesi sesi.
recül	Yetişkin erkek. Bir işin ehli. Er kişi. Adam.
recüle	Giyiniş ve hareketleriyle kendini erkeklere benzeten kadın.
recület	Erlik, erkeklik.
recüliyet	Erkeklik, erkek olmak. * Cesâretlilik, erişkenlik.
red'	Geri verme, reddetme.
reda'	Önleme, men'etme, yasaklama. ◊ (Redaet) Süt emmek.
redaet	Kötülük, fenalık, bayağılık.
redah	(C.: Rudüh) Dolu büyük çanak. * Etli ve şişman kadın.
redane	Tentelerin kenarlarında açılan ufak deliklerin yırtılmaması için o deliklere geçirilen mâdeni halka.
redd	Geri döndürmek, kabul etmemek, çevirmek, def etmek. * Bir şeyin karşılığını icra etmek. * Sözü selâset ve talâkatla eda edemeyip harfleri geri çevirerek konuşmağa sebep olan dilin More…
reddet	Güzellikler arasında nazara çarpan çirkinlik. * Bir defa reddediş.
reddiye	Bir mes'ele hakkında zıt karşılık. Cevap. Beğenilmeyen bir şeye cevap vermek.
rede	Sıra. Bir duvardaki tuğla veya taş sırası.
reden	Hazz denilen kumaş. * Silâhların biribirine dokunmasından çıkan ses. * İplik eğirmek.
redi	(Rediye) Fenâ, kötü, bayağı.
redif	Arkadan gelen, birisinin ardından giden. * Birbiri ardınca zuhur etmek. * Terhis olup ihtiyata geçen asker. * Edb: Beytin sonunda kafiyeden sonra tekrarlanan kelime.
redig	Yere vurulmuş. * Nâdan, ahmak.
redim	Eski, köhne kaftan.
redm	(C.: Rüdum) Bir şeyin önüne sed yapma. * Bir şey dâimi olmak ve akmak. * Pencere, kapı ve delik gibi yerleri tıkama. Tamâmen kapama. * Zülkarneyn seddinin ismi.
reds	Taş atmak.
redyan	Davar yelmek.
ree	(Bak: Rie)
reel	Fr. Gerçek, hakiki, sahici.
ref'	Kaldırma, yüceltme, yukarı kaldırma. * Lağvetme, hükümsüz bırakma. * Gr: Arapça bir kelimenin sonunu merfu' (ötreli) okumak.
refagat	Bolluk içinde geçinme.
refah(et)	Bolluk, rahatlık.
refakat	Arkadaşlık, beraberlik.
refd	Atâ etmek, hediye vermek. * Yardım etmek. * Büyük kadeh.
refenn	Kuyruğu uzun olan at.
refes	(Rüfâs) Kinayesi icab eden şeyi açık söylemek. * Kinâye olarak. * Cimâ, nikâh. * Fuhşiyyât.
refez	Bölük bölük olan cemaat. (C: Erfaz) Kap dibinde kalmış azıcık su.
reff	Elbise koymak için duvara çıkıntı yapmak veya duvara tahta çakmak. Raf.
refh	Yağlanmak.
refhan	(Refâh. dan) Varlık içinde yaşıyan.
refi'	Yüksek, bülend, âli, yüce.
refif	(Ateş) Parlamak.
refig	Bolluk ve rahat içinde geçinen adam.
refih	Rahatlık ve huzur içinde geçinen. Refah ve rahat ile yaşıyan.
refik(a)	Ortak, arkadaş, eş, yardımcı, yoldaş.
refil	Kaftanını yukarı kaldırıp sallana sallana yürüyen. * Ahmak kimse. * Kuyruğu uzun at.
refiş	Ağaç kürek. * Dövmek.
refiz	(Rafz. dan) Atılmış, bırakılmış, terkedilmiş. Metruk.
refl	Kaftanını uzun diktirip yürürken eteklerini çekip sallamak.
reform	Fr. Düzeltme, tanzim. Asıl şeklini verme. Islah etme. Avrupa'da başlayan dinde reform hareketini, İslâm dinine tatbik etmenin yeri yoktur. Çünkü İslâm dini, bütün zaman ve mekânların More…
refref	Kuşu çok olan çimenlik, kır. * Mânevi bir binek. * Dalları salkım salkım olan ağaç. * Kenar saçağı. * Yeşil elbise. * İnce yumuşak kumaş. * Döşek. * Cennet.
refrefe	Kuşun kanatlarını oynatıp açması.
refs	Edeb hârici söz söyleme. * Kadınlara lâf atma. ◊ Ayakla vurmak.
refş	Küçük kazma. * Çapa. * Büyük kulaklık. * Kulağı büyük olma.
refse	Tokuşmak.
reft	Bir şeyi ufalıyarak kırıntı hâline getirme. Bir şeyi ufalama. ◊ f. Gitmek, yürümek. * 'Gitti' mânasında fiildir.
reftar	f. Gidiş, salınarak yürüyüş.
refte	f. Gitmiş.
refte refte	f. Git gide, azar azar.
reften	f. Gitmek.
refuşe	f. Lâtife, şaka. * Suç, günah.
refv	Sabretmek. * Korkudan emin etmek. * Islah etmek, düzeltmek.
refz	Terketmek.
reg	f. Damar.
regabe	Yumuşak arazi.
regad	Varlık, genişlik.
regaib	(Ragibe. C.) Çok istenilecek şeyler. Hediye, atiyye. Çok rağbet olunan şeyler. Bol bol ihsan etmek.
regaib gecesi	Receb ayının ilk perşembe gününün akşamı (Cuma gecesi).
regami	Çekirge çokluğu.
reh	f. Yol, kaide, tarz, usul. (Bak: Râh)
reh-averde	f. Yolcunun getirdiği hediye.
reh-güzer	(Reh-güzâr) f. Geçilen yol. Yol üstü. Geçit.
reha	f. Kurtuluş, kurtulma. Halâs. * Urfa şehrinin eski ismi. (Bak: Rüha)
reha'	Geçim bolluğu. * Genişlik, gevşeklik, pörsüklük, yumuşaklık. ◊ Geniş yer.
rehabe (rihâbe)	Göğüs üzerinde olan yumuşak kemik.
rehabin(e)	(Ruhban. C.) Râhibler. Ruhbanlar.
rehafe	İncelik.
rehafeşan	f. Kurtarıcı.
rehah	Yumuşak. * Geniş.
rehain	(Rehine. C.) Rehineler. Garanti olarak elde tutulanlar.
rehak	Gaşyetmek, sarıp bürünmek. Bir adamın arkasından yaklaşıp çatmak.
rehakâr	(C.: Rehakâran) f. Kurtarıcı.
rehamet	Sözün, sesin yavaş, ince ve tatlı olması.
rehan (rihân)	Bahadırlık, kahramanlık. * Denemek, tecrübe etmek. * At yarıştırmak, müsabaka.
rehaset	Tazelik, yumuşaklık, incelik. * Ucuzluk. * Bir işi gevşek tutma.
rehavet	Tembellik, gevşeklik, pörsüklük, ihmalkârlık.
rehavî	f. Urfa'lı.
rehayab	f. Kurtulan. * Yolcu olan.
rehayafte	f. Kurtulmuş.
rehayî	f. Kurtulma, halâs, necat.
rehb	Korku. Havf.
rehbaniyyet	Râhiblik. Papazlık.
rehbele	Yelmek.
rehber	f. Yol gösteren, kılavuz.
rehberî	Kılavuzluk, rehberlik.
rehbet	Fazla korku, yılmak, çekinmek.
rehbeten	Korkup çekinerek, çekingenlikle.
rehc	Toz, gubar. * Fitne.
rehd	Bastırarak ezme.
rehden	(C.: Rahâdin) Serçeden büyük bir kuş.
reheb	Korkmak, yılmak. Çekinmek. * Korku, havf.
rehebut	Çok korkmak.
rehec	Toz.
rehf	Keskinleştirmek, bilemek.
rehhas	Kârgir bina yapan.
rehide	f. Sıkıntı ve dertten kaçmış olan.
rehin	(Rehn-Rehine) Bir şeyin yerine teminat olarak tutulmuş olan şey, rehin edilmiş. * Mevkuf ve mahpus kılmak.
rehk	Aradan yetişip yaklaşma. * Yürüme. * şaşa kalma, taaccüb etme, hayrette kalma. * Kötü şeylere düşkünlük.
rehket	Güçsüzlük, kuvvetsizlik, zayıflık.
rehl	Sülpük olmak. Kendini salıvermek. * Acı çekmek, muztarib olmak. * Çok uyumaktan yüzü şişip uyuşuk olmak.
rehlet	şişkinlik, şişme.
rehmet	Yağmur, rahmet.
rehn	Sâbit ve dâim olmak. *Devamlı oluş. * Hapsetmek.
rehneverd	f. Yola çıkan. Yolcu.
rehnüma	f. Yol gösteren. Kılavuz.
rehnümun	Rehberler, yol göstericiler.
rehnümunî	f. Kılavuzluk, rehberlik.
rehpeyma	f. Yol ölçen.
rehpeymayî	f. Yolculuk.
rehrehe	Parlamak.
rehrev	f. Yolcu. Yola giden.
rehs	Kârgir bina yapmak. * Bir nesneyi çok sıkmak. ◊ Bir şeyi ayakla çiğniyerek ezme.
rehş	Asmacık.
reht	(C.: Erhüt-Erhât-Erâhit) Cemaat, kalabalık. * Kavim, kabile. * Ondan az olan adamlar. * Göbekle diz arası miktarı deri. (Hayızlı avretler giyerler)
rehv(e)	(C.: Rahâ) Yüksek mekân, yüksek yer. * Alçak, çukur yer, (içinde su toplanır) * Mahalle içinde, yağmur suyu ve çeşme suyu akan ark. * Üveyik kuşu. * Arası açılmış ve ayrılmış.
rehvac	Kebabı iyi pişirmek.
rehvece	Sür'atle gitmek.
rehyab	f. Yolunu bulabilen, girebilen.
rehyat	Acizlik. * Zayıflık, süstlük. * Bir dengi birinden ağır etmek.
rehz	Hareket etmek.
rehzen	f. Yol kesen, haydut, eşkiya.
reim	(C.: Arâm) Beyaz geyik.
reis	Baş, başkan.
rejim	Fr. Bir devletin sevk ve idare usulü, yolu. * Tıb: Hastanın tedavisinde tatbik edilen gıdalandırma yolu. Perhiz.
rek'at	(Rik'ât) Huzur-u İlâhîde beli eğip yüzü üzeri kapanmak. * Bir kıyam, bir rüku' ve iki secdeden ibaret olan namazın bir rüknü.
rek'ateyn	İki rekât.
rekabet	Kıskanmak. * Hıfzetmek. * Gözetmek. * Terakkub üzere olmak, başkalarından ileri geçmeğe çalışmak, benzerleriyle üstünlük yarışına çıkmak. * Kendi işini yürütmeğe çalışmak.
rekaik	(Rakik. C.) İnce ve nâzik olan şeyler.
rekaket	Kekeleme, dil tutukluğu. * Sözün kusurlu oluşu. Belagattan mahrum olmak. * Zayıf ve ince olmak, yufka olmak. * El ile cismin hacmi ve cüssesini anlamak için yoklamak. * Gevşeklik, zayıflık, More…
rekam	Birbiri üstüne kat kat yığılmış nesne.
rekanet	Vakarlılık, ağırbaşlılık.
rekb	Atlılar alayı, süvari takımı. * Diz ile vurmak. Dizi vurmak.
rekd	Kımıldamamak, durgun olmak.
rekeat	(Rek'at. C.) Rekâtlar.
rekeb	(C.: Erkâb) Kasığın kıl bittiği yeri.
rekik	Dili tutuk, kusurlu, peltek. * Rey ve idraki zayıf olan. * Gayret ve namusu olmayan. * Zayıf, kuvvetsiz.
rekin	Yüce, yüksek, âli. * Ağırbaşlı, ciddi, vakarlı.
rekiz	(Rekz. den) Sağlam. * Gizli, gömülü define.
rekk	İlzâm etmek, susturmak. * Birbiri üstüne bırakmak.
rekl	Ayağıyla vurmak.
rekm	Biriktirme, yığma.
rekme	Cem'olmuş, toplanmış. * Yön, cânip. * Parça, cüz'.
rekn	Meyletmek, yönelmek, eğilmek.
reks	(Rekkese) Geri döndürmek, çevirmek, tepesi aşağı etmek.
rektör	Fr. Üniversitenin başkanı.
reku'	Sâkin olmak. * Kesilme.
rekub	Erkeğinin ölümünü bekleyen kadın. * Evlâdı durmayan avret. * Kalabalıktan suya yaklaşamıyan deve. ◊ Binek hayvanı, binilecek şey.
rekud	Uyumuş.
rekve	(C.: Rukâ-Rekavât) İbrik.
rekye	(C.: Rekâyâ-Rekâ) Örülmemiş kuyu.
rekz	Harıl harıl ayak ile tepmek. Hayvana tekme ile vurmak. Kakıvermek. * Kaçmak. Seğirtmek, koşmak. * Hicret. Gaza. ◊ Dikme, yere saplayıp sabit kılma.
rem	f. Titreme. * Ürkme. * Sürü.
rema	Bir yerde ikamet eylemek. * Ziyade olmak. * Riba, faiz. * Bir haberi zan ile anlayıp idrak etmek.
remad	Kül. (Bak: Ramad)
remadet	İnsan veya hayvan kırımı.
remak	Bedende ruhun bakiyyesi. * Koyun sürüsü.
reman	(Remen) f. Sürü. * Ürken, ürkücü.
remas	Göz pınarında toplanan çapak.
remaz	Güneşin harâretinin çoğalması.
remaze	Oturak yeri. * Zina eden kadın.
remd	Helâk olmak. * Gözün çapaklanması. Göz hastalığı.
reme	Ürkek, ürken. * İyi nesne.
remed	Gözün ağrıması, göz kapağı iltihabı.
remeke	(C.: Rimâk-Ramek-Ramekât-Ermâk) Kısrak.
remel	(C.: Ermâl) Yelmek. * Yağmurun az yağması. * Vahşi sığırın ayağında olan hatlar.
remende	f. Ürkek, ürkücü.
remes	(C.: Ermâs) Denizde üzerine binilen sal. * Kalan süt artığı.
remg	Bâtıl etmek. * Baş yarmak.
remgerde	f. Titremiş. * Ürkek, ürkmüş.
remh	Süngü ile vurmak. * Tekme vurmak.
remi	(C.: Ermiye) Yağmuru iri olan ve yere şiddetle inen bulut.
remide	f. Ürkmüş, korkmuş, çekingen.
remim	f. Kemiğin çürümesi. Çürük.
remiyye	Bir nesne ile atılmış olan av.
remk	Durmak, ikâmet. * Boz renk.
reml	(Remil) Kum falı, bir takım nokta ve çizgilerle fala bakmak oyunu. * Filistin'de bir kasaba.
remla'	Ayakları siyah, diğer tarafları beyaz olan dişi koyun.
remlî	(Şihâbüddin Remlî) (Mil: 1371-1440) Filistin'in Reml kasabasında doğmuş, Şeyhülislâm'dır. Mecmuat-ul Ahzab'da namı Kutb-ül Ârifîn diye geçer. Kimya-yı Saadet namında More…
remm	Islah etmek, düzeltmek. * Yemek, ekletmek.
remma'	Beyaz tenli kadın.
remmaa	Oturak yeri. * Çocukların başındaki oynak yer.
remmah	Mızrakçı, süngücü.
remmaz	(Remz. den) İşaretlerle konuşan.
remram	Bir ağaç cinsi. * Yazın biten bir ot.
rems	Sürtme odunu. * El ile meshetmek. * Islah etmek, düzeltmek. ◊ (C.: Rumus) Mezar, kabir.
remy	Atma. Tüfek atma.
remz	İşaret. İşaretle anlatmak. * Güç anlaşılır. * Gizli ve kapalı söyleme.
remza'	Güneşin tesiriyle kızmış taş.
remzen	İşaretle. Remz olarak.
remzî	İşarete ait, işaretle alâkalı.
remzşinas	f. Bir maksad anlatan şekil, resim vb. * Gizli ve kapalı olarak anlatılan şeyleri ve işaretleri bilen.
rena	Nazar olunan, bakılan.
renak	Mastar. * Suyun bulanık olması. * Kederli olmak, mükedder olmak.
renanet	İnleme.
renc	f. Sıkıntı, zahmet, eziyet. * Ağrı, sızı. * Öfke, gazab, hışım.
renc-ber	'f. (Renc; sıkıntı, zahmet. Ber; çeken) Tarla ve bahçede yahut başka işlerde kazmak veya taş, toprak taşımak gibi işlerde çalıştırılan gündelikçi. Amele, ırgat. * Çiftçi.'
rencide	f. İncinmiş, kırılmış.
rencidegî	f. İncinip hatırı kırılmış olma. * Dertlilik, kederlilik.
rencidehâtir	f. Gücenmiş, hatırı kırılmış.
renciş	f. Sızlanış, inciniş, eziyet ve sıkıntı veriş. Keder.
rencur	f. İncinmiş. Sıkıntılı, rahatsız, dertli, hasta.
rencurî	f. Dertlilik, rahatsızlık, hastalık. İncinmiş olma.
rend	Mersin ve defne ağaçları.
rende	f. Tahtaların yüzlerini pürüzlerden kurtarıp dümdüz etmek için marangozların kullandıkları âlet. * Mutfakta peynir, soğan, havuç gibi şeyleri ufalamak için kullanılan tenekeden veya ona More…
rendelemek	Pürüzlerini gidermek. Rende ile düzlemek, pürüzlü yerlerini kazımak. Rende ile ufalamak.
rendide	f. Rendelenmiş, ufalanmış.
renem	Avaz, ses, savt. * Ayrılmak.
renevna	Dâim sâkin olmak, devamlı durmak.
renf	(Davar) zayıflığından kulaklarını sarkıtmak.
reng	f. Renk, levn. * Suret, şekil. * Oyun, hile, dalavere.
reng ü bu	Renk ve koku.
reng-amiz	f. Renk renk, çeşitli renkli.
reng-aver	f. Dalavereci, hilekâr.
rengâreng	f. Renkli, çeşit çeşit.
rengin	f. Renkli, boyalı. Parlak. Hoş. Süslü. Mülevven. Lâtif.
renim	Türkü söylemek.
renin	Bağırma, haykırma. * İnleme, inilti.
renk	Bulanık su.
renna'	Devamlı kadınlara bakan kimse.
rennan	Çok ses çıkaran, inleyip duran. Çınlıyan.
renne (rinne)	Avaz, ses, savt.
renv	Bakma hususunda mübâlağa etmek.
res	f. (Residen  Erişmek mastarının emir köküdür.) 'Ulaşan, erişen, yetişen' mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
resa	f. Yetişen, erişen. Yetiştiren.
resa'	Tatlı sütü ekşi yoğurtla karıştırmak. (O yapılan yemeğe 'resise' derler.) ◊ Şiddetli hırs.
reşa'	Yürüyebilen geyik yavrusu.
reşad	Hak yolda yürümek. Doğru yolda olmak. Doğru yolu bulup ondan sapmamak. * Aklın kuvvetli olması.
resae	Ölünün üzerine ağlayıp, onun iyiliklerini saymak.
resag	Devenin ayaklarında olan gevşeklik.
reşahat	(Reşehât) (Reşha. C.) Reşhalar. Sızıntılar, serpintiler.
resail	(Risale. C.) Risaleler, bir mevzuda yazılan mektuplar veya küçük kitaplar. * Dergiler, mecmualar.
reşak	Helâk etmek. * Atmak.
reşakat	Bel inceliği. * Davranma ve kımıldanıştaki incelik ve hoşluk.
resalet	Saçı salıverme. * Deveyi eşkin yürütme. (Bak: Risalet)
resan	f. (Residen mastarından) 'Yetişenler, ulaşanlar, getirenler' mânalarına gelerek birleşik kelimeler yapılır. ◊ Ulaştırı yağan yağmur.
resane	f. Teessüf. * Hasret.
resanehâr	f. Hasret çekici.
resanende	f. Ulaştırıcı, getirici.
resanet	(Bak: Rasanet)
resas	(Bak: Rasas)
reşaş	(Reşâşe) Serpinti ve toz gibi ince yağmur.
reşaşat	Su sızıntıları, serpintiler.
resaset	Eskilik, köhnelik. Yıpranmış olma.
reşaşet	Su serpintisi. * Emmek, emerek içmek.
reşat	(Bak: Reşad)
resatik	(Rustâk. C.) Köyler, çiftlikler.
resd	Eşyaları birbiri üstüne yığmak.
resed	f. Lâyık, şâyan, şâyeste. ◊ Ev eşyası.
reşed	Hayır. Rahmet. Hidayet.
reşehat	(Reşha. C.) Reşhalar, damlalar, sızıntılar.
resel	(C.: Ersâl) Deve ve koyun sürüsü. Topluluk, cemaat.
resem	Atın üst dudağında olan beyazlık.
reşem	İlk evvel çıkan ot.
resen	(C.: Ersân) Atı veya davarı ip ile bağlamak. * İp, halat, urgan.
reşen	Tar:  Yeniçeri maaşlarının üçüncü üç aylığı.
resenbaz	f. İple oynayan. İp cambazı.
resenbend	f. Halat atmış, halatla bağlı.
reşf	Suyu dudakları ile emmek, emerek içmek.
resf (resfân)	Ayağı köstekli gibi yürümek.
resh	Âcizlik, zayıflık. * Uyluk etleri az olmak. ◊ Bir şeyin, yerin sabit olması.
reşh	Sızma, terleme, sızıntı.
reşha	Damla, katre. Sızıntı, ter, rutubet, yaşlık.
reşhapâş	f. Damla saçan.
reşhariz	f. Damla döken.
reşhayâb	f. Sızıntı bulmuş.
resibe	(C.: Rasibât) Dizlerde ve mafsallarda olan hastalık.
reşid(e)	Doğru yolda giden, hak yolunda olan. * Akıllı, iyi davranan. Ergin, olgun. * Büluğ çağına girmiş kimse. * Doğru yola sevkeden, hayra delâlet eden. * Fık: Malını muhafaza hususunda aklı eren, More…
reside	f. Erişmiş, ulaşmış, yetişmiş.
reşidiyye	Reşid olanla ilgili. * Şeker ve nişasta ile yapılan bir çeşit tatlı.
resif	Su yüzüne kadar gelen sıralanmış kayalar.
reşih	Ter.
reşik	Boyu, endamı lâtif ve güzel olan.
resil	(C.: Rüsül - Rüselâ) Elçi.
resim	Bir çeşit deve yürüyüşü.
resis	Sâbit, devamlı. * Bakıyye, artık. * Akıllı, zeki kimse. * Sahih olmayan haber. * Aşk-ı muhabbetin ibtidası. * Hastalık başlangıcı. ◊ Yaralı, mecruh. * Köhne, eski. Eskimiş, More…
resiyy	Hayır veya şerde musırrâne direnen. * Çatıyı ayakta tutan direk.
reşk	Kıskanma. Kıskanmayı uyandıran. Kıskanılmış. Hased ve gıpta veren.
reşk-âver	f. Hasede düşüren, kıskanmayı uyandıran.
reşk-endâz	f. İmrendirici, gıpta ettirici. Kıskandırıcı.
reşk-saz	f. Gıpta ettiren, imrendiren.
reşkin	f. Kıskanç. Kıskanan. Hased eden. Hâsid.
resl	Kıvırcık olmayan saç.
resm	(Resim) Yazma, çizme, desen. * Eser, iz, nişan, alâmet. * Suret. * Tertib. Tarz, üslub. * Fotoğraf resmi. * Âdet, usul, tavır, davranış. * Alay, merâsim. * Man: Bir şeyi başkalarından More…
resmen	Devlet namına, resmî olarak, devlet tarafından. * Kat'i olarak anlaşıldığına göre. * İsteye isteye. Bile bile. * Görünüşte, âdet yerini bulsun diye. Nezaket icabı olarak.
resmî	Devlet adına veya devlet tarafından. * Ciddi. Çok sert. * Resme, yazıya, çizgiye ait. Resme dair.
resmiyât	Resmî olan işler.
resmiyet	Resmîlik. Resmî olmaklık.
reşn (rüşün)	Köpeğin, başını kaba sokması.
reşraş	Kavak ağacı. * Su veya yağ damlayan kebap. * Su saçmak.
reşreş	Yumuşak döş kemiği.
ress	Taşla yapılmış, taşla örülmüş kuyu. * Semud taifesinden kalmış bir kuyunun adı. * Maden. * Dere. * İnsanlar arasında ıslah ve ifsad etmek.
reşş	Serpmek, püskürtmek. * Serpinti, serpintili yağmur, çisilti.
ressam	Resim yapan, resim çizen.
resse	(C.: Rises-Risâs) Eski ve çürümüş, köhne. * Ev eşyasından eskiyip atılanı. ◊ Avcıların gizleneceği yer. * Hastalığın başkasına bulaşması.
reste	(C.: Restegân) f. Kurtulmuş.
restegân	(Reste. C.) f. Kurtulmuş olanlar.Restgâr: f. Kurtulan.
restgârî	f. Kurtulma, necat.
restorasyon	Fr. Tarihî eserlerin aslına uygun tarzda tamiri.
resül	Peygamber. Yeni bir kitap ve yeni bir şeriat ile bir ümmete veya bütün beşeriyete Allah tarafından Peygamber olarak gönderilmiş olan zât. Mürsel de denir. Yeni bir kitap ve şeriatla gelmeyip More…
resülullah	Allah'ın (C.C.) gönderdiği Peygamber. Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) bir ismi.
reşv	Rüşvet almak.
resve	(C.: Rasa) Kadınların kollarına boncuktan veya inciden yaptıkları kolbağı.
resy	Sâbit olmak, devamlı olmak.
resye	Romatizma.
ret'	(Rita' - Rütu') Yemek, içmek. Bolluk içinde dilediğini yiyip içmek. * Oynamak.
retaim	(Retime. C.) Bir şeyi hatırlayabilmek için parmağa bağlanan iplikler.
retc	Kapıyı sürgülemek. Kapının kilitlenmesi.
reteb	Zahmet. Şiddet. * Şehadet parmağı ile orta parmak arası.
retec	(Ritâc) Büyük kapı.
reted	Defne ağacının yaprağı.
reteh	Bündük-i Hindî denilen yuvarlak taş.
retel	Muntazam, hoş. Gönül çeken.
reteme	(C.: Ratem) Bir ağaç cinsi.
retime	(C.: Retaim) Bir şeyi hatırlayabilmek için parmağa bağlanan iplik.
retk	Yırtığı onarmak, yarığı düzeltmek, bitiştirmek.
retk (retkân)	Adımların birbirine yakın olması. * Deve kuşunun sür'atle gitmesi.
retk ü fetk	Noksanları düzelterek idare etme. * Ayırmak ve bitiştirmek. * İyi idare etme.
retl	(Diş) seyrek olmak. * Bir şeyi okurken her kelimenin arasını ayırıp açıklamak.
retm	Kırmak.
retn	Karıştırmak.
rett	şerif, seyyid.
retv	Kuyudan kova çekmek.
retve	Adım. Hatve.
reum	Yavrusunu seven deve. * Yanından geçen kimsenin elbisesini yalayan koyun.
rev	f. (Reften mastarının emir kökü) 'Giden, yürüyen' mânasında olup birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Piş-rev  - Önde giden.
rev'	Korku, halecan. Ürkmek. * Nefsanî hareket.
rev'a	Korkak kadın. * Kendisini görenleri şaşırtacak derecede güzel olan kadın veya kız. (Müz: Ervâ)REVA' - Tatlı.
reva	f. Lâyık, uygun. Meydana gelmek. * Gidici.
revabit	(Rabıta. C.) Râbıtalar, bağlılıklar. Münasebetler. * Düzenler, sıralar, tertibler.
revac	Sürüm. Kıymet, değer, geçerlik, makbuliyet.
revacdâr	f. Sürümlü ve revâcda olan mal.
revadaşte	f. Uygun bulmuş.
revah	Öğleden akşama kadar olan vakit. * Bir şeyin tahsilinden dolayı gelen sürur ve şâdlık, neş'e.
revahi	(Râhiye. C.) Bal arıları.
revahil	(Râhile. C.) Yük hayvanları.
revaid	Göçebe topluluk.
revaih	(Bak: Revâyih)
revak	(Rivak) Ev önündeki saçak. * Kemer. Kubbe. Çardak. Önü açık, üstü örtülü yer.
revakid	(Râkid. C.) Durgun olanlar.
revalver	(Bak: Rovelver)
revan	f. Giden, akıcı. * Derhal. * Ruh, can. Nefs-i nâtıka. * Edb: Su gibi akıp giden güzel söz.
revan-bahş(a)	f. Canlandırıcı, can bağışlayıcı.
revane	f. Yürüyen, giden.
revani	f. Değerli, rağbetli revaçlı. * Tepside pişirilen irmik veya undan bir tatlı çeşidi.
revani-füruş	f. Revanici. Revani satan.
revasi	(Râsiye. C.) Büyük dağlar.
revasib	(Rüsub. C.) Tortular.
revasim	Akarsu.
revasir	(Reysar. C.) Reçeller.
revatib	Vazifeler, maaşlar. * Farz namazından önce kılınan müekked sünnetler.
revayih	(Revâih) Râyihalar, güzel kokular. (Aslı: Revâih)
revazin	(Revzen. C.) f. Pencereler.
revb (rub)	Sütün yoğurt olması.
revban	(C.: Rübâ) Sütün yoğurt olması. * Sarhoşluk şiddetinden birbirine karışmış olan insanlar.
revc	(Revac) Geçmek. * Rüzgârın karışık esmesiyle ne taraftan geldiği belli olmaması.
revende	f. Giden, gidici. * Çok yürüyen.
revendegân	(Revende. C.) f. Yürüyenler, gidenler.
revg	Talep etmek, istemek. * Yönelmek, eğilmek, meyletmek.
revgan	f. Yağ. * Hafif hafif esen rüzgârın verdiği serinlik, rahatlık. * Üstü yağ gibi kayan parlak nesne. * Parlak deri.
revgandân	f. Yağ kandili.
revgani	f. Revani tatlısı.
revh u reyhan	Rahat ve rızık, bolluk ve hoşluk.
revh(a)	İç açıklığı. Rahat. * Rahmet. * Hafif esen rüzgârın verdiği tatlılık, canlılık. (Bak: Ravh)
revhanî	İyi ve pâk olan, ferahlık veren yer.
revhaniyet	Gönül açıcılık, güzel görünüşlülük.
revhat	Öğlen vaktinden akşama kadar gitmek.
revhullah	(Bak: Ravhullah)
revir	Alm. Okul, kışla gibi yerlerde ufak hastalıkları olanların yatırıldıkları hasta odası, ilk bakım yeri. * Bölge, mıntıka.
reviş	f. Gidiş, hal, tavır. * Tutum, yol.
reviy	Edb: Kafiye olan kelimenin son harfi. Şiirde kafiye harfi.
reviyyet	(C.: Reviyyât) Bir işin her cihetini iyice düşünme.
revk	(C.: Ervâk) Perde, hicâb. * Boynuz. * Ev önü. * Saf, hâlis, katıksız.
revm	Maksad. Taleb, istek. * Tevcidde: Sükûndan ayırd edilmeyecek derecede olan belirsiz hareke.
revnak	f. Zinet. Parlaklık. Göz alıcılık, güzellik. Safa, taravet.
revnak-bahş	f. Güzellik, tazelik ve parlaklık veren.
revnak-dâr	f. Parlak, lâtif, güzel, hoş.
revnak-efza	f. Bir şeyin parlaklığını artıran. Güzelleştiren.
revnak-nüma	f. Tâzelik, güzellik ve parlaklık gösteren.
revnüma	(Ru-nüma) f. Zuhur eden, kendini gösteren. * Yüz görümlüğü.
revs	Sabit olmak.
revse	Pislik. * Fışkı, tezek.
revv	Çift, karı-koca, zevc.
revy	(Davar) Suya kanmak.
revz	Sınamak, denemek, tecrübe.
revzat	(C.: Ravz-Ravzât-Riyaz-Rizât) Çayırlı, çimenli ve sulu yer. * Bostan.
revzeke	(C.: Revâzik) Küçük kuzu ve oğlak.
revzen	(C.: Revâzin) Pencere.
revzene	(C.: Revâzin) Pencere.
rey'	Arpa, buğday, tahıl. * Rücu', geri dönme, avdet. * Ziyade, çok.
reyah	(Râh. C.) şaraplar. * Gökçek kokulu küçük bir kuyu.
reyb	(Bak: Rayb)
reyc	Akça, para, pul. * Örtülmüş ve kilitlenmiş olan büyük kuyu.
reyde	(C.: Ruyud) Dağın sivri ve yumru tarafı. * Yavaş ve yumuşak esen rüzgâr.
reyean	Artma, çoğalma, ziyâdeleşme, bereketlenme. * Her şeyin evveli, tazelik zamanı.
reyhan	Hoş güzel koku. * Rızık ve maişet, rahmet. * Ekin yaprağı. * Fesleğen denilen kokulu bir ot.
reyhanî	Fesleğen gibi ince nakışlı. * Divanî hat da denilen bir yazı tarzı.
reyhekan	Za'feran.
reyk	Her nesnenin evveli ve efdali, iyisi.
reym	Alçak yer. * Kabir. * Derece. * Deveyi boğazlayıp taksim ettikten sonra kalan kemik. * Ziyâde çok, fazla.
reyn	Leke, kir, pas. * Gönül karası, kalb katılığı, günahın artması. * Uyku, mestlik galebe etmek. * Çıkması mümkün olmayan şey.
reys	(Reysân) Sallanmak. * Gururlanmak, tekebbürlenmek. ◊ Eğlenmek, eğlendirmek.
reyş	Ok yeleklemek.
reyta	(C.: Riyat-Riyâtâ) Car denilen örtü.
reyya	Güzel koku.
reyyan	(C.: Rivâ) Suya kanmış, sudan doymuş. * Sarhoş.
reyye	Çokluk, fazlalık, kesret.
rez	f. Bağ kütüğü, asma.
reza'	(Bak: Reda')
rezaat	Süt emme.
rezag	Sıvı balçık. * İnce çamur.
rezahat	Yorulmak. * Hali yaramaz, vaziyeti kötü olmak.
rezail	(Rezile. C.) Utanılacak çok fena işler, alçakça hareketler.
rezalet	Utanç verici şey. Utanılacak hal. * Alçaklık, rezillik. * Maskaralık. * Arsızlık.
rezan	Ağır, ciddi, vakarlı, ağırbaşlı ve temkinli kimse.
rezanet	Ağırbaşlılık, vakarlılık, temkinlilik, ciddilik.
rezaya	(Rezie. C.) Musibetler, belâlar.
rezayil	(Rezile. C.) Çörçöp. * Faydasız ve asılsız nesne.
rezaz	Zayıf yağan yağmur.
rezban	f. Bağ bekçisi, bağcı.
rezeme	(C.: Ruzum) Devenin ağzını açmadan boğazından çıkan ses.
rezen	(C.: Revâzin) İçeri çukurca olup su toplanabilen yüksek ve sağlam yer.
rezie	(C.: Rezâyâ) Musibet, felâket, belâ.
rezil	Alçak, adi, utanmaz, hayâsız, soysuz.
rezil ü rüsva	Kusur ve ayıpları meydana çıkarılmış, kepâze olmuş olan.
rezile	(C.: Rezâil) Fenâ ve kötü huy.
rezim	Arslan kükremesi.
rezin	Vakarlı, temkinli, ağır başlı, sağlam.
reziz	Elbise boyamada kullanılan bir ot cinsi.
rezm	Deve avazı. * Gök gürlemesi. * Cem'etmek, toplamak. ◊ f. Cenk, muharebe, çarpışma, savaş. ◊ Akmak, seyelân.
rezmgâh	f. Savaş meydanı, muhârebe sahası.
rezmî	f. Savaşla ilgili.
rezmyuz	f. Savaşçı, kavgacı, muhârib.
rezn	Bir şeyi kaldırıp ağır mı hafif mi diye görmek. ◊ Koparmak.
rezz	Bir şeyi yere batırmak. * Çekirgenin, kuyruğunu yere batırıp yumurtasını dökmesi.
rezzak	Bütün mahlukatın rızkını veren ve ihtiyaçları karşılayan. (Allah)
rezzakane	f. Rızık verene, rezzaka yakışır surette.
rezzakiyet	Her mahluka münasib rızkını verici olmak.
rezzaz	Pirinç satan. Pirinç satıcı.
rezze	İçine kilit sokulan kapı razzesi.
ri	Kur'an alfabesinin onuncu harfi olup, ebcedî değeri 200'dür.
ri'bal	(Ri'bân) Arslan.
ri'be	(C.: Riâb) Sihir.
ri'de	Titremek, hareket etmek.
ri'mam	Sevmek.
ri've	Depretmek.
ri'y	Hey'et. * Güzel halet, iyi hal. * Güzel elbise.
ri'ye	(C.: Riin) Sihir.
ria	(Râî. C.) Çobanlar. ◊ Yüksek yer.
rias	Tâç.
riat	(Rie. C.) Akciğerler.
riayet	İyi karşılamak, ağırlamak, hürmet etmek. * Uymak, tâbi olmak. * Otlamak veya otlatmak. * Hıfzetmek, korumak.
riayeten	Saygı ve hürmet göstererek. Sayarak. Hürmet ederek. * Tâbi olarak.
riayetkâr	f. Hürmetkâr, itaatkâr. Sevgi ve saygı gösteren.
rib'	Sıtmanın bir gün tutup iki gün tutmaması ve dördüncü gün yine tutması.
riba	Tartısı ve ölçüsü belli olan bir malı aynı cinsten daha fazla olan bir mal ile, bir karşılığı olmaksızın, peşin olarak veya veresiye değiştirmektir. * Faiz. * Muamelede meşru miktardan More…
riba-har	f. Faizle para işleten, tefeci.
ribab	Arap kabilelerinden Zubeh, Sevr, Akl, Teym ve Ady denilen beş kabilenin adı.
ribabe	Ahd, söz, yemin, misak.
ribac	Kanatlarının ortasında küçük kapısı bulunan büyük kapı.
ribah	(Ribh. C.) Kazançlar, kârlar, ticaretten elde edilen kârlar.
ribat	(C.: Ribâtât) Han gibi konaklanacak yer. Tekke. * Bağ, ip. * Sağlam yapı.
ribatet	Kalb kuvveti. * Tahammül, sabır. * Kalbi sağlam olma.
ribatî	Hancı, odacı.
ribbî	(C.: Ribbiyyun) Büyük kalabalık.
ribbiyyun	(Rabb. dan) Âlimler, fakihler. * Büyük topluluk.
ribet	(C.: Riyeb) şüphelilik. şüpheye düşme.
ribh	Kâr, kazanç. * Fâiz. ◊ (Bak: Ribh)
ribhale	Azası büyük olan, organları iri olan.
ribka	(C.: Ribak) Davar bağlamada kullanılan ip. ◊ Kement. Kement bağı. İlmekli ip.
ribze	Deveye katran sürmede kullanılan yün parçası.
ric'at	Geri dönme, çekilme, kaçma, vazgeçme.
ric'î	Geri dönmeye ait ve mensub. * Üç talakla boşanmamış kadın. Tekrar kocasına dönmesi mümkün olan. Buna talak-ı ric'î denir.
rica	Yalvarmak, niyaz eylemek. * Canib. Taraf. (Bak: Recâ)
rical	(Recül. C.) Erkekler, er kişiler. * Mevki sahibi kimseler, devlet adamları. * Yaya olanlar.
riçal	f. Reçel.
ricalen	Yaya olarak. Yayan. * Erkek olarak.
ricalullah	Mânevi kudret ve kuvvet sahipleri olan evliya. (Bak: Ebdal)
ricam	Büyük taş.
ricaname	f. Bir iş için yazılan rica mektubu.
riçar	f. Reçel.
ricl	Ayak, kadem.
ricle	Semizlik otu.
rics	Dinin haram kıldığı şey. Günah, pislik, murdarlık.
ricz	Azab, vesvese. * Maddi ve mânevi pislik. * Puta tapma.
rid'	Yardımcı, muavin. * Gözleyici.
rida	Örtü, belden yukarı örtülen şey, çar ve şal. * Akıl. İlim. Seha. * Zinet. Parlaklık veren şey. * Hırka.
rida'	(Bak: Red'a)
ridas	Taş atmak.
riddet	İslâm dininden dönme. İrtidad. * Doğumdan evvel davarın memesinin süt ile dolu olması.
riddidî	Reddetmek.
riddis	(Mübalağa ile) Taş atan.
ridf	(C.: Erdâf) Arka.
ridfan	Gece ve gündüz.
ridfe	(C.: Ruzuf) Diş aşığı kemiği.
ridvan	Memnunluk, razılık, hoşnudluk. * Cennet'in kapıcısı olan büyük melek.
ridvanullahi aleyh	Allah ondan razı olsun meâlinde dua.
rie (re')	Akciğer.
rieteyn	İki akciğer.
rif	(C.: Eryâf) Mâmur, bayındır yer. * Ekini bol ve ucuz olan yer.
rif'at	Yükseklik. Yüksek ve büyük rütbe sahibi olmak, âlişan olmak.
rifa'	Ekini tarladan getirip harman yerine ilettikleri vakit.
rifade	Yara üstüne sarılan bez. * Ziyâfet.
rifas	Ayakla vurmak, tepmek.
rifd	(C.: Erfâd - Rufud) Atâ, hediye, bahşiş. * Yardım, muavenet.
rifk	Yumuşaklık, yavaşlık, tatlılık, nezaket. (Zıddı: unf)
rifkî	(Rıfkıye) Yumuşaklıkla, tatlılıkla ilgili.
rig	f. Kum. * Toz.
rih	Rüzgar, yel. * Sızı, romatizma. * Mc: Galebe, kuvvet. Rahmet. * Devlet. Hoş ve iyi şey. * Koku.
rihal	(Rahl. C.) Deve palanları. ◊ Büyük halı.
rihale	At semeri, eyer.
rihat	Kayış yapımında kullanılan deri.
rihlet	Geçmek. Göç etmek, göçmek. Ölmek. ◊ (Bak: Rihlet)
rihme	(C.: Ruhum-Rihâm) Yağmur çisintisi.
rihs	(C.: Revâhıs) Alçak duvar.
rihte	f. Dökülmüş, akıtılmış.
rihtim	f. Gemilerin yanaşmalarına müsait şekle getirilmiş kıyı.
rihv (rahv)	Yumuşak.
rihve	(Ruhve) Rehâvetli, gevşek. * Tecvidde: Harf sükun ile söylenirken sesin akması hâli.
rihvet	Gevşek ve sölpük olma. Rahavet.
rik	Salya. Ağız suyu.
rik'a	Kur'an-ı Kerim'in harfleri ile bir yazı çeşidi.
rika	Üzerine yazı yazılan deri veya kağıt parçaları. * Kısa mektublar. * Yamalar. * İstidalar. Müzekkereler. Dilekçeler. ◊ Darbolunmuş dirhem.
rikab	(Rakabe. C.) Boyunduruk altında olanlar. Kullar, köleler. * Boyun, ense kökü.
rikâb	Özengi. * Büyük bir kimsenin huzuru, önü, makamı.
rikâbdar	Padişahların atla bir yere gidişleri sırasında özengiyi tutmak suretiyle ata binip inmelerine yardım eden kişi.
rikâbî	Binici, binen.
rikak	Yer yarığı.
rikase	Davar bağlanan yer.
rikaz	Yer altında bulunan madenler. * Câhiliyet zamanından kalmış gömülü mal.
rikbe	'(C.: Rikeb-Rekebât) Diz. (Diz, insanın ayaklarında olur; dört ayaklının ön ayaklarında olur.)'
rikk	Kulluk, ubudiyet. * Ist: Esir olmuş, hürriyetini kaybetmiş olan ehl-i harb. * Yufka, yumuşak nesne. ◊ (C.: Erkâ) Kul, abd. * Kulluk, esirlik, kölelik, ubudiyet. * Yufka nesne.
rikkat	Acıma, incelik, yufka yüreklilik. Yumuşaklık.
rikkat-âver	f. Acıma ve merhamet uyandıran.
rikkat-engiz	f. Acıklı.
rikkat-yâb	f. Acıyan, merhamet eden.
rikkiyyet	Kölelik, kulluk.
riks	Adam topluluğu. * Pis, necis.
rikz	Gizli söz.
rim	(C.: Arâyim) Beyaz geyik. ◊ f. İrin.
rima	Atmak. * Atışmak. * Bırakmak.
rimah	(Rumh. C.) Mızraklar, kargılar, süngüler.
rimaha (remuh)	Tepici davar, tepen davar.
rimahat	Mızrakçılık sanatı.
rimak	Nifak, ayrılık. * Darlık.
rimal	(Reml. C.) Kumlar.
riman	Eğilip meyletmek.
rimayet	Ok, gülle, kurşun gibi şeyleri atmada mâhir olma. Atıcılık.
rimdida'	Gül.
rime	f. Çapak.
rimm	(Rimme) Çürümüş kemik. Kemik çürümesi. * Yer. * Çok mal.
rimme	(C.: Rimem-Rimâm) Çürümüş kemik.
rimnak	f. Murdar, pis. * İrinli.
rims	Devenin yediği otlardan ekşi cins bir ot. * Islah etmek, düzeltmek.
rind	f. Kalender. Aldırışsız, dünya işlerini hoş gören. * Laübali meşreb feylesof. * Bâtını irfan ile müzeyyen olduğu halde zâhiri sâde görünen hakîm. Dış görünüşü laübali olduğu halde, aslında More…
rindân	f. Kalenderlik. * Rindler.
rindî	f. Kalenderlik, rindlik, aldırışsızlık.
rir	Fâsid, bozuk, yaramaz.
ris	f. Öfke, gazab, gayz.
riş	f. Yara. * Yaralı. * Tüy. Kıl. Kuş kanadı. * Sakal.
riş (riyâş)	Çok pahalı elbise.
rişa	(Rişvet. C.) Rüşvetler.
rişa'	(C.: Erşiye) Kuyudan su çekmekte kullanılan urgan. * Menazil-i Kamer'den 'Balık karnı' dedikleri menzilin adı.
risail	(Bak: Resail)
risale	Mektub. * Bir ilme dair yazılmış küçük kitap. * Haber göndermek. * Elçinin götürdüğü mektub, name. * Fık: Bir kimsenin sözünü veya emrini başka birisine tebliğ etmek.
risalet	Birisini bir vazife ile bir yere göndermek. * Peygamberlik. Büyük kitapla gelen peygamberlik. * Elçilik.
risar	(C.: Ravâsır) Reçel. * Turşu.
rişaş(e)	Döküntü, serpinti.
rişbüz	f. Keçi sakalı gibi sivri olan sakal.
rişdar	f. Sakallı.
risde	İnsan cemaatı, insan topluluğu.
rişdet	Doğruluk, dürüstlük. Temizlik.
rise	Miras yemek.
rişe	Saçak, püskül.
rişe-gir	f. Kökleşmiş, kök tutmuş.
rişhand	f. Bıyık altından gülme. Alay.
rişk	Atılan ok.
risl	Vakar, ciddiyet, sekinet. * Sabır.
rism	Kırmak. * Bulaştırmak.
risman	f. İp, halat.
risman-bâz	f. İp oynayan. * Mc: Cambaz.
rişsaz	f. Cerrah.
riştab	f. Kıvırcık saç ve sakal.
rişte	f. Tel, iplik, hayt.
rişte-füruş	f. İplik satan. İplikçi.
rişvet	Bir işi yapmak veya bitirmek için haksız yere alınan mal veya para. (Bak: Rüşvet)
rişvet-hâr	f. Rüşvet yiyen.
ritam	(Retime. C.) Bir şeyi hatırlayabilmek için parmağa bağlanan iplikler.
ritane	Arap lisanından başka dille konuşmak.
ritic	Çıkmaz yol. Yasak olan şey. Haram.
ritl	(Retl) Hoş, lâtif, pâkize şey. ◊ (Bak: Ratl)
ritm	(Reythme) Fr. Mısra ve cümlelerdeki ses uygunluğundan gelen iç âhengi. Duygunun ses hâline gelişi. * Müvazeneli ve tenasüblü hareket.
ritmik	Ölçülü, âhenkli.
riv	f. Hile, düzen.
riva	(Reyyân. C.) Suya kanmış olanlar.
riva'	(C.: Erviye) Deve üstünde yük bağlanılan ip.
rivad	Talep etmek, istemek, arzulamak.
rivak	(Bak: Revak)
rivayat	(Rivâyet. C.) Rivayetler.
rivayet	Hikâye edilen hâdise veya söz. * Bir hâdisenin başkalarına anlatılması. * Peygamberimiz'den (A.S.M.) işittiklerini veya sahabeden duyduklarını birisinin başkasına anlatması. * Kuyudan More…
rivayetkerde	f. Söylenilen. Rivayet edilen.
riya	Özü sözü bir olmamak. İnandığı gibi hareket etmeyiş. İki yüzlülük etmek. Gösteriş için yapılan hareket. (Bak: İhlâs)
riyad	Ot aramak.
riyah	(Rih. C.) Rüzgârlar, yeller. * Letaif ve in'amlar. * Mc: Galebe, kuvvet, rahmet, devlet. * Mazarrat.
riyakâr	Riya eden. Adam kandırmak için yalan söyleyen. Sahte iş yapan. İki yüzlü.
riyakârâne	f. İkiyüzlülükle. Riyakârlıkla.
riyaset	Reislik. Bir işi idarede başta bulunmak. Başkanlık.
riyasetpenah	f. Başkanlık makamında bulunan. Başkanlık eden, başkan olan. Reislik yapan.
riyaz	(Ravza. C.) Bahçeler. Ağaçlık, çimenlik yerler. Yeşil bahçeler.
riyazat	(Riyazet. C.) Nefsi terbiye maksadıyla az gıda ile geçinmek, nefsini hevesattan men' ile faydalı fikir ve işle meşgul olmak.
riyazet	Nefsi kırma. Fani şeylerden nefsini çekerek kanaat içinde yaşamak. * Bir hastalıktan dolayı veya nefsini terbiye maksadıyla çok yemek ve içmeyi terkederek faydalı fikirlerle, ibadet ve More…
riyazi	Hesap ve hendeseye dair. Matematiğe dair.
riyaziyat	Matematik ilmi, hesap-hendese ilmi. Aritmetik-geometri.
riyaziye	Hesap ilmi. Matematik bilgisi. Hesapla alâkalı. * Bir yazı çeşidi.
riyaziyyun	(Riyazî. C.) Matematik âlimleri.
riyeb	(Ribet. C.) Şüpheye düşmeler.
riyy	Suya kanmak. * Beni Amir vilâyetinde bir dağın adı.
riz	f. Döken, saçan, akıtan.
riza	Memnunluk, hoşluk, razı olmak. * İstek, arzu. Kendi isteği.
riza-cu	f. Allah'ın rızasını arayan. Razı etmeyi gaye edinen.
riza-dâde	f. Razı olmuş, kabul etmiş.
rizaen	Razı olarak.
rizam	Kabile, kavim, topluluk. ◊ Serkeş adam veya at. ◊ Büyük kaya parçası.
rizan	f. Akan, dökülen.
rize	f. Döküntü, kırıntı. Ufak parça.
rize rize	f. Parça parça, ufak ufak.
rizeçin	f. Kırıntı ve döküntü toplayan.
rizehâr	f. Kırıntı ve döküntü yiyen.
rizehor	f. Kırıntı, döküntü yiyen.
riziş	f. Akış, dökülüş.
rızk	Yiyip içecek şey. Maddi mânevi ihtiyaca lâzım nimet.
rizme	Esvap koyulan bohça.
rizne	Su toplanacak yer.
rizvan	(Bak: Rıdvan)
rizz	Gizli ses.
robot	Fr. Elektrikle veya mekanik yollarla hareket ettirilerek çeşitli işler yaptırılabilen otomatik cihaz.
rol	Fr. Oyun. Sahnede gösterilen oyun hareketlerinden her bir oyuncuya düşen kısım.
roman-vâri	f. Roman gibi hayalî olabilen. Hakikatla alâkası olmayan veya az olan.
romörk	Fr. Denizde veya karada başka bir vasıta tarafından çekilen motorsuz taşıt.
röportaj	Fr. Bir gazete muharririnin gördüklerini anlatan yazısı.
rota	Vapur ve gemilerde istikamet yolu. Geminin seyir yolu.
rovelver	Fr. (Aslı: Revolver-Lüverver) Tabanca. Küçük silâh. Toplu tabanca. Altı patlar denilen, altı mermi alan tabanca.
ru	f. Olan, biten manalarında birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Hod-ru - Kendiliğinden.
ru (ruy)	f. Yüz, cihet. Sebep. Çehre.
ru'	Kalb, fuad. Kalbde korku ârız olacak yer. * Zihin ve akıl.
ru'b	Korku, havf. Korkudan dolayı iş ve hareketten kesilmek. Korkutmak. * Kesmek. * Sihir, büyü, efsun. ◊ Sütün yoğurt olması.
rü'be	(C.: Rüâb) Ağaç parçası.
ru'bub	Zayıf, korkak kişi.
rü'yet	Görmek, bakmak. İdare etmek. Göz ile veya kalb gözü ile görmek. * Akıl ile müşahede derecesinde bilmek, idrak etmek, tefekkür etmek, düşünmek. * Araştırmak.
ru'z	(C.: Erâz) Okun, demirini sokacak yeri.
ru-mal	f. Yer süren.
ru-nüma	f. Yüz gösteren, meydana çıkan. * Yüz görümlüğü.
ru-nümun	f. Meydana çıkan, yüz gösterici.
ru-puş	f. Yüz örtüsü, peçe. * Yüz örten.
ru-şinas	f. Bilen, tanıyan.
ru-şinasî	f. Aşinâlık, tanırlık.
ru-siyah	f. Kara yüzlü. Ayıbı olan.
ru-zerd	f. Sararmış, sarı yüzlü.
ruaf	Burun kanaması.
ruam	Burun suyu, sümük. * Sakağı (mankafa) hastalığı.
ruama	Çekirge çokluğu.
ruat	(Râî. C.) Çobanlar.
rüavi	Köy yakınında ve halk yöresinde güdülen deve.
rub	f. Süpürge. * Süpürme.
rub'	Dörtte bir. Bir şeyin dört kısmından bir kısmı.
ruba	(Bak: Rüba)
rüba	f. Kapan, çalan, alan (mânâsına birleşik kelimeler yapılır). Meselâ: Dil-rüba  - Gönül kapan, gönül alan. İz'an-rüba - Aklı alan, hayret veren. ◊ (C.: Ravâbi) Tepe
rubah	(Rubeh) f. Tilki. * Mc: Kurnaz, hilekâr.
rubaî	(Bak: Rübaî)
rübaî	Dörtlük olan. Dörtle ilgili. * Edb: Dört mısralık belli vezinlerle yazılmış manzume. Aynı esasta 24 şekilli vezinle yazılan 4 mısralık şiir. * Gr: Mastarını meydana getiren dört harften hepsi More…
rubb	Meyva suyu.
rübb	(C.: Rubub) En aşağı derece ile pişmiş ve üçte birinden azı gitmiş olan sıkılmış üzüm.
rübba	(C.: Ribâb) Yakında doğurmuş koyun.
rübbah	Erkek maymun.
rubban	Kaptan.
rubbe	Gr: Harf-i cerdir, nekre ile beraber olur. Çokluk veya azlığa işaret eder. 'Öylesi var ki' mânâsındadır.
rubbema	(Rubbe-mâ) Bâzan, bâzı kere.
rübbema	(Bak: Rubemâ)
rübd	Kılıcın cevheri ve rengi.
rübde	Siyaha yakın boz renk.
rubehane	f. Kurnazca, tilkicesine.
rubehî	f. Kurnazlık. Tilkilik.
ruberah	f. Gitmeğe hazır, yüzü yola doğru.
ruberu	f. Yüzyüze.
rubh	Deve yavrusu. * Bir kuşun adı. * İç yağı.
rubu'	(Rub'. C.) Dörtte birler. * Metrenin kabulünden evvel ipekli, yünlü, basma ve emsali kumaş, bez ve sairenin ölçülmesinde kullanılan çarşı arşınının kesirlerinden birinin adıdır.
rübubiyet	(Bak: Rububiyet)
rübud	Dâim. * Yüreğin oynaması. * Durdurmak. * Hapsetmek.
rübude	f. Kapılmış, kapılan.
rubuz	Koyun, sığır, at, katır ve köpeğin ayaklarını büküp yatması. (Yattıkları yere 'merbaz' derler)
rübye	(C.: Rubâ) Arz haşeratından bir cins. * Çok, ziyâde.
rubz	Her nesnenin ortası. * Bazısı bazısının üzerine sağılmış süt.
rüc'a	Rücu' mânâsına mastar.
rücbe	Canavar avlamak için yapılan yer. (İçine iple et bağlarlar ki canavar gelip yapıştığı gibi üzerine düşer.)
rüceme	(C.: Rucâm-Rucum) Büyük taş.
rüchan	Üstünlük, yükseklik, üstün olma. Fazilet, haslet veya her hangi bir şey cihetiyle diğerinden üstün olmak.
rüchaniyet	Üstün oluş, rüçhanlık, daha mühim olma hali.
rücu'	Geri dönme, vazgeçme, cayma. Sözünden dönme. * Edb: Bir fikri daha kuvvetli anlatmak için söylenilen sözden caymış gibi görünmek.
rücum	(Recm. C.) Taşa tutmalar, taşlamalar.
rücun	Mahbus olmak, hapsolunmak. * Bir yere durmak.
rücz (ricz)	Devenin mak'adında olan bir hastalık. * Pis, necis. * Azap. * Put, sanem.
rud	f. Irmak, çay. * Saz teli, saz kirişi. * Kemençe. ◊ Yavaş yürümek.
rud-averd	f. Nehir sularının akarlarken etraftan sürükleyip getirdikleri ağaç, dal gibi şeyler.
ruda'	Hastalığın insana yine dönmesi. * Gövde ve beden ağrısının her birisi.
rudaa'	(Radi. C.) Süt emen çocuklar. * Süt kardeşler.
rudab	Ağızdan akan su.
rüdab	Ağızdan akan su, salya.
rudbar	f. Irmak kenarı. * Büyük ırmak.
rudda'	(Râdı. C.) Süt emenler.
rude	(C.: Rudegân) f. Bağırsak.
rudha	Perde, setre.
rüdn	(C.: Erdân) Kaftan ve gömlek yeninin koltuktan tarafı.
rudsaz	f. Çalgıcı.
rüdum	(Redm. C.) Bendler, sedler.
rüesa	(Reis. C.) Reisler, reislik yapanlar. Başkanlar.
rüfaî	Ahmed-i Rüfaî tarikatına mensub.
rüfat	Parçalanmış, dağıtılmış. * Çürümüş.
rüfaz	Müteferrik. dağılmış, parçalanmış.
rüfeka	(Refik. C.) Arkadaşlar.
rüfka	(C.: Rifâk) Yoldaş olan, aynı fikirde olan cemaat.
rufse	Su nöbeti.
rüft	Bir küçük canavar. ('İnâk-ul arz' da derler) ◊ f. Süpürme.
rufud	(Rifd. C.) Bahşişler.
rüful	Sallanmak. * Gururlanmak, tekebbürlenmek.
ruga'	Sada, ses. * Deve, sırtlan ve deve kuşunun bağırması.
rugba'	Rağbet etmek, istemek, arzulamak.
rugerdan	f. Yüz döndüren, yüz çeviren.
rugl	Bir acı ot. * Sünnetsizlik. * Bol olmak, bolluk.
ruh	f. Yanak, yüz, çehre. * Arapçada: Efsânevi bir kuş. (Bak: Ruhsâr) RUH: Can, nefes, canlılık. * Öz, hülâsa, en mühim nokta. * His. * Kur'an. * İsa (A.S.). * Cebrail (A.S.). * Korkmak.
ruh-bahş	f. Ruh veren, ruh bahşeden.
ruh-efza	f. Cana can katan. Canlılık veren. (Ruhfeza da denir)
ruha	Ferahlık. * Yumuşak rüzgâr.
rüha	Urfa şehri.
ruham	Mermer.
ruhama	(Rahim. C.) Rahim olanlar.
ruhamî	Mermerden yapılmış. Mermerle ilgili.
ruhanî	Cisim olmayıp gözle görülmeyen cin ve melâike gibi bir mahluk. Ruha ait. Ruhtan meydana gelmiş, melek. * Madde ile alâkalı olmayan, mânevi, ruh âlemine mensub olan.
ruhaniyyet	Yalnız ruhtan ibaret olan şeyin hali. Ölmüş bir kimsenin devam etmekte olan ruhi kuvveti. * Ruhanilik.
ruhaniyyun	(Ruhanî. C.) Ruh âlemine mensub olanlar. Âlem-i gayba nüfuz eden çok nuraniyet kazanmış zâtlar.
ruhas	(Ruhsat. C.) İzinler, ruhsatlar, müsaadeler.
ruhasa'	Sıtma teri.
rühavî	f. Urfa'lı.
ruhb	Genişlik, vüs'at.
ruhban	'Korkmak, çekinmek, yılmak. * Rahib, Hristiyan din adamı. (Bak: Rehbaniyyet)(Hâsıl-ı kelâm; biz Kur'an şâkirdleri olan Müslümanlar, bürhana tâbi' oluyoruz. Akıl ve fikir ve More…
ruhbaniyet	(Bak: Rehb, Rehbaniyet)
ruhda'	Sıtma.
ruhî	Ruha ait, ruhla ilgili. Ruhça.
ruhiyat	Ruh ilmi, psikoloji.
ruhlet	Göçüp giden kimseler.
ruhperver	f. Ruha ferahlık ve kuvvet veren.
ruhs	Ucuzluk. * Hafif pahalı olmak.
ruhsar (ruh)	Yanak. Çehre. Yüz.
ruhsat	(C.: Ruhas-Ruhsat) İzin, müsaade. * Genişlik. * Kolaylık. * Fık: Kulların özürlerine mebni, kendilerine bir suhulet ve müsaade olmak üzere, ikinci derecede meşru' kılınan şeydir. Sefer More…
ruhsât	(Ruhsat. C.) Ruhsatlar, müsaadeler, izinler.
ruhsatiyye	San'at veya ticaret için verilen izin kâğıdı.
ruhsatname	f. İzin kağıdı.
ruhsatyâb	f. İzin ve müsaade alma.
rühşuş	Sütlü deve.
ruhud	Etli, besili, şişman, semiz. (Müe: Ruhude)
ruhul	Binmek için kullanılan deve.
ruhullah	Allah'ın emriyle meydana gelen. * İsa Aleyhisselâm'ın bir lakabı.
ruhum	Esirgemek, korumak, rahmet.
rühun	(Rehin. C.) Rehinler.
rühus	Çok yiyen obur, ekvel.
ruhve	(Bak: Rihve)
ruk'a	(C.: Rıka'-Ruka') Kısa mektub. * Üzerine yazı yazılan kâğıt veya deri parçası. * Dilekçe. * Yama.
rukaba'	(Rakib. C.) Bekçiler.
rukad	Uyku, nevm. Uyuma.
rukak	Yufka ekmeği.
rükam	Yığın. Birbiri üzerine kat kat yığılmış olan.
rukba	Muntazır olmak, beklemek. * Bir kimseye, 'Ben senden evvel ölürsem bu elbiseler senin olsun, eğer sen evvel ölürsen yine benim olsun' demek.
rükban	(Râkib. C.) Biniciler, binenler, binmişler.
rükbe	(C.: Rükeb-Rükebât) Diz. Dizkapağı.
rukde	Uyuma. * Berzah âlemi. (Bak: Rukud)
rükeb	(Rükbe. C.) Dizler, dizkapakları.
rukk	(C.: Rikâk) Yer, arz.
rükkab	(Râkib. C.) Biniciler, ata binenler.
rükn	Direk. Esas. * Kuvvet. * Bir şeyin en fazla sağlam olan tarafı veya köşesi veya temeli. * Bir cemaatin ileri gelenlerinden olan. * Nüfuzlu, kuvvetli ve ehemmiyetli kimse.
rukta	Siyah bir maddenin üzerinde yer yer beyaz beneklerin olması.
rükû'	Huzur-u İlâhîde eğilmek. Namazda elleri dize dayamak suretiyle yere doğru eğilirken baş ile sırtı düz hale getirmek.
rükub	Binme. * Bir vasıtaya binme.
rüküb	(Rikâb. C.) Üzengiler.
rukud	Uyuma, nevm.
rükud	Durgunluk. Durgun olma.
rükudet	Durgunluk, durulma.
rukum	(Rakam. C.) Rakamlar.
rükun	Bir şeye samimi olarak meyletme. Can ve gönülden meyil.
rükün	(Bak: Rükn)
rükunet	Ağırbaşlılık. Vakar ve temkin sâhibi olma.
rükuz	Seğirtmek, koşmak.
rukye	(C.: Rukâ) Duâ, efsun.
rum	Anadolu. * Osmanlı Devleti ve Arabistan hârici yerler. * Romalı.
rum suresi	Kur'an-ı Kerim'in 30. suresidir. Mekkîdir.
rümam	Kuru ot.
rumeli	Osmanlı İmparatorluğunun Avrupa Kıt'asındaki kısmı.
rumh	(C.: Rimah-Ermâh) Süngü. Mızrak. Saban kolu. Mc: Fakirlik.
rümh	(C.: Rimâh) Mızrak, kargı, süngü. * Mc: Yoksulluk, fakirlik.
rumi	Rumelinden olan, Anadolulu olan. * Rum. Türkiye'de yaşayan Yunanlı.
rümis	Sözüne güvenilmeyen kimse. Verdiği söze itimad edilmeyen kişi.
rümle	(C.: Ermal-Rumul) Siyah hat.
rumman	Nar. (Bir meyva adı)
rümman	Nar denilen yemiş.
rümmane	Kapan taşı. * Kırkbayır.
rümme	(C.: Rumem-Rumam) Eskimiş urgan parçası.
rümuk	Durmak. * İkamet etmek, oturmak, mukim olmak.
rumus	(Rems. C.) Mezarlar, kabirler.
rumuz	(Remz. C.) İşaretler, remizler, ince nükteler, mânası gizli olan işaretler.
rumuzât	(Rumuz. C.) Remizler, işaretler.
rümye	Ağaçtan nakşolmuş bir suret.
rüs'	Göz kapağında olan hastalık.
rüşa	(Rişvet. C.) Rüşvetler.
rüşd	Doğru yol bulup bağlanmak. Hak yolunda salabet, metanet ve kemal-i isabetle dosdoğru gitmek. * Hayra isabet etmek. * Büluğa ermek. * İstikamette olmak. Dinine ve malına zarar gelecek şeyi More…
rüşd ü irşad	Rüşd ve irşad. Doğru yola sevketmenin mükemmeliyeti. İslâmiyeti en mükemmel şekilde öğretmek.
rusde	(C.: Risâd) Ziynet, süs.
rüşdî	Rüşdle ilgili. Olgunluğa dair.
rüşdiye	Eskiden orta tahsil derecesindeki mektep. * Rüşde dair.
rüşeda	(Reşid. C.) Reşid olanlar. Rüşd, olgunluk sâhibleri.
rüsela	(Resül. C.) Resüller, peygamberler.
ruşen	f. Parlak, aydın. Belli, âşikâr.
ruşenbeyan	f. Fasih konuşan. Açık ifadeli.
ruşendil	Kalbi nurlanmış. Kâmil ve çok temiz dindar.
ruşengir	Cilâcı, parlatıcı.
ruşenî	f. Açıklık, aydınlık. * Belli olma.
ruşenzamir	Hakikatları bilen. Kalbi, gönlü hakikatlara vakıf olan.
rüşeym	Rahimde yavrunun bütün azalarının teşekkül etmiş şekli. (Harekete başlayan rüşeyme, cenin denir)
rusg	Bilek.
rüsg	(C.: Ersâg) Bilek. * Hayvanların tırnağıyla baldırı arasında olan incecik yer.
ruspi	Fâhişe, orospu.
rusta	f. Köy, karye.
rüsta-hiz	f. Mahşer, kıyamet.
rustaî	f. Köylü.
rüstaî	(Rüstâyi) f. Köyle ilgili. * Köylü.
rustak	(C.: Resâtik) Köy, karye. Çiftlik.
rüstak	(C.: Resâtik) Büyük köy.
rustakî	Köylü.
rüste	f. 'Çıkmış, bitmiş, yetişmiş' anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Nev-rüste  - Yeni yetişmiş bitki.
rüstem	f. Şark edebiyatında kuvvet ve cesaretin timsali olarak bilinen ve Zaloğlu Rüstem diye veya 'Rüstem-i Sistanî' nâmiyle meşhur İran'lı bir kahramandır.
rüstî	f. Üstünlük, muvaffakıyet. * Yiğitlik. * Kuvvet.
rüsub	Kab içinde kalan su. * Suyun dibine batmak. * Tortu, dibe çöken, çöküntü.
rüsubat	Çöküntüler, tortular.
rüsuh	İlim ve fennin derinliğine vukufiyet. Sağlamlık. Devamlılık. Yerinde, sağlam, sâbit ve devamlı olmak. * Meharet, meleke.
rüsuhiyet	Rüsuhluluk, rüsuhlu oluş.
rüsül	(Resül. C.) Peygamberler, resüller. Bir kitapla gelen nebiler.
rüsum	Resimler, şekiller. Âdetler. Vergiler, gümrükler, gümrük vergisi. * Merasim, usûl.
rüsumat	(Rüsüm. C.) Gümrük idâresi.
rüsva	(Rüsvay) f. Rezil, kepaze, maskara, ayıpları meydana çıkarılmış.
rüsvayî	f. Rezillik, itibarsızlık, haysiyetsizlik.
rüsve	Muhkem ve sağlam olmak. * Sâbit olmak.
rüşvet	Kanunen bir iş gördürmek gayesi ile vazifeli olan kimseye, gayr-i meşru olarak verilen para vesâir menfaat ve fayda.
rutab	Hurma.
rutb	Yaş ot.
rütbe	Basamak, derece. * Memuriyet derecesi. * Sıra. Mertebe, menzile. * Efkârın sonu. * Merdiven ayağı.
rütbeşinas	f. Derece bilir. Rütbe tanır.
rüteb	(Rütbe. C.) Rütbeler, dereceler.
rutebî	Rütbelere ait.
rütebî	Rütbeye dair ve rütbelere mensub.
rütte	Pelteklik, kekemelik.
rütte'	Otlayan hayvan.
rütub	Sâbit olmak, kaim olmak, devamlılık, süreklilik.
rutube	(C.: Rutebât-Ruteb) Olmuş yaş hurma.
rutubet	Yaşlık, nem, ıslaklık. * Havadaki veya yapı içindeki nem.
ruud	(Ra'd. C.) Gök gürültüleri.
rüüd	Genç kadın. Kız.
ruunet	İnsana ağır gelecek hâllerde bulunma. * Sünepelik, bönlük.
rüus	(Re's. C.) Re'sler. Başlar. Kafalar.
ruval	Salya.
rüval	Salya, ağız suyu.
ruvat	(Râvi. C.) Hikâye edenler. Rivayet edenler.
rüveyde	(Rüvide) İnce, hoş, nazik. * Bitmiş, neşvünema bulmuş.
rüveyha	Zariflik, incelik.
ruy	(Bak: Ru) ◊ f. Tunç.
ruy-ver	f. Tunçtan.
ruya	f. Yerden biten (bitki).
rüya	(Rü'ya) Uykuda görülen misalî âlem. Düş.
ruyin	f. Tunç. * Tunçtan.
ruyin-ten	f. Güçlü kuvvetli, tunç vücutlu.
rüyub	(Reyb. C.) şekler, şüpheler.
rüyuh	Zelillik, horluk, hakirlik. * Zayıflık.
rüyun	Galebe etmek, üstün gelmek. RÜZ': Noksan etmek, eksiltmek, noksanlaştırmak.
ruz	f. Gün, 24 saatlik müddet. * Gündüz.
ruz u şeb	Gece ve gündüz.
ruz-efzun	f. Uzun ömürlü.
ruzaa'	(Razi. C.) Süt emen çocuklar. * Süt kardeşler.
rüzah (rüzuh)	Davarın çok zayıf olması.
rüzam (rüzum)	Davarın çok yorulup zayıflaması.
ruzan	(Ruz. C.) Günler. Gündüzler.
ruzane	f. Gündelik. Yevmiye.
rüzaz	Ufalanmış taş. * Her maddenin ufağı.
ruzban	f. Kapıcı.
ruzberuz	f. Günden güne.
rüzdak	(C.: Rezâdik) Köy.
ruze	f. Oruç.
ruzedâr	f. Oruçlu.
ruzegüşa	f. Oruç bozan, oruç açan, iftar eden.
ruzehar	f. Oruç yiyen. Oruçsuz.
rüzela	(Rezil. C.) Reziller.
rüzgâr	f. Zaman, devir, hengâm, vakit. * Dünya, âlem. * Yel.
ruzî	f. Azık, rızık. Nasib, kısmet. * Gündüzle alâkalı. Gündüze âit.
ruzîhâr	f. Rızık yiyici. Canlı, mahlûk.
ruzine	f. Gündelikçi.
ruziresan	f. Rızık yetiştiren, rızık ulaştıran, Allah (C.C.)
ruzmerre	f. Her günkü. Her günlük.
ruzname	Vakit cetveli, takvim. * Günlük gazete, günlük hâdiselerin yazıldığı kâğıt. * Bir meclis veya hey'etin müzakerat proğramı. * Hergünkü gelir ve giderin kaydedilip yazıldığı defter.
rüzz	Pirinç.
sa	f. Benzetme edâtı olan 'âsâ' nın hafifletilmişidir. Meselâ: Anber-sâ - Anber gibi. ◊ (-Sây) f. Sürücü, süren.
sa'	Çiy, rutubet, şebnem. * Kur'an-ı Kerim alfabesindeki dördüncü harfin adı. ◊ 1040 dirhemlik hububat ölçeği. Kile. ◊ Vakitler, saatler, zamanlar.
şa'ar	Kıl büken.
şa'b	Ayrılmak. Dağılmak. * Islah etmek, düzeltmek. * Helâk etmek. * Kırmak. ◊ (C.: şuub) Tâife, cemaat. Kabile.
sa'b(e)	(C.: Sıâb) (Suubet. den) Zor, güç, çetin. * Zorlu, güçlü kuvvetli.
şa'ban	(Şâbân) Arabi ayların sekizincisi. Mübârek Şuhur-u selâsenin (Üç ayların) ikincisi.
sa'ber	Sedir gibi bir ağaç.
şa'beze	El çabukluğu.
sa'cez	Dökmek.
sa'd	Uğur, uğur getiren şey, iyilik, mübareklik, kuvvetlilik. * Kutlu, uğurlu. ◊ Mihnet, meşakkat, zahmet.
sa'dane	(C.: Sâdân) Develerin yediği dikenli ot. * Devenin göğsü. * Tırnak dibinin siniri. * Terâzi kefesinin iplerinin altındaki düğme. * Kadın memesinin etrafı.
sa'de	Dişi eşek. * Süngü ağacı. ◊ (C.: Siad) Yumuşak hurma.
sa'dî	(M. 1193-1291) Şiraz'da doğmuş büyük bir İran şâiridir. Gülistan ve Divan'ında bol bol temsilî hikâyeler kullanmıştır. (Bak: Sa'di-i Şirazî) * Saadete, uğura mensub.
sa'f	Bir şarap cinsi.
sa'fe	Çocuğun başında çıkan çıban. * Kel.
sa'k(a)	Ansızın düşmek. * Çağırmak. * Helâk olmak.
sa'ka	Bayılma. Baygınlık.
sa'l	Başı küçük olan kimse. * Başı küçük deve kuşu. * Tüyü gitmiş eşek.
sa'la	Küçük başlı kadın. SA'LA: Zâid dişli kadın. (Müz: Es'al)
şa'la'	Kuyruğu beyaz olan davar. ◊ Uzun, tavil.
sa'le	Eğri hurma ağacı. * Küçük başlı dişi devekuşu.
sa'leb(e)	(C.: Seâlib) Tilki. * Süngü demirinin ağaç geçirecek yeri.
sa'm	Soymak.
sa'neb	Başı küçük olan kimse. Küçük başlı kişi.
sa'net	Et yağı. * Yağ.
sa'niye	Takkenin tepesi.
sa'r	Katil zehiri. * Kısa boylu adam. * Küçük hıyar. * Yaban soğanının kökü. ◊ Ateşin alevlenmesi.
şa'r	(C.: Şüur-Eşâr) Kıl. Saç. * Ateş yakmak. * Cenk koparmak, kavga çıkarmak.
şa'ra	(C.: Şüâr) Çok miktar ağaç. * Bir nevi zerdali. * Kuyruğunda dikeni olan bir cins sinek.
şa'ranî	(Hic: 899-973) Dört hak mezhebin birleşen ve ayrılan tarafları hakkında mu'teber eserleri olan meşhur bir fakihtir. Mizan-ı Şaranî ismiyle bilinen eseri meşhurdur.
şa'riyye	Çorbalık makarna, şehriye.
şa'riyyet	Fiz: Kılcallık.
sa'sa	Dağılmış develer. ◊ İnci, sedef.
şa'şa'	Yıldıramak, parıldamak. * Uzun ve yeynicek olmak.
sa'saa	Keçiyi sağmak için çağırmak. ◊ Perakende etmek, dağıtmak.
şa'şaa	Parlama. Zahirî parlak görünüş. * Bir şeyi birbirine katıp karıştırmak.
şa'şaadar	f. Gösterişli, şa'şaalı, parlak.
şa'şaapaş	Parlaklık neşreden, şa'şaa saçan.
sa'sae	Köpek eniğinin gözü açılmadan gözünü depretip bakmak istemesi.
sa'sea	Âciz olmak. * Sözünde kasır olmak.
sa'ter	Güvey otu. * Kekik otu.
sa'terî	şen ve keyifli kimse. * Kekik otu ile alâkalı. * Soytarı.
sa'v	Duymak. İşitmek. * Zayıf adam. * Serçeden küçük bir kuş.
şa'va'	Perâkende, dağınık. * Dağıtmak.
sa'vat	(Sa've. C.) Kuyruk sallıyan kuşlar.
sa've	(C.: Sa'vât) Kuyruk sallıyan kuş.
sa'y	Çalışma, Çalışıp çabalama. Gayret sarfetme. Bir maksadın meydana gelmesi için elden geleni yapma. * Hızlı yürüme. * Cür'et etme. * Ziyaret etme. * Gammazlık yapma.
saab	Zor, güç, çetin.
şaab	Ayrılmak. * Yarmak.
saade	Yokuş başı.
saâdet	Mes'ud oluş. Talihi iyi olmak. Mutluluk. Said olmak. Allah'ın rızasına ermiş olmak. Her istediğine kavuşmuş olmak.
saâdet-bahş	f. Saâdet veren, sevindiren, ferahlandıran.
saâdet-hane	f. Büyük bir kimsenin evi.
saâdet-meâb	f. Saâdet sâhibi. Saâdet bulan.
saâdet-mend	f. Bahtiyar, mutlu. Saâdet bulmuş olan.
saâdet-mendî	f. Mutluluk, bahtiyarlık.
saâdet-resan	f. Saâdete ulaştıran. Saâdet bulan.
saak	Bir şiddet sebebi ile helâk olmak, ölmek, bayılmak. * Aklın gitmesi.
saal	Dikkat.
saalib	(Sa'leb.C.) Tilkiler.
saalik	Dilenciler. * Serseriler. * Kalenderler. * Dervişler.
saan	Suya yakın yerde develerin yattığı yer.
şaar	Ağaç, şecer.
saat	Bir günün yirmi dörtte biri, saat. Zaman, vakit. Muayyen, belli bir vakit. Altmış dakikalık zaman. * Kıyâmet. ◊ Saatler. Vakitler.
sab	Bir acı otun suyu.
şab	(Bak: şap)
sab'	Parmakla işaret etmek.
şab-hane	f. Şap çıkarılan yer.
saba	Gün doğusundan esen hoş ve lâtif rüzgâr. ◊ Hevâ ve nefsine meyletme. Delikanlılık.
saba-beraber	f. Sabâ rüzgârı gibi lâtif ve hafif.
sababet	Şiddetli sevgi. Âşıklık.
sabae	Bir dinden bir dine geçmek.
sabah	Gün doğmasına yakın vakitten, öğle vaktine kadar olan zaman.
sabahat	Yüz güzelliği. Güzellik, hüsün ve cemâl.
sabahgâh	f. Sabah vakti.
sabareftar	f. (En fazla at için kullanılan bir tâbirdir) Rüzgâr gibi çabuk ve hafif giden. * Hoş ve lâtif yürüyüşlü.
sabaret	Kefalet.
şabaş	f. Alkış etme, alkışlama. Aferin deme. Bir hareketi güzel bulmaktan dolayı alkışlamak veya hediye vermek.
şabaşhân	f. Beğenip alkışlayan.
sabat	(C.: Sevâbıt-Sâbâtât) Pazar sokağı, iki duvar arasının örtüsü (altı yol olur.)
sabavet	Çocukluk, sabilik.
sabaya	(Sabiyye. C.) Büluğ çağına varmamış küçük kızlar. Kız çocukları.
sabb	Dökmek, akıtmak, boşaltmak. Dökülmek. * Aşık, tutkun.
şabb	Genç, delikanlı, yiğit.
sabbag	Boyayan, boyacı. * Deri altındaki boyalı madde.
sabbar	Çok sabırlı, sabur. (Bak: Sabr)
sabbare	Soğukluk.
şabbe	Genç kadın.
sabbur	Katı, şiddetli, şedid.
sabeb	(C.: Asbâb) Çukur yer, iniş yer.
sabg	Boyama. Boyanma.
sabga'	Kuyruğunun ucu beyaz olan koyun.
sabhid	Bey, emir.
sabi	Henüz süt emen çocuk. * Büluğ çağına gelmemiş olan çocuk. * Üç yaşını tamamlamayan erkek çocuk.
sâbi'	(Sabi'a) Yedi, yedinci.
sabi'	Yavru sesi. * Fil, hınzır ve fâre sesi.
sâbi'aşer	Onyedinci.
sâbian	Yedinci olarak.
sabib	Susam yaprağının suyu. * Kına yaprağının suyu.
sâbig	(Sâbiga) Tam. Tafsilâtlı. Uzun. Bol.
sâbih	Yüzen, yüzücü.
sabih	(Sabiha) Güzel, latif, şirin.
şabih	Misil olan, nazir, benzeyen.
sâbiha	(C.: Sâbihât) Gemi. * Yüzen.
sabiha	Fecir vakti.
sâbihât	Yüzücü olanlar, yüzenler. Gemiler. * Ehl-i imânın ruhları. * Yıldızlar.
sabiî	İtaattan ayrılmakla bâtıla meyleden. * Yıldıza tapan sapkınlar veya yıldıza tapan ehl-i dalâlet kimselerden olanlar.
sabiîn	(Sâbiî. C.) (Aslı: Sâbiiyyun) Yıldıza tapanlar. Sapıklardan olanlar.
sâbik(a)	Geçmiş. Önceki. * Zamanca veya rütbece ileride olan. * Eskiden işlenmiş suç.
sâbikan	Bundan önce, evvelce.
sabikîn	(Bak: Sâbıkûn)
sâbikûn (sâbikîn )	(Sâbık. C.) Sâbıklar. Öncekiler. Geçmişler.
sabil	Gezkere denilen nesne. (Onunla ters, balçık ve gayri ne olursa taşırlar). * Yolcu kimse.
sabir	(C.: Sıber) Kefil. * Yağmursuz beyaz bulut. ◊ Altın ismi.
sabir(e)	Tahammül eden, sabreden, bekleyen. Zorluğa karşı göğüs geren, hâlinden şikâyet etmeyip acı ve sızıya katlanan. Belâ ve musibete karşı şikâyet etmeyip Allah'a (C.C.) şükreden.
sabir-şiken	f. Sabrı kıran, sabrı bozan.
sabirî	Bir çeşit ince giyim eşyası. * Bir cins hurma.
sabirîn (sâbirûn)	Sabredenler. (Bak: Sabr)
sabirsûz	f. Sabrı yakan, sabırsızlık veren.
sabit	Duran, yerinde durup hareket etmeyen. * Doğruluğu isbat edilmiş olan.
sabite	Yerinde durur gibi olan yıldız. * Yerinde durup hareket etmeyen herhangi bir şey. (Seyyare'nin zıddı)
sabiyy	(C.: Sıbye-Sıbyan) Oğlan. * Meyl ve muhabbet eden kimse.
sabiyye	Büluğa ermemiş veya memeden kesilmemiş kız çocuk.
sabn	Men'etmek, engel olmak.
sabr (sabir)	Acıya ve zorluğa katlanmak. * Bir musibet ve belâya uğrayanın telâş ve feryad etmeyip sonunu bekleyip tahammül ile katlanması. * Muharebede şecaat gösterme. * Bir kimseyi bir şeyden More…
sabsab	Irak, uzak, baid.
sabsaba	Dövmek. * Ateş etmek. * Kahramanlık göstermek, bahadırlık etmek. * Çok inceltmek.
şabub	(C.: Şeabib) Sağanak yağmur.
sabur	f. Çok sabır gösteren, çok sabreden.
saburâne	f. Çok sabır göstermek suretiyle.
sabye	(Sabi. C.) Küçük erkek çocukları. Oğlancıklar.
sac	Hint vilâyetinde yetişen siyah ve büyük cins bir ağaç. * Geniş, yuvarlak libas. (Araplar giyerler)
sace	Hatıl ağacı. * Altın ve gümüş ayarını astıkları ağaç.
saci'	Seci'li ve kafiyeli söz söyleyen, konuşan. * Kasdedici, kasdeden.
sacid	Secde eden, Allah'ın (C.C.) huzurunda başını yere koyarak dua eden. Hâdis meâli: 'Bir kulun Rabbine en yakın olduğu an  O'na secde ettiği zamandır.'
sacim	(C: Secâm) Akıcı, akan, sâil.
şacine	(C.: Şevâcin) Ağaçlı ve meşeli dere.
sacir	Selin gelip su ile doldurduğu yer.
şacir	Ayak altında ızdırap çekmek.
sacur	Köpeğin boynuna takılan tasma.
sad	Kur'an alfabesinin onyedinci harfi olup, ebcedî değeri 90'dır. Noktası olmadığından sâd-ı mühmele adı da verilir. ◊ Bakır. * Toprağa ağnayan horoz. * Devenin başında More…
şad	f. Sevinçli, ferahlı, memnun, mesrur, şen, bahtiyar.
sad suresi	Kur'an-ı Kerim'de 38. Suredir. Dâvud Suresi de denir. Mekkîdir.
sad'	Yarılmak, yarmak. * Kesmek, kat'etmek. * Göstermek. İzhar etmek. * Beyân ve meyl etmek, açıklamak.
şâd-âbî	f. Sulu olma, suya kanmışlık. Tazelik.
şad-hab	f. Uykusu tatlı.
sadâ	Seda. Ses. Avaz. Savt. * Erkek baykuş. * Bir böcek adı. * Susuzluk. * Yankı.
sada'	Kasd ve teveccüh eyleme. * Bir şeyi âşikâre söylemek. * Mevkiine tevcih ve isabet ettirmek. * Kat'etmek. * İzhar ve beyan etmek. * Yarık ve çatlak. Bir şeyi ikiye yarmak. ◊ More…
şadab	(Şâd-âb) f. Suya kanmış, sulu. Taze.
şadabter	(şâd-âbter) f. Çok su verilmiş, fazla sulanmış.
sadaga	Zayıflık.
şadan	f. Sevinçli, bahtiyar.
sadef (suduf)	Yüksek büyük dağ. * Her yüksek nesne. * Devenin her dört ayağı. * Bir yöne ğilmek.
sadefçe	f. Küçük sadef.
sadefe	(C.: Suduf-Esdâf) İnci kabuğu. * Kulak içi.
sadegî	f. Sâdelik, süssüzlük, düzlük.
sadelevh	Saf, bön.
sademat	(Sadme. C.) Vuruşlar, patlamalar. * Ansızın başa gelen belâlar.
saderu	(C.: Sâderuyân) f. Yüzünde tüy bitmemiş genç delikanlı.
sadgune	f. Çeşitli. Yüz türlü.
sadh	Horozun ötmesi.
sadha	Şarabın iyisi. Kendine nisbet olunan bir yerin adı.
sadhezar	f. Yüzbin.
sadhezarân	Yüzbinlerce.
şadi	Mahkeme hademesi. Mübâşir. * İlimden, edebiyattan hissesi olan. * Nağme ile şiir okuyan. ◊ f. Sevinçlilik, memnunluk, mesruriyet, gönül ferahlığı.
sadi'	Sabah vakti. * Koyun ve deve bölüğü. * Yedi günlük oğlan.
sadic	Nakışı olmayan, nakışsız. * Çıplak. * Temiz, pak.
sadid	Tıb: Yaradan akan sarı su. İrin.
sadidel	Yaprağı katmerli olan gül.
sadig	Zayıf.
sadih	Kavi, sağlam, kuvvetli. ◊ Erkek baykuş.
sadiha	Bulutun kat kat olması. ◊ Teganni eden.
şadihe	Alından buruna varana kadar olan beyazlık.
sadik	Çok sâdık, içten ve dıştan sadakatlı dost. Doğru sözlü.
sadik(a)	Doğru, hakikatli, sadakatlı, dürüst.
sadikan	f. Sâdıklar, sâdık dostlar.
sadikiyyet	Sâdık oluş, sâdıklık.
sadin	(C.: Sedene) Kapıcı. Perdedar. * Kâbe hizmetçisi.
sadir	Sudur eden, çıkan, meydana gelen. ◊ Şaşan, hayrette kalan.
şadirvan	Etrafında bulunan bir çok musluklardan ve bir fıskiyeden su akan havuz tarzında kubbeli çeşme. Şadırvanlar daha ziyade cami avlularında halkın abdest almaları için yapılırdı.
sadis(e)	Altıncı. (6.)
sadisen	Altıncı olarak.
sadk	Berk, sağlam, muhkem süngü. ◊ Akmak, seyelan.
şadkâm	f. Çok sevinçli.
sadm	Def'etmek, kovmak. * Güç işe giriftar etmek.
şadman	(Bak: şadüman)
sadme	Bir vuruş, çarpma, vurma, çatma. * Birden bire patlama. * Ansızın başa gelen musibet.
şadnak	f. Gönlü memnun, mesrur.
sadpare	f. Yüz parça. Parça parça olmuş.
sadr	Her şeyin evveli ve başlangıcının en iyisi. * Kalb, göğüs, ön. * Meclisin önü ve en muteber yeri. Reisin oturduğu yer. * Rücu. * Bir aruz kalıbı. * Baş, reis, başkan. * Oturulacak yerlerin More…
sadreyn	Rumeli ve Anadolu kazaskerliği.
sadrgâh	f. Tam orta yer. * En mühim yer.
sadrî	(Sadriye) Göğüsle ilgili, göğüse ait.
sadrnişin	f. Bir toplantıda baş sedirde oturan.
sadsal	f. Asır, yüzyıl.
sadtu(y)	Çok katlı, yüz katmerli.
saduk	Çok sâdık.
sadukat	Mehir. Evlenirken erkeğin kadına vereceği para. (Bak: Mehr)
şadüman	(şâd-mân) f. Mesruriyet, sevinçlilik. * Mesrur, bahtiyar.
sady	Taarruz eden kimse. * Bedeni, endamı hoş olan. * Dimağ. Başın içini dolduran haşev. * Ölü insan cesedi. * Baykuş.
şae	Diledi, istedi, murad eyledi.
saet	Doğumdan sonra koyunun rahminden çıkan madde.
saf	Bir adam boyu yüksekliğindeki duvar. ◊ Tüylü ve yünlü hayvan. ◊ (Bak: Saff)
saf (sâfi)	Katışıksız, berrâk, temiz. * Zeki olmayan, derin düşünmeyen, dikkatsiz.
saf'	Sille vurmak, tokat atmak.
saf'an	(C.: Safâıne) Sille vurulmuş kişi.
safa	Gönül şenliği, eğlence. * Duru olmak, itmi'nan ve meserret üzere olmak. Temiz, sâfi olmak. * Hava açık ve ayaz olmak. * Mekke-i Mükerreme'de bir yerin ismi. ◊ Yüzü More…
safa-bahş	f. Eğlendiren, rahatlandıran, kederi def'eden, hatırı hoş eden.
safa-cu	(C.: Safacuyân) f. Rahat ve eğlence arıyan.
safa-yi sadr	f. Gönül şenliği, kalbin itmi'nan ve sevinç içerisinde olması, meserret üzere olmak.
safahat	(Safha. C.) Safhalar. * İstiklâl Marşı şâiri Merhum Mehmed Akif'in manzum eserinin adı.
safaih	(Safiha. C.) Düz şeyler. Levhalar.
safak	Kıllı derinin altında olan ince deri. ◊ Yeni kırba içine konulmuş su.
şafak	Tan zamanı. Güneş doğmağa yakın zaman veya güneş battıktan sonraki alaca karanlık. Gündüz. * Nahiye. Cânib. * Nasihat eden kimsenin 'Nasihatım te'sir etsin, sözüm tutulsun' More…
şafak-âlud	f. şafak gibi, şafak renginde.
şafak-gûn	f. Şafak renkli, kızıl.
safal	Alçaklık. * Rüzgârın dokunduğu yer.
safaperver	f. Safa veren. İç açan, safalı.
safare	Zurna.
safayab	f. Safa bulmuş, huzur ve sükûna kavuşmuş.
safbeste	Saf bağlamış, saf olmuş.
safd	Yağlamak. * Sağlamlaştırmak, muhkem etmek.
safderun	f. Safi, içi temiz, kolay aldanabilen.
safderunan	(Safderun. C.) f. Kalbi temiz, içi saf olanlar.
safderunane	f. Kalbi safi olanlara ve kolay aldananlara yakışır surette.
safdil	f. Saf, ahmak, bön, kolay aldatılan kimse.
safdilâne	f. Bönlükle, saflıkla. Safdillikle.
safe	(C.: Savaf-Sâfât) Kanatlarını havada yayıp uçan kuş.
şafe	Ayakta çıkan ve dağlamayınca gitmeyen çıban.
safed	(C.: Esfâd) Esirlerin eline ve ayağına bağlanan bağ. *Atâ, bahşiş, hediye.
safen	(C.: Esfan) Haya derisi.
safer	(C.: Esfâr) Boş ve hâli olmak. * Arabi aylardan ikincisi. * Karın içinde durabilen bir yılanın adı.
saff	Bir sıra dizilmiş şey, bir şeyi sıra ile uzun uzadıya dizmek. * Câmide cemâatın sırası.
saff suresi	Kur'an-ı Kerim'de 61. suredir. İsa, Havariyyun Suresi de denir. Medenîdir.
saff-beste	f. Saf bağlamış, saf olmuş.
saff-der	(C.: Saff-derân) f. Düşman saflarını yaran yiğit.
saff-derâne	f. Yiğitçesine.
saff-i evvel	İlk saf, birinci saf. * İlk sahabeler. * Bir hareket ve cereyanın ilk sahipleri.
saff-şikaf	f. Düşman saflarını yararak bozan yiğit.
saff-zen	f. Düşman saflarını vurup yaran yiğitler.
saffat	(Saff. C.) Saf olanlar, saf yapanlar. ◊ (C.: Sıfâ-Esfâ-Sufâ) Düz kaygan taş.
saffat suresi	Kur'an-ı Kerim'in 37. suresidir. Mekkîdir.
saffeyn	İki sıra. * Muharebede karşılaşan iki taraf.
safh	Suç bağışlama, dostluk etme. Günah ve cürmü afveyleme. * Bir şeyin bir tarafı. * Bir şey içirme. * Yüz çevirme.
safha	Aynı şey üzerinde görülen değişik hâllerden her biri. * Bir şeyin gözle görülen yüzlerinden her biri. * Kısım. * Bir şeyin düz yüzü. * El ayası. * Bir hâdisede birbiri ardınca görülen More…
safi	Katışıksız. Temiz, süzülmüş ve temiz. * Bozuk olmayan. Hâlis.
şafi	Hastaya şifa veren (Allah. C.C.). * Yeter görünen, kifayet eden.
şafi'	(Şefaat. den) Şefaat eden. Bir kimsenin suçunun bağışlanması için vasıtalık eden.
safif	Kuru ot.
safih	Gökyüzü, semâ. * Yassı veya düz olan şey. ◊ Men eden, engel olan.
safiha	(C.: Safayih) Yüzün derisi. * Kapı tahtası. * Kâğıdın bir tarafı. * Yassı ve düz nesne. * Enli kılıç. (Bu mânâya C: Sıfâh)
şafiî	Şâfiî mezhebinden olan. (Bak: İmam-ı Şâfiî)
safil	Sefil olan, düşük ahlâklı ve karaktersiz. ◊ Alçak yer. ◊ Tortu.
safile	Dip, alt taraf. Bir şeyin aşağısı.
safilîn	Alçaklar, aşağılar, sefiller. Allah'tan (C.C.) uzak olanlar. * Aşağı taraflar.
safiliyyet	Alçaklık, aşağılık.
safin	(C.: Sâfinât) Cins at. * Üç ayağı üstünde durup dördüncü ayağının tırnağını yerde dikip duran at.
şafin (şefun)	Göz ucuyla bakan kişi.
safine	(C.: Sevâfin) Yel, rüzgâr, riyh.
safir	Islık veya kuş sesi. * İnce ve güzel ses * Tecvidde: Harfin ıslık sesine benzemesidir. Bu vasıfta olan harfler: Ze, sin, sâd. ◊ (Sefir) Sefere çıkan. * Elçi. * Kâtib.
safiye	Temiz, katışıksız, bozuk olmayan. * İçinde yapmacık ve uydurma bir şey, fazladan kelime ve kafiye bulunmayan söz. ◊ (C.: Sevâfi) Toz. * Rüzgâr, yel.
safiyet	Saflık, hâlislik, temizlik.
safiyullah	Peygamberimiz Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bir ismidir. Bütün mahlukatta efdal ve Cenab-ı Hakk'ın ihsanı ile onlardan seçilip çıkarılmış tertemiz mânâsına Safiyullâh denilmiştir. Hz. More…
safiyy	Temiz, pak. Hâlis, saf, katıksız.
safk	Sesi işitilen vuruş. * Sarfetmek. * Reddetmek. * Kanatlarını hareket ettirmek. Deprenmek. * Kullanmak.
safka	Bir satış anında müşteri ile satıcının tokalaşarak, 'hayrını gör' demeleri. * Yapılan satış.
safra	Sarı. * Karaciğere bağlı öd kesesi içindeki yeşilimsi sarı ve acı su ki, yağların hazmına hizmet eder. ◊ Dengeyi sağlamak için yelkenli gemilerin sintinelerine konan mâden, taş, More…
safragun	Bir cins serçe kuşu.
safre	Açlık.
safriye	Güz mevsiminden önce biten ot.
safsaf	(C.: Safsâfe) Her nesnenin kemi, kötüsü, hor ve hakiri. * Döğülmüş yumuşak toprak. * Mâkul olmayan kelimeler. * Mânâsız şiir. * Yaramaz ve kötü işler. ◊ (C.: Safâsıf) Yüksek düz More…
safsafa	Elemek. * Asılsız yapmak. * İşe yaramaz hâle getirmek, yaramaz etmek. Hor ve hakir etmek.
safsafe	Ekşi aş. * Ekşili nesne.
safsata	Hezeyan, yalan, uydurma. Zâhirde doğru, hakikatte yanlış ve yalan olan kıyas. (Bak: Dimağ)
safsataperdaz	f. Safsata kabilinden söz söyliyen adam.
safsatiyât	Safsatalar, yalan ve yanlış şeytâni sözler.
safvan	(Safvâ) Yumuşak, düz ve kaygan taş veya kaya parçası. * Çok soğuk ve açık olan gün.
safve	Hâlis ve seçkin. * Katı yüzlü merhametsiz kimse.
safvet	Sâfilik, temizlik, pâklık. Hâlislik.
saga	(C.: Sayâg) Kuyumcu.
sagair	(Sagire. C.) Küçük günahlar.
sagan	Mâverâünnehir diyarında bir şehir adı.
sagar	Zelillik, alçaklık, âdilik. ◊ f. İçki bardağı. Kadeh. ◊ Küçük olmak.
sagat	Aslı 'sagavet' olup, bir cihete meyil demek olan 'sagav' masdarından fiil-i mâzi müfred müennesdir. Muzarisi: 'tasgi' gelir.
şagb	Ayıplamak. * Cidal, dövüş, niza. * Şerri tahrik etmek.
sagg	Meyletmek, yönelmek, eğilmek.
sagib (sagbân)	Aç kimse. (Müe: Sagbâ)
şagil	İşgal eden, tutan.* Meşgul eden, meşgul edici. * Meşgul olmayı gerektiren. * Bir mülkte oturan.
sagir	Zelil ve aşağılık kimse.
sagir(e)	Küçük, ufak. Büluğa ermemiş çocuk.
sagire	(C.: Sagair) Küçük günah.
sagiye	Koyun. * Umumu nefy için ehad mânâsına da kullanılır.
sağnak	Birdenbire ve çok fazla yağıp geçen yağmur.
sagr	(Sügur. C.) Etrafı kale ile çevrili şehir. * Sahil şehri. * Tepe veya başka bir yerde mağara. * Ağız. Ön dişler.
şagr	Köpeğin bir ayağını kaldırıp bevletmesi.
şagrabiyye	(C.: Şegârib) Ayak bağlamak.
sagsag	Galat kelâm konuşmak.
sagsaga	Dişi çıkmamış küçük oğlan. * Bir şeyi ısırmak.
şagşaga	Süngüyü vurduğu kimsede hareket ettirmek.
sagsega	Toprak içine bir şey gömmek. * Yemeği yağlı ve iyi pişirmek. * Dişi depretmek.
şagva'	(C.: Şuguv) Dişleri birbirine muhalif olup kimi fazla kimi eksik olan kadın.
sagy	(Sagv) Meyletmek, yönelmek. * Güneşin batmaya meyletmesi.
şagzebiyye	(C.: Şegâzib) Ayak bağlamak.
şah	f. Pâdişah. İran veya Afgan hükümdarlarının nâmı. * Bir yere hâkim olan zât. Sâhip. * Asıl. * Atın ön ayaklarını yukarı kaldırarak durması. ◊ f. Ağaç dalı. Budak. * Boynuz. More…
saha	Meydan, yer, avlu, geniş yer. ◊ Kirli ve paslı olmak.
şaha	f. Boyunduruk.
saha'	(Bak: Sehâ)
saha-kâr	f. Eli açık, cömert, sahi.
sahabe	(Sahâbi) Sâhibler. Sâhib çıkanlar. * Peygamberimiz Hazret-i Muhammed (A.S.M.) sağ iken mü'min olarak görmüş, mü'min olarak vefat etmiş erkek müslüman.
sahabet	Sâhib olma, sâhib çıkma. * Sohbetinde bulunmuş olma. * Yardım etme, koruma, arka olma.
sahabetkâr	f. Koruyan, sahib çıkan, arka olan.
sahabi	(Bak: Sahâbe)
sahabiye	Peygamberimiz Hz. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâmı sağ iken görmüş olan ve mü'mine olarak vefat etmiş bulunan kadın müslüman. (Bak: Ashab)
sahad	Yakmak.
şahadet	(Şehâdet) Şâhidlik. * Bir şeyin doğruluğuna inanmak. * Delâlet. Alâmet, işaret, iz. * Allah (C.C.) rızâsı yolunda hayatını fedâ etmek. Din için muharebeden şehitlik. (Bak: Şehid)
şahadetname	f. Bir işin yapılmasına müsaade veren resmî izin kâğıdı. Vesika. Diploma.
sahafet	Zayıflık, bozukluk. * Hafiflik.
sahaif	(Sahife. C.) Sahifeler.
saham	(Bir kimse) güneşte yanma.
şahamet	Semizlik, yağlılık, şişmanlık.
şahan	(şâh. C.) f. şahlar, pâdişahlar.
şahane	Şah gibi, şaha yakışır bir surette.
sahanet	Kızgınlık, sıcaklık.
sahari	(Sahrâ. C.) Çöller, sahrâlar, kırlar.
saharî	Kaya cinsinden. Kaya ile alâkalı. ◊ (Sahrâ. C.) Sahrâlar. Çöller.
sahat	(Sâha. C.) Sâhalar, meydanlar, açık yerler, alanlar.
sahavet	'Cömertlik, el açıklığı, muhtaç olanlara çok ihsan etmek.(İhsan ihsandır. Eğer nev'e olsa; veya muhtaca ve fakire olsa, sahavet o vakit tam sahavettir. Eğer, millet için olsa, More…
sahavetkâr	f. Eli açık, cömert olan. Herkese ihsan eden.
sahb	(Sahab) Figan, seslerin birbirine karışması, gürültü, patırtı. ◊ (Sâhib. C.) Yakın dostlar. Sâhipler.
şahb	Yaradan kan akmak. * Emzikten süt akmak. * Rengin değişmesi.
sahb(et)	Şarabın kırmızı olması. * Saç kılının kırmızıya yakın olması.
şahbal	(Şehbal) f. Kuş kanadının en uzun tüyü.
şahbaz	f. İri ve beyaz doğan kuşu. * Mc: Çevik ve becerikli. Yiğit, şanlı, kahraman.
şahbeyt	Edb: Bir şiirin en güzel beyti. Gazelde matla'dan sonraki beyt.
sahc	Bağırsağın yaş olup cerahat vermesi. * Kaşımak. * Tırmalamak.
şahdane	f. İri inci tanesi. * Kenevir tohumu.
şahdar	f. Dallı, budaklı ağaç. * Dallı boynuzlu hayvan.
sahe	İnce ve zayıf deve.
şahenşah	f. Pâdişahlar pâdişahı. Şâhlar şâhı. En büyük pâdişah.
şaheser	f. Üstün ve büyük eser. Eserin şâhı. * Yüksek değerde olan.
sahf	Süngü demirinin keskin olması. * Soymak. * Yüzmek.
sahfe	Zayıf akıllılık ve az fikirlilik. ◊ Arka derisine yapışan yağ. ◊ (C.: Sıhâf) Küçük çanak.
sahh	(Sıhhat. den) Eskiden resmi yazılara konulan ve 'doğrudur, yanlışsızdır' mânasına gelen bir işâretti. ◊ şiddetinden kulaklar tutulan çığlık. * Sağlam bir şeyle vurmak. More…
sahha	Kulakları sağır eden şiddetli bağırış ve çığlık.
sahhab	Gürültücü, patırtıcı.
sahhaf	(Sahf. dan) Eski kitap alıp satan kimse.
sahhaka	Sevici kadın.
sahi	Cömert, eli açık, herkese iyilik etmek isteyen. ◊ (Sehv. den) Hata işleyen.
şahî	f. şaha, hükümdara ait, şah ile ilgili. * Hükümdarlık, şahlık. * Eski topların bir çeşiti. * Nişastalı, yumurtalı bir helva. * Tar: Osmanlı Padişahlarından Yavuz Sultan Selim Han'ın More…
sâhib	(Sohbet. den) Sohbet edilen kimse. * Bir şeyi koruyan ve ona mâlik olan. * Bir iş yapmış olan. * Bir vasfı olan.
sahib	Yoldaş, yol arkadaşı. *Gözcü. (C.: Sıhab-suhban) (Sahıb'in C: Sahb Sahb'ın C:  Eshab-Eshab'ın C: (Esâhıb))
sahib-firaş	f. Hasta. Yatağa düşmüş.
sahib-huruc	f. Ayaklanmış, isyân etmiş, âsi. Ayaklanıp isyân ederek idâreyi ele geçirmiş kimse.
sâhib-i huruc	f. İsyan edip ayaklanarak idareyi ele geçirmiş olan kimse. * Büyük kahraman. * Şarktan zuhuru beklenen mehdi.
sahib-kemal	f. Olgun, kemal sahibi.
sahib-kiran	f. Her zaman muvaffak olan ve üstünlük kazanan hükümdar.
sahib-nazar	f. Görüşü, tecrübesi ve düşüncesi kuvvetli olan.
sâhibat	(Sâhibe. C.) Kadın sâhibler.
sâhibe	(Müe.) Bir şeyin sahib ve mâliki olan kadın.
şahic	Eşek, hımar.
sahid	Uyanık.
şahid	Şahitlik yapan. Bilen, tanıyan. Senet yerine geçecek kadar mâkul ve mu'teber sayılan. Gören. * Resul-ü Ekrem Efendimizin (A.S.M.) bir vasfı. * Melâike-i kiram. * Hazır. ◊ More…
şahid-zor	f. Yalancı şâhit.
şahide	(Müe.) Kadın şâhid. * Mezar taşı. * Mezara dikine dikilen ve üzerinde yazı ve çiçek motifi bulunan baş ve ayak taşları. * f. Dilber, güzel.
sahif	(Sahâfet. den) Zayıf akıllı. Az fikirli kimse. * Gevşek dokunmuş. Boş.
sahife	Sayfa, kitap sayfası. *Mc: Bir mâna ifade eden her hangi bir şeyin hâli.
sahih	'Fık: Rükünleri ve şartları tamam olan herhangi bir ibâdet ve muâmele. * Hâlis, kusursuz, şüphesiz. * Edb: Gerek söz bakımından ve gerek mânâca noksanları bulunmayan ifade. * Gr: More…
şahih	(C.: Şihah) Bahil kişi.
sahihan	Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim'in birlikte adı. ◊ Doğru olarak, cidden, hakikaten, gerçekten.
sahik	Uzak. * Müretteb olan söz. * Hemen anlaşılmaz derece. * Çok karışık ve anlaşılmaz söz. ◊ Ezip döğen.
şahik	Yüce, büyük dağ. * Yüksek yapı veya ağaç.
şahika	Dağ tepesi, zirve.
sahil	Deniz, göl veya akarsu kenarı. Kıyı, yalı. ◊ Kişneyen. Kişneyici. ◊ At kişnemesi.
sahilhane	f. Yalı evi.
sahilnişin	f. Sâhilde oturan.
sahilreside	f. Sâhile varmış, kıyıya ulaşmış.
sahilsaray	Deniz kenarındaki kâşâne, büyük yalı.
şahim	Semiz, yağlı, şişman, besili.
sahime	Zayıf dişi deve.
sahimet	Kin, çekememezlik. * Hased.
şahin	(C.: Şevâhin) Doğan'a benzer bir kuş ki, av avlamak için terbiye olunur.
sahin(e)	(Sihan. dan) Sık. * Kalın, sıkı. * Katı, pek. ◊ (Suhunet. den) Sıcak, kızgın, ısınmış.
şahine	Öşür memuru.
sahir	(Seher. den) Uykusuz kalan. Uyuyamayan. ◊ Büyücü, büyü yapan, sihir yapan. ◊ Maskaralık eden, maskara eden.
sahir-pişe	f. Sihirbazlığı meslek edinmiş olan.
sahirâne	f. Büyülercesine olan. Büyüleyici gibi.
sahire	Yer yüzü, arz. * Kıyamet günü, Cenab-ı Hakk'ın haşir meydanı için tecrid edeceği Arz-ı Beyza. * Aslâ insan ve hayvan ayak basmadık yer yüzü. Çöl. * Cehennem. ◊ İçine kızmış More…
şahis	(C.: Eşhâs) Kişi, kimse. İnsanın cismanî hey'eti. * İnsanın uzaktan görülen karaltısı. ◊ (şahs. dan) Ölçmek için dikilen ve işaret tutulan nişan. * Belirten. ◊ Büyük More…
sahit	Dargın, kırgın.
şahit	(C.: Şihât) İnce yufka olmuş nesne.
sahk	Döğüp yumuşatma. Döğme, döğülme. * Kırma, kırılma. * Sürtme. ◊ Dövmek. * Ezmek. * Eski kaftan, eski elbise.
şahkâr	f. En güzel eser. Baş eser. şâheser.
sahl	Ses kısıklığı. Ses bozukluğu. * Boğazını boğup şiddetle çağırmak. ◊ Az az vermek.
sahle	(C.: Sühul-sihâl) Koyun kuzusuna ve keçi oğlağına derler. (Doğduğu vakitten dört aylık olana kadar.)
şahm	Bozulmak ve değişmek. Fâsid ve mütegayyer olmak. ◊ Etler arasında bulunan yağ, iç yağı. Don yağı.
şahm-pare	f. İç yağın bir parçası. Bir kısım iç yağı.
sahmem (sahmim)	Hâlis (hayırda ve şerde kullanılır.) *Yaramaz huylu deve.
şahmerdan	(Şâh-ı merdan) f. Mertlerin şahı, Hazret-i Ali (R.A.). * Aşağı yukarı çıkan büyük demir tokmak.
sahn	Evin ortasındaki açıklık, avlu, oyuk. * Boşluk. Boş yer. Orta, meydan, aralık. * Sahne. * Cami ve medreselerdeki umumun toplanmasına âit üstü kubbeli ve örtülü yer. * Büyük kâse. Sahan. * More…
şahn	Doldurmak. * Sürüp reddetmek.
şahna'	Buğz, düşmanlık, adâvet.
sahnan	Çifte zil.
sahne	Manzara. * Tiyatro oynandığı yer. Oyun yeri. ◊ Cerahat, yara.
şahne	İnzibat memuru, emniyet memuru.
şahnişin	f. Şahların oturmalarına lâyık yer. * Evin sokak üzerine olan çıkmaları.
sahr	(Sahar - Saharat - Suhur) Kaya. Büyük taş. * Maden kütlesi. * Hazret-i Süleyman (A.S)'in mühürünü çalan ifrit. ◊ Masharaya almak. ◊ Örtmek.
şahr (şahir)	Ağızını öttürmek. * Islık çalmak. * Sesi yükseltmek.
sahra	(C.: Sahârâ-Sahravât) Kır, ova, çöl. * Yazı. * Kızıl dişi eşek. (Müz-Eshar)
sahra-neverd	f. Çölde dolaşan. Göçebe.
sahra-nişin	f. Çölde oturan. Sahrada hayat geçiren.
şahrah	f. Büyük ve işlek yol, cadde. Şaşırılması mümkün olmayan doğru ve işlek yol.
sahravat	(Sahra. C.) Sahralar, çöller. Ovalar. Kırlar.
sahre(t)	Büyük ve sert taş.
şahreg	f. şah damar, büyük damar.
sahrinç	Yağmur sularını biriktirmek için bina altında ve toprak içinde yapılan etrafı duvarlı veya çimento sıvalı su mahzeni.
şahs	Acı çekmek. Iztırab çekmek. ◊ (Bak: Şahıs)
sahsah	Yağmurun sert ve katı yağması. ◊ (C.: Sahâsıh) Düz yer. ◊ Geniş, düz yer.
şahşah	Sözü doğru olan, yalan söylemeyen. * Gayretli, bahadır kimse. ◊ Görevli, vazifeli.
sahsah(a)	Döndürmek. * Evin ortası.
şahşaha	Kuşun hızla uçması.
sahsalik	Katı, şiddetli, şedid. * Yaşlanmış, ihtiyar kadın. * Şiddetli ses.
şahsar	f. Dallı budaklı ağaçlar. Ağaçlık yer. Koruluk.
şahsen	Şahıs olarak, ferd olarak. Şahısça, kendi. * Yalnız uzaktan görerek.
şahsî	Şahsa mahsus, şahsa ait, dair. Kişi ile, şahıs ile alâkalı.
şahsiyet	Bir kimsenin kendisine mahsus ahvâli. Şahıs olma. Karakter sâhibi ve makbul bir insan olma.
şahsiyyat	Kişinin şahsına, kendine ait sözler. * Birinin kendine ait münasebetsiz sözleri.
şahsüvar	(C.: şâhsüvârân) f. Ata iyi binen.
saht	Zor güç, * Sert, katı, çetin. * Güçlü, kuvvetli, sağlam. ◊ Boğazlamak.
saht (suht)	Hışım, hiddet, kızgınlık, gadap.
şaht (şühut)	Iraklık, uzaklık, bu'd.
saht-ligam	f. Gem almaz, sert başlı at.
sahtdil	f. Katı yürekli.
sahte	f. Düzme, yapmacık, yalandan, taklit. * Kalp, karışık.
sahtegî	f. Sahtelik, yalan, düzme.
sahtekâr	f. Sahte iş yapan, hilekâr. Kalpazan.
sahtekârî	f. Hilekârlık, sahtekârlık.
şahterec	şahtere otu.
sahtevekar	f. Yapmacık tavırlar takınan, kendini satmaya çalışan.
sahtgir	f. Bir şeyi sıkıca tutan.
sahti	f. Sertlik, katılık. * Güçlük. * Sıkıntı.
sahtiyan	f. Boyanmış, cilâlanmış deri. Tabaklanmış deri.
sahtru	f. Suratı asık, dargın, kırgın.
sahun	Gafiller. Allah'ın (C. C.) emrinden gaflet edenler. ◊ Adım tutan eşek.
sahur	Gece uyanıklığı, uykusuzluk. * Ayın etrafındaki hâle. * Yer yüzünün gölgesi. ◊ Temcid yemeği. Ramazan'da şafaktan önce yenen yemekr.
şahur	f. Ekmek fırını.
sahv	Ateş ve ocaktan kül çıkarmak.
sahv(e)	Ayılma, ayıklık, aklı başında olmak. * Hastanın iyileşmesi. * Tas: Kendinden geçme hâlinin sona ermesi, his âlemine tekrar dönmek. * Uyanıklık.
sahva'	(C.: Sehâvât) Yumuşak, geniş, bol yer.
şahvar	(Şeh-vâr) f. Şâha, hükümdara yakışacak tarzda, şah gibi. * İri ve iyi cins inci.
sahve	En yüksek dağ. * Atın sırtı, eğer konulan yeri. * Su menbaı.
şahve	Adım, hatve.
sahy	Nemli olmak. * Islaklık, rutubet.
şahz	Keskinleştirmek.
şahzade	f. Şâh oğlu. Hükümdar veya pâdişah oğlu. Prens.
sai	Çalışan. * Devletçe posta idaresinin kurulmasından evvel mektup ve emanet götürüp getiren kimseler. * Bir yere vâli olan. * Cemaat başı. * Yan yan giden. * Hızlı yürüyen. * Koğuculuk yapan. More…
saib	(Savab. dan) Maksada uygun. * Hedefe doğru ulaşan. * Doğru. Yanlışsız. Yanlışlık yapmayan. ◊ Bir yerle veya bir şeyle ilişiği ve alâkası olmayan. ◊ Ak saçlı, beyaz saçlı. More…
saibe	Başı boş bırakılmış hayvan. Sâime.
şaibe	Leke, kir. * Süprüntü. Pislik. * Kusur. Noksan. Hata. Eksiklik.
said	(Sa'd. dan) Saadetli. Allah (C.C.) kendisini sevmiş. O'nun rızasına ermiş olan. Ahireti için çalışan kimse. Mes'ud. Mübarek. Bahtiyar. ◊ Yukarıdaki temiz toprak, More…
saidan	Kol ve bacak.
saig	Boğazdan kolay ve hoş geçen yiyecek veya içecek.
saigan	Boğazdan kolayca geçerek.
saih	Seyahat eden. * Çok zaman oruçla veya ibadetle meşgul olan.
saik	Dürten, sevkeden, sürükleyen, götüren. * Sebep. ◊ Kırağı, çiğ. ◊ (Bak: Saak)
şaik	Dikenli.
şaik(a)	Şevkli, hevesli, şevk verici.
saika	Yıldırım. Ölüm, mevt. * Nüzul ateşi. * Semadan gelen şiddetli ses. * Mühlik ve azab. * Bulutları sevke vazifeli melek. ◊ Sürükleyen, sevkeden, götüren hal, sebep.
saika-vari	f. Yıldırım gibi. Şiddetli korkutarak.
saika-zede	f. Yıldırım çarpmış.
şaikane	f. İsteklice ve şevkli olarak.
sail	(Savlet. den) Saldıran. Kibirli olup başkasına tecavüz eden.
sail(e)	(Sual. den) Dilenci. * Fakir. * Soran. * İsteyen. * Akan, seyelan eden.
şaile	(C.: Şüvül-Şevâil) Sütü çekilmiş deve.
sailiyet	Akıcılık. * Dilencilik.
saim	(Savm. dan) Oruçlu, oruç tutan.
saime	Çayıra başı boş olarak salıverilen hayvan.
saimîn	(Sâim. C.) Oruç tutan kimseler.
sair	Seyreden, harekette olan. * Bir şeyden geri kalan. * Maadâ. Geçen, dolaşan. * Yolcu. Seyyar. * Başkası, diğeri.
şair	Şiir yazan. Sözünü vezin ve kafiye ile tertib eden. ◊ (C.: Şairât) Arpa. * Kurban devesi.
şairâne	f. şairce. şaire benzer surette konuşmakla. Mevzuu şiir sayılabilecek kadar hoş, lâtif olan şey.
şaire	Bir tek arpa, arpa tanesi. * (C.: Şaâyir) Tıb: Arpacık. ◊ (C.: Şâirât - Şevâir) Kadın şair.
şairiyy	Arpa satan kimse.
sait	(Savt. dan) Sesli. Ses çıkartan.
saiyan	(Sâi. C.) Haberciler, haber götürenler. * Çalışanlar.
sak	Bir şeyin aslı. * Topuktan baldıra doğru bacağın incik yeri. * Mc: Şiddet.
sak'	Horozun ötmesi. Bir kimseye vurmak. * Udul etmek, geri dönmek, vazgeçmek. ◊ Kuşun, kanadını çırparak öttürüp uçması.
sak'a	Güneş. * Başın ortası. * Beyaz renkli tavşancıl kuşu.
sak'ab	Uzun, tavil.
saka	Ordunun gerisi, ordunun gerisinde bulunan asker takımı. * Üzengi kayışı.
şaka	Meşakkatli ve güç. * Musibet ânında yakasını ve yüzünü yırtan kadın.
şaka' (şika')	Bedbahtlık. * Yaramazlık.
şaka' (şüku')	Tulu etmek, doğmak. * Çıkmak, huruç etmek. * Dağıtıp perâkende etmek.
sakalan	(Sakaleyn) İnsanlar ve cinler.
sakam	(Sekam) İllet, hastalık, dert. * Hata ve yanlış. * Zillet.
sakamet	Bozukluk, ziyan, noksan, zarar, eksiklik. * Keyifsizlik. * Dert.
sakar	(C.: Sükur-Sakâr-Sıkâre-Sukure-Eskur) Çakır kuşu. * Çok ekşimiş süt ve pekmez. * Bir şeyi kırmak. ◊ Cehennem'in bir ismi. (Bak: Cehennem)
sakare	Kâfir. * Koğucu, dedikoducu, nemmam. * Müstehak olmayana lânet eden. * Pekmezci.
sakat	Bir tarafı bozuk, eksik veya asla bir işe yaramaz olan. * Yanlışlık (yazıda veya sözde).
sakatî	Yanlışları çok olan muharrir veya şâir.
şakavet	(Bak: şekavet)
sakayn	İkizkenar.
sakb	(C.: Sukub) Delinme, delme. * Bir taraftan diğer tarafa kadar açık olan delik. * Sütü çok olan deve. * Çok kırmızı, koyu kırmızı. ◊ (C.: Sukub) İnce, uzun. * Ev ortasında olan More…
sakbe	Çadır direği. * Oklava.
şakce	Henüz yeni renk almış olan hurma.
sakek	At kusurlarından bir kusur.
sakf	Dam, çatı, tavan. Asuman, gökyüzü. ◊ Hızla almak. Sür'atle ahzetmek.
saki	(Saky. dan) Sulayan, içecek su veren, sucu. * Kadeh sunan. İçki sunan.SAKİ': Kırağı, şebnem, çiğ.
şaki	(Şekavet. den) Haydut. Yol kesen. Haylaz. * Her çeşit günahı işleyebilen. ◊ Şikâyet eden. * Ağlayan. * Hiddetli ve şevketli. ◊ Şekavette bulunan.
sakia	(C.: Savâkı) Yıldırım.
sakib	Parlak. * Bir yandan bir yana delip geçen. ◊ (Sâkibe) Dökülen.
sakif	Nüfuz eden, sözünü dinletip geçiren.
şakife	(C.: Şukuf) Su dökülmemiş saksı parçası.
şakik	İkiye bölünmüş bir şeyin yarısı. * Öz kardeş.
şakika	(C.: Şakayık) Yarım baş ağrısı. * Ana - baba bir olan kız kardeş. Öz kız kardeş. * Çatlak, yarık.
sakil	Ağır, can sıkıcı. Çirkin. * Gr: Ağır ve kalın okunur harf veya hece. ◊ (Sıklet. den) Ağır, can sıkan, sıkıcı. Çirkin kaba. ◊ Cilâ yapan, parlatan.
şakil	Yanakla kulak arası. * Âdet. Hilkat.
şakile	Yol. Tarik. Meslek. * Yaradılış. Tıynet. Seciye. Mizac. Bir kimsenin yaratılışının temel hususiyeti.
sakim	Hasta, keyifsiz, sağlam olmayan. * Yanlış.
sakin	Hareketsiz, kendi hâlinde. Bir yerde oturan. Kararlı. * Gr: Harekesi olmayıp cezimli (sakin okunan) harf.
sakinan	(Sâkin. C.) Bir yerde oturanlar. Sâkinler.
sakinâne	f. Sâkin olana yakışır şekilde. Sessizce.
şakir	Allaha şükreden. Hâlinden memnuniyetini bildiren. (Bak: Şükr)
şakirâne	f. şükrederek. şükretmek suretiyle.
şakird	f. Talebe, çırak.
şakirdân	şakirdler, talebeler.
şakirî	(Şakiriyye) Şakird, talebe, tilmiz.
şakis	Şerik, ortak. * Hisse, nasip.
sakit	Düşen, düşük. Kıymetsiz, sukut eden. Ölü olarak düşmüş çocuk.
sakit(e)	Susan, ses çıkarmayan.
sakitâne	f. Ses çıkarmayarak, sessizce.
sakiye	(C.: Sevâki) Su arkı, su dolabı.
sakiyy	(C.: Eskiye, Sakiyye) İri taneli yağmurlu bulut. * Hurma ağacı.
şakiz	Gözü değen kişi. * Gözüne uyku gelmeyen. * Daima güneş tarafına yönelen bir nevi büyük kertenkele.
sakk	(C.: Sukuk-Sıkâk-Esak) Kitap. * Kapı yapmak. * Vurmak, darbetmek. ◊ Kin tutmak.
şakk	Yarık, çatlak. Yarılma, çatlama. * Yırtma. Kırma. ◊ (Meşakkat. den) Eziyetli, zahmet verici, güç. ◊ Silahlı kişi. * Şek ve şüphe eden.
şakk-i asâ	f. Değneği kırmak. * Mc: İhtilâfa sebeb olmak, topluluktan ayrılmak.
sakka	Çok su dağıtan, çok sulayan, sucu.
sakka'	Kulağı çok küçük olan koyun.
sakl	Törpü ile eğeleme. Cilâlama.
şaklaban	Şen şatır, hoppa. Avutucu, aldatıcı. Güldürücü, soytarı.
sakme	şiddetle ve kakarak vurmak.
sakn	Timsah derisi gibi katı ve sert olan deri.
şakn	Eksilmek, noksanlaşmak.
sako	Üst tarafa giyilen elbise. (Ceket, aba, palto gibi)
sakre	Güneşin çok olan tesiri. * Çakır kuşunun dişisi.
saksaka	Sığırcık kuşunun ötmesi. * Çok söylemek, çok konuşmak. * Serçenin terslemesi.
şakşaka	Doğan kuşunun veya serçenin ötmesi.
sakta	(C.: Sakatât) Sözdeki bozukluk veya yanlışlık.
sakta (sikat)	Kapmak. * Düşmek.
şakul	(Çekül) Geo: Bir yerin umumi hattını tâyin için kullanılan âlete denir. Bir ağır cismi ip ile yüksekten sarkıtmakla bir duvarın ne derece yatık, eğri veya doğru olduğu anlaşılması gibi.
şakulî	Şâkule bağlı, onunla alâkalı, onunla nisbeti olan şey. Geo: Düşey.
sakur	Sivri burunlu büyük balta. Külünk. ◊ Deyyus.
saky	Sulamak. Su içirmek. * Bedende su toplamak.
sal	f. Sene, yıl.
sal'	Baş tepesinin saçsız oluşu, kellik.
sal'a	Belâ, âfet. * Ağaç olmayan kumlu yer. SALA': Kuyruğun sağı veya solu.
sal-dide	f. Yaşlı, ihtiyar. * Tecrübeli, gün görmüş.
salâ	Namaza davet için çağırmak. Minarede okunan salavat, dua. (Kelimenin aslı 'Essalât' veya 'Salât' dır.)
sala'	Kellik. Baş tepesinin saçı dökülüp açık olması.
salâ-han	f. Minarede cuma veya cenaze namazına davet için salâvat okuyan kimse. * Meydan okuyan kişi.
salaa	Tepenin saçı dökülüp açık kalan yeri.
salabet	Metanet, katılık, sulbiyet. * Peklik, dayanma. Sağlamlık. * Mukaddesatı korumak hususunda cesaret, metanet ve sebat gibi sıfatlarla muttasıf olmak. (Bunun Zıddı: Lâübalilik) (Bak: Dimağ) More…
salaet	(C.: Salâât) Ezme işindeki kullanılan yassı düz taş.
salah	Bir şeyin en iyi hâli. Rahatlık, sulh, iyileşme, düzelme, iyilik. Dine olan bağlılık. Her hayra câmi faziletlerin toplanmasında hâsıl olan yüksek bir sıfat. (Mukabili fesad ve fücurdur)
salahat	Sâlihlik, günahsız ve temiz oluş, dindarlıkta çok ileri olmak hâli.
salahattin	(Bak: Salah-üd din)
salahdem	Katı, şiddetli, şedid.
salahdi	Kavi, sağlam, dayanıklı ve muhkem.
salahiyet	Bir işe karışmağa veya o işi yapmağa hakkı olmak, vazifeli olmak, bir iş için emir almış olmak. * Bir dâvaya bakabilmek.
salahiyetdar	f. Vazifeli, salahiyet sâhibi.
sâlâr	f. Kafile veya kabile reisi. Baş. Başkan. Reis. En büyük âmir. Başkumandan.
salat	Namaz. Belirli vakitlerde Kur'an'da emredildiği tarzda ve Hz. Peygamber'in tarifi vechi ile yapılan ibadet. * Tebrik, tezkiye. * Dua. Peygamberimize (A.S.M.) yapılan dua. * More…
salatîn	(Sultan. C.) Sultanlar.
salavat	(Salât. C.) Namazlar. * Bütün dualar. İhtiyaçtan gelen ricalar. * Nimetten çıkan şükürler. İbadetler. * Hazret-i Muhammed'e (A.S.M.) memnuniyet ve bağlılık için yapılan dualar. * Nasârâ More…
salavatullah	Allah'ın rahmet ve inayeti, kusur ve günahları aff u mağfiret etmesi.
salaye	(C.: Salâyât) Bir şey ezmede kullanılan yassı düz taş.
salayik	Yufka yapmak.
salb	Asmak. Darağacına çekmek. Çarmıha germek. * Kemikten yağ çıkarmak.
salben	Asarak, asmakla öldürmek suretiyle.
salbetmek	Asarak öldürmek.
sald	Kaypak taş. * Taş gibi çok dayanıklı şey. * Dağa çıkmak. * Şiddetle ellerini yere vurmak.
saldah	Sağlam ve katı nesne.
sale	Âfet, belâ, musibet, dâhiye. ◊ f. Yıllık, senelik.
salef (salf)	Kibirlilik. Tekebbürlük hali. * Kin tutmak, buğz etmek. * Zevci indinde zevcenin kadri olmamak. * Misafir için olan yemeğin yetmemesi.
salehba	Dayanıklı ve kuvvetli deve. (Müe: Salehebât)
salenbac	Uzun ince balık.
salfa'	Sağlam ve sert yer.
salha	(Sâl. C.) f. Yıllar. Seneler.
salhhane	f. (Bak: Selhhane)
salhurde	f. Çok yaşlı, pek ihtiyar.
salib	(C.: Sulub-Salbân) Haç. * Şiddetli, şedit. * Heybetli. ◊ Titreten. * Hareketli.
salib(e)	Bir şeyin vücudunu veya vukuunu inkâr eden. * Kapıp götüren, zorla alan. * Alan. * Bir şeyin vücudunun olmadığını veya meydana gelmediğini söyleyip isbat eden.
salibe	Ayakları yarık olan kadın.
salibiyyun	Hristiyanlar.
salid	Pak, temiz.
salif	Boynun genişliği, kalınlığı.
salif(e)	Evvelce geçen, geçmiş. Mukaddem.
salig	(C.: Sulag) Altı yaşındaki sığır.
salih	Kara yılan.
salih(a)	(Salâh. dan) İşe yarar, elverişli, uygun, iyi. Haklı olan, itikatlı, dindar, dinî emirlere uyan. * Faziletli, ehl-i takva olan.
saliha	Safi gümüş. * İyi, sâlih kimse.
salihat	Dine uygun iyi hareketler. Cenab-ı Hakk'ın ve Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın beğeneceği işler, iyilikler. * Hayır ve hasenat sâhibi müslüman kadınlar.
salihûn	Salih kimseler, günahkâr olmayanlar, salihler.
sâlik	(Sülûk. dan) Bir yolda giden. Belli bir yol tutup giden. * Bir tarikat yolunda olan.
sâlikân	(Sâlik. C.) Sâlikler. Bir tarikata girmiş veya bir şeyhe bağlanmış kimseler.
sâlikûn (sâlikîn)	(Sâlik. C.) Sâlikler. Sülûk edenler.
salil	Demirden çıkan ses. Demir sesi.
sâlim(e)	Sağlam. * Sıhhatli. Sağ. Noksansız, eksiksiz. * Her türlü tehlikeden uzak olan. Emin ve korkusuz olan. * Gr: Kelimelerdeki harfler bozulmadan cemi' eki katılarak yapılan çoğul hali. More…
sâlimen	Sağ, sağlam ve sıhhatta olarak. * Emin olarak, emniyetle.
sâlimîn	(Sâlim. C.) Sağ, sağlam ve sıhhatta olanlar. Sâlimler.
sâlis(e)	Üçüncü. * Sâniyenin altmışta biri.
sâlisât	(Sâlise. C.) Sâliseler. Sâniyenin altmışta biri kadar olan vakitler.
sâlisen	Üçüncü olarak.
saliye	Edb: Yeni yılı tebrik maksadıyla sene başında yazılan tarihli medhiye.
salk	Şiddetli ses. * Vurmak. * Hâmile kadının ağrısı tutup bağırması.
salkame	Azı dişlerinin birbirine dokunması.
sall	Demirlerin birbirlerine sürtünmelerinden çıkan ses. ◊ (C.: Sellât) Dar su yolu.
salla	(Salli) Duâ olsun, şânı yücelsin meâlinde söylenir.
salle	(C.: Sılât) Kuru yer. * Deri, cild.
salm	Kesmek.
salma'	Kesmek.
salname	f. Yıllık, senelik.
salsal	Kuru balçık. Kumla karışıp kurumuş olan balçık. * Çok anırgan eşek.
salsale	Demirlerin birbirine dokunmaktan ses çıkarmaları.
salt	Bileyi taşı. * Kişinin kendi öz kızı. * Erkek ismi. * Geniş alın. * Vurmak mânâsına mastar.
saltanat	Kudret, kuvvet. * Hâkimiyet, padişahlık. * Tantana, gösteriş, debdebe. * Şatafatlı hayat. Bolluk. Zenginlik. (Bak: Siyaset)
salus	f. İkiyüzlü, riyakâr.
salusî	f. İkiyüzlülük, riyakârlık.
salv	Uyluk.
salvele	Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'a okunan salavat ve dua.
saly	Pişirmek. * Yakmak.
sam	Ölüm, mevt. * Yer altındaki altın damarı. * Gök kuşağı. * Ateş. * Sersemlik hastalığı. * Hazret-i Nuh'un (A.S.) oğullarından birinin ismi.
şam	Akşam. Akşam yemeği. 'Şe'm, şâm' Arapçada 'sol' mânâsına gelir. 'Yemen' sağ demek olduğundan Hicaz'a nisbetle sol taraftaki memleketlere Şam, sağ More…
şam u seher	Akşam sabah.
sam'a	Küçük kulaklı kadın. (Müz: Asmâ) * Kuvvetlenip olgunlaşan ot.
sam'ar	Katı şiddetli, şedid.
sam'are	Sağlam ve dayanıklı, sert.
samahmah	Uzun ve çok yoğun olan madde.
samam	Belâ. * Zahmet, meşakkat.
sâmân	f. Servet. Zenginlik. * Rahmet. * Dinçlik. * Düzen, tertip. * Bir kimsenin varı-yoğu, serveti.
sâmânsuz	f. Rahat ve huzuru bozan.
şamar	t. Tokat. Belâ, musibet.
şamat	(şâme. C.) Vücuttaki benler.
samd	Kasdetmek. * Yüksek yer. * Galiz, yoğun.
şame	f. Kadın baş örtüsü. * Arapçada: Vücuddaki ben.
şâme-geş	f. Başına örtü alan.
samece	(C.: Samec) Kandil.
samed	Her şeyin kendine muhtaç olup, kendisi hiç kimseye ve hiç bir şeye muhtaç olmayan. (Allah) *Pek yüksek, dâim. * Refi' ve âli ve içi dolu şey. * Kavmin ulusu.
samedanî	Samed olan Allah (C.C.) ile alâkalı. İlahî. Allah'a mahsus.
samediyet	Allah'ın (C.C.) hiç bir şeye muhtaç olmadığı gibi hazinesinden hiçbir şey eksilmemesi ve kudretine de hiç bir şey ağır gelmemesi.
samekmek	Çok kuvvetli adam.
samem	Sağırlık.
samer	Bozulup fena kokmak.
sameyan	Sıçramak. * Kalkmak. * Yürekli, cesaretli, kahraman, bahadır kişi.
samg	Zamk, ağaç sakızı.
şamgâh	f. Akşam vakti.
samgî	Zamk gibi, zamk halinde olan.
samha	Kolaylık. Asânlık. Sühulet.
sami	Sertlik, katılık. Kuruluk. ◊ Yüksek, yüce, refi'.
şamî	Şam şehrinden olan, Şamlı. * Şam şehri ile alâkalı.
sami'	İşiten, duyan, dinleyen.
samia	Duyma, işitme duygusu, işitme kuvveti.
samid	Yükselen, başını kaldırıp göğsünü kabartan. * Hayrette kalan. * Gafil.
samih	Cömert, eli açık sahavet sahibi ve civanmert olan.
şamih(a)	Ali şey, yüksek. * Mağrur, başını kaldırmış. Mütekebbir. * Tıb: Vücuddaki beyin ve kemik gibi yerlerdeki çıkıntılı, tümsek yerler.
samiîn	(Samiûn) Dinleyiciler. * Bir nevi icraatta alâkadar olmayıp dinleyici olanlar, devam edenler.
samil	Kuru, yâbis.
şamil(e)	Çevreleyen, içine alan, ihtivâ eden, kaplayan. * Çok şeye birden örtü ve zarf olan. * Fazla şeyleri veya kimseleri ilgilendiren.
samim	İç, asıl, öz.
samimâne	f. Samimi olarak. İçten duyarak, riyasızlıkla.
samimî	İçten, gönülden, candan. * İçli, dışlı.
samimiyet	İçten ve kalbden olan sevgi ve bağlılık.
samin	Semiz, yağlı, besili.
samin(e)	Sekizinci.
saminen	Sekizinci olarak. Sekizinci derecede.
samir	Yemişli, meyvalı ağaç. ◊ Gece toplantıları.
samirî	Hz. Musa Peygamber zamanında Yahudileri şirke sevk eden. Hz. Musa'nın (A.S.) bulunmadığı yerde kavmini yaptığı buzağı heykeline taptırmağa çalışan bir yahudi.
samit	Tatsız bayat süt. * Tuzsuz ekmek.
samit(e)	Susan, sükût eden. * Ses çıkarmaz, sessiz. * Gr: Sessiz harf.
samitane	f. Sessizce, ses çıkarmaksızın, sâkitane.
samkuk	Kaba adam.
saml	Katılık, sertlik. * Dimdik olmak. * Pekişip kaskatı olmak.
samlah	Kulak deliği. * Kulak kiri.
samm	Sağır olmak. * Şişenin ağzını tıkamak. * Katı, sağlam ve sert madde. * Vurmak.
samm(e)	Zehirleyen. Ağulu. * Sam Yeli denen öldürücü rüzgâr.
şamm(e)	(şemm. den) Koklayan, koku alan. * Koklama duygusu. Burun.
samma	Sesi çıkmayan, sessiz. * Sağır ve dilsiz. * Katı ve son kaya. * Sağlam ve sert yer. * Belâ. * Zahmet, meşakkat.
samme	(C.: Sevvâm) Zehirli hayvan.
samsam	Keskin olmak. * Keskin kılıç. Seyf-ü sârim.
samsame	Cemaat, topluluk. * Bölük.
samt	Susma, sükût.
samu	İyi olma, afiyet bulma.
samut	(Samt. dan) Az konuşan. * Susmuş. Surat asarak susan.
samyeli	Sıcak memleketlerde esen bunaltıcı rüzgâr.
san	f. 'Benzer, andırır' mânâlarına gelerek birleşik kelimeler yapılır.
şan	(C.: Şuun) Büyük sevap. * Şeref. * Irz, namus. * Nam, şöhret, şan, ün. * Mahiyet. * Gösteriş, çalım. * Tabiat, huy, âdet. * Hal, keyfiyet.
san'	Sağlam ve muhkem yer.
san'a	Yemen diyarında bir şehrin adı.
san'at	Ustalık, hüner, mârifet.
san'atger	f. San'atçı.
san'atkâr	f. Usta, san'atçı.
san'atkârane	f. San'atlı olarak, özenip meharetle yapılmak suretiyle, sanatkâra yakışır şekilde.
san'atnüma	San'atkârlığını gösteren, san'at gösteren.
san'atperverane	f. San'atkârcasına, san'atkârlığına çok kıymet vererek.
san'avî	(San'aviye) San'atlı oluş. San'ata mensub. Muntazam yapılı.
sanabir	Şiddet.
sanadid	Bahadır ve şeci' olanlar. Kahramanlar. İleri gelenler, reisler, padişahlar.
sanadik	(Sunduk. C.) Sandıklar.
sanai'	(Sania. C.) Tertibli, uydurma işler. Tuzaklar. * Sanayi.
sanavber	Çam fıstığı kozalağı veya onun şeklinde olan. Çam fıstığı.
sanavberî	Kozalak biçiminde. Koni şeklinde.
sanayi	San'atlar.
sanbur	Yalnız olan hurma ağacı. * Oğlu, kızı, kavmi ve kabilesi olmayan kişi.
sanc	Zil.
sancakdar	f. Sancak taşıyan. Alemdar.
sance	(C.: Sanecât) Terazi. * Taş.
sand	Bendetmek, bağlamak.
sandal	(C.: Sanâdil) Büyük başlı deve. * Güzel kokulu bir ağaç.
sandid	Bela. * Meşakkat, zahmet. * Şiddetli yağmur ve rüzgâr.
sanduk	(C.: Sanadik) Sandık.
sanduka	Türbelerde mezarların üzerine tahtadan sandık şeklinde yapılan ve üstüne yeşil çuha örtülen yerin adıdır. Kadın sandukaları düz olduğu halde, erkek sandukalarının baş tarafına bir ağaç More…
sandukçe	f. Küçük sandık.
sandukkar	Veznedar.
şane	f. Tarak.
sanem	Kâfirlerin, önünde ibadet ettikleri heykel, put. * Mc: Çok güzel olan. * Putperestlerin İlâhı.
sanem-hane	f. Tapınak, puthane.
şanesâz	f. Tarak yapan, tarakçı.
sanevber	(Bak: Sanavber)
sanevî	İkinci. İkinci derecede.
şanezede	f. Tarakla saçları taranmış.
şanezen	(C.: Şanezenân) f. Baş tarayan. * Mc: Güçlükleri çözen. Zorlukları yenen.
sani	İkinci.
sâni aşer	Onikinci.
sani'	(Sun'. dan) Sanatkârca yapan. Yaratan. San'at eseri olarak meydana getiren. İşleyen, yapan. (Allah) ◊ Görülen iş.
şani'	'Adavet etmek, kin tutmak mânasına 'şeneân' dan ism-i fâil olup, buğz eden, kin tutan demektir. Esas murad ise; buğz edip geçmiş olan değil, buğzunda devam ve ısrar eden More…
sania	Uydurma, düzme. Tuzak, hile. * İş, amel, fiil.
sanife	Bez kenarı.
sanih	Mübarek fiil, iyi iş.
saniha	Zihne gelen fikir. Mütâlâa. Çok düşünmeden gelen fikir.
saniha-ârâ	f. Hatıra gelen, akla gelen.
sanihât	(Sâniha. C.) Çok düşünmeden akla, fikre gelen şeyler. (Bak: Sünuh)
saniye	(C.: Sevâni) Su taşıyan deve. Su yükledikleri ve su çektirdikleri deve. ◊ Dakikanın altmışta birisi. Çok kısa bir zaman.
saniyen	İkinci olarak. İkinci derecede.
sansür	Fr. Neşr olacak şeylerin (kitap, film veya mektubların) hükümetçe kontrol edilmesi işi.
şantaj	Fr. Bir kimsenin suçunu veya yüz karasını meydana çıkarmak tehdidiyle menfaat sağlamaya çalışma.
santit	Ulu, kerim kişi.
şantiye	Fr. Bir inşaat yerinde inşaat ve malzeme için hazırlanan yer. * Gemi tezgâhı.
santrifüj	yun. Merkezden uzaklaşan kuvvet. Merkezkaç kuvvet. (Bak: Kuvve-i an-il merkeziye)
sanvan	(Sunvân) (C.: Esvane) Kaftan. * Giyecek eşyaların muhafaza edildiği dolap veya sandık.
şap	(Şep) Kim: Antiseptik bir cisim olup alüminyum ve potasyum sulfatından mürekkep, tadı buruk ve suda tuz gibi erir bir cisim. * Hayvanların ağız ve ayaklarında görülen ateşli, salgın bir hastalık.
şape	f. Çığ. Yuvarlandıkça büyüyen kar topu.
sar	f. Yer, mekân bildiren, birleşik kelimeler yapılan bir ek'tir. Bir şeyin kesretle bulunduğunu gösterir. Meselâ: Kühsar  - Çok dağlık yer. ◊ İntikam, öç.
şar	f. şehir, belde.
sar'	Düşmek. * Yıkıp yere çalmak. * Edb: Şiirin beytini iki mısra' veya iki kafiyeli yapmak. * Tıb: Bir hastalık ki, teneffüs cihâzını his ve hareketten meneder.
sar'a	Tıb:  Bir nevi baygınlık hastalığı.
sar'î	Sar'a hastalığı ile ilgili.
sara	f. Hâlis, saf, katıksız. *Hz. İbrahim'in (A.S.) birinci zevcesinin ismi. ◊ Rengi değişmiş olan su.
sara'	Sararmış hanzal otu.
şarab	İçilecek şey. İçki. * Mey. Bâde. Hamr. İçilmesi haram olan bir içki. (Bak: Mubikat-ı seb'a)
sarad	Yer bağırsağı.
sarah	Her şeyin hâlis ve safisi.
sarahat	Sarih olmak, zâhir olmak. Açıklık. * Kaymağı alınmış süt.
sarahaten	Açık ve sarih olarak. Açıktan açığa.
saramet	Yiğitlik, mertlik.
şarapnel	Fr. Ask: Bir çeşit top mermisi. * Top mermisinden dağılan herbir parça.
sararî	(C.: Sarariyyûn) Gemici.
sarasir	(Sarsar. C.) şiddetli ve gürültülü rüzgârlar.
sarasira	Şam vilâyetinde yetişen bir otun adı.
sarat	Suyun çok durmaktan dolayı renginin ve kokusunun değişmesi.
saray	(Seray) f. Büyük kimselerin veya padişahların oturduğu yüksek ve büyük bina. Büyük, muntazam ve tantanalı konak, ev.
sarb (sareb)	Sütü birbiri üstüne sağmak. * Bevlini hapsetmek. * Çok ekşimiş süt. * 'Zamk-ı talh' denilen ağaç sakızı.
sarban	f. Deve sürücüsü. Deveci.
sard	Nüfuz etmek, sözü geçer olmak. * Katıksız, saf, hâlis. * Soğuk.
sardah (sirdâh)	Düz yer. * Sahrâ, çöl.
sare	(Sayr: Olmak. dan) Oldu (meâlinde fiil). ◊ (C.: Savâr) Hâcet, ihtiyaç. * Susuzluk. ◊ Cemaat, topluluk.
şare	Libas, elbise. * Heyet.
sarf	(C.: Süruf) Harcama, masraf, gider. * Fazl. * Hile. * Men etme. Bir kimseyi yolundan ve işinden ayırıp başka tarafa yöneltme. * Farz. * Gr: Bir lisanı meydana getiren kelimelerin More…
sarf u nahiv	Dilbilgisi. Gramer.
sarfe	Boncuk. * Nurlu bir yıldız ismi.
sarfî	(Sarfiye) Masrafa, sarfa ait, gidere dair. * Gr: Sarf kaidesine dair, gramere ait, dilbilgisiyle ilgili.
sarfiyyat	Masraflar, giderler.
sarh	(C.: Suruh) Büyük köşk, yüksek yapı.
sarha	Çağırmak, bağırmak, feryad etmek.
sari	(Sâriye) Sirayet eden, bulaşıcı, geçici olan. Genişleyip başkasına da geçmeğe, yayılmağa müstaid olan. ◊ f. Süren, sürücü.
sarî	(C.: Surrâ) Gemici.
sari'	Düşmüş. Yere düşmüş sar'alı kimse.
şari'	Şeriatı meydana koyan, teşri eden. Allah (C.C.). * Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) bir ismi. * Şüru' eden, başlayan.
sarib	Yol, tarik.
şarib	(Şürb. den) İçen. Şürbeden. * (C.: Şevarib) Bıyık.
şaribe	Su kenarında olan tâife.
şarid	Tutunup beğenilmiş ve yayılmış şiirler. * Şiir tarzındaki ata sözleri.
sarif	Kapı gıcırtısı. * Diş gıcırtısı. * Makara sesi. ◊ (Sarf. dan) Değiştiren. * Harcayan, sarf eden.
şarif	(C.: Şürüf) Yaşlı deve.
sarife	(C.: Savârif) Değişiklik. Değişme.
sarih	Kurtaran, maded veren. İmdad eden. * Çağırılan, kendisinden meded beklenen. * Meded isteyen. ◊ Açık, belirli âşikâr. Sâf ve hâlis olan.
şarih	Şerheden, açıklayan. Bir şeyin mânasını izhâr eden. ◊ (C.: Şurah) Yiğit, kahraman.
sarihan	Açık ve belirli olarak. Açıkça. Meydanda ve âşikâr olarak.
sârik	(Sârıka) Çalan, hırsızlık yapan. Hırsız.
sarik	(Bak: Sârık)
şarik	(C.: Şevârık) Güneş. * Parlak cisim. ◊ Çıkan, tulu' eden. * Parlayan.
şarika	(C.: Şevârık) Aydınlık, nur, ziya, ışık.
sârikane	f. Hırsız gibi, hırsızcasına.
sarim	Kesilmiş. * Biçilmiş ekin, döğülmemiş harman. ◊ Kesen, kesici. * Şecaatlı.
şarim	Ucu yarılmış ok.
sarime	Ekini biçilmiş yer.
sarir	(Kapı, kalem vs. de) Cızırtı, gıcırtı.
sariye	(C.: Sevari) Direk. * Gece yağmur yağdıran bulut.
şark	Doğu. Güneşin doğduğu taraf. * Güneş ve güneşin aydınlığı. * Yarmak. * Parıldamak. * Avrupa kültürünün dışında kalan müslüman ülkeleri.
şark musikisi	(Bak: Musikî)
şarkî	Şark ile alâkalı. Ciheti şarka, doğuya doğru olan.
şarkiyat	Şark dilleri veya ilimleri hakkında inceleme yapan ilim şubesi.
şarkiyyun	Doğulular, şarklılar.
şarlatan	Fr. Yalancı. Yüksekten atarak karşısındakini aldatan. Hayasız.
sarm	(Surm) Bağ kesmek. Meyve toplamak. Bir şeyi kökünden ayırmak.
sarma'	Susuz sahra. Suyu olmayan çöl.
sarniç	(Bak: Sahrınç)
sarr	Kesenin ağzını bağlamak. * Hıfzetmek. * Cem'etmek, toplamak. * Yukarı kaldırmak. * Zammetmek, artırmak. ◊ Sevindiren, sürura sebeb olan.
sarraf	Sarfeden. Para işleri ile uğraşan. * Cevherci, kuyumcu. Cevherin kıymetini san'atı ile azaltan veya çoğaltan.
sarrafân	(Sarraf. C.) Sarraflar.
sarram	Ham deri satıcısı.
sarrar	Orak kuşu denilen ve yaz sıcaklarında öten bir hayvan.
sarre	Kapı, kalem ve semer cızıldaması. * Çağırıp söylemek. * Sayha, yüksek ses.
sarsar	Gürültü ile gelen pek soğuk rüzgâr, yel. Kasırga. * Ağustos böceği.
sarsara	Doğan sesi. * Horoz sesi.
sarsarani	(C.: Sarsaraniyyât) Bir deve cinsi. * Bir cins balık.
şart	'Bir kısım muamelelerde lüzumlu olan hüküm. Bir şeyin olması ona bağlı olan şey. * Kayıt. Bir iş için mutlaka lüzumlu olan husus. * Yemin. * Hal, vaziyet. * Gr: Biri diğerine bağlı olan More…
şartiye	Şart ile olan. Şartlı. (Bak: Şart)
şartiyyet	Şartlılık. Şarta bağlı olmaklık.
şartname	f. Bir sözleşmede olan şartların yazıldığı resmi kâğıt.
saruc	Alçı. * Hamam otu.
şaruf	Süpürge.
sary	Kalem ve kapı cızıltısı.
şaryo	Fr. Araba. Yazı makinelerinde, daktilolarda kâğıdın takıldığı kısım.
şasif	Kuru ve zayıf.
sasim	Kara ağaç. * Abnus ağacı.
şasiye	(C.: şevâss-şasâyât) Dolu sokak.
şasr	Seyrek seyrek dikmek.
şass	(C.: Şüsus) Balık avlamada kullanılan olta ve ağ.
şast	f. Okçuların baş parmaklarına taktıkları yüksük. * Balık oltası. ◊ f. Altmış. (60)
şat	(C.: Şiyâh-Şiyât) Koyun. * Vahşi sığır. ◊ (C.: şutut) Büyük nehir.
sat'	Yüksek olmak. Kesmek, kat'etmek.
şat'	Yerden yeni çıkan taze ekin yaprağı. Ekinlerin taze çıkan filizleri, yaprağı. * Su arkı. * Cima etmek. * Bağlayıp sağlamlaştırmak.
şatahat	Mânevi sarhoşluk. * Kendinden geçer bir hâle gelmek ve böyle istiğrak hâlinde iken söylenen müvazenesiz sözler.
şatata	Haktan ve akıldan uzak, hadden aşan söz.
şatbe	(C.: Şütab-Şütub) Hurma ağacının budağı. * Yaş ekin yaprağı. * Yarmak. * Kesmek. * Uzun boylu kadın.
sath	(Bak: Satıh)
sathen	Dış yüzden, dıştan.
sathî	Görünüşe göre, derinliğine dalmadan, üstünkörü olarak, satha dâir ve âit.
sathiyât	Sathi ve âdi şeyler.
şathiyyat	Alaylı ve eğlenceli fıkra veya hikâyeler.
sati	Adımlarını geniş atan at.
sati'	(Sâtı'a) Yükselerek meydana çıkan. * Yükselerek görünen. Nur saçan. Parlak.
şati'	(C.: Şevâti) Kenar, kıyı. Cânip, taraf, yön.
şatib	Eğri, eğik, mâil.
şatibe	Uzun boylu.
satih	Düz. Bir şeyin dış yüzü, üstü. * Evin damı. * Yayıp döşemek. * Genişlik. ◊ (Bak: Şıkk)
satim	(C.: Sutem) Galiz, kaba.
şatim	(Şetm. den) Küfreden, söğüp sayan.
satir	Setreden, örten, kapatan. * Günahları, kusurları örten.
şatir	(Şetaret. den) Neş'eli. Şen. * Çevik. Hizmete koşup, her işe hazır bulunan. * Vaktiyle vezirlerin yanında giden asker. ◊ Irak, uzak, baid. * Garip, yalnız, kimsesiz.
satit	Ses. * Topluluk, cemaat.
satl	Kova, tas, küçük leğen.
satr	(C.: Sutur) Satır. Yazı sırası.
şatr	Taraf, cihet, yön.
satranç	32 taşla, 64 haneli bir tahta üzerinde, iki kişi arasında muhakemeye dayanılarak oynanan ve meşru olmayan bir oyundur.
şatrenc	Satranç oyunu.
satt	Cemaat, topluluk. * Cesediyle tokuşmak. * Kovmak, def'etmek. * Zor bir işe giriftar etmek.
şatt	Irmak kenarı.
satur	(C.: Sevâtir) Satır, büyük bıçak. ◊ Satır.
satv	Yürürken sıçramak.
satvet	Ezici kuvvet. Hışım ve şiddetle kavrayıp almak. Birisinin üzerine şiddetle sıçramak ve hamle etmek. * Zorluluk.
saud	İnişli ve yokuşlu yer.
saur	Ocak. Fırın.
saut	Enfiye gibi burna çekilen ilâçlar.
sav	Vatan. * Niyyet.
sav'	Perâkende etmek, dağıtmak, parça parça yapmak.
savab	Doğruluk. Yanlış olmayan. Doğru dürüst.
savab-nüma	f. Doğruyu gösteren.
savabdide	f. Doğru ve haklı görülmüş. Beğenilmiş.
savafik	Havadis. * Yeni meydana gelen şeyler.
savaik	Saikalar, yıldırımlar.
savalic	Cirit oynanan eğri sopalar.
savarif	(Sârife. C.) Değişmeler. Değişiklikler.
savarim	(Sârım. C.) Keskin kılıçlar.
savat	(Aslı: Sevâd'dır) Gümüş üstüne kurşunla yapılan kara kalem nakışlar. * Derede hayvanlara su içirilen yer.
savb	Taraf, cihet, yön. * Dökülmek, nüzul etmek. * Savab. Doğruluk, dürüstlük.
savb-i âlî	Yüksek taraf.
saver	Eğri boyunlu olmak.
savg	Batmak, * Kuyumculuk yapmak.
savh	Yarmak. * Ayırmak. * İşitmek, duymak.
savi	Kuru, yâbis.
şavk	Işık, parıltı. * Şevk.
savl	Saldırma, atılma. Saldırış, atılış.
savlec	Misk. * Gümüş.
savlecan	(C.: Savâlic) Cirit oynanılan eğri sopa.
savlet	Saldırma. Ani ve şiddetli atılış.
savm	Oruç. İkinci fecirden başlıyarak güneşin batmasına kadar yemekten, içmekten ve cinsi mukarenetten nefsi men'etmek suretiyle yapılan ibâdet.
savmaa	(Savmea) (C.: Savâmi') İbadet yeri, hususan Yahudilerin ibadet ettikleri yer. * Hücre.
savn	Koruma, muhafaza, sıyanet.
savr	(C.: Savâri) Hamle yapmak. * Parçalamak, pâre pâre etmek. * Bir yerde toplanmış küçük hurma ağaçları.
savre	Uyuza benzer bir hastalık.
savt	Ses. Bağırmak. ◊ (C.: Siyât-Esvât) Kamçı, kırbaç. * Bir şeyi diğerine karıştırmak.
şavt	(C.: Eşvât) Atın yelmesi ve sıçraması. * Bir tur. * İşin bir kısmı. * Sesin gidebileceği mesafe.
savtal	Havuç cinsinden çöğender adı verilen bir bitki.
savvag	Kuyumcu.
savvane	(C.: Savân) Bir cins çakmak taşı.
say'	Suyun akması.
say'ariyye	Boyunda olan işaret.
sayadid	Belâ. * Zahmet, meşakkat.
sayakile	(Saykal. C.) Cilâ yapanlar, cilâcılar. * Cilâ âletleri.
şayan	f. Münasib, lâyık, yaraşır.
şayan-i temaşa	f. Görülmeğe değer olan.
şayanter	f. Daha lâyık, çok lâyık. Elyak.
sayarif	(Sayrefî. C.) Sarraflar. * Kurnaz ve işini bilir kimseler.
sayasi	(Sisâ. C.) Dağın uçları. * Herhangi bir şeyin asılları. * Çulha tarakları. * Muhkem ve yüksek kaleler.
sayb	İnmek.
sayd	Av. Avlanmak, sayda gitmek, ava gitmek.
sayda'	Çömlek yapılan toprak. * Kaba ve galiz yer. * Belde ismi.
saydani	Bir küçük canlı. * Tilki. * Mülk.
saydelan	(C.: Sayâdile) Boncuk ve hırdavat satan çerçi.
saydelanî	Boncukçu, çerçi.
saydele	Eczahane.
saydelî	Eczacı.
saydenani	Bir küçük canlı.
saydgâh	f. Av yeri.
saydger	f. Avcı. Sayyad.
saye	(C.: Sâyât) Koyun yatağı. Nişan için dikilen taş. Yolun tanınması için bir yere yığıp höyük yapılan taş. ◊ f. Gölge. * Mc: Himaye, sahip çıkma, koruma. * Muavenet, yardım.
saye- zar	f. Gölgelik.
saye-dar	f. Gölge eden, gölgesi olan, gölgeli. * Sâhip çıkan, koruyan, himâye eden.
saye-endaz	f. Gölge salan. * Mc: Koruyuculuk eden, himâyecilik yapan.
saye-gâh	f. Gölgeli yer. Gölgelik.
saye-güster	f. Gölge eden. * Koruyan, muhafaza ve himaye eden.
saye-nişin	f. Gölgede oturan. * Bir şeyin gölgesine sığınan. Korunan, himaye gören.
sayed	Başını yukarı kaldırıp kibirlenmek ve sağına soluna iltifat etmemek.
sayehan	Çağırmak.
şayeste	f. Şayan, uygun, yaraşır, lâyık. * Nümune.
şayestegî	f. Uygunluk, liyâkat.
şayet	f. ('Lâyık, yaraşır, şâyân' mânâsına gelen 'Şâyesten' mastarından) Şart veya ihtimal gösterir. 'Eğer, belki, olur ki' gibi.
sayf	Yaz, yaz mevsimi.
sayfî	Yaza ait. Yaz mevsimiyle alâkalı.
sayfiye	Yazlık. Gezinecek ve yazın yaşanacak yer.
sayfufet	Udûl etmek. Yoldan çıkmak, vazgeçmek.
şaygan	f. Uygun, lâyık, münâsib, sezâ. * Bol, çok, mebzul.
şayganî	f. Çokluk, bolluk, mebzuliyet. * Münasiblik, lâyıklık, uygunluk.
sayh(a)	(C.: Siyâh) Çağırış. Çığlık. Feryad. Nâra. * Azab, eziyet.
sayhed	Uzun.
sayhud	Çok sıcak olan gün.
şayi'	(Şüyu'. dan) Duyulmuş, işitilmiş, şüyu' bulmuş, herkesçe bilinmiş. * Ortaklar arasında taksim olunmamış müşterek hisse.
şayia	(Şuyu'. dan) Yayılmış haber, mütevatir. Söylenti.
şayib(e)	(C.: Şevâyib) Ayıp. Noksan. * Pis, murdar. * Saçı ve sakalı beyazlamış olan kimse.
sayibe	(C.: Siyeb) Adak için ayrılıp üstüne binilmeyen ve sütü içilmeyen dişi deve. * 'Ümm-ül bahire' adı verilen ve peşpeşe üç dişi deve doğuran deve. Bu deveye de binilmez, sütü More…
sayide	f. Eskimiş, yıpranmış. * Ezilmiş, sürülmüş.
sayife	(C.: Sayifât) Ufak, yumuşak kum.
şayife	Dişleri fazla olan kimse. (Müe: şefvâ)
şayik	Nefsi bir şeye yönelen.
sayil	Alında olan beyazlık. * Burun kamışı.
sayime	(C.: Sevâyim) Yılın ekserinde yabanda yürüyen davar.
sayir	Bakan, seyreden. Seyredici.
sayis	(Siyaset. den) At uşağı, seyis. Koyun güdücü.
sayis-hane	f. Üzerine yük yüklenip yolcunun da bindiği hayvan.
sayk	(Bak: Sıyk)
şayk	Dağ, cebel.
saykal	Cilâ. Cilâ yapan âlet. Parlatan. * Kılıç bileyen.
saykal vurmak	Cilâ vurmak, parlatmak.
saykalzede	f. Cilâlı. Cilâlanmış.
saykalzen	f. Yaldızcı.
saylem	Zorluk, meşakkat.
sayref	(C.: Seyârif) Sarraf. * İşini, çıkarını, hesabını bilir, kurnaz kimse.
sayrefî	(C.: Sayârife) Sarraf.
sayrem	Bir lokma yemek.
sayruret	(Sayr. dan) Bir hâlden diğer hâle intikal etmek. Bir şeyin bir şeye dönmesi. * Olmak, edilmek. * Vücud, kevn.
saysa	Ham hurma çekirdeği. * İçi boş olan hanzal tanesi.
sayyad	Avcı, avcılık yapan.
sayyad-i bî-insaf	f. İnsafsız avcı.
sayyag	(Sıyâgat. dan) Kuyumcu.
sayyere	(Sayruretin fiili) Oldu, olur (meâlinde).
sayyib	Yağmur veren bulut.
sayyihanî	Medine hurmalarından bir cins.
sayyur	Bir işin âkibeti, sonu, neticesi, serencâmı. * Akıl, fikir.
saz	f. Kamış. * Bir çalgı âleti. * Takım, silâh, edevat. * Ustalık. * At takımı. * Düzen, tertip, sıra. * Öğrenme. * Kuvvet, kudret. * Menfaat. * Benzer, misil, eş. * Hile. ◊ f. More…
şaz	(Bak: şazz)
sazec	(C.: Sevâzic) Sâde, basit.
sazende	(C.: Sâzendegân) f. Çalgıcı. * Düzenleyici, yapıcı.
sazî	f. Düzenleyicilik, yapıcılık.
şazib	(C.: Şüzeb) Zayıf, ince belli davar. * Katı yer, sert arazi. ◊ Vatanından başka bir tarafa giden kimse.
şaziyye	(C.: Şezâyâ) Kavis, yay. * Ağaç kıymığı gibi, bir şeyden kopmuş parça. * Kırılan kemikten meydana gelen parçalar. * İncik kemiği.
sazkâr	f. Uygun, muvafık.
sazkârî	f. Uygunluk, muvafakat.
şazz	(Şâzze) Kaide hârici olan. Umumi nizamdan ayrılmış olan, müstesna bulunan.
se	Kur'an alfabesinin dördüncü harfidir. Ebced hesabında 500 sayısının karşılığıdır. ◊ f. Üç.
se'b	Tuluk. * Genişletmek. * Boğmak.
se'bül	(C.: Sevâbil) Aş havucu. * Pirinç, buğday, nohut, mercimek.
se'd	Zayıf yağan yağmur. * Yaz gecelerinde olan rutubet. * Boğaz ıslatan her cins nesne.
se'met	Kederli olmak. Melül olmak. * Bıkmak, usanmak.
şe'n	İş, yeni olan hal. * Şan. * Tavır. * Hâdise. * Vâkıa. * Kasdetmek. * Emr ü hal. * Tıb: Baştan göze gelen kan damarı. Baştan kaşa, kaştdan göze kan getiren iki damar ismi. * Fls: Bir şeyin More…
se'r	İntikam, öç almak. * Kin. * Kısas etmek.
se'se'	Defetmek, kovmak.
se'see	Suya kandırmak.
se'sem	Kara abnus ağacı.
se't	Boğmak.
se'te	(C.: Set) Kara balçık.
se'v	Niyet. * Vatan. * Çekişme, kavga, niza.
şe'v	Geçmek, takaddüm eylemek. * Son, nihayet. * Devenin yuları. * Zembil. * Kuyudan kazıp toprak çıkarmak. Kuyudan çıkan toprak. * Kaygan.
şe'z (şe's)	Kaba ve katı.
se-pa	f. Üç ayaklı. Sehpâ.
sea	Güç, iktidar.
şea'	Dağılıp parçalanmak.
seab	(C.: Sâbân) Sel yolu. Su akıtmak mânasına mastar.
seabib	(Su'bub. C.) Saf su akan yerler. ◊ Salya.
şeabib	(Şü'bub. C.) (Bak: Şü'bub)
seabin	(Su'bân. C.) Büyük yılanlar, ejderhalar.
seaf	Devenin ağzında olan bir hastalıktır ve burnunun ve gözlerinin kılları dökülür. O devenin erkeğine esaf, dişisine nâfâ denir. * Tırnağın çevresinin kopup ayrılması.
şeaf	Hırs. * Mübâlağa. * Kalbin aşktan yanması.
şeafe	(C.: Şüuf-Şiâf-Şeafât) Dağ başı. * Her nesnenin âlâsı ve üstü.
şeair	(Şiâr. C.) Âdetler, İslâm işaretleri. İslâmlara ait kaideler.
şeal	Davar kuyruğunun beyazlığı.
sealil	(Sü'lul. C.) Memeler. * Vücudda meydana gelen siğiller.
seam	Bir çeşit deve yürüyüşü.
şeamat	(Şeâmet. C.) Uğursuzluklar, şeâmetler.
şeamet	Uğursuzluk, kötülük, bedbahtlık.
şeanla'	Uzun, tavil.
searir	Bir ot cinsi. * Burun içinde olan yarık.
şearir	Davar yanırına üşüşen sinek ve üvez. * Her yöne dağılmak.
şeas	Toz. * Tozlu olmak. * Yayılmak, münteşir olmak. * Dirilmek.
seat	Kokmak.
şeayir	(Şâire. C.) Hac için hazırlanan nişanlı kurbanlar. Şâireler. Safâ. Merve, Mina ve Arafat gibi, menâsik-i haccın edâ edilecek yerleri ve dinin alâmetleri. Menâsik ve âyin rüsumu.
şeb	f. Gece, karanlık.
seb'	İçmek için şarap satın almak. * Yakmak. * Bir kimseyi değnek veya kamçı ile dövmek. ◊ Yırtmak. * Parçalamak. * Kahretmek. * Sökmek. ◊ (Seb'a) Yedi.(7)
şeb'an	Karnı doymuş, tok. * Emin.
seb'în	Yetmiş.
seb'îne merre	Yetmiş defa.
seb'ûn	(Bak: Seb'în)
şeb-i firkat	f. Ayrılık gecesi, firkat karanlığı.
şeb-i yelda	f. En uzun gece.
şebaat	Dolgunluk, tokluk.
şebab	(Şebibe) Gençlik. * Yiğit, civan. * Gençler.
şebabane	f. Genç ve yiğit olarak. Genç gibi, yiğitçesine.
şebabiyet	Gençlik, tazelik. Yiğitlik. Civanlık.
şebah	(C.: Eşbâh) Cüsse, cisim, ceset. Şahıs. Karaltı.
sebahat	(Bak: Sibâhat)
şebahet	Benzeme, benzeyiş.
sebaik	(Sebika. C.) Eritilip kalıplara dökülmüş mâdenler. Külçeler.
sebak	(C.: Esbâk) Ders. * Yarış. * Koşu yapanların aralarında koydukları ödül.
şebak	Şehvet galip olup cimaa çok hırslı olmak. * Koyu karanlık.
sebak-âmuz	f. Ders arkadaşı.
sebak-daş	f. Ders arkadaşı.
sebak-gâh	f. Ders öğrenilen yer. Mekteb, medrese.
sebak-hân	f. Ders okuyan, talebe.
şebaket	Kafes veya ağ gibi örülme.
şebam	Anasını emmesin diye kuzu ve oğlak ağzına takılan ağaç ağızlık. * Araptan bir kabile.
şebaman	Paça bağı.
şeban	(şeb. C.) f. Geceler.
şebane	f. Geceye ait. Gece ile alâkalı. Gece vakti olan. Gecelik.
şebangah	f. Gece vakti, geceleyin. * Gecelenecek yer.
şebanruz	f. 24 saatlik zaman. 'Gece gündüz'.
sebat	Yerinden oynamamak, dayanmak. Kararlı olmak. * Sözde durmak, ahde vefâ etmek. İman ve İslâmiyete hizmette, Allah'a ibadet ve taatta sâbit ve berkarar olmak. * Bir meslekte, meşru bir More…
şebat	(C.: şebâ-şebevât) Tezlik, çabukluk. * Cihet, yön, taraf.
sebata	Saçın kıvırcık olmayıp sarkık olması.
sebatî	Sebatlılık. Sözünde ve kararında durma.
sebatkâr	f. Sağlam, yerinden oynamaz. * Ahdine, vefakârlığına sâdık ve sağlam olan.
sebaya	(Sebbî. C.) Harbde esir düşenler.
sebb	Küfür, küfran. Sövüp saymak.
şebb	Meşhur taş. * Ateş yakmak. * Cenk koparmak, kavga çıkarmak.
sebbab	(Sebb. den) Çok küfür eden. Küfürbaz.
sebbabe	Şehâdet parmağı. Sağ elin baştan ikinci parmağı.
sebbabegezâ	f. Şaşarak parmağını ısıran.
sebbah	(Sibahat. dan) Suda yüzen, yüzücü. * Yüzgeç.
sebbahe	Yüzücü kuşlar sınıfı.
sebbak	Eritip kalıba döken, eritici.
şebbake	(C.: şebâbik) Birbirine girmiş nesne.
şebbe	Genç kadın.
sebbetmek	Söğmek, sövüp saymak.
sebc	(C.: Esbâc) Orta vasat.
sebca'	(C.: Sübuc) Karnı büyük olan kadın. (Müz: Esbec)
sebe	Yaşlılıktan dolayı bunamak.
şebe	Bakırla çinko madeninden yapılan pirinç. * Benzeme, müşabehet.
sebe'	(Sebâ) Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm'ın mucizesi sonunda imana gelen ve onunla evlenen Belkıs'ın Yemen'de hükmü altında bulundurduğu mâmur şehrinin ismi. * Bir Arab kavminin More…
sebe' suresi	Kur'an-ı Kerim'in 34. Suresi olup Mekkîdir.
sebeb	Vâsıta. Âlet. * Alâka. * Bahane. * Edb: Harekeli bir harf ile sâkin bir harften veya iki harekeli harften meydana gelen parça. (Bak: Esbab, Esbabperest)
şebeb	Üç yaşına girip dişleri tamamlanmış olan sığır.
sebebiyet	İcab ettirme, sebep olma.
şebec	Ovanın ve sahranın bir miktarı.
sebed	Sepet. * Az saç, kıl. Başta az tüy olması.
şebefruz	(Şeb-efruz) f. Gece vakti ışık veren. Geceyi aydınlatan.
şebeh	(Şibih) Benzer, nazir, benzeyen şey. * Bakır ile çinkodan karıştırılıp yapılan pirinç madeni. ◊ (C.: Eşbâh) Karaltı. * Şahıs. * Ceset.
sebehlel	Bâtıl, boş, abes.
şebeke (şebike)	Balık ağı. * Kötü niyetle çalışan gizli topluluk. * Kafes şeklinde olan yer. * Hüviyet sureti. * Ağ gibi yapılmış ve gerilmiş hat ve yolların tamamı. * Ağ şeklinde olan nesiçler, dokular. More…
sebel	Tıb: Bulanık görme hastalığı. * Göze inen perde. * Buluttan çıkıp da henüz yere ulaşmamış yağmur. * Buğday başı.
sebele	Bıyık.
şebem	Soğukluk.
şebengiz	(Şeb-engiz) f. Yarasa kuşu.
sebenta	Çeri, öncü. * Ayı.
sebet	Kıvırcık olmayan saç. ◊ Hüccet, delil.
şebet	(Bak: şâbet)
sebete	(C.: Sebât) Ot, nebat, bitki. * Otu çok olan yer.
sebg (sübug)	Nimet bolluğu. * Olgunlaşmak, kemâle yetişmek. Tamam olmak.
şebgerd	(şeb-gerd) f. Gece dolaşan kol. Bekçi. * Ay, kamer.
şebgir	(Şeb-gir) f. Geceleyin uyumayan. * Sabah vakti. * Gece giden kervan.
şebgun	f. 'Gece renkli' Kara, siyah.
sebh	Atın seğirtmesi. * Sür'atle gitmek. * Maaşında tasarruf etmek. * Suda yüzme. ◊ Genişlik. * Hafiflik.
şebh	Çekmek. * Muhkem etmek, sağlamlaştırmak. ◊ Süt sağarken çıkan ses.
sebha	Ot yetişmeyen yer. * Şap taşının çıktığı yer. * Tuzla
sebhale	Sübhânallah demek.
şebhan	f. Geceleyin öten bir cins bülbül. ◊ Uzun, tavil.
şebhiz	(C.: Şebhizân) f. Geceleri uyanıp kalkarak iş gören.
şebhun	(Şeb-hun) f. Gece baskını.
sebi	(C.: Sebâyâ) Savaşta esir düşen kimse.
şebib	Bıçak üstüne sürçmek.
sebibe	(C.: Sebâib) Atın alın kılı, yele ve kuyruğu. * İnce keten bezi parçası.
şebibe	Gençlik. Yiğitlik.
sebic(e)	Yatık veya sekik adı verilen, ağzı dar şarap testisi. * Gecelik.
sebid	Başa yağ sürmeyi terketmek.
sebih	Kuş yeleğinin kopup düşeni. * Pamuk ve yün atıldıktan sonra dürüp eğirmek için koydukları bez parçası.
şebih	(Şibh. den) Benzer, benzeyen, mümasil, nazir.
sebiha	Gecelik. Geceleyin giyilen elbise.
şebihun	f. Gece baskını. Şebhun.
sebike	Eritilerek kalıba dökülmüş şey, külçe. Kalıba dökülmüş altın veya gümüş. * Hafif, küçük.
şebike	f. Kötü niyetle çalışan gizli topluluk. * Balık ağı. * Batı taraflarında Arapların kullandıkları hasırdan örülmüş bir cins başlık. (Bak: Şebeke)
sebil	Açık ve büyük yol. Büyük cadde. * Allah rızası için su dağıtılan yer.
sebilhane	f. Sebil olarak su dağıtılan yer.
sebilullah	Allah (C.C.) yolu. Karşılıksız. Allah rızası.
sebin	Bir dağın adı.
sebir	Suret. * Renk. * Asıl. * Heyet.
şebistan	f. Yatak odası. * Harem dairesi. * Gece ibadetine mahsus oda.
sebit	Aklın sabit olması, aklın durması.
şebit	Bahadır, kahraman, yiğit.
sebk	İleri geçme, ilerleme. Öne göçme. * Vâki olma. * Koşuda kazanan hayvan. ◊ Bir şeyi eritme. Kalıba dökme. * Edb: İbarenin tarz ve terkibi.
şebk	Karıştırmak.
sebkat	Geçmek, ilerlemek.
sebla'	Uzun kirpikli göz.
seblet	(C.: Sibâl) Bıyık.
şebnem	f. Çiğ. Rutubet. Gece nemi. Neda.
şebpere	f. Yarasa.
şebperest	(Şeb-perest) f. Geceye ve rü'yaya ve uykuya fazla kıymet veren.
sebr	Denemek, imtihan. * Yara, kuyu vesâirenin derinliğini anlamak için yoklamak. ◊ Men'etmek, engel olmak. * Helâk etmek. * Hapsetmek.
şebr	Karışlamak. * Hediye vermek, atâ etmek. * Ücret. * Kira.
sebre	(C.: Seberât) Pek soğuk olan erken vakit.
şebreng	f. 'Gece renginde olan' Siyah, kara.
şebrev	(Şeb-rev) f. Gece giden. Karanlıkta yürüyen. Gece yolculuğu eden.
sebseb	(C.: Sebâsib) Issız büyük çöl. * Kâfirlerin bayramı.
sebt	(C.: Esbât-Sübut-Esbüt) Rahat etmek. * Boyun vurmak. * Saç sarkıtmak. Bir çeşit deve yürüyüşü. * Cumartesi günü. * Şaşırmak, hayrette kalmak. * Çok zeki, dâhiye. * Başı tıraş etmek. More…
şebtab	(Şeb-tâb) f. Ateş böceği.
sebtane	Tüfek.
sebtel	Satıl adı verilen kab. (At bakıcıları onunla davara su verirler.) * Susak. (Pınarlarda su içilir.) ◊ Ot tohumundan bir tohum. ◊ Çürük yumurta.
sebu	f. Testi.
sebu'	(C.: Sebâ') Yırtıcı hayvan. Canavar.
sebuçe	f. Küçük testi. * Küçük kap.
sebuh	(Sibh. den) Yüzgeç.
sebuha	Mekke şehri.
sebuiye	Yırtıcıya mensub, canavarlıkla ilgili.
sebuiyet	Yırtıcılık, parçalayıcılık. Yırtıcı hayvanın fıtri hassası.
sebük	f. Hafif. Ağırbaşlılığı ve ağırlığı olmayan.
sebük-endiş	f. Derin düşünmeyen, sathi düşünen.
sebük-inân	f. Çabuk koşan.
sebükbâr	f. Yükü hafif. Ağırlıksız, eşyası az olan. * Derdi, düşüncesi olmayan.
sebükhîz	f. Çabuk kalkan, hareket eden.
sebükî	f. Hafiflik.
sebükmağz	f. Hafif beyinli, düşüncesiz. Ahmak. Akılsız.
sebükmâye	f. İtibarsız, değersiz, kıymetsiz.
sebükmizac	f. Hafif mizaçlı.
sebükre'y	f. Düşüncesiz, hafif fikirli.
sebükrev	f. Çabuk giden.
sebükruh	f. Hafif ruhlu. * Zarif ve şen olan. Hoşa giden, hoş sohbet. * Mc: Lâübâli.
sebükser	(C.: Sebükserân) f. Hafif düşünceli. * Sefih, aşağılık.
şebur	Boru.
seby	Harpte esir alınma. * Uzaklaştırma. * Bir yerden başka bir yere sürüp giderme.
sebz	f. Yeşil, yeşil renkli.
sebzevat	f. Yeşil bitkiler, yeşil nebatlar.
sebzezar	f. Çayırlık, çimenlik, yeşillik. * Bostan, sebze tarlası.
sebzfam	f. Yeşil renkli.
sebzin	.f Rengi yeşil. Yeşil renkli.
şebzindedar	(Şeb-zindedâr) f. Geceleri çalışan, gece vakti işle meşgul olan. * Gece bekçisi. * Geceleri uyumayıp ibadet eden.
sebzpuş	f. Yeşil elbiseli, yeşil örtülü.
sec'	(C.: Escâ-Esâci) Kumru sesi. * Kafiyeli söz.
sec'a	Kuşların cıvıltısı gibi olan ses. * Edb: Nesir hâlindeki kafiyeli yazı.
seca'	Yarasa.
secaât	Kuşların ötüşleri, sec'aları. * Nesir halindeki yazının kafiyeleri.
şecaat	Yiğitlik, cesurluk. Korkulu anda kalb kuvveti ile cesaretini muhafaza etme.
secah	Letafet, güzellik. Rıfk. Adl. * Yumuşak yer.
secahat	Mülâyemet, rıfk. Cemalin tenasüp içindeki kemali.
secavend	f. Kur'an-ı Kerim'de doğru okunması için yapılan işaretler.
secaya	(Seciye. C.) Karakterler, huylar, seciyeler, ahlâk ve tabiatlar.
şecb	Helak etmek, mahvetmek. * Kederlenmek, tasalı olmak.
secc	(Sücuc) Akıcı bir şeyin kesretle dökülüp akması, akıtılması. Su akmak. ◊ Gayet ince olan nesne. * Duvar sıvamak. * Hoş kokulu nesne ezmek.
şecc	Baş yarma ve yarılma. * Geminin, denizi yararak yol alması.
seccac	Çağlayan. Şarıltı ile akan. ◊ Suyu çok olan süt.
seccade	Genellikle üzerinde secdeye varmakta yâni namaz kılmakta kullanılan küçük halı, kilim cinsinden sergi.
seccan	(Sicn. den) Gardiyan, zindancı, hapishane memuru.
şeccat	(şecce. C.) Yüzde ve başta meydana gelen yaralar.
şecce	Başa ve yüze vurarak meydana getirilen yara.
secde	Allah'ın (C.C.) huzurunda yere kapanış. İbadet ve Allah'a (C.C.) memnuniyetini ve itaatini bildirmek veya şükretmek için yere kapanarak alın, burun ucu, eller, dizler ve ayak More…
secde suresi	Kur'an-ı Kerim'in 32. Suresidir. Mekkîdir.
secdegâh	f. Namaz kılınıp secde edilecek yer. İbadet yapılacak yer.
secdeteyn	Birbiri arkası yapılan iki secde.
şecea	Küt ve kötürüm kimseler.
şeceb	Hüzün ve gussalı olma.
secec	Dökülmüş su.
secede	(Sâcid. C.) Secde edenler.
secel	Genişlik, vüs'at. * Büyüklük, azamet.
şecen	(C.: Eşcân-şücun) Dal, budak, kol. * Hâcet, ihtiyaç. * Keder, hüzün.
secencel	(Secencele) Ayna.
secer	Yassı ve enli.
şecer(e)	Ağaç. Kütük. * Sülâle. Bir soyun bütün fertlerini gösterir cetvel.
şecerât	(şecere. C.) şecereler.
şeceristan	f. Orman, ağaçlık yer, koruluk.
seces	Bozuk ve bulanık su.
secfan	Ev önünde olan perdenin iki kanadı.
sech	Tırmalama. * Bir şeyin kabuğunu veya derisini soyup sıyırma.
seci'	Edb: Nesrin kafiyesidir. Seci'ler, ya cümlelerin sonunda yahut arasında bulunur. Sondaki seci'ler bir kelime vasıtasiyle birbirine bağlanır, onlara 'Seci'-i mukayyed' More…
şeci'	Kahraman. Yiğit. Şecaatli.
şecib	Helâk olan, mahvolan.
secic	Asan, kolay. * Yumuşak yer. ◊ Su sesi.
secif	Perde, setre. * Bir kapıya birbiri üstüne iki perde asmak.
seciha	Tabiat. * Miktar.
secil	Uzun, tavil.
secile	Büyük kova. * Dökülmüş su.
secir	Posa. ◊ Dost.
şecir	Küçük ve kısa ağaç.
secis	Yılın ve zamanın sonu.
seciye	Huy, karakter. Huy güzelliği. Ahlâk durumu.
secl	(Sicâl) İçi su dolu kova.
secla'	Karnı büyük kadın. (Müz: Escel) * Her büyük cisim. ◊ Emziği uzun dişi deve.
şecn	(C.: Şücun) Dere içinde ağaçlar arasında olan yol.
secr	Kızdırmak. * Doldurmak. * İnleyerek çağırmak.
şecr	İki çenenin arası. * Harcamak, sarfetmek. * Tarh etmek, kovmak.
şecra'	Meşelik.
secsec	Ne yumuşak ne sert olan yer.
secur	Tennur kızdırılan nesne.
şecv	Gam, gussa. Keder. * Tezyin-i savt. Yâni sesi güzelleştirmek.
şecze	Zayıf yağan yağmur.
seda	Çiy denilen yaşlık, kırağı. ◊ (Bak: Sadâ)
seda'	(C.: Esdiye) Bezin hatâsı.
sedacet	Sâdelik.
sedad	İstikamet ve kasd. * Haklı ve doğru şey. * Akıl.
şedaid	(Şedâyid) Afât. Meşakkatli haller. Şiddetli musibetler.
sedail	(Sedil. C.) Askılar. Perdeler. Zarlar. Örtüler.
şedak	Ağızın her iki yanının geniş olması.
şedaka	Çok konuşan kadın.
sedane	Etlilik, semizlik, besililik.
şedar	Sözü şiir ile kesme. * Hayvan bağlanan yer.
sedare	Sıcaklığın fazlalığından dolayı tenbelleşmek.
sedaya	(Sedâ. C.) Memeler.
sedc	Yalan.
sedd	Tıkamak, kapamak, mâni olmak. * Baraj. * Perde, Mânia. * Rıhtım. * Set, tümsek.
şedd	Sıkı bağlama, sıkı bağlanma, sıkma. * Tasvir.
seddad	Tıpa. Şişe tıpası. * Tampon.
şeddad	Kâfir. * Çok eskiden Yemen'de Âd Kavminin hükümdarı Allah'a isyan ederek Cennet'e benzetmek iddiasiyle İrem bağını yaptırmış, bu bağdaki köşke girmeden kavmi ile yani More…
şeddadane	f. şeddad gibi, ona benzer surette, zâlimce.
şeddadî	Çok büyük ve sağlam yapı.
şedde	Kur'an-ı Kerim okurken tek sessiz harfin iki defa okunmasına yarayan işaret. (  ) * Seğirtmek. Yürümekle şiddet göstermek. Bir şeyi kuvvetlendirmek, sağlamlaştırmak. ◊ More…
şede	Çok hırslı olmak.
sedef	Karanlık ve aydınlığın karışması. * Gece ve sabah. * Sabahın evveli. ◊ (Bak: Sadef)
şedef	(C.: Şüduf) Her nesnenin şahsı.
sedel	(C.: Südul-Esdâl-Esdül) Bir kuş adı. * Örtmek, setretmek.
sedem	Hüzün, keder, tasa. * Nedâmet, pişmanlık.
seden	(Sedâne) Hizmet.
sedene	(Sâdin. C.) Kapıcılar. Perdedarlar. Kâbe-i Mükerremenin kapıcıları.
sedg	Baş yarığı. * Baş yarma.
sedh	Döşemek. * Uçuk hastalığı. * Bir nesneyi açıp yaymak ve arkası üstüne bırakmak. * Deve çökertmek. * Kırba doldurmak.
şedh	Baş yarmak. * Kırmak. * Atın yüzünde beyazlığın çok olması. ◊ Tembel olmak.
sedid	Doğru. Yanlış ve yalan olmayan. * Müstakil. * Muhkem. Metin.
şedid(e)	Sert, sıkı, şiddetli. * Musibet, belâ. * Tecvidde: Rahve harflerinin zıddı olan, sükûn ile harf söylendiğinde sesin akmaması hali.
sedif	Deve hörgücü. * Her canlının sırtı.
sedil	(C.: Sedâil) Askı. Perde. Örtü. Zar.
sedin	Semiz, besili, etli ve cüsseli kimse.
sedir	Köşk. * Nehir. * Karyola. * Odanın baş köşesine konulan döşenmiş kerevet.
sedk	Lâzım olmak, icab etmek, lüzum.
şedkam	Geniş, vâsi.
sedl	İrsal etmek, göndermek, yollamak.
sedm	Dik fışkıran su.
sedn	Vücut organlarının anormal biçimde gelişmesi. ◊ Tapınak. * Puthane.
sedr	Tenbel olmak. * İrsal, gönderme. * Gözü hareket ettirmek.
sedum	Peygamber Lut Aleyhisselâm'ın kavminin şehri.
sedv	El uzatmak.
şedv	'Irlamak; teganni ve terennüm.'
sedy	Meme.
sedya'	Büyük memeli kadın.
seele	(Sâil. C.) Dilenciler.
sef'	Alâmet. İşaret. * Yandırmak. * Kara etmek. * Çekmek.
şef'	Çift. * Kurban bayramı günü. * Namazların her iki rek'atı demektir. Dört rek'atlı bir namazın evvelki iki rek'atında Şef'-i evvel, diğer iki rek'atına da Şef'-i More…
şefa	Kenar, taraf, uç.
sefa'	Buğday başının kılçığı. * Orak. * Kuyu içinden çıkan toprak.
şefaat	Şefaat etmek. Af için vesile olmak. * Fık: Âhiret günü bir kısım günahkâr mü'minlerin affedilmeleri ve itaatli mü'minlerin de yüksek mertebelere ermeleri için Peygamber More…
şefaceref	(Şefâcürf) Yar üstü. Uçurum kenarı.
şefafet	Şeffaflık, saydamlık, şeffaf olma.
sefahet	(Sefeh) Zevk ve eğlenceye ve yasak şeylere düşkünlük. Akılsızlık edip lüzumsuz yere, sonunu düşünmeden, hazz-ı nefs için masraf etmek.
sefain	(Sefine. C.) Gemiler.
şefak	Korku, havf.
sefaka	Katılık. * Sıklık.
şefakat	Şefkat, acıyarak şefkatle sevmek. Karşılık istemeden merhamet edip acımak, sevmek.
sefalet	Fakirlik, yoksulluk. Fakirlikten gelen sıkıntı. Sefillik.
şefan	Yağmurlu soğuk rüzgâr.
sefare	Süprüntü. * Islah etmek, düzeltmek.
sefaret	Sefirlik, elçilik.
sefarethane	f. Sefirlik, elçilik. Elçilik konağı.
sefaric	(Sefercel. C.) Ayvalar.
şefaric	Bir cins helva.
sefasif	(Sefsâf. C.) Yerden toz kaldırarak esen rüzgârlar.
şefaşif	Çok susamak.
sefat	(C.: Esfât) Sele, sepet. * Ağaç veya balık pulu.
sefe	Kepek.
şefe	f. Dudak. * Kenar.
sefeh	Akılsızlık.
şefeka	Esirgemek, korumak.
sefele	(Sâfil. C.) Alçak kimseler. Aşağı kimseler. Alçaklar.
şefellec	Burun delikleri büyük, dudakları yumru kalın ve sarkık olan adam. * Ferci vasi avret.
sefen	Nasır. * Sertlik, katılık, huşunet.
sefenc	Yeyni, hafif.
sefer	Yolculuk. * Muharebe. Harb. Muharebeye hazır bulunma hali. * Def'a, kerre. * Fık: Muayyen bir mesafeye gitmek. (Bak: Mukim) ◊ (Safer) Arabi ayların ikincisinin ismi.
seferber	f. Harbe hazırlık hali. * Sefere hazırlık içinde olan asker ve bu askerin durumu.
sefercel	(C.: Sefâric) Ayva.
sefere	Yazıcılar.
sefergüzin	f. Yolculuk yapan, seyahat eden.
seferî	Seferde olma hali. Harbe ait, muharebe ile alâkalı. * Namazı kısaltmak veya oruç tutmak gibi sefere ait bir hâlde bulunmak. Fık: Ortalama 90 km. lik bir mesafeyi veya daha fazlasını giden More…
şefetan	İki dudak.
şefeteyn	İki dudak.
şefevat	(şefe. C.) Dudaklar. * Kenarlar.
şefevî	(Şefeviye) Dudağa ait. Dudakla alâkalı.
seff	Dokumak. * Yapmak. * Ahzetmek, almak. * Toz haline getirilmiş ilâç. * İlâcı toz haline getirme.
şeff	Yünden yapılan çok ince elbise.
şeffaf	Işığa mâni olmayan, ışık geçiren parlak cisim. Saydam.
seffah	Cömert, eliaçık, civanmerd. * Güzel konuşan, hatip. * Kan dökücü, gaddar.
seffak	(Sefk. den) Kan döken, kan dökücü.
seffud	(C.: Sefafid) Kebap pişirilen demir.
sefh	(C.: Süfuh) Dağ eteği. * Su dökmek. * Kan dökmek.
sefi'	Şiddetle tutup çekme.
şefi'	Şefaatçı. Suçların affı için yardım eden.
sefid	(Sepid) f. Ak, beyaz.
sefidî	Beyazlık, aklık.
sefif	Deve beline çekilen kolan.
şefif	Soğuktan incinmek. * Soğuk.
sefih	Zevk ve eğlenceye düşkün. Sefahete düşmüş. Malını düşünmeden harcayan.
sefihan	Heybe gibi çatıp içine birşeyler konulan iki çuval.
sefihane	f. Eğlenceye ve lüzumsuz masraflara düşkün olarak.
sefik	(C.: Sefâsik) Katı, şiddetli, şedid. * Sık dokunmuş bez.
şefik(a)	Şefkatli, esirgeyen. Rikkat sahibi. Merhametli.
şefikane	f. Merhametlice, acıyarak. Acımak suretiyle. şefkat ederek.
sefil	Sefalet çeken, muhtaçlık içinde olan. Çok sıkıntıda bulunan. * Uslu huy sahibi.
sefile	Mc: Fâhişe. Namussuz kadın.
sefine	Gemi. * Çeşitli mevzulara dair kitap. * Göğün güney yarım küresinde bir burç adı.
sefir	Elçi. Bir devletten diğer devlete bazı işler için gönderilen memur. * Islık sesi.
sefit	Keremli, cömert kimse.
sefiyy	Saçılmış toprak. * Bulut.
sefk	Dökme, akıtma.
şefkat	Başkasının kederiyle alâkalanmak, acıyarak sevmek. Yardıma, sevgiye muhtaç olanlara karşılıksız olarak merhamet ve sevgiyle yardıma koşmak.
sefn	Keser. * Timsah derisi gibi olan sert deri. * Yutmak. * Kazık.
şefn	Akıllı ve zeyrek kişi.
sefne (sifne)	(C.: Sifen-Sifnât) Devenin çöktüğünde yere değen yerleri.
şefnin	Irak diyarında ve karga büyüklüğünde olan bir kuş.
sefr	Ev süpürmek. * Yüzünü açmak. * Yazı yazmak. * Islâh etmek, düzeltmek. ◊ Arslan. * Deve ferci. * Eyer kuskunu. * Yavaş yürüyen deve.
sefsaf	(C.: Sefâsif) Alçak, kemter şey, hakir iş. * Un elerken elekten kalkan toz.
şefşaf	Soğuk yumuşak rüzgâr.
şefşef	Yaramaz huylu. * Titremek.
sefsefe	Nişasta, un gibi şeyleri eleme.
şefşefe	Zayıflatmak. * Hareket ettirmek, depretmek. * Karışmak.
seft	Kabir üstüne koyulan taş. * Tabut.
şeft-alû	f. Yarık erik. Şeftali.
sefuf	İlâçlar, devâlar, mâcunlar.
sefuh	Dökülmüş su.
sefva'	Hızlı yürüyen katır.
sefy	Savurmak. Saçmak.
seg	f. Köpek, kelb.
sega'	Koyun ve keçi sesi.
segab	(C.: Sügbân) Kesmek. * Dere içinde yağmurdan biriken su. * İyi ve tatlı su. ◊ Açlık.
şegab	Çanak kırığını tamir eden. * Çanak yapan. ◊ Fitne uyandıran.
segabet	Açlık.
şegaf	Yürek kabı. Yüreği çevreleyen nâzik deri. * Sağ tarafta iyeği kemiği altında olan bir hastalık. * Bir nesneyi çevirip kaplamak. ◊ Delicesine sevme.
şegafdâr	f. Delirtici.
şegal	f. Çakal.
segame	(C.: Sigâm) Beyaz çiçekli bir ot.
segar	(C.: Süğür) Ön dişler. * Ağız. (Dar geçit ağızlarına ve diğer yerlerin boş olan korku yerlerine de denir.) * Yaş hıyar.
segban	(Bak: Sekbân)
segil	Yaramaz huylu kimse. * Cüssesi küçük, ayakları ince olan kimse.
şegire	Çuvaldız.
segpeçe	f. Köpek yavrusu.
seha	(C.: Sihâ) Ev içi. Her nesnenin kabuğu. * Yarasa kuşu. ◊ Büyük cüsseli. Azim-ül cüsse. ◊ Cömertlik, el açıklığı.
şeha	f. Ey pâdişah! Ey şâh.
seha'	Tıb: Beyin zarı.
sehab	(C.: Sehâib) Bulut. * Karanlık. * Bulut gibi uçuşan böcekler. ◊ Çağırgan, gürültücü kişi.
şehab	Su ile karışmış süt. ◊ (Bak: şihab)
sehab-alud	f. Bulutlu.
sehabe	Tek bulut.
sehabî	Bulut ile alâkalı.
şehacir	Rahm.
şehadet	(Bak: şahadet)
şehadetnâme	(Bak: şahadetname)
sehah	Yumuşak ve sıcak yer.
sehaib	(Sehâbe. C.) Bulutlar.
sehale	Altın, gümüş gibi değerli maddelerin kırıntıları.
seham	Sıcak günlerde havada iplik iplik olduğu hayâl edilen nesneler. * Sıcak esen rüzgâr. ◊ Yaş ağaç. * Demir.
şehamet	Akıl ve zekâ ile beraber olan yiğitlik. Kahramanlık. Cür'et. Bahadırlık. * Tez anlayışlı olmak. ◊ Yağlılık, semizlik, besililik.
şehametlû	Tar:  İran Şahları hakkında ünvan olarak kullanılan bir tâbir idi.
sehane	Heyet. * Süs, ziynet. * Renk.
sehanet	Kalınlık. * Sıklık. * Katılık, peklik. ◊ Sıcaklık.
sehar	Bir havuç cinsi.
şehav	Açmak, feth.
sehavet	(Bak: Sahavet)
sehay	Nâme üstüne nesne bağlamak. * Keşf etmek. * Kabuk soymak.
sehaya	(Sehâ. C.) Beyin zarları.
şehazan	Karnı aç olan kimse.
sehb	Sahra, çöl. Düz yer. * Çok söylemek, çok konuşmak. ◊ Çekmek. * şiddetle yemek ve içmek.
sehba	Üç ayaklı küçük masa. * İdama mahkûm olanların idam edildiği üç ayaklı âlet.
şehba'	Kır renkte olan şey. * Kır katır, kır at. * Tam teçhizatlı asker birliği. * Pek kıtlık olan sene.
şehbal	(Bak: şahbal)
şehbaz	(Bak: şahbaz)
sehbel	Büyük, iri vücutlu, şişman deve. * Büyük ve geniş tuluk. * Büyük keler.
şehbender	Ticaret nezaretinin teşekkülünden evvel ticaret işlerine bakmak ve tüccarlar arasındaki ihtilâfları halletmekle vazifelendirilen memurun ünvanı idi.
şehbeyt	(Bak: şahbeyt)
sehc	Seyretmek. * Ezmek.
şehd	Bal. Gömeç balı, asel.
şehd-ab	(şehd-âbe) f. Bal şerbeti.
şehd-amiz	f. Bal gibi tatlı. Balla karışık.
şehd-kâm	f. Tadı damağında kalmış.
şehdanec	İncinin irisi ve iyisi. * Kendir otunun tohumu.
şehdere	Üç ile altı yaş arasında hareket eden oğlan veya kız. * İsrafçı, müsrif. * Karnı büyük kimse.
sehef	Çok susamak.
sehek	Balık kokusu. * Demir pası. * Rüzgârın yerden savurduğu toprak. * Bir şeyin pis pis kokması.
sehem	(C.: Sihâm-Eshüm-Sehmân) Ok. * Nâsib.
seher	Tan. Sabah olmağa başladığı vakit. ◊ Geceleri uyumayıp uyanık durma hastalığı.
sehergâh	f. Sabahlık. Sabah zamanı. Sabah vaktine âit.
seherhîz	f. Sabahları erken kalkan. Erkenci. * Sabahleyin esen.
şehevat	(şehvet. C.) şehvetler, nefsanî istekler, arzular.
şehevî	Şehvetle alâkalı. Hayvanî, nefsanî duygularla alâkalı, onlara ait.
sehf	Maktulün can çekişirken olan ıztırabı, acısı.
sehh	Dökmek.
sehha'	(Sehh'ten mübalağa sigası) 'Çok dökücü' mânasına gelir.
sehhac	Yeri eliyle veya ayağıyla sıyıran kimse.
sehhah	(Mübalağa ile) Semiz ve besili nesne.
sehhar	(Sihir. den) Büyü gibi bir kuvvetle çeken. Büyü yapan. * Çok aldatıcı.
sehi	f. Düz, doğru. * Fidan gibi boy.
sehi-kamet	f. Düzgün boy.
şehic	Katır sesi. * Kuzgun avazı.
şehid	Şâhid olan. * Meşhude. Allah (C.C.) yolunda canını feda eden müslüman. Hak için hayatını feda ederek ölen. Allah'ın rızasına eren. (Naklinde ve gaslinde Rahmet melekleri hazır oldukları More…
şehik	Hıçkırıkla içini çekme. * Nefesi dışarı çıkarma. Soluk alma. * Nefesi dışarı çıkararak eşeğin anırması.
sehil	Bükülmemiş iplik. * Bir kat bükülmüş iplik. * İpliği bir kat olan bez. * Eşeğin göğsünden gelen hırıltı.
sehim	Hisse sâhibi. Hissedar.
şehim(e)	(Şehamet. den) Şehametli, kurnaz ve akıllı yiğit.
sehin	Altı görünmeyen sık ve kalın nesne.
sehine	Bulamaç aşı.
şehir	Meşhur. Şeref ve şan sahibi. * Alemlerce meşhur, Resul-ü Ekremin (A.S.M.) bir ismi.
şehiy (e)	(Şehvet. den) İştahlandırıcı. İsteklendiren, istek uyandıran.
şehka	Hıçkırık. Keskin çığlık.
sehl	(C.: Sühul) Beyaz pamuk bezinden olan elbise. * Nakit, para. nakit akçe. * İpliği bir kat bükmek. * Ezmek. * Dövmek. ◊ Kolay. * Toprağı yumuşak düz yer. * Sâde. ◊ Yere More…
şehl	Gözün siyahının maviye yakın olması. * Koyun gözü.
şehla	Elâ göz. Koyu mavi göz. Tatlı şaşı. * Mc: Çok güzel.
şehleb	Uzun boylu.
sehlen	Kolaylıkla, kolay surette.
şehlevend	f. Boylu boslu, güzel genç.
sehlter	f. En kolay, çok kolay.
sehm	Ok. * Hisse. nasib * Kısım. * Hazine geliri. * Korku, dehşet. * Hazz. * Yay. ◊ f. Dehşet, korku.
şehm	Korku.
sehm-gin	f. Korkunç, korkulu.
sehm-nâk	f. Korkunç, korkulu.
sehma'	Dübür, mak'ad, kıç. * Ağaç.
sehme	Karalık, siyahlık.
sehna'	Heyet. * Suret.
şehname	f. İran Şairi Firdevsî'nin destan şeklindeki eseri. * Büyük hükümdarların kahramanlık mâcerâlarını anlatan büyük manzum eser.
şehnaz	f. Eski Osmanlı müziğinde meşhur bir makam ismi. * Meşhur bir dünya güzelinin ismi. * Çok güzel olan.
şehnişin	f. Binanın dışarı çıkıntısı. Balkon.
şehniz	Çörek otu.
şehper	f. Kuş kanadının en uzun tüyü.
şehr	Ay. 30 günlük zaman. * Bir şeyi izhar etmek. Teşhir etmek.
şehr-i âyin	(Şehrâyin) f. Şenlik. Büyük hâkimiyet ve kuvvete ait sürur, sevinç, donanma.
sehran	Geceleri uyanık duran.
şehreka	(C.: Şühruk-Şührûk-Şührîk) Çıkrık.
şehri	f. Şehirli. * İstanbul'lu, İstanbul'da doğup büyüme. * Mc: Kibar, ince.
şehristan	f. Büyük şehir.
şehriyar	f. Hükümdar, padişah. * En iktidarlı.
şehriyye	Çok yaşamış pir. Çok yaşlı, ihtiyar.
şehrud	f. Büyük ırmak. Nehir.
şehşeh	Karışmak.
sehuk	(C.: Sühuk) Uzun. * Çok uzun hurma ağacı.
sehum	Hâlin ve durumun değişmesi. Yüzün renginin değişmesi.
sehv	Keşfetmek, bulmak. * İzâle etmek. * Kabuk soymak. ◊ Hata, yanlış, yanılma.
sehva'	Geceden bir saat.
şehvanî	şehvetle ilgili, şehvete ait. * şehvete çok düşkün olan kimse.
sehve	Ev önünde yapılan sofa. * Gevşek yürüyüşlü deve.
sehven	Yanlışlıkla, yanılmak suretiyle.
şehvet	Hevâ-yı nefsin meyli ve arzusu. * Bir şeyi fazla istemek. * Cinsî istek. Mahbube için olan istek, iştiha. (Yemek, içmek, uyumak da şehvetin şubelerindendir.)Kudsi Hadis'te Cenab-ı Hak More…
şehvet-engiz	f. Şehvet uyandıran. Kuvve-yi şeheviyeyi tahrik eden.
şehvet-perest	f. Şehvetine çok düşkün. Nefsi arzularının esiri olan.
sehviyat	(Sehv. C.) Yanlışlar, yanlışlıklar, sehivler.
şehzade	(Bak: şahzade)
şehzare	Fâhiş nesne.
şeîle	(C.: Şâil-Şeâyil) Ucu yanmış fitil.
sek'	Gitmek.
seka'	Kulağı olmayan dişi hayvan.
şeka'	Maraz, hastalık. * Hiddet, kızgınlık, gadap. * İncelemek. ◊ Rezalet, rezillik, alçaklık. * Bedbahtlık, kutsuzluk. ◊ şikâyet.
sekab	Dayanıp itimat edilen, güvenilen. ◊ Yakınlık.
şekab	Çukur yer.
sekaf	Kabile, soy. Nisbet. ◊ Uzunluk.
sekafe	Akıllılık.
şekah	Yakınlık.
şekahteb	İki boynuzlu koç.
şekakil	Bir Hind ağacının dalları.
sekal	(C.: Eskâl) Misafir. * Mal, mülk, metâ. * Ev metaı, ev eşyası. * İns ve cinnin bir ünvanı. (Bak: Sakalân)
sekam	Hastalık. İllet. Bozukluk. (Bak: Sakam)
şekavet	Her çeşit kötülük içinde olmak. Belâ ve zillete düşmek. Sıkıntıda kalmak. * Haydutluk, eşkiyalık.
şekaya	şikâyetler. Memnuniyetsizlikler.
şekaz	Gitmek. * Uzaklık. * Bir adamın gözünün çok değer olması.
sekb	Su dökmek. Su dökülme.
sekban	f. Köpek besleyicisi. * Padişahın köpeklerini av yerine götüren seyman. * Vaktiyle Yeniçeri Ordusunda bir asker sınıfının ismi. * Köy düğününde silâhlı ve oyun yapan gençler kafilesi. More…
sekbe	(C.: Sekebât) Başta olan kepek. * Takke.
şekd (şükd)	Atâ ve ihsan etmek. Hediye vermek.
sekebe	Güzel kokulu bir ağaç.
sekel	Musibet, belâ. * Çocuğun ölümü.
sekem	Yolun orta yeri. * Lâzım olmak, icab etmek.
seken	Ev ahâlisi. * Mesken, ev. * Kalbin teskin olduğu nesne.
sekene	Sâkin olanlar, oturanlar. Bir yerde devamlı oturanlar.
seker	Hurma şarabı.
şeker	f. şeker.
şeker(e)	Davarın sütü çok olmak. * Dolmak.
şeker-ab	f. İki dost arasındaki kırgınlık, aradaki soğukluk.
sekerat	Sarhoşluk. * Hayretler. şiddetler. * Mestlikler.
şekergüftar	f. Sözü şeker gibi tatlı.
şekergüzar	(Şeker-güzâr) f. İyilik bilen, teşekkür eden.
şekerhab	f. Otururken gelen tatlı uyku.
şekeristan	f. Şeker kamışı tarlası.
şekerpare	f. Çok tatlı ve şekerli olan bir kayısı cinsi. * Bir nakış çeşiti. * Bir cins tatlı.
şekerriz	f. Pek tatlı, şeker saçan. * Sevinçten dolayı gelen gözyaşı. ŞEKEVAT: (şekve. C.) şikâyetler.
sekf	Bulmak.
seki	Direğin altında konulan taş ayak, kürsü taşı, kapıların yanlarında ve bahçelerde havuzların etrafında yapılan sed ve peyke, odaların zeminden yüksekçe olarak bir kısmına yapılan döşeme More…
şekib	Sabır, tahammül.
şekiba	f. Sabırlı, tahammüllü, mütehammil.
şekil	(Şekl) Biçim, dış görünüş. Çehre. Tarz. Formül. * Şebih ve misil. * Hey'et. * Suret. Surette benzerlik. * Bir adamın tab' ve hevasına muvafık olan şey. * Muhtelif, müşkil işlerin More…
şekim(et)	(C.: Şekâim) Mukavemet, dayanma. Sebat. * Dizgin, gem. * Kazan ve çömlek kulpu.
sekine(t)	Sükûn ve itmi'nan, temkin. Nefisteki telâşın kesilmesi ile hâsıl olan kalb huzuru ve sükûneti. * Telâş ve hafifliğin zıddıdır. * Kalb rahatlığı, kalb kuvveti veren çok mühim bir duânın More…
şekir	Ağacın çevresinde kökünden biten fidanlar. * Fercte olan kıllar.
şekire	Sütü çok olan davar.
sekit	Kırağı.
sekk	(C.: Sukûk-Sikâk) Çuvaldız. Çivi. * Alçaklık. * Dar nesne. ◊ Seyahat etmek, gezmek.
şekk	(C.: Şükuk) Şüphe, zan. Bir şeyin varlığı ile yokluğu arasında tereddüt etmek. * Lüzum. * Yarmak. * Yapışmak.
sekka'	Su ulaştıran.
sekkab	Delici, delen.
sekkak	Bıçakçı, çakıcı.
sekkakî	(Hic: 555-626) Harzem'li olup edebiyat ve kelâm ilminde çok kıymetli ve mühim bir İslâm âlimidir. 'Miftâh-ül Ulûm' isminde sarf ve nahivden ve aruz kafiyesinden bahseden eseri More…
sekkar	Lânet eden kişi.
sekkare	şarap yapan.
şekkerîn	f. Şekerli, tatlı.
şekl	(Bak: şekil)
sekla	Çocuğunu kaybeden kadın.
şekla'	Beyaz dişi koyun. * Hâcet, ihtiyaç.
şeklen	Şekilce. Şekil bakımından.
şeklî	Şekille alâkalı, şekilce. Dış görünüşe dair.
şekm	Sertlik. * Güç. Kuvvet.
sekn	Sâkin olmak.
sekr	(Sekir) Sarhoşluk.
sekr-âver	f. Sarhoş eden, sarhoşluk veren, baş döndüren.
sekran	Sarhoş, mest olan adam.
sekre	Sarhoşluk. * Şaşkınlık. * Şiddet.
şeks	Ahlâksız, yaramaz kimse.
sekseke	Hamakat, ahmaklık.
şekt	Bedel etmek, karşılık vermek.
sekte	Durma, kısılma. * Kanın birdenbire durması. * Bir işin görülmesinde kesiklik, durgunluk hâsıl olmak. * Tecvidde: Kıraat esnasında nefes almadan sesi kesmeğe denir.
sektedâr	Susan, sesini kesen. * Zarara uğramış olan. * Aheng ve düzeni bozulmuş.
sekub	(Sekabe) Ateşin alevlenmesi. * Yıldızın parlaması. * Işıklı, ışık veren. * Parlamak. ◊ (Bak: Sükub)
şekub	Ruşen olmak, parlamak.
şekufe	(Bak: şükufe)
sekun	Yemen vilâyetinde bir kabile adı.
şekur	Çok şükreden. Allahın (C.C.) lütuflarına karşı pek fazla memnuniyetini, sevincini gösteren. Az şükredene dahi çok nimet veren Allah (C.C.). (Bak: şükr)
şekva	Şikâyet, âciz kaldığını ve zayıflığını haber vermek. * Su kabının ağzını açmak.
şekve	Şikâyet etmek. * Siyahça oğlak derisi.
sel'	Baş yarmak.
sel'a	Hıyarcık hastalığı. * Yarmak.
sel'af	Yutmak.
sela	(C.: Eslâ) Çocuğun ana karnında iken içinde bulunduğu ince deri.
sela'	Bir acı ağaç. * Medine'de bir dağ. * Yarmak. Parçalamak. * Ayak yarığı. (Bu mânâya C.: Sülu) ◊ Pişirmek. * Eritmek.
şela'la'	Uzun boylu kişi.
selacika	(Selçuk. C.) Selçuklular.
selah	(C.: Selhân) Keklik yavrusu.
selahif	(Sulahfât. C.) Kaplumbağalar.
selahiyet	(Bak: Salâhiyet)
selaik	(Selika. C.) Güzel söz söyleme ve yazma kabiliyetleri.
selak	(C.: Selekân) Yüksek, düz yer. Deve yanırının onulmuş ve yeri ağarmış olan izi. * Çuval kulpunun birisini birisine koymak.
şelalat	(Şelâle. C.) Büyük çağlayanlar, şelâleler.
selale	Çanak içinde yalanan nesne.
şelale	Büyük çağlayan. Akarsuyun yüksekten çoklukla akması.
selalim	(Süllem. C.) Merdivenler.
selam	'Ayıplardan, âfetten sâlim oluş. Selâmet, emniyet. Sulh. Asâyiş. Bütün korktuklarından emin olma. * Allah'ın (C.C.) rızasına erişmek için mü'minlerin birbirlerine yaptığı dua. More…
selaman	Bir mekânın adı. * Büyük ağaç.
selamet	Kurtuluş, tehlikeden sâlim olmak. Korktuklarından, fenalıklardan kurtulmak. * Neticede imân ile kabre girmek. * Edb: Doğruluk, sağlamlık.
selamlik	(Bak: Harem)
selase	Üç.
selaset	Edb: Anlatıştaki kolaylık ve rahatlık. Açık, kolay, akıcı ve âhenkli ifade.
selasil	(Silsile. C.) Silsileler. * Zincir gibi olanlar. Zincirler. * Sıradağlar.
selasûn	(Selâsîn) Otuz, 30.
selata	Kahır, galebe, hiddet. * Kötü konuşan, gönül inciten, kalb kıran. * Merhametsiz olmak. * Acı söz söylemek.
selatin	(Sultan. C.) Sultanlar.
selb	Zorla alma, kapma, soyma. * Nefy ve inkâr etme. * Kaldırma, giderme, izale. * Man: İki şey arasında nisbet-i vücudiyenin kalkması. ◊ Ayıp. * 'Noksan etmek ve çekmek' More…
selben	İnkâr yoluyla, * Gidererek, kaldırarak, yok ederek.
selbî	Nefiy ile alâkalı, nefye mensub olan.
selbub	Bir dere.
selc	(C.: Süluc) Kar. ◊ Yutmak.
selcem	(C.: Selâcim) Uzun, tavil.* Uzun ok. şalgam.
şelcem	(C.: şelâcim) şalgam.
seleb	Yemen vilâyetinde yetişen bir ağacın kabuğudur. Ondan ipler ve urganlar yaparlar. * Kişinin malı mülkü ve metâı.
selecan	Yutmak.
selef	(Self) Eskiden olan. Evvelce bulunmuş olan. * Yerine geçilen. * Önde olmak, ileri geçmek. * Eski adam.
selel	Helâk olmak, mahvolmak.
şelel	Bir eli tutmaz olmak. * Bir nesneyi seyrek dikmek. * Ovmakla gitmeyen leke.
selem	Teslim etmek. * Ayıplardan uzak olmak. * Selef. * Peşin para ile veresiye mal alma. ◊ Diş gediği.
selenka'	Yıldırım.
selentah	Geniş, açık yer.
self	Yeri düzeltmek. *Büyük dağarcık.
selfa'	Bahadır. Kahraman ve cesâretli kimse. * Yüzsüz, utanmaz, hayâsız, kötü kadın. * Kuvvetli deve.
selfe	Ahmak. * Kurt.
selg	Ayırmak. * Yarmak.
selh	Soyma, deri soymak. * Her ayın son günü. * Bir yerden bir şeyi çıkarmak.
selh-hane	f. Hayvan kesilip yüzülen yer. Mezbâha. (Bu kelime galat olarak, 'salhâne' şeklinde kullanılır.)
selha	Kıyamet günü.
selib	Soyulmuş, giderilmiş, alınmış. * Tıraş olunmuş. * Aklı başından alınmış.
selif	Eski zamanda geçmiş olan.
seliha	Kabuk. * Soyulmuş veya bozulmuş şey. * Tarçın yerine kullanılan bir ağacın adı.
selik	Arpa, buğday ve bunlara benzer hububatın yarması.
selika	Üstüne binen kişinin, ayaklarını sallamasından dolalyı, devenin yanlarında meydana gelen ayak izleri. * Tabiat. ◊ Güzel söz söyleme ve yazma istidadı.
selil	Netice, semere. * Yeni doğmuş erkek çocuk. * Büyük, geniş dere.
şelil	(C.: Eşille) Deve ve at ardına yapılan palas. * Çok sulu dere ortası. * Kısa gömlek.
selile	Yeni doğmuş kız çocuğu.
şelim	Şam yakınında bir beyt-i mukaddes.
selim(e)	(Selâmet. den) Sağlam, kusursuz. Refah ve selâmet üzere bulunan.
selis	Selâsetli. Fasih ve beliğ olan. Düzgün ve akıcı ifade. ◊ Kolay, yumuşak. * Boyun eğmiş, bağlı.
selit	Kahredici, galebe edici. * Susam yağı. * Kötü sözlü şerli kimse. Ağzı bozuk. * Zeytinyağı.
selk	Bir yerden haber getirmek. * Yumurtayı rafadan pişirmek. Bir kimseyi başı üstüne bırakmak. * Katı ve sert söylemek. * Çağırmak. ◊ Çekmek veya çekilmek. * Gitmek. * İthal etmek, More…
selka'	(C.: Selâki) Otsuz, susuz ve ıssız yer.
sell	Yavaşça çekip sıyırma. Sıyrılma. * Çıkarma, çıkarılma. Çekme, çekilme.
şell	Seyrek seyrek dikmek. * Çolak. * Çolaklık. Kolun eğri oluşu.
sellac	Buzcu, buz satan adam.
sellah	(Selh. den) Kasaplık hayvan kesen veya yüzen.
sellat	(Selle. C.) Sepetler, seleler.
selle	Koyun ve keçi sürüsü. * Yıkmak, hedm. * Kuyu içinden çıkartılan toprak. ◊ (C.: Sellât - Silâl) Sepet, sele.
sellebâf	f. Sepet, küfe vs. ören kimse. Sepetçi.
selleme	Selâm ve selâmet versin, kusur ve ayıptan hâli ve beri eylesin meâlinde duâ.
sellemehüsselam	Gelişi-güzel. Rastgele.
selm	Barış, sulh. İtaat. Tek kulplu kova. (Bak: Silm)
selme	Rahne, gedik.
selmec	(C.: Selâmic) İnce uzun demir.
selmet (silmet)	Taş.
sels	Beyaz boncuk dizilen iplik. ◊ Akmak, seyelân.
selsal	Hafif soğuk, tatlı ve lezzetli su.
selsebil	Cennet'te bir çeşme veya ırmak. * Mc: Tatlı, lâtif, leziz su.
selsel	Tatlı ve yumuşak su.
selsele	Ulaştırmak, vardırmak. * Zincir örmek.
şelşele	Dökmek. * Su damlatmak.
selt	Karın gürüldemesi.
selub	(C.: Süleb) Müddeti tamam olmadan yavrusunu düşüren deve.
seluc	Rahat olmak. Mutmain olmak.
seluf	Suya gelen develerin dâima önlerinde gelen deve.
seluk	Yemen vilâyetinde bir köydür ve 'kilâb-ı selukiyye' denilen büyük köpekleriyle meşhurdur.
selukiyye	Kaptan kamarası.
selul	Ölü olarak doğmuş çocuk.
selv	Kanaat vermek.
selva	Bal, asel. * Bıldırcının büyüğü.
şelvar	f. şalvar.
selvet	Kalb rahatı. Gönül rahatı.
sem'	İşitmek. Kulak ile dinlemek. * Kurdun sırtlandan olan eniği.
şem'	Mum, ışık.
şem'a	Işık, çıra. Nur. * Muma batmış fitil.
sem'an	Dinliyerek. * İşiterek, duyarak.
şem'dan	f. şamdan.
şem'un	Hz. İsa'nın (A.S.) havarilerindendir. Petros veya Sen Piyer de denir. Antakya kilisesini yaptırmıştır. Mil: 65'de Roma'da Neron tarafından hapsedilmiş ve çarmıha gerilerek More…
sema	Gök yüzü. Asuman. Gök. * Her şeyin sakfı. * Gölgelik. * Bulut ve emsali örtü.
sema'	Yağlı yemek yedirmek. * Baş yarmak. * Ekmeği terid etmek. * Sakalı boyamak. ◊ İşitmek, kulakla dinlemek. * Mevlevilerin zikir esnasındaki dönüşleri.
şema'	(C.: şümu') Mum. Meclise zevk veren, meclisi süsliyen mum. * Oyun. * Mizaç, huy. ◊ Yüce, yüksek, ulu âli.
sema'ma'	Küçük başlı. * Yular.
şema'ma'	Küçük başlı. * Aceleci kişi.
semaan	(Semaen) İşiterek, dinleyerek, dinlemek suretiyle.
semaat	Dinlemek, kulak vermek.
semacet	Kötü görünüş, çirkinlik. * Söz çirkinliği. * Kabahat.
semad	Davar tersi. * Gül.
semadir	Sarhoşluk vaktinde veya uyku geldiğinde göze ârız olan zayıflık.
semaen	İşiterek, duyarak.
semahat	Cömertlik. İyilik severlik. El açıklığı.
semahic	Deniz içinde bir alanın adı.
şemahter	Kötü, menhus.
semaî	İşitmekle öğrenilen. İşitmeğe dair ve müteallik. * Gr: Bir kaideye bağlı olmayan, işitilmekle öğrenilen.
semaî müennes	Bir kaideye bağlı olarak müennes işareti olmayıp kelimenin aslında müenneslik var gibi kabul edilen ve işitilmekle öğrenilen müennes kelime. (Bak: Müennes-i semaî)
şemail	(Şimal. C.) Huylar, ahlâklar, tabiatlar.
şemaim	(Şemime. C.) Güzel kokular.
şemak	Neşat, sevinç. Ferah.
semakil	Somak ve tadım denilen ekşi taneler.
şemakmak	Uzun, tavil. * şâd ve neşeli kimse.
şemal	(C.: Şemâlât) Kıble ardında kutup tarafından esen yel. * Ahlâk. * Kılıç.
semale	(C.: Simâl) Kap veya havuz dibinde olan artık. * Tereyağı. *Araptan bir kabile.
semame	(C.: Semâm) Bir nevi kuş. * Sür'atle yürüyen dişi deve.
seman	Sekiz.
semane	f. Tavan. * Bıldırcın.
semanet	Semizlik, yağlılık, besililik.
semanîn	Seksen. 80
semaniye	Sekiz. 8
semanûn	Seksen. 80
semapare	f. Gök parçası.
semar	Meyva, yemiş. ◊ Duru süt.
şemarih	(Şimrâh. C.) Dağ tepeleri. * Hurma veya üzüm salkımları.
semarug	Başı yumru yumurta gibi olan mantar.
semasire	(Simsar. C.) Simsarlar, komisyoncular, tellâllar.
şemate	Destenik çiçeği. * Düşmana belâ, gam ve tasa geldiğinde şâd olup sevinmek.
şematet	Kuru gürültü. şamata.
şematetkârane	f. Kuru gürültü yapmak suretiyle, arsızca, gürültü ile bağırmak.
semavat	(Sema. C.) Gökler, semalar.
semave	Örtü. * Şam yolunda bir bâdiyenin adı.
semavî	Gökle alâkalı, semaya dair ve müteallik. * İnsan eseri olmayan, vahiyle gelmiş bulunan.
semaviyyât	Semavî olan şeyler.
şemayil	Ahlâk.
sembol	Fr. Kararlaştırılmış bir mânası olan işaret. Bir mânanın şekil veya madde halinde gösterilmiş sureti.
şemc	Şey mânasına gelen bir isim. * Bir nesneyi seyrek dikmek.
semcer	Çok su katılmış olan süt.
semdar	f. Zehirli.
semed	Devamı gelmeyen sarnıç suyu.
semehder	Geniş, bol, vâsi.
semek	Balık.
semel	Eski kaftan, eski elbise. ◊ Sarhoşluk.
şemel	Perâkendelik, dağınıklık. * Toplanmak, cem'olmak. * Az nesne.
semele (sümle)	Kap dibinde kalan azıcık su. ◊ Kap dibinde kalan artık.
semen	Baha, kıymet. Değer. Tutar. Satılan şeyin fiatı. ◊ Yağ. Erimiş tereyağı. (Bak: Simen) ◊ f. Yâsemin.
semen-bu	f. Yâsemin gibi kokan, yâsemin kokulu.
semen-fam	f. Yâsemin renkli, rengi yâsemin gibi olan.
semend	f. Çevik ve güzel at.
semenî	Tereyağı.
semer	Geceleyin kıssa söylemek, hikâye anlatmak.
semer(e)	Meyve, yemiş mahsul. Verim. Netice.
semerât	(Semere. C.) Meyveler, faydalar. Kârlar. Menfaatler.
şemerdel	Uzun boyunlu, seri davar.
semeredâr	f. Verimli, semereli, kârlı. * Yemiş veren.
semerrec(e)	Üç defa haraç çıkarmak.
semertul	Uzun, tavil.
şemet	Saçın akı karasına karışmak.
semg	Yarmak.
semh	Cömertlik, keremli olma.
şemh	Uzak niyet ve kasıt. * Tekebbür etmek, kibirlenmek.
semha	Kolaylık, sühulet.
semhac	Arkası uzun olan at ve eşek.
semhak	Yağmursuz bulut.
şemhar	Büyümek. Uzamak.
semhec	Yağlı tadı azmış süt.
semher	Eskiden süngü ağacı yapan bir kimsenin adı. (Ona nisbet edip 'rumh-i semherî' derler.)
semhuk	Uzun, tavil.
semi'	İşiten, duyan.
semi'na ve ata'na	İşittik ve kabul ettik, itaat ederiz, baş üstüne meâlindedir.
semic	(Semc) Çirkin, kötü görüşlü.
semik	(C.: Esmika-Sümuk) Zelve. (Öküzün boynuna takılır.)
semil	Sarhoş.
semile	Artmış, artık şey. * Dere içinde kalan su artığı.
şemille (şemlâl-şemlil)	Yeyni, hafif.
şemim	Koku. Hoş koku.
şemime	(C.: Şemâim) Güzel kokulu şey, râyiha.
semin	(Semine) Çok değerli, pahalı, kıymetli. ◊ Semiz. Eti yağı bol.
semir	Arkadaş, refik. * Gece anlatılan kıssa ve hikâye. ◊ Meyvalı, yemişli. Meyva veren. * Sinici olan su.
semire	Kaymağı çalkalayıp bir yere toplamadan evvel üstünde görünen yağ parçaları.
şemire	Hızlı yürüyen deve.
şemirr	Katı, şiddetli, şedid.
semit	Temiz pişirilmiş olan kebap. * Arınmış, temizlenmiş ve pâk olmuş. * Doldurulmuş bağırsak. * Birbiri üstüne yığılmış kiremit. * Bir kat sahtiyan.
şemit	Karışık.
semiy	Aynı isimde olmak. Adaş, hemnâm.
semiyye	Yüce, yüksek, refia.
semiz	t. Eti, yağı bol. Besili.
şemizer	Hızlı yürüyen deve.
seml	(C.: Esmâl) Sulh etmek, barışmak. * Göz çıkarmak. * Pâk edip temizleyip arıtmak.
şeml	Az şey. Perâkendelik. * Örtmek, bürünmek, toplanmak. * Topluluk, cemaat, insan yığını.
semlah	Tadı azmış olan yağlı süt.
semlak	(C.: Semâlik) Düz, yüksek yer.
şemlak	Yaşlı, pir, ihtiyar.
şemle	(C.: şümül) Kilim. * Az miktar su.
semm	Cem' etmek, toplamak. * İyi etmek. ◊ (Simm - Sümm) (C.: Sümum) Delik. ◊ Zehir, ağu.
şemm	Koku hissetmek, koklamak.
semmak	Balıkçı.
şemmam	Yeşil, kızıl ve sarı hatları ve güzel kokusu olan küçük bir cins kavun.
semman	Süzme yağ yapan. Hâlis yağ yapan veya satan kişi.
semmdar	f. Zehirli.
şemme	Bir defa koklamak. * En küçük mikdar.
semmî	(Semmiye) Zehirle alâkalı. Zehirli.
şemmus	Yavuz tosun at.
semn	Semizlik, beslilik, yağlılık. * Tereyağı.
sempati	Fr. Cana yakınlık, sıcak kanlılık. * Tıb: Her omurilik boyunca olan sağlı sollu yirmi üç boğumdan geçen iki paralel ağ şeklinde sinir sistemi.
şemr	Yürürken sallanmak.
semra	(Müe.) Esmer. Kumral renkte olan.
semra'	Yemişli ağaç. Meyveli ağaç.
semre	(C.: Semür-Semürât) Sakız ağacı.
şems	Güneş, âfitab.
şems-abad	f. Güneşi bol yer. Günlük güneşlik yer.
şems-pare	f. Güneş parçası. * Mc: Çok parlak.
semsak	Yâsemin.
semsam	(C.: Semâsim) Hafif edepsiz kişi. * Aceleci kimse. ◊ Eline ne alırsa kıran.
şemseddin	(Şems-üd din) Dinin güneşi. * Erkek adıdır.
şemşelik	Derisi ve âzâsı sarkık ve sülpük olan kadın. * Seri yürüyüşlü kadın.
semsem	Tilki. * Bir yerin adı.
şemşem	Ağaç üstünde kalan azıcık hurma.
semsere	Bir kimsenin elbise ve kumaşını satıvermek.
şemsî	Güneşe ait. Güneşle alâkalı.
şemşir	f. Kılıç.
şemşir-baz	f. İyi kılıç kullanan, kılıç oynatan. * Kılıçla ustalık gösteren.
şemşir-bedest	f. Elinde kılıç tutan.
şemşir-ger	(C.: Şemşirgerân) f. Kılıççı.
şemşir-zen	f. Kılıç çeken, kılıçla vuran.
semt	Yön, taraf, cihet. * Koz: Açıklık. ◊ Paklık, nezâfet, temizlik.
şemta	Saçı ağarmış kadın. Kocakarı, acuze. * Akı karasına karışmış saç.
şemtit	Perakende, dağınık, müteferrik.
şemu'	Gülen, oynayan. Gülücü, oynayıcı.
semud	(Sümud) Kur'anda ismi geçen bir kavim adı. Sâlih Peygamber'in kavmi.
semuh	(Semahat. dan) Çok cömert.
şemul	Sâfi halis şarap. * Kıble mukabilinden esen rüzgar.
semum	Zehirli şey. * Sam yeli. * Gündüz vakti sıcak çölde esen pek sıcak rüzgar olup, bitki ve hayvanları mahveder.
semunyun	Yaban kerevizi.
semure	Dikenli bir ağaç. * Sakız ağacı.
semüvv	Ad koymak, isim vermek.
şen	f. Naz, eda, cilve. * Göze ve gönüle hoş görünen hal. * Bayındır, ma'mur. * Sevinçli, ferahlı.
şen' (şin')	Buğz ve adâvet etmek. Kin bağlamak. Düşmanlık yapmak.
sena	Şimşek parıltısı. * Ulviyet. Yükseklik. * Aydınlık. * Bir ot ismi. ◊ Medihle tarif. Medhetmek, övmek.
sena'buk	Kötü kokulu bir ot.
senaa	Cemali güzel.
şenaat	Fenâlık, kötülük, alçaklık. * Cenab-ı Hakk'ın emrine muhalif hareket.
senabik	(Sünbük. C.) At ve katır gibi hayvanların tırnakları.
senabil	Sünbüller. Başaklar.
senaf	Deve bağlanan ip. * Deve göğüsü.
senagû	f. Medheden, öven, sena eden.
senahan	f. Medheden, alkışlayan, öven.
şenak	Devenin yularını çekmek. * Çok yemekten mide dolmak. * Yaralamaktan dolayı alınan az diyet.
senakâr	f. Öven. Medheden.
senakârane	f. Senakârlıkla. Övercesine. Medheden birine yakışır şekilde.
senam	(C.: Esnâm-Esnime) Deve hörgücü. * Her nesnenin yücesi, yükseği.
senan	Parlak, ziyâdar, ışıklı.
şenan	Buğz, adâvet, kin, düşmanlık.
senanir	(Sinnevr. C.) Kediler.
şenar	Büyük utanç, ayıp.
senaver	f. Medheden, öven.
senaverî	f. Birisini medhedene, övene ait. Senakârane.
senaya	Öndeki dört dişler, ön dişler.
şenayi'	(Şenia. C.) Çok günahlı hareketler. Kötü işler.
senber	Her umuru bilen, her işten anlayan.
şenbih	f. Gün. * Cumartesi günü.
senbol	(Bak: Sembol)
senc	f. Ölçen, tartan, değerlendiren.
şenc	Hıçkırık tutmak.
şencar	Eşek marulu adı verilen bir cins ot.
sence	(C.: Senecât) Terazi taşı.
senceref	Sülügen adı verilen kızıl taş.
sencide	f. Ölçülmüş, tartılmış, değerli. * Tam yerinde söylenmiş söz.
sencilat	Bir cins koku.
sencileyin	Senin gibi.
sendel	f. Sandal. * Sandal ağacı.
sendere	Büyük kile. * Ok yapılan bir nevi ağaç. * Sür'at, hız.
sendüve	(C.: Senâdâ) Meme.
sene	Yıl.
şeneb	Dişlerin keskin olması. * Parlamak, ruşen olmak.
seneb(e)	Zamandan bir parça.
şenec	Derinin buruşması.
sened	Kuvvetli olabilecek söz. * Tapu. * Üzerine dayanılacak ve itimad edilecek şey. Mutemed. Melce'. * İki kişi veya çok kimseler arasındaki anlaşmayı tesbit eden ve karşılıklı imzalanan More…
şenef	Buğz. * Kibir.
senem	Yüce olmak, yükselmek. * Uzamak.
senen	Yol, tarik.
sener	(C.: Senânir) Kedi. * Ulu kişi. * Boğaz kemiği. * Kuyruk sokumu.
şenes	Galiz. Kaba.
seneta	Sekenler. Durmalar, duruşlar. Davranışlar.
seneteyn	İki yıl. İki sene.
senevat	(Sene. C.) Yıllar, seneler.
senevî	Seneye ait. Bir yıl içinde olan. Senelik. Seneye mensub.
şenf	(C.: Şünuf) Salkım küpe.
seng	f. Taş, hacer. * Vezin. Tartı ve temkin. * Sıklet. * Beraberlik. * Ağırlık.
şeng	f. Neşeli, kıvrak. * Haydut, şaki, eşkiya.
seng-endaz	f. Taş atan. Dokunaklı söz söyleyen.
şengare(t)	Kötü huyluluk.
sengdil	(C.: Sengdilân) f. Taş yürekli, merhametsiz, acımaz.
sengin	f. Taştan olan, taştan yapılmış.
sengistan	f. Taşı çok olan yer. Taşlık yer.
senglah	f. Taşlık yer, taşı çok olan yer.
sengpare	f. Taş parçası.
sengsar	f. Taşlık yer.
sengtraş	f. Taş yontucu, taş yontan sanatkâr.
sengzar	f. Taşlık yer, taşı çok olan yer.
senh	Arız olmak.
şeni'	(Şeni'a) Kötü, çok fena, çirkin, günahlı iş.
senih	Mübarek fiil, iyi ve güzel hareket.
senin	Taşı kazıyıp yonttuklarında dökülen parçaları.
senine	(C.: Senayin) Kumdan tepe.
seniy	(C.: Sinâ-Seniyyât) Ön dişini burkan hayvan.
seniyye	(C.: Senâyâ) Ön dişlerin birisi. * Sarp ve yokuş yerde olan yol. ◊ (Seniye) Yüksek. Çok mühim ve kıymetli, âli olan.
senkendaz	Eski kalelerde kale dibine sokulan düşmana yukarıdan ağır taşlar vesaire atmak için altı açık cumba gibi çıkmalara verilen addır. Kale kapılarını müdafaa için üst taraflarına da böyle More…
senn	Zırh çıkarmak. * Halinden döndürmek. * Koymak. * Keskinleştirmek. * Tasvir etmek. * Dökmek.
şenn	(C.: Şinân) Eski kırba. * Araptan bir kabile. * Dağılıp perâkende olmak.
şennar	(C.: Şenâir) Ayıp. Utanç. Kötülük.
şenşene	Usul. Âdet.
sent	Etin kokması.
şenun	Aç. Ne zayıf, ne semiz olan deve.
senut	Yere saçılan buğday.
sepid	f. Ak, beyaz.
sepide	f. Tan vakti.
sepidedem	f. Sabah aydınlığı.
sepidî	f. Aklık, beyazlık.
septisizm	Fr. Fls: Müsbet veya menfi hiçbir kat'i hükme varamıyan ve dâim şüphe içinde olmayı kabul eden sapık felsefe sistemi. Şüphecilik. (Bak: Sofestaî, Sofizm)
sepükpây	f. Ayağına çabuk olan.
ser	f. Baş. Tepe. Uç. Nihayet. Zirve. Gaye. * Baş, başkan, reis.
ser'	Üzüm çubuğu. * Yaş ve taze çubuk. * Yumuşak bedenli yiğit. * Uzun boylu adam. ◊ Yumurtlamak.
şer'	Emir ve nehy gibi hükümleri vaz' etmek. * Bir işe başlamak. * Dalmak. * Girmek. * Zâhir etmek, göstermek. * Cenab-ı Hakk'ın emri. Âyet, hadis, icma-i ümmetle ve kıyas-ı fukaha ile More…
şer'ab	Uzun. * Uzununa kesmek. Uzunlamasına yarmak.
ser'an	Evmek, acele etmek.
şer'an	şeriatça, şeriata göre. Kanunca, kanuna göre.
şer'î	Şeriata uygun, İslâmiyetçe makbul olan. İlâhî kanuna dair. Meşru'.
şer'î takvim	(Bak: Takvim-i Arabî)
şer'iyye(t)	Şeriata uygun olma. Kanun ve nizamlara muvafık bulunma.
ser-agaz	f. Yeniden ve baştan başlama.
ser-amed	(C.: Ser-âmedan) f. İleri gelen, başta bulunan.
ser-azad	f. Hür, serbest. Başı boş. * Dertsiz, rahat.
ser-be-ceyb	f. Kaderden, düşünceden veya hayâdan dolayı başını önüne eğmiş olan.
ser-dade	f. Baş vermiş, baş göstermiş olan.
ser-efgende	(C.: Serefgendegân) f. Başını eğen.
ser-efraz	f. Başını yükselten, yukarı kaldıran. * Benzerlerinden üstün olan. * Baş kaldıran. * Başı dik, alnı açık. * Haklı ve galib.
ser-endaz	(C.: Ser-endazân) f. Çekinmez, pervasız, korkusuz.
ser-giran	f. Başı ağır. * Mc: Çok sarhoş.
ser-kerde	f. Bir güruhun, bir takımın başı, reisi. * Şaki, haydut.
sera	f. 'Şarkı söyleyen' mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Nağme-serâ  - Şarkı söyleyen, nağme söyleyen. ◊ Yer, toprak. Arz. * Malı çok olmak. Zengin More…
sera'	Yay yapımında kullanılan bir ağaç cinsi.
sera-perde	f. Saray perdesi. Eskiden harem dairesinin önüne çekilen büyük perde. * Padişah çadırı, otağ.
serab	Şaşkın hâle gelme. Çorak yerlerde, çölde sıcak ve ışığın te'siriyle ileride, yakında yahut ufukta su veya yeşillik var gibi görünme hâdisesi.
serabil	(Sirbâl. C.) Gömlekler.
serabistan	f. Serap yeri. (Fâni, bekasız dünyadan kinayedir.)
seraçe	f. Küçük saray. Küçük konak. Saraycık.
seradik	(Sürâdik) Padişaha mahsus çadır perdesi veya büyük sarayın perdesi. * Cibinlik tarzında yapılan perdeden oda.
seradikat	Padişaha mahsus perdeler.
şerafeddin	(Aslı: Şerefüd din'dir) Dinin şerefi.
şerafet	Şeriflik, şereflilik. Hz. Peygamber'in (A.S.M.) torunu Hz. Hüseyin'in (R.A.) sülâlesinden ve onun izinden giden temiz müslümanlık hâleti.
serafil	(C.: Serâfilât) Şalvar. Don.
serah	Kıl taramak. * Halâs etmek. * Davar gütmek. * Eşini boşamak.
serahin	(Sirhân. C.) Yırtıcı hayvanlardan olan kurtlar.
serahor	Osmanlı İmparatorluğunun ilk devirlerinde ordunun bir yerden başka bir yere hareketinde yolların yapılması ile beraber ağırlıkların nakil vesairesi veyahut memleket içinde zelzele, deprem More…
şeraif	(Şerife. C.) Mutlular, kutlu kimseler.
serair	(Sır. C.) Gizli şeyler, sırlar.
şerait	(Şart. C.) Şartlar.
serak	Hırsızlık yapmak.
şeraket	Şeriklik, ortaklık. * Arkadaşlık, refâkat.
seramac	f. Boyunduruk.
serapa	f. Bir uçtan bir uca. Baştan ayağa kadar.
serar	Ayın son gecesi.
şerar	Şerir den mastardır ve yaramazlık mânâsına gelir. * İnsanın yüzüne çarpan ses. ◊ (Bak: şerare)
şerarat	Şerareler, kıvılcımlar.
şerarat-i neyyirane	f. Parlak kıvılcımlar, ışık saçan şerareler. * Mc: İslâmiyetin kuvvet ve hakkaniyetinden gelen parlaklık.
serare	İyilik. * Şeref.
şerare	(Şerâr) Kıvılcım. Elektrik kıvılcımı. Müsbet ve menfi (+ ve -) elektrik kutuplarının birbirine çok yakın olmasından veya dokunmasından hâsıl olan kıvılcımların parlayışı.
şerarefigen	f. Kıvılcım saçan.
şeraret	Şerlilik, kötülük, fenalık. * Kıvılcım.
serari	(Süriyye. C.) Câriyeler, odalıklar.
seraser	f. Baştan başa, bütün, hep mecmuan, külliyen.
şeraset	Huysuzluk, geçimsizlik. Titizlik.
serasime	f. Sersem.
serasimegî	f. Sersemlik.
şeraşir	Nefis. * Beden, vücut, ceset. * Ağırlık.
serasker	f. Ordu kumandanı. Komutan. * Harbiye nâzırı, milli savunma bakanı.
şerat	(C.: Eşrât) Alâmet, iz, işâret, nişân. * Bir şeyin en bayağı ve âdisi.
seratî	Keskin.
seravil	(C.: Serâvilât) İç donu. * Şalvar.
seray	f. Büyük konak, kâşâne. * Saray. * Hükümet konağı.
seray-dar	f. Eskiden büyük yerlerde yemek ve sofra işlerine bakan kimse.
seraya	(Seriye. C.) Düşman üzerine yollanan askerler.
serayende	(C.: Serâyendegân) Şarkıcı, şarkı söyliyen.
şerayi'	Şeriatlar. Cenâb-ı Hakkın hükümleri, emirleri, kanunları.
şerayin	(Şeryân ve Şiryân. C.) Nabız damarları, atar damarlar.
şeraze	Katı kurumak.
şerazim	(Şirzime. C.) Küçük ve az olan topluluklar. Küçük cemaatler.
serb	(C.: Sürub) İçyağı. * Helâk olmak. * Bozulmak, fâsid olmak. * Beğenmeme. Azarlama. Çekiştirme.
serbalin	f. Baş yastığı.
serbaz	(C.: Serbâzân) f. Korkusuz, cesur, cesâretli. Yiğit.
serbazî	f. Yiğitlilik, cesurluk, korkusuzluk.
şerbe	Bir içim su.
serbeha	f. Baş pahası. Diyet. Haraç.
serbend	f. Başa bağlanan veya sarılan şey.
serbeser	f. Baştan başa.
serbest	f. Kayıtsız. Başıboş. İstediği gibi hareket edebilen. * Sıkılmayan. * Engelsiz.
serbestâne	f. Serbestçe.
serbeste	f. Başı bağlı. * Gizli, kapalı, örtülü.
serbestî	f. Serbestlik.
serbestiyet	f. Serbestlik. Serbest oluş.
serbesücud	f. Secde edici. Başını yere değdirici.
serbezemin	f. Başı yere eğilmiş olan.
şerbin	Katran ağacı.
serbülend	(C.: Serbülendân) f. Yüce. Başı yüksek.
serbülendî	f. Başı yükseklik. Yücelik.
serc	(C.: Süruc) At takımı, eyer.
şerc	Kıç, dübür. * Cem'etmek, toplamak. Birbiri üstüne yığmak. * Fırka. * Nev, cins.
şerca'	Uzun tavil. * Taht. * Cenaze.
şerce	Dağdan aşağı sahraya inen akıcı su.
şerceb	Uzun, tavil.
şercele	Yemiş kabı.
sercem	Uzun.
şercem	(C.: şerâcim) şalgam.
serçeşme	(C.: Serçeşmegân) f. Çeşme başı, su başı. Pınar. * Pir, şeyh. Baş. * (Tanzimattan evvel) yardımcı askerlerin maddi işlerine bakan kimse.
sercuc	Ahmak.
sercümle	f. Hepsi, tamamı, bütün.
serd	Sözü muttasıl ve güzel bir eda ile söylemek. * Halkaları birbirine geçirmek. * Delmek. * Dikmek. * Vurmak. ◊ f. Bârid, soğuk, bürudetli olan. * Sert, kaba, hoyrat. ◊ Çanak More…
şerda	Benzemek. Misil.
serdab	f. Yer altında olan serin ve soğuk oda, bodrum. Böyle yerler ekseriyetle sıcak bölgelerde, gündüzleri sıcaktan korunmak için yapılırdı. Anadolu'nun bazı yerlerinde buna 'zir-i More…
serdah	Geniş ve düz yer.
serdar	f. Askerin başı. Kumandan.
serdarân	(Serdâr. C.) f. Kumandanlar, serdarlar, komutanlar.
serdarî	f. Başkumandanlık, serdarlık.
serdefter	f. Defterin başında yazılı olan. En ileri geçen, en başta bulunan.
serdengeçti	Tar:  Akıncılardan düşman ordusu içine dalmak veya muhasara altına alınan bir kaleye girmek için fedai yazılan kimseler. Bunlara ellerinde kınlarından sıyrılmış kılıçlarla bu tehlikeli işlere More…
serdetmek	Tertipli ve güzel bir şekilde konuşmak.
serdî	f. Soğukluk, bürudet. * Kabalık, sertlik, hoyratlık.
serdümen	Gemilerde baş dümenci, dümen kullanmakla vazifeli tayfa. Eskiden harp gemilerinde çavuştan yüksek bir rütbe.
sere	Başparmağın ucundan şehadet parmağının ucuna kadar germek suretiyle hâsıl olan uzunluk ölçüsü. Karıştan küçüktür ve dört sere bir arşın sayılırdı. ◊ Suyun çok olması. * Devenin More…
şere	Yemeğe karşı çok hırslı.
sereb	(C.: Esrâb) Yer altında olan ev. * Kırbadan akan su. * Ot.
şerebe	(C.: Şireb-Şerebât) Ağaç dibine su toplanması için yapılan havuz.
şerec	(C.: Şüruc) Donyağı.
sered	Dudağın yarılması.
seref	Boş yere ve lüzumsuz harcamak, israf etmek. * Hatâ etmek. * Âdet, haslet iyi huy.
şeref	Yükseklik, yücelik. Büyüklük. * İnsanlar arasında geçerli ve makbul olma. Büyük bir makam sâhibi olma. * Cenab-ı Hakka itâat ve ubudiyyeti ve yüksek hizmeti ile çok ihsanına mazhar olma. * More…
şeref-bahş	f. şereflendiren. şeref veren.
şeref-efza	f. Şeref artıran.
şeref-pezir	f. Şeref ve itibar bulan.
şeref-riz	f. Şeref veren.
şeref-varid	f. Şerefle gelen.
şeref-yab	f. şeref bulan, şeref kazanan.
şeref-zahir	f. Şerefle çıkan.
şerefe	Minarenin ezan okunan yeri. Yüksek kale ve emsali yerlerdeki burç, çıkıntı.
şereh	Tamahkârlık, açgözlülük, şiddetli hırs.
sereka	İpeğin gayet iyisi. * Beyaz ipek. * (Sârik. C.) Hırsızlar.
şereke	(C.: Şerek-Eşrâk) Ağ, tuzak. * Ulu yol, büyük yol. * Yol ortası. (Bu mânaya. C.: Şürek)
şerekrak (şerakruk)	Yeşil kanatlı, siyah burunlu, güvercin büyüklüğünde kırmızı bir kuş.
serem	Dişin, ağızda kökünden kırılması.
şerem-sar	f. (Şerm-sâr) Utanan, utanmış, sıkılgan.
serencam	f. Başa gelen, baştan geçen ibretli hadise. * Bir işin sonu. * Vak'a.
serendî	Katı, şiddetli, şedid. (Müe: Serendât)
serendib	(Hintçe) Hindistan'ın güneyindeki Seylân adasının ismi.
şereng	f. Zehir.
serer	(C.: Esirre) Ayın son gecesi. * Ebenin doğan çocuğun göbeğinden kestiği parça. * Mantar üstünde olan kabuk, balçık, toprak (Bu mânâya C.: Esrâr ve C: Esârir).
şerer	(Şerare ve Şerere. C.) Kıvılcımlar.
şerere	(C.: Şirer-Şirâr) Ateş kıvılcımı.
şererfeşan	f. Kıvılcım saçan.
şerernâk	f. Kıvılcım saçan.
seres	Zayıf endamlı.
şeres	Elin yarılması. * Kaba ve galiz olmak.
şeret	(C.: Eşrât) Alâmet. İşaret, belirti.
seretan	Tıb: Kanser hastalığı. * Yutmak. * Yengeç. * Cevza Burcu ile Esed Burcu arasındaki burcun ismi. (Rumi 9 Haziran'da başlar)
şeretiyy	(C.: Şurut-Şuratâ) Çeri başı. * Pazar başı.
sereyan	Yayılma, dağılma. * Geçme, sirayet.
serf	Yemek yemek.
serfiraz	f. Başını yukarı kaldıran, yükselten. Benzerlerinden üstün olan.
serfirazî	f. Serfirazlık.
serfüru	f. Baş eğme. Söz dinleme. İtaat, inkıyad. * Mütezellil olan.
serfüru-bürde	f. Baş eğmiş. * Düşünceye dalmış.
sergerdan	f. Başı dönmüş, şaşkın. Hayran.
sergerde	f. Kötü işlerde elebaşı olan. * Başı bozuk. * Reis.
sergerm	f. Kızgın, öfkeli. Kafası kızmış. * Neşeli. Sarhoş. Mest.
sergeşte	f. Sersem. Başı dönmüş. Avâre ve mütehayyir olan. Hayrette kalmış.
sergin	f. Gübre, fışkı.
sergüzeşt	f. Macera, baştan geçen hâller.
serh	Kıl taramak. * Halâs etmek, kurtarmak. * Uzun, büyük ağaç. * Güdülen davar ve sığır sürüsü. * Otlak, mera. * İrsal etmek.
şerh	Açma, genişletme. * Açıklama. Anlaşılanı anlatma. Bir yazı veya konuşmayı kolay anlaşılması için izah etme, tafsil etme. * Bir şeyi dilim dilim kesme. * Bollaştırma. * Bir müşkil ve mübhem More…
şerha	Dilim. Kesilip dilimlenmiş şey. parça.
serhad	Hudut başı. İki devlet toprağının birleştiği sınır.
serhadlû	Hudut boylarını bekleyen, hudutlardaki kalelerde vazife gören askerler.
serhan	Canavar. Kurt.
şerhan	(Şerhen) İzah etmek, açıklamak suretiyle. Şerhederek. ◊ Çok tamahkâr, ziyade hırs sâhibi, açgözlü, haris.
serhas	Sivri uçlu bitki.
serhayl	f. Kervan veya kafile başı. * Baş, başkan.
serhed	Hörgüç yağı. * Semiz, yağlı, besili.
seri'(a)	Çabuk, hızlı. * Az vakitte çok iş yapan.
serian	Çabuk, tez elden, acele.
şerib	Yabancı kimse ile oturup şarap içen. * Davarını yabancı kimsenin davarıyla birlikte sulamak.
serid	Yağla ıslanmış ekmek. (Terid derler.)
şeride	Kavun dilimi.
şerif(e)	Şerefli, mübarek. * Peygamber neslinden ve Hazret-i Hüseyin soyundan olup İslâmiyete tam sadâkatla bağlı temiz kimse. (Bak: Sâdât)
serih	(C.: Serâyih) Nâlin kayışı.
şeriha	(C.: Şerâih) Vücuttan kopmayarak ayrılmış olan et parçası. * Et dilimi.
serik	Hırsızlık.
şerik	Ortak. * Arkadaş.
serika	Çalınmış. Çalınmış şey.
serir	Tahta karyola. * Üzerinde oturulan yüksekçe yer. * Taht.
şerir(e)	Şerli. Şer işleyen. Kötülük yapan. Kötü.
serir-nişin	f. Tahtta oturan, padişah.
serirara	(Serir-ârâ) f. Tahtı süsliyen. Tahtta oturan. Pâdişah. Hükümdar. Şah.
serire	(C.: Serâir) Gizli şey, gizli sır. Gizli hal veya fikir. * Yatak.
seriredân	f. İçteki sırrı bilen.
serirî	Yatırarak hastaya bakma, klinik.
şeris	Yaramaz huylu kimse. ◊ Eski nalin.
şerit	Hurma yaprağından yapılan urgan.
seriyy	(C.: Esriye-Seryân) Nefis. * Kavi, kuvvetli. * Reis. * Küçük nehir, ırmak. ◊ Çok, kesir.
şeriyy	İyi, kıymetli at.
seriyye	Düşman üzerine gönderilen süvari müfrezesi.
şerka'	Kulağı uzunlamasına yarık olan koyun.
serkâr	f. Müdür, iş başı, kâhya.
serkat	(Bak: Sirkat)
serkâtib	f. Baş kâtib. Hükümdarların başkâtibleri.
serkeş	f. İnatçı, isyan eden. Kafa tutan. Asi.
serkeşâne	f. İtaatsizlikle, dikbaşlılıkla, inatla.
serkeşî	f. İtaatsizlik, inatçılık, serkeşlik, dikbaşlılık.
serkub	f. Başa vuran, başa kakan. * Başa vuracak şey.
serkuçe	f. Sokak başı.
serkuy	f. Yol, sokak veya mahalle başı.
serlevha	f. Yazıda başlık.
serm	Birinin dişlerini kırma.
şerm	Yarmak. * Atâ etmek, hediye vermek.
şerm (şirm)	f. Utanç. Utanma. Hayâ etme. Hicab etme.
serma	f. Kış. Soğuk.
serma-dide	f. Çok üşümüş. Donmuş.
sermak	Pazı otu.
sermaye	f. Ana mal. Esas para. İlk elde mevcut olan para. * Kazanılmış ilim. * Hayat. Ömür.
sermayedâr	f. Sermâyesi olan.
sermed	Dâimî, sürekli, ebedî, ezelî. * Uzun gece.
sermeden	Ebedî olarak.
sermedî	Daimî, ebedî, sürekli.
sermediyet	Daimlik, süreklilik. Sonsuzluk, ebedîlik. * Rabbanîlik ve uluhiyyet.
sermele	Yemeği sakalına döküp ellerini bulaştıra bulaştıra yemek.
şermende	f. Utanmış, mahcub. Utanılacak bir iş yapan.
sermenzil	f. Durak yeri.
sermeşk	f. Talebenin öğrenmesi için yazılan örnek yazı.
sermest	f. Başı dönmüş, kendinden geçmiş.
sermestî	f. Sarhoşluk.
sermeta	Yaş balçık.
şermgin	f. Utangaç. Utanan, hayâ eden.
şermin	f. Mahcub. Utangaç.
şermnâk	f. Mahcub. Utangaç.
şermsâr	f. Utangaç, müstahyi, mahcub.
sermuharrir	f. Baş muharrir. Baş yazar.
şernak	Göz kapağının ağır ve kalın olması. * Ekinin bir mertebe uzun olması.
sername	f. Mektup, kitap vs. nin başına yazılan yazı. Önsöz.
sernigûn	f. Baş aşağı olmuş. * Tersine dönmüş. * Bahtsız.
şernis	Eli ve ayağı kaba olan.
sernüvişt	f. Yazı başlığı. * Başa yazılan, alın yazısı. Kader, mukadderat.
serpaş	f. Gürz. Çomak. * Eskiden muhârebelerde giyilen demir başlık.
serpençe	f. Güçlü kuvvetli kimse.
serpuş	f. Başa giyilen başı örten külâh, takke, sarık.
serpuşe	f. Başörtüsü.
serr	Çocuğun göbeğini kesmek. * Göbekte ağrı olmak. * Şâdlık, neşeli ve sevinçli olma.
şerr	Kötü iş, kötülük. Fenâlık. * Kavga. * Allaha isyan, emirlerine uymama, muhalif hareket etme. * Fenâ adam, fenâlık yapan adam, kötü adam. * Daha kötü, en kötü.
şerr ü fesad	Kötülük ve bozukluk. şer ve fesat.
serra	Kolaylık, rahatlık, genişlik. * Sevinçli oluş. * Bolluk.
şerrede	Ayırdı mânâsına Teşridden mâzi fiili. (Bak: Teşrid)
serrişte	f. İp ucu. Emâre, delil. Vesile. * Başa kakmak. * Maksad.
sersam	f. İnsana sersemlik veren bir hastalık. * Sersem.
sersar	Çok sözlü, çok konuşan. Herze ve hezeyan söyleyen. * Büyük bir nehrin adı.
serşar	f. Ağzına kadar dolu. Dökülecek derecede dolu. * İleri giden, sınırı aşan.
sersere	Bir kimse konuşurken söz katmak.
şerşere	Ateş üstüne koyunca cızlayıp ötmek. * Yarmak. * Kesmek. * Meta, mal mülk. * Ağırlık. (Bu mânâya C.: Şerâşir)
serseri	f. Ötede beride gezen, başı boş. İşi gücü olmayıp boşta dolaşan, haylaz, derbeder, avare. * Boş söz.
serseriyâne	f. Serserice.
serşikeste	f. Ucu kırılmış olan. Başı kırık.
sert	Aşağı getirmek. * Yutmak. SERT: Çiriş mâaunu.
sertab	f. İnatçı, muannid.
sertac	f. Baş tacı olan. Çok sevilen. Hürmet edilen. En ileri.
sertak	f. Evin üstünde bulunan etrafı açık oda veya daire.
sertapa	f. Baştan ayağa. Baştan aşağı.
sertaser	(Serteser) f. Baştan başa, bütün, hep.
sertem	Uzun, tavil. * Yumuşak sözlü kişi. * Hışmını ve gadabını süratle yenen kimse.
sertiye	Zayıf vücutlu, ahmak adam.
sertiz	f. Baştarafı sivri olan, ucu sivri, keskin.
seru	f. Boynuz. * şarap kadehi.
serupa(y)	* Tas: Dervişin, tarikat ve mevlevihâne ile bağını kesmek.
şerur	Çok şerli.
serüven	Başa gelen, heyecan verici hâdise. Sergüzeşt, macera.
serv	f. Selvi, servi. * Cömertlik, mürüvvet. ◊ Mal artırmak. * Suyun çok olması.
serv-endam	f. Selvi boylu. Uzun ve biçimli boylu olan kimse.
serva	f. Masal. * Söz.
servakt	f. Kimse bulunmayan boş oda veya daire. * Yalnız görüşülecek yer.
şerval	f. şalvar.
servan	Malı çok olan kimse.
şervat	Uzun, tavil.
server	f. Reis. Baş. Seyyid.
serveran	(Server. C.) f. Başlar, başkanlar, serverler, reisler, ulu kimseler.
serverî	f. Başlık, başkanlık, serverlik, reislik. Ululuk.
servet	f. Mal, mülk, zenginlik.
sery	Davarı iyi gütmek. * Yıldırımın parlayıp çakması. * Kurt, eşine çıkmak. * Hiddetlenmek, kızmak.
şerye	Çekirdekten biten hurma ağacı. * Az pahalı nesne.
serye (seryâ)	Yaş yer.
şerz	(C.: Şerâriz-Şevâriz) Şiddet. * Zorluk. * Kuvvet. * Kalabalık, galizlik. Kat'etmek, kesmek.
serzakir	f. Başta gelen zâkir, zikredenlerin başı. (Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'dan kinâye olur.)
şerze	f. Kuduruk, kudurmuş.
serzede	f. Baş göstermiş, uç vermiş, çıkmış.
serzemin	f. Başını yere koyarak.
serzeniş	f. Takaza, tekdir. Başa kakma, çıkışma, azarlama.
şerzime	Küçük insan topluluğu. (Bak: Şirzime)
şeş	f. Altı. 6
şeş-cihet	f. Altı yön, altı cihet. (Bak: Cihat-ı sitte)
şeş-pa	f. Altı ayaklı.
şeş-per	f. Altı kanat. * Eski savaş âletlerinden 6 dilimli bir topuz.
şesar	(Şâsır) Geyik buzağısı. (Müe: Şesara)
şesasa	şiddet. * Yaramazlık. * Sığır üstüne yük vurmak. * Kuru ve sert yer. * Acele.
şesel	Yoğunluk.
şesen	Huşunet, haşinlik.
şeşhane	f. Namlusunda 6 yivi bulunan tüfek veya top.
şesib	Yay.
şesis	Sütü gitmiş hayvan.
şess	(C.: şisâs) Boya otu.
şest	f. Balık oltası. * Okçuların parmaklarına taktıkları yüksük.
şesu'	Uzak. * Ayakkabısının tasması parçalanmış olan.
şeşüm	Altıncı, sâdis.
şesus	(C.: Şesâyıs) Sütü az olan deve.
şet'	Açlıktan veya hastalıktan dolayı acı duymak.
set'et	Böy denilen zehirli böcek.
seta	Hamakat, ahmaklık.
seta'	Boyunun uzun olması.
setair	(Sitâre. C.) Örtünülecek veya perdelenecek şeyler.
şetame	Çirkin yüzlü ve yaramaz sözlü olmak.
şetaret	Şenlik. Şatır ve şuh olmak. * Yarım olmak. * Göz ucuyla bakmak. * Hafiflik. (Ağırbaşlılığın zıddı.)
setat	Sakalın hafif olması.
şetat	Hadden aşırı olmak. * Hakdan uzak. * Zulüm, cevr, yalan, kizb, saçma. ◊ Dağılmak, perakende ve dağılmış olmak.
sete'	Bezin hatâsı.
seteh	(C.: Estâh) Oturak yeri.
setel	Her nesnenin kötüsü, yaramazı.
şeten	(C.: Eştân) Sağlam bükülmüş uzun urgan. * Uzak olmak. * Sağlam yapmak.
şeter	Gözün kapaklarının devrik olması. * Bir kale adı.
şetet	Perişaniyet, dağınıklık, teşettüt.
şeteviyy	Kışa mensup, kış ile ilgili. * Kış evi. * Kış kaftanı, kışlık elbise. * Kış yağmuru.
seth	Bir kimsenin arkasına vurmak.
şetibe	Uzununa kesilmiş olan sahtiyan parçası.
setih	Arkası üstüne yatmış. * Dağarcık. * Büyük tulum.
şetim	Küfredilmiş sövülmüş kimse. * Kerih ve kabih olan, çirkin.
şetime	Sövme, sövüş, sövüp sayma.
setir	Örtülmüş, kapalı. Mestur.
setire	Parmak otu.
şetit(e)	Dağılmak, müteferrik olmak. Çeşitli.
setl	(C.: Estâl) Pınarlarda su içmeye mahsus susak. * Hamam tası. * Bakıcıların hayvanlara su verdikleri kap. ◊ Birbiri ardınca bir bir çıkmak.
şetm	Sövmek, azarlamak, küfretmek.
şetn	Dokumak. Çulhalık.
setr	(Setir) Örtme, kapama, gizleme. ◊ Hat. * Saf. * Yazmak.
setre	Yarı resmi ceket. * Düz yakalı ilikli çuha elbise.
şett	Dağınık olmak, târumar etmek, dağıtmak. Başka başka olmak.
şetta	Çeşitli, başka başka, ayrı ayrı. Çok ve müteferrik olan.
şettam	(şetm. den) Çok küfreden.
settar(e)	Örten, kapayan gizleyen. En çok gizleyen ve örten.
şette (şetât)	Perâkende olmak, dağılmak.
settuka	İki tarafı gümüş ve içi bakır olan akça.
şetun	Irak, uzak, baid.
şetut	Büyük hörgüçlü dişi deve.
şetutî	Büyük hörgüçlü deve.
setv(e)	(C.: Setavât) Hamle etmek. * Kahretmek. * Hiddetlenmek, kızmak, gadap etmek.
şetva	Mısır'da bir köy.
şetve	Kış olmak. * Soğuk olmak. * Kıtlık olmak.
şeub	Ölüm, mevt.
şev	f. Gece. Leyl.
sev'	Akmak.
sev'e	Kabiha ve fâhişe hasleti. * Ut yeri.
seva	Mukim olmak, ikamet etmek, oturmak. * Zayıf olmak. ◊ Beraber olma. Beraberlik. Denk, müsavi.
şeva	Kolay. * Vücut organları. (El, ayak gibi). * Malın kötüsü.
sevab	Hayır. Hayırlı iş. Allah (C.C.) tarafından mükâfatlandırılacak doğruluk ve iyilik karşılığı. Allah'ın (C.C.) rızasını kazanmağa mahsus iyi amel.
sevabik	(Sâbıka. C.) Geçmiş şeyler. Geçmiş haller. Geçmişte işlenmiş suç ve kabahatlar.
sevabit	(Sâbite. C.) Merkezlerinden ayrılmaz görünen yıldızlar. * Sâbit olanlar, sâbitler.
sevad	Karaltı. Uzakta karaltı halinde görülen kalabalık. * Ekseri insanlar. * Şehir. Kasaba. Karye. Köy. * Karartı. Yazı karalama.
sevafil	(Sâfil. C.) Alçaklar. (İnsan ve yer hakkında kullanılır)
şevagil	(Şagile. C.) Uğraşmalar, meşguliyetler.
şevahid	(Şâhid. C.) Şahitler, şehadet edenler.
şevahik	(şahika. C.) Yüksek tepeler, şahikalar.
sevahil	(Sahil. C.) Sahiller, yalılar. Deniz veya ırmak kenarları.
şevahin	(Şahin. C.) Şahinler, doğan kuşları.
sevaî	İpek kumaş.
şevai'	(Şâyi'. C.) Yayılmış bulunanlar. Şâyi olanlar.
şevaib	(Şâibe. C.) Kusurlar, lekeler, noksanlar, ayıplar. * Şüpheler * Eserler, izler, nişânlar.
sevaid	(Sâid. C.) Dirsekten bileğe kadar olan kısımlar.
sevaim	(Sâime. C.) Otlak hayvanları. Çayıra başı boş salınan hayvanlar. * Zekâtı icab eden koyun, keçi, sığır, deve gibi çift tırnaklı hayvanlar.
şevair	(Şâire. C.) Kadın şâirler.
sevaiye	Yaramaz olmak. * Kederli ve gamkin olmak.
sevakî	(Sakıye. C.) Su yerleri, sâkiyeler.
sevakib	(Sâkibe. C.) Parlak yıldızlar.
şevakil	(Şâkile. C.) Tarikler, yollar. Mezhebler, tarikatlar, meslekler. Şâkileler.
sevakin	(Sâkin. C.) Bir yerde oturanlar, sakin olanlar.
sevakit	(Sâkıta. C.) Düşükler, düşmüşler.
sevalif	(Sâlif ve Sâlife. C.) Geçmişler. Geçmiş insanlar.
sevam	Yabanda otlayıp gezen hayvan. * (Sâmme. C.) Zehirli hayvanlar.
şevamih	(Şâmiha. C.) Yüksek yerler, tepeler, yüksekler.
şevamil	(Şâmile. C.) Şâmil olanlar, içine alanlar, çevreliyenler.
sevani	(Saniye. C.) Saniyeler. * İkinci derecede şeyler.
sevanih	(Sâniha. C.) İçe doğan fikirler.
şevar	Ev esvabı, elbise, libas. * Heyet.
şevari'	(Şâri'. C.) Büyük yollar, caddeler.
şevarib	(Şârib. C.) Bıyıklar.
şevarid	(Şâride. C.) Dağılmış, dağınık şeyler.
şevarik	(Şârıka. C.) Nurlar, aydınlıklar. Parlaklıklar.
şevat	(C.: şivâ) Baş derisi.
şevatî	(Şâti. C.) Kenarlar, kıyılar.
sevati'	(Sâtı. C.) Belli ve yüksek olan şeyler.
sevatir	(Sâtur. C.) Büyük bıçaklar, satırlar.
şevayib	(Şayibe. C.) Şâyibeler, noksanlıklar, ayıplar.
şevaz (şüvâz)	Tütünsüz ateş.
şevazî	Dağların dik tepeleri.
sevazic	(Sâzec. C.) Sâde ve basit şeyler.
şevazz	(şâzze. C.) Müstesnalar. Kaide hârici olanlar.
sevb	(C.: Siyâb-Esvâb-Esvüb) Elbise. Giyilecek eşya. Kaftan. Bez. (Bunların sahibine 'sevvab' derler.) * Rücu' manasına mastar.
şevb	Karıştırmak. * İçilecek olan şeye katılıp karıştırılan şey.
şevbec	Oklava.
sevda	f. Fazla sevgi sebebiyle meydana gelen bir çeşit hastalık. Aşk. * Hırs. Tama. * Heves, istek. *Siyah. * Balgamdan, kandan ve safradan başka vücuddan çıkan bir nevi ifrazat. * Gam. Keder, More…
sevdafeza	f. Sevda artıran.
sevdager	(C.: Sevdagerân) f. Sevdalı, âşık. Meftun.
sevdagerî	f. Âşıklık, sevdalılık.
sevdakâr	f. Sevdalı. Âşık.
sevdaperest	f. İfrat derecede düşkün, tutkun. * Tamahkâr.
sevdavî	Kuruntulu, meraklı. * Sevda ile âlâkalı.
sevdazede	f. Âşık, meftun, sevdalı.
sevde	Karalık, siyahlık.
sevded	Ulu olmak.
şeve	Göz değmesi, nazar değmesi.
seveban	Hastalığın iyileşmesi.
şeveh	(şevh) Kara olmak ve çirkinlik. (Bak: şâhet-il vücuh)
sevel	Koyunlarda olan bir hastalıktır. Hasta koyun sürüye uymaz, otlak yerinde döner durur.
severan	Tozun, dumanın kalkması.
şeves	Gururdan dolayı göz ucuyla bakma.
sevf	Koklamak.
sevg	Aşağı batmak. Suyun boğaza girmesi. * Kolay, âsan ve yumuşak olmak.
sevgend	f. Yemin, kasem, and.
sevh	Batmak.
şevh	Kara ve çirkin olmak.
şevha	Avurtları ve burun delikleri geniş olan çirkin yüzlü kadın. ◊ Yay yapımında kullanılan ağaç.
sevhak	Uzun.
şevheb	(C.: şevahib) Kirpi.
şevher	f. Erkek eş, koca, zevc.
sevik	(C.: Esvika-Sevik) Kavut adı verilen kavrulmuş un. Kavut satıcısına 'sevvâk' denir.
sevile	İnsan topluluğu.
sevim	Sevme. * Câzibe.
seviş	Misafire yemek ve azık vermek.
sevit	Karışmış, muhtelit.
seviyy	Bir, beraber. * Düz, doğru.
seviyye	Müsavilik, birlik, beraberlik. * Düzlük, doğruluk. ◊ (C.: Sevâyât) Koyun yatağı.
seviyyen	Müsavi olarak. Bir düziye. Eşit olarak.
seviyyet	Eşitlik, müsavilik, denklik.
sevk	Önüne katıp sürmek, ileri sürmek. Yollamak, göndermek. * Neticeye bağlamak. ◊ Misvak yapmak.
şevk	Çok istek, şiddetli arzu. * Neş'e. *Bir şeyi bir yere şeye sağlamca bağlama. * Memnun. Şâduman. (Bak: Himmet, Şavk) ◊ Diken. * Birinin hiddet ve şevketi görünmek. * Ekin.
şevk u iştiyak	Şevk ve arzu. Şevk ve iştiyak.
şevk-âlud	f. şevkli, neşeli, sevinçli, keyifli.
şevk-âver	f. Neşe veren, neşe getiren, şevklendiren.
şevk-bahş	f. şevk veren, şevklendiren. * Meşhur bir çeşit lâle.
şevk-efzâ	f. şevklendiren, neşe artıran.
şevkeran	Baldıran otu.
şevket	Kudret ve kuvvetten doğma haşmet. Padişaha mahsus heybet ve saltanat. * Diken. Diken batmak.
şevketlû	Tar:  Padişahlar hakkında kullanılmış bir tâbir olup, azamet ve heybet sahibi mânalarına gelir.
şevkî	Neşe ve şevk ile alâkalı.
şevkistan	f. Dikenlik.
sevkiyat	Asker gönderme ve eşyasını te'min ve sevketme işleri.
sevl	Karnı göbeğinden aşağıya sarkmak. ◊ Bal arısı.
sevla'	Sürüye uymayıp otlakta dönüp duran hasta veya delirmiş koyun. (Müz: Esvel) ◊ (C.: Süvül) Karnı sarkık kadın. (Müz: Esvel)
sevleb	(C.: Sevâlib) Tilki.
sevm	Satılık bir şeye kıymet takdir etme, paha biçme. * Su-i kasd. Zulüm ve minnete giriftar etmek. Derde sokmak. * Dağlamak. * Başına buyruk olup istediği yere gitmek. * Kuş havada dolaşmak. * More…
sevmele	Leğen.
şevnir	Çörek otu.
sevr	Öküz, boğa. * Koz: Boğa burcu. * Dünyaya müekkel melâikeden birisinin ismi. (Bak: Sahretullah)
şevr	Davarı baharda otlamağa bırakmak. * Kovandan bal almak. * Satılığa çıkarmak.
sevret	Kızgınlık, hiddet, öfke. * Hücum. Dövüş. * Hükümdarın şiddet veya kudreti. * Tezlik.
sevs	Arpaya, buğdaya ve ona benzer hububata bit düşmesi.
şevsa	Karın içinde olan yel.
şevşat	Tez yürüyüşlü dişi deve.
şevşeb	Karınca.
sevsen	Susam.
şevtab	El silecek bez. El bezi.
sevva	Seviyelendiren, düzelten. * Doğruya götüren.
sevvab	Elbise satan, elbiseci.
şevval	Arabi aylardan onuncusu. Ramazandan sonraya geldiği için ilk üç günü mübarek Ramazan bayramıdır.
sevvam	(Sâmme. C.) Akrep ve yılan gibi zehirli hayvanlar.
sevvib	Geri çekmek. * Men'etmek, engel olmak.
şevzak	şahin kuşu.
sevzak (sevzenik)	Çakır doğan kuşu.
şevzeb	Uzun, tavil.
şevzenik	Şahin kuşu.
sey'	Meme başında olan süt.
şey'	Miktar. * Uzaklık. * Arslan eniği. ◊ Nesne, şey. * İstemek, dilemek.
şey'an	Uzaktan gören. * İleriyi gören, her şeyin sonunu düşünen.
şey'en feşey'en	Yavaş yavaş, azar azar.
seyahat	Yolculuk, gezi.
seyahin	Basra ırmağının adı.
şeyatin	Şeytanlar. (Bak: Şeytan)
seyb	(C.: Süyub) Su akmak. * Bahşiş, hediye, atâ. * Medfun mal, gömülü mal.
şeyb	İhtiyarlık. Yaşlılık. * Saç, sakal ağarması.
şeyd	Binayı kireçle yapmak.
seyda	Efendi, hoca, şeyh, seyyid mânasına talebelerin hocalarına karşı söylediği bir hürmet lâfzıdır.
şeyda	f. Tutkun. Divane. * Çok sevgiden hâsıl olan hal.
şeydâi	f. Çok fazla sevgiden hâsıl olan divanelik, şaşkınlık.
seyehan	Gezi, seyahat. * Gölgenin güneşle birlikte dönmesi. ◊ (Vapur v.s.) batma.
seyelan	Akma. Cereyan. * Sel felâketi.
seyeran	(Bak: Seyran)
seyf	Kılıç.
seyfeddin	(Seyf-üd din) Dinin kılıcı, dinin askeri.
seyfî	(Seyfiye) Askerliğe ait, kılıçla alâkalı. * Kılıç şeklinde.
seyfullah	Allah'ın (C.C.) kılıcı, askeri. *Ashab-ı Kiram'dan Hz. Hâlid İbn-i Velid'e (R.A.) verilen ünvan.
seyh	Yere batmak. * Sefer. * Akarsu. * Dikilmiş aba. * Atâ etmek, hediye vermek. * Çizgili elbise. ◊ Helâk edici, mahveden. * Ayağın batması.
şeyh	Yaşlı adam. * Bir kabilenin ileri geleni. Kabile reisi. * Tarikatta müridlerin reisi. (Bak: Müteşeyyih, Tarikat)
şeyhan	'(şeyheyn) Esasen iki şeyh demek olup; bazı eserlerde, Buharî ve Müslim yerinde kullanılır. Her ikisinin Hadis Kitablarına birden Sahihan denir. * Hazret-i Ebubekir ile Hazret-i More…
seyhec	(Seyhuc): Katı, şiddetli şedid.
seyhek	Katı yel. Şiddetli rüzgâr.
şeyhem	(C.: şeyâhim) Erkek kirpi.
şeyheyn	(Bak: şeyhan)
şeyhuhet	(Şihet-Şeyhuhiyet) İhtiyarlık, yaşlılık.
seyis	Atın tımarına, yemine vesairesine bakan adam, uşak.
seykane	İnce bellilik.
seyl	Sel. şiddetle gelen şey.
seylab	(Seylâbe) f. Taşkın su, sel.
şeylem	Sarhoşluk veren ve bazan buğdayların arasında çıkan siyah bir tohum.
seylhiz	f. Taşkın ve coşkun su.
şeym	Çok soğuk su. * Kılıç çıkarmak. * Kınına sokmak.
şeyn	Kusur, ayıp, noksan, kabahat. Yaramaz şey.
seyna'	Bir ağacın adı. * Ağaç, şecer.
seyr	Yürüyüş. * Eğlenme ve ibret için bakma. Gezip görme. * Görülecek şey ve yer. * Uzaktan bakıp karışmama. * Yolculuk.
seyr ü sefer	Gidiş geliş. Trafik.
seyr ü seyelân	Devamlı akıp gitme ve değişme.
seyr ü süluk	Tas:  Takib edilecek usûl. Bir terbiye yoluna girip devam etme. Tarikata devam etme.
seyran	(Aslı: Seyeran) Gezme, gezinme. Bakıp görme. * Hareket etme. * Açılma, ferahlanma, teferrüc.
seyrangâh	f. Seyir yeri. Gezme ve eğlenme yeri.
seyruret	Yürümek, gezmek.
şeyt	Helâk olmak, mahvolmak. * Yanmak. * Kaynamak.
şeytan	İblis.
şeytanet	Şeytanlık. Aldatıcılık. Kurnazlık, hilekârlık.
şeytanî	Şeytanla alâkalı. Şeytana yaraşır.
şeytanî pişe	f. Şeytanın yolu. Şeytana ait meşguliyet.
seytel	Vahşi sığır.
seytere	Havâle olunmak.
seyyad	Avcı. (Bak: Sayyad)
şeyyad	(Şeyd. den) Riyâkâr. Yüze gülen. * Sıvacı.
seyyaf	(Seyf. den) Kılıçlı. * Kılıç yapan, kılıççı. * Cellât.
seyyah	(Siyâhat. tan) Seyahat eden, dolaşan, gezen. Turist, yolcu.
seyyahîn	(Seyyahûn) Seyyahlar. Gezip âlemi seyredenler. Turistler, dolaşanlar, gezenler.
seyyal(e)	Akıcı şey, su gibi sıvı olup akan. Çokça akan su. * Yer değiştiren her şey.
seyyalât	(Seyyale. C.) Akıcı olanlar, yerinde durmayıp gidenler, akanlar. Seyyal maddeler.
seyyar(e)	Bir yerde durmayıp yer değiştiren. * Gökte veyâ güneş etrâfında dolaşan yıldız. Gezegen. * Kervan, kafile. * Otomobil.
seyyarat	(Seyyare. C.) Seyyareler, gezegenler.
şeyyebet	(Şeyb. den) İhtiyarlattı (meâlinde fiildir.). Şeyyebetnî: Beni ihtiyarlattı, beni ihtiyar etti (mânâsında)
seyyi'	Kötü, fena.
seyyiat	(Seyyie. C.) Kötülük, günahlar, suçlar. Kötülüğe karşı çekilen sıkıntılar.
seyyib(e)	Kadın görmüş erkek, erkek görmüş kadın. Dul kadın.
seyyibât	(Seyyib. C.) Dul kalmış kadınlar.
seyyid	Efendi. * Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) soyundan olan, onun izinden giden. * Temiz ve fazilet sâhibi Müslüman zât. * Resül-i Ekrem (A.S.M.) herkesin imamı, büyüğü, önderi olduğundan More…
seyyide	Peygamber (A.S.M.) sülâlesinden gelen ve O'nun izinden giden temiz kadın, hanım.
seyyie	Kötülük, günah, suç. Yaramazlık, fenâlık.
şeyyir	(C.: Şiyâr) Semiz ve besili hayvan.
şeyzem	Katı ve uzun.
şeyzenuk	şahin kuşu.
şeyzuman	Kurt.
seza	f. Lâyık, münasip.
şeza	Kokulu şeylerin şiddetle kokması.
şeza'	Sinirin yarılması.
sezab	Sedef otu.
sezase	Kötü huylu ve yaramaz dirlikli olmak.
şezat	Budak kırmak. * At sineği. * Bir gemi cinsi. * Tuz. * Kuvvet ve şiddet bakiyyesi. * Ağaç ismi.
sezavar	f. Münâsib, uygun, lâyık, şâyân.
şezaze	Çok kurumak.
şezb	Ağaçtan budanan kuru odun. * Geçmek, intikal etmek. * Sınır. (Bu mânâya C.: Eşzâb)
şezebe	(C.: Şüzub ) Ağacın çeşitli budaklarından budanıp kesilmiş olan.
şezen	Nahiye, cânip, taraf. * Kaba ve sağlam yer.
şezerat	(Şezre. C.) İşlenmeden mâdenin içinden toplanılan altın parçaları. * Süs olarak kullanılan altın ve inci tâneleri.
şezf	Şiddet. * Darlık.
şezim	Sağlam, muhkem ve uzun.
şeziyye	(C.: Şezâyâ) Bir parça nesne.
şezr	Kızgınlık ve hiddetten dolayı gözucuyla bakmak.
şezr (şezir)	Altın mâdeninden toplanan altın ufağı. * İnci parçaları.
şezre	Bir kimseye yüz yüze bakmayıp şiddet ve öfke ile yandan bakış. Hasmâne bakış. Dargın bakışı gibi bakma. Göz değdirme. * İpi soluna bükme. * Tersine bükülmüş ip, urgan. * El değirmenini sola More…
şezz	Çuval kulpuna ağaç sokmak. (O ağaca 'şizâz' derler.)
sezze	Seyâ denilen gün. Keferenin ateş gecesi günü.
si	f. Otuz.
şi'b	(C.: Şiâb) Keçiyolu, dar yol, dağ yolu.
si'la'	(C.: Seâli) Helâk. * Cin sâhirleri.
şi'r	(Şiir) Anlama, idrak. * Edb: Edebiyatta kıymeti olan, nazımlı ve kafiyeli şair sözü. (Bak: Şiir)
şi'ra	Yaldırık adı verilen büyük, nurlu yıldız. ◊ Koz: İki yıldızın adı.
şi'ren	Şiir tarzında, şiir olarak.
şi'şa'	Uzun, yeynicek kimse. * Uzun boyunlu deve.
si'sia	Sığınacak yer, sığınak, melce'. * Her nesnenin aslı. * Horozun baldırında çıkan fazlalık parmak.
si'v	Saat.
si'va'	Saat.
si'venn	Deve kuşunun erkeği.
sia	Genişlik, bolluk. * Açlıklık. Zenginlik.
siab	(Sa'b. C.) Güçlükler, zorluklar. Zor ve çetin şeyler.
şiab	(Şi'b. C.) Dar yollar. Dağ yolları. Patikalar. * (Şube. C.) Şubeler. (Bak: Şuâb)
şiar	İz, belirti, işaret, nişan, ayırt edici iyi âdet. * Üstünlük veren işaret. * İnsanın gömleği. * Ölüm. * (Şa'r. C.) Kıllar.
şiar-i râz	f. Sırların şiârı, sırrı gizleyen perde, işâret.
şiare	(C.: Şeâyir) Hac amelleri. * Hac nişanları. İbadet için alem kılınan her nesne.
siayet	Dedikodu, gıybet, koğuculuk.
sib	Suyun aktığı yer. ◊ f. Elma.
şib	Üzerine kar düşen dağ. * Su içerken devenin dudağından çıkan ses. ◊ f. İniş. Aşağı doğru eğiklik.
sib'	Susuzluk.
şib'	Tokluk.
siba'	Cima. * Kesret-i cima ile iftihar edişmek. * (Sebu. C.) Canavarlar, yırtıcı hayvanlar. ◊ Tulu etmek, doğmak. * Kalbin meyli. ◊ Esir etmek.
şiba'	(Şeb'ân. C.) Karnı doymuş olanlar, tok kimseler. ◊ Tokluk, doyma.
sibab	Sövme, küfretme, şetm.
şibab	Bıçak üstüne sürçmek. * At neşesi.
sibag	(C.: Esbiga) Boya. * Yaradılış.
sibah	Güzel şeyler. Güzel olanlar. şule. ◊ Tuzlu ve çorak yerler.
sibahat	Suda yüzmek.
sibak	(Sebk. den) Bir şeyin öncelik hali. Birisinden ileri geçmek. Bir şeyin geçmişi. * Bağ, bağlantı.
şibak	(Şebeke. C.) Kafesler, şebekeler, ağlar, tuzaklar.
sibak u siyak	Sözün gelişi. Sözün (öncesinin sonraya olan) uygunluğu.
sibar	Cerrahların yara yokladıkları mil.
sibb	Tülbent. Baş örtüsü.
sibd	(C.: Esbâd) Belâ, zahmet, meşakkat, dahiye.
şibdi'	(C.: Şebâdi) Akrep. * Dil, lisan. * Belâ. * Şiddet.
sibga	Boya, renk, levn. * Din, mezheb.
sibgatullah	Cenab-ı Hakk'ın dilediği tarz, manevî renk, biçim ve şekilde yaratması. İslâmî ahlâk ve karakteri halketmesi. * Allah'ın dini.
şibh	Benzer. Benzeyen şey.
sibhal	Şişman, büyük keler. * Deve. * Kırba. * Câriye.
sibhale	Azası iri ve uzun olan.
sibkan	Bitlis veya Van vilâyetleri civarında bir aşiret adıdır.
şibl	Aslan yavrusu.
sibr	(C.: Esbâr) Beyaz bulut. * Taraf, yön, cânip. * Çoğul, cemi.
şibr	Karış.
şibrak	Yırtmak. * Parçalamak.
sibt	(C.: Esbât) Kişinin oğlundan ve kızından olan evladı. * Torun. ◊ Palamutla dibağat olunmuş sığır derisi. ◊ (C.: Esbât) Torun.
sibteyn	İki torun.
sibtir	(C.: Sibetrât) Uzun, tavil. * Uzun boyunlu bir kuş.
sibyan	(Sabi. C.) Çocuklar, sabiler.
şica'	(Bak: Şücâ)
şicab	Divit kapağı. * Her nesnenin ağzına, yarığına ve gedik yerine koyup tıkadıkları nesne.
sical	Münavebe. Arab ata sözlerinde: 'Harp sicaldir' denir. Yani:  Bazan galibiyet ve bazan mağlubiyet ile devam eder. * (Secl. C.) Büyük ve içleri dolu su kovaları.
şicar	Kapı ardına koyup sürgü olarak kullanılan ağaç. * Kiremit tahtası altına konulup çakılan ağaç. * Kapı ağacı. * Deve alâmetlerinden bir alâmet.
siccil	Kumlu çamurun taşlaşmış hâli. Kumlu çamurdan terekküb ve tahaccür etmiş taş. * Ateşte pişerek taş gibi olmuş tuğla.
siccin	Sert, şiddetli olan şey. * Dâim olan. * Fâsık ve fâcirlerin amel defterlerinin konulduğu yer. * Cehennemde bir vâdi'nin adı. Fâcirlerin ruhunun gittiği yer.
sicil	Resmi vesikaların kaydedildiği kütük denen büyük defter. * Memurların durumu hakkında tutulan dosya.
sicistan	Bir cins darı.
sicl	Turp.
siclat	Bir güzel kokulu çiçek.
sicm (sicâm)	Seyelân etmek, akmak.
sicn	(C.: Sücun) Hapis, zindan.
şid	f. Nur, ziya, aydınlık. * Güneş. ◊ Kireç. Sıva.
sid(e)	(C.: Sidân) Kurt, * Yaşlı keçi. * Arslan.
sida'	Sahrâ, çöl. * Yazı.
sidad	Şişe tıpası. Yarık kapatacak şey.
şidad	(Şedid. C.) Sertler. Şiddetliler.
sidak	Kadın eşe verilen nikâh parası. Nikâh akçesi.
sidar	Küçük gömlek. * Başa örttükleri bez, baş örtüsü. * Devenin göğsünde olan nişan ve alâmet.
sidder	Bir oyun adı.
şiddet	Sertlik, katılık. * Ziyadelik. * Sıkılık. * Tecvidde: Harf sükun ile ve nefesin hepsi habs olarak sakin bir halde okunduğu zaman savtın asla akmamasına denir. Şiddet iki kısma More…
siddîk	Çok samimi, dâimâ doğruluk üzere ve Allah'a ve Peygamberine çok sâdık olan erkek. Sözü ile işi bir olan.
siddîka	Doğruluk ve samimiyette çok sâdık olan kadın. * Allah yolunda çok sâdık olan Hazret-i Aişe (R.A.) vâlidemiz ve Hazret-i Meryemin vasıf ve isimlerdir.
siddîkîn	Sıddık olanlar, Hazret-i Ebubekir (R.A.) gibi olanlar. Hazret-i Ebubekir (R.A.) gibi olanlar ve Onun izini takib edenler. Allah yolunun sadakatte en ileri olanları.
şided	(Şiddet. C.) Şiddetler.
sidk	Doğru söz. Hakikata muvâfık olan. Bir şeyin her hususu tam ve kâmil olması. * Ahdinde sâbit olmak. * Peygamberlere mahsus en mühim beş hasletten birisi. * Kalb temizliği.
şidk	(C.: Eşdâk) Ağızın kulaktan tarafı. * Ağzın kenarı.
sidk u selâmet	Doğruluk ve selâmetlik için oluş.
sidn	Etli ve gövdeli şişman kimse.
sidr	Tenbel kimse. * Bir deniz adı. * (Sidre. C.) Arabistan kirazları.
sidre	Ağaca teşbih edilen, yedinci kat gökte bir makam ismi.
sidre ağaci	Arabistan kirazı denen bir ağaç.
şie	Alâmet, işaret, nişan.
sif	(C.: Esyâf) Deniz sahili. * Hurma lifi.
sif'	Toprak. * Buhmâ otunun dikeninin az olması.
şifa	Hastalıktan iyi olma, iyileşme. Hastalıktan kurtulma.
şifa-bahş	f. Şifa veren, iyilik veren, iyileştiren.
sifad	Hayvanların çiftleşmesi.
sifah	Zina.
şifah	(Şefe. C.) Dudaklar.
şifahane	f. Hastahane.
şifahen	Sözle, ağızdan. Konuşmak suretiyle.
şifahî	Ağızdan, şifahen, sözlü.
şifahiyât	Ağızdan söylenilen, şifahî olan, sözlü ifadeler.
şifakâr	f. Şifalı. Şifaya sebeb olan.
sifal	(Sifâle) f. Topraktan yapılmış (çanak, çömlek, testi gibi) şey. * Orak. * Fıstık, ceviz, bâdem kabuğu. ◊ Değirmen altına döşenen deri. * Değirmen süpürgesi.
şifanapezir	(Şifâ-nâpezir) f. Tedavi edilmez, şifa bulmaz, tedavi olmaz.
sifanet	Marangozluk.
şifapezir	f. İyileşebilir, şifa bulabilir, geçebilir.
sifar	Deveye burunduruk yapılan demir. * Sefer. Islâh, düzeltme. * Misafirlik.
sifare	Habercilik.
şifaresan	f. Şifaya erişen, hastalığı iyileşen.
şifasaz	f. şifa veren, iyi eden.
sifat	Bir kimse veya şeyin hal ve vasfı, keyfiyeti. * Suret, çehre, yüz. Nişan, alâmet. * Bir şeyin keyfiyetini izah için kullanılan kelime.
sifât	(Sıfat. C.) Sıfatlar, vasıflar.
sifat terkibi	Sıfat tamlaması. Meselâ: 'Kâmil insan' kelimeleri bir sıfat terkibidir. Burada Türkçe ifâdeye göre 'kâmil insan' terkibinden birinci kelime sıfat (belirten), ikinci More…
şifayab	f. Şifa bulma, iyileşme.
şife	(Bak: Şefe)
siff	Kuru deri.
şiff	Ziyade, çok, fazla. * Eksik, noksan. (Ezdattandır)
sifir	Hiç. Olmayan bir şeyin ismi. * Hiç bir sayı olmamak. * Müsbetle menfi ortası, eksi ile artının arası. * Fiz: Suyun donma derecesi.
sifle	Adi, alçak, zelil, terbiyesiz.
siflekâm	f. Adi kişilerin işine yarayan.
sifleperver	f. Alçak ve âdi kimseleri koruyan ve kullanan.
sifr	Yazılmış nesne, mektup.
şifre	Fr. Gizli ve işaretle yazı usulü. * Haberleşmede kullanılan belirli bazı işaretler. * Herkesin anlayamadığı, bazı kimselere mahsus anlaşma usulü.
sifrid	(C.: Safârid) Toygar adı verilen küçük kuş.
sifsil	Bir ot cinsi.
sifsir	(C.: Sefâsir-Sefâsire) Simsar. Bir şeyi alıp satan. * Zarif, zerâfetli. * Hizmetçi, hâdim. * Tabi, itaat eden, uyan.
şifte	f. Düşkün, tutkun, meftun.
şiftedil	f. Gönül vermiş, meftun, tutkun.
şiftegî	f. Kaçıklık, tutkunluk, meftuniyet.
siftit (siftât)	Kavi, kuvvetli, iri yarı, cesim kimse.
siga	Gr: Fiilin tasrifinden (çekiminden) meydana gelen çeşitli şekillerden her biri. Kip.
sigal	f. Düşünce, fikir. * Kuruntu, endişe.
sigaliş	f. Düşünüş, kuruş.
sigar	Çocukluk hali. Küçüklük. Zelli oluş. ◊ (Bak: Sıgar) ◊ Küçükler.
sigar ü kibar	Küçükler ve büyükler.
sigreb	Küçük dişler.
sih	f. Demir şiş. * Kebap şişi.
şih(a)	Yavşan denilen ot.
sihab	Miskten ve karanfilden yapılan gerdanlık.
şihab	Parlak yıldız. * Kıvılcım. * Yıldızdan fırladığı zannedilen ve dünyanın atmosferinde bir an görünüp kaybolan gök taşı.
sihae	(C.: Sihâ-Eshiye) Nâme bağı.
sihaf	(Sahfe. C.) Geniş düz kaplar.
siham	(Sehm. C.) Oklar. * Sehimler, hisseler.
sihan	Kalınlık. * İçi boş zarf. * Soba borusu gibi bir şeyin kalınlığı. * Sımsıkı madde.
şihat	(Bak: Şeyhuhet)
şihban	(Şihâb. C.) Kıvılcımlar.
şihdare	Fahiş ve israfçı ve dedikoducu kimse. * Kısa boylu ve şişman kimse.
şihe	f. At kişnemesi.
sihhat	Sağlamlık. Doğruluk. Sağlık. * Edb: Sözün yanlış ve eksik olmamasıdır.
sihhî	Sıhhata, sağlamlığa, doğruluğa dâir ve müteallik.
sihhiye	Sağlık ve hekimlik işleriyle uğraşan dâire. * Sağlık işleri.
sihir-âmiz	f. Sihir gibi tesir eden, büyüleyici.
sihirbâz	Büyü yapan, büyücü. Sâhir, neffase.
sihle	(C.: Sehil) Yoğun, büyük nesne. ◊ İri taneli kum.
sihna'	(Sıhnat) Balık yahnisi.
şihne	Adâvet, düşmanlık. * Davar bağladıkları yer. ◊ Emniyet memuru. İnzibat memuru.
sihr	(Sihir) Büyü, gözbağıcılık, büyücülük, hilekârlık. * Aldatmak. * Haktan uzaklaşmak. Bâtıl şeyi hak diye göstermek. * Lâtif ve dakik olan şey. Büyü kadar te'siri olan şey. * Şiir ve More…
sihre	Kaynana, kayınvâlide.
sihrî	Evlenmelerden meydana gelen akrabalık.
sihriyet	Evlenmek suretiyle meydana gelen akrabalık.
sihriz	Kızıl hurma.
sihtit	Katı, şiddetli, şedid. * Çok yükselen toz. * Katıksız kavut denilen kavrulmuş un.
sihve	(C.: Sahevât) Dağ üstünde yapılan burc.
şiî	Şia fırkasından olan.
şiir	Güzel tertibli manzume. Tahayyül ve tasavvurları ve bâzı hakikatları hoşa gidecek şekilde ifâde eden ölçülü söz. * Man: Muhayyelâttan terekküb eden kıyas.
sik'al	Suda ıslanmış kuru hurma.
sika	(C.: Sikat) (Vüsuk. dan) İnanç, güven, itimad, emniyet. * Güvenilir ve inanılır kimse. ◊ (C.: Sıyak) Yel, rüzgar, riyh. * Ses.
şika	(Şekve. C.) Şikâyetler, sızıltılar.
sika'	Kadınların, kirlenmemesi için başörtülerinin üstüne örttükleri ikinci örtü. ◊ Devenin burnuna bağladıkları nesne. * Kadınların örtündükleri peçe. ◊ Sakaların içine su More…
sikab	Su çeken. Su çekici.
şikab	İki dağ arası. * İki kaya arası.
sikaf	Rende. * Süngü ağacını düzeltecek ağaç.
şikâf	f. (Şikâften: 'Yarmak' mastarından) Yarık, yırtık, çatlak. * Kelime sonuna gelerek 'yırtıcı, yırtan' mânâsına kullanılır. Meselâ: Ciğer-şikâf - Ciğer parçalayan.
şikak	Ayak yarığı. * Ot. * Muhalefet etmek, karşı gelmek. ◊ Nifak, ikilik, ittifaksızlık.
sikal	Ağır olan, ağır şeyler. (Bak: Sekal)
şikal	Devenin palanını bağlıyan ip. * Devenin ayağının bağlandığı ip, köstek. * El ve ayak zinciri. * Üç ayağı beyaz olan at.
sikaliş	(Bak: Sigâliş)
şikar	f. Av, avlanan hayvan. Avlama. * Düşmandan ele geçirilen mal. Ganimet. ◊ Mc: Değerli, kıymetli.
şikaristan	f. Av yeri, avı çok olan yer.
sikat	(Sika. C.) İnanılır kimseler. İtimad edilen, kendilerine güvenilen kimseler.
şikayat	(Şikâyet. C.) Şikâyetler.
sikaye	Su içilen kap. Maşraba. * İçme suyunun toplanması için yapılan yer.
sikayet	Birine içecek su verme.
şikayet	Sızlanma, sızıltı. * Haksız olan, haksız iş yapan bir kimseyi üst makama bildirmek.
şikb	(C.: Şekâbe-Şikâb-Şükub) Mağara ve kaya yarığı. * Çukur yer.
sikbac	Ekşi aş.
sikec	Başı kızıl olan zehirli bir yılan.
sikek	(Sikke. C.) Sikkeler.
şikem	f. Karın.
şikembe	f. İşkembe.
şikembende	f. Midesine düşkün. Çok yiyen.
şikemderd	Karın ağrısı.
şikemperver	f. Yemek tiryakisi, boğazına düşkün.
şiken	f. (Şikesten mastarından) Kıvrım, büküm. * Koparan, parçalayan mânâsında birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Haysiyet-şiken  f. Haysiyet kıran.
şikenc	f. Kıvrım, büklüm.
şikence	f. İşkence. Azap. Eziyet.
şikened	Kırıyor, kesiyor.
şikest	f. Kırma, kırılma. * Kıran. * Yenilme, mağlubiyet.
şikeste	f. Kırılış, yeniliş, mağlub olmuş. Kırık. Tâlik yazının bir çeşidi.
şikestebâl	f. Kanadı kırık, kırık kanatlı. * Mc: Kederli, üzgün.
şikestedil	f. Gönlü kırık, mahzun, kederli, hüzünlü.
şikestegî	f. Kırıklık.
şikestepâ	f. Ayağı kırık.
şikestezebân	f. Peltek.
şikiba	(Şikibende) Sabırlı.
şikk	(Şikk) İslâmiyetin zuhurundan biraz önce yaşamış iki kâhinin adıdır. Bunlardan eskisi Arablarda ilk kâhindir. Acaib bir mahluk olup, alnının ortasında yalnız bir gözü (veya alnını ikiye More…
şikk-i muhalif	Aksi taraf. Bir fikrin başka zıt ciheti, karşı tarafı.
şikkayn	Bir işin iki ciheti. Bir şeyin iki şıkkı.
sikke	Damga. Nereye ve kime ait olduğunun bilinmesi için konulan işaret, mühür. Umumi damga. * Dirhem. * Para üstüne vurulan damga. * Düz, doğru yol. * Mevlevilerin keçe külâhlarının ismi. * More…
şikke	(C.: Şikek) Balta cinsinden olan silâhların sapı. * Girecek deliğe sıkışıp tutmak için sokulan çivi.
sikkehane	f. Para basılan yer.
sikkezen	f. Madeni para basan.
sikkif	Çok keskin sirke.
sikkîn	Bıçak.
sikkîr	Devamlı sarhoş kimse.
şikl	Güçlük. * Naz.
siklet	Ağırlık. Mânevi sıkıntı.
şikn	Az, kalil.
sikr	Rüzgârın eserken dinmesi.
şiks	(C.: Aşkâs) Bir parça yer. * Her nesnenin bir miktarı.
siksak	Hamâkat, ahmaklık.
şikşaka	(C.: Şekâşık) Devenin ağzında olan dağarcığı. (Ağzından çıkarıp kükretir.) * Zayıf, yaşlı kimse. * Uzun ince çubuk. * Ağzın çevresi.
sikt	Ana karnından ölü olarak düşen çocuk. * Çakmaktan düşen ateş.
şikve (şekâve)	Bedbahtlık. * Yaramazlık.
siky	Yer sulamak. Sulu ekin.
şikz	(C.: Şekazân) Keler eniği.
şikza'	Çok acıkmış tavşancıl.
sil'	(C.: Eslâ) Dağ yarığı.
sil'a	Bedende olan ur. * Ticaret malı. * Sülük.
sila	Kavuşmak, ulaşmak, vuslat. * Âşıkın mâşukuna kavuşması. * Doğduğu yeri, hısım akrabayı gidip görme. * Bahşiş, hediye. * Gr: Cümlenin içinde ism-i mensub bulunmasıyla, dahil olduğu cümlenin More…
sila'	Kebap. * Isınmak için yakılan ateş. ◊ Arınmış, temizlenmiş nesne.
silab	(C.: Sülüb) Kara mâtem donu.
silah	Musâlaha mânâsına mastar.
silahdar	Tar:  Sarayın ileri gelen erkânından birinin ünvanıdır. 'Silahdar-ı şehriyarî' de denilirse de mâruf olan 'Silahdar Ağa'dır.
silahendaz	Silah atan. * Tüfekli piyade neferi, harp gemilerinde gemicilik ile mükellef olmayıp silah taşıyan bahriye askerleri.
silahhane	f. Askerî depo. Silahların saklandığı yer.
silahşör	Silahları karıştırıcı, silahlarla oynayıp uğraşıcı. * Eski zamanda bir sınıf silahlı asker, hususiyle muhtelif silahları kullanmakta fevkalâde meleke ve maharet ile mümtaz olup, maiyyette More…
silak	Diş dibinde olan kabarcıklar. * Belâgatla okuyan hatip.
şilak	Cima etmek. * Vurmak. * Kulağı uzunlamasına yarmak.
silal	(Selle. C.) Sepetler, seleler. ◊ Yaş ot.
silam	Hamd, şükür. * Taş. * Su.
silame	(C.: Sılâmât) Bölük, cemaat, topluluk, fırka.
silan	Sapına girmiş olan kılıç ve bıçak ucu.
silat	(Sıla. C.) Sılalar. * Bahşişler, armağanlar, hediyeler.
silb (selebe)	(C.: Silebe) Dişleri kütelmiş ve kuyruğu dökülmüş yaşlı deve.
sile	Bir şâire, yazdığı medhiye karşılığı olarak verilen para.
silfed	Ahmak kimse. * Kurt.
silhem	Bir kimsenin cisminde değişiklik olması.
sili	f. Tokat. Şamar.
silif	Bacanak.
silizen	f. Tokat vuran, şamar atan, döven.
silk	Dizi, sıra. * Yol, tarik. * İplik, hayt.
silk(a)	Çöğenler adı verilen havuç. * Pancar. * Kurt, zi'b. * Şerli, ahlâksız kadın.
silka'	Arkası üstüne yatmak.
sill	Bir çıban. * Sırtmadan zayıflamak. Erime. * Verem. ◊ (C.: Aslâl) Bir nevi ot. * Bir nevi yılan.
sille	(C.: Sılât) Vuslat, kavuşma. * Hediye, atâ. ◊ f. Tokat. Şamar.
silm	Barışmak, sulh, barışıklık. * İtaat. İslâm, müslim olmak.
silsil	Kapı halkası.
silsile	Birbirine bağlanan, bir sıra meydana getiren şey. Zincir. Zincir gibi birbirine ekli ve bitişik olan. * Soy, sop. * Sıradağ. * Seri. Dizi. * Ard arda gelen şeylerin meydana getirdiği sıra. More…
silsile-name	f. Meşhur ve mühim kimselerin soyunu, silsilesini gösteren cetvel.
silv	Gamdan, tasadan ve aşktan hâli olmak.
şilv	Vücut azâlarından biri.
silyane	(C.: Salayan) Bakla.
sim	f. Gümüş. Gümüş para. * Gümüşten. Sırmadan.
sim ü zer	Gümüş ve altın.
sim-ten	f. Gümüş tenli.
sima	Yüz, çehre. Beniz. * Eser, alâmet.
sima'	Dinlemek, kulak vermek. İşitmek. * Çalgı dinlemek. * Herkesin işitmesi istenilen güzel zikir ve sözler. * Mevlevilerin ve sair dervişlerin 'ney' veya 'def' ile berâber More…
simad	Şişe tıpası. ◊ Az su.
simag	Ağızın bir tarafı.
simah	Kulak deliği, kulak. ◊ (Bak: Sımah)
simak	(Semek. C.) Balıklar. * Parlak yıldız. * İki parlak yıldızdan birisi. * Bir şeyi yükseltip kaldıracak âlet.
simal	Medet etmek. * Medetçi, yardımcı ve mutemed kişi.
şimal	Sol, sol taraf. Sağın ve cenubun zıddı. Kuzey.
şimalen	Soldan, sol taraftan, şimalden, kuzey taraftan.
şimalî	şimale ait, sola ve kuzeye ait.
simam	(Semm. C.) Zehirler. ◊ Tıpa. Şişe tıpası.
simame	Kan damarlarında tıkanıklık yapan kan pıhtısı.
siman	(Semin. C.) Semizler, besililer, yağlılar.
simar	(Semere. C.) Meyveler, yemişler. * Mc: Faydalar.
şimas	Davarın ürkek olması.
simat	(C.: Sümut) Sofra. Yemek masası. * Yemek. * Ziyâfet. ◊ Damga, iz. Nişan, alâmet.
simatoğraf	(Bak: Sinematoğraf)
simavî	Çehreye ait, yüz şekline dair. * Simavlı.
sime	(C.: Sumem) Bahâdır, kahraman kimse. * Berk, muhkem nesne. * Büyük erkek yılan. ◊ (C.: Simât) Damga, alâmet, nişan.
şime	(C.: Şiyem) Huy, tabiat.
simen	Semizlik, yağlılık, besililik. (Bak: Semen)
şimendifer	Fr. Demir yolu katarı, tren. * Demir yolu.
simendud	(Sim-endud) f. Gümüş kaplı. Gümüş yaldızlı.
simer (semer)	(C.: Esmâr) Kıssa, hikâye. * Akşamdan sonra olan.
simin	f. Gümüşten. * Gümüş gibi, gümüşe benzer.
simin-ten	f. Gümüş tenli. Gümüş gibi beyaz ve parlak vücutlu.
simk	Yüce olmak, yükselmek.
simlah	Kulak kiri.
simm	Belâ, âfet. * Arslan.
simme	Hâlis ve temiz.
simmî	(C.: Esmiyâ) Adaş, isimleri aynı olan kişilerin herbiri.
simn	(Simâne) Semizlik, yağlılık, besililik, şişmanlık.
şimrac	(C.: Şemâric) Seyrek seyrek dikmek. * Yalan karışık söz.
şimrah	(C.: Şemârih) Hurma veya üzüm salkımı. * Dağ tepesi.
şimşad	f. Şimşir ağacı.
simsam(e)	Keskin kılıç. * Kılıcın keskin olması.
simsar	(C.: Semâsire) Komisyoncu, tellâl, aracı.
simsim	(C.: Semâsım) Şişman ve etli adam. ◊ Susam.
şimşir	(Bak: Şemşir)
simt	(C.: Sümut) Boncuk veya inci dizilmiş iplik. ◊ (C.: Sümut) Dizi. Dizilmiş şey.
simurga	Kanatlı ve çok büyük hayvan olup eski devirlerde yaşadığı rivâyet edilir. (Bak: Anka)
simya	(Fr: Alşimi) Kim:  Adi madenleri altın madenine çevirmek gayesini güden bir çalışma.
simyan	(Simân) (Süryanice) Hak.
sîn	Çin. * Kirli olan ve kokan deve yünü.
şin	Kur'an alfabesinin onüçüncü harfi olup, ebcedî değeri 300'dür. ◊ Çok nikâhlı kimse. * Huruf-u mu'cemeden bir harf. ◊ (Bak: Şeyn)
sina	Musâ Peygamberin (A.S.) Allah (C.C.) kelâmına nâil olduğu, Süveyş ile Akabe Körfezi arasındaki bir yer ve bir dağ ismi. Cebel-i Musa veya Tur-u Sinâ da denir. * İbn-i Sinâ'nın ceddinin More…
sina'	Deve ayağına bağladıkları ip.
sinaat	(C.: Sanâyi') San'at, mahâret, ustalık.
sinab	Hardal. * Hardal ve kuru üzümden yapılan bir cins kuru boya.
sinad	Muhkem, dayanıklı, kuvvetli dişi deve. * Yüce. * Yüce yer, yüksek yer.
şinah	f. Suda yüzme.
sinaî	(Sınâiyye) San'atla ve sanayi ile alâkalı. * İnsan yapısı.
sinaiyyat	(Sınâi. C.) Sanatla ilgili olan şeyler. * İnsan yapısı şeyler.
şinak	(C.: Eşnâk) Sivri başlı kimse. * Kırba bağladıkları ip. * Başı büyük olan at. * Kuş tuzağı.
sinan	(C.: Esinne) Mızrak, süngü.
sinar	Çınar.
şinar	Ayıp. * Hayâ, utanma, âr. ◊ f. Suda yüzme.
sinare	Demir iğ. * İğ başı. * Yay kabzası. * Kulak.
şinas	f. Tanıyan, bilen, anlayan. Tarih-şinas: f. Tarihten anlayan, tarih bilen. ◊ Uzun, tavil.
şinaver	f. Suda yüzen. Yüzgeç.
sinaye	Yünden ve kıldan yapılan ip.
sindan	Örs.
sindiban	Pelit ağacı.
sindid	(C.: Sanâdid) Baş, başkan, reis, ileri gelen.
sine	Uyuklama, uykuya dalma başlangıcı. Uyku ile uyanıklık arası. (O anda insan, sesi duyduğu halde anlamaz.) ◊ An. Bir lahzacık. * İki ağızlı balta. ◊ f. Göğüs. Sadır. Kalb.
sine-bend	f. Göğüs bağı, sütyen.
sine-gâh	f. Göğüs.
sinematoğraf	Fr. Hareket yazmak demek olup kısaltılmış şekliyle sinema demektir.
sinepüryan	(Sinebiryan) Kalbi yanmış, sinebiryan olmuş, çok hasret çekmiş.
sinesaf	f. Sarılıp kucaklaşmış.
sinesuz	f. Yürek yakan.
sinet	Uyuklamak.
şinev	f. İşiten, dinleyen.
sinf	Söğüt yaprağı.
sinh	(C.: Esnâh-Sünuh) Diş çukuru, diş yuvası. ◊ (C.: Esnâh) Her nesnenin aslı ve kökü.
sini	f. Büyük tepsi, sini.
şinid	İşitme. Duyma.
şinide	f. İşitilmiş. Duyulmuş.
sinif	Kısım, bölüm, tabaka.
sinifî	Sınıfla alâkalı, kısıma ait.
şinik	On litre su alabilen teneke kutu kadar olan mahsul ölçüsü. Yarım gaz tenekesi. (Isparta havalisine mahsus hububat ölçüsü)
sinimmar	Ay, kamer. * Gece uyumayan erkek. * Harami. * Tar: Rum milletinden bir üstâdın adıdır. Numan bin Münzir için Hira'da bir köşk yapmıştı. Bunun bir eşini daha kimseye yapmasın diye Numan More…
sinin	(Sene. C.) Sünun. Seneler. * Sina Dağı.
sinn	Berd-i acûz günlerinden bir gün. * Seleye benzer bir nesnedir, içine ekmek koyarlar. * Deve sidiği. ◊ (C.: Esnân) Yaş. Yaşanmış olan zaman. * Diş. * Medine'de bir dağın More…
sinne	(C.: Sinen) Kalem başı. * Sapan demiri.
sinnen	Yaşça, yaş bakımından.
sinnevr	(C.: Senânir) Kedi.
sinsin	(C.: senâsin) İyeği kemiklerinin arka tarafının ucu.
sintah	Büyük karınlı kuvvetli deve.
sintel	Kısa boylu.
sinv	Dal, budak. Bir kökten çatallanan dallar. * İki kardeş. * Misil. Şebih, benzer. * Amca. * Oğul.
şinvay	Kulağın işitmesi.
sinvu ebî	Babamın kardeşi.
siny	(C.: Esnâ) Her nesnenin büklümü. * Dağın kısıkdar yeri. * Orta, vasat.
sinyal	Fr. Kararlaştırılmış bir haberi verme işareti. İşaret.
sipah	(C.: Sipâhan) Asker, leşker, nefer. * Ordu.
sipahdar	f. En büyük asker, serasker.
sipahi	Ask: Osmanlı askerlik teşkilâtında 'Timar' namiyle öşür ve rüsumunu aldıkları araziye mukabil, harp zamanlarında kendi hayvanları ve kanunen götürmeğe mecbur oldukları silâhlı More…
sipahsalar	f. Askerlerin en büyüğü. Serasker.
sipar	f. Veren, fedâ eden.
sipare	(Si-pâre) f. Kur'an-ı Kerimin herbir cüz'ü. * Küçük kitap, mecmua. * Otuz cüz.
sipariş	f. Ismarlamak, ısmarlayış.
sipas	f. Şükretme, dua etme.
sipas-dâr	f. Hamdeden, şükreden.
sipeh	f. Asker, leşker. * Ordu.
sipeh-büd	f. Başbuğ, başkomutan, başkumandan.
sipeh-keş	f. Başkumandan, başbuğ.
sipenc	f. Konaklama yeri, misafirhane, otel. * Dünya. * Misafir.
siper	f. Arkasına saklanılacak şey. Koruyan. * Mânia. Sığınak veya set arkası, duvar altı gibi kuytu yerler. * Okun, giderken kabzayı zedelememesi için sol elin üzerine konulan âlet. * Muharebede More…
sir	f. Tok, kanmış, doymuş. * Sarımsak. ◊ Yarık. Delik. * Balık yahnisi. ◊ (Bak: Sırr)
şir	f. Aslan. * Süt.
şir'a	(Şeria-Meşrea) Lügat mânası, bir ırmak veya herhangi bir su menbaından su içmek veya almak için girilen yol demektir.
sir'et	Nefis. * Koyun. * Geyik. * Kadınlar.
sir-ab	f. Suya kanma. Suya tok olmak. * Sulu. * Körpe, tâze.
şira	Satın alma, satın alınma.
sira'	Hızla gitmek, acele etmek.
şira'	Yelken. Gemi yelkeni.
sirac	Işık. Lâmba. Fener. Mum. Kandil. * Şevk veren şey.
sirad	Gön, sahtiyan.
şirad (şürud)	Dağılmak. * Kaçmak.
siraf (saruf)	Hayvanın kızmakla erkeğini araması.
şirak	(C.: Şürük) Nalbant kayışı.
siram	Hurma ve yemiş toplayacak vakit. * Toplanmış hurma ve yemiş.
siran	(Sur. C.) Kaleler, kal'alar, hisarlar.
şiran	f. (Şir. C.) Aslanlar.
şirane	f. Aslanca, gazanferâne.
sirar	Devenin sütü çok olsun ve yavrusu emmesin diye emziğinin dibine bağladıkları ip. ◊ (C.: Esirre) Sürur, sevinç. * Sırayla konuşmak. * Ay sonu.
şirar	Ateş kıvılcımları. * Şerirler. Şerli kimseler.
sirat	Etrafı hudutlu ve işlek cadde. Geniş yol.
şirat	Neşter.
siravari	f. Sıralı halde, sıra gibi.
sirayet	Yayılmak, bulaşmak, geçmek.
şiraz	Süzülmüş yoğurt.
şiraze	f. Kitap ciltlerinin iki ucuna konulan ve yaprakları muntazam tutan, ibrişimden örülmüş ince şerit. * Pehlivan kispetinin paçası. * Mc: Düzen, nizam, esas.
şiraze-bend	f. Şiraze bağlayan. * Düzenleyen, tanzim eden, düzen veren.
sirb	(C.: Esrâb) Çekirge ve balık yumurtası. * Sığır sürüsü.
şirb	(Şürb) İçme veya içirme nöbeti. İçmek.
sirbal	(C.: Serâbil) Gömlek, kamis.
şirceng	f. Arslan gibi savaşan.
sircin	Kurumuş davar tersi.
sirdab	(C.: Seradib) Yer altında su soğutacak yer.
şirdah	Büyük ayaklı.
sirdaş	(Bak: Sırrdaş)
şirdil	(C.: Şirdilân) f. Aslan yürekli. Cesaretli. Cesur.
sire	(C.: Sıyer) Koyun ağılı.
şire	f. Süt. * Şıra.
şirec	Şırılgan yağı. * Üzüm suyu. Şira.
siret	Bir kimsenin içi, hâli, hareketi, ahlâkı. * İnsanın tutmuş olduğu mânevi yol.
sirf(e)	Sadece, yalnızca. * Sâfi ve hâlis şey. Karışık olmayan.
sirhak	Çağırmak.
sirhan	(C.: Serâhin) Vahşi hayvanlardan olan kurt.
şirhar	'f.Tar: Acemiliğe alınmayan veya sayısı beşten az olan esirlerden bir kısmı. Pencik kanuni hükümlerine göre esirler: Şirhâr, beççe, gulamçe, gulâm, sakallı ve pir olmak üzere sınıflara ayrılır ve bu tertibe göre vergiye tâbi tutulurdu. Üç yaşına kadar olan çocuklara, süt emen mânâsına gelen şirhâr; üç yaşından sekiz yaşına kadar olanlara, yavru demek olan beççe; sekizle oniki yaşındakilere gülâmçe; büluğa erenlere gulâm; epeyce traşı gelenlere sakallı; yaşlılara da pir denilirdi. (O.T.D.S.)
şirin	f. Tatlı. Sevimli. Cana yakın.
şirin-cemal	f. Sevimli yüzlü.
şirin-edâ	f. Lâtif ve şirin edâlı.
şirinî	f. Tatlılık, cana yakınlık, sevimlilik.
şirinkâm	f. Tadı damağında kalmış.
şirinkâr	f. Hoş ve tatlı muamele eden.
şirinzeban	f. Tatlı dilli.
sirişk	f. Göz yaşı. * Ateş şeraresi.
sirişt	f. Yaradılış, hilkat, huy, tabiat.
sirişte	f. Yoğrulmuş, karıştırılmış.
şirk	En büyük günah olan Allah'a (C.C.) ortak kabul etmek. Allah'tan (C.C.) ümidini keserek başkasından meded beklemek.
şirk-âlud	f. Şirk karışık, sapıtmış. Şirk bulaşmış. Cenâb-ı Hak'tan gaflet edip başkasından meded bekler surette.
sirkat	(Serkat) Çalma. Hırsızlık.
sirkatibi	Eskiden hükümdarların yanlarında bulundurdukları hususi kâtib.
sirke-furuş	f. Sirkeci, sirke satan kimse. * Mc: Ekşimiş yüzlü kişi.
şirket	Ortaklık, iş ortaklığı. * Huk.:İki veya daha fazla şahsın emek ve malları ile müştereken, iktisadî bir gayeye erişmek için bir akidle birleşmeleri. (Bak: Cem'iyyet)
sirkin	Kuru davar tersi.
sirm	(C.: Esrâm-Esârım) Ağaçtan yemiş düşürmek. * Ekin biçmek. * Cem'olmuş beytler.
sirme	(C.: Sırm) Bulut parçası. * Deve ve koyun sürüsü.
şirmerd	f. Arslan yürekli, cesur.
sirp	Yugoslavya'da yaşayan bir kavim adı. Veya o kavimden birisi.
şirpençe	(Şir-pençe) f. (Aslan pençesi) Vücutta ve daha ziyade sırtta çıkan çok tehlikeli bir çıban.
sirr	Gizli hakikat. Gizli iş. Herkese söylenmeyen şey. ◊ (C.: Esrar-Esirre) El ayasında ve alında olan hatlar. * Gizli nesne. * Cima etmek. * Zikir. * Hâlis. * En iyi, en faziletli. More…
sirran	Gizli olarak, gizlice.
sirrdaş	Birbirinin sırrını bilen. * Sır saklıyan.
sirre	Soğuk rüzgâr. Şiddetli soğuk. * Şiddetli sayha, çığlık.
şirret	Terbiyesizlik, hayasızlık, edebsizlik. * Geçimsiz, huysuz ve kavgacı.
sirrî	(Sırriyye) Sır ile, gizlilik ile ilgili.
şirrib	Şaraba karşı hırsı olan.
şirrir	(C.: Eşrâr-Eşirrâ) Çok şer işleyen, pek çok şerir.
sirsir	Çekirgeye benzer bir hayvan.
sirval	(C.: Serâvil) şalvar.
şirvaz	Yoğun, kalın ve büyük.
sirve	(C.: Sirâ) Küçük ok. * Çekirge yumurtası.
şiryan	(Şeryân) Kırmızı kan damarı. Atar damar.
şirzime	Küçük, ehemmiyetsiz cemaat. Bir miktar insan grubu.
şis (şisâ')	Çekirdeği katılaşmış olmayan hurma. (Hurma aşılanmasa çekirdeği katılaşmaz.)
şis'	(C.: Şüsu') Nâline tasma vurmak. * Nâlin tasması.
sisa	(C.: Sıyas-Sıyasâ) Köşk. * Kale. * Sığınacak yer. * Çulha mekiği. * Horoz mahmuzu. * Sığır boynuzu.
sisa'	(C.: Seyâsi) Davar arkası. * Omuz başı.
şisb	(C.: şesâyib) şiddet. * Nasip.
şişe	Camdan yapılmış ağzı dar uzunca kap. Lâmbaya geçirilen camdan küçük baca. * Çeşitli maksatlarla çakılan çıta.
şişehane	Şişe yapılan yer.
şişhane	(Aslı: Şeşhane) Eskiden kullanılan namlusu altı yivli tüfek. * İstanbul'da bir semt adı.
şisi'	Büyük ve çok mal. * Dar yer. Bir yerin uç tarafı. * Nalın kayışı. * Bir malı dikkatle bekleyip koruyan.
sismoğraf	Fr. Zelzelenin yerini, saatini, yön ve hızını kaydeden âlet.
sistem	Fr. Bir bütün meydana getirecek şekilde, karşılıklı olarak birbirine bağlı unsurların hepsi. * İlimde bir bütün meydana getirecek esasların hepsi. * Bir nizâm dâiresinde çalışan takım. * More…
sît	Çatırtı, patırtı, gürültü. * Ün, şöhret, nam.
şit	Hz. Âdem'in (A.S.) oğullarından ve ondan sonra peygamber olan zât olup kendisine 50 sayfalık kitab nâzil olmuştur. Kâbe-i Mükerreme'yi ilk önce taştan bina eden zât olduğu Kısas-ı More…
şita	Kış. Senenin soğuk mevsimi.
sita'	Deve boynunda uzunluğuna olan alâmet. * Ev direği.
şitab	f. (Şitâften: Koşmak fiilinin kökü) Seğirtmek, koşmak. Çabukluk, acele etmek.
sitad	f. Alma, alış.
şitaî	(Şitâiye) Kışa ait. Kışlık. Kışa dair.
sitam	Kılıcın ağızı.
sitan	(-istan) f. Mekân adı yapmağa yarayan ek. Meselâ: Gül-sitan - (Gül-istan) Gül bahçesi, güllük. ◊ f. Alan, alıcı. Can-sitan  - Can alan.
sitare	(Setr. den) (C.: Setâir) Örtünülecek, perdelenecek şey. ◊ f. Yıldız, kevkeb.
sitat	Husumet, düşmanlık.
sitayiş	f. Övme, medhetme. Medih.
sitayiş-kâr	f. Medheden, öven.
sitebr	f. Kalın, kaba, yoğun.
sitem	f. Haksızlık, zulüm. * Nâzikâne çıkışma. * Eziyet, cefa.
sitem-âmiz	f. Hâin. İnsafsız, haksız.
sitem-kâr	(C.: Sitemkârân) f. Haksızlık ve zulüm yapan. Zâlim.
sitem-keş	f. Zulme ve haksızlığa uğrayan. Zulüm çeken. Mazlum.
sitem-reside	f. Siteme uğramış, zulme uğramış. Zulüm çekmiş.
şitevî	(Şiteviyye) Kışa ait. Kış mevsimiyle ilgili. * Kış sebzesi, kışlık sebze.
sitiz	(Sitize) f. Kavga, cidal, çekişme.
sitize-cu	f. Kavgacı.
sitize-kâr	f. Kavgacı.
sitr	(C.: Estâr) Örtü. * Perde.
şitre	Yarım, nısf.
sitt	Hanım. (Aslı seyyidet iken muharref ve âmi arapçada sitt ve sitte olarak kullanılır.)
sitte	Altı. (6) Altılık.
sittîn	(Sittûn) Altmış. 60
sîv	f. Elma.
siva	Başka, gayrı, diğer. Kasd. (Bak: Mâsiva)
şiva'	Kebap.
sivad	Gizli söz, sır.
sivak	(C.: Süvük) Misvak. * Dişini yıkamak.
şival	Az şey.
sivar	(C.: Sirân-Asvire) Sığır sürüsü. * Misk kabı. ◊ (C.: Esvire - Esâvir-Suur) Bilezik.
şivar	Meşveret etmek, konuşmak, istişâre etmek, danışmak.
şivaz	Dumansız ateş. * Susamak. (Bak: Şuvaz)
sivcar	Tazı ve köpeğin boynuna halka geçirmek. Tasma takmak.
şive	Söyleyiş. Tarz. Ağız. Üslub. * Eda. Naz.
şivebâz	f. Cilveli, şive ve naz eden.
şivekâr	f. İşveli, şiveli, cilveli.
şiven	f. İnleme, sızlanma. * Mâtem, yas.
sivil	Fr. Asker olmayan. * Başı bozuk. * Mülkî. * Tebdil-i kıyafetle gezen polis. * Medeni.
siya'	Samanlı balçık.
şiya'	Zahir olmak, görünmek. * Çobanın kavalından çıkan ses. * Odun takıltısı.
siyab	(Sevb. C.) Elbiseler, giyecek şeyler.
siyabe	Kızlığın bozulması, bekâretin zâil olması.
siyac	Dikenli duvar.
siyadet	Seyyidlik. (Bak: Seyyid)
siyafet	Kılıççılık sanatı.
siyagat	Kuyumculuk.
siyah	(Sayha. C.) Bağırmalar, çığlıklar, haykırışlar, feryadlar. ◊ f. Kara, esved. * Zenci.
siyaha	Suyun akması. * Oruç tutmak.
siyahat	(Seyyehân - Siyâh - Süyuh) İbret, terehhüb ve ibadet için yer yüzünde gezip yürümek. (Dervişlerin seyahatı bundandır.)
siyahbaht	f. Tâlihsiz, kara bahtlı.
siyahçerde	f. Esmer, karayağız olan.
siyahfam	f. Siyah renkli.
siyahî	f. Siyahla alâkalı. * Zenci. * Siyahlık, karalık.
siyahkâr	(C.: Siyâhkârân) f. Günah işlemiş, suçlu.
siyahkede	f. Kapkara yer.
siyahlika	f. Kara yüzlü.
siyahpuş	f. Siyahlar giymiş. Karalar giymiş. * Mâtemli, yaslı.
siyahruz	f. Tâlihsiz, şanssız, bahtsız.
siyak	Söz gelişi, ifade tarzı. * Üslub, tarz, yol. * Sürmek, sevk. * Ruhun çıkması.
siyakat	Binek hayvanını arkasından sürme.
siyal	(Sıyâlet) Saldırma, hamle etme, üzerine atılma.
siyam	(Savm. C.) Oruçlar. (Bak: Oruç, Ramazan) ◊ Oruç. (Bak: Sıyam)
şiyam	Yerden kazılan toprak.
siyan	Elbise saklama yeri, sandık.
siyanet	Koruma veya korunma. Himaye veya muhafaza. ◊ Koruma, muhafaza, hıfz.
siyar	(C.: Sirân-Asvire) Misk kabı. * Sığır sürüsü.
siyas(i)	(Sıysa. C.) Kaleler, kal'alar. * Köşkler. * Sığınacak yerler.
siyaset	Memleket idare etme san'atı. Devlet idare tarzı. * Dünya ve âhirette necatlarına sebeb olacak bir yola, insanları irşad ile beşeriyetin salâhına çalışmak. * Diplomatlık. Politika. * More…
siyaseten	Siyaset bakımından, siyasî bakımdan.
siyasî	Siyaset icabı olan. * Siyaset adamı. * Politik.
siyasiyyun	Politikacılar, siyasetçiler. Devlet idaresine çalışanlar.
siyat	(Savt. C.) Kırbaçlar, kamçılar.
şiyat	Yanmış yün ve pamuk kokusu.
siydane	(C.: Saydân) Taş çömlek.
siye	Koyun yatağı.
şiyem	(Şime. C.) Huylar, tabiatlar.
siyer	(Siret. C.) Tarzlar, gidişler, yollar.
siyera'	İbrişimle karışık alaca bez.
siyk	(Sevk. den) Sevk olunan (meâlinde). ◊ Kesif toz ve fena ter kokusu.
siyonist	(Kudüs'ün eski adı olan Sion. dan) Filistin'de bağımsız bir Yahudi devleti kurmak isteyen. Yahudi fikrinin taraftarı. Bir şeyi Yahudilerin gaye ve menfaatına göre değerlendiren. More…
siysa	(C.: Sıyâs) Kale. Kal'a. * Sığınacak yer. * Köşk.
siyy	Arz-ı Arabdan bir yer. * Çöl, sahra. * Benzer, misil.
siyyan	(Siyy. C.) Birbirine denk ve eşit. Müsavi.
siyyanen	Birbirine denk ve eşit olarak. Müsavi bir tarzda.
siyye	Yay başı.
şiz	Abnus ağacı.
şizaf	Katılık, sertlik.
skolastik	Lât. Kurun-u vustâda (Orta çağlarda) Hristiyan âleminde, papazların dinî görüşüne ve onların baskısı altındaki dinî fikirlerine göre yapılan tedrisat usulü.
slogan	ing. Kısa ve te'sirli propaganda sözü.
sofi	Ehl-i tasavvuf. Riyazet ve nefisle mücahede ile hakikate ermeğe çalışan. Tarikata mensub, mânevi kemâlât için çalışan. * Yanıltıcı, safsatacı. (Bak: İşrakiyyun)
sohbet	Konuşma, sevdiği kimselerle yapılan toplantı. * Birlikte oturup tatlı tatlı hakikat üzerine konuşmak.
şöhre	Ünlü, şöhretli, meşhur.
şöhret	Ad yapma. Ün. Şân. * Hadis ilminde: Meşhur hadis mânasında kullanılır.
şöhretgir	f. şöhretli, ünlü. Meşhur.
şöhretşiâr	f. şöhretli. şöhret sahibi.
sokrat	Eski bir Yunan Feylesofu. (M.Ö. 470-400) Vahdaniyete ve ruhun bakiliğine inanmış ve bu fikrini yaymağa çalışmış. 'Dünyada yalnız bir şey öğrenebildim, o da hiç bir şey More…
solcu	(Bak: Ashab-ı Şimal)
sömestr	Fr. Okullarda bir ders yılının ayrıldığı iki dönemin herbiri.
sorguç	Başa takılan tuğ. * Bazı kuşların tepelerinde bulunan tüyden süs.
sosyal	Fr. İçtimaî. Cemiyete ait.
sosyalist	Fr. Sosyalizm taraftarı olan.
sosyalizm	Fr. İktisadî teşebbüsleri ve teşekkülleri devlete vermek isteyen görüş. İştirakiyecilik.
sosyoloğ	Fr. İçtimaî bilgilerle uğraşan, toplu insan yaşayışı ve onların idare işlerinde bilgi sahibi olmaya çalışan. İçtimaiyatçı.
spiker	ing. Konuşmacı. Radyo programlarını takdim eden, haber bültenlerini okuyan kişi.
spiritualizm	Fr. Fls: Ruh gibi maddî olmayan varlıkları kabul eden görüş ve düşünüş. Ruhiyatçılık.
staj	Fr. Mesleki bilgisini artırmak maksadıyla başka birinin nezareti altında yapılan çalışma.
stajyer	Fr. Staj yapan kimse.
strateji	yun. Askeri sevk ve idare ilmi, sevk-ul-ceyş.
stratosfer	Fr. Atmosferin ortalama 30 km. kalınlığındaki ikinci tabakası.
su'	Kötülük. * İyi olmayan. Kötü, fena.
sü'b	Akıl geri gelmek. * Gittikten sonra yine eski yerine dönmek, mekânına gelmek.
su'ban	(C.: Saâbin) Büyük yılan. Ejderha. * Koz: Semanın kuzey yarım küresinde bulunan Tinnîn Burcu'nun çevirdiği büyük kavisin ortasında ve küçük ayı dörtgeninin tam karşısında bulunan en More…
sü'ban	(Bak: Su'ban)
su'be	Yeşil başlı kertenkele.
şu'be	Bölük, bölüm. * Dal, budak. * İkinci derecedeki kollar. Kol.
su'bub	(C.: Seâbib) Saf su akan yer.
şu'bub	(Bak: şü'bub)
şü'bub	Birden yağan sağanaklı yağmur. * Hiddetli ve şiddetli olan. * Şiddetli güneş harareti.
su'l	(C.: Süul) Devede sonradan çıkan küçük meme. * Koyunda küçük meme. * Asıl dişin yanında çıkan fazlalık diş.
şu'le	Alev, ateş alevi. Alevlenmiş odun.
şu'lebâr	f. Işıklı.
şu'ledâr	f. Alevlenmiş, alevli. Işıklı.
şu'lefeşân	f. Işık saçan, parlatan.
şu'legir	f. Tutuşan, alevlenen, alev alan.
şu'lenümâ	f. Alev gösteren, alevli.
şu'lepâş	f. Işık saçan.
şu'leperver	f. Işıklandıran. Alevlendirici.
şu'lepuş	f. Alev içinde kalmış, alevle örtülü.
şu'leriz	f. Işıldayan, alev saçan.
su'luk	(C.: Saâlik) Fakir. * Dilenci. * Serseri.
sü'lul	Meme başı. * Vücutta meydana gelen siğil, sivilce.
şu'm	(Şum) f. Uğursuzluk. Meş'um olma. Uğursuz.
su'n	(C.: Seâne) Yarısı kesilmiş kırba.
su'r	(C.: Es'âr) Yiyecek, içecek artığı.
sü'r	Arslanın bir kimseye hamle etmesi, saldırması.
su'rur	Ağaç sakızı parçası.
su(y)	f. Cihet, yön, taraf. Semt. Yan.
şua	(C.: Şu') Sorgun ağacı.
şua'	Bir ışık kaynağından uzanan ışık telleri.
şuaat	Işıklar, parıltılar, nurlar.
şuab	(şu'be. C.) şubeler. Kollar, bir cisimden ayrılan çatallar. (Bak: Şiâb)
şuabat	(Şu'be. C.) Şubeler, kısımlar, takımlar, bölükler. Dallar.
süac	Koyun avazı, koyun sesi.
suada'	Sıkıntıdan dolayı uzun uzadıya solumak. * Ev ortası.
suadî	Topalak otu.
sual	İsteme. İstek. * Soru. Sorulan şey. * Dilencilik. ◊ Öksürük.
süal	Bir kabile ismi. ◊ Öksürük.
şual	(şu'le. C.) Alevler, şu'leler. Ateş alevleri.
sualât	(Suâl. C.) Suâller, sorular. İstemeler, istekler.
süar	Ateşin harareti. * Çok acıkmak.
şuara	(Şâir. C.) Şâirler. * Kur'an-ı Kerim'in 26. suresinin ismidir. Mekkîdir.
sub'	(Bak: Sübu') ◊ Yedide bir.
süb'	Yedide bir.
suba (sabâ)	(C.: Esbâ) Gece ile gündüz eşit olduğunda gündoğusundan esen rüzgâr.
subabe	Kap içinde kalan su. * Bir nesnenin bakiyesi. Artık.
sübaî	Yedi harfli, yedili.
şuban	f. Çoban.
şüban	Çoban.
şübanî	Kırmızı yüzlü.
subare	Taş.
subaşi	Şimdiki zabıta ve daha ziyade belediye memurlarının gördükleri işleri gören ve kasabaların idaresi başında bulunan memurun ünvanı idi.
subat	(Bak: Sübât)
sübat	Dalgınlık. * Uzun dinlenme. * İstirahat zamanı. * Uzun uyku şeklinde olan baygınlık. Koma. * Dehir, zaman. ◊ (Sübe. C.) Cemaatler, bölükler.
sübata	Süprüntülük, virâne.
subbah	(Sâbih. C.) Yüzenler, yüzücüler (suda).
şübban	Gençler, delikanlılar.
sübbet	İnsanın oturak yeri.
sübbuh	Tesbih edilen (Allah. C.C.)
şübbut	Kalkan balığı.
sube	At sürüsü. * Yirmi ile kırk arasında olan keçi sürüsü. * Kabın içinde kalan su. Artık su.
sübe	On kişiden fazla olan erkek cemaatı. * Havuzun ortası.
şübeh	(şübhe C.) şübheler, şekler. şübhe edilenler.
subesu	f. Taraf taraf. Her tarafa. Her yanda.
subh	Sabah vakti. Sabah. Tan vakti. Şafak zamanı.
subha	Nur ve azamet. * Sabahla öğle arası, kuşluk vakti. (Bak: Sübha) ◊ Sabah uykusu.
sübha	Uyku, nevm. * Fâriğ olmak, vazgeçmek, çekilmek. İşi bitirmek. ◊ Çekilen tesbih, tesbih tânesi. * Duâ ve nâfile namaz.
sübhakeş	f. Tesbih çeken.
sübhan	Allah (C.C.)
sübhanallah	Cenab-ı Hakk'ın mahlukatı ve eserleri karşısında duyulan hayret ve taaccübü ifade etmek için söylenir.
sübhanî (sübhaniye)	Allah (C.C.) ile alâkalı. İlâhî. Allah'a mahsus, Onun eserlerine âit ve müteallik. Allah'ın Sübhan sıfatına âid.
subhdem	f. Sabah vakti.
şübhe	(C.: Şübeh - Şübühât) Tereddüd. Bir şeyin doğru olup olmadığına veya var olup olmadığına dair kat'i kanaat ve bilgi sahibi olmamak hâli.
subhgâh	f. Sabah vakti. Tan yeri.
subjektif	(Bak: Sübjektif)
sübjektif	Fr. Bilen akıl ile alâkalı. * Eşyanın hakikatına değil de ferdin düşünce ve duygularına dayanan. Şahsî görüşe göre olan. İndî, nefsî olan.
sübjektivizm	Fr. Fls: Akıldan başka realite kabul etmeyen, yanlış bir nazariye.
şübke	(C.: Şübük) Yakınlık. Akrabalık, hısımlık.
subr	Her cismin tek kenarı ve yoğunluğu. * Ufak taşlı yer.
subre	Birikinti, yığın.
şübrüm	Kısa boylu kimse.
sübrut	(C.: Sebâriyet) Az. * Otsuz ve susuz yer. * Fakir adam.
sübt	Hatmi gibi bir otun adı. ◊ Ayıp.
subu'	Dinini terk edip başka dine girmek.
sübüha	(C.: Sübühât) Nur. * Azamet, büyüklük.
subuhat	(Subha. C.) Secdeler ve cemal-i İlâhî nurları ve celal ve azamet-i İlâhiye. (Bak: Azamet, Cemal)
sübül	(Sebil. C.) Yollar, caddeler.
sübur	Helâk, helâket. Mahvolmak. * Men olmak, kovulup sürülmek.
sübut	Sâbit, berkarar ve pâyidar olup durmak. Oynak ve müteharrik olmamak. Kat'i olarak meydana çıkmak. Sâbit oluş. ◊ (Sebt. C.) Cumartesiler. Cumartesi günleri.
sübutî	Varlığı kat'iyyen isbat edilene ait. Müsbet, isbatlı olan. (Bak: İman-ı bil-âhiret)
şüca'	(Şec'a - Şica') Yiğit, cesur, bahadır. Şecaatli.
süccad	(Sâcid. C.) Secde edenler.
sücced	(Sâcid. C.) Secde edenler. Secde edip yere kapananlar.
şücea'	(Şeci'. C.) Yiğitler, cesurlar.
şüceyre	Çalı, ufak ağaç.
sücfe	Geceden bir saat.
sücle	Karnın geniş ve büyük olması. Şişmanlık.
şücne	Sıklığından birbirine girmiş ağaçların damarları.
sücre	(C.: Sücür) Yağmur suyundan biriken su. ◊ Derenin orta geniş yeri.
şücub	Ev içinde olan direk.
sücud	Secdeye varmak. Cenab-ı Hakk'ın huzurunda hiçliğini, aczini bilip teslimiyetle yere kapanıp duâ ve tesbih etmek. (Bak: Secde) * (Sâcid. C.) Secde ederek yere kapananlar, secde edenler. More…
sücuf	(Secf. C.) Perdeler, örtüler.
sücul	(Secl. C.) Büyük su kovaları.
sücun	(Sicn. C.) Hapishaneler, zindanlar, ceza evleri. * Mc: Dünyanın sıkıntıları.
şücun	Ağaç dalları. * Füruât, teferruat.
şücur	Muhtelif ve çeşitli olmak.
sücv	Gece sükuneti, gecenin sessizliği. * Zulmet istikrarı.
sud	(Sevda. C.) Rengi kara olan şeyler. * Sevdalar. ◊ f. Kâr, faide, kazanç.
şüd	'f. Geçti, gitti; gidiş, gitme. Oldu, olma. Amed şüd: Geldi gitti.'
sud'a	Deve ve koyun bölüğü.
süda	Kendi kendine çobansız gezen hayvan. * Bir şeyi kendi kolayına bırakmak.
suda'	Baş ağrısı. * Rahatsız etme, sıkıntı verme, sıkma.
süda'	Bir otun adı. ◊ Geçmek.
suda-ger	f. Bezirgân, tüccar.
suda-gerî	f. Ticaret.
sudagî	Zülüfte olan nişan ve alâmet.
sudah	Horozun ötmesi.
sudam (sidâm)	Hayvanların başında olan bir hastalık.
südasî	Altılı. Altılık. Altı harfli.
sudd	Dağ.
südd	Dağ. * Bulut. * Mâni, engel.
suddad	(C.: Sadâyid) 'Sâm-ı ebras' denilen kertenkele. * Suya varacak yol.
südde	(C.: Süded) Kapı, eşik.
sude	f. Ezilmiş, dövülmüş. Sürmüş, sürülmüş.
süded	(Südde. C.) Kapılar, eşikler.
sudeka	(Sadik. C.) Doğru ve hakiki dostlar.
sudg	(C.: Esdâg) şakak. * şakaklardan sarkan saç.
südg	(C.: Esdâg) Göz ile kulak arası ve onun üzerine sarkan zülüf.
sudkan	(Sadîk. C.) Hakiki ve doğru dostlar. Sadîkler.
sudmend	f. Kazançlı, faydalı, kârlı.
sudre	Acem gömleği.
süds	(Südüs) Altı kısımda bir kısım.
sudud	Men'etmek, engel olmak.
şüdun	Kavi ve kuvvetli olmak. * Terbiyeden müstağni olmak.
sudur	Olma, meydana gelme. Sâdır olma. * (Sadr. C.) Göğüsler, sadırlar.
süeba'	Esnemek.
sueda	(Said. C.) Saidler. Allah'ın (C.C.) rızâsına erenler. Mes'ud olanlar.
süeda	(Bak: Suedâ)
suf	(C.: Evsâf) Yün dokuma. Yünden yapılmış dokuma. * Yün, yapağı, ibrişim.
süf'a	Kırmızılığa yakın olan siyahlık.
şüf'a	Bir malı müşteriye, mal olduğu fiata satmak. * Huk.:Satılmakta olan bir yerde hissesi bulunan veya oraya bitişik komşu olanın satılan şeyi almakta birinci derecede hakkı olması.
süfae	(C.: Süfâ) Bir ot cinsi.
şüfafe	Kap dibinde kalan su.
süfal	Yavaş giden deve. Geç yürüyüşlü deve.
sufar	Yürekte sarı suların toplanması. ◊ f. Ok gezi. * İğne deliği.
sufariye	Sarı asma adı verilen bir kuş.
şüfea'	(Şefi'. C.) Şefaatçiler. Şefaat edenler, bir suçun bağışlanması için aracılık yapanlar.
sufef	(Sofa. C.) Sofalar.
süfeha	(Sefih. C.) Sefihler. İçkici, müsrif ve günahkâr kimseler.
süfela	(Sefil. C.) Sefiller.
süfera	(Sefir. C.) Sefirler, elçiler.
suffa	(Suffe) Sofa, avlu. * Set. Seki.
suffah	Enli uzun taş.
süffar	(Sâfir. C.) Yolcular.
sufi	(C.: Sufiyyun) Tasavvuf ehli. Sofu. Mutasavvıf.
süfl	Tortu, çöküntü.
süfla	(Sâfil. den) Daha alçak, adi. * Günah ve basit işlere mahsus. * Kılıksız, kıyafetsiz.
süflî	Aşağıda bulunan. * Alçak, pek aşağı olan.
süfliyat	Fâni dünya ile alâkalı işler. Nefsâni, heva ve hevese tabi olan kimselerin işleri.
süfliyyet	Alçaklık, bayağılık, âdilik.
sufn	Çobanların dağarcığı.
sufr	(Sıfr) Bakır. Tunç.
şüfr	(C.: Eşfâr) Kirpiğin bittiği yer. * Her şeyin kenarı.
süfre	Sofra, mâide. * (C.: Süfür) Misafire yolda yemesi için hazırlanan azık.
şüfre (şefre)	(C.: Eşfâr) Yassı büyük bıçak. * Gön ve sahtiyan kestikleri bıçkı. * Kılıç ağızı. * Kirpik biten yer.
sufret	Sarı renk, sarılık. * Beniz solukluğu.
sufrit	(C.: Safârit) Fakir.
sufruf	Üzüm çöpü. * Hurma çöpü.
süfte	f. Delinmiş, delikli.
süfte-guş	f. Kulağı delinmiş olan. Kulağı delik.
süftece	(C.: Süfâtic) İçi kovuk boş cisim. * Bir yerden bir yere armağan olarak gönderilen şey. * Yol korkusundan emin olmak için tâcirlere borç olarak verilen para.
sufuf	(Saf. C.) Saflar. Sıralar.
şüfuf	Zayıf olmak.
süful	Alçaklık. * Alçaklığa meyil ve teveccüh etmek. Alçaklığa yönelmek.
süfül	(C.: Esfâl) Her şeyin köpüğü ve tortusu. * Örtmek. * Yemek.
sufun	(Süfun) (Sefine. C.) Sefineler. Gemiler.
süfün	(Bak: Sufun)
şüfun	Göz ucuyla bakmak.
süfüvv	Yürümeye ve uçmaya başlamak.
sufvan	Atın, üç ayak üzerine durup dördüncünün tırnağını yere dikip durması.
süfyanî	Süfyan'dan olan, Süfyan'a mensub, Süfyan'a müteallik. Zübdet-ül Buharî Tercemesine göre, Süfyanî: Müslümanlara kötülük eden, sefil, kötü, alçak olan kimse demektir.
şugl	İş, meşgul olunacak şey, gaile.
şugmum	Uzun, tavil.
sugra	(Suğra) Daha küçük, pek küçük. * Man: Hadd-i asgarın bulunduğu cümle. Birinci kaziyye. Küçük önerme. (Bak: Hadd-i asgar)
sugre	(C.: Sügur) Göğüs çukuru. * Boğaz çukuru. * Gedik.
şugul	(Şugl. C.) İşler, uğraşacak şeyler, gaileler.
şügül	(C.: Eşgâl) Meşgul ve gafil olmak. Gaflette bulunmak.
sugur	Düşmana yakın hududlar, serhadler. * Mağara. * Ön dişler. * Ağızlar.
şügur	Yükseltmek. * Hâli etmek, boşaltmak.
sugv	Meyletmek, yönelmek, eğilme.
sugvar	f. Kederli, acılı.
suh	Duvar.
şuh	f. Şen ve hareketlerinde serbest olan. * Nazlı, işveli. * Açık saçık, hayasız. Oynak. ◊ (Şıh) Bahil, cimri, hasis kimse.
şuh-meşreb	f. Açık meşrebli, şen ve neşeli.
süha	Bir yıldız ismi. Dübb-ü ekber (Büyük Ayı) yıldız kümesinden gözü kuvvetli olan kimselerin görebileceği en küçük yıldız.
şuha	Karın ağrısı.
sühad	Uyanıklık.
suhaf	Akciğer veremi.
sühaf	Verem hastalığı.
sühal	Çocuk doğunca beraber çıkan su. * Zayıf adamlar.
sühale	Küçük tavşan.
süham	(Sühamî - Sühamiye) Lezzetli, sindirici, hoş içilecek şey. * Kuş yelekleri arasındaki yumuşak tüyler. * Yumuşak kumaş, elbise. ◊ Yabanda biten ot. * Yaz ısısı. * Sıcak yel. * More…
suhan	f. Törpü.
sühan	f. Söz, kelâm. Kavl, lâfz.
sühan-ârâ	f. Düzgün ve güzel söz söyleyen.
sühan-çin	f. Söz getirip götüren, söz toplayan, dedikoducu.
sühan-dân	f. Güzel söz söyleyen.
sühan-fehm	f. Sözün, kelâmın değerini takdir eden.
sühan-gû	f. Söz söyleyen, söz söyleyici.
sühan-güzar	f. Güzel konuşan, güzel söz söyleyen.
sühan-perdaz	f. Güzel ve düzgün söz söyleyen.
sühan-pira	f. Süslü konuşan, süslü söz söyleyen.
sühan-rân	f. Güzel söyleyen, güzel konuşan.
sühan-senc	(C.: Sühansencân) f. Hesaplı ve ölçülü konuşan, lüzumsuz konuşmayan.
sühan-şinas	f. Söz bilen, sözün kıymetini takdir eden.
sühan-ver	f. Fasih bir şekilde ve düzgün konuşan.
suhansera	(C.: Suhanserâyân) f. Ahenkli söz söyleyen.
suhar	Umman kasabası. * Bir erkek ismi.
suhare	Başkasıyla alay eden. ◊ Yağ kıkırdağı.
sühbe	Derin.
şühbe	Siyaha galip olan beyazlık.
suhd	(C.: Eshâd) Çocukla birlikte çıkan sarı su.
şüheda	(şâhid ve şehid. C.) şâhidler. * şehidler. (Bak: şehid)
suhen	(Sehun - Suhun) f. Söz.
süheyl	Kolay, uygun ve yumuşak. * Semânın güney tarafında ve Yemenden daha iyi görülen bir yıldız adı. (Bunun için buna Süheyl-i Yemâni denir. Kuzey kutup yıldızının naziri, benzeridir.)
süheyla	Yumuşak huylu kadın.
suhf	Akıl ve fikrin zayıf olması.
şuhh (şihh)	Bahillik.
suhk	Uzak olmak. * Cehennemde bir derenin adı. * Mahrumiyet.
sühl	Eşeğin göğsünden çıkan hırıltı.
suhme	Karalık, siyahlık.
sühme	Nasip. * Hısımlık, akrabalık, karâbet.
suhnan	Sıcak, kızgın. * Sıcak gün.
suhne	Kızgınlık. * Gözü yaşlı, dertli olmak.
sühnun	Rüzgârın ve yağmurun evveli.
suhre	Maskara, gülünç, eğlenceli. * Zoraki iş gören, ücretsiz zoraki çalışan kimse ve hayvan. ◊ (C.: Suhar) Geniş ve düz olan iki dağ aralığı. * Kırmızıya benzer renk.
sühre	Seher vaktinin evveli. * Fecr-i kâzib zamanı.
şühre	Zahir ve vâzıh olmak. Görünmek. Açık olmak.
suhrekâr	f. Maskaralık yapan. Maskara.
suhriyen	(Sıhriyya) Musahhar kılınan, hizmette çalıştırılan. * Gülünç olan.
suhriyye	Maskaralık.
suht	Haram mal, her nevi haram. * Yok eylemek. Gidermek. Bir şeyin kökünü kazımak mânasına saht'dan alınmıştır. ◊ Kızgınlık, gadab. (Rızânın zıddı)
suhte	f. Yanmış, tutuşmuş. Yanık. * (C.: Suhtegân) Softa. Medrese talebesi.
suhub	(Sehâb. C.) Bulutlar.
şühub	Mütegayyer olmak, değişmek.
şühüb	(Şihâb. C.) Kıvılcımlar.
sühud	Uyanıklık.
sühüd	Uyanıklık.
şuhud	(Bak: şühud)
şühud	şâhidler. * Görme, şahid olma. * Müşahede etme. * Görünecek halde şekillenme.
şühudî	Keşfe ve görmeğe dair. Görünebilir olana ait ve mensub.
suhuf	(Sahife. C.) Sahifeler. * Bâzı Peygamberlere gelen sahife halindeki kitap.
sühuh(a)	Dökülmek. * Semiz ve besili olmak.
sühuk	Kaftanın eskimesi.
sühuk(e)	Şiddetli rüzgâr. Katı yel.
suhulet	Kolaylık. (Bak: Sühulet)
sühulet	Kolaylık. Kolaylık vasıtası. * Yavaşlık. Nâzik muamele. * Elverişli. Kullanışlı. * Paraca kolaylık. (Bak: Suhulet)
sühulet-bahş	f. Kolaylık veren. Kolay kullanılan. Pratik.
sühum	Demirci çekici.
şuhum	(Şahm. C.) Yağlar, içyağlar.
sühumet	Akrabalık, hısımlık.
suhun	(Sahne. C.) Sahneler.
sühunet	Sıcaklık, hararet. Hararet derecesi. ◊ Katılık, peklik.
suhur	(Sahr. C.) Kayalar, büyük taşlar.
sühur	Uyanık olmak.
şuhur	(Bak: şühur)
şühur	(şehr. C.) Aylar. 30 günlük müddetler.
şühus	Yüksek olmak. * Bir yerden bir yere gitmek. * Gözünü bir yere dikip hareket ettirmeden ve kapağını açıp yummadan durmak. * Bir hâdisenin meydana gelmesinden dolayı acı çekip kararsız olmak. More…
sühve	Yumuşak. Sükun, sessizlik.
suk	Çarşı, pazar. Alım satım yeri.
suk'	Taraf, yön. * Nahiye.
suk'a	Başın ortasındaki beyazlık.
suka	Çarşı adamı, esnaf.
suka'	Horoz sesi, horoz ötüşü.
sukab	(Sukbe. C.) Delikler.
şükaf	(Bak: şikâf)
şukak	Bir çeşit hayvan hastalığı.
sükala'	(Sakil. C.) Ağırlar. Kabalar. Çirkinler. Sözü sohbeti çekilmeyen kimseler.
sükara	(Sekren. C.) Sarhoşlar.
şükara	Sütlü deve. * Sütlü koyun.
sükat	Yüksek yerden düşen nesne.
şükat	(şâki. C.) şikâyet edenler, şikâyetçiler.
sukata	Kırıntı, döküntü, artık.
sukataçin	f. Kırıntı, döküntü toplayan. Artık toplayan.
sukatahâr	f. Kırıntı, artık yiyen.
sukaybe	Küçük delik, delikçik.
sukb	(C.: Sükub) Delmek. * Yırtmak.
sukbe	(C.: Sukub - Sukab - Sukabât) Delik.
sukî	Çarşı ve pazarla alâkalı. * Çarşılı, pazarlı.
sükk	Meşhur bir Arap tabibin adı. * Ağzı ve dibi dar olan kuyu.
şukka	Parça. Kâğıt veya kumaş parçası. * Küçük tezkere.
sükkân	(Sâkin. C.) İkamet edenler, oturanlar. * Gemi kuyruğu.
sükker	şeker.
sükkerî	şekerden yapılma tatlı. * Şekerle alâkalı.
sükl	Kadının çocuğunu kaybetmesi.
sukl(e)	Böğür. * Taraf, yön.
şükle	Gözün ağındaki kırmızılık.
şükm	Ücret, ivaz. Cezâ. Karşılık. Amelin ücreti.
sukm (sekam)	(C.: Eskâm) Zahmet, meşakkat. Hastalık, maraz.
sükn	Yolun ortası.
sükna	Oturacak yer. Mesken.
sükne	Kuş sürüsü. * Boyna takılan heykel ve halka. Boyna vurulan demir.
şükr	(Şükür) Allah'ın (C. C.) nimetlerine karşı memnunluk göstermek. Allah'a teşekkür.
şükran	İyilik bilmek. Minnettarlık. Şükretme hâli.
şükraniyet	Şükranlık.
şukre	Sâfi kızıllık, tam ve koyu kırmızılık.
şükrgüzar	f. İyilik bilen, teşekkür eden.
sükte	Çocukları avutup susturmada kullanılan şey.
sukub	(Sakb ve Sukb. C.) Delmeler veya delinmeler. * Bir tarafdan diğer tarafa kadar açık olan delikler. ◊ (Sukbe. C.) Delikler.
sükub	(Sekub) Kendi kendine dökülen su. Suyun dökülmesi. ◊ (Sakb. C.) Delikler. ◊ Yetişmek.
sukuf	(Sakf. C.) Tavanlar, ev örtüleri. * Uzun ve sarkık şeyler. * Semavat.
şükuf(e)	f. Çiçek. Zühre. Tomurcuk.
şükufezar	f. Çiçek bahçesi.
şüküfte	f. 'Açılmış' mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Nev-şüküfte  - Yeni açılmış.
şükuh	f. Azamet, ululuk, celal.
sukuk	şeriat mahkemesince verilen ilâmlar ve onda geçen tabirler.
sükuk	(Bak: Sukuk)
şukuk	(Şakk. C.) Çatlaklar, yarıklar.
şükuk	(şekk. C.) şekler, şüpheler.
sükul (sâkil)	Evlâdı ölüp yalnız kalan kadın.
sükûn	Durgunluk. Sâkin olmak. Hareketsizlik. * Dinmek, kesilmek. * Gr: Bir harfin (a,e,i,o) okunmayıp yalnız ses vermesi, harfin harekesiz olarak kendi sesi ile okunması. (Bak: Cezm)
şukune	Azlık.
sükûnet	Vakarlılık, ciddiyet. * Durgunluk. Rahatlık. * Hareketsizlik.
sükûnetgâh	f. Dinlenme yeri. * Mc: Kabir, mezar.
sükûnetperver	f. Dinlendirici, rahatlandırıcı.
sükûnetyâb	f. Durgunlaşan, sükûnet bulan, duran.
şükur	Hacet, ihtiyaç. * Mühim işler, umûr-u mühimme.
sükuredyun	Yaban sarmısağı.
sukut	Düşme. Yukardan aşağıya birden iniverme. * Değerini kaybetme. Bozulma. * Devrilme. * Mahvolma. * Ahlâk bakımından alçalma. * Büyük bir vazifeden ayrılma. * Sarkma. * Çocuğun eksik veya ölü More…
sükût	Susma. Konuşmama.
sükûtî	Sessizlikte olan. Çok ses çıkarmayan. Az konuşan.
sukutiye	Paraşüt.
sukve	Toprak kap.
sukya	(Saky. den) Sulamak.
sülae	Hurma yaprağının, başında olan dikeni.
sülah	Necis, pis.
sulahfat	(C.: Selâhif) Kaplumbağa.
sülal	İshal olmak.
sülale	Sıkınca parmakların arasından dışarı çıkan safi balçık. * Meni akıntısı. ◊ Soy, sop. Bir kimsenin soyu.
sülam	El arkası.
sülama	Parmak kemiği. * Küçük içi boş kemik.
sülas	Akıl gitmek. * Delirmek.
sülasa'	Salı.
sülasî	Üçlü. Üçe mensub. * Gr: Harf-i aslîsi üç harf olan kelime.
sülasî mezid	Esası, kelime kökü üç harften ibaret olduğu halde, başka harfler ilâvesiyle, başka masdar teşkil edilmiş olur. Aslı üç harfli masdar demektir.
sülasî mezidün fih	Gr: Zaid harf almış ve kökünde üç aslî harf bulunan kelime.
sülasî mücerred	Gr: Üç harfli aslî kelime kökü.
sulb	Sert, katı. Taş gibi olan. * Omurga kemiği. * Sülâle, zürriyet.
sulbî	Birinin sulbünden gelme. Kendi evlâdı. Kendi oğlu.
sulbiye	Nesebi hâlis olan.
sulbiyet	Katılık, sertlik. Taş gibi olmak. * Cisimlerin katı hâli. * Mc: Duygusuzluk.
suleha	(Sâlih. C.) Salihler. Salâhiyetli, günah işlemeyen iyi insanlar. İlim ve amelde, ibâdet, taat ve takvâda terakki ve teâli eden büyük zâtlar.
sülehfat	(C.: Selâhıf) Kaplumbağa.
sülek	(C.: Sülekân) Keklik kuşunun erkeği. (Müe: Süleke) ◊ Cemaat, topluluk.
sulfato	(Sulfata) Fr. Kinin. Sıtma hapı.
sülfe	Kişinin aceleyle hazırladığı yemek.
sulh	Barış. Uyuşma. * Muharebeyi terk için anlaşma. * Rahatlık.
sulh-âmiz	f. Ara bulucu, barıştırıcı.
sulh-nâme	f. Sulh, barış kâğıdı.
sulh-perver	f. Sulhçu. Dâimâ sulh ve sükun isteyen. Harp ve çarpışmak istemeyen. Barışsever.
sulhen	Sulh tarzında, barış yoluyla. Anlaşmak suretiyle.
suliyy	Ateşin yanması.
sulla'	(C.: Sıllâ) Enli yassı taş. * Ot bitmeyen mevzi.
sullaa	Büyük, enli taş. * Ot yetişmeyen yer.
süllaf	(Selef. C.) Selefler. Önce gelip geçmiş olanlar.
sülle	Cemaat, topluluk, çok cemaat. * Çok para.
şülle	Niyyet. * Uzak emir.
süllem	Merdiven, basamak. * Derece. * Tıb: Kulağın içindeki içiçe daireler şeklinde olan boşluğun adı.
sülme	Çatlak, gedik.
sulsul	(C.: Salâsıl) Üveyik kuşu.
sulsule	Havuz veya kap dibinde kalan su artığı.
sult	(C.: Eslât) Büyük bıçak.
sült	Hububattan buğdaya benzer bir tanenin adı.
sulta	Baskı, otorite.
sülta	Uzun ok.
sültah	Düz kaypak taş.
sultan	Reis. İslâm Hükümdarı. Hâkimiyet sahibi. Padişah. * Allah. (C.C.) * Kuvvet, kudret ve hâkimiyet sâhibi. * Hükümdar âilesinden olan anne, kız gibi kadınlardan her biri. * Hüccet ve delil. * More…
sultan reşad	(Mil: 1844-1918) Meşrutiyet devri Osmanlı Padişahıdır. Merhametli ve halim tabiatlı olan bu dindar ve abdestsiz gezmiyen padişah, Mevlevi Tarikatına bağlı idi. Boş vakitlerini Mesnevi More…
sultan selim han	(Bak: Yavuz Sultan Selim)
süluc	(Selc. C.) Karlar.
suluh	Sahte olmayıp geçer akçalar. Sağlam ve hakiki paralar.
süluk	(Silk. den) Belli bir gruba girme. Bir yolu takib etme. Bir tarikata bağlanma. Mânevi terakki mertebelerinde devam etme.
sulul	Bozulup fena kokmak.
sülüs	Üçte bir. Üç parçadan biri. * Bir yazı çeşidi.
sülüsan	Üçte iki. Üç kısımdan iki kısım.
sülüseyn	Üç parçada iki parça, üç kısımda iki kısım. Üçte iki.
sülüsî	Sülüsle, yani üçte birle ilgili. * Bir yazı sitili.
sum	Sarımsak.
süm	f. Dört ayaklı hayvanların tırnağı.
şum	Hayırsız kişi.
sum'	Pervane denilen kelebek.
sum'a	İhlâssızlıktan çıkan, işitilsin ve bilinsin için yapılan iş, gizli riyakârlık.
süm'a	(Bak: Sum'a)
şuma	f. Siz. (Bak: Şahıs zamiri)
sümak	Hâlis, sâfi.
sümame	(C.: Sümâm) Bir zayıf ot. * Cem etmek, toplamak, biriktirmek.
sümanat	(C.: Sümâni-Sümâniyât) Bıldırcın kuşu.
şümar	f. Hesap, sayı. * Sevgi, muhabbet. ◊ f. Sayan, sayıcı. Eden, edici.
şümarende	f. Sayan, hesab eden.
sumari	Dübür.
şümaride	f. Sayılmış, hesab edilmiş.
sumat (sumt)	Susmak, sükut etmek.
sume	Koyuna yapılan işaret ve nişan.
sümeniyye	Puta tapanlardan bir fırka.
şümhut	Uzun, tavil.
sümkat	Kızıl, kırmızı, ahmer.
sumluh	Kulak kiri.
summ	İşitmez olanlar, sağır olanlar. Duymayanlar.
sümm	Kumaş. * Şey. * Atıf harflerinden bir harf.
sümmak	Türkçede 'tadım' denilen ekşi taneler.
summaki	Gayet sert, değerli ve parlak olan bir taş.
sümme	Sonra, ba'dehu gibi mânalara gelen bir zarftır. Bazan istiâre olarak 'vav' mânâsına da kullanılır. * Harf-i atıftır. Sonraki mânayı evvelkiyle bağlar veya tertib, mühlet More…
sümmeha	Yalan ve bâtıl nesne. * Yer ile gök arası. * Her tarafa dağılıp gitmek.
sümn	Sekizde bir.
sumnat	f. Kilise, puthane.
sümne	Kadınların şişmanlamak için kullandıkları bir ilâç.
sümpare	Zımpara.
sümr	Mal.
sümre(t)	Esmerlik, karayağızlık.
şümruh	Hurma budağı.
şüms	(C.: Şümus) Vahşi erkek davar. * Bir nevi gerdanlık.
sumsum	Çok katı olan.
sümu	Yücelik, yükseklik.
şümu'	(Şem'. C.) Mumlar. * Balmumları.
sümud	Taganni eylemek. * Eğlenmek. * Kibirlenip somurtmak. * Kafa tutmak. * Sersem olmak.
sumug	(Samg. C.) Zamklar.
sümuh	Atın yorulduğunu bilmeden yürümesi.
şümuh	Pek yüksek olmak. * Sedid. Sağlam sed.
sümuhat	El açıklığı, cömertlik.
sümuk	Yüce olmak, yükselmek. * Uzamak.
sumul	Sertlik, kuruluk, katılık.
sümul	Kaftanın eskimesi, elbisenin yıpranması.
şümul	Kaplamak. İhtivâ etmek. İçine almak. * Hükmü altına almak.
sümum	(Semm. C.) Zehirler, ağular.
sümün	Sekizde bir.
sümür	Gümüş.
şümürde	f. Hesap edilmiş, hesaplanmış, sayılmış.
şümus	(şems. C.) şemsler, güneşler.
sumut	Susma, sükut. * Somurtma.
sümut	(Simât. C.) Sofralar, yemek masaları. * Sofraya veya masaya gelmiş yemekler. ◊ (Simt. C.) Taburlar, saflar. * Diziler, sıralar. ◊ (Semt. C.) Semtler, yönler.
sümüvv	Yücelik. Yükseklik.
sun'	Yapmak. * Eser, yapılan iş. * Te'sir. * Güzel iş yapmak.
sun'î	İnsan yapısı, uydurma, takma, sahte, yaradılıştan olmayan.
sunafir	Her nesnenin hâlisi. Her şeyin iyisi ve doğrusu.
sünaî	İkili. * Gr: Aslî harfi iki harf olan kelime.
sunan	Koltuk kokusu.
şünan	Perâkende, dağılmış.
sünat (sinât)	(C.: Sünut Esnât) Sakalı olmyaan veya bir maktar çenesinde olup başka yerinde olmayan köse kimse.
sünbade	f. Zımpara.
sünbazih	Zımpara.
sünbe	Suret.
sünbük	(C.: Senâbik) At, eşek gibi tek tırnaklı hayvanların tırnağı.
sünbülât	(Sünbül. C.) Sünbüller, başaklar.
sünbüle	Başak.
sunbur	(C: Sanâbir) Demirden veya kalaydan olan ibriğin emziği. * Havuzun çevresine yapılan lüle ve oluk.
sündüs	Sırmadan kabartma deseni. Eski bir çeşit ipekli kumaş. Parlak renkli, çiçekli, işlemeli, nakışlı olarak dokunmuş ipek kumaş. Altun veya gümüş tellerle işlemeli ve nakışlı olarak dokunmuş More…
sündüs-misal	f. Sündüsten yapılmış gibi.
sündüsî	Sündüsten yapılmış.
sünen	Sünnetler. * Ehl-i hadis ıstılahında: Ahkâm hadislerine Sünen tâbir edilir. (Bak: Kütüb-ü sitte, Sünnet)
sünepe	Miskin, mıymıntı. Üstü başı kirli, pis.
şünhub(e)	(C.: Şenâhıb) Dağbaşı.
sünnet	Kanun, yol, âdet. * Siret-i hasene. * Ist: Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sözü, emri, hal ve takriri. ◊ Göbekle kasık arası. * Atın bileğinin ardındaki uzunca kıllar.
sünnetullah	İlâhî kanunlar. * Kanun, âdet. (Bak: Âdetullah)
sünnî	Sünnet ehlinden olan kimse. Peygamberimiz Hazret-i Muhammed'in (A.S.M.) izinden giden, bütün düsturlarını Şeriat-ı İslâmiyeden alan, Ehl-i Sünnet denen ve Fırka-i Nâciye ismiyle More…
şünşün	Zeyrek ve akıllı genç yiğit.
şüntür	(C.: şenâtir) Parmak.
sunuat	Yapılanlar. San'atlı yapılan şeyler.
sünud	Dayanmak, güvenmek, itimad.
şünue	Uzak olmak. Irak olmak.
sunuf	(Sınıf. C.) Sınıflar. * Dereceler, mertebeler. * Nikablar, yaşmaklar. * Soylar, neviler.
sünuh	(C.: Sünuhat) Çok düşünmeden akla ve kalbe gelen mânâ. * Zuhur etmek. Vaki olmak. * Sözü kinâye ve târiz ile söylemek. * Kolay olmak. * Birini güçlüğe düşürmek. ◊ Sâbit olma. More…
sünuh (senâha)	Fâsid ve mütegayyer olmak. Bozulmak ve değişmek.
sünuhat	(Sünuh. C.) Kalbe gelen mânalar, doğuşlar. (Bak: Sâniha)
sünun	(Sene. C.) Seneler, yıllar.
sünya	İstisnadan bir isim.
sünyan	(C.: Süniyye) Ednâ, alçak, rezil, kepâze.
şünzuve	(C.: Şenazi) Dağ kenarı.
süpare	(Bak: Sipare)
suples	Fr. Yumuşaklık, esneklik.
süpürde	f. Ismarlanmış, sipariş olunmuş. * Bırakılmış, verilmiş.
şüpüş	f. Bit.
sur	(Suret. C.) Kıyamet günü İsrafil Aleyhisselâm'ın çalacağı boru. Buna Sur-u İsrafil de denir. * Boynuzdan yapılan düdük. ◊ Bir şehri kuşatan yüksekçe kale duvarı. Yüksek More…
şur	f. Tuzlu, kekremsi. * şamata, gürültü.
sur'a	Bahadırlık, kahramanlık. * Güreşçilik.
sür'a	Evmek, acele etmek.
sür'at	Çabukluk. Hız.
sür'aten	Sür'atle, hemen, derhal, çabuk.
sür'ub	Gelincik adı verilen hayvan.
sür'uf	Yumuşak, hafif.
şur-baht	f. Bahtsız, talihsiz.
şur-efgen	f. Karma karışık yapan, kargaşalık çıkaran.
şur-engiz	f. Gürültü çıkaran, şamata yapan.
sur-na(y)	f. Zurna.
sur-naî	f. Zurnacı.
sur-name	(Suriye) f. Edb: Düğün, ziyafet, şenlik gibi halleri tasvir için yazılan yazılar.
süra	Gece seyri.
şura	Konuşma yeri, istişare meclisi. Büyüklerin istişare için toplanma yeri. * Meşveret için toplantı. * Meşveret etme.
şura suresi	Kur'an-ı Kerim'in 42. suresi olup, 'Hâ mim ayn sin kaf' Suresi de denir.
suraa	Pehlivan ve bahadır kimse.
şurab (şurâbe)	f. Kirli ve acı su. * Mc: Gözyaşı.
şürabiye	f. Bir şeye bakmak için boyun uzatmak.
süradik	(Serâdik) Saray perdesi. Padişaha mahsus sarayın veya çadırın perdeleri.
sürag	f. İz, işaret, eser.
surah	Bir tavus kuşu ismi. * Kapının gıcırdaması. * Ses. * İnlemek. ◊ f. Delik. Gedik.
surahi	Su şişesi, sürahi.
suram	Zillet ve hastalık. * Emzikten son çıkan süt.
sürat	Her nesnenin üstü ve ortası.
sürb	f. Kurşun, kalay. Kurşun ve kalay karışımı.
şürb	İçme. İçilme.
sürbe	(C.: Süreb - Sürüb) Güruh, cemaat. * Yığın, küme. * Sürü. * Gidecek yer.
sürcuce	Tabiat. * Tarikat.
sürdah	(C.: Serâdih) Semiz etli dişi deve. * Ufak otlar yetişen yumuşak yer.
sürdak	(C: Sürâdikat) Kapıya asılan perde ve çardak. * Çadır. Bezden olan ev.
sürde	Ekmeği yağla ıslamak.
sure	Kur'an-ı Kerim'in 114 bölümünden her biri. * Derece. * Duracak yer. Menzilet. * Şeref ve şan. * Güzel inşa edilmiş bina. Sur. * Refi'. * Alâmet, nişan.
şure	f. Çorak, tuzlu, verimsiz toprak. ◊ Heyet.
şürebe	Çok içen. Çok içici olan.
sured	(C.: Surdân) Göçgen adı verilen küçük kuş. * Davar arkasında yanırdan olan beyazlık.
şüref	(şerefe ve şürfe. C.) şerefeler.
şürefa	(Şerif. C.) Şerifler. Hazret-i Hüseyin Radıyallahü Anh vasıtasiyle Peygamberimiz (A.S.M.) soyundan gelenler. * Şerefliler. Allah (C.C.) yolunda sabır ve sebat ile devam eden temiz insanlar. More…
süreha'	(Sarih. C.) Saf ırklar.
şüreka	(şerik. C.) şerikler, ortaklar.
surencan	Şekil ve kabuğu kestaneye benzeyen bir ot kökü.
suret	(C.: Sur - Suver) Biçim, görünüş. * Kılık. Tarz. * Yol. Gidiş. Hal. * Tasvir. Dıştan görünen şekil. * Çare.
suretâ	Görünüşte. Zâhiren.
suretbend	f. Tasvir yapan. Resimci.
sureten	Suret itibariyle, suret olarak, görünüşte. Sanki.
suretger	f. Suret yapan, resim çizen, ressam.
suretperest	f. Görünüşe, surete çok kıymet veren. Esasa kıymet vermeyen. * Resimleri çok seven ve meftun olan. (Bak: Sanem-perest)
suretpezir	f. Meydana çıkan, hâsıl olan, şekillenen.
suretyâb	f. şekil bulan, suretlenen, meydana gelen.
süreycî	Bir demirci adı. (İyi kılıçları ona nisbet edip 'süreycî' derler.)
süreyya	'Ülker (Pervin) yıldızı. Yedi (veya altı) yıldızlardır ki; ikişer ikişer karşılıklı dururlar ve Ayın geçtiği yerlere yakın görünürler. Gerdanlığa benzemesinden Felekiyâtta 'Ikd-ı More…
şurezar	Çorak yerler, verimsiz araziler.
sürfe	f. Öksürük.
sürh	Kırmızı, kızıl, ahmer. * Kırmızı mürekkeb. ◊ Seri nesne.
sürh-âb	f. Kırmızı su. * Mc: Kan veya şarap.
sürha	Su yolu.
sürhî	Kırmızılık, kızıllık.
sürhub	Uzun, tavil.
surî	Surete ait, görünüşe ait ve müteallik. Hakiki, ciddi ve samimi olmayan. Zâhirî.
şuride	f. Perişan, karışık. * Tutkun, âşık, meftun.
şuridegî	f. Karışıklık, perişanlık. * Tutkunluk, düşkünlük.
şuriş	f. Karışıklık, kargaşalık.
şuristan	Çorak yerler.
süriyye	(C.: Serâri) Cariye, odalık.
sürm	(C.: Esrem) Necisin çıktığı yer. ◊ Ön dişlerin dökülmesi.
sürmüle	Tilkinin dişisi. * Sırtlanın dişisi. * Bir erkek ismi.
surna-pa	f. Zürafa.
sürpriz	Fr. Beklenilmeyen bir anda meydana gelen ve şaşırtarak insanı sevindiren veya üzen hâdise. Umulmadık şey.
sürr	Yeni doğmuş çocuğun kesilmiş göbeği.
şürr	Ayıp. * Yayıp döşemek. * Kurutmak için güneşe sermek.
surrad	Yağmuru olmayan ince bulut.
sürrak	(Sârik. C.) Hırsızlar, sârikler.
surre	(C.: Surer) Para kesesi, para çıkını. * Hac zamanında İslâm Devletinin pâdişahı tarafından fakir ve muhtaçlara dağıtılması için Mekke ve Medineye her yıl gönderilen para ve sâir şeyler.
sürre	(C.: Sürer - Sürrât) Göbek.
sürrî	Göbekle alâkalı. Göbeğe ait.
sürriyye	Sahibi tarafından başka yerde oturtulan cariye.
şürruf	Ters ve balçık taşımada kullanılan ve tezkere denilen âlet.
şürse	Papuç. Nâlin. Ayakkabı.
şürsuf	(C.: Şerasif) İyeği kemiğinin yumuşak kısmı.
sursur	Büyük kuvvetli deve.
sürsur	Âlim ve akıllı kişi.
şürşur	Yund kuşu dedikleri kuş.
şurta	(Yelkenliye) uygun rüzgâr. * Önde gidip düşmanla savaşan asker. * Polis, jandarma.
şürta	(C.: Şurat-Şuratâ) Malı mülkü ile tanınan meşhur bir kimse. * Askerin önünde yürüyüp düşman ile evvel cenk eden taife. Öncü kuvvet.
sürtüm	Kap içinde kalan yemek artığı.
sürü	Tar:  Devşirme suretiyle alınan Hristiyan çocuklarının yüzer, yüzellişer, ikiyüzer veya daha fazla kişilik kafileler halinde sevkedilmeleri. Sürü adı verilen bu kafileler, sürücülerle More…
şuru'	Başlama. Mübaşeret etme.
şüru'	Başlamak. (Bak: şuru')
sürub	(Serb. C.) İçyağları. * Çekiştirmeler, azarlamalar. ◊ Taşraya gitmek.
süruc	(Serc. C.) Eyerler, at takımları.
surud	Soğuk yer.
sürud	f. Terennüm. Şarkı, türkü.
suruf	(Sarf. C.) Dilbilgisi kitapları, gramerler.
suruh	(Sarh. C.) Köşkler, yüksek binalar.
şüruh	(Şerh. C.) Şerhler, açıklamalar.
şüruk	Tulu' etmek, doğmak.
sürun	Kalça başı.
sürur	(Serir. C.) Tahtlar. Yatacak yerler. ◊ Sevinç. Neş'eli olmak.
şürur	(şerr. C.) şerler. Kötülükler.
süruş	(C.: Süruşân) f. Melek. * Cebrâil (A.S.)
şurut	(Şart. C.) Şartlar. Bir şeyde bulunması lâzım gelen esaslar, temeller.
şürut	(Bak: şurut)
süryanî	Eski Suriye halkından. Sâmilerin Aramî kolundan ve garb kısmından olan ve bunların dininden olan.
sürye	Gece seyri. * Ulaşmak, varmak.
sus	Huy, tabiat, tıynet. * Buğday ve arpa biti. Hububata düşen kurt. Güve. * Miyan kökü. ◊ Yemeği yalnız başına yiyen kötü insan.
şus	Pak etmek, temizlemek.
şüs	f. Akciğer.
şüş	f. Karaciğer.
susen	f. Susam.
susmar	f. Kertenkele denen küçük bir hayvan. Keler.
süst	f. Gevşek, tembel, sölpük.
şüst	f. Yıkama.
şüste	f. Yıkanmış.
süstî	f. Gevşeklik, uyuşukluk, tembellik.
şüsu'	Uzak olma. * Ayakkabıya kayış tasma takma.
şüsub	Atın ince ve zayıf olması. * Şiddet.
şusy	Ölünün şişip el ve ayağının sertleşmesi.
sut	(C.: Suvâ-Esvâ) Yolda ve sahrada işaret için dikilen taş.
süta'	Nezle.
sütahî	Oturak yeri büyük olan kişi.
şutbe	(C.: Şütab) Kılıcın yüzünde yapılan yol.
sütre	Perde. Örtü. Perdelenecek şey. * Namaz kılarken kıble cihetinde duvar ve sâir olmadığından, önden geçenlerin namaza zarar vermemeleri için, ön tarafa dikilen şey. (En az altmış cm. More…
şuttar	Pazu hareketi.
sutu'	Yükselme, yukarı çıkma. * Belli olma. (Toz, koku v.b) yayılma.
sütu'	Zâhir olmak, görünmek. * Yükselmek, yüksek olmak.
sütude	(C.: Sütudegân) f. Övülmüş, medhedilmiş. * Övülüp medhedilmeğe değer.
sütuh	f. Yorgun, bezgin. * Sıkıntılı, kederli. * Beceriksiz.
şütum	(şetm. C.) Küfürler, sövmeler.
sütun	f. Direk, amud, rükün. Silindir biçiminde destek. * Gazete veya kitap sahifelerinde yukarıdan aşağıya olan bölünmüş kısımlardan herbiri. Kolon.
sutur	(Satır. C.) Satırlar, yazı dizileri.
sütur	(Sitr. C.) Örtüler. Perdeler. ◊ f. Binek ve yük hayvanı. ◊ (Bak: Sutur)
şutur	Irak, uzak, baid. * Bir memesi birisinden uzun olan koyun. * İki emziği kurumuş olan deve. ◊ Irak, uzak, baid.
şütür	f. Deve.
şütür gürbe	'f. 'Deve ile kedi': İyilik fenalık; münasebetsiz, karışık; iyi ile kötü.'
süturbân	f. Hayvana bakan. Seyis.
şütürbân	f. Deveci. Deve çobanı.
şütürbâr	f. Bir deve yükü kadar olan ağırlık.
süturdân	f. Ahır.
sütürde	f. Tıraş edilmiş. Yontulmuş.
şütürdil	f. Deve huylu, kinci, inatçı.
sütüre	f. Ustura.
sütürg	f. Büyük, iri, muazzam.
şütürgâv	f. Zürafa.
şütürleb	f. Deve dudaklı. Dudağı deve dudağı gibi sarkık olan kimse.
şütürmürg	f. Devekuşu.
şütürpâ	f. Deve ayaklı. * Kekik otu.
sütut	Zulmet, karanlık. * İnsanlara zahmet verenler.
şutut	(şatt. C.) Büyük nehirler.
şuub	(şa'b. C.) Cemaatler. Taifeler. Kabileler.
şuubat	(şu'be. C.) Şubeler, kısımlar, bölümler.
suubet	Zorluk, güçlük.
şüubiyye	Arabiyi acemden faziletli saymayan bir taife.
suud	Yükselmek. Yukarı çıkmak. Derece artmak. ◊ Mübarek. * Mübarek sayılan yıldızlar.
suude	İyi addetmek. Mübarek saymak.
şuun	(Şe'n. C.) İşler, fiiller. Havadis.
şüun	(Bak: şuun)
şuunat	Şuunlar. Keyfiyetler, haller. * Emirler. Kasıtlar. Talepler.
şüunât	(Bak: şuunât)
suur	(Sivâr. C.) Bilezikler.
şuur	Anlayış, idrak. Vicdan. Hiss-i zâhirle duymak. * Kendi varlığından haberi olma. * Bir şeyi hoşça tanıma. * İnceliklerini iyice idrak etme. * (Şa'r. C.) Kıllar.
suut	Enfiye.
suva'	Sa' denilen ve ahkâm-ı İslâmiyede muteber olan ölçek. * Su içmek için kullanılan taş. Maşraba.
süva'	Geceden bir parça. * Nuh Aleyhisselâm'ın kavminin taptıkları put.
suvab	(C.: Su'bân) Bit sirkesi.
süvaf	Fena, helâk, mahvolma. * Hayvanların ölümü.
suvan (sivân)	(C.: Esvine) Kaftan ve giyecek eşya koyup saklanılan yer veya kap.
suvar	(Bak: Süvar)
süvar	f. Ata binmiş. Binici.
süvar olmak	Ata binmek. Yola çıkmak.
süvarî	Atlı asker, atlı. * Gemi kaptanı.
şüvaye	Büyük nesnelerin küçüğü. * Kıt'a.
şuvaz	Kızgın, ateşli maden. Kızgın ateş. * Susama.
şüvaz	(Bak: şuvaz)
süvba'	Gittikten sonra yine dönmek.
suver	Boynuz. * (Suret. C.) Suretler.
süver	(Sure. C.) Sureler.
suveyda	(Bak: Süveyda)
süveyda	Siyahlık.
süveyş	Akdeniz'le Kızıl Deniz'i birbirine bağlayan büyük kanal.
şuveyy	Yavaş.
süvre	(C.: Sivere-Sire) Dişi sığır.
süvüm	f. Üçüncü.
suvvam	(Sâim. C.) Oruç tutanlar.
suy	f. Cihet, yön, taraf. ◊ Kurumak.
şuy	f. Koca, eş, zevc.
şuyide	f. Yıkanmış.
süyu'	Suyun akması.
şüyu'	Herkes tarafından duyulmuş, öğrenilmiş. * Yayılma, şayi' olma.
suyuf	(Sayf. C.) Yaz mevsimleri.
süyuf	(Seyf. C.) Kılıçlar.
süyuh	(Seyh. C.) Akarsular, nehirler, ırmaklar. * Çizgili elbiseler.
şüyuh	(Şeyh. C.) Şeyhler. İhtiyarlar.
süyul	(Seyl. C.) Seller.
süyum	Emin, mahfuz.
süyutî	(Bak: Celaleddin-i Süyutî)
suz	f. (Suhten: Yanmak mastarından) 'Yakan, yakıcı, yanmak, tutuşmak' mânâlarına gelerek mürekkeb kelimeler yapar. ◊ f. Yanma, tutuşma. Ateş. Sıcaklık.
şüzam	Tuz. * Akrep ve arı dikeni.
suzan	f. Yakan, yakıcı. Ateşli.
suzen	f. İğne.
suzende	f. Yakan. Yakıcı.
suzenger	f. İğne yapan, iğneci.
suzer	(C.: Suzerât) Necis, pis, murdar.
suzî	f. Yanma ile, tutuşma ile ilgili.
suziş	f. Yakma. Yanma. * Dokunma, te'sir etme, etki yapma. * Büyük acı. Yürek yanması.
şüzub	Davarın ince belli olması.
şüzur	(Şezre. C.) Süs eşyası olarak kullanılan altun veya inci gibi şeyler. * İşlenmemiş madenin içinden toplanan altın parçaları.
şüzuz	(Şâzz. dan) Kaide ve kanun dışı kalmak. Yalnız kalmak. * Karşı olmak, muhalif olmak.
şüzzaz	Müteferrik, perâkende, parçalanmış, dağılmış. * Az olan cemaat. Kabilenin haricinde kalan.
tâ be kiyamet	Kıyamete kadar.
tâ bekey	Ne vakte kadar.
tâ haşre dek	Haşre kadar.
ta key	f. Ne vakte kadar?
ta' (tae)	Alçak, iniş yer. * Başı aşağı etmek.
ta'an(e)	(Ta'n. dan) Çok zemmedip yeren. Çekiştiren.
ta'b	Latife etmek, şaka yapmak.
ta'bid	Mükerrem etmek. * Katran bulaştırmak. * Hizmet etmek. * Zelil etmek. * Zelil etmek, kepaze yapmak.
ta'bie	Karıştırmak. * Beslemek, terbiye etmek. * Hazırlamak.
ta'bir	(Tâbir) İfade, anlatma. Söz. Mânası olan söz. Deyim. * Terim. * Rüya yorma. (Ubur. dan) Herhangi bir şeyden ve hâdiseden, başka bir hak ve faydalı mânaya geçmek, intikal etmek ve More…
ta'birat	(Ta'bir. C.) Tabirler. İfade şekilleri. Anlatmalar.
ta'biye	Askerleri bir arazide düşmana karşı tam tedbir ve nizam üzere yerleştirme. * Muharebe toplarının yeri, istihkâm parçası. * Muvaffakiyet için kullanılan vâsıtalar. ('Tabya' More…
ta'cib	Hayrete düşürme, şaşırtma.
ta'cif	Arkalamak. * Doymaya yakın olana kadar yemek.
ta'cil	Acele ettirme, hızlandırma.
ta'cilât	(Ta'cil. C.) Çabuklaştırmalar. Acele ettirmeler. Hızlandırmalar.
ta'cim	Noktalama, noktalatma.
ta'cin	(Acn. dan) Hamur yapma, yoğurma, hamur hâline getirme.
ta'ciz	(Acz. den) Huzursuz kılmak, rahatsız etmek, sıkıntı vermek, canını sıkmak. * Eğlendirmek. * Âciz etmek. * Kadının ihtiyarlayıp âcizleşmesi.
ta'cizât	(Ta'ciz. C.) Tacizler. Rahatsız etmeler, sıkıntı vermeler.
ta'dad	Sayı saymak. Sayıp dökmek. Birer birer söylemek. Sıralamak.
ta'did	Sayma. * Hazırlanma, hazırlanılma. ◊ Mübâlağa ile ısırmak.
ta'dil	(Adl. den) Aslına zarar vermeden değiştirmek. Tebdil etmek.* Hafifletmek. * Doğrulaştırmak. Vasat hale koymak. ◊ Darlık vermek. * Veledi karnında büyük olup doğurması güç olmak. More…
ta'dilat	Değişiklikler, doğrultmalar, değiştirmeler, tebdil etmeler.
ta'diye	Tecavüz ettirmek, geçirmek. * Gr: Bir fiili müteaddi hâle koymak. Meselâ: 'Gülmek. Den- Güldürmek. Ölmek. Den- Öldürmek' gibi. ◊ Dağılmak. * Koyunun yününü kırkmak.
ta'dud	Çok tatlı kara hurma.
ta'fir	Tozlu ve topraklı yapmak. * Ağartmak, beyazlatmak. * Kirletmek. Mülevves etmek. * Oğlan kaçsın diye kadının, emziğine toprak sürmesi. * Güneşte et kurutmak.
ta'kib	Gözlemek. * Yolunda gitmek. * Peşinden yürümek. * Suçlunun suçunu araştırmak. * Bir kimsenin aynı senede yine gazaya gitmesi. * Bir şeyi ciddiyetle istemek.
ta'kibât	Suç işleyene karşı harekete geçmek ve suçluluk derecesini araştırmak.
ta'kiben	Takip ederek, takip suretiyle.
ta'kid	Edb: İbareyi veya cümleyi anlaşılmaz şekle koyma. * Düğümlenme, düğümleme.
ta'kif	Eğriltmek.
ta'kil	Devenin ayağına ip takıp bağlamak.
ta'kim	(Akm. dan) Kısırlaştırma. Neticesiz bırakma.
ta'kir	Bir uzvu, organı yararak sinirleri kesme. ◊ Suyu bulanık etmek.
ta'lik	Asmak. * Geciktirmek. * Bağlanmak. * Bir cümlenin mazmununun husulünü diğer bir cümlenin mazmununun husulüne edat-ı şart ile rabt etmektir. Şu işi görürsen, şuna vâris olacaksın denilse, More…
ta'lil	Sebep göstermek. * İllet. Bahane. * Müessirden esere yapılan istidlâl. (Bak: Bürhaân-ı limmî)
ta'lim	Öğretmek. Yetiştirmek. Alıştırmak. Belli etmek. İdman.
ta'limat	Bir iş hakkında hareket tarzını bildiren emirler.
ta'limat-name	f. Yönetmelik.
ta'limgâh	Tâlim ve öğrenme yeri.
ta'limhane	f. Öğrenme yeri. Ta'lim yeri.
ta'lin	Aşikâr etme. Meydana çıkarma. Açığa vurma.
ta'lit	Devenin yularını başından indirmek. * Deve boynuna nişan etmek.
ta'liye	Yükseltme.
ta'm	Yeme. Tad. Lezzet. Zevk.
ta'mid	Vaftiz etmek.
ta'mik	(Umk. dan) Derinleştirmek. Derin kazmak. * İnceden inceye araştırmak. Esasına varacak şekilde araştırmak.
ta'mikat	(Ta'mik. C.) Derinleştirmeler. İncelemeler, tedkik etmeler, araştırmalar.
ta'mim	Umumileştirme. Herkese bildirme.
ta'mimen	Ta'mim suretiyle. Herkese bildirmek suretiyle.
ta'mir	Bozuk şeyi düzeltmek. Eski şeyi düzeltip yeni hâline getirmek.
ta'mirât	(Tamir. C.) Noksanları gidermek. Eksik ve bozukları düzeltmeler ve tamamlamalar. Ta'mirler.
ta'miye	(Amâ. dan) Körletme. Kör etme. * Kapalı şekilde anlatmak. * Edb: Ebced hesabiyle düşürülen bir tarihin, hesabı doldurmak için çıkartılacak veya eklenecek sayılarını işaret etme.
ta'n	Hoş görmemek. Kötülemek. Birisinin ayıp ve kusurlarını beyan etmek. * Küfretmek. * Muhalifin iddialarını çürütmek. * Vurmak. * Duhul etmek, dâhil olmak, girmek.
ta'ne	Sövme, zemmetme, yerme, çekiştirme.
ta'ne-zen	f. Söven, zemmeden, hicveden, yeren, çekiştiren.
ta'nif	Şiddetle azarlamak. * Darılmak. * Meşakkat vermek. Melâmet etmek.
ta'nifât	(Ta'nif. C.) Şiddetle azarlamalar, darılmalar.
ta'nik	(Unk. dan) Boğazını tutup sıkmak.
ta'nis	Büluğdan sonra kızın kendi evlerinde çok durması.
ta'niye	İncitmek.
ta'rib	Bir kimseden söz nakletmek. * Çirkin etmek. * Arabî olmayan kelimeyi arabi lügatına nakletmek.
ta'ric	Meyletmek, eğilmek. * Bir nesne üzerinde durmak. * Çıkıntı. Tümsek peyda etme.
ta'rid	Kaçmak. * Gitmek.
ta'rif	(İrfan. dan) Bir şeyi belli noktalar ve işaretlerle inceden inceye anlatıp bildirmek, tanıtmak. Kavl-i şârih. * Bir maddeyi bütünüyle bir ibare halinde anlatmak. * Gr: Bir ismi marife etmek. More…
ta'rife	Bir şeyi lâzım olduğu şekilde anlatıp bildiren yazı.
ta'rik	Şaraba biraz su katmak. * Kovayı doldurmak. * Terletmek. * Hastalık veya perhizden dolayı zayıflamak. ◊ Ovmak.
ta'rir	Yere dökmek.
ta'ris	Düğün yapma. Bir kızı gelin etme. ◊ Et kurutmak.
ta'riş	Üzüm çubuğuna çardak yapmak. * Temel yapmak.
ta'riye	Soyma. Çıplaklaştırma.
ta'riz	Dokunaklı söz söylemek. Kapalıca yapılan sitem. Kinâye ile söylemek. ◊ Gizleme, saklama. * Sağlamlaştırma. * Alıp götürme.
ta'rizât	(Ta'riz. C.) Dokunaklı konuşmalar, sözle dokundurmalar, taş atmalar.
ta'sene	Ahlâkı yaramaz kadın. * Çok, kesir.
ta'sib	İhata edip kaplamak, içine almak. * Bir kimsenin başına taç koymak. * Açlıktan dolayı karnını bağlamak.
ta'sil	(Asel. den) Bal katma, ballandırma.
ta'sir	(C.: Ta'sirât) (Asr. dan) Sıkıp suyunu çıkarma. ◊ (C.: Ta'sirât) (Usr. dan) Güçleştirme.
ta'şir	(C.: Ta'şirât) (Öşr. den) Öşürünü alma. Onda birini alma. * Ona bölme.
ta'şiş	Hurmanın yaprağının az olması. * Kuşun yuva yapması.
ta'şiye	Akşam yemeğini yemek.
ta'te	Cinli olmak. Delirmek.
ta'tif	Şefkat uyandırmak. Acındırmak.
ta'tik	Eskitmek.
ta'til	Çalışmağa ara vermek. Çalışmayı durdurmak. İzine başlamak. * Kesmek. * Muattal bırakmak. * Ziynetsiz etmek, süssüz yapmak.
ta'tir	(Itr. dan) Güzel koku ile kokulandırma. ◊ Dizmek.
ta'tis	(Atse. den) Aksırtma, aksırtılma.
ta'tiş	Susatma, susatılma.
ta'vic	Eğme, eğip bükme. Eğriltme.
ta'vid	(Deve) çok yaşamak. * Âdet edinmek. Alıştırmak, âdet ettirmek.
ta'vik	İlerlemesine mâni olmak. Geciktirmek. * İşinden alıkoymak.
ta'vil	İtimat etmek. * Sesle ağlamak.
ta'vim	Arpayı ve buğdayı tutam tutam biçip yığmak.
ta'vin	Evde kâhyâ kadın.
ta'vir	Gözsüz etmek. Kör etmek.
ta'vis	Güç etmek, zorlaştırmak.
ta'viz	Nazar veya kötü şeylerden muhafaza için takılan dualı kâğıt, nüsha. Muska. ◊ Bedel, bir şey vermek. Karşılık, bedel göstermek. * Değiştirmek.
ta'vizât	(Ta'viz. C.) Karşılık olarak verilen şeyler. Ödünç verilen para.
ta'vizen	Karşılık olarak, karşılık alınmak suretiyle. Gelecekte gelirinden kesilmek şartıyla.
ta'yib	Ayıplamak. Kötülüğünü söylemek.
ta'yibât	(Ta'yib. C.) Ayıplamalar.
ta'yid	Bayram etmek.
ta'yil	Davarı yürütmek.
ta'yin	Yerini belli etmek. * Vazifeye göndermek, vazifelendirmek. * Ayırmak. * Tayın, erzak.
ta'yin-kerde	f. Belirtilmiş. Tâyin edilmiş.
ta'yir	(C.: Ta'yirât) Kabahati yüze vurarak utandırma.
ta'yis	Görmeden bir cismi eliyle aramak.
ta'yiş	Diri tutmak.
ta'zib	Davarları gece yabanda otlatıp eve getirmemek. ◊ Azab verme. Eziyet etme. Men eylemek.
ta'zibât	(Ta'zib. C.) Eziyetler, tâzibler, azablar.
ta'zil	Azletme. İşinden çıkarma. ◊ (C.: Ta'zilat) Ayıplama.
ta'zim	Hürmet. Riayet. İkramda bulunmak. Bir zât hakkında büyük sayıldığına delâlet edecek surette güzel muâmelede ve hürmet ifade eden tavırda bulunmak.
ta'zimat	(Ta'zim. C.) Hürmet ve riayetler. Tazimler.
ta'zimen	Hürmet ve ikram ederek.
ta'zir	Siyaset. * Tehdit etmek. * Tazim ve tathir. Temizlemek ve hürmet etmek. * Lügatta red, icbar, tahkir, te'dib, hak üzere tevkif mânalarına gelen bu tabir, İslâm hukukunda: Hakkında muayyen bir şer'î ceza olmayan suçlardan dolayı ulülemr (hükümdar, padişah) veya vekili tarafından tatbik edilen cezalar hakkında kullanılır bir ıstılahtır.Ta'zirin meşruiyeti; Kitab ile, Sünnet-i Nebeviye ile ve icma-i ümmet ile sabittir.
ta'zirat	(Ta'zir. C.) Vesile ve bahane aramalar. Esassız özür bildirmeler. ◊ (Ta'zir. C.) Azarlamalar, ta'zirler, tekdirler.
ta'ziyane	f. Ta'ziye eder surette. Ta'ziye ederek.
ta'ziye	Yeni ölen birisinin yakınlarının acısını paylaşır söz söylemek, teselli etmek. Baş sağlığı dilemek. 'Allah sabr-ı cemil ihsan etsin' diye söylemek.
ta'ziz	Bir adamı aziz kılmak. Hürmet ve muhabbetle sevmek.
ta-be	f. '... e kadar' mânasına gelir ve kelimelerin başlarına eklenir.
taa	Muti olmak. İtaat etmek.
taab	Yorgunluk. Sıkıntı. Zahmet. Bezginlik. Eziyet.
taab-âver	f. Yorgunluk veren.
taabbüd	İbadet etmek. Kulluk etmek.
taabbüs	Sayıklama. * Havadaki bir şeyi tutmağa çalışır gibi ellerini sallıyarak hareket ettirme. ◊ (C.: Taabbüsât) Yüz ekşitme, somurtma, surat asma.
taac'uc	Çeşitli seslerin birbirine karışması.
taaccüb	şaşma, hayret etme. Tahayyür.
taaccüc	Şamata, gürültü, patırtı.
taaccül	Acelecilik. Acele etmek.
taaccülat	(Taaccül. C.) Acele etmeler. Acelecilikler.
taaccün	(Acn. dan) Hamurlaşma, hamur hâline gelme, mâcun gibi olma.
taacib	Acayib şeyler. Tuhaf şeyler.
taaddi	Saldırma. * Düşmanlık. * Ezme. * Şeriattan ayrılma. Tecavüz etme. Zulmetme. Örf âdet ve mukavelenin hilâfına hareket etme. * Gr: Fiilin geçer halde olması, müteaddi olması.
taaddüd	Çoğalma. Birden fazla olma. Tekessür etme.
taadi	Düşmanlık etmek.
taadül	Beraberlik, eşitlik.
taaffüf	İffetli olma. İffetli görünme. * Tekellüfle salihlik yapma. Ahlâk dışı şeylerden kaçınma. * İstemekten uzak durma.
taaffün	(Ufunet. den) Çürüyüp kokuşma. Leş kokusu. Fena ve pis kokular.
taaffünat	(Taaffün. C.) Fena ve pis kokular.
taahhüd	(Ahd. den) Bir işin veya bir şeyin yapılması için söz verme, üzerine almak. İltizam etme. Resmi söz verme. Yüklenme. * Postaya verilen bir şeyin, yerine varmasını sağlama.
taahhüdât	(Taahhüd. C.) Üzerine alınan işler. Taahhüdler.
taahhüdnâme	f. Söz verdiğine ve taahhüd ettiğine dair yazılan vesika.
taakkud	(Ukde. den) Bağlanma. Düğümlenme. Anlaşılmaz hâle gelme.
taakkul	Hatırlama. Zihin yararak anlama. Akıl erdirme. Hatıra getirme. (Bak: Dimağ)
taala	(Bak: Teâlâ)
taalluk	Bağlılık. Münasebet. Alâkalı oluş. Ait olma. * Dünya alâkası. * Sevme.
taallukat	Bir kimsenin yakınları, akrabaları. Alâkalılar.
taallül	(İllet. den) Vesile ve bahane arama. Bir işten kaçınma. * Mâzeret.
taallülât	(Taallül. C.) Ağır davranma.
taallüm	(İlim. den) İlim edinme. Öğrenme. Ders okuyarak öğrenme.
taallün	Aleni, âşikâr, meydanda olma. Herkesin gözü önünde gibi bilinme.
taam	Yemek. Yenilen şey.
taamiye	Yemeklik. Yemek parası.
taammi	Kör olma. Görmez hale gelme.
taammüd	(Amd. den) Bilerek ve isteyerek suç işlemek. Kasıt ve niyet etme, bilerek ve isteyerek bir iş yapma.
taammüdât	(Taammüd. C.) İsteyerek ve bilerek yapılan işler.
taammüden	Evvelden hazırlanarak. Kastederek. Bile bile.
taammüdî	(Teammüdiyye) Kasıt ve niyet ile olan, taammüdle alâkalı.
taammuk	(Umk. dan) Derinleşme. Mes'elenin iç yüzüne vakıf olma.
taammukat	(Taammuk. C.) Derinleşmeler.
taammül	Amel etme. Çalışma. Vazife yapma.
taammüm	Umumileşme. Umumi olma. * (İmame. den) Sarık sarma. * (Amm. den) Amca olma. Birisini 'amca' diye çağırma.
taannüd	(İnad. dan) İnad etme. Ayak direme.
taannüdât	(Taannüd. C.) İnad etmeler, ayak diremeler.
taannüf	Azarlama. Darılma.
taannüt	Herkesin yanlışını arama.
taarr	Ari olmak, temiz ve pâk olmak, beri olmak. Döşeğinde dönüp ızdırap çekmek.
taarrüb	Araplaşma. Arap kılığına girme.
taarrüf	Karşılıklı anlaşma, tanışma. * Bir şeyi herkesin bilmesi. * Kendini hünerleriyle tanıttırma.
taarruk	(Arak. dan) Terleme. * Kemikten et kazımak. * Ağaç kabuğunu soymak.
taarrüm	Kemikten et soymak.
taarrus	(C.: Taarrusât) Kocanın, karısına karşı sevgisini göstermesi.
taarruz	Bir şey veya bir kimse üzerine şiddetle saldırma. Çatma. Düşmana hücum etme. Sataşma. İlişme.
taarüc	Aksaklanmak.
taarüf	Birbirini bilmek, tanımak.
taarüz	Muaraza edişmek, çekişmek.
taassub	'(Asab. dan) Bir şeye veya bir kimseye taraflı olma. * Din bakımından fazla salâbetli olma. * Kendi dinini çok üstün görmek. * Haksız yere husumet etmek. * Bir düşünüşe, bir inanışa More…
taassubkâr	f. Taassub gösteren. Mutaassıb.
taassüf	Sapmak, doğru yoldan çıkmak.
taassüfât	(Taassüf. C.) Yolsuzluklar, haksızlıklar.
taaşşuk	Âşık olmak. Çok fazla derecede sevgi beslemek.
taassür	(Usur. dan) Güçleşme. Güç olma.
taasür	Güç yapmak, zor yapmak.
taat	İbadet etmek. Allah'ın (C.C.) emirlerini yerine getirmek. İtaat etmek.
taatgâh	f. İbadet yeri. İbadetgâh.
taattuf	(Atıf. dan) Acıma, şefkat gösterme. * Verme. * Esirgeme.
taattufât	(Taattuf. C.) İhsanlar, lütuflar, bağışlar.
taattul	(Atalet. den) İşsiz kalma. İşlemez ve boşta olma.
taattur	(Itr. dan) Güzel kokular sürünme.
taavvüc	(C.: Taavvücât) Eğrilme, eğri olma.
taavvüd	(Âdet. den) Âdet edinmek. * Geri dönmek.
taavvuk	(Avk. dan) Oyalanmak. Gecikmek.
taavvuz	(İvaz. dan) Bedel almak. Bir şeye karşılık almak. * Bir şey karşılığı olarak alınmak.
taavvüz	Allah'a (C.C.) sığınırak 'Euzubillâh' demek, yani Allah'a sığındığını ifade etmek.
taayyün	Meydana çıkmak, âşikâr olmak, belli başlı ve itibarlı görünen insanlardan olmak.
taayyünat	Meydana çıkmalar. Belli olmalar. Belli başlı adam sırasına geçmeler.
taayyüş	(Ayş. dan) Yaşamak. Geçinmek. Yaşama tarzı. Beslenmek.
taazi (taazzi)	Musibet vaktinde' İnnâ lillahi ve innâ ileyhi râciun' demek.
taazum	Gözünde büyümek. Büyük görünmek.
taazzi	Uzuv peydâ etme. Şekillenme.
taazzüb	Evlenmeyip bekâr kalmak.
taazzum	(Azm. dan) Kibirlenmek. Büyüklük taslamak. * Kemikleşmek.
taazzumât	(Taazzum. C.) Kibirlenmeler. * Kemikleşmeler.
taazzür	Özür bildirmek. * Güçleşmek Güç olmak. ◊ Tâzim etmek. Hürmet etmek.
taazzüz	Aziz saymak. Tenezzül etmeme. * Çekinme.
tab	f. 'Parıldayan, parlayan, parlatan, aydınlatan' anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Âlem-tab  - Dünyayı aydınlatan, âlemi ışıklandıran.
tab'	Tabiat. Karakter. * Damga basmak. Mühür basmak. Kitab basmak. Mühür.
tab'a	Bir kere basılma.
tab'an	Yaratılıştan. Doğuştan. Huy ve tabiat itibariyle.
tab'hane	f. Matbaa. Tab' işleri yapılan yer.
taba'	Bulaşmak. * Kir. * Demirin paslanması.
tababet	Hekimlik. Doktorluk.
tabah	Kuvvet.
tabahat	Aşçılık. Yemek pişirme san'atı.
tabahece	Etli ve yumurtalı kalye. (Bazı yerde kaygana diye söylenir.)
tabak	(C.: Etbâk) Örtü. * Hâl. * Cemaat, topluluk. * Kabile. ◊ (Bak: Debbag)
tabak-çe	f. Küçük tabak.
tabaka	Kat. Katmer. * Sınıf, topluluk. * Sigara paketi. * Bir veya iki yapraklı kâğıt.
tabaka'	Kelâmdan âciz kimse, konuşamayan kişi. * Cimaı yerince yapamayan kimse.
tabakat	Tabakalar. Katlar. Gruplar. Dereceler.
tabakhane	Ham derilerin işlendiği yer. (Aslı: Debbağhane) (Bak: Debbağ)
taban	f. Işıklı. Parlak. * Parlayan güneş.
tabançe	f. El ayası, avuç içi.
tabankeş	f. Yaya yürüyen piyade.
tabasbus	Yaltaklanmak. Kendini küçülterek riyakârlıkla kendini beğendirmeğe çalışmak.
tabasbusât	(Tabasbus. C.) Tabasbuslar, alçakça yalvarmalar, yaltaklanmalar.
tabaşir	Hind hıyarı' denilen bir deva.
tabassur	(Basar. dan) Dikkatle bakıp, esasını kavrama. Dikkatle gözetiş.
tabaver	(Tâb-âver) f. Güçlü, kuvvetli. Dayanıklı. Dayanan.
tabayi'	Mizaçlar, tabiatlar, huylar. Yaratılışlar.
tabb	Âdet. * Maharet. Ustalık. * Âlim.
tabbağ	Kılıç yapan kimse.
tabbah	(C.: Tabbahîn) (Tabh. dan) Aşçı.
tabbahîn	(Tabbah. C.) Aşçılar.
tabbal	Davulcu.
tabdade	f. Parlatılmış, yandırılmış.
tabdar	f. Işıklı, parlak. Büklümlü, kıvrımlı.
tabdarî	f. Parlaklık.
tabdih	f. Işık veren. * İplik bükücü.
tabe	(Tayyib. den) ' İyi ve temiz olsun' mânasınadır. ◊ Hurma. * Hamr. ◊ f. Tava.
tabel	(Tâbil) (C.: Tevâbil) Yemeklere konulan baharat.
taben	(Tabâne-Tabâniye) Akıllılık.
tabende	f. Işık veren, parlayan.
taberzed	Bir cins şeker.
tabeseher	Sabaha kadar.
tabh	Pişirme. Pişirilme. * İlâç kaynatma.
tabhî	Pişirmekle veya pişirilmekle ilgili.
tabi'	Birinin arkası sıra giden, ona uyan. Boyun eğen. İtaat eden. * Gr: Kendinden evvelki kelimeye göre hareke alan. * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'ı görmüş olanları, ashabını görüp, More…
tabiat	(Tabia) Yaratılış, huy, karakter. * Âlem ve içindekiler.
tabiat-i ma'siyet	f. İsyan etmek, günah işlemek ahlâkında ve huyunda olmak.
tabiati taklid	Tabiatta cari olan kanunları kelâmda da kendine göre tatbik etme.
tabiatperest	f. Her şeyin kendi kendine olduğunu veya tabiatın meydana getirdiğini kabul eden. Allah'tan (C.C.) gaflet edip, kâinatın tesadüfen olduğunu zu'meden.
tabib	(C.: Tabibân-Etibbâ) Doktor, hekim.
tabibân	(Tabib. C.) Doktorlar, tabibler, hekimler.
tabih	(Tabh. dan) Pişiren, aşçı. ◊ Suda pişmiş et yahnisi.
tabiha	Öğle sıcağı.
tabiî	Tabiat icabı olan. Tabiatla alâkalı. Normal. Kendiliğinden. ◊ Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm'ı sağ iken görmüş olan mü'minlerle yani Ashabla görüşmüş ve More…
tabiiyyet	Tabi'lik. Tâbi olma. Bir kimseye mensub bulunma. Bir devletin teb'asından olma.
tabiiyyun	Tabiatçılar. Naturalistler. 'Her şeyi tabiat yapıyor' diyen, maddeye dalmış, Allah'tan (C.C.) mânen uzaklaşmış kişiler.
tabik	Büyük kiremit.
tabil	(C.: Tevâbil) Yemeklere katılan biber, nane, tarçın gibi şeyler. * Çömlek içinde pişen nesne.
tabiş	f. Parlayış, parıldayış.
tabiş-geh	f. Parıltı yeri.
tabistan	f. Yaz mevsimi.
tabiûn	(Tâbiîn) (Tâbiî. C.) (Bak: Tabiî)
tabl	Davul. * Kulak zarı.
tabl-baz	f. Davulcu.
tabl-hane	f. Büyük davul.
tabl-zen	f. Davulcu.
tabldot	Fr. Lokanta, okul ve otellerde belli bir miktar para karşılığında verilen belirli çeşitlerden ibaret bir öğün yemek.
table	Dirhem.
tablek	Dünbelek.
tabn	Defnetmek, gömmek. * Tanbur.
tabnak	f. Parlak, ışıklı, ziyadar, münevver.
tabs	İnsan.
tabtaba	Su çağıltısı. * Tıpırtı.
tabu	(Polinezya dilinden) Var olduğu sanılan, mukaddes hususiyetlerinden dolayı dokunulamıyan. Uğursuz ve korkunç olan şey.
tabut	(C.: Tevâbit) Sandık. * Ölü nakline mahsus sandık. * Dönüp dolaşıp gelinecek merci-i küll. * Hz. Musa Aleyhisselâm'a inen evâmir-i aşerenin konulduğu sandık. * Su kovası.
tabv (taby)	Sarfetmek, harcamak. * Dâvet etmek.
taby (tiby)	At, katır, eşek ve geyik memesi.
tac	'Hükümdarların başlarına giydikleri mücevherli ve kıymetli taşlarla süslü başlık. * Müslümanların, Peygamberimizin sünnetine uygun olarak veya onu temsilen başlarına sardıkları örtü; More…
tac ü serir	Taç ve (üzerine oturulan) taht.
tacbeyt	Edb: Bir kasidenin sonlarında nazmedenin ismi bulunan beyit.
tacdar	f. Taçlı. Taç giyen padişah. Hükümdar.
tacdarane	f. Hükümdarlara yakışacak şekilde. Hükümdarca.
tacdarî	f. Padişahlık, hükümdarlık.
tacen	Tava. * Büyük kiremit.
tacgah	f. Hükümet merkezi.
tacir	Ticaret yapan, ticaretle uğraşan.
tacser	(Bak: Tâc-ı ser)
tacver	f. Hükümdar, pâdişâh.
tad'if	İki kat yapmak. * Çoğaltmak. * Zayıflatmak.
tada'du	Alçak gönüllülük gösterme. * Viran olma. * Aklını kaybetme.
tadabbüb	Besililik. Semizlik.
tadabbür	Muhkem olmak, sağlamlaşmak. * Bağlanmak.
tadaccu'	Üşenme, gevşek davranma.
tadaccur	(Ducret. den) Sıkılma, sıkıntı, iç sıkılması.
tadacüm	İhtilâf. Anlaşmazlık. * Eğrilik.
tadadd	Birbirine düşmanlık etmek.
tadafür	Bir yere toplanmak. * Yardım etmek, muâvenet etmek.
tadagun	Birbirini istemeyip garaz edişmek.
tadahduh	şarap dökülmek.
tadahhum	Ağızla tutmak.
tadahuk	Gülüşmek.
tadallu'	Dolmak. * Suya kanmak.
tadallül	Gedik olmak.
tadamm	Bir yere cem'olmak, toplanmak.
tadammüd	Yaraya merhem sürüp bezle bağlamak.
tadammuh	Bulaşmak.
tadammun	(Bak: Tazammun)
tadarr	Birbirine zarar etmek.
tadarru'	İnlemek.
tadarrus	Diş kamaşması.
tadarug	Sıkılmak.
tadarut	Yellenmek.
tadauf	Kat kat olmak.
tadavvu'	Kokmak.
tadavvüc	Derenin dar ve kısık yerleri çok olmak.
tadavvür	Çağırmak, bağırmak, feryad etmek. * İnlemek. * Açlık.
tadbas	Sabun.
tadbib	Semiz etmek, beslemek. * Geri koymak.
tadbir	Tabiatı muhkem olmak. * Nameyi iplikle bağlamak.
tadbis	Sabun.
tadci'	Süstlük etmek, zayıflamak.
tadcir	Can sıkma, yürek daraltma.
tadfir	Saç örmek. * Yürürken çok sallanmak. * Çok çalışmak.
tadhik	Güldürmek.
tadhiye	Kurban kesmek.
tadî	Âdet.
tadli'	Kavunu dilim dilim kesmek.
tadlil	Doğru yoldan sapıtmak. * Azdırmak, ayartmak. Günah işletmek. Dalâlete saptırmak.
tadmid	Başına veya koluna merhem sürüp bez bağlamak.
tadmir	Atı semirince yulaf verip beslemek. (Kırk günde olur.) * İnce belli yapmak.
tadri'	Yakın etmek, yaklaştırmak.
tadrib	Kebabı iyi pişirmek. * Avazı güzelce çekip nağmelendirmek. (Buna 'tadrib-i fi-s-savt' denir).
tadric	Kanatmak.
tadrim	Ateş yakmak.
tadris	Tecrübe görmüş olma.
tadriye	Kandırmak. * Çok hırslı olmak.
tadyi'	Zâyi etmek, kaybetmek.
tadyif	Konuk almak.TAF': Ateşin sönmesi.
tafa	İnce bulut.
tafa'fu'	Evmek, acele etmek.
tafaddul	Faziletlilik iddia etmek, üstünlük iddiasında bulunmak.
tafadul	Fazilet göstermek.
tafaf	Dolu olmak.
tafassi	Halâs olmak, kurtulmak.
tafattun	(Fatanet. den) Anlama, farkına varma, akıl erdirme.
tafattur	Yarılma, ayrılma, açılma.
tafazzu'	Kesilmek.
tafazzuh	Rezillik, kepazelik. Rüsvaylık.
tafazzul	(Fazl. dan) Üstünlük taslama.
tafdih	(Fedahat. dan) Rezil etme. Kötülüklerini yayarak adını kötüleme.
tafdil	'Bir şeyi üstün kılmak. Birisini ötekisinden mühim görmek. * Gr: Bir şeyi 'en üstün, daha üstün daha çok, en iyi, daha iyi' gibi mânâ ifâde etmesi için mukayese ve üstünlük More…
tafe	Yağmur. * Karanlık. * Güneşin, batmaya yaklaşması.
tafes	Kir, necis.
taff	Tamam alıp eksik vermek.
tafh	Kaldırmak. * Dolu olmak.
tafi	Her nesnenin üstüne gelen. * Hâriç, dış.
tafif	Az, kalil.
tafih	Dolu, mümteli.
tafk	(Tafak) Bir işe başlamak, mülâzemet etmek, başlayıp devamda sebat etmek.
tafn	Ölüm, mevt. * Haps.
tafr (tufur)	Yukarı sıçramak. Kalkmak.
tafra	Yukarıya sıçrama atlama. * Yukarıdan atıp tutma. * İlmiye sınıfında rütbe ve derece alma.
tafs (tufus)	Ölüm, mevt.
tafşele	Kaygana aşı. * Baklava.
tafsil	Etraflı olarak bildirmek. * Açıklamak, şerh ve beyan etmek. İzah etmek.
tafsilât	(Tafsil. C.) Açıklamalar, izahlar.
tafsilen	Uzun uzadıya, tafsilâtlı olarak.
tafsiye	Halâs etmek, kurtarmak.
taftaf	Yumuşak taze ot. * Ağacın çevresi.
taftafe	(C.: Tavâtıf) Böğür, hâsıra.
tafthane	f. Matbaa. Basımevi.
taftin	(Fatanet. den) Anlatma, akıl erdirtme.
taftir	Orucunu açmak.
tafv	Bir şeyin batmayıp su üzerinde kalması. * Ağaç üzerinde yaprağın belirmesi. * Bir işe girmek. * Hayvanın tepe üzerine çıkması. * Ceylânın koşması.
tafzih	(C.: Tafzihât) Rezil etme.
tafziz	Gümüş kaplama, gümüşleme.
tagaddi	(Gıda. dan) Gıdalanmak, beslenmek. * Sabah yemeği.
tagaddiyât	(Tagaddi. C.) Gıdalanmalar, beslenmeler.
tagallüb	Zorbalık. * Hilâf-ı hak olarak musallat olmak. İstilâ etmek. * Üstün gelmek.
tagallübât	(Tagallüb. C.) Zorbalıklar, tahakkümler.
tagame	(C.: Tıgâm) Hor ve zelil kimse. * Ufacık kuşlar.
tagamgum	Anlaşılmaz söz.
taganni	(Gınâ. dan) Muhtaç olmamak. * Kâfi bulmak. * Zengin olmak. * Şarkı söylemek. Bir ibareyi makamla okumak. * Bir şâirin birisini medih veya hicvetmesi.
tagannüm	(Bak: Tegannüm)
tagaşşi	(Gışâ. dan) Bürünmek, örtünmek.
tagavvül	Renkten renge girmek. Rengini değiştirmek.
tagayyüb	(Gayb. dan) Gözden kaybolma, görünmeme.
tagayyür	Değişmek. Başkalaşmak. * Bozulmak. Renk değiştirmek. * Kokmak.
tagayyürat	(Tagayyür. C.) Başkalaşmalar, bozulmalar. Değişmeler.
tagayyüz	Gayzlanma, kin besleme. * Kızma, hiddete gelme.
tagayyüzat	Hiddetlenmeler. Kızmalar.
tagazzi	(C.: Tagazziyât) Gıdalanma, beslenme.
tagbir	(C.: Tagbirât) (Gubar. dan) Toza bulaştırma. * Gücendirme, muğber etme.
tagdiye	Sabah yemeği yedirmek. * Gıdalandırmak, beslemek. Beslenmek.
tagfil	(C.: Tagfilât) (Gaflet. den) Gafil avlama veya gafil avlanma.
tagi	(Tagy) (Tuğyan. dan) Azgın. Azmış. Asi. Mütekebbir ve ahmak olan. * Dindar olmayan padişah.
tagiye	Salak, kibirli ve inatçı adam. * Yıldırım.
taglib	Edb: Bir alâkadan dolayı bir kelimeyi, başka bir mânayı da içine alacak şekilde kullanma. Baba ile anaya 'Ebeveyn' denilmesi gibi.
taglif	(Gılaf. dan) Kınına koyma, kılıfına sokma. * İyi kokulu nesneler yapmak.
taglik	(C.: Taglikat) (Galak. dan) Kapama, kapanılma. * Kilitleme. * Edb: Muğlak ve kapalı söz söyleme.
taglis	Fık: Kurban bayramının ilk gününde Müzdelife'de bulunanlar için o günün Sabah Namazını fecri müteakib daha ortalık karanlık iken kılmak. (Bu çok efdaldir) * Bir işi üzerine almak. * More…
taglit	(Galat. dan) Yanlışını çıkarma. Yanıltma. * Karıştırma.
tagliye	Pahalanma. * Kaynatma.
tagliz	(Gılzet. den) Kabalaştırma. Kaba ve galiz yapma. * Kaba söyleme. * Pahalanma.
tagmid	Kınına koyma.
tagmis	Batırma, daldırma.
tagmiye	Evin üstüne direk yapmak. * Yüzü bir şeyle örtmek.
tagmiz	Sıkmak. * Gövdesini sıktırıp ovdurmak. ◊ Göz yummak. * Sözü müşkil söylemek.
tagniye	(Gınâ. dan) Birini zengin etmek.
tagr	(C.: Tagrân) Bir küçük kuş.
tagrib	(Gurbet. den) Birini gurbete gönderme. * Memleketten çıkarma, uzaklaştırılma. * Kovma.
tagrid	Çağırmak. * Kuş ötmek.
tagrik	(Gark. dan) Suda boğma.
tagrim	Ödetme. Ödenme.
tagrir	(C.: Tagrirât) (Gurur. dan) Müşteriyi aldatma. Gurur verip aldatma. * Tehlikeli yerlere düşürmek.
tagris	(Gars. dan) Yere dikme. ◊ Aç etmek.
tagriz	Batırmak. * Çekirgenin kuyruğunu yere batırması.
tagşiş	(Gışş. dan) Karıştırmak saflığını gidermek. Değerli bir şeyi değeri olmayan şeylerle karıştırmak. * Aklı gidermek. * Hayran etmek.
tagşiye	(Gışâ. dan) Örtmek, örtünmek. Bürünmek. * (Gaşi. den) Kendinden geçirilmek.
tagtiye	Örtme, örtülme.
tagun	Azgın kimseler. * Cenab-ı Hakk'ın emir ve kanunlarından gaflet edip haksızlık edenler, zulüm edenler.
tagut	İnsanları Allah'a (C.C.) karşı isyana sevkeden. İsyankâr. * Her bâtıl mâbud. * Şeytan. * İslâmiyetten önce Kâbe'deki putlardan birinin ismi.
tagva	Tuğyan. Azgınlık.
tagvir	Sonuna yetişmek. * Çukur yapmak. * Öğle vaktinde uyumak.
tagvis	Medet istemek, yardım istemek.
tagviye	Azdırıp yoldan saptırma, baştan çıkarma.
tagyib	Kaybetmek.
tagyim	(Hava) bulutlu olmak.
tagyir	Başkalaştırma. Değiştirme. Bozma. * İyiden kötüye değiştirme.
tagyirât	'(Tagyir. C.) Değiştirmeler, başkalaştırmalar; bozmalar.'
tagyiz	(Gayz. dan) Hiddetlendirme, kızdırma, öfkelendirme.
tagzin	Hışım etmek, kızmak. * Buruşturmak.
tagzit	Çok sıkı bağlama. Tazyik etme, basınç yapma.
tagziye	Gazâ ettirme, din uğrunda savaştırma.
tagziz	Gümüşle süslemek.
tah	Atmak. * Uzaklaştırmak, ırak etmek. * Cimâ etmek. ◊ Hamur.
tâhâ	Kur'an-ı Kerim'de mukattaat-ı hurufiyeden olup Cenab-ı Hak ile Peygamberimiz (A.S.M.) arasında bir şifredir. * Peygamberimizin (A.S.M.) bir ismidir. Mânası hakkında muhtelif More…
taha	('Serdi' manasında fiil.) Yaymak, döşeyip düzgün sermek. * Arzın hayata münasip şekilde döşenmesi. Düzgün arz. ◊ Bulut.
tâhâ suresi	Kur'an-ı Kerim'in 20. suresidir. Mekkîdir.
taha'	Döşenmiş ve yayılmış yer. * Bir nebat cinsi. ◊ Yüksek bulut. * Gam, hüzün, keder.
tahab	Birbiriyle sevişmek.
tahabbüb	Sevgi göstermek, muhabbet beslemek. Bir kimseyi dost ittihaz etmek. Sevdirmeği istemek.
tahabbüş	Cem'olmak, toplanmak.
tahabbut	Düşünmek. * Aklını eksiltmek, fâsid etmek.
tahacc	Husumet etmek, düşmanlık yapmak, kin tutmak.
tahaccüm	(Hacm. den) Büyüme, irileşme, hacim peyda etmek.
tahaccür	Taşlaşmak. Taş kesilmek. Donup kalmak.
tahaccürat	(Tahaccür. C.) Taşlaşmalar, taş kesilmeler.
tahaci'	Eğlenmek. * Tenbellik etmek.
tahacu	Hicvedişmek. Mesel söyleşmek.
tahacüc	Hüccetleşmek. Birbirinden hüccet talep etmek, delil istemek.
tahacüz	Men'edişmek, karşılıklı engel olmak.
tahadd	Muhalefet edişmek, birbirine karşı gelmek.
tahaddi	Meydan okuma.
tahaddu'	(Hud'a. dan) Bilerek aldanma.
tahaddüb	(C.: Tahaddübât) (Hadeb. den) Kamburlaşma.
tahaddür	(Hader. den) (Kadının) örtünme(si). Tesettür. * Uyuşma, uyuşturulma. ◊ (Hadr. dan) İnişe doğru akıp gitme. * Yokuş aşağı hızla inme.
tahaddüs	Bilmediği ve duymadığı ihbar ve havadisi idrak eylemek. Zan ve tahmin etmek. * Sür'atle idrak etmek. ◊ Yok iken peyda olmak. Ortaya çıkmak. Meydana gelmek. Olmak. * Haber More…
tahaddüş	Tırmalanma. * Üzüntü duyma.
tahadu'	Aldanmış gibi görünme.
tahadüs	Haberleşmek.
tahaf	İnce ve şeffaf bulut. ◊ Yüksek bulut.
tahaffüf	(Hiffet. den) Hafiflemek. Hafif olmak. * Ayağa mest gibi bir şey giymek.
tahaffuz	Korumak, sakınmak. Kendini muhafaza etmek. * Barınmak.
tahaffuzî	Korunma ile ilgili.
tahaffuzkâr	f. Korunan, sakınan. Kendisini muhafaza eden.
tahai	Birbiriyle kardeş olmak.
tahakkud	Kin tutma, kin gütme.
tahakkuk	Bir şeyin doğruluğunun meydana çıkması. Gerçekleşmek. Delil ile isbat edilmek. Sabit ve hakikat olduğu aşikâr olmak.
tahakkük	Kaşınmak. Ovunmak.
tahakküm	(Hüküm. den) Tekebbür, zorbalık etmek. Zorla hükmetmek.
tahakkümât	(Tahakküm. C.) Tahakkümler, zorbalıklar.
tahakkümî	Mânasız iddia. Delilsiz, isbatsız haklılık dâva etmek, Mânasız mücerred dâva.
tahaküm	Hükmedişmek.
tahalhul	(Halhal. dan) Ayağa bilezik takma. * Bir cismin hacminin büyümesi, şişmesi. * Hava cereyanı olması. ◊ Deprenmek, harekete gelmek. * Aşağı etmek.
tahalli	(Halâ. dan) Boşalmak. Boş kalmak. Tenhaya çekilmek. Yalnız kalmak. ◊ (Halâvet. den) Kendi kendini donatmak. Süslenmek.
tahallüb	Sızma. Ter çıkarma. * Sütlenme. Süt peyda etme. * İmrendiğinden ağzının suyu akmak. * Pâre pâre etmek, dağıtmak, parçalamak.
tahallüd	(Huld. dan) Bir yerde devamlı kalmak. Devamlı olmak.
tahallüf	Geride bırakılma. Arkada kalma. * Değişme. Uygun olmama.
tahalluk	Ahlâklanmak. İyi huy edinmek. Yüksek İslâmi ahlâkla ahlâklanmak.
tahallül	(Halel. den) Bozulmak. Ekşimek. Sirke olmak. * Araya girmek. Başka bir şeyin müdahale etmesi, karışması. * Dişleri hilâllamak. ◊ (Hall. den) Hallolmak. Eczası birbirinden More…
tahallüm	Bâliğ olmak.
tahallüs	Halâs olmak. Kurtulmak. * Edb: şiirde mahlâs kullanmak.
tahallut	(Halt. dan) Karışma. Karışık olma.
tahalüs	Sövüşmek.
tahamhum	Atın yulaf görünce kişnemesi.
tahami	İhraz etmek. Erişmek. Kazanmak.
tahammi	(Hamy ve Himayet. den) Korunma, kendini himaye etme. * Perhiz etme.
tahammüc	Dikkatle bakmak.
tahammüd	Ateşin sönmeğe yüz tutması.
tahammuk	Ahmaklaşma.
tahammül	Yüklenmek. Bir yükü üstüne almak. * Sabretmek. Katlanmak. * Kaldırmak.
tahammülgezâ	f. Dayanılmaz, tahammül edilmez.
tahammülgüdâz	f. Tahammülü ve dayanmayı yırtıp geçen.
tahammülsuz	f. Tahammülü yok eden. Sabırsızlık veren.
tahammür	Mayalanmak. Ekşimek. * Sarhoşluk verecek hâle gelmek.
tahammürât	(Tahammür. C.) Ekşimeler, mayalanmalar.
tahammus	Büzülme. Büzülüp buruşma.
tahammüs	Sağlamlık, muhkemlik.
tahammuz	Ekşimek. Mayalanmak. Oksitlenmek.
tahamuk	Ahmaklaşmak.
tahamül	Başkasının zahmetini yüklenmek.
tahamür	Uyuşturmak. * şarap yapmak.
tahan	Kendini toprağa gömerek yatan küçük bir hayvan. ◊ Kendini deli olarak göstermek.
tahanet	Değirmencilik.
tahanni	(Hany. dan) Eğilmek, eğrilmek. * Kınaya boyamak.
tahannüf	Hanefi mezhebinden olma. Hanefî Mezhebine girme.
tahannük	Tülbendi çenesi altından dolamak.
tahannün	Çok istekle sızlanma. * Şefkat etme. * Meyl ve muhabbet.
tahannüs	Kırılmak. * Eğilmek. * Kırılıp bükülür olmak. ◊ Tehir etmek, sonraya bırakmak. ◊ İbadet etmek. * Andını bozmak.
tahannüt	Ölü üzerine güzel kokular serperek kefenlemek.
taharet	Temizlik. Nezafet. Temizlenmek. * Fık: Habes, necaset denilen maddeten en pis şeylerin veya hades denilen şer'î bir mâninin zevalidir.
taharri	(Hary. dan) Aramak. Araştırmak. İncelemek. Araştırılmak.
taharriyât	Araştırmalar. Aramalar. Aratmalar.
taharrüc	Zahmetli yerden uzaklaşmak. * Günah işlemek. ◊ Günahtan içtinab etmek, günahtan çekinmek.
taharrüf	Sapmak. İnhiraf etmek.
taharruk	Yırtılma. Koparılma. Sökülme. Yarılma.
taharrük	(Bak: Teharrük)
taharrüm	(Haram. dan) Haramdan sakınma. Kaçınma, sakınma, çekinme. ◊ Yarılmak.
taharrüs	Sakınmak, korunmak. ◊ Ekin ekmek.
taharrüş	(C.: Taharrüşât) Tırmalanma.
taharrüz	Sakınma, çekinme, korunma.
taharüc	Tevzi etmek, dağıtmak.
taharüs	Ekin ekmek, tahıl ekmek.
tahaşhuş	Kâğıt hışırtısı. * Yeni kaftan avazı. Silâhların sürtünmelerinden çıkan ses. ◊ Deprenmek, harekete geçmek.
tahaşi	Bir yana olmak. * Utanmak. * Sıkılmak.
tahaşşi	(Haşyet. eden) Korkmak. Çekinmek. Ürpermek.
tahaşşu'	(Huşu. dan) Mütevâzi olmak. Alçakgönüllülük gösterme.
tahaşşüd	Birikme, yığılma. Toplanma.
tahassul	Hâsıl olmak. Üremek. Husule gelmek. Bir araya birikip sâbit ve bâki olmak. Netice olarak çıkmak.
tahassun	Bir kaleye kapanmak. Korunmak. İstihkâma çekilmek. Tahkim edilmiş bir yere sığınmak.
tahassün	(Bak: Tahassun)
tahaşşün	(Huşunet. den) Katılaşma, sertleşme. ◊ Kin tutmak. * Kokup yemek.
tahassungâh	f. Sağlam korunulacak yer. Sağlam sığınak.
tahassur	Eli böğüre koymak.
tahassür	(Hasret. den) Hasret çekmek. Elde edilmesi istenilen ve ele geçirilemeyen şeye üzülmek. ◊ Pıhtılaşmak. Kanın pıhtılaşması. ◊ Dili tutulup konuşamamak.
tahassürât	Tahassürler. Hasret çekmeler.
tahassus	(Husus. dan) Hususi ve mahsus olmak. Bir kimseye mahsus kılınmak.
tahassüs	İyi bir haber duyup memnun olmak. Kalben ve ruhen hislenmek, hissetmek. * Casuslamak. * Aratmak.
tahassüsât	(Tahassüs. C.) Duygulanmalar, hislenmeler.
tahasüb	Hesaplaşmak.
tahasüd	Hased edişmek, düşmanlık etmek.
tahasüm	Husumet edişmek, düşmanlık yapmak.
tahasür	Birbirinin beline elini sokup yürümek. * Eli böğürüne koymak.
tahat	Ufak etmek. Ufalamak.
tahatih	Karanlık. * Bulutluluk.
tahatti	(Hatve. den) Bir şeyi atlayıp geçmek. * Sınırı aşmak. * Saldırış. ◊ (Bak: Tahaddi)
tahattiat	(Tahatti. C.) Saldırışlar, tecavüzler.
tahattum	Kin, hiddet ve öfke içinde olmak.
tahattüm	(Hatem. den) Hatem, yüzük takınmak. * Tas: Ariflerin gönlüne Allah'ın koyduğu işaret. ◊ (Hatm. dan) Lüzumlu ve gerekli olma. Vâcib olma. ◊ Kırmak.
tahattur	Hatırlamak. * Muhatara ve tehlikeden kaçıp uzaklaşmak.
tahattür	Tembel tembel yürümek.
tahatül	Birbirini aldatmak.
tahavus	Göz ucuyla bakmak.
tahavüz	Birbirini cenkten men'etmek. Dövüşten alıkoymak.
tahavvu'	Eksilmek, noksanlaşmak.
tahavvüb	Bir nesneye acınmak ve mahzun olmak.
tahavvüf	Korkuya düşmek. Korkmak. * Bir şeyi eksiltmek.
tahavvül	(Hâl. den) Birinden diğerine geçmek. Tebdil olunmak, değişmek. Dönmek. Bir hâlden başka bir hâle geçmek.
tahavvülât	(Tahavvül. C.) Tahavvüller. Değişmeler.
tahavvün	Eksilmek. * Ziyafet vermek. * Söz vermek, ahdetmek.
tahavvür	Tezlik, acelecilik.
tahavvüs	Bahadırlık, kahramanlık. * Sefer niyyetiyle bir yerde durmak.
tahayyül	(C.: Tahayyülât) Hayale getirmek. Hayalde canlandırmak. Fikir kurmak. (Bak: Dimağ)
tahayyülât	(Tahayyül. C.) Tahayyüller, hayale dalmalar, hayalde canlandırmalar.
tahayyür	Şaşakalmak. Hayret etmek. Şaşırmak. Hayran olmak. ◊ Beğenip seçmek, muhayyer olmak.
tahayyürât	(Tahayyür. C.) Hayrete düşüp şaşakalmalar. Hayran olmalar.
tahayyüz	(Hayz. den) Yer tutmak, yer almak. * Ehemmiyet kazanmak. * Fiz: Herhangi bir cismin boşlukta yer alması.
tahaz	Birbirini kandırmak, aldatmak.
tahazhuz	Suyun deprenmesi, hareket etmesi.
tahazül	Birbirini rüsvay etmek, kepaze etmek.
tahazzu'	(Huzu. dan) Alçakgönüllülük gösterme. Mütevazi olma.
tahazzüb	(Hizb. den) Toplanma, birikme. Küçük topluluk meydana getirme.
tahazzün	Kederlenmek, hüzünlenmek. Birine acımak. Mükedder olmak. ◊ Hazineye girmek. * Yığılmak.
tahazzur	(Hazır. dan) Hazır bulunma. Hazır olma. ◊ (Hıdr. dan) Yeşillenme.
tahazzür	(Hazer. den) Sakınma, korunma, çekinme.
tahbib	Fâsid etmek, bozmak.
tahbie	Gizlemek, saklamak. * Kadını perdeye koyup kimseye göstermemek.
tahbir	Tahsin etmek, tezyin etmek. Güzelleştirmek, süslemek. ◊ (Haber. den) Haber etme. Haber verme.
tahbiye	Hıfzetmek, korumak. * Engel olmak, men'etmek.
tahcil	Atın dört veya üç ayağında veya ikisinde bileklerinden yukarı olan beyazlık. ◊ (C.: Tahcilât) (Hacl. dan) Utandırma.
tahcir	Bir yere taş koymak, taş yığmak. * Fık: Kimsenin girmemesi için arazinin etrafına taştan sınır yapmak. * Hayvanı dağlayıp nişanlamak.
tahdi'	Aldatmak.
tahdib	Kamburlaştırma. Kubbelendirme.
tahdic	Dikkatle bakmak. * Atmak.
tahdid	Hudutlandırmak. Sınırlamak. Sınırı belli etmek. * Tarif etmek. * Bir şeyi kasdetmek. * Keskin etmek. Bilemek.
tahdidât	Tahditler. Sınırlamalar.
tahdik	(Hadeka. dan) Gözünü dikip, ayırmadan ve dikkatle bakma.
tahdim	Hizmet ettirmek. * Atın ayaklarının beyazlığı dirseklerinden aşağı olmak.
tahdir	(Hader. den) Örtülendirme, örtülü bulundurma. * Uyuşturmak. ◊ Acele ettirmek. * Nüzul ettirmek, indirmek.
tahdis	(Hudus. dan) Söylemek. Anlatmak. Rivayet etmek. * Şükür ve teşekkür ile bildirmek. Görülen iyiliği herkese söylemek. * Hazret-i Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm'ın sözünü tekrarlamak. More…
tahdiş	(Hadeş. den) Kurcalamak. Tırmalamak. * İncitmek. * Kaşımak.
tahdisât	Anlatmalar. Rivayet etmeler. * Teşekkürle bildirmeler. * Hadis anlatmalar.
tahdişat	(Tahdiş. C.) Tırmalamalar. Kurcalamalar.
tahe	Helâk oldu, berbad oldu (meâlinde fiil).
tahf	Gam, tasa.
tahfe	Bakla otunun yukarı ucu. ◊ Mekân, mevzi.
tahfif	(Hıffet. den) Hafifletme, yükünü azaltma. Kolaylaştırma. * Lâyıkı vechiyle hürmet etmemek. * Maddî-manevî bir ızdırabı azaltmak. * Kelimelerin bazı harflerini terketmekle telâffuzunu More…
tahfifât	'(Tahfif. C.) Hafifletmeler; yükünü eksiltmeler, kolaylaştırmalar.'
tahfil	Koyunun sütü çoğalsın diye birkaç gün sağmayıp bırakmak.
tahfir	(C. Tahfirat) (Hufre. den) Çukur kazma. ◊ Utandırmak. * Aman vermek.
tahfiz	Aşağı indirmek. * Asan etmek, kolaylaştırmak.
tahh	Ekşi hamur. * Susam posası. ◊ Kırmak.
tahhan	(Tahn. dan) Değirmenci, öğütücü.
tahhane	Çokluk deve. Deve sürüsü. * Çok asker.
tahi	Çekilmiş. Uzatılmış. * Kesret, çokluk.
tahil	Bayat su. Bekleyerek bozulmuş su.
tahille	Gerçek yere yemin etmek. * Yeminden kurtulmak için verilen keffaret.
tahin	Darı unu. * Öğütülmüş tahıl. * Şekerle karıştırılarak helvası yapılan öğütülmüş susam.
tahine	(C.: Tavâhın) Azı dişlerinden birisi. ◊ (C.: Tavâhin) Öğütücü diş, azı dişi.
tahir	Yüksek nefes.
tahir(e)	Temiz. Pâk. Abdesti bozacak veya guslü icab ettirecek şeylerden birisiyle özürlü olmayan. * Zâhir ve bâtında bütün ayıp ve kirlerden temiz, pâk olduğu için Hz. Peygamberimize de (A.S.) bu More…
tahirat	Pâk ve temiz olanlar.
tahiyyat	Selâmlar. Duâlar. Manevî hayat hediyeleri. Tezahürat-ı hayatiye. * Mâlikiyet, beka ve mülk. (Bak: Et-tahiyyatü)
tahiyye	Selâmlar, dualar. Hayır duâları. * Mülk, beka ve devamlılık. * Namazın iki ve dört rek'atı sonunda okunan Ettahiyyat duası. * Selâm verme ve hayır dua etme. * Mülk ve mâlikiyet.
tahkik	Doğru olup olmadığını araştırmak veya doğruluğunu, yanlışlığını meydana çıkarmak. İncelemek. İçyüzünü araştırmak. * Bir şeyi eksiksiz ve ziyâdesiz yapmakta mübâlağa etmektir. Bir şeyin More…
tahkikan	İnceleyerek. Araştırma suretiyle. Hakikatını öğrenerek.
tahkikat	Araştırmalar. Hakikati ve doğruyu inceleyip öğrenmek için yapılan taharriyat.
tahkikî (tahkikiye)	Araştırma ile alâkalı. Tahkikata ait.
tahkikî iman	(Bak: İman-ı tahkikî)
tahkim	Hakem tayin etmek. Hâkim nasbeylemek. * Kuvvetlendirme. Sağlamlaştırmak, kavileştirmek. * Birisini fesattan men'eylemek. * Mahkemede hasmın dâvalarının açıkça belli olması için hâkimi More…
tahkimât	Ask: Bir yeri düşmanın hücumuna karşı sağlamlaştırmak.
tahkir	Hareket etmek. Hor görmek. Küçük görmek. Aşağı ve alçak addetmek.
tahkir-âmiz	f. Hakaretle karışık söz. * Tahkir edici.
tahkirât	(Tahkir. C.) Tahkirler. Hor ve küçük görmeler. Hakaret etmeler.
tahkiye	Anlatmak. Hikâye etmek.
tahl	Dalak ağrısından incinmek. * Bozulmak, değişmek. ◊ Durmakla değişen su.
tahlee	Bulut.
tahli'	(Hal'. dan) Söküp çıkarmak. Koparmak. * Tahttan indirmek.
tahlid	(Huld. dan) Devamlı olarak oturtma veya oturtulma.
tahlif	(Halef. den) Birini kendi yerine bırakmak. ◊ (Half. dan) Yemin ettirmek. Yemin vermek.
tahlik	(C.: Tahlikat) Tıraş etme. ◊ Yaratmak. * Eskitmek.
tahlil	Müşkül meseleyi halletmek. * Bir şeyi kolaylıkla tutmak. * Eritmek. * Bir şeyi helâl kılmak. * Yemine kefaret etmek. * Man: Terkibin zıddıdır. Bir kıyas neticesinin mantık şekillerinin More…
tahlilat	(Tahlil. C.) Tahliller, analizler.
tahlim	(Hilm. den) Kızgınlığını ve öfkesini giderme. Sâkinleştirme, yumuşatma, teskin etme.
tahlis	Kurtarmak. Halâs etmek. * Bir şeyin özünü, hülâsasını almak.
tahlisen	Hülâsa ederek. Özünü söyleyerek.
tahlisiyye	Can kurtaran.
tahlit	(Halt. dan) Karıştırma. Karıştırılma. Bozma. Saflığını giderme. Fâsid etme.
tahliye	(Haly. den) Süslemek. Donatmak. Donatılmak. * Tatlılandırmak. * Kim: Bir madde içine hassasını veya kokusunu değiştirmek için şeker, baharat ve benzeri gibi şeyleri katmak.
tahliz	Bir kimsenin kulağına küpe ve koluna bilezik takmak.
tahma	Bir ot cinsi.
tahme	İnsan cemaatı, topluluk. * Büyük sel.
tahmel(e)	(C.: Tahamil) Ahlâkı kötü kimse.
tahmer	Sıçramak. * Doldurmak.
tahmic	Şiddetle bakmak. * Gözünü açıp yummak.
tahmid	(Hamd. den) Hamdetmek. * Medhetmek, övmek. * Elhamdülillâh' kelâmının mânasını ifade etmek.
tahmidât	Hamdler ve şükürler. (Bak: Hamd)
tahmidiye	Hamdetmeğe dair. Hamdetmek hakkında. * Çok mühim bir duânın ismidir.
tahmik	(Humk. dan) Ahmak demek, ahmak olduğunu söylemek.
tahmil	Yüklemek. Taşıtmak. Bir kimse üzerine bir işi bırakmak.
tahmilât	(Tahmil. C.) Yükletmeler, yükletilmeler, yüklemeler.
tahmim	Zina eden kimseyi ziftleyip, dövüp, yüzüne kara vurup, ters olarak eşeğe bindirip gezdirmek.
tahmin	(Hamn. dan) Aşağı yukarı bir fikir söylemek. İhtimallere dayanan düşünce. Zayıf delil ile hüküm ve kıyas etmek.
tahminen	Takriben, aşağı yukarı.
tahminî	Tahmin yoluyla. Tahminle alâkalı.
tahmir	(Hamr. dan) Mayalandırma. * Yoğurma, yoğurtma. ◊ Kızartmak. * Birine 'eşek' demek.
tahmire	Bulut.
tahmis	(Hums. dan) Bir şeyi beş kat veya beş köşe haline getirmek. * Edb: Bir şiirin her beytine üçer mısra ilâve ederek beşe çıkarmak. ◊ Ateşte kızdırıp kavurmak. * Kahve kavrulan ve More…
tahmiş	Tırmalamak. * Hiddetlendirmek.
tahmis-hâne	f. Kahvenin kavrulup öğütülüp satıldığı yer.
tahmiz	Azaltmak.
tahn	(C.: Tahniyât) Öğütme, öğütülme.
tahnib	Atın belinde ve ayaklarında eğrilik olmak.
tahnik	(Oğlan) damağını ovmak. * Fikrini düzeltmek. ◊ (Hunk. dan) Boğmak.
tahnit	Mumyalamak. Ölüyü bozulmadan muhafaza etmek için ilâçlamak.
tahniye	Kınaya boyamak.
tahr	Uzaklaştırmak. Irak etmek. * Atmak. * Göz çapağını dışarı atmak. * Seri, hızlı. * Oku uzak giden yay.
tahrebe	Ağaç kurdunun ağacı oyup delmesi.
tahrib	(C.: Tahribât) Harab etme, edilme. Yıkma. Bozma.
tahribât	(Tahrib. C.) Tahribler, yıkıp bozmalar, harab etmeler.
tahribkâr	Tahrib eden, yıkan.
tahric	(Huruc. dan) Çıkartma. Meydana koyma. * Şehadetname vermek. * Fık: Müçtehidlerin istinad ettikleri naslara, kaidelere, asıllara tatbikan şer'î hükümleri istihrac etmek. Bu tarz ile More…
tahrif	(Harf. den) Harflerin yerini değiştirmek. Bozmak. Kalem karıştırmak. * Kendi menfaati veya başkasının zararı için bir ibârenin mânasını değiştirmek. * Başka tarafa meylettirmek. More…
tahrifât	(Tahrif. C.) Bozmalar. Kalem karıştırmalar.
tahrik	Kımıldatma. Kımıldatılma. Yerinden oynatma. Hareket ettirme. * Gr: Cezimli bir harfi harekeli okuma. * Yola çıkarma. * Azdırma, kışkırtma. * Uyandırma. ◊ Yakma. Yakılma. * More…
tahrik-amiz	f. Kışkırtıcı. Tahrik edici.
tahrikat	Ayaklandırmalar, kışkırtmalar. Hareket ettirmeler.
tahrim	Haram kılma. Haram kılınma. Dince yasak edilme. * Kudsî sayarak yaklaşmayı yasak etme. ◊ Yarmak. Pâre pâre kesmek, parçalamak.
tahrim suresi	Kur'an-ı Kerim'in 66. Suresidir. 'Lime tüharrimu' da denir. Medine'de nâzil olmuştur.
tahrim tekbiri	İftitah tekbiri de denir. (Bak: İftitah tekbiri)
tahrime	Namaza başlanırken söylenen tekbir. * Hacıların ihrama bürünmeleri.
tahrimen	Haram olarak. Harama yakın olarak.
tahrimen mekruh	(Vâcibin zıddı) Harama yakın iş olup, zannî delil ile olan nehiydir.
tahrimî	(Tahrimiyye) Haramla ilgili, harama ait.
tahrir	Yazmak. Yazılmak. Kaydetmek. * Hürriyete kavuşturmak.
tahrirât	Tahrirler. Yazı. Resmî mektup.
tahriren	Yazmak suretiyle, yazı ile.
tahris	(C.: Tahrisât) (Hırs. dan) Hırslandırma. ◊ Kendini hıfzetmek, kendini korumak. ◊ Elbisenin eteğine konulan parça.
tahriş	(C.: Tahrişât) Tırmalama. Yakıp kaşındırma. * Azdırma. Rencide etmek. ◊ Aldatıp kandırmak. * Koparmak.
tahriz	(C.: Tahrizât) (Hırz. dan) Kışkırtma, kışkırtılma. * Kandırmak. * Koparmak.
tahs	Eliyle defetmek, eliyle itip kovmak. ◊ İfsad etmek, bozmak.
tahsa'	Toprak saçmak.
tahsib	Ufak taşları mescide veya başka yere döşemek. ◊ Ölüyü taş altına gömmek.
tahşid	Yığma. Toplama. Biriktirme. Yığınak. * Bir mevzu hakkında çok izah ve konuşmalar.
tahşidât	Birikmeler. Toplamalar. Yığınaklar. * Konuşarak fazla üzerinde durma.
tahsif	Nâlin yaptırmak.
tahsil	Hâsıl etmek. * İlim edinmek. İlim öğrenmek veya öğretmek için çalışmak. * Vergi toplamak. * Aşikâre eylemek.
tahsilât	Devlet gelirlerinin toplanması.
tahsildâr	f. Devlet gelirlerini vazifeli olarak toplayan, tahsil eden memur.
tahsim	Kestirmek. * Dağılmak.
tahşim	Öfkelendirme, kızdırma, gazablandırma.
tahsin	Beğenmek ve alkışlamak. * Tezyin eylemek, güzelleştirmek. * İyi ve güzel bulmak. ◊ (Hısn. dan) Kale gibi sağlamlaştırma. * Muhafaza altına alma.
tahşin	İri ve kaba etmek.
tahsinat	Alkışlamalar. Güzelleştirmeler. Beğenmeler.
tahsinhân	f. Aferin diyen. Beğenip alkışlayan.
tahsinkerde	f. Beğenilmiş.
tahsir	Hasret bırakma. Hasret etme. * Kuşun tüyünü bırakması, dökmesi. ◊ (Hasar. dan) Zarara sokma, ziyana uğratma. ◊ İnce belli etmek.
tahşir	Noksan etmek, eksiltmek.
tahsis	(Husus. dan) Belli bir gaye için kullanmak. * Bir şey veya bir kimse için ayırmak. * Kredi. Tazminat. ◊ Rağbet ettirmek. Meylettirmek, yöneltmek.
tahsisat	Bir kimse veya bir daire için ayrılmış para veya mal.
tahsisen	Tahsis suretiyle. * Hele, en çok.
tahşiye	Derkenar, haşiye yazma veya yazılma. ◊ (Haşyet. den) Korkutma. Ürpertme.
taht	f. Hükümdarların oturduğu büyük koltuk. Hükümdarlık makamı. ◊ Alt. Aşağı. * Gr: Gelecek olan zamir. ◊ f. Yağma, talan, soygun, çapul.
tahtah	Arslan.
tahtaha	Bir şeyi doğrultmak. * Beraber etmek. * Bazısını bazısına katmak. ◊ Hastalıktan veya zayıflıktan sesin değişmesi.
tahtanî	Alt kat. Alt katla alâkalı.
tahtaniye	Altta olan, alttaki. * Noktası altta olan harf.
tahte	f. Yağmalanmış, soyulmuş, talan edilmiş. ◊ Alt, altta, altında. ◊ f. Tahta.
tahtelhifz	(Taht-el hıfz) Muhafaza altında.
tahtessera	(Taht-es serâ) Toprak altı.
tahtgâh	f. Başşehir, başkent. * Taht yeri.
tahtib	Odun toplamak.
tahtie	Bir kimseyi veya bir şeyi hatalı görmek, hata isnad etmek, yanıltmak. 'Bu hatadır' diye iddia etmek. * Ist: 'Mezhebim haktır, hata ihtimali var. Başka mezheb hatadır.
tahtim	Mühürleme. Mühür basma. * Tamamlama.
tahtit	Zayıflık. * Kurmak. * Pare pare etmek, parçalamak. ◊ (Hatt. dan) Çizme. Çizgi ile belli etme. * Çizgi.
tahtiye	Hatâya düşürmek, yanıltmak.
tahun(e)	(C.: Tavâhin) Su değirmeni.
tahur	Tâhir. Hem temiz hem temizleyici. Çok temiz.
tahv	Düşmek. * Çekip uzatmak.
tahve	Eti pişirmek.
tahvid	Sür'atle gitmek, hızla gitmek.
tahvif	Korku vermek. Ürkütmek. Korkutmak.
tahvifât	(Tahvif. C.) Korkutmalar. Korkuya düşürmeler.
tahvifen	Korkutarak.
tahvil	Bir halden başka bir hale getirmek. Değiştirmek. * Döndürmek. * Faizli borç senedi.
tahvilât	Tahviller. * Borç senetleri.
tahvin	(C.: Tahvinât) Birisine hâin deme. Hıyânet nisbet etme.
tahvir	Rücu ettirmek, döndürmek. * Ağartmak, beyazlatmak, tebyiz.
tahvit	(Havt. dan) Duvar çekme.
tahviye	Dizleri, dirsekleri, yanları, karnı ve uyluğun arasını ayırmak.
tahviz	Suya dalmak.
tahya	Karanlık gece.
tahye	Bulut parçası.
tahyib	(Haybet. den) Eli boş, kederli ve mahrum kılma.
tahyil	(C.: Tahyilât) (Hayal. den) Akla getirme. Fikre getirme, zihinde canlandırma.
tahyir	(Hayır. dan) İki şeyden birisini seçme durumunda bırakma. İstediğini seçmesini teklif etme.
tahyis	Zelil etmek, kepaze etmek. * Boyun eğdirmek. Muti etmek.
tahzi'	Tevâzu etmek, alçakgönüllü olmak. ◊ Yarma, kesme. * Ameliyat.
tahzib	(Hizb. den) Takım haline getirmek. Hizibleştirmek. Gruplaştırmak. ◊ (Hizab. dan) Saç, sakal boyama.
tahzif	Saçını düzüp bezemek, süslemek.
tahzil	Aşağılatmak, alçaltma, bayağılaştırma.
tahzim	Kesmek.
tahzin	(Hüzn. den) Kederlendirme, tasalandırma. * Hazin hazin Kur'an-ı Kerim okuma. ◊ Hazinede saklama.
tahzir	(C.: Tahzirât) (Hazer. den) Menetme, sakındırma, önleme. TAHZİR: Korkutmak. ◊ Yeşil renk verme. Yeşillendirme. * Hazırlama.
tahziz	İsteklendirme, rağbet ettirme.
taî	Arabistan'da mevcut Tay kabilesinden olan.
taib	Tövbe eden. Günahlarına pişman olan.
taif	Etrafını dolaşarak ziyaret eden. Tavaf eden. Dolaşan. * Hicaz'da Mekke-i Mükerreme'nin yüz kilometre güneydoğusunda, Gazva Dağı'nın güney eteklerinde ve bir takım tepelerin More…
taife	Hususi bir sınıf meydana getiren insanlar. Kavim, kabile. Takım.
taih	Kibreden. Kibirlenen. Büyüklenen.
tail	Uzayan. * Kudret ve gına. * Fayda. Menfaat.
tain	Süngü ile vurulmuş.
tair	(Tayeran. dan) Uçucu. Uçan. * Kuş.
tais	Hafif başlı.
tâk	Bina kemeri. Yarım daire şeklinde kapı ve pencere üstü. Çardak. Kubbe. Kavisli bina. Eyvan.
tak'ir	(Ka'r. dan) Çukurlaştırma, çukur yapma.
tâka	Kubbeli mahfe. Pencere. * Takat. Güç, kuvvet, iktidar.
taka	Korkutmak. * Hazer etmek, çekinmek, korunmak. ◊ İki-üç kişi ile idare edilen küçük yelkenli.
taka'ku'	Deprenmek, hareket etmek. * Ötmek.
taka'ur	(Ka'r. dan) Çukurlaşma. * Kuyunun derin ve çukur olması.
taka'vüs	Çok yaşlanma. * Evin eskiyip köhne olması.
takabbüb	Binaya kubbe yapmak.
takabbuh	Çirkinlik.
takabbül	(Kabul. den) Kabullenme. Üstüne alma. Bir şeyi taahhüd ve iltizam etme. * Öpülme.
takabbuz	(C.: Takabbuzât) (Kabz. dan) Toplanıp çekilme. Büzülme. * Kabız olmak, peklik.
takabuz	Kabz edişmek.
takaddes	Mukaddes olsun (mânasında).
takaddüm	(Kıdem. den) Önde bulunma. İleri geçme. * Zaman veya mevki bakımından ileride olma.
takaddüs	Mübarek kılmak. Kudsî kılmak. * Çok temiz olma. * Mukaddes olma.
takadi	Birbirine hakkını vermek.
takadu'	Birbirine süngü ile vurmak.
takadüm	Üzerinden zaman geçmek.
takaffül	Kapamak. * Kilitlemek. * Tilki eniği.
takafkuf	Titremek.
takahhül	şikâyet etmek.
takahhum	Ansızdan bir nesneye dühul edip girmek.
takahhur	Kahrolmak.
takali	Birbirini düşman kabul etmek.
takalkul	Deprenmek, hareket etmek.
takallu'	Ayağını kuvvetiyle kaldırmak. * Yerinden kopmak.
takallüb	Bir taraftan diğer tarafa dönmek. * Bir halden başka bir hale değişmek. * Başka kalıba girmek.
takallüd	(C.: Takallüdât) (Kald. dan) Bir işi üstüne almak. * Takınma, kuşanma. Gerdanlık veya muska gibi boyuna geçirme. * (Kılıç) kuşanma.
takallül	(Kıllet. den) Azalma, az olma.
takallus	Kısa olmak, kısalmak. * Toplanmak, cem'olmak.
takallüs	Kasılma. Bir şeyin büzülüp gerilmesi. Bir uzvun çekilip toplanması. Kıvrılma.
takammül	Bitlenme. Bitli olma.
takammüm	Evin süprüntüsünü ayırmak.
takammüs	Gömlek giymek.
takamür	Kumar oynamak.
takannu'	Başına örtü örtmek.
takannün	Kanunlaşma. Değişmez halde, kat'i olarak belirme.
takarr	Birbiriyle kararlaşmak.
takarrüb	Yakınlaşmak. Yaklaşmak. * Zamanı gelmek. Vakti yakın olmak.
takarruh	(Karh. dan) Yara derinleşip büyüme. * Yara çıban olma.
takarrüm	Tatlı tatlı yeme.
takarrür	Kararı verilmek.* Yerleşmek. Kararlaşmak.
takarrüş	Kesbetmek, almak, kazanmak.
takaru'	Kur'a atışmak.
takarüb	Birbirine yakın olmak.
takas	Vereceğini alacağına karşılık tutmak suretiyle ödeşmek, sayışmak, değişmek.
takaşkuş	Hastanın iyi olması. * Derinin soyulması. * Her yerden yiyecek istemek.
takassi	Bir şeyin aslını esasını araştırma.
takassu'	Dühul etmek, girmek.
takaşşu'	Havanın açılması.
takassuf	Kırılmak.
takaşşüf	Maişet şiddeti, geçim zorluğu.
takaşşur	(Kışr. dan) Kabuk bağlama, kabuklanma.
takasüm	Kısmet edişmek. * Birbirine yemin vermek.
takasur	(Kasr. dan) Bir işi mümkün iken yapmama. Esirgeme.
tâkat	Güç, kuvvet. İktidar.
tâkatfersâ	f. Dayanılmaz, tâkat götürmez.
tâkatgüdaz	f. Tâkati kaldıran, gücü kuvveti eriten, mahveden.
tâkatşiken	f. Tâkati tüketen.
takattub	Kaşların çatılması. * Buruşma.
takattuf	Yüz ekşitmek.
takattur	Damla. Damlama. Damla damla akma. * Ud ağacı ile buhurlanma. * Vuruşmağa hazırlanma. * Bir kimse kendini bir yerden atma. * Ağacın dalı kopup düşme. * Bir adamı yanı üzere düşürmek. More…
takatu'	Kesilmek. Kesişmek.
takatül	Kıtal edişmek, döğüşmek, vuruşmak.
takaud	Oturmak.
takaus	Durdurmak. Sonraya bırakmak.
takavim	(Takvim. C.) Takvimler.
takavül	Birbiriyle söyleşmek.
takavüm	Dövüşmek, vuruşmak. Birbiriyle cenge durmak.
takavvi	(Kuvvet. den) Kuvvetlenme.
takavvüb	Bir şeyin kabuğu soyulmak.
takavvül	Haber vermek. * Yalan söylemek.
takavvuz	Ayrılmak. Dağılmak. * Yıkılmak.
takayyü'	Kusar gibi olup kusamama.
takayyüd	Bağlanma. Bağlı olmak. Kayıtlı bulunmak. * Çalışmak. Çabalamak. Uğraşmak. * Dikkatli davranmak.
takayyül	Uymak, iktida etmek.
takayyuz	Kırılmak. * Benzetmek.
takaza	Başa kakmak. * Sıkıştırmak. * Hakkını isterken borçluyu zorlamak.
takazic	Dövülüp ufalanarak yemeklerin üstüne ekilen otlar. Baharat.
takazüf	Birbirine iftira edip atışmak.
takazzub	Kesilmek.
takazzür	İstikrah etmek, kerih görmek, beğenmemek. ◊ Çirkin şeylerden uzak olmak.
takbib	Kubbe gibi yapma.
takbih	Çirkin görmek. Beğenmemek. * Kabahatli bulmak. * Kötü gördüğünü bildiren söz söylemek.
takbihât	(Takbih. C.) Ayıplamalar, çirkin görmeler.
takbil	Öpmek.
takbir	Defnetmek, gömmek.
takbiz	Toplayıp bir yere getirmek.
takdane	f. Üzüm çekirdeği.
takdid	Eti kurutmak. * Uzunlamasına yırtmak veya kesmek.
takdih	Beğenmeme, zemmetme. * Atın belini inceltmek.
takdim	(Kıdem. den) Arzetmek. Sunmak. * Küçük bir kimseyi yaş, amel, mevki ve takva itibariyle büyük bir kimse ile tanıştırmak. * Öne geçirmek, bir şeyi başka bir şeyden önde tutmak. * Bir büyüğün More…
takdimât	Takdim edilenler. Büyüklere verilen şeyler.
takdime	(C.: Tekadim) Kendisinden üstün kişiye sunulan armağan, hediye. * Takdim.
takdimen	Takdim ederek, öne geçirerek.
takdir	Kıymet vermek. Değerini, kıymetini, lüzumunu anlamak. * Kader. * Düşünmek. * Öyle saymak.
takdiren	Değer ve kıymetini anlıyarak. Takdir ederek.
takdirî	Kaderden olan. Takdir-i İlâhîye ait ve müteallik olan. * İtibarî. * Farazî. * Gr: Yazılı olmayıp var bilinen mâna veya kelime. (Bak: Mukadder)
takdirname	f. Bir işin beğenildiğine ve istihsan edildiğine dâir alâkadarların imzasını taşıyan yazı. Beğenildiğine dair yazılı kâğıt.
takdis	Büyük hürmet göstermek. Mukaddes bilmek. * Cenab-ı Hakk'ın kusursuz, pâk ve her hususta noksansız olduğunu bildirmek, söylemek ve Allah'a (C.C.) şükretmek.
takdiye	Hâcet bitirmek, ihtiyaç gidermek.
takfil	(Kufl. dan) Kilitleme veya kilitlenme.
takfiye	Kafiye yapmak. * Bir kimsenin ardınca olmak.
takhim	İthal etmek, içeri sokmak, girdirmek.
takhir	(C.: Takhirât) (Kahr. dan) Kahretme.
taki	Kendini koruyan, saklayan. * Takvalı kimse. Günahtan çekinen.
tâkiyye	Takke.
takiyye	Sakınmak. Kendini koruyup çekinmek. * Birinin mensub olduğu mezhebi gizlemesi. * Mümâşât.
tâkiyye-duz	f. Takkeci, takke diken.
takli'	(Kal'. den) Yarmak. * Mübalâğa ile koparmak. Kökünden söküp koparmak.
taklib	(C.: Taklibât) (Kalb. dan) Döndürme, çevirme. * Bir şeyin kalıp ve şeklini değiştirme.
taklid	Takma, asma, kuşatma. * Benzetmeğe ve benzemeğe çalışmak. Benzerini yapmak. Birine benzemeğe çalışarak alay etmek. Sahte. Bir şeyin sahtesini yapmak.
takliden	Taklid ederek, benzeterek.
taklidgâh	f. Taklid yeri.
taklidî	Taklide ait. Sathî. * Delil ve sened istemeden kabul edilen.
taklidî iman	(Bak: İman-ı taklidî)
taklih	Dişin sarılığını gidermek.
taklil	Azaltma. Azaltılma. İndirme. Tenkis.
taklim	(Kamış, tırnak, kalem gibi şeyleri) yontma, kesme.
taklis	Def çalıp nağme söylemek. ◊ Büzme.
takmis	(Kamis. den) Gömlek giydirme.
takmiş	Cem'etmek, toplamak.
taknetu	(Bak: Lâtaknetu)
takni'	Başına örtü örttürmek.
taknin	(Kanun. dan) Kanun koyma.
takniye	Çok kırmızı yapmak.
takri'	(C.: Takriât) Tevbih. Azarlama. * Birini telâşa düşürme. * Te'nif. Başa kakma.
takriât	(Takri'. C.) Azarlamalar, paylamalar, başa kakmalar.
takrib	Yaklaştırma. Aşağı yukarı ve tahmin ile kat'i olmayan şey söyleme. Tahmin. * Yolunu bulma.
takriben	Tahminen. Yaklaşık olarak. Aşağı yukarı.
takribî	İhtimale göre olan. Takribe ait.
takrid	Devenin gövdesinde olan keneyi yolup gidermek. * Hor ve zelil etmek.
takrin	(Karin. den) Birlikte bulundurma. Yaklaştırma.
takrir	İyi ifade etmek. Bildirmek. * Ağzından anlatmak. * Yerleştirmek. Kararlaştırmak. Yerini belirtmek. * Resmî olarak yazı ile bildirmek. * Tapuda, mülkünü başkasına sattığını bildirmek. * More…
takrirât	(Takrir. C.) Ağızdan anlatılan şeyler.
takriren	Ağızdan anlatarak.
takrirî sünnet	Hazret-i Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'ın, sahabelerinden birinin söylediğini veyahut işlediğini gördüğü halde, onu menetmiyerek sükût buyurmaları.
takris	Parmak ucuyla veya tırnakla bir nesneyi ovup yıkamak. ◊ Soğutmak. * Dondurmak.
takriş	Birbirine rağbet etmek.
takrit	Kulağına küpe takmak. * Davarın başına yular takmak.
takriz	(Karz. dan) Ödünç vermek. * Bir şeyi veya bir eseri beğendiğini söylemek. Beğendiğini bildiren yazı yazmak. Bir eserin takdir ve tahsin edildiğini bildiren yazı yazmak. ◊ More…
taksib	Kıvırcık yapmak.
taksif	Çok kırmak.
taksim	(Kısım. dan) Bölme. Parçalara ayırma.
taksimât	Taksimler. Bölmeler. Cüz cüz ayırmalar.
taksir	(Kasr. dan) Kısaltma, kısma. * Kusur, hata, kabahat, suç. Günah. * Bir işi eksik yapma. * Bir şeyi yapabilir iken yapmama. * Zayıflatmak, süstlük etmek. * Geri kalmak.
takşir	(Kışr. dan) Kabuğunu soyma.
taksirat	(Taksir. C.) Kusurlar, suçlar, günahlar, kabahatlar.
taksis	Kireç ile bina yapmak. * Kireç ile sıvamak.
taksit	(Kıst. dan) Belli zamanlarda parça parça ödenecek para.
taktaka	(Tıktıka) Taşlardan çıkan ses. * Hayvanların ayak sesleri veya bunları anlatmak için söylenen kelime.
takti'	Kesme. Kesilme. Parça parça etme. Parçalara bölme.
taktib	Kaş çatıp yüz ekşitme.
taktik	Fr. Asker kuvvetlerini harb meydanlarında düşmanı şaşırtarak kullanma. Bu işi tedkik eden ilim. * Mc: Bir işte muvaffakiyet için lüzum eden yolları kullanma.
taktil	(Katl. den) Çok öldürmek, çok katletmek. * Muti etmek, itaat ettirmek, boyun eğdirmek.
taktin	Filiz sürme.
taktir	Damla damla akıtmak. Damlatmak. İnbikten çekmek. ◊ Eksik etmek. * Güç olmak.
taktirat	Damla damla akıtmalar.
takut	Feryun adı verilen darı cinsi.
takva	Bütün günahlardan kendini korumak.
takvib	Bir şeyi yerinden çekip koparma. * Yeri kazma.
takvid	Çok uzun boyunlu olmak.
takvil	(C.: Takvilât) İftira. Yalan söyleşmek. * Haber vermek.
takvim	Düzeltme. Doğrultma. Kıvamına koyma. Eğriyi doğru tutma. * Ta'dil etme. * Bir şeye kıymet tâyin eylemek. * Her gün güneşin doğuşu, batışı, ay ahkâmı ve süresi kaydedilmiş olan defter. * More…
takvimçe	f. Küçük takvim.
takvir (takavür)	Bir cismi yuvarlak kesmek.
takvis	(Kavs. den) Kavislendirme. Yay şekline koyma.
takvit	Besleme. Tagaddi.
takviye	Kuvvetlendirmek. * Kuvvetlendirilmek.
takviz	Binayı yıkmak.
takyid	(Kayd. dan) Kayıt ve şarta bağlanma. Şart koşma. Bağlama. Deftere yazmak. * Harfe nokta ve hareke koyma.
takyih	(Yara) İrinlenmek.
takyin	Tezyin etmek, süslemek.
takyir	Zifte bulaştırmak.
takyiz	Kırılmak. * Takdir etmek. * Sövmek.
takzib	Kesmek.
takzif	Çok iftira atmak.
takziye	(Kaza. dan) Eksiği yerine getirme. Kaza etme. ◊ Gözün çapağı dışarı itmesi.
tal	f. Bakır veya gümüş tepsi. * (Parmaklara takılan) zil.
tal'	Tomurcuk. * Miktar. Kadar. * Çiçeklerin üremelerine sebep olan sarı tozları.
tal'a	Görmek. (Bak: Tal'at)
tal'at	Vecih, yüz. Çehre. * Görünüş. Görüşmek. * Güzellik. * Görmek. * Bir şeye çok rağbet etmek.
tal'at-efruz	f. Parıldayan.
tala'	(C.: Etlâ) Geyik buzağısı. * Çatal tırnaklı hayvanların yavrusu. * Buzağının ayağını bağladıkları ip. * Şahıs.
talac	f. Bağırma, feryad, çığlık. * Ses, sada. * Kavga. * Meş'ale.
talah	Salih olmayan. Bozuk. ◊ Yorulmak, zayıflamak.
talak	(At) sıçramak ve kalkmak.
talâk	Boşamak. Boşanmak. * Bağlı olan bir şeyi çözmek, ayırmak. * Nikâhlı karısını bırakmak.
talâk suresi	Medenîdir. Nisâ Suresi de denir. Kur'an-ı Kerim'in 4. Suresidir.
talak-name	f. Boşama kâğıdı.
talakat	Dil açıklığı. Selâset. Düzgün sözlülük. * Güler yüzlülük.
talam	Esrar otunun tohumu.
talan	f. Çapul, yağma. * Birisinin malının, herkes tarafından kapışılması.
talanger	f. Yağmacı, talancı, çapulcu.
talangerî	f. Çapulculuk, yağmacılık.
talar	f. Dört direk üzerine yapılan ve geceleri yatılan yer. * Salon, büyük oda.
talasim	(Tılsım. C.) Tılsımlar.
talavet	Güzel, hüsün. Şirinlik, zariflik. * Ağızda çıkan bir nevi yara.
talazzi	(Lazâ. dan) Alev çıkarma. Alevlenme.
tale	(Tavl. dan) 'Uzun olsun' mânâsındadır.
taleb	İsteme. İstenme. Dileme. İstek.
talebdâr	f. Alacaklı.
talebe	(Tâlib. C.) İstekliler. * Şakird. Tahsile çalışan. Öğrenen. Öğrenci.
talebkâr	f. İstekli, talebli, arzulu.
talef	Fazl. Atâ, hediye, bahşiş, hibe. * Kanı heder olmak.
talel	(C.: Tulul-Atlâl) Yıkılmış binada kalan duvar temeli.
talh	Necis bulaşmak, pislik bulaşmak. * Havuz dibinde kalan tortu. * Kene böceği. ◊ Muza benzer meyve. Akasya ağacı.
tali	Tilavet eden, okuyan. * İkinci derecede. Sonradan gelen. * Man: Birbirine bağlı iki kaziyeden ikincisi. Meselâ: 'Duman çıkıyorsa ateş vardır' sözünde 'Ateş vardır' sözü More…
tali '	Doğan. Tulu' eden. * Kısmet, kader, baht. * Nişangâhın arkasına düşen ok. * Yeni hilâl.
talia	'Casus. * Nişancı. Asker önünden giden tabur. * Rehber, kılavuz; kafilenin önünde giden.' ◊ Doğan. Ufuktan görünen. Tulu' eden.
talib	(C.: Tulleb-Tullâb-Talebe) İsteyen, istekli. * Talebe, öğrenci.
talibe	(C.: Tâlibât) Kız talebe. Mektebli kız.
talid	Bir kimsenin (köle, câriye, hayvan gibi) canlı eşyası.
talif	Alınmış şey.
talih	Faydasız, yaramaz iş. (Kısmet ve kader mânasında: Bak: Tâli')
talik	Güleryüzlü adam. Mütebessim kimse. * Düzgün söz söyleyen kimse. ◊ Azad olunan esir. Serbest bırakılan esir.
talil	Hasır.
talk	Doğum ağrısı.
tall	Çiğ, kırağı. İnce yağan yağmur, çisinti. Şebnem. * Helâk etmek, iptal. * Güzel, lâtif şey. * Şiddet.
tallase	Kendisiyle levha silinen paçavra.
tals	(C.: Atlâs) Mahvetmek. ◊ Su akmak.
taltif	İltifat etmek. Bir iyilik yaparak gönül almak. Yumuşatmak.
taltifât	(Taltif. C.) Taltifler, ihsanlar, lütuflar, bağışlar.
taltifen	Taltif suretiyle.
taltih	Bulaştırma, bulaşık etme.
talut	(Bak: Yuşa)
talve	Vahşi canavarların yavrusu. * Keçi bağladıkları ip parçası.
taly	Karışmak.
talziye	(Lezâ. dan) Alevlendirme veya alevlendirilme.
tam'an	Tama' suretiyle, tama' ederek.
tama'	Hırsla istemek. Doymazlık. Aç gözlülük. Çok isteme. * Askerî fertlerin maaşları. (Kamus)
tama'kâr	Aç gözlü. Cimri.
tamaen	Tama' ederek. Hırsla. Cimrilikle.
tamah	(Tımah - Tumuh) Bir şeye göz dikip bakma.
tamam	Bitme, bitirme, son, nihayet. * Tam, eksiksiz, noksansız. * Ne eksik ne fazla. * Münasib, uygun.
tamamen	Büsbütün, eksiksiz ve tam olarak, mükemmel biçimde.
tamamiyet	Bütünlük, tamamlık, tamlık.
tamar (timâr)	Yüksek mekan, yüce yer.
tamat	f. Mânâsız ve uygunsuz söz.
tamele (tamle)	Havuzun dibinde kalan balçık ve tortu.
tamh (timâh)	Gözünü yukarı kaldırıp bakmak.
tamir	Sıçrayıcı, sıçrayan. ◊ Hurması olan kişi.
tamir bin tamir	Aslı bilinmeyen kimse. * Pire.
tamis	Uzak.
tamiye	Dudak kabarmak.
tamles (tamelles)	Çörek.
tamm	Saçını kesmek. * Galebe etmek. Galib gelmek. * Yükselmek, yüce olmak. * Defnetmek, gömmek.
tamma'	(Tama'. dan) Çok tama' eden.
tammah	Her şeye göz diken pek hırslı kimse.
tammat	Kıyamet.
tamme	(Tâmmât) Kıyamet vakti. * Belâ. Dâhiye. * Keskin çığlık. ◊ Bütün, noksansız, eksiksiz, tam.
tamn	Sâkin olmak, sessiz olmak.
tams	Kadının hayız görmesi, aybaşı olması. * Kir, vesah. * Cima etmek. * Yapışmak. ◊ Yok etme, belirsiz kılma. * Eskimek. * Mahvolmak.
tamş	Halk, nâs, insanlar.
tamtame	Pelteklik, kekemelik, tutukluk.
tamu	(Aslı: Tamuğdur) Cehennem.
tamur	Kan. * Nefes.
tamure	Kalb gılâfı. * Emzikli bardak. * İbrik.
tamv	Yüksek olmak. * Dolu olmak.
tan'im	Nimet vermek, nimetlendirmek.
tana	Susuzluktan ciğerin yapışması.
tanagguz	Taaccüb edip, şaşırıp, hayrette kalıp başını sallamak.
tanazzuc	Pişmek. * Olmak.
tancir (tancere)	(C: Tanâcir) Tencere.
tandir	Ufak fırın. * Elleri ve ayakları ısıtmak için üstü kapalı küçük mangal.
tanef	Kayış. * Dağ burnu. Dağ başı. * Kapı üstüne yapılan örtü. * Duvar üzerine yapılan saçak.
tanfese	(C.: Tanâfis) Uzun saçaklı halı. * Hurma yaprağından yapılan ve eni bir zira' miktarı olan hasır.
tangim	Avazlandırmak, seslendirmek.
tangis	Dirliğini tatsız etmek.
tango	Fr. Züppe giyinişli kadın. * Turuncuya çalar renk. * Bir dans çeşidi.
tangüb	Ok yapımında kullanılan sağlam bir ağaç cinsi.
tanh	Semiz olmak, besili ve şişman olmak. * Yemeğin hazmolmaması, sindirilmemesi.
tanin	Sinek vızıltısı. * Kaz sesi. * Avaz ve gürültü. * Çınlamak. Tınlamak.
tanin-endâz	f. Çınlayan, tınlayan.
tanker	ing. Akaryakıt taşıyan gemi veya kamyon.
tannan	Tınlayan, çınlayan.
tannaz	Herkesle eğlenip alay eden. Müstehzi.
tanne	Balçığı çok olan yer.
tansib	Yükseğe kaldırma.
tansif	(Nısıf. dan) Yarı yarıya bölmek. Ayırmak.
tansir	Hristiyanlaştırma.
tansis	Tetkikten sonra karar vermek. * Bir mes'eleyi ve hükmü, şer'î delillere isnad etmek.
tansiyon	Fr. Tıb: Kanın damarlara içerden yaptığı tazyik, basınç.
tantana	Çok lüks içinde olmak. Gösteriş. Gürültü patırtı.
tantif	Kulağına küpe geçirmek.
tantik	Bir kimsenin beline kuşak bağlamak.
tantil	Hasta olan uzuv üstüne sıcak su ve yağ dökmek.
tanz	Herkesle eğlenme. Alay etmek.
tanzic	Çok pişirmek. * Yakmak.
tanzid	Bir yere toplayıp yığmak. İstif etme.
tanzif	(Nezafet. den) Temizlenmek. Temizlemek.
tanzifât	Temizlik işleri. Temizlemeler.
tanzim	(Nazım. dan) Sıraya koymak. Sıralamak. Dizmek. * Düzenlemek. Tertiblemek. * Islah etmek. * Manzum veya mensur olarak yazmak.
tanzir	Benzetme. Benzetilme. Nazire yapma. * Bir yazının şekil ve mâna bakımından benzerini yazma. ◊ Tazeleştirme, tazelendirme.
tanziren	Nazire olarak. Benzetme suretiyle.
târ	f. Karanlık. * Tel. Saç teli. * Tepe. * İplik.
tar tar	Tel tel. İplik iplik.
tar ü mar	f. Dağınık, karmakarışık, perişan.
tara	f. Yıldız.
tarab	Sevinçlik. Şenlik. Şâdlık.
tarab-efsâ	f. Neşe ve ferahlığı artıran.
tarab-gâh	f. Coşkunluk ve sevinç yeri.
tarab-nâk	f. Sevinçli, neşeli, coşkun.
târâc	f. Yağma, talan, çapul. * Yağmalama, talan etme.
târâc-ger	f. Yağmacı, çapulcu.
târâc-kerde	f. Yağmalanmış, talan edilmiş.
taraf	Yan, yön. * Yer, memleket, ülke. Kıt'a. * Taraftarlık, sahip çıkmak, korumak. * Aralarında anlaşmazlık bulunan iki kişiden veya iki topluluktan her biri.
tarafdar	f. Birinin tarafını tutan, bir tarafı tutan, bir tarafı kayıran.
tarafdarî	f. Kayırıcılık, taraftarlık.
tarafeyn	İki taraf. İki nihayet. * Dâvada karşılıklı iki hasım. Her iki taraf.
tarafgir	f. Taraf tutan. Taraflardan birine sahip çıkan.
tarah	(C.: Etrâh) Tasa, keder, hüzün, melâlet. ◊ Uzak mekân.
tarahhum	(Bak: Terahhum)
taraif	(Tarife. C.) Az bulunur şeyler.
taraik	(Tarikat. C.) Tarikatlar, meslekler.
tarak	Bulutların bir yere toplanması. * Aynı cinsten olan şeylerden bazısı bazısının üstünde olması.
taran	f. Karanlık.
tarancibin	Kudret helvası.
tararet	Semizlik, besililik, şişmanlık.
taras	İzdihamlık, çok kalabalık.
tarasrus	Katı olmak, şiddetlilik. * Sağlam olmak.
tarassud	Bir şeyi çok dikkat ederek gözetleme. İntizar üzere olma. Gözetleme.
tarassudât	(Tarassud. C.) Gözlemler, tarassutlar, gözetlemeler.
tarat	f. Çapul, yağma, talan.
taratun	Fârisî dilince söyleşmek. Farsça konuşmak.
taravet	Tazelik. Körpelik.
taravet-dâr	(Terâvettar) f. Tâzece, eskimemiş, tâze.
tarayyuh	Zayıflık, süstlük.
tarazi	Hoşnutlaşmak.
tarazruz	(Taş) Parça parça olmak.
tarazüm	Üzümü ekmekle yemek.
tard	Sürme, kovma, uzaklaştırma. * Mektebden veya vazifeden uzaklaştırma. Hizmetten çıkarma.
tardetmek	Kovmak, def etmek, uzaklaştırmak.
tardin	Kaftana yen etmek.
tardiye	Allah râzı olsun demek. (Bak: Tarziye) ◊ Red olundurmak.
tare	Defa, kerre.
tared	Irak etmek, uzaklaştırmak. * Sürüp reddetmek.
tarek	f. Tepe. Başın tepesi.
tarem	Dam, kubbe, künbet. Sakf. Satıh.
tareş	Sağırlık.
tareten	Bir kere veya bazı defa.
târeten uhrâ	Bir kere daha, başka bir kere daha.
tareyan	Oluverme, geliverme, birdenbire çıkma.
tarf	Göz, bakış, nazar. Göz ucu. * Soyu temiz kimse. * Her şeyin nihayeti, sonu. * Göz kapaklarını yummak veya oynatmak. * Göze bir şey dokundurmakla yaşartmak. * Koz: Menazil-i Kamer'den More…
tarfa	Ilgın ağacı.
tarfe	Göz kapağının bir defa kapanıp açılması. * Göz kırpmak. * Bir yıldız ismi. * Ayın bir menzili.
tarfes	Kum yığını.
tarh	Uzaklaştırmak. * Vaz' etmek. * İndirmek. * Bırakmak, elinden atmak. * Yerleştirmek. * Temel bırakmak. *Mat.: Çıkarma.
tarh-efgen	f. Düzenleyen, kuran, tertib eden. * Temel kuran, bina yapan.
tarh-endaz	f. Temel atan. Düzenleyen, tertib eden.
tarhib	Merhaba' demek.
tarhun	(C.: Tarâhin) Tarhun otu.
tarî	(Tarâ. dan) Birdenbire çıkan, ansızın görünen. ◊ (Taravet. den) Taze, taravetli. ◊ Karanlık, meçhul.
tarid	Kovulmuş, uzaklaştırılmış, sürülmüş, çıkarılmış. * Bir kimsenin birinci çocuğundan sonra doğan ikinci çocuğu. ◊ (Tard. dan) Kovan, çıkartan, süren, tardeden.
taride	Arap çocuklarına mahsus bir oyun. * Okları cilâ edip parlattıkları ağaç.
tarih	Hâdiseye vakit tayin etmek. * Vak'anın vukuuna tayin olunan vakit. Zaman tesbiti. * Geçen hâdiseleri kaydetmekten hâsıl olan ilim. * Vak'anın vukuuna vakit tayin eden söz ve makam. More…
tarihnüvis	(C.: Tarihnüvisân) f. Tarih yazan. Müverrih.
târik	Gece gelen kimse. * Zulmette hâsıl olan belâ ve musibetler. * Parlak yıldız. * Sabah yıldızı. (Zühre) ◊ Terkeden, vazgeçen, bırakan.
tarik	f. Karanlık.
tarîk	Yol. Tarz, usûl. * Vâsıta. Meslek. * Bir maksada nâil olmak için icrâsı lâzım olan husus veya bu hususların hey'et-i mecmuası.
târik suresi	Kur'an-ı Kerim'in 86. Suresinin ismidir. Mekkîdir.
tarik-baht	f. Bahtı kara, şanssız, tâlihsiz.
tarikat	Yol, manevî yol. * Usûl, tarz. Hal ü şan. (Bak: Müteşeyyih, Seyr-i âfâkî, Tasavvuf)
tarim	Kalın bulut. * Elleri ve ayakları kaba olan kimse.
tarim (tarime)	(C.: Tıram) Kara çadır.
taris	Kavi, kuvvetli.
tariye	Ansızın gelen belâ, dâhiye.
tariz	Cansız, kuru nesne. * Meyyit, ölü.
tark	Vurmak. * Dövmek. * Yünü ve pamuğu ağaçla vurmak. * Bulanık su. * İçine deve bevlettiğinden dolayı pislenmiş olan yağmur suyu. * Vücuttaki gevşeklik.
tarmese	Münkabız olmak.
tarr	Kesmek. * Keskinletmek. * Yapmak. * (Bıyık) gelmek. * Çolak olmak. * Düşmek.
tarraka	Gümbürtü.
tarrar	Yankesici, hilekâr.
tarriyan	Sepet. * Büyük tabak.
tarsi'	Bezemek, süslemek. * Sevinç, neşât. ◊ (Göz) yaramaz olmak.
tarsif	Birbirine bitiştirip kuvvetlendirme, sağlamlaştırma.
tarsig	Vüs'at vermek, genişlik vermek.
tarsin	Sağlamlaştırmak. Bir şeyi tahkik etmek. * Bilmek. * Metanet ve cesaret vermek.
tarsinât	(Tarsin. C.) Sağlamlaştırmalar.
tarsis	(Rasas. dan) Kurşunla perçinleme, kurşunlaştırma, sağlamlaştırma. * Kadının sadece gözleri görünecek şekilde örtünmesi.
tartabe	Keçiyi sağmak için çağırmak.
tartib	Islatma, rutubetlendirme. Islatılma. * Tâzelik verme. * Hoşlandırılma. * Hurmanın rutubetli olması.
tartil	Saçı yağlamak.
tary	Taptaze. Çok taze.
tarz	Usul, şekil, üslub. * Yol. Hey'et.
tarze	şekil, suret.
tarzim	Bir çok şeyi bir yere getirip, toplayıp bir yük yapmak.
tarziye	Pişmanlık duyduğunu anlatarak özür dilemek. * Râzı etmek. * 'Radıyallahü-anh' diyerek duâ etmek. ◊ Cübbe veya zırh giymek.
tas	(C.: Atvâs) Meşhur bir kabın adı. Tas.
tas'ib	Güçleştirmek.
tas'ibat	(Tas'ib. C.) Zorlaştırmalar, güçleştirmeler.
tas'id	Eritme. * Yukarı çıkma ve çıkarılma. * Buharlaştırarak temizleme. İnbikten geçirip buhar haline getirme.
tas'ir	Kibirlenmekten dolayı karşısındakinin yüzüne bakmayıp, yüzünü çevirmek.
tasa'lük	Fakirlik göstermek.
tasa'su'	Deprenmek, hareket etmek. * Perakende olmak, dağılmak.
tasa'ub	Güçleşme. Güç olma.
tasa'ud	(Suud. dan) Yukarı çıkma. * (Gaz veya buhar) yükselme.
tasabbi	(Saby. dan) Çocuk tavrı takınma. Çocuklaşma.
tasabbu'	Parmak parmak ayırma.
tasabbüb	Dökülmek. * Bahadır olmak, kahraman olmak. * Sıcaklığın artması.
tasabbuh	Sabahleyin uyumak. * Sabah kahvaltı yapmadan yemek yemek.
tasabbun	Sabunlaşma. * Sabun gibi köpürme.
tasabbur	(Sabr. dan) Sabırlanma. Sabretme.
tasabi	Aşkını izhar etmek, muhabbetini açığa vurmak.
tasaddi	Bir işe başlamak. * Taarruz etmek. * Yüz döndürmek. * Tesadüf etmek. * Vuku bulmak.
tasaddu'	(Demir) Paslanmak ve küflenmek. ◊ Yarılıp çatlama. * Dağılma.
tasadduk	Sadaka vermek. Allah rızası için fakirlere ve ihtiyacı olanlara, para veyahut ihtiyaca göre herhangi bir şey vermek. * Sadık ve gerçek olduğu tahakkuk etmek, meydana çıkmak.(İlmi olan kimse More…
tasaddukat	(Tasadduk. C.) Sadakalar.
tasaddur	(Sadr. dan) En başta oturma. Başa geçme. * Öğretmek. * Yücelik talep etmek, yükseklik ve ululuk istemek.
tasaduk	Birbirine inanmak.
tasadüm	Tokuşmak.
tasaffi	Saflaşmak. Durulmak. Temizlenmek.
tasaffuh	Yaprak yaprak olma. * Levha biçiminde olma, levha hâline konulma.
tasaffür	Sararmak.
tasafüh	Musafaha edişmek.
tasafün	Suyun az olduğu zamanlarda herkese eşit miktar su vermek.
tasalli	Ateşte yanmak.
tasallub	Sertleşmek. Katılaşmak. * Sağlamlaşmak. * Gayret etmek.
tasallüf	Kibirlenmek, övünmek, söz atmak.
tasallüfât	(Tasallüf. C.) Gösteriş olarak yapılan nezaketler.
tasallut	Musallat olmak. Birini rahatsız etmek. Tebelleş olmak. Tahakkümane hareket etmek.
tasalluten	Musallat olarak, tasallut ederek, sataşarak.
tasalsul	Demir ve ona benzer madenlerin birbirine değmelerinde ses çıkarmaları.
tasamm	Kendini sağır etmek.
tasamüm	Sağırlığa vurmak.
tasannu'	Yapmacık hareket. Zorla bir şeyi daha iyi göstermeğe çalışmak. Suni hareket.
tasannuf	Zorla yapılan sınıflandırma veya te'lif.
tasarruf	İdare ile kullanmak. Sarfetmek. Tutum. Sâhib olmak. İdare etmek. Sâhiblik. Kullanma hakkı. * (Para veya mal) artırma. * Bir şeye karışıp müdahale etme.
tasarrufan	Tasarruf ve tutum gayesiyle. İktisad maksadıyla.
tasarrufât	(Tasarruf. C.) Tasarruflar.
tasarruh	Şiddetle çağırmak.
tasarrum	Cesaretlenme, yiğitlenme. * Kesilmek.
tasaru'	Birbiriyle güreşmek.
tasarum	Birbirini kesmek.
taşaş	Nezleye benzer bir hastalık.
tasavir	(Tasvir. C.) Tasvirler, resimler.
tasavül	Karşılıklı hamle etmek.
tasavün	Hıfzetmek, korumak.
tasavvu'	Ayrılmak, perâkende olmak.
tasavvuf	Kalbi dünyanın fâni işlerinden ayırıp Allah (C.C.) sevgisi ile bağlamak. Tarikat ehli olmak.
tasavvufî	Tasavvufla alâkalı. Tasavvufa ait.
tasavvuh	Yaş otun üstü sıcaktan kurumak.
tasavvün	Kendini sakınmak.
tasavvur	Bir şeyi zihinde şekillendirmek. Tasarlamak. * Düşünce, tasarı. Arzu. (Bak: Dimağ)
tasavvurat	(Tasavvur. C.) Tasavvurlar.
tasavvurî	Tasavvurla alâkalı. Tasavvura ait.
tasaykul	Pürüzsüzlük.
tasayuh	Birbirine çağırmak.
tasayyud	(Sayd. dan) Ava gitme. Avlanma. Ava çıkma.
tasayyuf	(Sayf. dan) Yazlıkta oturma, yazlama, bir yerde yaz mevsimini geçirme.
tasbih	Rüzgârdan dolayı otun kuruması. * Sütü su ile karıştırıp içirmek.
tasdi'	Rahatsız etmek. Sıkmak. Baş ağrıtmak. * Yarmak. * Perâkende etmek, dağıtmak.
tasdik	Doğruluğunu kabul etmek. Bir kararın nizama, şeriata, kanuna uygun olduğunu kabul edip imzalamak. (Bak: Dimağ)
tasdikan	Tasdik için. Tasdik suretiyle.
tasdikat	(Tasdik. C.) (Ka, uzun okunur) Tasdikler, onaylamalar, doğrulamalar.
tasdikgerde	Kabul edilmiş, tasdik edilmiş. Doğru olduğu bilinmiş.
tasdim	Tokuşmak.
tasdir	İcra etme. Vaz' etme. * Başlama. * Başlangıç yazma. * Örtme. * Başa geçirme, başa koyma. * Yazma. * Çıkarma, çıkartma.
tasdiye	Alkış. El çırpma.
tase	f. Tasa, keder, kaygı.
tasel	Serabın uzaktan su gibi görünmesi.
tasfid	Muhkem ve sağlam bağlamak.
tasfif	(C.: Tasfifât) (Saff. dan) Sıralama, saf saf dizme. * Sağ elinin ayasını sol elinin arkasına vurmak.
tasfih	(Safh. dan) (C.: Tasfihât) Alkışlama, el çırpma. * Yaprak yapma. * Tağyir etme, değiştirme.
tasfik	(C.: Tasfikat) Kanat çırpma.
tasfir	(C.: Tasfirât) (Safir. den) Sarartma, sarıya boyama. * Islık çalma.
tasfiye	Saflaştırmak. Olduğundan daha temiz bir hâle getirmek. Temizlemek. * Hesabı kapatmak.
tasgir	Küçültmek. Cirm ve kadrini eksiltmek. Hakir eylemek.
tasgirât	(Tasgir. C.) Küçültmeler.
tashif	(C.: Tashifât) Yanılarak yanlış kelime yazma. Yazı yazarken kelimeyi yanlış yazma. * Hatâ yapma. * Tağyir etme, değiştirme.
tashih	Daha iyi ve daha doğru hale getirmek. Düzeltmek. * Hastanın ağrı ve acısını ilâçla gidermek.
tashihât	(Tashih. C.) Düzeltmeler, tashihler.
tashin	(Sahn. den) Sahneye koyma.
tasi' (tâsia)	Dokuzuncu.
tasian	Dokuzuncu olarak.
tasig	Gayretsiz kişi.
tasir	Galiz süt.
taskil	Cilâlandırmak. Saykal, cilâ vurmak, cilâ verilmek.
taskilât	(Taskil. C.) Cilâlamalar. Cilâ yapmalar.
taslib	(Salb. dan) Haça germek. Haç çıkarmak. * (Sulb. dan) Sertleştirmek. Katılaştırmak, katılaştırılmak.
taslim	Kulağı dibinden kesmek.
taslit	Musallat etmek. Birini başka birine belâ etmek. Sataştırmak.
tasliye	Sallâllahü Aleyhi Vesellem' diyerek dua etmek. * Bir şeyi yakmak için ateşe atmak. (Bak: Sallâllahü Teâlâ)
tasm	Âd taifesinden bir kabile. * Mahvetmek veya mahvolmak.
tasme	f. Kayış halka. Tasma.
tasmid	Hükmetmek. İçini doldurmak.
tasmim	Bir şeyi önceden iyice kararlaştırmak. Azimet-i sadıka ile kastetmek. * Muhkem kılmak. * İnkâr etmek. * Endişe edip kaçınmamak.
tasmit	Susturma.
tasni'	Düzme. Uydurma. Yakıştırma. * Bir san'atla meşgul kılma. * Güzel terbiye etme.
tasniât	(Tasni'. C.) Hakiki olmayan yapmacık hareketler.
tasnif	Sınıflara ayırmak. Sınıflandırmak. * Kitap yazmak. Kitap tertib etmek.
tasnifât	(Tasnif. C.) Tasnif edilmiş eserler.
taşr	Zayıf yağan yağmur.
taşra	Hariç ve dış taraf. * İstanbul harici olan memleket. * Merkez-i hükümet hâricinde olan yerler.
tasrah	Karınca. * Bit.
taşrah	Hurma ağacı.
tasre	(Süt) koyu olmak. * Su dibinde olan balçık. * Balçıklı su. * Dirlik, iyi olmak.
tasri'	Bir beytin iki mısraını da kafiyeli yapma. * Bütün mısraları kafiyeli manzume yazma. * Yere vurmak. * İki parça etmek.
tasrid	Azaltmak.
tasrif	İstediği şekilde idare etmek. Maslahatta tasarrufa izin vererek mutasarrıf kılmak. * Bir şeyi bozup değiştirerek türlü şekillere koymak, evirip çevirmek. * Gr: Bir kelimenin veya fiilin More…
tasrih	Belirtmek. Açık açık anlatmak. Zâhir ve ayân kılmak.
tasrihat	(Tasrih. C.) Açık açık anlatmalar. İzah etmeler.
tasrihen	Açık olarak, açıktan bildirerek.
tasriye	Koyunun sütü çoğalsın diye birkaç gün sağmayıp bırakmak.
tass	(Tasse) Oğlancıklar oyunundan bir oyun.
taşş (taşiş)	Yağmur çisintisi.
tass (tasse)	(C.: Tâs-Tusûs-Tassât) Tas, çukurca kap.
tassuc	(C: Tasâsic) Cânip. Nâhiye. İki tane.
tast	(C.: Tısâs-Tısât) Büyük tas.
taşt	Lâkin, fakat, amma. ◊ Büyük leğen.
taşt-gen	f. Leğenci. * Leğen yapan.
tastim	Tamamlamak. Tekmil etmek. * Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
tastir	(Satr. dan) Yazı yazma. Satırlar meydana getirme.
tasvib	Münasib görmek. Uygun ve doğru bulmak. * Aşağı indirmek.
tasvibât	(Tasvib. C.) Tasvib edilip uygun görülen şeyler.
tasviben	Doğru bularak, tasvib ederek, münâsib görerek.
tasvibkerde	f. Doğru bulunmuş, tasvib edilmiş, münasib görülmüş.
tasvig	(C.: Tasvigat) (Siga. dan) Kalıp şekline koymak. Eritip kalıba dökme. * Batırmak. * Kuyumculuk yapmak.
tasvir	Hiss ve mahsusata münhasır olan ifâde. * Bir şeyi söz veya yazı ile anlatmak. Resim yapmak. * Bir şeye şekil ve suret vermek. Resim. * Edb: Görebildiğimiz ve hissedebildiğimiz şeyleri bize More…
tasvirat	(Tasvir. C.) Tasvirler.
tasvirî	Tasvire dair, tasvirle ilgili.
tasvit	(Savt. dan) Seslendirme, seslenme, ses çıkarma.
tasy	Sütü ve suyu çok içmekten dolayı vücudun ağırlaşması. * Süst olmak, zayıflamak.
tasyir	Bir surete koyma. Bir şekle vardırma.
tat'ir	Sütü yoğurt yapmak.
tata'tu'	Başını aşağı eğmek.
tatabuk	Muvafık ve müttefik olmak. Uygun olmak.
tatahhur	Temizlenmek. Pâklanmak. * Günah işlemekten teberri ve imtina eylemek.
tatal	Görmek için yüksek bir yere çıkmak.
tatallu'	Nazar etmek, bakmak. * Beklemek, gözlemek, muntazır olmak.
tatallüb	Bir defa daha istemek.
tatalluk	Açılmak.
tatalu'	Birbirine bakmak. Gözlemek.
tatamün	Aşağı düşmek. * Meyelân etmek, eğilmek.
tatarrub	şevke gelme, coşma, neşelenme, keyiflenme.
tatarruf	(Taraf. dan) Bir yana veya bir tarafa çekilme.
tatarruk	Yol bulma. Yol bulup girme.
tatavül	Uzun olmak. * Büyüklenmek, kibirlenmek. * Birbirine muhalefet etmek, karşı gelmek.
tatavvu'	Müstehab ve mendub olan namazlar. * İbadeti sırf kendi isteğiyle yapmak. * Nafile namaz kılmak. * Üzerine lâzım olmayan işler yapmak.
tatavvüf	Ziyaret etmek. * Dönmek.
tatavvül	Büyüklenmek, kibirlenmek.
tatayyub	Güzel koku sürünme.
tatayyur	Teşe'üm addetmek. Uğursuzluk. * Uçmak.
tatbi'	Doldurmak.
tatbib	Kırbayı ev direğine asmak. * Tabiblenmek, doktor olmak.
tatbik	Yakıştırmak. Yerine getirmek. * Karşılaştırmak. * Bir kaide, kanun veya emri yerine getirmek. Kıyas ve tahmin etmek. * Benzetme, uydurma.
tatbikan	Tatbik ederek, uygun yaparak. Fiilen işleyerek.
tatbikî	Tatbike ait. Pratik ile alâkalı. Fiilen işlemek suretiyle.
tatbil	Davul çalma.
tatbin	Bir şeye çamur sürme.
tatfif	Alırken dolgun, verirken eksik ölçmek.
tatfif suresi	Kur'an-ı Kerim'in 83. suresidir. Mekkîdir.
tatfih	Doldurmak.
tatfil	Uyuntuluk etmek. * Güneşin batı tarafa doğru hareket etmesi.
tathim	Gökçek etmek, güzelleştirmek, tahsin.
tathin	(C.: Tathinât) (Tahn. dan) Öğütme. Un haline getirme.
tathir	Temizlemek. Yıkayıp pâk etmek. Tâhir kılmak.
tathirât	(Tathir. C.) Temizlikler.
tatlik	Boşamak. Karısını terk edip nikâhını feshetmek.
tatlim	Yüzüne eliyle vurmak.
tatmi'	Tamâ vermek.
tatmin	İkna etmek. Kandırmak. * İnsanın kalbini emin etmek. Rahatlandırmak.
tatrib	Zevklendirme, neşelendirme, keyiflendirme.
tatrid	Reddetmek.
tatrih	Bırakmak.
tatrik	Kuşun yumurtalamaya, kadının doğum yapmağa yakın olması.
tatrim	Tamamlamak. * Ata tâlim ettirip hünerli ve iyi huylu yapmak.
tatrir	Keskin etmek, keskinleştirmek.
tatriz	Elbiseye veya kumaşa süs için kenar işleme, oya yapmak.
tature	f. Hayvanların ayağına vurulan köstek, bukağı.
tatvi'	Muti etmek, itaat ettirmek, boyun eğdirmek.
tatvif	Tavaf ettirmek.
tatvik	Boynuna gerdanlık takınmak.
tatvil	Uzatma. Uzatılma.
tatvilât	(Tatvil. C.) Boş, beyhude ve fazla sözler.
tatviş	Burma, iğdiş etme.
tatyib	İyi davranma. İyi muâmele etme. Hoş etme. Gönlünü hoş etme.
tatyibat	(Tatyib. C.) İyi muâmeleler, gönlü hoş etmeler.
tatyir	Kötü görme. ' Bu, filanın şerrinden oluyor' deme.
taun	Vebâ denen dehşetli bir bulaşıcı hastalık. Bu hastalıkta lenf bezlerinde hâsıl olan yumruların herbiri.
tav'	İsteyerek uymak. Bir şeyi istekle yapmak. Muti' olmak. * Mer'anın genişliğinden dolayı davarın her tarafta otlamasının mümkün olması.
tav'an	İsteyerek. Zorlanmadan. Kendi isteğiyle.
tav'an ev kerhen	İster istemez. İsteyerek olsun yahut istemiyerek olsun.
tav'î	Kendiliğinden. İçinden.
tav'id	Korkutmak.
tav'ir	İri ve kaba yapmak.
tav'iz	Korkutmak. * Söz vermek, va'detmek.
tava	Darı.
tava'ur	Güçlük, zorluk.
tava'vu'	Tilki, çakal, kurt ve köpeğin ürümeleri.
tavaddu'	Abdest almak.
tavaf	Ziyaret etmek. Ziyaret maksadiyle etrafında dolaşmak. * Hacıların Kâbe etrafında yedi defa dolaşmaları.
tavaggul	Çok meşgul olmak, uğraşmak, kendini birşeye tamamen vermek.
tavagi	(Tâgut. C.) Putlar. Tâgutlar.
tavahi	Lâşe etrafında dolaşıp uçuşan akbaba kuşları.
tavahin	(Tâhun ve Tâhune. C.) Öğütülmüş şeyler. * Su değirmenleri. ◊ (Tâhine. C.) Azı dişleri, öğütücü dişler.
tavaif	(Taife. C.) Gruplar. Milletler, kavimler. Bölükler.
tavali'	(Tâli'. C.) Kısmetler, bahtlar, tâlihler.
tavamir	Tomarlar.
tavarik	(Târika. C.) Gece gelen belâlar.
tavaşi	(C.: Tavâşiye) Tar: Hadım ağası. Harem ağası.
tavasim	(Tavâsin) Kur'an-ı Kerim'den tâ-sin, tâ-sin-mim sureleri.
tavaşir	Tebeşir.
tavassub	Hastalanıp perişan olma.
tavassul	(Bak: Tevessül) ◊ (Bak: Tevassul)
tavassut	Ara bulma için araya girmek. Aracılık. Vasıtalık. * İyi ile kötü arasında mu'tedil olanını almak.
tavattun	Bir yeri vatan edinmek. Bir yerde yerleşmek.
tavatu'	Muvafık olmak, uygun olmak.
tavaud	Sözleşmek.
tavavis	(Tavus. C.) Tavus kuşları.
tavazzu'	Abdest alma.
tavazzuh	Açıklanmak. Aydınlanmak. Kesb-i vuzuh etmek. * Ruşenlik ve ayânlık peyda etmek.
tavb	Kırmızı kiremit.
tavd	Büyük dağ. Tepe. * Sebât.
tavdi'	Atılmış pamuğu kaftana koyup cübbe dikmek.
tavf (tavâf)	Dönmek. * Fırat Nehri gibi sularda üstüne binilen vasıta.
tavh	Helâk olmak. * İftira etmek.
tavil	Uzun. * Çok süren.
tavile	Birbiri ardına bağlanmış bir sıra hayvan. Hayvan katarı. * Tavla, ahır. * Çayıra salınan hayvanın ayağına bağladıkları tavla ipi.
tavir	(Tavr) Suret. Hareket, hal, vaziyet. * Bir kerre, bir defa. * İki şey arasındaki had ve fasıla. * Kader. * Miktar.
taviyyet	İnsanın gönlünde gizli olan istek veya niyet.
tavk	Tâkat. Güç. * Boyuna takılan zinet. Gerdanlık. * Tasma. ◊ Arzu etmek, istemek.
tavl	(Bak: Tul)
tavla	Hayvan bağlanan ahır. San'at Ansiklopedisinde "Tavla" maddesi: "Hayvanların tavlanması yani istirahat edip çalışacak kıvama gelmesi, kuvvet ve tâkat kazanması için beslendiği yer." şeklinde tarif edilmiştir.)
tavme	Tosbağanın dişisi.
tavr	(Bak: Tavır)
tavrî	Vahşi adam veya kuş. * Ehad, vâhid, bir.
tavs	Örtmek.
tavş	Akıl hafifliği, akıl azlığı.
tavsib	Tenbellik ve süstlük.
tavsif	Vasıflarını söylemek. Bir şeyin iç yüzünü, ne ve nasıl bir şey olduğunu anlatmak. Vasıflandırmak. * Bilgi, ilim.
tavsifât	(Tavsif. C.) Tavsifler. Vasıflandırmalar.
tavsil	(Vasl. dan.) Ulaştırma, vardırma.
tavsim	Azalardan bir uzva zahmet vermek. * Kırmak. * Tenbellik.
tavsit	(C.: Tavsitât) (Vasat. dan) Aracı bulma. Aracılık yaptırma.
tavsiye	Vasiyet bırakma. * Ismarlama, sipâriş etme. * Birini iyi tanıtma. Öğütleme.
tavtid	Bir nesneyi yerinde tutmak. * Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
tavtie	Anlatılacak maksadı destekleyecek tarzda önceden bazı sözler söyleme.
tavtin	(Vatan. dan) Bir yerde yerleştirme. Yurtlandırma. * Birşeye bağlanıp onu neticelendirme. Makam tutunmak. * Gönlünü bağlamak.
tavtiş	Karşılıklı olarak reddetmek.
tavus	Meşhur bir süslü kuşun adı.
tavvaf	Kâbe'yi ziyaret ve tavaf eden. * Resmî dairelerde gece bekçisi. * Çok tavaf eden.
tavvafe	Kedi.
tavvafiyye	Resmî dairelerdeki gece bekçilerine verilen ücret.
tavvas	Tas yapan.
tavy	Açlık.
tavzif	Vazifelendirmek, iş vermek.
tavzih	Açıklamak. Açık olarak beyanda bulunmak.
tayalis	(Taylasân. C.) Başa ve boyna sarılan şallar. * Başa sarılan sarıkların omuzlar üzerine salıverilen uçları.
taybe	Medine şehri. Yesrib. Medine-i Münevvere.
taycan	(C.: Tâyâcin) Tava.
tayeran	(Tayrân) Uçuş. Uçma.
tayf	Hayâl. Uykuda veya karanlıkta gözde tecessüm eden şekiller. * Gül. * Kavs-ı kuzah. Gökkuşağı.
tayfur	Bir kuş ismi.
tayh	Helâk etmek veya helâk olmak. * Bırakmak. ◊ Bulaşmak. * Hafiflik.
tayhan	Boş ve mâlayâni şeylere itiraz eden kimse.
tayhuc	Turaç kuşu (Bir sülün nevidir.)
tayi'	İtaat eden, boyun eğen kimse. * Bir işi kendi isteğiyle yapan.
tayian	İsteyerek.
tayih	Hayran kimse.
tayir	(Tayr.) Kuş. * Uçmak. * Çabuk yürümek.
tayiş	Yeynicek kimse. * Hafiflik.
taylasan	(C.: Tayâlis-Tayâlise) Başa ve boyna sarılan şal. * Başa sarılan sarığın omuzlar üzerine salıverilen ucu.
tayr	(C.: Atyâr-Tuyur) Kuş. * Uçmak (mânasına mastardır.)
tayrure	Uçmak.
tays	Çok adet. * Yer yüzünde olan toprak ve süprüntü. * Nesli çok olan karınca ve sinek.
taysel	Çok miktar. Fazlaca.
taytan	Yaban sarımsağı.
taytava	Bağırtlak kuşuna benzeyen alaca bir kuş. (Yüzü beyaz, başı kara olur.)
tayy	Bükmek, sarmak, dürmek. * Kaldırmak. * Geçmek. * Açmak. * Çıkarmak. Bir haberi ketmetmek. Kasten açtırmak. * Atlama, üzerinden geçme.
tayyan	Balçık yapan kimse.
tayyar	Uçan. Uçucu. Uçma kabiliyeti olan. Havaya kalbolup gaib olan. ◊ Deniz dalgası.
tayyaş	Aceleci hafif kimse. * Hilebaz kimse.
tayyetmek	Silmek. Kaldırmak. * Mc: Uzun zaman veya mesafeyi az zamanda geçip aşmak.
tayyib(e)	İyi, hoş. İyi davranış. Temiz. * Hz. Peygamber'e (A.S.M.) Cenab-ı Allah (C.C.) en güzel kokular vermiştir. Bu yüzden kendisine Tayyib denilmiştir. * Fık: Helâlin her türlü şüphelerden More…
tayyibât	(Tayyibe. C.) Bütün güzel sözler, güzel mânalar, harika güzel cemaller. * Bütün kâinat yüzünde cemalleri görünen ezelî Esma-i Hüsnâ'nın cilveleri.
taz	f. Koşma, koşuş.
taz'	Gayretsiz olmak.
taz'if	İki kat, kat kat etmek. Ziyade etmek. Bir kat daha artırmak. Çoğaltmak. * Zayıf addetmek.
tazaccu'	Gevşek davranma, üşenme.
tazaccur	Sıkıntı. İç sıkılma.
tazaffür	Galip olmak, yenmek.
tazallül	(Zıll. den) Gölgelenme, gölgede olma, gölge altına girme.
tazallüm	Bir haksızlıktan sızlanmak. Şikâyet etmek. * Birinin hakkını veya malını gasbetmek. * Mazlum olmak. * Zulmü kendi nefsine isnad etmek.
tazallümât	(Tazallüm. C.) Yanıp yakılmalar, sızlanmalar.
tazammud	Yaranın merhemli bezle sarılması.
tazammun	İhtiva etmek. İçine almak. İçinde başka şeyleri havi olmak. Muhit olmak. * Tazmini kabul etmek. Kefil olmak. * Man: Lâfzın, mevzuu olduğu mânanın cüz'üne delâlet etmesi.
tazannün	(Zann. dan) Sanma, zan ile iş görme, delilsiz hükmetme.
tazarru'	Bir şeye gizlice yaklaşmak. * Kendi kusurlarını bilip kibirden vaz geçip tevâzu ile yalvarmak.
tazarru'en ve hufyeten	Gizlenip saklanarak.
tazarru'kârane	f. Tazarru ederek. Tazarru etmek suretiyle.
tazarruf	Zarafet. * Zariflik taslama. İncelik göstermek. Külfetle zarif olmak.
tazarrur	(Zarar. dan) Zarar ve ziyâna uğrama.
tazavvu'	Bir şeyin güzel kokusunun etrafa yayılması.
tazayyüf	Meyletmek, eğilmek, yönelmek.
tazayyuk	(Zîk. den) Sıkışma, daralma.
taze	f. Yeni kesilmiş, bayatlamamış, taravetli, buruşmamış. * Yeni duyulan, henüz ortaya çıkan. * Kuru olmayan, yeşil. * Genç, körpe.
tazegî	f. Tazelik, yenilik, körpelik. * Gençlik.
tazende	f. Koşucu.
tazfir	Galip etmek. * Tırnaklaşmak.
tazhir	(Zahr. dan) Arkaya atma. Arkaya bırakma veya bırakılma. İhtimâl.
tazi	(C.: Tâziyân) Araplar.
taziyane	f. Sebeb. Vasıta. * Kırbaç, kamçı.
tazlil	(Zıll. den) Gölgelendirme veya gölgelendirilme.
tazlim	Zâlim olmak.
tazmid	Merhemli bezi yaraya sarıp bağlama.
tazmin	Kefil olmak. * Zarar verdiği kimsenin zarar ve ziyanını ödemek. * Edb: Başkasına ait bir mısra veya beyti intihâl ve tevârüd olmaksızın kendi şiirine alma san'atı. * Bir şeyi bir şeye More…
tazminât	(Tazmin. C.) Zarar ve ziyana karşı ödenen bedeller. * Zararların bedellerini ödetme.
tazr	Eliyle vurup def'etmek. El ile kovmak.
tazrir	Zarar vermek. Zarara uğratmak.
tazyi'	(C.: Tazyiât) (Ziyâ. dan) Kaybına sebeb olma, bırakıp kaybetme. Boşuna harcama.
tazyik	'Daraltmak, sıkıştırmak. * İcbar etmek. * Sıkıntı ve ızdırab vermek. * Zorlama, baskı. * Fiz: Bir kuvvet harcayarak yapılan basma veya itme işi. Basınç. Katı cisimler, üzerine More…
tazyikat	(Tazyik. C.) Tazyikler. Sıkıştırmalar. Baskılar. Zorlamalar. * Basınçlar.
te	f. Dek, kadar, değin. Meselâ: Ser-te-ser. Baştan başa.
te'bid	(C.: Te'bidât) (Ebed. den) Ebedileştirme, sonsuzlaştırma.
te'bidât	(Te'bid. C.) Ebedileştirmeler, sonsuzlaştırmalar, te'bidler.
te'bil	Deveyi katarıyla getirmek.
te'bin	Ölmüş bir kimsenin iyiliklerini hatırlayıp söyleme. * Bir kimseyi yüzüne karşı ayıplama.
te'bir	(Ağaçları) aşılama, (ağaçlara) aşı yapma.
te'bis	Horlama. Hakaret.
te'biye	Yüksek sesle okumak.
te'cic	Tutuşturup alevlendirme.
te'cil	Başka zamana bırakma. * Acele etmeme. (Zıddı: Ta'cil)
te'dib	Edeblendirme. Terbiye verme. * Haddini bildirme.
te'dibat	(Te'dib. C.) Edeplendirmeler, terbiye etmeler.
te'diben	Te'dib suretiyle, te'dib için. Haddini bildirmek için.
te'diyat	(Te'diye. C.) Ödemeler.
te'diye	(C.: Te'diyat) Eda etmek. * Ödenmiş para. Verilmiş borç. * Borcunu vermek.
te'fik	(C.: Te'fikât) Yalan söyleme. * Yalan ve iftirâ etme.
te'haz	Tekrar almak.
te'hil	Misafire 'hoş geldiniz' demek olan ehlen ve sehlen cümlesini söylemek. * Ehliyetli kılmak. * Ürkekliğini gidermek. Alıştırmak. * Lâyık ve müstehak görmek.
te'hir	Geciktirme. Sonraya bırakma.
te'hirât	(Te'hir. C.) Tehirler, geciktirmeler, sonraya bırakmalar.
te'hiye	Hayvana yatacak ahır yapmak. * Birbirine kardeş olmak.
te'kid	Kuvvetlendirme, sağlamlaştırma. * Üsteleme. Bir iş için evvelce yazılan bir yazıyı tekrarlama.
te'kiden	Tekrarlama ile. * Sağlamlaştırarak. Te'kid suretiyle. * Evvelce yazılmış olan bir yazıyı tekrarlıyarak.
te'kil	Yedirme veya yedirilme.
te'leb	Bir ağaç adı.
te'lib	Kandırmak.
te'lif	Barıştırmak. Husumeti defetmek. Ülfet ve imtizac ettirmek. * Çeşitli şeyleri birleştirip karıştırmak. * Eser yazmak. * Noksan bir adedi bine çıkarmak.
te'lifât	Yazılmış eserler, kitaplar.
te'lil	Tez etmek, çabuklaştırmak.
te'lis	Durdurmak, ikâmet. * Yağmurun devamlı yağması.
te'liye	İbadet ettirmek.
te'mim	Kasdetmek.
te'min	Güvenlik, emniyet hissi vermek. * Sağlamlaştırma, şüphe bırakmama. * Sağlamak. Kat'i vaadde bulunmak. Emn ve emân vermek. * Elde etme.
te'minât	(Te'min. C.) İnandırmak ve emniyet vermek için veya muhtemel zararı ödemek için verilen söz veya para, gösterilen kefil.
te'minen	Te'min suretiyle.
te'mir	Emretmek.
te'mit	Zihnen tahmin etme.
te'miye	Öpmek.
te'nib	Ayıplamak. * İncitmek.
te'nis	Ürkekliğini gidermek. Alıştırmak. * Bir hayvanı terbiye ederek işe yarar hale getirmek. ◊ Bir kelimenin sonuna te'nis alâmeti olan ( ) ilâve ederek müennes yapmak.
te'rib	Kuvvet verme, sağlamlaştırma. * Çoğaltma.
te'rik	Gece uykusuz bırakma.
te'ris	Kandırma. * Ateş yakma. * Fitne düşürme.
te'riş	Bozmak. Fitne çıkarmak.
te'şib	Kandırmak.
te'sif	Sacayak üstüne çömlek koymak.
te'sil	Sermaye vermek. * Asıl etmek. ◊ Tez etmek. Sür'atli yapmak.
te'sim	Günah işledin demek. Bir kimsenin günahkâr olduğunu söylemek.
te'sin	Tağyir etmek, değiştirmek.
te'sir	Bir şeyde eser ve nişane bırakma. * Vasıfları ve halleri değiştirme. * İşleme, dokuma, iz bırakma. * İçe işleme. * Kederlenme.
te'şir	Gedik etmek.
te'sirat	(Te'sir. C.) Te'sirler.
te'sis	Kurma, temelleştirme, esaslar koyma. * Esas koymakla sâbit, sağlam ve kararlı kılmak.
te'sisat	(Te'sis. C.) Te'sisler, kuruluşlar. Kurulup temelleştirilen şeyler.
te'siye	Teselli verme, avutma.
te'te	Tekebbürlenmek, gururlanmak. Ululanmak.
te'tee	Söylerken dilini, 'tâ' lâfzına döndürmek.
te'tiye	Su yolunu vermek.
te'vib	Tesbih etmek. * Sabahtan akşama kadar seyretmek.
te'vid	Eğriltme.
te'vil	(Tef'il veznindendir) Bir nesneye redd ve irca' etmek. Döndürmek. Te'vil kelimesi, bazı müfessirlere göre, rücu' mânasına olan 'Evl: ' den alınmıştır.
te'vilât	(Te'vil. C.) Te'viller. Zâhiren yakın mâna ve delil nakletmek sebebiyle başka mâna vermeler.
te'vim	Tâzim etmek, hürmet etmek.
te'viye	Haz duyup 'oh' demek.
te'ye	Eğlenmek, durmak, oyalanmak.
te'yid	(C.: Te'yidât) Kuvvetlendirme. Sağlamlaştırma. Metânet verme. * Doğrulama, doğru çıkarma. Destekleme.
te'yis	(Ye's. den) Me'yus etme, ye'se düşürme. Umutsuzlaştırma.
te'z	Yara. * Cenk edip döğüşürken birbirine yakın olup yoldaşını gözetmek.
te'zin	Ezan okutma. * Bağırıp ilân etme.
te'ziye	Eziyet etme, cefa çektirme.
tea	Duâ.
teab	(Bak: Taab)
teabbüd	(Bak: Taabbüd)
teabbüs	Abes yüzlü olmak.
teaddi	(Bak: Taaddi)
teadi	(C.: Teâdiyât) (Adu. dan) Ara açılma. Düşmanlık.
teadud	(Adud. dan) Kol kola girme. * Birbirini tutma. Karşılıklı yardımda bulunma. Birbirine yardım etme.
teadül	(C.: Teâdülât) (Adl. den) Birbirine denk gelme. Eşitlik, denklik, beraberlik.
teaffüf	(Bak: Taaffüf)
teaffün	(Bak: Taaffün)
teahhüd	Hıfzetmek, korumak. * Uymak, tâbi olmak, riâyet etmek.
teahhur	Geri kalmak. Geciktirmek. Gecikmek.
teahüd	Sözleşmek. Ahidleşmek.
teahüdât	(Teâhüd. C.) Sözleşmeler. Ahidleşmeler.
teakk	Dolu olmak.
teakkub	Her nesnenin âkibetine nazar etmek. Sonuna bakmak.
teakkud	Bağlanmak.
teakkum	Tereddüt etmek, kararsız olmak.
teakkün	Karın buruşukluğu.
teakkür	Cem'olmak, toplanmak. * Açlık.
teakküs	(Aks. den) Tersine dönme.
teakub	Birbiri ardınca olmak, peşinde olmak. * Bir nesneyi sonradan çoğaltmak.
teakud	(Akd. den) Bağlaşma, akidleşme.
teala	Nâmı büyük' meâlinde olup. Cenab-ı Hakk'ın (C.C.) kudsiyet ve büyüklüğü için hürmeten söylenir.
tealallah	Allah yükseltsin!
teali	Yükselme. Yüceltme. Çok yüce olma.
tealiperver	f. Yükselmeyi isteyen.
tealli	(C.: Tealliyât) Yüksek olma. Yükselme.
tealluk	Muhabbet etmek, sevmek. * Alâkalı olmak.
teallül	(Bak: Taallül)
tealüm	(İlm. den) Bir şeyi herkesin bilmesi.
teami	Görmez gibi görünme. Yalandan görmezliğe gelme.
teammüc	Eğrilik.
teammüd	(Bak: Taammüd)
teammuk	Batmak, gömülmek.
teammüm	İmame sarmak, sarık sarmak. * Umumileşmek.
teamül	Olagelen iş. * Birbiriyle alıp vermek. * Yapılagelen muamele ve münasebet. * Usul. * Reaksiyon, tepki.
teamüs	Gaflet etmek. Câhillik etmek.
teanni	Zahmet çekme.
teannüd	Hakkı ve doğruyu bilerek tersini yapmak.
teannüt	Meşakkate düşmek. * Hasmın kötülüğünü ve zilletini istemek.
teanuk	Birbirinin boynuna sarılma. Kucaklaşma.
tearri	(Uryet. den) Soyunma. Çıplaklaşma.
tearrüf	Bir şeyi araştırarak öğrenme.
tearüf	Tanışmak. Birbirini tanımak. Birbirine tanış çıkmak.
tearuz	Muâraza. İki kişi arasında zıddiyet, mümânaat etmek.
tearuzen	Birbirine zıt olarak, muarız olarak.
teas	Sürçüp yüzü üstüne düşmek.
teaşi	Gafil görünmek.
teassi	Muhalefet etmek, karşı gelmek. * Sopayla vurmak, asâ ile darbetmek.
teassüf	Müstakim yoldan çıkmak. İ'tisaf.
teassür	Sıkılmak.
teassüs	Kokmak. * Geceleyin ava gitmek.
teaşük	Sevişmek.
teasür	(Üsr. den) Bir şey güçleşme. Güç olma. ◊ Geçim. Güzel geçinme.
teaşür	Muaşeret etmek, iyi muamelede bulunmak.
teati	Karşılıklı alıp vermek. * Bir şeye el uzatıp almak. Hakkı olmayan şeye el uzatmak. * Fık: Pazarlıksız ve konuşmadan fiilen vâki olan mal alış verişi.
teattuf	Esirgemek. Merhamet etmek. Şefkat göstermek. * Ulaşmak. İttisal etmek. * Eğilip bükülmek.
teattul	Kadının elinde ve ayağında kınası, saçında boyası, kolunda ve boynunda mücevherleri olmaması.
teattus	Aksırma.
teattuş	Susamak.
teatuf	Birbirine şefkat, muhabbet ve sevgi göstermek. * Birbirine bağlanma.
teatufât	(Teâtuf. C.) Karşılıklı sevgiler.
teavün	Yardımlaşmak. Birbirine muâvenet etmek.
teavünât	(Teavün. C.) Yardımlaşmalar.
teavür	Elden ele gitmek.
teayüş	Birbiriyle dirlik etmek.
teayyüb	Ayıplamak.
teayyün	Bellibaşlı olmak. * Meydana çıkmak. Görünmek. Belirmek. * Anlaşılma. Zâhir ve âşikâr olma. (Bak: Taayyün)
teazud	Kol kola tutunma. * Mc: Yardım.
teazum	Gözde büyümek. Azametlenmek. Büyük görünmek.
teazzuk	Darlık, tazyik.
teb	f. Hararet. * Tıb: Sıtma.
teb'an	Bir şeyin arkasından gitmek ve ona tabi olmak.
teb'id	Uzaklaştırma. Bir yerden bir yere sürme, kovma.
teb'iz	Bölmek. Bölük bölük etmek. Bir kısma ait etmek.
teb-zede	(C.: Teb-zedegân) f. Sıtmaya tutulmuş.
teba'	Tabi olma. Uyma.
teba'sus	Muztarib olmak, ıztırab çekmek. Acı çekmek.
teba'ul	Kadının kocasıyla konuşup görüşmesi.
teba'uz	Parçalanma. Kısım kısım ayrılma.
tebaa	Tâbi olanlar. Birisinin veya bir devletin emri altında olanlar.
tebab	Ziyan, zarar, kayıp, hasar.
tebadül	Birbirinin yerine geçmek. Karşılıklı değişmek. Trampa.
tebadülât	(Tebadül. C.) Değişmeler. Tebadüller.
tebadür	Ani olarak zihne girmek. * Hâdis olmak. * Barışmak. * Öğretmek. * Diğerini geçmek için sür'atlenmek, hızlanmak.
tebagguz	(Buğz. dan) Sevmeme. Kin besleme. Buğzetme.
tebagi	Birbirine zulüm etmek.
tebaguz	(C.: Tebâguzât) (Buğz. dan) Sevişmeme, gizli kin tutup düşmanlık besleme.
tebah	f. Mahvolmuş. Yıkılmış. Fesada giriftar olmuş. * Bozuk.
tebah-kâr	(C.: Tebâhkârân) f. Mahveden, harab eden, bitiren.
tebahbuh	Durmaya, oturmaya, girmeye ve çıkmaya kadir olmak. * Ortada oturmak.
tebahhur	(Bahr. den) Bir şeyin içine dalma ve derinliğine varma. Bir ilimde derin ihtisas kazanma. ◊ (Buhar. dan) Buharlaşmak. Tütsülenmek. Buğulanmak. * Kokmak.
tebahhurât	Buharlaşmalar. Buğu haline geçmeler.
tebahi	Övünme, tefahur. * Muharebe edişmek, karşılıklı dövüşmek.
tebahtur	Dalgalanmak, dalgalanır olma. * Kibirlenerek yürüme, kibirli kibirli yürüme.
tebaî	Hakiki maksat olmayıp dolayısıyla olan. * Başkasına uyarak. * Cüz'î olarak. (Bak: Tebeî)
tebaiyyet	Uyma, tabi olma. İtaat, inkıyad ve imtisal etme.
tebaiyyeten	Tâbi olarak. Uyarak.
tebaki	(Bükâ. dan) Ağlar görünme. Yalandan ağlama.
tebakkur	İlim ve malda genişlik üzere olmak. Âlim ve zengin olmak.
tebançe	Tokat.
tebane	Zeyreklik, akıllılık.
tebar	Helâk, bitme, yok olma. ◊ f. Soy, nesil, neseb.
tebari	Mücâdele ve muhârebe etmek. Savaşmak, dövüşmek.
tebarük	Çoğalmak, ziyâde olmak. * Uzamak. * Büyüklük. * Genişlemek. * Zâhir olmak, görünmek.
tebarüz	Belli olma, belirtme. Görünme. * İki hasım cenk için meyadan çıkma.
tebaşir	Müjde. * Her şeyin öncesi, ilk zamanı. ◊ f. Tebeşir.
tebassur	Göz açıklığı, dikkat-i nazar. İleri görüş.
tebaşür	Muştulamak. Müjdelemek. * Mübaşeret etmek, bir işe girişmek, başlamak.
tebattun	Bir şeyin içini dışını iyice anlamak için çalışma.
tebatu'	Ağır davranma. Ağır hareket etme.
tebaüd	Uzaklaşma. Uzağa çekilme. * Uzama.
tebaüdât	(Tebaüd. C.) Birbirinden uzak düşmeler. Uzaklaşmalar.
tebaul	Oynamak.
tebayi'	(Bak: Tabayi')
tebayü'	Bey'edişmek, bir malı diğer bir malla değişmek.
tebayün	İki şey arasındaki uyuşmazlık. Birbirinden ayrı ve başka olmak. İhtilâf vuku bulmak. Zıtlık.
tebayünât	(Tebayün. C.) Tebayünler, iki şey arasındaki farklılıklar.
tebazül	Birbirine bahşiş etmek.
tebb	Zarar, ziyan, hasar, kayıp.
tebban	Saman satan, samancı.
tebcil	Ağırlamak. Yüceltmek. Birisine ta'zim etmek. Hürmetle hareket etmek.
tebcilen	Ağırlıyarak, tâzimen.
tebdil	Değiştirmek. Tağyir etmek. Bir şeyi başka bir hâle veya şeye değiştirmek.
tebdilât	(Tebdil. C.) Tebdiller, değiştirmeler.
tebdilen	Değiştirerek. Tağyir ederek.
tebea	(Tâbi. C.) Tâbi olanlar, uyanlar.
tebean	Tâbi olarak. Uyarak.
tebecbüc	Sevinmek.
tebeccüs	Suyun açıktan akması.
tebeddi	Sahraya çıkmak, çöle çıkmak.
tebeddü'	Ehl-i Sünnetten iken başka mezhebe girme. * Dinini değiştirme. İrtidad. * İyi olan ahlâkını bozup değiştirme. ◊ Başlamak.
tebeddüd	Perâkende olmak, dağılmak.
tebeddül	Başkalaşmak. Değişmek. * Yeni hey'ete, başka kıyâfete girmek. (Bak: Hudus)
tebeddülât	(Tebeddül. C.) (Bedel. den) Tebeddüller, değişiklikler, tagayyürler, tahavvülât.
tebeh	(Bak: Tebah)
tebehhül	Tahsil için sıkıntı ve zahmet çekme.
tebehhüm	şüpheli ve belirsiz olma.
tebehhur	(Bak: Tebahhur)
tebehhür	Tıb: Kısa ve sık nefes alma.
tebehkar	(C.: Tebehkâran) f. Mahveden, harab eden. Bitiren.
tebeî	Kasdî olmayan. * Tâbi olarak. * Başkasının vücuduyla kaim olan. * Müstakil olmayıp başkasına tâbi olarak. (Bak: Tebaî)
tebekkül	Karışmak.
tebekküm	(Bekem. den) Dili tutulma. Konuşurken tutulup kalma.
tebelbül	Lisanların muhtelif ve muhtelit olması. Bazısı Arapça, bazısı Farsça ve Türkçe olmak gibi. * Karışıklık.
tebelleş	Birbirine geçmiş, karmakarışık, karışmış.
tebellüc	Sabah yeri ağarmak.
tebellüd	Ağır, tembel olma. * Bir şeye tahassür ve teessüf etme. Pişmanlıktan dolayı 'hay meded' diye ellerini birbirine çarpma. * Yere düşme.
tebellüğ	Anlayıp alma. Yetişme, erişme. * Tebliği kabul etme.
tebelluh	Tekebbürlenmek, gururlanmak, kibirlenmek.
tebellüh	Ahmak olmak. * Suretâ ahmaklık göstermek. * Kaybolmuş bir şeyi araştırmak. * Yolu bilmeyen kimse, erbâbından sorup araştırmayarak gitmek.
tebellül	(C.: Tebellülât) Nemlenme, ıslanma.
tebellür	Billurlaşmak. Parlak, şekilli olup ve donup katılaşmak. * Açığa çıkmak. Meydana çıkmak.
teben	Zeyrek, akıllı kimse.
tebenni	Evlât edinme.
teber	f. Balta.
teberku'	Yüzünü örtme, peçeleme. Yaşmaklanma.
tebernüs	Bürnüs giymek.
teberra	Uzak durma. Sevmeyip yüz çevirme.
teberri	Alâkasız olma. Sevmeyip yüz çevirme. * Temiz olma.
teberru'	Bağış. Bir malın karşılıksız olarak verilmesi. Mecburiyet olmadığı hâlde birisine bir malı vermek. Hayırlı işlerde yardım ve ihsanda bulunmak.
teberrü'	Pâk ve temiz, halis ve helâl olmak.
teberruan	Teberru ederek, teberru suretiyle, bağışlayarak.
teberruât	(Teberru'. C.) Teberrular, bağışlar, bağışlamalar.
teberrüc	Açık saçık olmak. * Kadının süslenip yabancılar içinde gezmesi. (Câhiliyet devrinde olduğu gibi)
teberrüd	Soğuma, serinleme, soğuk hâle gelme. * Soğuk suya girme.
teberrük	Bir şeyi bereket veya saadet vesilesi sayarak almak veya vermek. Uğur ve bereket saymak. * Hayr-ı İlâhiye hissedâr olmak.
teberrüken	Uğurlu ve mübarek olarak. Bereket mevzuu ederek.
teberrüm	Muztarib olmak, ıztırab ve acı çekmek.
teberrür	Allah rızasına çalışma.
teberruz	İktifa etmek, yetinmek.
teberrüz	Görünme, meydana çıkma.
tebertum	Büyüklük taslama. * Hiddetlenme, öfkelenme, kızma.
teberzin	f. Eskiden harp âleti olarak kullanılan ve eyere asılan küçük savaş baltası.
tebeşbüş	Küçükten büyüğe güler yüz gösterme.
tebessül	Somurtma, surat asma. Yüzünü ekşitme.
tebessüm	Gülümseme. Nazikâne ve dişlerini göstermeyerek gülme.
tebessüm-künan	f. Gülümser tarzda, gülümseyerek.
tebessümat	(Tebessüm. C.) Gülümsemeler, tebessümler.
tebessür	Sivilce çıkma.
tebettül	Halkdan ayrılmak. * Mâsivadan kesilip ihlâs ile Hakka yönelmek ve ubudiyet etmek. * Evlenmekten vaz geçip zâhidlik etmek.
tebevvü'	Makam tutmak.
tebevvül	Bevl etmek. İşemek.
tebeyyün	Belli olmak. Sabit olmak. Görünüp anlaşılmak.
tebeyyüt	Geceleyin yağma etme. * Bir işi gece yapmak.
tebezzuh	Tekebbürlenmek, gururlanmak.
tebezzuk	(Büzâk. dan) Tükürme.
tebezzül	'Terk-i hıfz etmek; yâni ne olursa sakınmayıp her yerde kullanmak.' ◊ Yarılma. Şakk.
tebhal	(Tebhâle) Dudak kabartısı.
tebhic	(Behic. den) Güzelleştirme.
tebhih	Sıcaklığın az olması.
tebhil	(Bahal ve Buhl. den) Bir kimse için 'pinti, hasis' deme.
tebhir	Buharlaştırma. Buhar hâline getirme. * Tütsüleme.
tebhit	Ağlatmak.
tebi'	Yardımcı, yardak. * Sığır yavrusu.
tebia	Zulümle ve zorla alınmış olan kumaş.
tebk	Dolu olmak, dolmak.
tebkir	Acele etmek.
tebkit	Tekdir etmek. Azarlamak. Vurmak. Başa kakmak. * Delil ve bürhanla galip gelip susturmak.
tebkiye	(Bükâ. dan) Dokunaklı sözler söyleyip ağlatma.
tebl	Fesad etmek, çürütmek.
tebliğ	Ulaştırmak. Götürmek. * Bildirmek. * Eriştirmek.
tebligat	(Tebliğ. C.) Tebliğler. İlânlar. Bildirilen şeyler.
teblil	Islatma. Islatılma.
teblim	Çirkin yapmak, çirkinleştirmek.
tebliye	Eskitme ve çürütme. köhneleştirme.
tebn	(C.: Etbân) Saman.
tebnî	Saman renkli.
tebniye	Çok bina yapmak.
tebric	Dışarı çıkarmak. * Hâlinden döndürmek.
tebrid	(Bürudet. den) Soğutma, soğutulma. * Mc: Ara açılma, soğuma.
tebrie	(Tebriye) Bir kimseyi şüpheden ve zan altından kurtarmak. Temizliğini ve suçsuzluğunu meydana çıkarmak. * Borçtan kurtarmak. * Nezahet, ismet. * Beraet ettirmek.
tebrih	(C.: Tebârih) İncitmek. Eza vermek.
tebrik	Gözlerini dike dike bir yere bakmak. * Günaha girmek. * Uzak bir yere sefer etmek. * Çetinlik, zorluk sebebi ile yorulmak. * Kadının süslenip püslenmesi. * Evi ziynetleyip süslemek. More…
tebrikât	(Tebrik. C.) Tebrikler. Tebrik etmeler.
tebriye	(Bak: Tebrie)
tebriz	Dışarı çıkarmak. * Tekebbürlenmek, gururlanmak. * Göstermek, izhâr etmek.
tebsir	İnsanın gözünü açacak şekilde tarif ve izah etmek ve kalbine basiret vermek.
tebşir	Müjdelemek. Hayır haber vermek. Müjdelenmek.
tebşirât	(Tebşir. C.) Müjdelemeler, müjde vermeler.
tebtie	(Bati. den) Yavaşlama, ağırlaşma.
tebtik	Kulak kesmek.
tebtil	Tamamen hakka yönelmek. * İyice ve tamamiyle kesmek. * Terbiye etmek. * Yemek. (Bak: Tebettül)
tebtit	Kesmek. * Dağıtmak. * Bitirmek.
tebuk	Hicaz'ın kuzey tarafında Medine-i Münevvere'den Şam'a giden yolun ortasında bir yerdir ve Peygamber Efendimizin son gazvesinin yeri olmakla meşhurdur. Tebuk'te More…
tebvib	(Bâb. dan) Kısım kısım ayırma. Bablara ayırma.
tebvie	Bir kadını boş bir evde oturtma.
tebyin	Belirtme. Açıkça anlatma. * İsbat etme.
tebyiz	Temizce yazma. Müsveddeden daha iyice bir kâğıda yazma. * Ağartma, beyazlatma.
tebzil	Delme, yarma. Çok azimle bir şeye girişmek, adamak.
tebzir	Boş yere malını sarf etmek. * Serpmek. Dağıtmak. * İsraf etmek, lâyık olmayan yere malını sarfetmek.
tebzirât	(Tebzir. C.) İsraflar. * Tohum saçmalar.
tec'id	(Ca'd. den) Saç kıvırtma.
teca'cu	Yere düşmek.
teca'ud	(Ca'd. dan) Büklüm büklüm olma (saç).
tecadu'	Husumet etmek, düşmanlık etmek.
tecafi	Uzak olma. Yerinden bir tarafa ayrılma.
tecahüd	Kuvvetini sarfedip uğraşmak. Çalışmak. ◊ İnkâr etmek.
tecahüf	Darbetmek, vurmak. * Üstün gelmek, galebe etmek.
tecahül	Bilmezlikten gelme. Bilmiyor görünme.
tecahülkâr	f. Bilmezlikten gelen.
tecahüm	Yüz pörtürmek.
tecahür	Aşikâre olmak, açık ve belli olmak.
tecalüs	Birlikte oturmak.
tecamu'	Cima etmek. * Toplanmak, cem'olmak.
tecanüb	Sakınma. Çekinme.
tecanüf	Meyletmek, eğilmek, yönelmek.
tecanün	Delirmek.
tecanüs	Bir cinsten olma. * Birbirine sıkı sıkı bağlılık, benzeyiş ve uygunluk.
tecarüb	(Tecarib) (Tecrübe. C.) Tecrübeler.
tecasü	Diz üstüne çökmek.
tecasür	Cesaretlenme.
tecavif	(Tecvif. C.) Oyuk yerler, oyuklar.
tecavüb	Cevaplaşma. Karşılıklı cevap verme.
tecavül	(C.: Tecâvülât) (Cevelân. dan) Dolaşma. Cevelân etme.
tecavür	Komşu olma.
tecavüz	Haddini aşma. Söz veya hareketle ileri gitme. * Aleyhine hareket etme. * Zorlama. * Geçme. * Sataşma, saldırma, sarkıntılık.
tecavüzât	(Tecavüz. C.) Tecavüzler. Sataşmalar. Haddi aşmalar.
tecavüzkâr	(C.: Tecavüzkârân) f. Sataşan, saldıran, tecavüz eden.
tecazüb	Birbirine karşı duyulan yakınlık. * İncizab etme. Çekme.
tecazüm	Kesişmek.
tecazür	Sövüşme.
tecbib	Ürkmek. Kaçmak. * Davarın ön ayaklarının dizlerine kadar beyaz olması.
tecbin	Birisine 'korkaksın' deme, korkak sayma.
tecbir	(Cebr. den) Çıkık veya kırık olan kemiği sarıp iyi etme.
tecbiye	Rüku eder gibi eğilip durmak.
tecdi'	Bir kimseye iyileşmesin diye beddua etme. * Vücudun bir tarafını kesme. * Çocuğu zararlı şeylerle besleyip gelişmesini önleme.
tecdid	Yenileme. Yenilenme. Tazelenme.
tecdidât	Yenilemeler, tazelemeler.
tecdiden	Yenileterek. Yenileyerek.
tecdil	Yere yıkma, yere atma, yere vurma.
tecebbür	(Cebr. den) (C.: Tecebbürat) Kibirlenme, büyüklenme.
tecebbüs	Yürürken sallanmak.
tecebcüb	Kurumak.
teceddüd	Tazelenme. Yenilenme. (Bak: Müceddid) TECEFFÜF: Kuruma, kuruyup katılaşma.
tecehhüz	(Cihaz. dan) Hazır bulunma. Cihazlanma, hazırlanma.
tecehzum	Ululanmak.
tecelbüb	Gömlek giymek.
tecelcül	Deprenmek, harekete geçmek.
tecelli (tecellâ)	Görünme. Bilinme. * Kader.
tecellidâr	f. İlâhî kudret ve lütuf ile meydana gelen.
tecelligâh	f. Tecelli yeri. İlâhi kudretin, İlâhi sırrın meydana çıktığı, göründüğü yer.
tecelliyat	(Tecelli. C.) Tecelliler.
tecellüd	Tekellüfle celâdet göstermek. Kendini şecaatli ve cesâretli göstermeğe çalışmak. * Serkeşâne inad etmek.
tecellül	Ululanmak, büyüklenmek.
tecemcüm	Sözünü söylemekte güçsüz olmak. Konuşamamak.
tecemmu'	Toplanma. Birikme.
tecemmuât	(Tecemmu'. C.) Birikmeler, toplanmalar, yığılmalar.
tecemmüd	Donma. Sertleşme. Katılaşma.
tecemmüdât	(Tecemmüd. C.) Sertleşmeler, katılaşıp donmuş şeyler.
tecemmül	Ziynetlenmek. Süslenmek. * Ululuk göstermek. * Âletler. Sebepler.
tecemmülât	(Tecemmül. C.) Eşya, levâzım. Tetümmat.
tecemmüm	(Bitki) büyüme, çoğalma.
tecemmüş	Tekellüf etmek, özenmek.
tecenni	Meyve devşirme. * Bir kişiye işlemediği günahı işledi diye isnad etmek.
tecennüb	Sakınma. Çekinme.
tecennüd	Bir yere toplanıp asker olmak.
tecennün	Cinnet getirme. Delirme. Çıldırma.
tecerru'	(Cur'a. dan) Yudum yudum ve süzerek içmek. * Hışmını ve gadabını yutup def'etmek. Hiddetini yenmek. ◊ Bahâdırlık ve kahramanlık etmek.
tecerrüb	Tecrübe sâhibi olma.
tecerrüd	Soyunma, çıplak olma. * Evli olmama. * Tas: Mâsivadan alâkasını kesip, Allah'a müteveccih olup, ibadet ü taatla meşgul olma.
tecerrüm	Gitmek. * Etmediği günahı ettim demek. * Eksilmek.
teceşşu'	Çok yemekten midenin dolması. * Genirmek. ◊ Haris olmak, hırslı olmak.
tecessüd	Ceset şekline girmek. Vücud peyda etmek. Cesedlenmek.
tecessüm	Cisim şekline girmek. Maddeleşmek. Göz önüne gelmek. Mücessem olup görünmek. Cisimleşmek.
teceşşüm	İncinmek. * Zahmetli şeyleri seçmek.
tecessüs	Gizlice araştırmak. Gizlice bakmak. * İç yüzünü araştırmak. * İç yüzünü araştırma merakı.
tecessüsât	(Tecessüs. C.) Tecessüsler, araştırmalar. Gözetlemeler.
tecessüskâr	f. Gizliden araştıran, meraklı.
tecevvu'	(Cu'. dan) İsteyerek aç kalma. Açlık çekme.
tecevvüf	İçi boş olma, kovuk olma. * İçine işleme. Nüfuz eyleme.
tecevvüz	(C.: Tecevvüzât) (Cevaz. dan) Sözü mecaz olarak söyleme. * Caiz olmayanı caiz görme. Cevaz verip yapılmasını uygun görme.
tecevvüzen	Mecaz yoluyla.
teceyyüf	Dost edinmek.
teceyyür	Teftiş etmek, kontrol etmek.
tecezzi	Parçalara ayrılma ve bölünme. Ufalanma.
tecezzüv	(Cüz. den) Kısım kısım bölünme. Doğranma, ufalanma.
tecfif	(Ceff. den) Kurutma veya kurutulma. * Cübbe giydirme.
techil	Bir kimseyi câhil saymak, cahilliğini meydana koyma. ◊ Atın ayaklarını beyazlatmak.
techir	Büyütmek. * Genişletmek.
techiye	Meyletmek, eğilmek, yönelmek. * Ondan yana sürmek.
techiz	Donatma. Gereken şeyleri tamamlama. Cihazlanma. * Fık: Cenazenin yıkanmasından defnetmeğe kadar yapılması lâzım gelen şeyler ve bunları tedarik etme.
techizât	(Techiz. C.) Donatım.
teclic	Çok gayret ve ikdâm etmek.
teclid	Ciltleme. * (Celd. den) Hayvanın derisini yüzme.
teclil	(Cüll. den) Hayvana çul örtme, hayvanı çulla örtme.
tecliye	(Cilâ. dan) Cilâlama, cilâ verme. * Aşikâre etmek, açıklamak. * Ruşen etmek, parlatmak.
tecliz	Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
tecmi'	Bir yere toplamak, * Cuma namazına gelmek.
tecmid	Dondurma, dondurulma.
tecmil	(C.: Tecmilât) Süs, tezyin.
tecmir	Buhur etmek. * Taş atmak. * Hapsetmek. * Aşağı sarkıtmamak. * Kadının saçını toplayıp bağlaması.
tecnib	Irak etmek, uzaklaştırmak. * Atın ayağının eğri olması.
tecnid	Askerleri sıraya koyma, sıralama.
tecnis	İki şeyi birbirine benzer şekle sokma. * Edb: Cinas yapma. İki mânalı söz söyleme.
tecniz	Ölüyü tabuta koyma.
tecr	Bezirgânlık etmek, ticaret yapmak.
tecrî	(Cereyan. dan) Cereyan ediyor, akıyor, gidiyor.
tecri'	(Cer. den) Yudum yudum içirme.
tecrib	Tecrübe etme, deneme.
tecribe	(Bak: Tecrübe)
tecrid	Açıkta bırakmak. * Yalnız başına bırakmak. Tek başına hapsetmek. * Dünya alâkalarını kalpten çıkarıp Allah'a (C.C.) yönelmek. * Edb: Bir şairin kendini mücerred bir şahıs, yâni ayrı bir More…
tecriden	Tecrid ederek. Tek olarak. * Mücerred (soyut) olarak. Tekliyerek.
tecrih	Yaralama.
tecrim	Suçlandırma. Cezalandırma. Cürüm isnad etme. * Bir taifeden ayrılıp gitme.
tecrir	Çekmek.
tecris	Sağlam fikirli etmek.
tecrübe	(Tecribe) Deneme, sınama. * Görmüş, geçirmişlik. * Anlamak için yapılan iş. İmtihan. * İlmi bir gerçeği göstermek için yapılan deneme. Deney.
tecrübî	Tecrübeye ait. Tecrübeyle ilgili.
tecsim	(Cisim. den) Vücudlu gösterilme. Cisimlendirme. Vücud gösterme. ◊ Diz üstüne veya göğüs üstüne çökmek.
tecşim	İncitmek. * Teklif etmek.
tecsimât	(Tecsim. C.) Vücutlu göstermeler, cisimlendirmeler.
tecsis	Kireç karıştırmak. * Kireçle sıvamak. * Binayı kireçle yapmak.
tecvi'	(Cu. dan) Acıktırma.
tecvid	(Cevdet. den) Bir şeyi güzel yapma. Süsleme. * Kur'an-ı Kerim'i usulüne uygun olarak okuma ilmi ve buna dair yazılan kitap.
tecvid ilmi	Harflerin mahreç ve sıfatlarına uymak suretiyle, Kur'an-ı Kerim'i hatasız okumayı öğreten bir ilimdir.
tecvif	(C.: Tecvifât) (Cevf. den) Oyma. Oyuk yapma. * Oyuk yer.
tecvil	Seyahat etmek, gezmek.
tecvir	(Cevr. den) Zora, sıkıya koyma, cevretme.
tecviz	Câiz görme. İzin verme, cevaz verme.
tecyif	Korkma, korkutulma. * Vurmak. * Murdar etmek, pisletmek.
tecyiş	Askerleri dizmek.
teczie	(Cüz'. den) Kısım kısım ayırma, doğrama, ufaltma, bölme.
teczim	(Kol, kanat gibi şeyleri) kesme.
teczir	(Cezr. den) Mat.: Kare kökünü alma.
tecziye	Cezalandırma. * Parça parça ayırmak.
tedabir	(Tedbir. C.) Tedbirler, çareler.
tedabür	Kesişmek.
tedafü'	Birbirini def etme. * Müdafaa etme. * İtişme kakışma.
tedafüî	Kendini müdafaa etme ve koruma ile alâkalı.
tedahruc	Yuvarlanma.
tedahük	Karşılıklı gülüşme.
tedahül	İç içe olmak. Birbiri içine girmek. * Yığılıp kalmak. Birikmek. Karışmak. * Bir taksidi ödemeden ötekinin gelmesi. Ödemede gecikmek.
tedaî	Birbirini bir iş için davet etmek. * Yıkılıp harap olmak. * Bir şeyi hatıra getirmek. Bir şeyin başka bir şeyi hatıra getirmesi. Çağrışım.
tedarru'	Cübbe veya zırh giymek.
tedarü'	Def'edişmek, birbirini kovmak.
tedarub	(Darb. dan) Vuruşma, dövüşme.
tedarük	(Tedârik) Ele geçirmek. Edinmek. Hazırlamak. * Araştırıp bulmak. * Ardı ardına erişip katılmak ve tevâli etmek.
tedarüs	Okuma, yazma.
tedaül	Gizlenme, sinme. Zâyi olma. Saklanma. * Küçülme. Büzülme.
tedaüm	Kalabalık, izdiham.
tedavi	İlâç verme. İyileşmesi için bakma. * Hastalığı iyi etme tarzı.
tedavir	(Tedvir. C.) Tedvirler. Çâreler. Yollar. Dolaşmalar.
tedavül	Elden ele dolaşma. * Kullanma. * Sürüm. * Geçerlilik.
tedavür	Sıra ile yapmak, bir şeyi karşılıklı yapmak.
tedayün	Borç edişmek.
tedbib	Yumuşak etmek. * Sür'atle gitmek, hızla gitmek.
tedbic	Rükuda başı çok eğme.
tedbih	Muti etmek, itaat ettirmek, boyun eğdirmek. ◊ Rükuda başını çok aşağı eğmek.
tedbir	Bir şeyi te'min edecek veya def' edecek yol. * Cenab-ı Hakk'ın Hakîm ismine uygun hareket, riayet. * Bir şeyde muvaffakiyet için lâzım gelen hazırlık.
tedcic	Gökyüzünün bulutlu olması. * Silâh kuşandırmak.
tede'lüb	Kimse görmeden gitmek.
tedebbür	Bir şeyin sonunu düşünmek, tefekkür etmek. Müdebbir olmak, tedbirli olmak. * Arkasını dönmek.
tedeccüc	Silâhlanmak.
tedeffuk	Suyun fışkırması. Atılmak. * Dökülmek.
tedeffün	(Defn. den) Gömülme, defnolunma.
tedehdüh	Dönmek.
tedehhi	Dâhileşme. Dehâ eseri gösterme.
tedehhün	(Dehn. den) Yağ sürünme, yağlanma.
tedehhüş	Dehşete düşme. Korkma. Yılma. Ürperme.
tedehrüc	Yuvarlanmak.
tedekdük	Taşlıkta ve kum arasında olmak. * Dağ, yerinden ayrılıp pâre pâre olmak. * Zelzele olup yerin deprenmesi.
tedekkül	Kendini büyük görmek, tekebbürlenmek.
tedeldül	Kımıldamak.
tedelli	(C.: Tedelliyât) Tevazu gösterme. * Nazlanma. * Aşağıya inme. * Eğilme.
tedelliyât	(Tedelli. C.) Nazlanmalar. * Eğilmeler. * Tevâzu göstermeler.
tedellük	Sürtme. Oğma.
tedellül	Nazlanma.
tedellüs	Gizlenme, ihtifâ etme.
tedemdüm	Helâk olmak.
tedemmu'	(Dem.' den) Gözün yaşarması.
tedemmül	Toprağa gübre dökme. Toprağı gübreleme.
tedenni	Aşağı düşme. Aşağı inme. * Daha kötü bir derekeye düşme. Tenezzül etme. Maddi ve mânevi gerileme. Terakkinin zıddı.
tedenniyât	(Tedenni. C.) Gerilemeler, tedenniler, aşağılamalar.
tedennü'	Yakın olmak.
tedennük	Dikkatle bakmak. * Ayırtmak. * Su dökülmek.
tedennüs	Pislenme, kirlenme.
tederdür	Katı deprenmek. * Gamdan ve korkudan dolayı kendinden geçmek.
tederru'	Zırhlanma. Zırh giyme.
tederrü'	Birbirine muhâlefet etmek, birbirine karşı gelmek.
tederrüb	Alışma, ülfet peydâ etmek.
tederrüc	(Derece. den) Derece derece, adım adım ilerleme. * Dürrâce benzer bir kuş.
tederrün	Bir organın, bir uzvun şişmesi.
tederrüs	(C.: Tederrüsât) Ders alma, okuyup öğrenme.
tederrüsât	(Tederrüs. C.) Ders almalar. Okuyup öğrenmeler.
tedessür	Elbise giyme. Elbiseye bürünme. * Erkek hayvanın dişisine binmesi. * Kişinin sıçrayıp atına binmesi.
tedeyyüm	Yağmurun sert yağması.
tedeyyün	Dinini sakınmak. * (Deyn. den) Borçlanma. Borca girme.
tedfik	Dökmek.
tedfin	(Defn. den) Gömme, defnetme. * Örtme, gizleme.
tedhin	(Dühn. den) Güzel kokulu yağ sürme. Yağlamak. ◊ (Duhan. dan) Dumanlama, tütsüleme.
tedhiş	Korkutma. Dehşete düşürme. Ürkütme.
tedirgin	Huzursuz, rahatsız.
tedkik	Hakikatı anlamak ve meydana çıkarmak için inceden inceye araştırma.
tedkikat	(Tedkik. C.) Tedkikler. Araştırmalar. İncelemeler.
tedlik	Sürme.
tedlis	Sattığı şeyin ayıbını müşteriden gizlemek. * Fık: Hadisi ilk nakledenin ismini gizlemek. Hadisi başkasına isnâd eylemek. ◊ Yumuşatmak. Bir şeyi mülâyim ve kaygan yapmak. * More…
tedliye	Sarkıtmak. Yukarıdan aşağıya bırakma. * Şaşırma, dehşete düşme. * Delil ve vesika hazırlama. * (Akıl) gitmek. * Ahmak etmek, salaklaştırmak.
tedmi'	Göz yaşı dökmek.
tedmic	Bir şeyi başka bir şeyin içine yerleştirme. * Arkasını eğmek.
tedmin	Yığıp toplamak. * İhâta edip kaplamak. * Lâzım olmak, icab etmek.
tedmir	Yok etmek. Mahvetmek. Tepelemek. Perişan etmek.
tedmis	Yumuşak etmek, yumuşatmak. ◊ Örtmek, gizlemek.
tedmiye	Vurup kanatmak.
tednih	Zayıf görüş. * Oturmak, ikamet etmek, mukim olmak.
tednik	Yakın olmak.
tednir	Ruşen etmek, nurlandırmak, parlatmak.
tednis	(C.: Tednisât) Kirletme, kirletilme.
tedri'	Zırh giydirme.
tedric	Azar azar, derece derece ilerlemek. Birisini bir şeye yavaş yavaş vardırmak. * Sıkıştırmak suretiyle çok güçsüz hâle koymak. * Edb: İfadenin derece derece yükselmesi veya alçalması. (Bak: More…
tedricât	(Tedric. C.) Tedricler.
tedricen	Yavaş yavaş, azar azar, derece derece.
tedricî	(Tedriciyye) Yavaş yavaş olan, derece derece yapılan.
tedris	Okutmak. Öğretmek. Ders vermek.
tedrisât	(Tedris. C.) Tedrisler. Ders vermeler.
tedsim	Yağlı ve uyuz etmek.
tedsir	Kuşun yuvasını düzenlemesi veya düzeltmesi.
tedsiye	Baştan çıkarma, azdırma. * Gizlemek.
tedvih	Şehirler gezmek.
tedvim	Teskin etmek, sâkinleştirmek. * Kuşun, uçarken dönüp deverân etmesi. * Dili ağızda döndürmek. * Tatmak.
tedvin	Bir araya toplayarak tertipleme. * Edb: Aynı mevzuya ait bahisleri, çalışmaları bir araya getirip kitap hâline getirme.
tedvir	Devrettirmek, döndürmek. Çevirmek. * İdare etmek, yönetmek. * Daire şekline sokmak. * Edb: Bir mısradaki kelimelerin yerini değiştirmekle veznin ve mânanın bozulmamasıdır. * Kur'an-ı More…
tedviye	(Devâ. dan) İlâç verme. * Kuş kanadının fısıltısı.
teebbel	İmtina' etmek, yapmamak, çekinmek.
teebbi	İnkâr etmek. * (Ebb. den) Bir kimseyi baba kabul etme. Baba edinme.
teebbüd	Ürküp çekinme. * Evlenmeme, bekâr kalma.
teebbüh	Kibirlenme, böbürlenme, gururlanma. * Alicenaplık ve göztokluğu ile bir şeyden vazgeçme.
teebbün	İzine uyma. Tâbi olma, birinin yolundan gitme.
teebbüs	Mütegayyer olmak, rengi değişmek.
teebbüt	Koltuklamak.
teeccüc	Tutuşma, alevlenme.
teeccül	Belli bir vakte kadar müddet isteme. * Sığır ve geyik gibi hayvanların sürü sürü olmaları.
teeccüm	Öfkelenme.
teeddi	Yetiştirmek.
teeddüb	Edebli olma. Utanma. Çekinme. Edebini takınma.
teeddübât	(Teeddüb. C.) Edeblenmeler, çekinmeler, utanmalar.
teeddüben	Edebli davranarak. Edeb ve terbiye kaidelerine uyarak. Edebi icabı olarak.
teeffüf	(C.: Teeffüfât) Oflama. Of çekme.
teehhi	Birini kardeş edinme.
teehhüb	Hazırlanmak.
teehhül	Evlenme. * Ülfet ve ünsiyet eyleme. Ehlileşme.
teehhür	Gecikme. Sonraya kalma. Geriye kalma.
teekk	Çukur kazmak.
teekküd	(Ekd. den) Kuvvet bulma. Sağlamlaşma.
teekkül	(Ekl. den) Yaranın, oyulup açılması. * Yenme, eklolunma.
teelli	Yemin etmek.
teellüb	Cem'olmak, toplanmak. * Dağ keçisinin erkeği.
teellüf	Alışma. Hoş geçinme. * Barışma. * Huylanma. * Birikme.
teellüfât	(Teellüf. C.) Hoş geçinmeler, alışmalar. Bağdaşmalar.
teellüh	Kulluk ve ibadet etmek. * Tazarru' etmek, yalvarmak.
teelluk	Yıldıramak, parlamak.
teellüm	Elem duyma. Kederlenme. Tasalanma.
teellümât	Elemler, kederler, tasalanmalar.
teemmel	Düşün, dikkat et, incele (mânasına emirdir).
teemmi	(Emet. den) Cariye edinme. * Dadı satın almak.
teemmül	İyice, etraflıca düşünmek. Derin derin düşünmek.
teemmülî	Düşünerek söylenen veya yazılan. Teemmüle ait ve müteallik. (Bak: Tefekkür)
teemmüm	Kasdetmek. * (Ümm. den) Ana edinme. Birini anne kabul etme.
teemmür	(Emr. den) Amirlik taslama.
teenni	İhtiyatlı ve akıllıca davranma. Bir işte acele etmeyip bir düşünce dairesinde hareket etme. (Teude de denir)
teennuk	Nazarında ve fikrinde dikkatli olmak. İttikan. Eşyanın hikmetli, kusursuz ve pürüzsüz yapılışı.
teennüs	(Üns. den) Müennes olma. * Kadınlaşma. Kadın gibi hareketlerde bulunma.
teerrüb	Ululanmak, büyülenmek. * Kendini zeki göstermeğe çalışmak.
teessi	Sabır gösterme. Teselli bulup sabretme. Avutma.
teessüf	Eseflenmek. Kederlenmek. * Beğenmemek ve râzı olmadığını ifade etmek.
teessül	Sermaye edinmek. * Cem'etmek, toplamak.
teessüm	(İsm. den) Günahtan sakınma.
teessün	Mütegayyer olmak, rengi ve tadı değişmek.
teessür	Kederli ve üzüntülü olarak içlenmek. Üzülmek. * Te'sir altında kalmak. * Kederlenmek. ◊ İşten alıkoyma. Oyalandırma.
teessür-bahş	f. Hüzün veren, keder veren, tasaya düşüren.
teessürât	Üzüntüler. Teessürler.
teessüs	Temelleşmek. Yerleşmek. Kurulmak. Teşekkül.
teetti	Asan olmak, kolaylaşmak. * Beklemek, gözlemek.
teevvi	(İvâ. dan) Bir yerde yerleşme, yurt edinme. Oturacak yer edinme.
teevvüd	Eğrilme, bükülme. İki kat olma.
teevvüh	(C.: Teevvühât) İnleme, figân etme.
teevvül	Mânâsı başka olma. Başka anlama gelme.
teeyyüd	Kuvvetlenme. Kuvvet ve metânet bulma. Te'yid olunma.
teezzi	İncitme.
teezzüb	Her yönden rüzgârın esmesi.
teezzür	Örtünme, bürünme. Tesettür.
tef	f. Buhar. * Sıcaklık, hararet.
tef'il	Fal açtırmak. Tefe'ül etmek.
tefa'	Hiddet ve gadap etmek, öfkelenmek, kızmak.
tefaddul	Faziletlilik iddiasında bulunmak. Üstünlük taslamak. * Bir kimseyi inâyet, ihsan ve kerem ile memnun etmek.
tefadi	Bir kimseye 'Sana ben feda olayım' demek. * Feda etmek.
tefafih	(Tuffâh. C.) Elmalar.
tefahe	Horluk, hakirlik. * Tatsızlık.
tefahhuc	Oturduktan sonra ayaklarını ayırmak.
tefahhul	Aygırlanmak.
tefahhum	Kömürleşme. Kömür hâline gelme.
tefahhur	(C.: Tefahhurât) (Fahr. dan) Övünme, fahirlenme.
tefahhus	Bir şeyin, bir mes'elenin iç yüzünü dikkatle araştırma.
tefahhuş	Fuhşa düşmek, fâhişe olmak. Ahlâksız olmak. * Çirkin sözler söylemek.
tefahhusât	(Tefahhus. C.) İnceden inceye araştırmalar.
tefahur	Fahirlenmek. İftihar etmek. Kendini iyi görüp, kusurdan gaflet etmek.
tefahuş	Birbirine çirkin sözler söylemek.
tefakkud	(C.: Tefakkudât) Arayıp sorma. Sorup soruşturma.
tefakkuh	Gül gibi açılma.
tefakkur	(Fakr. dan) Fakirleşme. Fukaralaşma.
tefaküh	(Fâkihe. den) Birbirlerine karşılıklı yemiş atma. * Mc: Şakalaşma.
tefakum	İş büyüyüp güçleşme.
tefani	Birbirinde fâni olmak. Arkadaşının iyi ahlâkıyla sevinmek. Arkadaşının, kardeşinin meziyyet ve hissiyatı ile fikren yaşamak.
tefaric	(Tefric. C.) Yırtmalar, genişletmeler. * Ferah vermeler. * Korkaklar, zaifler, yüreksizler. * (Tifrac. C.) Yırtmaçlar, aralıklar.
tefarik	Müteferrik olanlar. Tefrikalar. Ayırma ve seçmeler. * Taksitler. Ufak tefek şeyler. Ayrıca şeyler. * Küçük hediyelik eşya.
tefarüt	Müsabaka etmek, yarışmak.
tefasil	(Tefsir. C.) Tefsirler, Kur'an-ı Kerim'in mânasını anlatan kitaplar. ◊ (Tafsil. C.) Tafsiller, ayrıntılar.
tefassum	Kırılma. Kesilme.
tefasuh	Fasahatle söyleme.
tefattun	Tefehhüm. Sür'atle anlama, idrak etme. * Ufalanma.
tefattur	Yarılma.
tefatü'	Muhakeme etmek.
tefatuh	Muhakeme olmak. * Bir nesneye başlamak.
tefaül	Fal tutmak.
tefavüd	Birbirinden faydalanma, yararlanma.
tefavüt	Farklılık. İki şey arasındaki fark. Uygunsuzluk. Tehâlüf.
tefazul	(C.: Tefâzulât) Mikdar fazlası, fark. * Meziyet ve fazilet yarışına çıkma.
tefazzul	Üstünlük taslama, fazilet satma. * Bağışlama, iyilik.
tefci'	(C.: Tefciât) Canını yakma, acıtıp ağrıtma. Dertli kılma.
tefcir	Yerden su kaynatıp akıtma. * Drenaj, oluk vs. gibi su yolları yaparak, bir yerde birikmiş olan suları akıtma işi. * Yarmak.
tefciye	Yemeğin içine nohut, buğday, pirinç, maydanoz ve bunlara benzer şeyler koymak. (Bu konulan şeylere 'ebazir' derler.)
tefdim	İbrik ağzına süzgeç koymak.
tefdiye	Canını başkası uğruna feda etme.
tefe'ül	Fal açmak. * Bazı hâdiseleri, tevafukları uğurlu saymak.
tefeb	Helâk olmak, mahvolmak.
tefeccu'	Canı yanma, acıma. Kaygılı olma, dertli olma. * Belâ ânında hüzünlü olma.
tefeccür	(Fecr. den) (C.: Tefeccürât) Yerden su kaynayıp akma. * Tan yeri ağarma. * Çatlama, yarılma.
tefeci	t. El altından yüksek faizle para veren kimse.
tefehhüm	Farkına varmak. İdrâk eylemek. * Yavaş yavaş anlamak. Tekellüfle anlamak.
tefehhümât	(Tefehhüm. C.) Farkına varmalar, yavaş yavaş anlamalar.
tefehhuz	Tâzim, hürmet.
tefekku'	Yarılmak.
tefekkuh	Fıkıh ilmini tahsil etmek. (Bak: Fıkıh)
tefekküh	Yemiş toplayıp vermek. Meyvedar olmak. Meyvelenmek. * Pişman olmak. * Pek hoşlanıp hayrette kalmak.
tefekkük	Zincir halkası gibi birbirinden ayrılma.
tefekkün	Pişman olmak. * Taaccüb etmek, hayrette kalmak, şaşırmak.
tefekkür	Fikretmek. Düşünmek. Fikri harekete getirmek.
tefel	Guslü ve temizliği terk etmekle vücudun kokması.
tefellüc	Felç olma, felce uğrama. * Yarılıp çatlama.
tefelluk	Yarılma, çatlama.
tefellül	(Kılıç) gedik olmak, yaralanmak. Rahnedar olmak.
tefellüs	İflâs etme.
tefellüt	Halâs olmak, kurtulmak. * Aniden bağından boşanmak.
tefelsüf	Feylesoflaşmak.
tefennün	Fen öğrenmek. * Çok şeyler bilmek. * Türlü türlü olmak. * Bir fende maharet sahibi olmak.
tefer'un	Firavunlaşma. Zâlimlik etme, zulüm yapma. * Çok fazla kibirlenme.
teferku'	Parmak öttürmek.
teferru'	Bir çok kollara ayrılmak. * Bir kimse halkın üzerine havale olmak. * Bir kavmin en şerefli kadını ile evlenmek. * Çatallanıp dal dal olmak.
teferruât	Bir şeyin bütün incelikleri, ayrıntıları.
teferruc	(Ferec. den) Ferahlanmak. İç açılmak. * Gezintiye çıkmak. Seyr.
teferrüd	(Ferd. den) Tek ve yalnız kalma. Herkesten ayrılma. * Eşsiz, emsâlsiz ve benzersiz olma. * Kendi başına olma.
teferrug	(Ferâg. dan) Vaz geçme, fârig olma. * Bir işi bitirip kurtulma. * Satın alınan bir mülkün tapusunu kendi üzerine çevirme.
teferruh	(Ferah. dan) İçi açılma, ferahlanma.
teferruk	(Fark. dan) Dağılma, ayrılma.
teferrüs	Ferasetle bir şeyi kestirmek. Bir şeyi dikkat ve teemmül ederek isabetli olarak idrak etmek, anlamak. * Zannetmek.
teferrüş	(Ferş. den) Yayılma, serilme.
teferrüz	(İfrâz. dan) Ayrılma.
tefes	Kir, pislik. * Menâsik-i Hacta bıyık ve tırnak kesmek, baş ve kaş yolmak.
tefeşşi	İntişar etmek, dağılmak. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman sesin ağız içinde dağılıp uzatılmasına denir. Sin, sad, se, ra, fe, şın, mim, dad harflerine mütefeşşi harfleri denir.
tefeşşu'	Galip olmak, yenmek. * Çoğalmak, çok olmak.
tefeşşü'	Münteşir olmak, yayılmak, intişar etmek.
tefessud	Akmak.
tefessuh	Fasih olma. Anlaşılması kolay olma.
tefessüh	Açılmak. Genişlemek. İnbisat bulmak. * Mecliste çekilip bir adama oturacak yer açmak. ◊ Alçaklaşmak. Bozulmak. * Çürümek. Kokup dağılmak. * Tâkattan düşmek.
tefettü'	Rücu etmek, geri dönmek, vazgeçmek.
tefettün	Bir kimseyi zorla fitneye atma.
tefettüt	(Fett. den) Ufalanma, ufak ufak parçalanma.
tefevvüh	(C.: Tefevvühât) (Fevh. den) Söyleme, ağza alma. * Dil uzatma. Münâsebetsiz söz söyleme.
tefevvuk	Üstünlük. Fâik ve daha büyük olma. Üstün gelme.
tefevvüt	Birbirinden eksik olmak.
tefevvüz	Bir işi üzerine alma.
tefeyhuk	Geniş, bol olmak. * Çok konuşmak.
tefeyyüz	Feyizlenmek. * İlerlemek. * Bollaşmak.
tefezzür	Kaftan giymek.
tefhim	Ta'zim. * Bir şeyi kalınlaştırmak. * Tecvidde: Harfi kalın okumaktır. Harflerinin adına Müfahhim denir.  şunlardır. Hı, sad, dad, tı, zı, gayın, kaf, lem, rı, vav, elif. Huruf-u
tefhir	Fahirlendirmek, gururlandırmak. * Gâlip olmakla hükmetmek.
tefie	Eğilmek. * Rücu etmek, geri dönmek.
tefih	Hakir, zelil. * Lezzeti olmayan.
tefile	Gövdesi kokan kadın.
tefire	Üst dudağın ortasında olan çukur.
tefki'	Parmak öttürmek.
tefkih	Hayrete düşürme. * Hoşlandırma. * Yemiş yedirme. ◊ (Fıkh. dan) Öğretme, anlatma. * Fıkıh öğretme.
tefkik	Birbirinden ayırmak. * Halâs etmek, kurtarmak.
tefkir	Muhtaç etmek. * Yüksek yeri ağaç dikmek için düzlemek. ◊ Düşündürme veya düşündürülme. * Endişe etmek.
tefkiye	Yarmak. * Göz çıkarmak.
tefl	Tükürmek.
teflic	Açmak.
teflik	Yarmak.
teflil	Gedik açmak, yarmak.
tefnid	Tekzib etmek, yalanlamak. * Zayıflatmak. * Aciz etmek. * Korkutmak.
tefnik	Nimetlendirmek. * Naz. * Beslemek.
tefnin	Karıştırmak. * Çeşitli yapmak.
tefri'	Asıldan, kökten şubelere ayrılma, kısım kısım olma. Ayrılma. Fer'lendirme.
tefric	Gönül açmak. Gam ve tasa gidermek.
tefrice	(C: Tefâric) Aralık, yırtmaç.
tefrid	Dünya alâka ve meşguliyetlerinden ayrılıp, ibâdet ve tâatle meşgul olma.
tefrig	(Feragat. dan) Boşaltma. * Azade etme. * Dökme. * Kurtarma. * Zâil ve hâlî eyleme. * Vazgeçirme.
tefrigât	Boşaltmalar.
tefrih	Korkusuz kalmak. * Gelişme, filizleme. Yumurtadan çıkmak. ◊ Ferahlandırma, gönül açma.
tefrik	Birbirinden ayırmak, seçmek, ayırdetmek, ayrı kılmak. * Korkutmak. ◊ Ovdurmak.
tefrika	Nifak. Ayrılık. Bozuşma. * Bir gazete veya dergide parça parça, bir önceki yazının devamı olarak çıkan uzun yazı. * Fırka fırka olmak.
tefrir	Ürkütmek. Kaçırmak.
tefris	Yırtmak. * Parçalamak. ◊ Acıktırmak.
tefriş	Döşeme. Yayma. Yayıp döşeme. * Ev eşyasını düzenleme.
tefrit	Ortalamanın yani vasatın çok altında kalmak, geride kalmak. Normalden aşağı olmak. (İfratın zıddı)
tefriz	Farzetmek.
tefsa'	Kesmek. * Eskimek.
tefsid	Fâsid etmek, bozmak.
tefside	f. Hararetli, kızgın.
tefsie	Çekmek. Uzatmak.
tefsik	(Fısk. dan) Fısk ve fücura sürükleme. Birisine fâsık, kabahatli, günahkâr demek.
tefsil	Yaramaz ve kem nesne.
tefsir	Mestur, gizli bir şeyi aşikâr etmek. Mânâyı izhâr etmek. * Anladığını anlatmak. Bildiği kadar açıklamak. * Kur'ân-ı Kerim'in mânâsını anlatan kitab.
tefsire	Hastaların bevlini koyacak şişe. Sidik kabı.
tefte	f. Hararetli, kızgın, kızmış.
teftih	(C.: Teftihât) (Feth. den) Açmak. * Bırakmak. * Yarmak, yardırmak. * Geğirmek. ◊ Hor ve zelil etmek. * Kahretmek.
teftik	(Fetk. den) Yün, pamuk gibi şeyleri ditmek, tarayıp açmak. ◊ (Fetk. den) Yarma, yarılma.
teftil	(Fetl. den) Fitil yapma. Bükme, eğirme.
teftin	(Fitne. den) Fitneye düşürme. * Meftun verme. Ayartma.
teftir	(C. Teftirat) Bıkkınlık verme. Fütur verme. Usandırma. * Zayıf etmek, zayıflatmak. * Naksetmek, eksiltmek.
teftis	Ufak ufak parçalama.
teftiş	Kontrol etmek. İşlerin alâkalı vazifeliler tarafından ele alınıp iyi ve tamam yapılmasına çalışmak. * Sormak. * Ayırmak.
teftişât	(Teftiş. C.) Teftişler.
teftit	Parça parça etme, ufalama.
teftiye	Lâğımcılık yapmak. * Büyüyünceye kadar kızı evden dışarıya çıkarmamak..
tefvif	Bezi alacalı dokutmak.
tefvih	Korkutmak.
tefvik	Tar:  Okçulukta, yayın sol el ile yukarıya kaldırılması. * Okun gezini yayın kirişine koymak.
tefvim	Ekmek pişirmek.
tefvit	(Fevt. den) Geçirme, kaçırma.
tefviye	Konuşkan olmak.
tefviz	Birisine bırakma. * İşini Allah'a (C.C.) havâle etme. * Sipariş ve ihâle etme.
tefyil	Bir kimsenin bir kimseye 'fikrin zayıf' demesi.
tefyim	Genişletmek.
tefzi'	Ürkütme. Korkutma. * Hayretle baktırma.
tegabbi	Birisini geri zekâlı sayma.
tegabbür	(Gubâr. dan) Tozlanma.
tegabi	Bilmez olmak. Ahmaklaşmak.
tegabün	(Gabn. dan) Karşılıklı aldatma. Aldanma veya aldanmanın zuhuru.
tegabün suresi	Kur'an-ı Kerim'in 64. suresidir. Medenîdir.
tegaddi	(Bak: Tagaddi)
tegaddüb	(Gadab. dan) Hiddetlenme, öfkelenme, gazaba gelme, kızma.
tegafül	Bilmez görünmek, anlamazlıktan gelmek. Kasden kendisini gafil göstermek.(Farazâ, bazılarının altında büyük fenâlıklar varsa da, hücum edilmemek gerektir. Zira, çok fenalık vardır ki, iyilik More…
tegalgul	Hoş kokulu şeyler sürünmek. * Zorluk, çetinlik, güçlük. * Bir şeyin, ilmin içine çok dalmak.
tegallüb	(Bak: Tagallüb)
tegallüf	(Gılaf. dan) Kılıflanma.
tegallüt	(C.: Tegallütât) (Galat. dan) Yanılma. Yanlışa düşme.
tegalüb	Birbirine galebe etmek, birbirine üstün gelmek.
tegamgum	Sözü düz söylememek.
tegammüd	Günahı örtmek.
tegammür	Suyu az içmek.
tegamüz	(Gamze. den) (C: Tegamüzât) Birbirine göz ucu ile işâret etme.
tegannuc	(C.: Tegannücât) (Ganc. dan) Nazlanma.
tegannüm	Koyunlaşma. Koyun postuna bürünüp kendisini koyun gibi gösterme.
tegannus	Tatsız olmak.
tegarbül	(Gırbâl. den) Kalburdan geçirme.
tegargur	Gargara etmek.
tegarrüb	(Gurbet. den) Gurbete çıkma.
tegarrüd	(C.: Tegarrüdât) Kuşun hoş ve nağmeli bir şekilde ötmesi.
tegarrür	Gururlanma, kibirlenme. * Kaynamak. * Galeyan.
tegaşmür	Kahra uğratmak.
tegaşşi	(Gışâe. den) Örtünme, bürünme. * (Gaşy. den) Kendinden geçme.
tegassül	(Gasl. den) Gusletme, yıkanma.
tegassun	(Gusn. dan) Dalbudak peydâ etme. Dallanma.
tegat	Birbirini suya daldırmak.
tegavün	Cem'olmak, toplanmak. * Kötü işe yardım etmek, şer işe muâvin olmak.
tegavür	Birbirini yağmalamak.
tegavvül	Renk değiştirme. Renkten renge girme.
tegavvür	(Gavr. dan) Derine dalma. * Bir şeyin esâsını arama.
tegavvut	Kazâ-i hâcet etmek.
tegayüb	Birkaç kişinin topluca kaybolması.
tegayür	Zıt olmak. Uymamak. Başka türlü olmak.
tegayüz	(C.: Tegayüzât) Karşılıklı olarak kızışıp öfkelenme.
tegayyüm	(C.: Tegayyümât) (Gayb. dan) Bulutlanma.
tegayyür	Hâlden hâle geçmek, değişmek. * Bozulmak. * Zıt olmak. (Bak: Hâdis)
tegayyüt	Büyük def-i hâcet.
tegayyüz	Meşeliğe otlaması için davar salmak. * Meşelik içinde yerleşmek. ◊ (C.: Tegayyüzât) (Gayz. dan) Hiddetlenme, kızma.
tegazguz	Eksik olmak.
tegazün	Hışmetmek, kızmak.
tegazzüb	(Gazâb. dan) Öfkelenme, hiddetlenme, gazaba gelme, kızma.
tegazzül	(C.: Tegazzülât) (Gazel. den) Gazel tarzında şiir yazma. * Gazel söyleme.
tegerg	f. Dolu.
tegil	f. Sakalları yeni çıkmağa başlayan genç.
teh	f. Dip. * Mertebe, kat.
tehabb	Dostluk etme. Muhabbet, sevişme.
tehabbüb	(Bak: Tahabbüb)
tehabbür	(Haber. den) Esasını bilme, iyice bilme.
tehabbüs	(Habs. den) Kendini bir yere kapama. Hapsetme.
tehabbüt	(Bak: Tahabbut)
tehaccur	(Bak: Tahaccür)
tehaci	(Hecâ. dan) Hicivleşme. * Hicvetme, yerme.
tehacüm	Birbirine hücum etme. * Bir yere istekle, hızlıca toplanmak, üşüşmek.
tehacür	Birbirinden ayrılmak. * Kesilmek.
tehaddi	(Bak: Tahaddi)
tehaddüs	(Bak: Tahaddüs)
tehadu'	Aldanmış gibi görünme.
tehadüb	Kamburlaşma.
tehadüm	Yıkılmak.
tehadür	Kaynamak. Galeyan.
tehafüt	Düşürmek, düşmek. * Birbirinin üstüne atılmak. Birbirinin ardınca olmak. ◊ Sözü gizlice söyleşmek.
tehakküm	(Bak: Tahakküm)
tehallüf	Uygunsuzluk. * Kafileden geri kalma. * Geride bırakma.
tehallül	(Bak: Tahallül)
tehalüf	(Half. dan) Hâkimin her iki tarafa da yemin ettirmesi. ◊ Birbirine zıt olmak. Birbirine muhalif olmak, uymamak.
tehalük	(C.: Tehâlükât) (Helâk. dan) İstekle atılma. Tehlikeye aldırış etmeden, birbirini çiğneyecek gibi koşuşma.
tehami	(C.: Tehâmiyât) Kendini sakınma, korunma. * Avukatlık etme.
tehamuk	(Humk. dan) Kendini ahmak gösterme.
tehannün	Çok arzu ve istek göstermek. * Göreceği gelmek. Özlemek.
teharrub	Ağaç kurdunun ağacı kemirerek oyması.
teharrük	Hareketlenmek, kımıldamak. Hareket etmek.
teharüc	Çıkışmak. * Tevzi etmek, dağıtmak. * Fık: Ortakların bir kısmı akar (para getiren mülk), bir kısmı arazi, bazısı da para üzerine yaptıkları anlaşma.
teharüm	(Herm. den) Genç olduğu hâlde, kendini ihtiyar gösterme. Yaşlı gibi görünme.
teharüş	Hırıldaşıp dalaşma.
tehaşi	(Haşy. dan) Korkup çekinme, sakınma.
tehassüb	Yastığa dayanma.
tehassür	(Bak: Tahassür)
tehassüs	(Bak: Tahassüs)
tehasüd	(Hased. den) Hasetleşme.
tehasüm	Muhâsama etme, düşmanlık etme.
tehaşün	Haşin davranma. Zorluk gösterme. Sert muamelede bulunma.
tehatih	Bâtıl, boş ve abes sözler. * Tamamlanmamış söz.
tehattuf	Kapmak.
tehattüm	Pek lüzumlu ve vâcib olmak. Vücub derecesinde bulunmak.
tehatu'	Hatâ etmek, kabahat işlemek.
tehatub	(Hatb. dan) Hitablaşma. Karşılıklı birbirine hitab etme.
tehavil	Muhtelif renkler, çeşitli renkler.
tehavün	Mühimsememek, ehemmiyet vermemek, ağır davranmak. Aldırış etmemek. * İstihkar, horlama, hakir görme.
tehavvül	(Bak: Tahavvül)
tehayüc	Kandırmak.
tehayüt	Toplanıp gelmek.
tehayyüz	(Bak: Tahayyüz)
tehazül	Muhârebeden kaçıp geri dönme.
tehbil	'Baban seni ölmüş diye ağladı' demek.
tehcid	Uyutmak.
tehcin	Dedikodu yapma. * Müstehcen ve edeb dışı sayma.
tehcir	Yurdundan çıkarma, hicret ettirme, sürme. * Öğle vakti bir yere gitme.
tehciye	Heceleme.
tehdib	Saçak yapmak.
tehdid	Göz dağı verme, birisini korkutma. Korkutulma.
tehdid-âmiz	f. Tehditle karışık, tehdit eder surette.
tehdidât	(Tehdid. C.) Korkutmalar, göz dağı vermeler.
tehdiden	Korkutarak, tehdit ederek.
tehdidkârâne	f. Tehdid edenlere yakışır şekilde. Tehdid edercesine.
tehdil	(Budak) aşağı eğilmek. * (Dudak) aşağı sarkmak.
tehdim	(Hedm. den) Yıkma.
tehdin	Çocuğu güzel sözlerle susturup avutma. Yalandan yüze gülüp medhetme. * Teskin etmek.
tehdir	Hastalıklı devenin bağırması. * Sözü boğaz içinden söylemek.
tehdiye	Hediye verme, bağışlama.
tehecci	(Hecâ. dan) Heceleme.
teheccüd	Gece uyanıp namaz kılmak. Gece namazı.
teheccüm	Hücum etme. Saldırma. * Acele gitme.
teheccür	Ayrılmak. * Zuhr vaktinde seyretmek.
tehechüc	Uzaklaşmak. Irak olmak.
teheddi	Doğru yola girme. Hidayetlenme.
teheddüb	Saçaklanmak.
teheddül	Sarkma, sölpüme.
teheddüm	(C.: Teheddümât) Yıkılma.
tehekku'	Teveccüh etmek, yönelmek.
tehekküm	İstihza. * Tevbih. Şiddetle azarlama. Görünüşte ciddi, hakikatta alaydan ibaret olan eğlenme. * Edb: Tarizin tesirli olan kısmı.
tehekkümât	(Tehekküm. C.) Ciddi tavır takınarak eğlenmeler.
tehekkümen	Alay için, tehekküm suretiyle.
tehekkür	Taaccüb etmek, hayrette kalmak, şaşırmak.
tehelhül	Fileli olmak. Bir elbisenin delikli delikli olması.
tehellu'	Haris olmak, hırslı olmak.
tehellül	Sevinme, açık yüzlü olma. Yüzü gülme. Beşâretten yüzdeki parlama eseri.
tehellüs	Zayıflamak.
tehemmu'	Seyelân etmek, akmak.
tehemten	f. İri vücutlu, boylu boslu yiğit.
tehendüm	Kapanmak.
tehennü'	Sinmek. * Alışmak.
teheshüs	Gizli ses.
tehessüm	Kesilmek.
teheşşüm	Münkesir olmak, kırılmak.
tehettük	(C.: Tehettükât) (Hetk. den) Yırtılma. * Utanmazlık ve hayâsızlıkta aşırı derecede olma.
tehevvu'	Kusma. İstifrağ etme.
tehevvüd	Tevbe. Sâlih amel. * Yahudi olmak.
tehevvük	Tenbel olmak.
tehevvül	Korkunç hâle gelme. * Birisinin malına göz koyma.
tehevvüm	Hafif uyku.
tehevvün	Hakir kılınma. Horlanma. Hakaret görme. Aşağılanma.
tehevvür	'Korkusuzlukla düşünmeden hareket etmek. Sonunu düşünmeden birden bire karar vermek. * Kuvve-i gadabiyenin ifrat mertebesi; maddi mânevi hiçbir şeyden korkmamak hâleti.'
tehevvüs	Heveslenmek. * Yumuşak yerde ağır ağır yürümek.
teheyyü	Hazırlanma, nizamlanma.
teheyyüb	(Heybet. den) Korkma. Korkutma.
teheyyüc	Heyecanlanma. Coşma. Deprenme. Harekete gelme.
teheyyücât	(Teheyyüc. C.) Coşup heyecanlanmalar.
teheyyüf	İnceltmek.
teheyyül	Lânet etmek.
teheyyüm	Şaşma, şaşırma. Şaşıp kalma. Hayran olma. * Susuz olma.
teheyyün	Asan olmak, kolay olmak.
teheyyüz	Kırılmış kemiğin kaynayıp bitişmesi. ◊ Perâkende olmak, dağılmak.
tehezzü'	Maskaraya almak.
tehezzüc	Nağmeli ses çıkarma. Terâne-perdâzlık etme, makamla şarkı söyleme.
tehezzuk	Bir yerde karar etmeyip çalkanmak.
tehezzül	Bıkkın olmak.
tehezzum	Zulmetmek.
tehezzüm	Eliyle bir nesneyi kırmak.
tehezzüz	Hafif titreme, deprenme, ihtizâz.
tehi	Boş, avare kalmak, hâlî. Eli boş.
tehidest	Eli boş. Züğürt.
tehim	(Töhmet. den) Suçlu, kabahatlı.
tehimiyan	f. İçi boş.
tehiyye	(Tahiyye) Selâm vermek. Hayır duâ etmek. * Hazır ve âmâde kılmak. (Bak: Tahiyye)
tehlib	Atın kuyruğunun kılını kesmek.
tehlik	Öldürme. Helâkete düşürme.
tehlike	(Tehlüke) (Helâk. den) Helâkete sebep olacak hâl. Felâket.
tehlil	İslâmiyetin tevhid akidesini hülâsa eden, ancak bir İlâh bulunduğunu, Onun da ancak ve ancak Allah (C.C.) olduğunu ifade eden 'Lâilâhe illâllâh' sözünü tekrar etmek. (Bak: Tevhid) More…
tehn	Kâim olmak, var ve mevcud olmak.
tehnid	Lâtifeleşmek, şakalaşmak, birbirine lütuf etmek.
tehnie	Tebrik etmek.
tehniyet	Tebrik etme, kutlama.
tehrib	Kaçırma. Kaçırılma. Firar ettirme.
tehrim	Kocaltma.
tehşim	Zaaf vermek. * Kırmak.
tehtan	Yağmurun ulaştırı yağması.
tehtehe	Ağır söylemek, sert konuşmak.
tehtik	Yırtma. * Nâmusa halel getirme.
tehvi'	Kusturma veya kusturulma.
tehvid	Yahudileşme. Yahudi edilme.
tehvil	Dehşet göstermek. Korkutma.
tehvim	(C.: Tehvimât) Hafif uyku.
tehvin	(Hevn. den) Kolaylaştırma. * Ucuzlatma. Ucuzlatılma. * Alçaltma. Alçaltılma. * Cevr ve hakaret eylemek. Saymamak. Hakir görmek.
tehvir	Suyu veya diğer sıvıları döktürmek.
tehvis	Yedirmek, yemek yedirmek.
tehviş	Karma karışık etme. * Bir yere toplama.
tehviye	(Hevâ. dan) Havalandırma.
tehyi'	(Tehyie - Tehiyye) (C.: Tehiyyât) Hazırlama, hazırlanma.
tehyib	(C.: Tehyibât) Heybetli gösterme, heybetli gösterilme.
tehyic	Heyecanlandırma. Coşturma. * Ayağa kaldırma.
tehyicât	(Tehyic. C.) Coşturmalar, heyecanlandırmalar.
tehyie	(C.: Tehyiât) Hazırlama, hazırlanma.
tehyir	Suyu döktürmek.
tehzi'	Kırmak.
tehzib	Islâh etme. * Temizleme. Fazlalığını, pisliğini giderme.
tehzic	(C.: Tehzicât) Makamla şarkı söyleme.
tehzil	(C.: Tehzilât) Zayıflatma. * Alaya alma. Alay şekline sokma.
tehziz	(C.: Tehzizât) Hafif titreme, hareket ettirme. Deprendirme.
tek	f. Koşma, seğirtme.
teka'ku'	Yaramaz gönüllü olmak. * Geri durmak.
tekabbel	Kabul etsin' mânasında söylenir.
tekabbelallah	Allah kabul etsin (meâlinde duâ).
tekabbuh	(Kubh. dan) Çirkin görme. kötü sayma.
tekabbül	Kabul etmek.
tekabkub	Bağırsaklarda gazların meydana getirdiği gurultu.
tekabül	Karşılıklı olma. Bir şeyin karşılığı olma. Yüzleşme. Karşılık olma. Karşılama. * Tezat.
tekaddüm	Geçmiş bulunma. * Öne geçme. İlerleme. * Birine gelmesi muhtemel bir zararın def'i için evvelceden iş'ar ve tenbih eylemek. * Fık: Mürur-u zaman olmak. Zamanı geçmiş bulunmak.
tekadim	(Takdime. C.) Takdim edilen armağanlar, verilen hediyeler.
tekadir	(Takdir. C.) Mukadderât. Alınyazıları. * İhtimâller.
tekadüm	Geçmiş bulunma. * Mürur-u zaman olma.
tekâfi	(Tekâfü') Birbirinin dengi olma.
tekâfü'	Beraberlik, eşitlik, müsâvilik.
tekahhul	(Bak: Tekehhül)
tekâhül	Dikkatsizlik, ihmal.
tekalib	(Taklib. C.) Döndürmeler, çevirmeler. İçi dışa çevirmeler.
tekâlif	Teklifler, vergiler. (Bak: Teklif)
tekalkul	Deprenme, hareketlenme, sarsılma.
tekallüd	Bir şeyi üzerine alma. İltizam edip boynuna alma.
tekâlüb	(Kelb. den) Köpek gibi birbirine saldırma. * Husumet etmek, düşmanlık yapmak.
tekammus	Giyinme, gömlek giyme.
tekâmül	Kemâl bulma. Olgunlaşma.
tekâmülât	(Tekâmül. C.) Olgunlaşmalar, tekâmüller.
tekamür	(Kımâr. dan) Kumar oynama.
tekâpu	f. Öteye beriye seğirtme. Telâşla koşarak birşeyler araştırma. * Dalkavukluk.
tekâri	Kira almak.
tekarir	(Takrir. C.) Teklifler, takrirler, önergeler.
tekarrür	(Bak: Takarrür)
tekarüb	Birbirine yaklaşma. Birbirine yakın gelme. * Tedenni etme.
tekârüm	Ayıp ve kusur olacak şeylerden kaçınma.
tekarün	(Karn. dan) Birbirinin yanına gelme. Birbirine yanaşma. Mukarenet.
tekas	(Bak: Takas)
tekasit	(Taksit. C.) Taksitler.
tekaşşu'	(Kaş'. dan) Balgam çıkarma.
tekâsüf	Kesifleşme. Yoğunlaşma. Sıklaşma. * Bir noktada toplanma. * Birbirinden ayrılan kimyevi maddelerin tekrar toplanarak birleşmeleri.
tekâsül	Üşenmek. Gevşeklik. İhtimamsız davranmak. Tembellik.
tekâsülât	(Tekâsül. C.) Tembellikler, üşenmeler. İlgisizlikler.
tekâsülî	Gevşeklik ve uyuşukluğa âit. Tembellikten gelen. (Bak: Himmet)
tekasüm	(Kasem. den) Andlaşma. * Bölüşme.
tekâsür	(Kesret. den) Çoğalma. Kesret bulma. * Çok öğünme. Mal ve evlâdın çokluğu ve bu çokluk ile fahirlenme.
tekâsür suresi	Kur'an-ı Kerim'in 102. Suresi. Mekkîdir. Makbure Suresi de denilmiştir.
tekatir	(Taktir. C.) Damlamalar.
tekattu'	Tıb: Sıtma nöbetinin muntazam vakitlere ayrılması.
tekattül	Birbirini kesme, kesişme.
tekatu'	Kesme. Kesişme. * Çatışma. İki çizginin bir noktada birbirini kesmesi.
tekatüb	Yazışmak.
tekatül	(Katl. dan) Vuruşma. Birbirini öldürme. Mukatele.
tekatüm	Birbirinden sır saklama.
tekatur	Damlama. Damla damla dökülme.
tekaüd	Oturma. Fârig olma. * Karşılıklı oturma. * Emeklilik.
tekaüden	Emekliye ayrılarak.
tekaüdiye	Tekaüde mahsus olan aylık.
tekâver	f. Koşucu, seğirtici. * Yorga yürüyüşlü at.
tekavim	Takvimler.
tekavül	(Kavl. den) Sözleşme.
tekâvüs	Bir yere cem'olmak, yığılmak, toplanmak. * Sıkışmak.
tekavvül	Kendisinde olmayanı söylemeğe çalışma. Yalan söyleme.
tekavvülat	(Tekavvül. C.) Yalan sözler.
tekavvüm	Eğri iken doğrulma.
tekavvüs	Kavislenme. Bükülme. Eğilme. Kavis şekline girme.
tekavvüt	(Kut. dan) Beslenme, azıklanma. Geçinme.
tekâya	(Tekye. C.) Tekyeler. (Türkçede bazan 'tekke' şeklinde de kullanılır.)
tekâyüd	(C.: Tekâyüdât) (Keyd. den) Birbirine hile yapma.
tekayyüd	(Bak: Takayyüd)
tekaz	Birbiriyle ödeşme. * Karşılaştırma.
tekaza	(Bak: Takaza)
tekâzüb	(Kizb. den) Birbirini aldatma. Birbirine yalan söyleme.
tekazzu'	Çıbanın irinlenmesi.
tekbib	Kebap yapmak.
tekbil	Bendetmek.
tekbir	Allahü ekber' demek. Allah'ın her hususta en yüksek ve en büyük olduğu ifâde etmek.
tekbirât	(Tekbir. C.) Tekbirler. Tekbir getirmeler.
tekbirhân	f. Tekbir getiren.
tekbit	(Cihaz) Az olmak. * Asan olmak, kolay olmak.
tekdih	Kuvvetle kaşımak.
tekdim	Çok ısırmak.
tekdir	Azarlamak. * Kederlenme. * Bulanık etme. * Mektebde talebeye verilen ve siciline geçirilen bir ceza. Ta'zir.
tekdirât	(Tekdir. C.) Tekdirler, azarlamalar.
tekdis	Harman etmek.
teke	f. Keçilerin erkeği. Sürü önünden giden kösemen. * Bir cilt defter. * Tezek.
teke'kü'	Cem'olmak, birikmek, toplanmak. * Korkak olmak.
tekebbüd	(Kebed. den) Sertleşme, katılaşma.
tekebbür	Kibirlenmek. Kendini büyük saymak. Nefsini büyük görmek. (Bak: Taabbüd, Tevazu')
tekedduh	Kuvvetle kaşımak.
tekeddün	Eğlenmek.
tekeddür	Bulanık olma. * Kederlenme.
tekeffü'	Yürürken etrafına bakmadan önünü gözleyerek gitmek.
tekeffüf	(Keff. den) El uzatarak dilencilik etme. Avuç açma. Dilenme. * Avuçla tutmak.
tekeffül	Boynuna almak. * Birine kefil olmak. Kefâlet etmek veya vermek.
tekehhüf	(Kehf. den) Mağara biçiminde oyulup kazılma.
tekehhul	Göze sürme çekme. Suni kara gözlü olma.
tekehhün	Kâhinlik yapma, falcılık etme.
tekellüf	Kendi isteğiyle külfete girmek, bir zorluğa katlanmak. * Gösterişe kapılmak. Özenmek. * Yapmacık hâl ve hareket. Zoraki hareket.
tekellüfât	(Tekellüf. C.) Tekellüfler.
tekellül	Götürü gelmek. * İhâta etmek, kaplamak, içine almak.
tekellüm	(C.: Tekellümât) Konuşmak. Söylemek.
tekellüs	(C.: Tekellüsât) (Kils. den) Kireçleşme.
tekemküm	Başına külâh giymek.
tekemmü'	Mantar koparmak.
tekemmül	Olgunlaşmak. Kemâle doğru gitmek.
tekemmüm	(Kümm. den) Örtünüp bürünme.
tekemmün	Pusuya yatma, gizlenme.
tekemmüş	Acele etme.
tekenni	(Künye. den) Künye alma. Ad alma.
tekennüf	Bir yere toplanmak.
tekennüs	Gizlenmek. * Örtünmek.
tekerfu'	Mürtefi olmak, yükselmek.
tekerru'	Paça yemek.
tekerrüc	Fâsid olmak, bozulmak. * Kirlenmek. Paslanmak.
tekerrüh	(Kerh. den) İğrenme, kerih görme.
tekerrüm	Saygı görmek. Keremli olmak.
tekerrür	Tekrarlanmak. (Bak: Tekrârat)
tekerrürât	(Tekerrür. C.) Tekerrürler, tekrarlanmalar.
tekerrüş	Buruşma.
tekessüb	Kazanmak.
tekeşşüf	Açılmak, görünmek, sıyrılmak, meydana çıkmak. * Rüsvay olmak. Sırları açığa çıkmak.
tekessül	Durmak. * Üşenmek. Gevşek davranmak.
tekessür	Çoğalmak. Kesretli olmak. Adet miktarına adet ilâve olmak. ◊ Kırılmak.
tekettül	Bir yürüme çeşiti.
tekevvük	Baş yarmak. * Basmak.
tekevvün	(C.: Tekevvünât) Vücuda gelmek. Meydana geliş. * şekillenmek. * Var olmak.
tekevvünî	Tekevvüne ait. Oluşla, hâdisatla alâkalı.
tekevvür	Damlamak.
tekeymüs	Yemeklerin midede ezilmesi.
tekeyyüf	Bir keyfiyet kabul etmek. Eksiltmek veya noksan etmek. Keyfiyetlenmek. * Keyiflenmek.
tekeyyüs	(Kiyâset. den) Kiyâsetli ve zeki görünme. * Zariflik gösterme.
tekfil	Kefil etme. Kefil edilme. Kefil gösterme. * Boynuna aldırmak.
tekfin	Kefenlenmek veya kefenlemek.
tekfir	Birisine 'kâfir' deme, kâfirliğine hükmetme. * Ortadan kaldırma, yok etme. * Setretme, örtme. * Keffaret verme. * Elini göğsüne koyup tevazu yapma.
tekfur	Tar:  Bizans İmparatorluğunun valilik derecesindeki idarî hizmetlerinde bulunan kimseler.
tekhil	(Kuhl. dan) Göze sürme çekme.
teklî	Hapsetmek.
teklib	Köpeğe av öğretmek.
teklic	Yüzünü ekşitmek.
teklif	Zor birşey istemek. Bir vazife ileri sürmek. * Sıkılgan ve resmi davranış. İçli dışlı olmayan çekingen muâmele. * Vergi yüklemek. * Vazife vermek.
teklif-i mâlâ-yutak	Ağır ve güç yetmez olan teklif. Dayanılmaz teklif.
teklifât	Teklifler.
teklil	(İklil. den) Taç giydirme.
teklim	Söyletmek. * Yaralamak, mecruh etmek.
teklis	(Kils. den) Kireç hâline getirme. Kireçleştirme.
tekmid	Soğuk veya ılık su ile yapılan pansuman.
tekmil	Bitirmek, tamamlamak. Kemâle erdirmek. * Tam, bütün, eksiksiz.
tekmile	(Kemâl. den) Eksikleri tamamlamak için sonradan yapılan şey, ek. İlâve.
tekmim	Ağaç çiçek verecek vaktinde gılafıyla tomurcuğunu çıkarıp izhâr etmek.
tekmin	(Kemin. den) Pusuya yatırma, sipere yerleştirme.
teknik	Fr. Fizik, Kimya ve Matematikten elde edilen bilgilerin tatbik edilmesi.
teknisyen	Fr. Bir işin, ilim tarafından daha çok tatbikatiyle uğraşan. Tatbikatla uğraşan kimse.
tekniye	(Künye. den) Künyeleme, künye koyma.
teknoloji	Fr. Teknik bilgiler. Matematik, Kimya ve Fizik ilminden elde edilen bilgiler.
tekrar	(Kerr. den) Bir şeyi iki veya daha fazla yapma. * Bir daha, yine, yeniden.
tekrarat	Tekrarlamalar. Aynı şeyi bir kaç defa yapma.
tekraren	Defalarca, tekrarlanarak.
tekrih	Nefret ettirmek. Çirkin göstermek.
tekrim	Hürmet ve tazim göstermek ve görmek. Saygı göstermek, lütuf ve kerem icrasında bulunmak.
tekrimen	Hürmet göstererek, tazim ederek.
tekrir	Tekrar etme, bir daha yapma, söyleme, tekrarlama. * Edb: Sözün tesirini kuvvetlendirmek için bir sözü bile bile tekrar etme san'atı. * Tecvidde: Harf okunduğu zaman dilin sürçmesine More…
tekriye	Düşman yapmak.
teksib	(Kesb. den) Kazandırma.
teksif	(Kesâfet. den) Sıklaştırma, koyulaştırma, yığma, toplama. ◊ Parça parça etmek.
tekşif	(Keşf. den) İyice açma.
teksir	(C.: Teksirât) Çoğaltmak, artırmak, çoğaltılmak. ◊ (Kesr. den) Çok kırma. Parçalama.
tekstil	Fr. Dokuma. * Dokumacılık.
tektib	Askeri bölük bölük etmek, bölüklere ayırmak. * (Ketebe. den) Yazdırma.
tektim	Örtmek.
tekvif	Kûfe'ye varmak.
tekvin	Var etmek. Meydana getirmek. Yaratmak. * İlm-i Kelâmda: Cenab-ı Hakk'ın sübutî bir sıfatıdır ve ademden vücuda getirmesi, icad etmesidir.
tekvinât	(Tekvin. C.) Tekvinler, var etmeler, yaratmalar.
tekvir	Yuvarlaklaştırmak. Kıvırmak. Sarmak. * Toplamak. Cemolmak. * Başa sarık sarmak.
tekvir suresi	Kur'an-ı Kerim'in 81. Suresidir. Küvvirat Suresi adı da verilir.
tekvis	Yüz üstüne düşürmek.
tekviye	Ovmak, ovalamak.
tekye	f. Zikir veya ders için toplanılan yer. * Dervişlerin meskeni ve mâbedi. * Yaslanılacak, dayanılacak şey. * İtimâd etmek, dayanmak.
tekyenişin	f. Tekkede oturan, derviş.
tekyezen	f. İstinad eden, dayanan.
tekyil	(Kile. den) Kile ile ölçme.
tekzib	Yalanlamak. Bir işe inanmayıp inkâr etmek. Yalan olduğunu söylemek.
tel'a	(C.: Tilâ) Su yolu, su mecrası. * Sel yolu. * Yerin alçağı ve yükseği. Çukurluk ve tepe.
tel'abe	Oynamak.
tel'ib	Oynatma, raksettirme.
tel'in	Lânetlemek. Lânet etmek.
tela	(Tülüv. den) Ondan sonra geldi, ardınca gitti (mânasında fiil).
tela'lu'	Açlıktan zayıflamak. * Küçük olmak.
tela'süm	Dil dolaşma, şaşırma. * Cevap verilecek yerde veremeyip kekeleme. * Saçmasapan cevap verme.
telaffuz	Söyleyiş, söyleniş. * Ağızdan çıkan lâfız.
telafi	Eksik olan bir şeyin yerini doldurmak. Tamamlamak. * Ziyanı karşılamak. Zararı ödemek.
telafif	Birbirine sarmaşmış bölük bölük nebatlar. * Büklümler, kıvrımlar. * Birbirine girmiş ve sarmaşmış vaziyette olma. Lif lif olma.
telaggum	Dürtülmek.
telah	Birbirine inatçılık etmek.
telahhi	Tülbendi çenesi altından sarmak.
telahhum	(Lahm. dan) Semirme, etlenme.
telahhuz	İmrenerek ağız sulanma.
telahi	Oyun. Oyun âleti ile vakit geçirme. ◊ Birbirine sövmek.
telahuk	Birbirine katılmak. Birbiri arkasından gelip birleşmek.
telahuz	Gözucu ile bakma. Gözucu ile bakışma.
telaiye	İstikmet, doğruluk.
telak	Ulaşmak, varmak.
telaki	Kavuşma. Buluşma, birbirine kavuşma.
telakigâh	f. Buluşma yeri. Kavuşma yeri.
telakki	Karşılamak. Almak. Kabul etmek. * Şahsi anlayış ve görüş.
telakkiyât	(Telakki. C.) Şahsî anlayış ve görüşler. * Kabul etmeler. Telakkiler.
telakkub	(Lâkab. dan) Lâkab alma. Lâkablanma.
telakkuf	Ağızdan söz kapmak. * İşitmek. * Yutmak. * Sür'atle almak.
telakkuh	Kendisini gebe, hâmile gösterme. Gebe kalabilme.
telakkum	Parçalayıp lokma yapıp yutma. * Karın gurultusu.
telakkut	Cem'etmek, toplamak, biriktirmek.
telaküm	Yumruklaşma. Boks.
telale	Dalâlet.
telam	Hizmetçi talebe.
telamiz	(Tilmiz. C.) Talebeler, çıraklar.
telaşi	Önem ve ehemmiyetini kaybetme. * Dağılma. * Telâş.
telasim	(Tılsım. C.) Tılsımlar.
telassus	Çalma. Sirkat etme. Hırsızlık yapma.
telasuk	(Lüsuk. dan) Bitişme, yapışma. Birbirine bitişik olma.
telatil	Zorluklar.
telattuf	(C.: Telattufât) (Lutf. den) Lütuf ve nezaketle davranma. Nâzikâne muamelede bulunma.
telattufât	(Telattuf. C.) Nâzikâne muameleler.
telattufen	Nezaketle, lütuf ile.
telattufkâr	f. Lütuf, nezaket ve tatlılıkla muamele eden.
telattuh	Bulaşma, bulaşık olma.
telatuf	(C.: Telâtufât) Nezaket ve lütufla hareket etme, nâzikâne muamelede bulunma.
telatum	Birbiri ile çarpışmak, vuruşmak. (Deniz dalgaları gibi) * Birbirine şamar vurmak.
telatumgâh	f. Dalgalı yer. Dalgası çok olan yer.
telaub	(La'b. dan) Oynama. Oynaşma.
telaum	Muntazır olmak, gözlemek, beklemek.
telaun	Birbirine karşılıklı lânet okuma. (Bak: Lian)
telavüm	(Levm. den) Birbirine levmetme. Birbirini çekiştirme.
telazum	Biri diğerine lâzım olmak. Karışık olmak. Bir şey diğerine yapışmak.
telazzi	(Ateş) alevlenmek.
telbib	(C.: Telâbib) Bir kimsenin yakasına yapışıp çekmek. * Boyun.
telbid	Bir yere toplayıp yığmak. * İhramda olan kimsenin saçı dağılmasın diye başına sakız yapıştırması.
telbie	Lebbeyk' demek.
telbik	Teridi yağlı yapmak.
telbin	Kerpiç kesmek.
telbine	Sütlü bulamaç aşı. * Arpa suyu.
telbis	(Lebs. den) Ayıbını, kusurunu örtüp iyi göstermek. * Suret-i haktan görünerek hile edip aldatmak. * Hile. Oyun.
telbisât	Telbisler. Hileler, oyunlar.
telbiye	Lebbeyk (Yâni: Emredersiniz, ben emrinize hazırım) demek. İcabet etmek. (Bak: Lebbeyk)
telcie	İkrah etmek, iğrenmek, tiksinmek, kerih görmek.
telcim	(Licâm. dan) Gem vurma, gemleme. Gemlenme.
telcin	Davarın sütünü sağıp memesini boşaltmak. * Kalınlaştırmak.
tele	Tuzak. * Ağıl.
tele'lü'	(Lü'lü'. den) Parıldama.
tele'üv	Parıldama, parlama.
telebbüb	Silâh takınmak.
telebbüd	Birbiri üstüne yığılmak. * Bir yere gizlenip av gözlemek.
telebbük	Mide dolgunluğuna uğrama.
telebbün	(Leben. den) Durma, eğlenme. * Memeden sütün damla damla akması.
telebbüs	Giymek. Giyinmek. * İki şeyi birbirine benzeterek ayırdedememek. * Örtülü olmak.
telebbüt	Muztarib olmak, acı çekmek. * Dönmek.
teleccüc	Geminin denizin derin yerine varması.
teleccüm	Dizgin vurmak.
teleccün	Bir nesneyi ovalayıp kirini gidermek.
teleclüc	Söylerken şaşırarak ağzında lâkırdıyı karıştırarak söylemek. * Kımıldatmak. Hareket etmek. * Tereddüt.
teleddüd	Sağına ve soluna iltifat etmek.
teleddüm	Kaftan eskitmek. * Yama vurmak.
teleddün	Eğlenmek.
telef	Yok olmak. Ölmek. Zâyi olmak. * Boş yere harcamak.
telefât	(Telef. C.) Ölüm sebebiyle olan kayıplar.
teleffüm	Yüzüne ve ağzına yaşmak bağlamak.
teleffüt	Etrâfına bakınma.
telehcüm	Haris olmak, hırslı olmak.
telehhi	Oynama. Oyun ile vakit geçirme.
telehhüb	(Leheb. den) Alevlenme, tutuşma, alevlenip yanma. * İltihap.
telehhüf	Mahzun olmak. Hasret ve kederle yanıp yıkılmak. Ah çekmek.
telehhüm	Yutmak.
telehvüc	Biri işi gevşek yapmak.
telehvuk	Huyu olmadan cömertlik göstermek.
telekkü'	Tevakkuf etmek, durmak, duraklamak. * Bir işe dolaşmak.
telemlüm	Cem'olmak, toplanmak, birikmek.
telemmu'	Parıldama. Işıldama.
telemmüc	Yemek artığını dil ile ağızda aramak. * Tatmak. * Yemek.
telemmük	Tatmak. * Yemek.
telemmüs	(Lems. den) El ile dokunma.
telemmüz	Tatmak. * Yemek. * Dili ağızda döndürüp yemek kırıntısı aramak. ◊ Talebelik etmek. Çömezlik etmek. (Bak: Tilmiz)
telepati	yun. Gelecekte veya uzakta olan bir hâdiseyi o anda duyma hâli.
teleskop	Fr. Gök cisimlerini görmek için kuvvetli dürbün.
teleslüs	Tereddüt etmek, karar verememek.
telessüm	Yaşmaklanma.
televizyon	Fr. Elektromanyetik dalgalar vasıtasıyla hareketli veya hareketsiz şekillerin resmini uzaklara nakletme usulü. * Bunun alıcı cihazı. (Bak: Celb-i suret, Radyo)
televvüm	Muntazır olmak, beklemek, gözlemek. * Kabul etmemek.
televvün	(Levn. den) (C.: Televvünât) Renkten renge girme. Renk değiştirme. * Döneklik, kararsızlık.
televvüs	Kirlenmek. Pislenmek. Bulaşıp murdar olmak.
teleyyün	(Leyn. den) Yumuşak. Yumuşak olmak. Sulanmak.
teleyyüs	Arslan yürekli olma, arslan yürüyüşlü olma.
telezzüc	(Lüzucet. den) Yapışkan olma. * Çekilip uzanmak.
telezzüz	Tat ve zevk almak. Zevklenmek.
telfi'	Başını örtmek.
telfif	Bürünme, sarma, örtme.
telfik	Birleştirme, ekleme. İstif. * Bir yere getirip ulaştırmak.
telh	f. Acı.
telh-kâm	f. 'Damağı acı': Kederli, dertli.
telh-nak	f. Lezzeti acı olan, lezzeti hoş olmayan.
telhbâr	f. Acı olan meyve. Meyvesi acı olan.
telhgû	f. Acı söyleyen.
telhgüftar	f. Acı sözlü.
telhî	Acılık.
telhib	(C.: Telbihât) (Leheb. den) Alevlendirme, tutuşturma.
telhid	(Lahd. dan) Mezar çukuru kazma. Kabire lâhid yapma. * Gömme.
telhif	(C.: Telhifât) Acınma, acıklanma.
telhih	Kavuşturmak.
telhim	(Lâhm. dan) Etlendirme, semirtme.
telhin	(C: Telhinât) Okurken kelime veya harf değiştirme. * Yanlışını çıkarma.
telhis	Kısaltma. Hülâsasını alma.
telhisât	(Telhis. C.) Kısaltmalar, hülâsalar, özetlemeler.
telhisen	Kısaltılarak, hülâsaten, özet olarak, hülâsa tarzında.
telhiye	Gâfil olmak, gaflette bulunmak. * Meşgul olmak.
telid	(Telide) (Veled. den) Yabancı memlekette doğduğu halde küçük yaşta İslâm diyârına getirilerek orada büyütülmüş ve oranın tâbiiyetini kabul etmiş olan kişi.
telil	Boğaz.
teliyye	Borç bakiyyesi. * Tâbi olmak, uymak.
telkib	Lâkab vermek, isim takmak.
telkif	Telkin etmek.
telkih	İlkah etmek. Aşılamak. * Aşı. * Cinsinin üremesini sağlamak.
telkim	Lokma lokma yedirme. Lokma verme.
telkin	(C.: Telkinât) Zihinde yer ettirmek. Fikir aşılamak. Zihinde yer etmiş düşünce. * Yeni müslüman olana İslâm esaslarını anlatmak. * Ölü gömüldükten sonra imam tarafından söylenen söz.(Telkini More…
telkiye	Ulaşmak, varmak. * Bir nesneyi yüze getirmek.
tell	(C.: Tilâl) Tepe, yığın, küme. * Düz yer üstüne yatırmak.
tellal	(Bak: Dellâl)
telmi'	(Lemeân. dan) Renk renk yapma, rengârenk yapılma. * Parıldama, parıldatılma. * Edb: Mısraları, Türkçe, Arabça, Farsça gibi başka başka dillerde olan manzume yapma.
telmih	(C.: Telmihât) Lâyıkiyle ve kâmilen keşfedip nazara arzetmek. * Bir şeyi açıkça söylemeyip başka bir mâna ifade için söz arasında mânalı söylemek. İmâ ile söz arasında başka bir mânayı ifade More…
telmihen	Telmih suretiyle. Telmih için. İmâlı olarak.
telmiz	Dili ağızda yemek kırıntısı için gezdirmek. * Tattırmak. * Yedirmek.
telsin	Bir nesneye dil etmek.
teltele	Hareket ettirmek.
teltim	Kuvvetle sille vurmak.
telvi'	(C.: Telviât) İçini yakıp dertlendirme.
telvih	Açıklamak. * Zâhir ve aşikâre kılmak. * Susuzluktan insanın çehresi bozulmak. * Bir şeyi ateşle kızdırmak. Güneş veya ateşin sıcaklığı bir nesnenin rengini değiştirmek. * Posa hâline More…
telvihât	Telvihler. Kinaye halindeki işaretler.
telvik	Yemeği yumuşak ve yağlı yapmak.
telvim	(C.: Telvimât) (Levm. den) Azarlama, paylama.
telvin	(Levn. den) Renk verme. Boyama. Boyanma.
telvis	(C.: Telvisât) Kirletmek. Bulaştırmak. Pisletmek. * Mc: Bozmak, berbat etmek.
telviye	Bükme, burma, çevirme, kıvırma.
telyin	(Leyyin. den) Yumuşatmak. Eritmek. * İçi yumuşatmak, kabızlıktan kurtarmak.
telzie	Davarı iyi gütmek.
telziz	Lezzet verme. Tatlandırma. Lezzetlendirme.
tem'ik	Yuvarlamak.
tema'dün	(Ma'den. den) Maden haline geçme.
tema'uk	Yuvarlanmak.
tema'ur	Mütegayyer olmak, değişmek. * Rengi donuk olmak. * Saç dökülmek.
tema'ut	Saç dökülmek.
temacüd	(Mecd. den) Büyüklüğünü ve şerefini çoğaltma.
temadi	Devam etmek. Sürüp gitmek. * Uzak olmak. * Müntehi ve muktezi olmamak.
temahhuh	Kemikten ilik çıkarmak.
temahhul	Hile etmek.
temahhut	Sümkürme.
temahhuz	(Temahhud) Doğum sancısı çekmek. * Hayvanın gebe oluşu. * Süt yayıkta yayılarak yağı alınıp safileştirilmesi. * Fitne çıkarma.
temahuk	İnat etmek.
temahül	Mühlet verme. Yavaş ve ağır davranma.
temaî	Genişlemek.
temakkuk	Dinlene dinlene içmek.
temalü'	Arkadaş olmak.
temalük	Nefsini zaptetme. Kendine hâkim olma.
temanü'	Çatışma ve birbirine mani olma. İhraç. Adem-i kabul. Tard. (Bak: Bürhan-üt temanü')
temari	Şek şüphe etmek. Mücadele etmek.
temaruz	Yalandan hastalanmak. Kendini hasta gibi göstermek.
temas	(Bak: Temass)
temaşa	f. Hoşlanarak bakmak. Seyretmek. Seyre çıkmak. Gezmek. İbretle bakmak.
temaşagâh	f. Gam ve kederi defetmek için gezip seyredilecek yer. Eğlence mahalli.
temaşager	(Temaşakâr) f. Seyirci. İbretle etrafı temaşaya çıkmış olan.
temaşagerân	(Temaşager. C.) Seyirciler. Temaşa edenler.
temaşahâne	f. Temaşa edecek yer. * Mc: Dünya.
temaşi	Birbiriyle yürüyüşmek, birlikte yürümek.
temasih	(Timsah. C.) Timsahlar.
temasil	Timsaller. Suretler. Resimler. Putlar. Semboller. Tasvirler.
temass	(Mess. den) Yan yana bulunma. * Birbirine değme. * Münasebette bulunma.
temassur	Davarın memesinde kalan sütü sağmak.
temassus	Emmek.
temasül	Benzeyiş. Benzeme. Birbirine benzemek. Birbirine müsavi ve müşabih olmak. * Hasta sıhhate, iyi olmağa yaklaşmak. *Mat.: Kesirsiz taksim kabul etmek, kesirsiz bölünebilmek.
tematti	(Matiyy. den) Vücutta duyulan ağırlıktan dolayı gerinme. * Yürürken sallanmak.
temattuk	Bir nesnenin lezzetinden ağzını şapırdatmak.
temattur	(Matar. dan) Yağmur yağma. * Hız. Sür'at.
temavüt	Kendini ölmüş gibi gösterme.
temayüc	Meyletmek, eğilmek, yönelmek.
temayül	(C.: Temayülât) Meyletmek. Bir cihete iltifat etmek. Bir tarafa eğilmek. * Bir yana çarpılmak. * Bir yana veya bir kimseye fazla taraftarlık ve sevgi göstermek.
temayülât	(Temayül. C.) Meyiller, sevgiler, muhabbetler.
temayün	Yalan olmak.
temayüt	Birbirinden ayırmak.
temayüz	Kendini göstermek. Farklı ve yüksek vasfı olmak. Başka vasıflarla üstün olmak.
temayüzat	(Temayüz. C.) Üstün olmalar, temayüzler, yükselmeler.
temazmuz	(Mazmaza. C.) Mazmaza yapma. Ağzını su ile çalkalama.
temazüc	Birbiriyle karışmak. * Şakalaşma.
temazuh	şakalaşmak.
temazuk	Münafıklık etmek.
temcid	Cenab-ı Hakk'ın büyüklüğünü bildirmek. Tazim ve sena etmek. * Ağırlamak. * Sabah namazı vaktinden evvel minarelerde belli makamlarda söylenen ilâhi, niyaz.
temciş	Oynatmak veya oynamak.
temdid	Devam ettirmek. Uzatmak. Uzatılmak. Sürdürmek. * Çekip uzatmak. * Tecvidde: Bir harfi uzun okumak, çekmek.
temdih	Medhetmek. Çok övmek. Mübalâğa ile medih.
temdihât	(Temdih. C.) Mübalâğa ile medhetmeler.
temeccüd	şeref sahibi olma. Ululanma.
temeccüs	Mecusi olmak.
temeddüd	Çekilmek. * Uzamak. * Gerinmek.
temeddüh	Kendi kendini övmek. Kendini beğendirmeğe çalışmak. böbürlenmek.
temeddühât	(Temeddüh. C.) Temeddühler, böbürlenmeler.
temeddün	Medenileşmek. şehirlileşmek. Medeni olmak.
temedru'	Ferace ve kaftan giymek. Çarşaf giymek.
temeh	Fâsid ve mütegayyer olmak. Bozulmak ve değişmek.
temehdi	Mehdilik dâvasında bulunma, mehdilik dâvasına kalkışma.
temehhüd	(Mehd. den) Yayılıp döşenme.
temehhül	Takdim etmek. Hayırda takaddüm etmek. İşinde acele etmemek. Teenni.
temehhür	(Maharet. den) Mâhir olma.
temehhuz	Bir şeyden hülâsa olarak çıkmak. (Sütten yağ çıkması gibi)
temekkük	Karışmak.
temekkün	Mekânlanmak. Yerleşmek. Yer tutmak. * Vakar ve temkin sahibi olmak. * Sultan yanında rütbe sahibi olmak.
temelluk	Yaltaklanmak. * Tevâzu ve yumuşaklık göstermek. * Dalkavukluk.
temellük	Mülk edinmek. Kendine mal edinmek. Sâhib olmak. * Kadir ve muktedir olmak.
temellül	(Millet. den) Bir milletin ferdi olma, milletlenme. * Bir dine bağlı olma. * (Melel ve Melâl. den) Hastalığın etkisiyle yatakta rahat yatamayıp, kımıldanıp durma.
temellus	Halâs olmak, kurtulmak.
temelmül	Yatak veya döşekte rahat olmama.
temendül	Elini mendil ile silmek.
temenna	Eli alnına götürerek selâmlama işareti yapma. * Minnettar olma.
temenni	Dilek. İstek. Duâ. Rica etmek.
temenniyât	(Temenni. C.) Temenniler, dilekler, istekler.
temennu'	Kavi olmak. Kuvvetlenmek.
temerküz	Merkez tutma, merkezleşme. Bir merkezde toplanma. * Yığılma. Birikme.
temermür	Titremek.
temerrüd	İnad, direnme. * Yapılması gereken bir şeyi yapmakta kasten geciktirme.
temerruh	Kendini yağla ovmak.
temerruk	Çorba içmek.
temerrün	Tekrar ettirerek alıştırma. İdman yapma.
temerrüş	Az miktar su.
temerrut	Saç dökülmek.
temeshur	(C.: Temeshurât) Maskaralık yapma.
temeskün	Miskin olma. Miskinleşme.
temeşmüş	Zerdali yemek.
temeşşi	Yürüme (Mâneviyatta daha çok kullanılır.)
temessuh	Kendini bir nesneye sürmek, meshetmek. * Bir şeye sürünmek. ◊ Şekil değiştirme.
temessük	Tutunma. Sarılma. Sıkıca tutma. * Hüccet ve delil izhar etme. * Borç senedi.
temessül	Benzeşmek. Cisimlenmek. * Bir şeyin bir yerde suret ve mahiyetinin aksetmesi. Bir şekil ve surete girmek. * Bir kıssa veya atasözü söylemek.
temeşşut	(Muşt. dan) Saçını, sakalını tarama.
temettu'	(C.: Temettuât) Kazanma, kâr etme. * Kâr, fayda, menfaat. * Toplamak, cem'etmek. * Mühlet vermek. * Yoldaş olmak.
temettuât	(Temettu'. C.) Kârlar, kazançlar, faydalar.
temevlî	Kendini mevlâ kılmak.
temevvüc	(C.: Temevvücât) Dalgalanmak. Çalkanıp dalga dalga olmak.
temevvücât	(Temevvüc. C.) Dalgalanmalar.
temevvül	(Mâl. dan) Zenginleşme, mal edinme.
temeyyü'	Sulanma, sulu hâle gelme. Akma. Cıvıklaşma, sıvı hâle gelme.
temeyyüh	Sulanma.
temeyyüz	Benzerlerinden farklı ve üstün olma. Diğerleri arasından kendini gösterme.
temezzuk	Parça parça olma. Yırtılma.
temezzüz	Yavaş yavaş ve dinlenerek içmek.
temhid	(Mehd. den) Döşeme, yayma, düzeltme. * İskân etme. * Bir maddede özür, bahane beyan eylemek. * Özür sahibinin özrünü kabul ile tasdik eylemek. * Serd etme, izah etme, arz etme. * Mukaddeme More…
temhik	İptal etme.
temhil	Sonraya bırakma. Mühlet verme.
temhir	Mühürleme.
temhis	İmtihan ve tecrübe etme. * Halâs etme.
temhisât	(Temhis. C.) Tecrübeler, imtihan etmeler.
temhiz	Doğum ağrısı çekmek. (Bak: Temahhuz)
temim	Katı, şiddetli, şedid.
temime	(C.: Temâyim) Heykel.
temk	Uzamak. * Yükselmek, yüce olmak.
temkin	Ağır başlılık, usluluk. * Ölçülü hareket sâhibi. * Vakar, izzet. İktidar, kudret. * Birini bir şeye muktedir kılmak. * Kararsızlıktan kurtulup huzur ve sükuna mazhar olmak. * Tedbir, More…
temlie	(Mel'. den) Ağız ağıza doldurma.
temlih	Tuzlamak. Tuza yatırmak. * Edb: Söz arasında güzel ve mazmun (nükteli, cinaslı ve güzel) söz söylemek. ◊ (Süryânice) El-Kayyum mânasında (Esmâ-i İlâhiyedendir).
temlik	Mal sahibi etmek. Birine mülkü kazandırmak, sahib etmek. * Mülk olarak vermek.
temliken	Mülk olarak vermek suretiyle. Temlik tarzında.
temlis	(Melis. den) Pürüzlerini giderme. Düzleme.
temliye	Doldurma veya doldurulma.
temmar	Hurmacı. Hurma satan.
temme	Tamam oldu, bitti (mânasına fiil).
temni'	(Mübalağa ile) Men etmek, engel olmak.
temr	Hurma.
temre	Bir tek hurma.
temren	'Okların ucuna demir veya sarıdan takılan parçaya verilen addır. Menzil oklarına maden yerine kemik takılır ve ona da 'soya' adı verilirdi. Temren ile soyanın takılışında fark More…
temri	Hurmayı seven.
temrid	Binayı yüksek yapmak.
temrig	Yuvarlamak.
temrih	Hafifçe sürme. Uğuşturma. * Bulaştırmak.
temrin	Yumuşak etme. İdman ettirme. * Tekrarlatarak çalıştırma. Egzersiz.
temrir	Acılık verme.
temriz	(Maraz. dan) Zayıf gösterme.
temsik	Cenk etmek, dövüşmek, vuruşmak. * Bir kimseye deri vermek. * Deriye renk vermek.
temşik	Kırmızı balçıkla renk etmek.
temsil	Bir şeyin aynısını veya mislini yapmak. Benzetmek. Teşbih etmek. Örnek, nümune söz. (Bak: Kıyas-ı temsilî)
temsilât	(Temsil. C.) Temsiller, örnekler.
temsilî	Temsile dair ve müteallik. Bir şeyi göz önünde canlandıran.
temsir	(Mısır. dan) Bir yeri şehir haline getirme. * Taklil. Azaltma. ◊ Birşeye göz dikip beklemek.
temşir	Sevinmek. * İzhâr etmek, göstermek.
temşit	(Muşt. dan) Tarama veya taranma.
temsiye	Akşamlık. * Akşamleyin bir nesne getirmek.
temşiye(t)	(Meşy. den) Yürütme, ilerleme. * Meydana gelmesini kolaylaştırma.
temti'	Faydalandırma, kâr ettirme.
temtit	Ekber' derken bir elif fazlalaştırıp 'ekbâr' demek. * Med edip çekmek.
temuçin	(Bak: Cengiz)
temvih	(C.: Temvihât) Sulandırma, su katma. * Haksız bir şeyi haklı gösterme.
temvil	(Mâl. den) Mal sâhibi etme.
temyi'	(Mey'. den) Sıvılaştırma. Sıvı hale getirme.
temyil	İki şey arasında mütereddit olmak, karar verememek.
temyis	Yumuşak yapmak, yumuşatmak.
temyiz	Bir şeyi diğerinden seçip tarif etmek, ayırmak. Seçmek. İyiyi kötüden ayırmak. * Yargıtay. * Gr: Belirsiz olan kelime ve sayıları belirli hale koymak. Meselâ: 'İşrune dirhemen' More…
temyizen	Temyiz suretiyle. Temyiz yoluyla. Seçerek.
temzic	Karıştırmak. Katmak. Mezcetmek. * Bir kimseye bir şey vermek.
temzig	Ayırmak. * Dağıtmak.
temzik	(C.: Temzikat) Yırtma, paralama, perakende etmek.
ten	f. Gövde, beden, vücut. * İnsan bedeninin dış yüzü.
ten'ab	Karga sesi.
ten'il	Nallama, nallanma.
ten'im	Nimetlendirmek. Bolluk içinde olmak. Rahat ve refah kılmak. * 'Neam' diye cevap vermek.
ten'iş	Yukarı kaldırma.
ten-asan	f. Rahatını düşünen adam.
ten-aver	(C.: Ten-âverân) f. Vücutlu, etine dolgun.
ten-dürüst	f. Sağlam vücutlu, kuvvetli. Vücudu sağlam olan.
tena'nu'	Uzak olmak, uzaklaşmak.
tena'ul	Nâlin giymek.
tena'um	Nimetlenme, bolluk içinde yaşama.
tenabüz	Ahidlerini bozmak, sözlerinde durmamak. ◊ Birbirine lâkap takıp çağırmak.
tenaci	Fısıltı ile birbirine gizli söylemek.
tenacüş	Satın almak.
tenad	Birbirine nidâ etmek, birbirine bağırışmak.
tenadd	(Nudud. den) Dağılma, darmadağın ve perişan olma. * Birbirinden ürkme.
tenadi	Birbirine nida etmek, çağırmak. * Bir araya toplanma.
tenadüm	(Nedem. den) Birbiriyle konuşma. Sohbet.
tenadür	Azalma, nâdirleşme.
tenadüs	Birbirine lâkap koyup bağırışmak.
tenaffuh	şişmek. ' Uf, tüf, ah ve oh' demek.
tenaffut	Çok kızma, hiddetlenme.
tenafi	Birbirine zıt ve muhâlif olma.
tenafür	Birbirinden kaçmak. Ürkmek. * Uzağa çekilmek. * Bir mes'elenin halli için hâkime başvurmak. * Edb: Kulağa hoş gelmeyen hece veya kelimelerin bir arada bulunması.
tenafüs	(C.: Tenâfüsât) Hased etme. Çekememe.
tenaggum	Şarkı söylemek.
tenagguş	Hareket etmek.
tenahhi	Bir yana çekilme, alarga durma. * Irak olma.
tenahhum	Tükürmek. * Asık suratlı olmak, ekşi yüzlü olmak.
tenahi	Son bulma, bitme, tükenme. * Yasağı kabul ile geri durmak.
tenahnuh	Öksürerek boğazını açmak, öksürmek. Öhö öhö demek. * Fık: Zaruret olmasa bu öksürük namazı bozar.
tenahüd	Tevzi etmek, dağıtmak. * Hediye vermek, atâ etmek.
tenai	Uzaklık.
tenakki	Muhayyer olmak.
tenakkub	Nikab örtünmek, yüze peçe örtmek.
tenakkul	(Nukl. den) Bir yerden başka bir yere geçme. * Nakletme. * Bir makamdan başka makama intikal etme.
tenakkur	Müçtemi olmak, içtima etmek, toplanmak.
tenakkus	Eksilmek.
tenakkut	(Nokta. dan) Benek benek olma. Nokta nokta olma.
tenakkuz	Halâs olmak, kurtulmak. ◊ Kırılmak. * Bozulmak.
tenaküh	Nikâhlanmak.
tenakür	Bilmezlikten gelmek. Tecâhül etmek. * Birbirine adâvet etmek.
tenakus	Noksanlaşmak. Azalmak. Eksilmek.
tenakusât	(Tenakus. C.) Eksilmeler, azalmalar.
tenakuz	Sözün birbirini tutmaması. Konuşmada beyan edilen söz ve fikirlerin birbirine zıt olması. * Man: İki şeyin birbirine nakiz olması. Bir şeyin nakizi, o şeyin ref'inden (kaldırılmasından) More…
tenakuzât	(Tenakuz. C.) Tenakuzlar.
tenanir	(Tennur. C.) Ocaklar, fırınlar, tandırlar. * Su pınarları.
tenasi	'Unutmuş görünmek. Unutmak. Kendini unutmuş gibi göstermek. (Gaye-i hayal olmazsa veyahut nisyân veya tenâsi edilse; ezhân enelere dönüp etrafında gezerler. M.) (Bak: Vicdan)' More…
tenaşir	Acemi yazısı, çocuk yazısı.
tenassüb	Dikilip durma.
tenassuh	Nasihat almak, aklı başına gelmek. * Başkası hakkında iyilik istemek.
tenassuk	Nizâmına koyma, tertib etme, düzenleme.
tenassur	Nasrânileşme. Hıristiyan dinine girme.
tenasüb	Uygunluk, uyma, tutma. Yakınlaşma. * Nisbet, kıyas. * İki adet birbirine nisbet edilerek yapılan hesap usulü. * Edb: Mânaca birbirine uygun kelimeleri bir arada söze güzellik vermek maksadı More…
tenaşüd	Birbirine şiir okuma.
tenasuf	Yarıya bölmek.
tenasuh	Birbirine nasihat etme.
tenasüh	İslâmdan hariç olan batıl bir fırkaya göre, ruhun bir bedenden başka birinin bedenine intikâl eder diye olan batıl inanışları. * Miras sahibinin ölümü ile malının vârisine geçmesi. (Bak: More…
tenasüh-vâri	f. Tenasühe benzer bir surette.
tenasuk	Nizam üzere dizilme.
tenasül	Türemek. Nesil yetiştirmek. Üremek. Birbirinden doğup türemek.
tenasülât	(Tenasül. C.) Çoğalma. Tenâsüller. Üremeler.
tenasur	Yardımlaşma. Karşılıklı yardım etme. * Haberler birbirini tasdik eylemek.
tenasür	Saçılma, serpilme, püskürme.
tenaşür	Dağılmak.
tenattu'	Çok arıtmak. * Ayırmak.
tenattuf	Küpe takma.
tenattus	Dikkatle tecessüs etmek, araştırmak. * Ayırmak.
tenatüc	Neticelenme. Birbirini netice vermek.
tenatuh	(Hayvanların) birbirlerine süsüşme (si). * Birbirine başla vurmak.
tenatül	Birbirine muhâlif olmak, ters olmak.
tenavüb	Nöbetleşme. Nöbet ile çalışma. Münâvebe.
tenavül	Bir şeyi alma. * Yemek yeme. * Bahşiş ve ihsanda bulunma.
tenavüm	Yalandan uyur gibi görünme.
tenavür	İri vücutlu kişi, iri yarı kimse.
tenavüş	Aşağı tutmak. * Sonraya bırakmak, tehir etmek. * Alıp yemek. ◊ (Tenâvül mânasındadır) El atmak, el sürmek.
tenayüb	Nöbetleşmek.
tenazu'	Kavgalaşmak, çekişmek. Birbirine husumet etmek.
tenazuk	Birbirine öğretmek.
tenazük	Birbirine süngü ile vurmak.
tenazul	Birbiri ile oklaşmak.
tenazül	Yayan olarak vuruşmak.
tenazur	Birbirine karşı olmak. Simetri hâli. * Bakışmak. Bir iş hususunda birbirine bakmak.
tenazurî	Simetrik.
tenazzüf	Pâklanma, temizlenme.
tenazzuh	Bulaşmak.
tenazzur	Dikkatle bakarak düşünme. Düşünerek dikkatle bakma.
tenbal	Kısa boylu, bodur adam.
tenban	f. Don, iç donu.
tenbel	(Tembel) f. Üşenen, üşengeç. * İşte ağır, davranan ağır yürüyen, ağır hareketli.
tenbel-hâne	'f. Memurları iş görmez olan dâire; fertleri tenbel olan ev. Tenbeller yuvası.'
tenbelit	f. Hayvan yükü. Küçük yük.
tenbie	Haber vermek.
tenbih	(C.: Tenbihât) Göz açtırmak. * Gafletten ikaz etmek. Faaliyetini arttırmak. * Sıkı emir vermek. * Bir işin yapılacağı hakkında yapılan nasihat.
tenbihât	(Tenbih. C.) Tenbihler. İkaz etmeler.
tenbik	Ağaçları aynı hizâda dikmek.
tencic	Şâd etmek. Sevindirmek.
tencid	Evin içini nakışlı bezlerle süslemek. * Kahraman yapmak.
tencim	Yıldız ilmi ile uğraşmak. Yıldızların hareketlerinden mâna çıkarmağa çalışmak.
tencir	Korkutmak.
tencis	(Necâset. den) Pisleme, murdarlaştırma, pis etme.
tenciye	(Necât. dan) Kurtarma.
tenciz	Sona erdirme. Sonuçlandırma, neticelendirme. * Sözünü yerine getirme.
tendid	Meşhur etmek.
tendif	Yün ve pamuk atmak.
tendiye	Islatma, nemleme.
tene	f. Gövde, beden, cüsse, vücut. * Örümcek ağı.
tenebbi	(Nübüvvet. den) Peygamberlik iddiasına kalkışma, peygamberlik dâvasında bulunma.
tenebbu'	Az az işlemek. * Yerden kaynama. Nebean etme.
tenebbü'	(Nübüvvet. den) Peygamberlik iddiasına kalkışma.
tenebbüh	Uyanmak. Kendine gelmek. Aklını başına getirmek.
tenebbüt	Büyümek. Yerden çıkıp biten nebat gibi yetişmek.
teneccüc	Çok olmak. * Zayıflamak, süst olmak. * Aşağı gelmek. * Geniş yer tutmak.
teneddi	Gamkin ve üzüntülü olmak.
teneddüb	(Nedbe. den) (Yara) kapanma.
teneddüd	Halk içinde meşhur olmak.
tenedduh	Koyunun otlamaktan semiz ve besili olması.
teneddüm	(Nedâmet. den) Pişman olma, pişmanlık duyma, nedâmet etme.
teneddus	Çıkmak, huruç etmek.
teneddüs	Toprağa gömülmek.
teneffu'	(C.: Teneffuât) Faydalanma, menfaatlenme.
teneffuh	(Nefh. den) Kabarma, şişme. * Urlanma. * Üflenerek şişme. ◊ Boş lâflarla gururlanma.
teneffül	Nâfile namaz kılma veya oruç tutma.
teneffür	Çekinme. Kaçınma. Nefret etme. İğrenme.
teneffüs	(Nefes. den) Nefes, soluk alma. Dinlenme. * Tan yeri ağarma. * Deniz suyunun sahile vurması. * Üfürmek. * Okullarda ders araları verilen dinlenme.
teneffüsât	(Teneffüs. C.) Teneffüsler.
teneffut	(El) Kabarmak.
teneffüz	(Nefz. den) Nüfuz sahibi ve sözü geçer olma.
tenehhus	Kadınların kaşlarını ve yüzlerindeki kılları yolmaları.
tenehnüh	Nefsini menetmek. Nefsinin isteklerine engel olmak.
tenekkub	Nikab örtmek. Nikablanmak, peçelenmek.
tenekkür	(Nekr. den) Kendini bildirmeme. Tanınmıyacak kılığa girme.
tenekkus	Rücu' etmek, geri dönmek.
tenekküs	(Nüks. den) Başaşağı olma.
tenemmül	(Neml. den) Karınca gibi kaynama. * Vücudun bir tarafı, bir organı uyuşup karıncalanma.
tenemmür	Birisini korkutmak için gürültü yapmak, gürültülü ses çıkarmak. * Uzun uzun bağırmak. * Kaplan huylu olmak. Kaplanlaşmak.
tenemmus	Cınbızla yüzden kıl yolmak.
tenemmüv	(Nümüvv. den) Gelişip büyüme.
teneşşi	Neşvelenme, sarhoş olma.
teneşşüb	Bir şeye ilişip tutulma.
teneşşüd	Bir haberi veya bir şeyi öğrenmek için insanların farkına varamıyacağı şekilde nezâketle soruşturma.
teneşşüf	(Suyu veya rutubeti) çekme, emme.
tenessuh	Eşsiz, çok güzel ve çok az bulunur olma.
tenessük	İbadet etmek.
tenessüm	(Nesim. den) Havayı teneffüs etme. * Güzel kokular kokutmak. * Haber erişmek.
tenessür	Dağılma, saçılma, yayılma, serpilme.
teneşşut	(Neşat. dan) Ferahlanma, keyiflenme.
tenevvü'	(C.: Tenevvüât) Çeşitlenmek, çeşit çeşit olmak.
tenevvüb	Katran ağacı.
tenevvüh	(Nevha. dan) Ölüye feryad ederek ağlamak. * Sarkıp sallanıp öteberi hareket etmek.
tenevvuk	Tabiat, huy. * Hâtır. * Bir işte mübalağa etmek.
tenevvüm	Uyuklama, pinekleme.
tenevvüme	(C.: Tünüm) Kırlarda yetişen küçük yemişli bir ağaç.
tenevvür	Parlama, ışıldama. * Bir şey hakkında bilgi sahibi olma. * Münir ve münevver olmak. Aydın olmak. Nurlanmak.
tenevvüs	Tereddüt etmek, karar verememek.
tenevvüş	Evmek, acele etmek, sür'at.
tenezzehe	Noksan sıfatlardan uzak (meâlinde Allah C.C. için söylenen duâdandır.)
tenezzi	Evmek, sür'at, acele etmek.
tenezzüh	Uzaklaşmak. * Gezinti. Bağ ve bahçe gibi yerlere gam ve kederi izale için çıkmak. * Kusur, pislik ve ayıptan uzak olmak.
tenezzül	(C.: Tenezzülât) İnme, düşme. Aşağılama. * Gönül alçaklığı. Karşısındakinin seviyesine göre tevâzu ile konuşmak. * Yavaş yavaş inmek. Mekânını yukarıdan aşağıya nakletmek. ◊ More…
tenezzür	Korkmak. * Adak adamak, nezretmek.
tenfih	(C.: Tenfihât) (Nefh. den) Üfleyip şişirme. * Çok üfleme. ◊ Yorma, güçsüz bırakma.
tenfil	Ziyade etmek, çoğaltmak. * Kandırmak.
tenfir	(Nefret. den) Ürkütme, korkutma. * Nefret ettirme. * Mekruh ve müstehcen isim takma. * Galibiyetle hükmetme. * (Nefir. den) Asker toplama.
tenfis	(C.: Tenfisât) (Nefes. den) Nefeslendirme, soluklandırma, ferahlandırma.
tenfiş	(C.: Tenfişât) Pamuk gibi atma. Yün ditme.
tenfit	Çok kaynatmak. * Neftlemek.
tenfiz	İnfaz etmek. Hükmünü yürütmek. * İçinden geçirmek ve öteye çıkarmak. ◊ Sıçratma. Sıçramaya zorlama. ◊ Silkmek. * Saçmak, dağıtmak.
teng	f. Dar, sıkıntılı, melul, kederli. * Kıtlık.
tengçeşm	f. Açgözlü.
tengdil	(C.: Tengdilân) f. Yüreği dar. İçi sıkıntılı.
tengî	f. Darlık. * Züğürtlük.
tengis	(Nags. dan) Hayatını tasalı, kederli kılmak.
tengiz	Zindeliği sarsılma, zindeliğini sarsma.
tengna	f. Dar yer. Geçit, boğaz. Sıkıntılı yer. * Mezar.
tenha	f. Boş yer. Kimsesiz yer. * Yalnız, tek.
tenhanişin	f. Tek başına oturan. Yalnız oturan.
tenharev	f. Yalnız giden.
tenhayî	f. Yalnızlık, ıssızlık, tenhalık.
tenhib	Suya gayet yakın olmak.
tenhil	Elek ile eleme.
tenhiye	Irak etmek, uzaklaştırmak. * Gidermek. * Silkmek. * Çıkarmak. ◊ İçinde suyu az olan çukur.
tenide	f. Örümcek ağı. * Örülmüş, dokunmuş.
tenize	Uç, etek.
tenkib	Dolaşıp gezmek. * Ticaret yapmak. Tefahhus etmek. * İnceden inceye araştırmak. ◊ Dönmek veya döndürmek.
tenkid	Bir kimse veya şeyin iyi veya kötü taraflarını bulup meydana çıkarmak.Tenkid yapıcı veya yıkıcı olabilir. Tenkitten maksat, doğrunun ve yanlışın iyi niyetle ortaya konulması, hakikate More…
tenkih	Araştırıp, dikkat edip bir şeyin sonuna hakikatına ermek. * Bir şeyin fazla ve gereksiz kısımlarını çıkarıp kısaltarak düzeltmek. * Temizlemek. * Bütçe tanzimi için maaşları azaltmak. More…
tenkil	Uzaklaştırmak. Tepeleyip sindirmek. * Başkalarına ders ve ibret olacak şekilde ceza vermek. Rezil ve rüsvay eylemek. * Zincire vurmak. ◊ Mübâlağa ile nakletmek.
tenkilât	(Tenkil. C.) Örnek olacak biçimde cezâlandırmalar. * Düşmanları tepelemeler. * Uzaklaştırmalar.
tenkir	Tanınmayacak bir hale koymak. * Gr: Bir ismi harf-i tarifsiz kullanarak belirsiz yapmak. Gayr-i muayyen veya gayr-i mahdut kılmak. ◊ Sıçratmak. * Ok çevirmek.
tenkis	Başaşağı etme. Sernigun etme. * Boşaltma. ◊ Noksanlaştırmak. Azaltmak. İndirmek. ◊ Evmek, acele etmek, sür'at. ◊ Divite mürekkep koymak.
tenkiş	(C.: Tenkişât) (Nakş. dan) Nakşetme, nakışlama, işleme, resim yapma.
tenkisât	(Tenkis. C.) Tenkisler, eksiltmeler, indirmeler, azaltmalar.
tenkit	Noktalamak. Yazıda nokta, virgül gibi işaretler koymak. ◊ Temizleme, fenasını atma.
tenkiye	Tıb: Şırınga âleti. * Temizleme, tathir.
tenkiz	İnkaz etmek, kurtarmak. Kurtarılmak.
tenmik	(Nemk. den) Yazma. Yazılma. * Güzel yazı ile yazma.
tenmiye	(Nemâ. dan) Büyütmek. Yetiştirmek. Artırmak. Bereketlenmek. * Fesad veren haber yetiştirmek. * Ateş içine odun atmak.
tennub	Katran ağacı.
tennur	(C.: Tenânir) Tandır. * Fırın.
tenperver	f. Rahatına düşkün. Tembel. Vücudunu beslemek telâşesinde olan.
tensib	Uygun görmek. Münasib kılmak.
tenşib	Saplama, sokma. * Rüzgâr esme.
tensif	İkiye bölmek.
tenşif	(C.: Tenşifât) Suyu veya rutubeti emdirme. Sünger veya bez ile suyu alıp kurulama. * Ter kurulama.
tensik	Nizam üzere dizmek. Nizâma koymak. * Edb: Bir ibârede zikredilecek birkaç şeyi sırasıyla irad eylemek. Sıra tertibi ile mânâ yükselirse tensik-i irtifâî, alçalırsa tensik-i inhitatî denir. More…
tensikat	(Tensik. C.) Islahat. Düzen ve nizama koymalar.
tensil	(Kuş ve diğer hayvan) tüylerini yeleklerini, yününü ve kılını döküp kavlamak. ◊ Halâs olmak, kurtulmak.
tenşim	Bir işe başlama. * (Et) bozulup kokma.
tensir	Serpme, saçma.
tenşir	Açıp yayma. Serpme.
tensis	(C.: Tensisât) Tedkik ederek karar verme.
tenşit	(C.: Tenşitât) (Neşât. dan) Keyiflendirme, şenlendirme.
tensiye	Unutturma.
tenşiye	Beslemek, terbiye etmek. * Uzatmak.
tenşûy	f. Ölü yıkayıcı. * Teneşir.
tente	f. Örümcek ağı.
tentene	İplik gibi şeylerle örülmüş delikli bez, perde v.s. Dantela.
tentif	Mübâlağa ile yolmak.
tenu-mend	f. Gövdeli, iriyarı, vücutlu kimse.
tenufe (tenufiye)	(C: Tenânif) Helâk olacak yer. * Sahra. * Yazı.
tenuk	(Tenuka, Tenukıye) Helâk olacak yer. * Sahra. * Yazı.
tenük	f. Dayanıksız, kuvvetsiz, zayıf. * İnce, rakik, nârin. * Az, hafif. * Yumuşak.
tenük-havsala	f. Sabırsız adam, tahammülsüz kimse.
tenük-ru	f. Yüzü yumuşak olan kimse, yüzü yumuşak adam.
tenvat	Atın yanına asılan şeyler.
tenvi'	(C.: Tenviât) (Nev'. den) Çeşitlendirme, nevilendirme, türlü türlü etme.
tenvic	Borç edinmek.
tenvih	Sulandırma. * Yaldızlama. * Haksız bir şeyi yapmacık şeylerle süsleyip haklı gösterme. * Başka bir madeni, altın veya gümüş suyuna daldırma. * Bir kimsenin nâmını, şânını yükseltme.
tenvik	(Deve) Zayıflamak.
tenvil	Atâ, bahşiş, hediye.
tenvim	Uyutmak. Hipnotize etmek. Birisini uyur bulmak.
tenvimât	(Tenvim. C.) Uyutmalar veya uyutulmalar.
tenvin	Gr: Kelimenin sonunu 'en, in, ün' diye okumak. Veya öyle okutan işaretin adı.
tenvir	(C.: Tenvirât) Aydınlatma. * Bir şey hakkında bilgi verme. Bir şeyi münevver kılma.
tenvirât	(Tenvir. C.) Aydınlatmalar, ışıklandırmalar. Tenvir etmeler.
tenviş	Ziyafete davet etmek.
tenvit	Niyet etmek.
tenviye	Niyet etmek.
tenyir	Beze ve kumaşa işaret koymak.
tenzede	f. Sessiz, sâkin, susmuş.
tenzih	Suç ve noksanlıktan uzak saymak. Cenab-ı Hakk'ı (C.C.) her çeşit kusur, noksan, şerik gibi hallerden uzak bilip söylemek. * Kabahati yok olduğu anlaşılmak ve onu ifade etmek.
tenzihen	Tenzih ederek. Tenzih etmekle.
tenzihen mekruh	Nehyine dair şer'î bir delil olmamakla beraber işlenmesi kerih görülen iş. (Helâle yakın iş)
tenzik	(At) ayaklarını yukarı kaldırmak.
tenzil	Bir şeyin bir miktarını çıkarmak. * İndirmek, indirilmek, indirilen. Aşağı indirmek. * Kur'an-ı Kerim'in vahiy vasıtası ile Peygamberimize (A.S.M.) indirilmesi. Tedricen indirme. More…
tenzilât	(Tenzil. C.) Fiat indirme. İskonto.
tenzir	(İnzâr. dan) Olacak bir hâdiseyi haber vererek korkutma. (Müjdenin zıddı)
tenziye	Sıçramak. * Üstüne binmek.
teokrat	Fr. Dinî, İlâhî. Teokrasi taraftarı olan.
teokratik	Fr. Teokrasi sistemi. (Bak: Teokrasi)
teoloji	Fr. Fls: Cenab-ı Hakk'ın varlığı, birliği, sıfat ve isimleri ve hususiyetleri hakkındaki ilim. İlâhiyat.
tepide	f. Rahatsız, sıkıntıda.
ter	f. Rutubetli, ıslak, yaş. * Taze.
ter ü taze	f. Çok körpe, çok taze. Pek lâtif.
ter'ib	Kavum dilimi. * Ekmek dilimi. ◊ Çok korkutma.
ter'if	Burnundan kan almak.
ter'is	Titremek.
ter'iş	Titretme. Titretilme.
ter-hane	f. Tarhana.
ter-zeban	f. 'Yaş dilli'. Hazırcevap. * Kalem.
tera'buz	Noksan etmek. * Zayıflatmak.
tera'ru'	Deprenmek. * Büyümek. * Çocuğun hareket etmesi.
tera'ud	(Ra'd. dan) Titreme.
terabbu'	Bağdaş kurarak rahatça oturma.
terabbus	(Tarabbus) Durup bekleme.
teracim	(Teracüm) (Tercüme. C.) Tercüme edilmiş olanlar. Tercümeler.
teracu'	(Rücu. dan) Bir yere veya bir kimseye dönme. * Birinden ayrılma. * Dönme, vazgeçme.
teracüm	Taşla atışmak.
terad	Birbirini reddetmek.
teradüf	Birbiri peşinden gitmek. * Edb: İki veya daha fazla kelimenin aynı mânada olması.
terafu'	(Ref'. den) Duruşmaya girme.
terafüd	Birbirine yardım etme. Yardımlaşma.
terafuk	Arkadaş olma. * Yardımlaşma, yardım etme.
teraggum	Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak.
terah	Gam, keder, acı.
terahhul	(C.: Terahhulât) Göç etme. Bir yerden bir yere göçme. * Yola çıkma. * Menzile konma.
terahhum	Merhamet etme, acıma. Şefkatte bulunma, esirgeyip besleme.
terahhumât	(Terahhum. C.) Acımalar, merhamet etmeler.
terahhumen	Acıyarak, merhamet ederek.
terahhus	İzinli ve müsaadeli olma. Ruhsat bulma. * Ucuzlama.
terahi	İşde gayretsizlik, gevşeklik, ihmal. * Uzaklaşma. * Sonraya bırakma. * Gecikme, geç kalma. * Geri durma, geri çekilme.
terahün	Karşılıklı olarak rehin vermek.
teraî	Aynaya bakma. * Birbirini görmek ve görüşmek. Bir fikir hakkında mukabil görüş, endişe mülâhaza eylemek. * Hurmanın kuruyup renginin belli olması. ◊ Çayıra çıkma. Otlama.
teraib	(Teribe. C.) Tıb: Göğüs kemikleri. Kaburga kemikleri. Gerdanlık yeri.
terak	f. Yarık, çatlak. * Gürültü, çatırdı.
terakib	(Terkib. C.) Terkibler. * Gr: İki veya daha çok kelimeden meydana gelen birleşik kelimeler. Tamlamalar.
terakki	İlerleme. Yukarı çıkma, yükselme. * Artma, çoğalma. * Bilgi ve medeniyetçe yükseliş. (Terakkimizin şartı: 1- Mesailerin tanzimi 2- Emniyet 3- Teavün düsturunun teshilidir.) (H.Şâmiye)
terakkicu	f. Terakki isteyen, terakki taraftarı.
terakkiperver	f. Terakkiyi seven. İlerlemeyi seven.
terakkişiken	f. Terakkiyi kıran, ilerlemeyi önleyen, terakkinin aleyhinde bulunan.
terakkiyât	(Terakki. C.) Terakkiler. Yükselişler. İlerlemeler.
terakku'	Sıkıntı ve emek ile kazanma.
terakkub	Bekleme, gözetleme, yol gözleme. * Ümit etme. * Muntazır olma.
terakkubât	(Terakkub. C.) Gözetlemeler, beklemeler.
terakkud	Acele etmek.
terakkuk	Merhamete gelme, acıma.
terakkus	Raksetme, dansetme. * Devamlı aşağı inip yukarı çıkma.
terakruk	Parlama. Işıklı olma.
teraküb	Birbirine bağlanıp kenetlenme. * Birbirinin üzerine binme.
terakül	Vuruşmak, döğüşmek.
teraküm	Birikme, yığılma. * Birbiri üzerine sıkışma.
terakümât	(Teraküm. C.) Toplanmalar, yığılmalar, birikmeler.
terakus	Karşılıklı olarak oynaşıp raksetme.
terami	Oklaşmak, karşılıklı olarak ok atışmak.
terane	Edb: Rübâinin başka bir ismi. * Terennüm. Nağme, âhenk, makam. * Bir şiiri makam ile okuma, şarkı söyleme.
teranekâr	f. Terennüm eden. Öten, ötücü.
teraneperdâz	f. Makamla şarkı söyliyen.
teranesâz	f. Öten, ötücü.
teranezâr	f. Ahenkli ve cümbüşlü yer.
teranezen	f. Şarkı söyleyen.
terani	(Reeye. den) Sen beni görürsün veya görüyorsun (mânasına fiil).
terarih	(Türrehe. C.) Saçmasapan ve mânâsız sözler.
teraset	Kalkancılık.
terasuf	(Kaldırım taşları biçiminde) birbirine yanaşarak sıkışma, istif olma.
terasül	(C.: Terasülât) Haberleşme, mektublaşma.
teratir	Büyük işler.
teravet	Tazelik. (Bak: Taravet)
teravih	Ramazan gecelerinde kılınan ve sünnet olan yirmi rek'atlık namaz.
teravuh	Ayakta çok durmak icab ettiği zamanlar, kâh sağ ayak üzerine ve kâh sol ayak üzerine durmak.
terazi	(Rıza. dan) Birbirini razı etme. Uyuşma.
terazu	f. Terazi.
terb	Bir nesneyi toprakla örtmek, üstüne toprak saçmak.
terba	Toprak. Yer, arz.
terbab	Toprak.
terbi'	Gazelin her beytine ikişer mısra ilâve ederek onu âdeta murabba (dörtlük) şekline koyma. * Dörde bölme. * Dört köşe etme.
terbian	Dört köşeli olarak. * Murabba (kare) olarak.
terbil	Ayırmak.
terbiş	(Ok) yeleklemek.
terbit	Zeytinyağı vermek.
terbiye	Allah'ın emirlerine itaat ederek ruhen ve cismen yükselmeye ve yükseltmeye çalışmak. Kemale ermeğe, nizam ve emirleri dinlemeğe çalışmak. Allah rızası yolunda gitmeyi öğrenmek.
terbiyegâh	f. Terbiye yeri. Öğrenme ve yetişme yeri.
terbiyegerde	f. Terbiye edilmiş. Yetiştirilmiş.
terbiyet	Terbiye' kelimesinin Arabi okunuşudur.
terbiyevî	Terbiyeli. Terbiye ile alâkalı.
terbub	İşe vurulmamış davar.
terceman	(Tercüman) Terceme eden. Bir dilden başka bir dile çeviren. * Birisinin veya bir şeyin maksadını anlatmaya, bir şeyi tasvir ve ifadeye vasıta olan.
terceme	(Tercüme) Bir sözü bir dilden başka dile çevirmek. Bir lügatı, diğer bilinen lügata çevirerek anlatmak.
terci'	(Rücu'. dan) Geri döndürme, geri çevirme. * Sesini yükseltmek.
terci'-i bend	'f. Gazel şeklinde aynı vezinde yazılı manzumelerin 'vâsıta' denilen bir beyti ile birbirine bağlanmış şekli. Vâsıta beyti tekerrür ederse terci-i bend; tebeddül ederse More…
terciât	(Terci'. C.) Döndürmeler, geri çevirmeler.
tercib	(C.: Tercibât) Ululama, tazim. * Meyvesi çok olan ağacın dalları altına destek koyma.
tercih	Üstün tutmak. Bir şeyi diğerinden fazla beğenmek, fazla itibar etmek.
tercih bilâ müreccih	Hiç bir üstünlük sebebi yok iken birbirine eşit iki şeyden birisini diğerine üstün tutmak.
tercihât	(Tercih. C.) Üstün tutmalar, tercihler.
tercil	Arıtmak. * Saçını tarayıp düzeltmek.
tercim	(Recm. den) Taşlama. Taşlayarak öldürme. Recmetme.
terciye	Ümitli olma, umma.
terdad	Tekrar.
terdest	(C.: Terdestân) f. Eli işe yatkın, usta, mâhir.
terdestî	f. Ustalık, el yatkınlığı, mahâret.
terdid	Geri çevirmek, geriletmek. * Edb: Karşısındakini merakta bırakacak ve neticeyi sezdirmeyecek şekilde söz etmek. * İki ihtimâlle fikir anlatmak. Muhatabın beklemediği bir surette sözü More…
terdif	(C.: Terdifât) (Redf. den) Peşinden ardı sıra yürütme.
terdifen	Arkasından yürüterek. Katarak.
terdiye	(Ridâ. dan) Örtme. Örtü ile kapatma.
tere'	Dolu nesne. * Kötülüğe ve şerre koşan kimse.
tereb	Fakir olmak, fakirleşmek.
terebbu'	Bağdaş kurup oturmak. * Dört bacaklı olmak.
terebbüb	Fakirlik.
terebbuh	Sarkmak, sülpük olmak.
terebbül	İkdam. *Cür'et.
terebbüt	Eğlenmek.
terecci	(Recâ. dan) Rica etme, yalvarma. * Ümidetme, umma.
tereccüf	Deprenmek, hareket etmek.
tereccuh	Üstün olmak. Bir tarafa meyletme.
tereccül	Paklanmak, temizlenmek. * Süslenmek, ziynetlenmek. * Saç ve sakal taramak. * Yayan yürümek. * Kuyu içine girmek.
tereddi	Gerilemek. Soysuzlaşmak. Aşağı düşmek. * Şal ve örtü örtünmek.
tereddüd	Kararsızlık. Bir mes'ele hakkında karar veremiyerek şüphede kalmak.
tereddüdât	(Tereddüd. C.) Tereddüdler.
teref	İyi ve güzel yemek. * Yumuşaklık. * İnce, güzel şey.
tereffu'	Yükseğe çıkmak. Yukarı kalkmak. * Fazlalaşmak.
tereffuât	(Tereffu'. C.) Yukarı kalkmalar, yükselmeler.
tereffüh	Refaha ermek. Bolluk ve rahatlık içinde geçinmek. Bolluğa kavuşmak.
tereffuk	(Rıfk. dan) Tatlı dil ve güler yüzlülükle davranma. Yumuşaklıkla muâmele etme.
terefrüf	Titremek. * şefkat göstermek.
terehhüb	Korku içinde olarak Allah'a sağlam kulluk etmek.
terehhüm	(Bak: Terahhum)
terehhus	Müsaade, ruhsat bulma. * Ucuzlama.
terek	Eski Türk odalarına, insan boyu yüksekliğinde olmak üzere duvarlara boydan boya yapılan raflara verilen addır. Dükkânlarda eşya koymağa mahsus bölmeli raflara da terek denilir.
terekat	(Tereke. C.) Ölen bir kimsenin bıraktığı şeyler, terekeler.
tereke	(Terike) Ölen bir kimsenin bıraktığı malların hepsi.
terekküb	Birleşmek. Karışmak. İmtizac etmek. * Bir şeyin birkaç parçadan meydana gelmesi.
terekkün	(Rükn. den) Rükünleşme, erkân sırasına geçme, erkândan olma. * Mânen kuvvet bulma.
teremmu'	Deprenmek.
teremmüd	Yanıp kül olmak.
teremmül	Dul kalma. (Kadının) kocası ölme.
teremrüm	Bir şey söyleyecekmiş gibi yapıp, söylemeyip kalma.
terennüh	(C.: Terennühât) Sarhoşluktan veya başka bir sebepten dolayı sendeliyerek yürüme.
terennüm	Güzel güzel anlatma. * Yavaş ve güzel sesle şarkı söyleme. * Ötmek. Musikîleşmek.
terennümât	(Terennüm. C.) Terennümler. Güzel güzel anlatmalar. * Şarkı söylemeler. Ötmeler, musikîler.
terennümsâz	f. Terennüm eden, şarkı söyleyen.
teres	t. Pezevenk manâsına gelen bir hakaret sözüdür. Hakaret için kullanılır.
teressüb	Dibe çökmek. Tortulanmak, ayrılmak. Durulmak. Süzülmek.
tereşşüf	Suyu emme.
tereşşuh	(C.: Tereşşuhât) Terlemek, sızmak. Sızıntı. Sızıntı meydana çıkmak.
tereşşuhât	(Tereşşuh. C.) Terlemeler, sızmalar, sızıntı yapmalar. * Kulaktan gelme haberler.
teressül	Acelesiz olmak, yavaş yavaş yapmak. * Harflerin mâhreclerine ve medlerine riâyet etme.
teressüm	Resmedilme, resimlenme. * Bir şeyin geriye kalan nişâne ve eserlerine bakma. * Tedkik ve teemmül eylemek.
tereşşüş	Su saçılmak. * Islanmak.
terettüb	Sıralanmak. * Gerekmek. Lâzım gelmek. Netice olarak çıkmak. * Bir yerde aslâ kımıldamak, bir vecih üzere sâbit ve pâyidar olup durmak. * Zuhura gelmek. * Muayen sebeblerin, muayyen ve More…
terettül	Zâhir olmak, görünmek.
terettüm	Bir şeyi unutturmamak için parmağa iplik bağlama.
terevvi	Tefekkür etmek, düşünmek.
terevvu'	Korkma.
terevvuh	Bir şeyden koku alma. * Mütegayyer olmak, rengi ve tadı değişmek.
tereyy	Açık olmak.
tereyyüb	Cem'olmak, toplanmak, birikmek.
terezzün	Vakar gösterme.
terfend	(Terfende) f. Turfanda. Mevsiminden önce yetiştirilmiş meyve veya sebze.
terfi'	Yükselme. Yukarı kaldırma. İ'lâ etme. * Talebenin sınıf geçmesi. * Rütbe alma. Rütbe verme.
terfian	Rütbesi yükseltilerek, rütbe alarak, terfi ederek.
terfiât	(Terfi'. C.) Terfiler. Rütbe vermeler. Rütbe almalar. * Yukarı kaldırmalar, yükseltmeler.
terfie	Dirlik düzenlik temennisinde bulunma. * Sevindirme.
terfih	Evlenen kimseye 'Allah hüsn-ü imtizac eylemek nasibetsin' diye duâ etmek. ◊ Ferahlandırma. Refaha erdirme. Rahat ve bollukla yaşamasına sebeb olma.
terfik	(Refik. den) Birinin yanına katma. Arkadaş etme.
terfikan	Birinin yanına katarak. Arkadaş ederek.
terfil	Ta'zim. * Uzatma.
terfiş	Görmek.
terfiye	Sevindirmek. * Rahat etmek.
tergib	Şevklendirme, ümidlendirme. Rağbet verdirme. İsteklendirme.
tergim	Yere sürtme. * Zelil etmek, hor ve hakir etmek. Rezil, kepaze etmek.
tergis	Mal çoğaltmak.
terhib	(C.: Terhibât) Hal hatır sorma. ◊ Korkutmak. Fazla korkutmak.
terhibat	(Terhib. C.) Hal ve hatır sormalar.
terhibât	(Tehrib. C.) Çok korkutmalar.
terhiben	Korkutmak suretiyle, korkutarak.
terhik	Misafiri çoğaltmak.
terhil	Göç ettirme, göçtürme, nakletme.
terhim	Atmak. * Kolaylaştırmak, âsân etmek. * Deveyi sebepsiz kesmek. * Yumuşak ve ince etmek. * Bir ismi kısaltma. ◊ Yumuşatmak.
terhin	Rehin verme. Emanet bırakma.
terhine	f. Tarhana.
terhis	Askeri sivil, serbest hayata geçirmek. İzin ve ruhsat vermek. Serbest bırakmak.
terhisât	(Terhis. C.) Terhisler.
terhuk	Yıldıramak, parıldamak. * Sallanmak. * Tekebbürlük etmek, gururlanmak.
teri'	Garip kişi.
teribe	Parmak ucu. * Bir ot cinsi. ◊ (C.: Terâyib) Göğüs.
terid	Yağla ıslanmış ekmek.
terik	Muharebe vaktinde başa giyilen miğfer.
terike	(C.: Terâyik) Evlenmeyip evde kalmış olan kız. * Deve kuşunun yabana bıraktığı yumurta.
terim	Fransızca olan 'Terme' kelimesinden uydurulmuştur. 'Istılah' veya 'tabir' yerinde kullanılır.
terk	Bırakma, salıverme, vazgeçme. * Boşama. Bakmama. İhmal etme.
terkend(e)	f. Yalan, hile, kizb.
terkeş	f. Ok mahfazası, ok kuburu, sadak.
terki'	(Rık'a. dan) Yamama. Yama yapma. Yama vurma.
terkib	'Birkaç şeyin beraber olması. Birkaç şeyin karıştırılması ile meydana getirilmek. * Birbirine karıştırılmış maddeler. * Gr: Terkib-i nâkıs ve terkib-i tam olarak iki kısma ayrılır. More…
terkibat	(Terkib. C.) Terkipler. Birkaç şeyin karıştırılmasıyla meydana gelen şeyler.
terkih	İşi salâha getirmek.
terkik	İnce ve nazikâne sesle anlatma, mânası kinaye yollu olma. * Tecvidde: Harfi ince okumak. * Bir kimseyi köle veya cariye etme. * Yumuşatma. * İnceltme. (Bak: Murakkik) ◊ More…
terkil	Ayağıyla veya tırnağıyla vurmak.
terkim	Rakamlamak, rakam koymak. * Nişan eylemek. * Yazma. * Yarma.
terkin	Belli bir saatte ve yerde buluşma için sözleşme. ◊ Boyama, yazma. * Bozulma, bozma. Çizme, silme.
terkis	(Raks. dan) Oynatma, raksettirme. * Döndürmek.
terkiş	(C.: Terkişât) Edb: Kelimeyi güzelleştirme, kelimeyi süsleme. * Nakışlama, süsleme.
terkiye	Yüce etmek. Yükseltmek.
terkiz	(Rekz. den) Dikme. Mıhlama, saplama.
terliye	Akılsız yapmak.
termid	Gül renkli olmak. * Gül etmek. * Bir nesneyi gül içinde bırakmak.
termik	Fr. Sıcaklıkla alâkalı. Hararetle ilgili.
termil	Kana boyamak. * Kan gibi kırmızı yapmak.
termim	(C.: Termimât) Onarma, tamir etme. * Kırık kemikleri iyi etme.
termos	yun. İçine konulan sıvının sıcaklık veya soğukluğunu uzun müddet muhafaza edebilen kap.
ternik	Bir nesneye bakıp durmak. * Gözün zayıflaması.
ternin	Öttürmek.
terör	Fr. Yıldırma, tedhiş, korkutma. Anarşi.
terr	Vurmak. * Kesmek. * Uzak olmak.
terras	Kalkan kullanan. Kalkancı.
ters	f. Korku.
tersa	(C.: Tersâyâ) Hristiyan. İsevi.
tersabeçe	(C.: Tersabecegân) f. Hristiyan çocuğu.
tersan	f. Korkak, korkan.
tersane	f. Gemi yapılan ve tamir edilen yer.
tersayan	(Tersâ. C.) Hristiyanlar. İseviler.
tersengiz	(Ters-engiz) f. Korkutan, korku veren.
tersi'	Oymacılık. * Mücevherler takarak süslemek. * Edb: Bir beyti teşkil eden mısralar ile bir fıkrayı terkib eden cümlelerdeki lâfızları vezin ve kafiye itibari ile birbirine uygun olarak tertib More…
tersib	Tortulaştırma, tortu halinde biriktirme. Tortusunu durultma.
terşif	Yudumlama. Yudum yudum içme.
terşih	(C.: Terşihât) Süzme, sızdırma. * Besleyip eğitme, terbiye etme. * Edb: Sözü özlü söyleme. * Tezyin etmek, süslemek.
tersil	Secisiz nesir yapmak. (Bak: Tertil)
tersim	Resmini çizmek. Resmedilmek. Resmini yapmak.
tersimî	Resimle alâkalı ve resme dair. Grafik.
tersin	Süzmek.
terşiş	(Reşş. den) Saçma, serpme.
tersnak	f. Korkak, korkan.
tertere	Depretmek, harekete getirmek, tahrik etmek.
tertib	(C.: Tertibât) Tanzim etme. Dizme, sıralama, düzene koymak. * Tedarik edip hazır ve müheyya kılmak. * Bir şeyi bir yere sabit ve pâyidar kılmak. * Mertebelere göre davranmak. * Hile ile More…
tertibât	(Tertib. C.) Düzen, düzenleme. * Karşılayıcı hazırlıklar.
tertibkerde	f. Düzenlenmiş, sıraya konmuş, tertib edilmiş.
tertibsâz	f. Düzenleyen, sıraya koyan, tertib eden.
tertil	Muvafık ve yerli yerinde, güzel, uygun ve lâtif konuşmak. * Düşüne düşüne, yavaş yavaş, anlayarak okumak. Beyan eylemek ve âşikâr kılmak. * Kur'an-ı Kerim'i usul ve kaidesine göre, More…
tervib	Sütü yoğurt yapmak. * Sütün yoğurt olması.
tervic	Revaç vermek. Değerini arttırmak. * Müsait karşılamak. Kabul ettirip, geçerli kılmak.
tervie	Evmeyip tefekkür etmek. Acele etmeyip düşünmek.
tervih	(C.: Tervihât) Râyiha verme. Kokutma. Kokusunu artırma. * Rahatlandırma.
terviha	(C.: Teravih) Teravih namazının her dört rekatı. * Teravih namazının her dördünden sonra oturmak.
tervik	Durultma, süzme, saflaştırma.
tervil	Yağlı ekmek. * Ekmeği yağ ile ovmak.
terviye	Su verme, sulama, suya kandırma. * İyiden iyiye ve derin derin düşünme.
terviz	Bir yeri çayır çimen yapmak.
terye	Az gizli. * Kadınların hayızdan arınıp guslettikten sonra sarılık ve bulantıdan gördüğü nesneler.
terzik	Rızık verme, besleme. Rızık için verip yedirme. Nasibdâr kılmak.
terzil	Rezil etme. İtibarını kırma.
terziz	Kâğıda nişan ve alâmet etmek, işaret koymak.
teş'ib	(C: Teş'ibât) Şubelere ayırma, dallandırma.
tes'id	Tebrik etme, saadetlendirme. * Sevinç ve sürur ile bayram yapma.
teş'il	(Şu'l. den) Parlatma. Tutuşturma, alevlendirme.
tes'ir	(Sa'r. dan) Ateşi yakıp alevlendirme. * Kıymet ve değer koyma. Narh koyma.
tesa'su	Çok yaşlanmak. * Artık gün geçirmek. * Bir nesnenin ekserisinin geçmesi.
teşa'şu'	Şaşaalanma, parıldama.
teşa'u'	Fiz: Işığın merkezden etrafa doğru dalgalanması.
teşa'ub	Perâkende ve kol kol olup bölükler ve şubeler sahibi olma. * Bozuk bir şeyin düzelmesi. * Iraklaşmak.
teşa'ubât	(Teşa'ub. C.) Şubeler. Bölük bölük, kısım kısım olmalar.
teşa'ul	(şu'l. den) Parlama, tutuşma.
teşa'ur	(Şa'r. dan) Kıllanma, tüylenme.
teşa'us	Tozlu topraklı olmak. Kirlenmek. Paslanmak.
teşabüh	Benzeşme. Birbirine benzeme.
tesabuhât	(Tesâhub. C.) Korumalar, sâhib olmalar. * Arkadaşlıklar.
tesabuk	Yarış etme. Müsabaka.
teşabük	Şebekelenme. Karışık, dolaşık hâl alma.
tesabür	Bir şeyi sürekli olarak yapmak. Bir şeye devam üzere çalışma.
teşabür	Birbiriyle karışlarını ölçmek. * Kavga etmek için birbirine karşı gelmek.
tesacül	Fahirlenmek gururlanmak, kibirlenmek, tefahur.
teşacür	(şecer. den) Sopalarla vuruşma. Birbirine girme kavga, dövüş.
tesadüf	Rastgelme. Bir şey kendiliğinden olma. Tedbirsiz meydana gelme. (Bak: Delil-i inayet)
tesadüfen	Tesadüf olarak, rastgele.
tesadüfî	Rastgele. Tesadüf olarak. Tedbirsiz meydana gelmek suretiyle.
tesadüm	Vuruşma. Şiddetle çarpışma.
teşaff	Kap içinde olan suyu içmek.
tesaffuh	Safha safha nazar etme. Bir bir bakma, teemmül etme.
tesafuh	Elele tutuşma.
tesafün	Lâzım olmak, icab etmek.
tesagur	Küçük görünme, küçülme.
teşahh	Bahillik edişmek.
tesahhub	Nazlanmak.
teşahhub	Akmak, seyelan etmek.
teşahhum	(Şahm. dan) Yağlanma, semirme, şişmanlama.
tesahhun	(C.: Tesahhunât) Isınma, kızma.
tesahhur	(C.: Tesahhurât) Zevklenip alay etme. * Aleme gülünç olma. Maskara olma. ◊ Seher vaktinde kalkmak. * Sahur yemek.
teşahhus	(C.: Teşahhusât) Şahıslanma, belirlenme. Tarif edilebilir hâle gelme.
tesahsu'	Döndürmek.
tesahub	Sahip çıkma, benimseme. * Koruma. * Arkadaşlık etme.
teşahüd	Hazır olmak.
tesahül	Yumuşak davranma. Rıfk ve mülâyemetle tatlı muamele etme. * Gaflet ve ihmal etme.
teşahus	Deprenmek. Muhtelif etmek, çeşitli yapmak.
teşaki	(Şekvâ. dan) Birbirinden şikâyet etme. * Dertleşme.
teşakk	Muhalefet edişmek, uyuşamamak. * Zor ve meşakkatli olmak.
tesakku'	Bir bâtıl nesneyi çekişmek.
tesakkub	(C.: Tesakkubât) (Sakb. dan) Delme, delinme. * Zâhir olmak, görünmek. * Parlamak, ruşen olmak.
tesakkuf	Zafer bulmak.
teşakkuk	(Şakk. dan) Yarılma, ikiye ayrılma.
tesakul	Ağırdan alma, oyalanma, tembellik etme.
teşakül	(şekl. den) şekil ve suretçe bir olma. Birbirine uyma.
tesakür	Sarhoş olmak.
teşaküs	Husumet edişmek, düşmanlık yapmak.
tesakut	Birbiri ardınca düşmek. Birbirini düşürmek. Düşüşmek.
tesakutan	Ardı ardına düşerek. Karşılıklı düşürmek suretiyle.
tesallüb	(Bak: Tasallüb)
tesalüf	(Self. den) İki kadın birbiriyle elti veya iki erkek birbiriyle bacanak olma.
tesaluh	Sağır gibi görünme.
tesalüm	Sulh edişmek, barışmak.
teşam	Yılışmak, gülüşmek. * Koklaşmak.
tesamu'	İşitmek. Bir sözü birbirinden duymak.
tesamuh	Hoş görme. Hoş görürlük. Birbirine kolaylık gösterme. Kayıtsız olma. Gaflet etmek. * İhmal etmek.
teşamuh	(şemh. den) Yüce, büyük, yüksek olmak. Yükselmek.
tesamuhat	(Tesâmuh. C.) Hoş görmeler, müsâmahalar. * Dikkatsiz ve kayıtsız davranmalar.
tesamum	Sağır görünme. * Sağırlaşma.
tesanif	(Tasnif. C.) Eserler, kitaplar.
teşanü'	Buğz edişmek, kin gütmek.
tesanüd	Karşılıklı yardımlaşma. Birbirine istinad etme.
tesaru'	Güreşme. Birbiriyle güreş etme.
tesaruf	Emir ve hükmetme.
teşarük	Ortaklık etme. Birbirine ortak olma.
tesatül	Ulaşmak, varmak.
teşatüm	(şetm. den) Sövüşme.
tesaüb	Esneme. * Gaflette bulunma. Boş bulunma.
teşaub	Şubelenme. Ayrılıp kol kol olma. Çatallaşma. Kısımlara ayrılma.
tesaud	(C.: Tesâudât) (Suud. dan) Yukarı çıkma.
tesauf	Muvâfakat etmek, uymak, anlaşmak.
tesaül	Birbirine sual etme, soru sormak.
teşaüm	şom tutmak.
teşaün	Eskimek.
teşaur	şâirlik taslamak. Kendini şâir gibi göstermek.
tesavi	İki şeyin birbirine denk olması. Birbirine müsavi ve misil olmak. İki taraf da aynı ve bir derecede bulunmak
tesavir	(Tasvir. C.) Tasvirler.
tesavüb	Esnemek. * Gafil olmak, gaflette bulunmak. ◊ Sövmek, sövüşmek.
tesavük	Yürek zayıflığından eğilip sendelemek.
tesavüm	Alış-verişte birbirine mukavele yapmak, anlaşmak.
teşavür	(Şurâ. dan) Danışma, müşâvere etme.
teşavüs	Gururlanıp gözücuyla bakmak.
tesavüt	(Ot) katı olmak.
teşayu'	Birbiriyle yâr olmak.
tesayüf	(Seyf. den) Kılıçla vuruşma.
tesayül	Suyun revân olup akması.
tesayür	Bir uğurdan gitmek.
tesbi'	(Seb'. den) Yediye çıkarma, yedileme. * Bir şeyi yedi parça yapma.
teşbi'	Karnını doyurma.
tesbian	Yediye ayırmak suretiyle, yediye ayırarak.
teşbib	Saç ve sakal ağarmak. * Ateş yakma. * Kasidede mahbubdan bahsetme.
tesbid	Kıl yolmak. * Yağlanmayı terk etmek.
tesbih	Sübhânallah demek. Cenab-ı Hakk'ı (C.C.) şânına lâyık ifadelerle yâdetmek.
teşbih	(C.: Teşbihât) Benzetmek, benzetilmek. Benzetiş. Bir vasıfta vehmetmek. (Bak: Müşebbihe) *Edb: Aralarında maddi veya mânevi bir münasebet bulunan iki şeyi birbirine benzetmek san'atı. More…
tesbihat	(Tesbih. C.) Cenab-ı Hakk'ı (C.C.) sıfatına lâyık ifadelerle yâdetmeler.
teşbihât	(Teşbih. C.) Benzetmeler, teşbihler, benzetilmeler.
tesbihfeşan	f. Çok çok tesbihat yapan, tesbihat ifade eden.
tesbihhan	f. Tesbih eden, tesbih okuyan.
tesbik	(C.: Tesbikat) (Sebk. den) Eritip kalıba dökme.
teşbik	(Şebeke. den) Şebekeleştirme, ağ biçimine koyma.
tesbil	(Sebil. den) Bir şeyi Allah rızası için vakfetme, Allah yoluna bağlama. * Yolcu etme, yola çıkarma. * Yol gösterme. * Kesme.
teşbir	Karışlama. * Ölçme.
tesbit	Sağlam olarak yerleştirme. Yerinden kımıldayamaz hâle getirme. * Bir şeyin aslını kat'i olarak bulma.
teşbit	Bir kimseyi işinden geciktirme, mani olma. ◊ Dağıtmak, perâkende etmek.
tesci'	Edb: Nesirde kafiye kullanmak. Cümleleri kafiyelendirmek.
teşci'	Şecâatlandırma, cesaret verme. Bahadırlık etme.
tescif	Bir şeyi örtme.
tescih	(Eşek) dişiyle bir yerini tutup ısırmak.
tescil	Sicile geçirme, deftere kaydetme. * Sağlamlaştırma.
tescilât	(Tescil. C.) Kütüğe geçirmeler, sicile geçirmeler.
tescin	(Sicn. den) Hapsetme, zindana koyma.
tescir	Tennur yakmak. * Denizi kurutmak. * Boşaltmak ve doldurmak. * Ağlayarak çağırmak.
teşcir	(Şecer. den) Ağaçlandırma.
tesciye	(Seciye. den) Üstün ahlâk kazandırma. * Bir nesneyi örtmek.
teşdib	Arıtmak, temizlemek. * Tımar etmek.
tesdid	(Sedd. den) Hayırlı işe doğru yöneltme. * Doğrultma, doğrultulma.
teşdid	Şiddetlendirme, sağlamlaştırma, kuvvet verme. * Gr: Harfi iki defa okuma. Harfi şeddeli okumak.
teşdih	Baş yarmak.
tesdis	(C.: Tesdisât) (Süds. den) Gazelin her beytine dörder mısra ilâve ile onu müseddes (altı mısralı) hâline getirmek.
tesdiye	Çulhaların bez çözmeleri.
tese'sü'	Korkmak.
teşe'ub	Budaklanmak. * Perâkende olmak, dağılmak, saçılmak.
tese'ül	(Sual. den) Dilenme, dilencilik etme.
teşe'üm	Kötüye yorma. Uğursuz sayma. Bu anlayış dinimizde men edilmiştir. * Sola dönme. * Sola yatma.
teşebbu'	Tok değilken kendini tok göstermek.
tesebbüb	(Sebeb. den) Sebeb olmak.
teşebbüb	şap haline gelme, şaplaşma.
tesebbüben	Sebep olma suretiyle.
teşebbüh	Benzemek, müşâbehet etmek. Zorla benzemeğe çalışmak.
teşebbük	(Şebeke. den) Ağ şeklini alma. Şebekeleşme. * Parmaklarını birbirine giriştirmek.
teşebbüs	Bir işe girişmek. Bir işi ilk olarak teklif etmek. * Sağlam bir niyetle bir şeye başlamak. * El ile yapışıp bırakmamak.
tesebbüt	(Sebat. dan) Sebat gösterme, dayanma, sabretme, direnme. * Bir nesneye yapışmak. Tevakkuf. ◊ Eğlenmek, oyalanmak. Geç gelmek. ◊ Rahatlık. * Sâkin olmak.
teseccu'	Kuşların cıvıltıları. * Seci' yapmalar.
teşeccu'	Bahâdırlık göstermek, kahramanlık yapmak.
teseccüd	(Secde. den) (C.: Teseccüdât) Secde etme, secdeye kapanma.
teşeccür	Ağaçlanma, ağaçlaşma.
teşeddüd	Sertleşme. Kuvvet ve dayanıklık kesbetme. Şiddetlenme. Çok şiddetli olma. * Keskinleşme.
teşedduk	Ağzın köşesiyle konuşmak.
teşeffi	Rahatlamak. Şifâ bulmak. * Öc almak. Öc veya intikam almakla yüreği soğumak.
teşeffu'	şafiî mezhebine geçmek. şafiî olmak.
teseffüh	Sefihleşme. * Mütegayyer olmak, değişmek. * Akılsızlık etmek.
teseffül	Örtme. * Aşağı sarkma. * Bayağılaşma, aşağılaşma.
tesefsüf	Yaramaz olmak.
teşehhi	Hırsla istemek. İştahlanmak.
tesehhub	Bulutlanma.
tesehhüd	Uyanıklık.
teşehhüd	Şehadet getirmek. * Namazdaki şehadet miktarı oturmak ve 'Et-tahiyyât' okumak.
tesehhur	Sahur yemeği yeme. (Bak: Sahur) ◊ Alay etme, maskaraya alma.
tesehhür	(Sehr. den) Gece uyumayıp uyanık kalma.
tesehhurkâr	Maskara.
teşehhut	Maktulün kan içinde yuvarlanması.
teşekki	(C.: Teşekkiyât) Şekvada bulunma. Kötü ahvalini ihbar ile şikâyet etme.
teşekkük	şek ve şüphe etme.
teşekkül	şekillenme. şekil alma. * Meydana gelme.
teşekkülât	(Teşekkül. C.) Teşekküller. şekillenmeler. * Kuruluşlar.
tesekkün	(Sükûn. dan) Yatışma, sükûn bulma. * Miskin ve fakir olma.
teşekkür	Yapılan iyilikten memnun kalındığını bildirmek için söylenen şükür ifadesi. * Şükür etmek. * Birisine karşı 'Sağ ol, var ol, ömrüne bereket' gibi söylenen minnet sözleri.
teşekkürât	(Teşekkür. C.) Teşekkürler.
teselli	Avunma. Kederli ve gamlı olan bir kimseyi söz ve nasihatle ferahlandırma.
teselli-pezir	f. Avutulabilir, avundurulabilir.
teselli-yâb	f. Avunan, avutulan, teselli bulan.
tesellu'	Ahmak olmak.
tesellüb	Soyunma. * Kocası ölen kadının, zinetli elbisesini çıkarıp, matem elbisesini giymesi. (Bu iyi bir âdet değildir.)
teselluh	(Silâh. dan) Silâhlanma, silâh kuşanma.
teselluk	Yüksek yere, duvar üstüne çıkma. * Sırt üstü uyuma.
tesellül	İnsanlar içinden sıyrılıp çıkma. * Verem hastalığına yakalanma.
tesellüm	Teslim edilen şeyi tekrar teslim alma. * Verilen bir şeyi alıp kaydetme. * Teslim olma. * İslâm olma. ◊ Çentik çentik olma, diş diş olma. Gedik olma. * Ağzını yaşmaklama.
teselsül	Zincirleme. Zincir gibi birbirine bitişik kısımlar olma. Silsile peyda etme. * Ulaştırma. * Man: (Bak: Delil-i ihtira)
teşelşül	(C.: Teşelşülât) Suyun yüksek bir yerden aşağı şarıltı ile dökülmesi, çağlayan oluşturması. * Soğuk su banyosu yapma, duş yapma.
teselsülât	(Teselsül. C.) Zincirlemeler. Zincirleme gitmeler.
tesemmi	Bir şahsa veya kabileye müntesib olma. * Bir isimle isimlenme.
tesemmuh	Cömertlik etmek.
teşemmül	İhrama bürünme.
tesemmüm	Zehirlenmek.
teşemmüm	(şemm. den) Koklama.
tesemmümât	(Tesemmüm. C.) Zehirlenmeler.
tesemmün	(Semen. den) şişmanlama, semirme.
teşemmür	İşe hazırlanma.
teşemmüs	(Şems. den) Güneşleme, güneşe çıkma. * Güneş çarpması.
teşemmüt	Hayırla ve bereketle duâ etmek.
tesenbül	Sümbülleşme, sümbül verme.
tesenni	İki kat olma, eğilip bükülme.
teşennüc	(Şenc. den) (C.: Teşennücât) Buruşuk olma, buruşma. * Adalelerin gerilip büzülmesi, kasılması. * Korkmak. * Titremek.
teşennüf	Küpe takınma. * Süslenme.
tesennüh	Küflenme.
tesennüm	Ufak olmak. * Yerden iki üç karış yüksek olmak. * Hörgüç üstüne binmek.
tesennün	Halinden dönmek. * Üzerinden yıl geçmek. * Yaşlı olmak, yaşlanmak, ihtiyarlamak. * (Sinn. den) Diş çıkarma.
teşennün	Adamın ihtiyarlıktan dolayı derisinin buruşup kuruması. * Eskimek.
teserbül	Gömlek giymek.
teserri	Cariye alma, odalık edinme.
teserru'	(Sür'at. den) Koşma. Çabuk davranma.
teşerru'	şeriata uygun davranma.
teşerrüb	Suyu kendine çekme, içme. * Meşreb sahibi olma.
teşerrüf	şereflenme. şeref bulma. Ulviyete erişme.
teşerrüfât	(Teşerrüf. C.) Şeref duymalar, şereflenmeler. Saygı göstermeler, hürmet etmeler.
teşerruk	Güneşte oturmak.
teserrut	Yutmak.
teservül	Don giymek.
teşetti	(Şitâ. dan) Kışlama. Kış mevsimi boyunca bir yerde oturma. Kışı geçirme.
tesettür	Kapanıp gizlenme. Örtünme.
teşettüt	Dağınık olma. Dallara ayrılma. Çatallaşma. Dağılma. Perişan olma.
tesevvi	Düzeltme, tesviye etme, düzleme.
tesevvüb	(Sevâb. dan) Sevap kazanma, sevaplanma. * Farz olan namazdan sonra nâfile namaz kılma.
teşevvüh	Çirkinlik.
tesevvük	Misvak yapmak.
teşevvuk	şevklenme, istek gösterme, arzu etme, sevinme.
tesevvül	Galip olmak, yenmek.
tesevvür	Kadının çok doğurucu olması. ◊ Yüksekten aşağı inmek.
teşevvüş	Karma karışık olma. * Bulanıklık, karışıklık.
teşeytun	Yaramazlık etmek.
teşeyyu'	Şiilik taslamak. Şii olma. (Bak: Şia) * Vedalaşmak. * Ardınca ve peşinden gitmek.
teseyyüb	(Seyyib. den) (Kadın) dul kalma. ◊ Üşenme, kayıtsızlık, tembellik.
teşeyyüb	(C.: Teşeyyübât) İhmalcilik, kayıtsızlık.
teseyyüd	Yükseltme. * Sağlam olma.
teşeyyüd	Yükseltme. Sağlamlaştırma.
teşeyyuh	Şeyh olduğunu iddia etmek. Şeyhlik taslama. * İhtiyarlama, yaşlanma.
teşeyyüh	(Şeyh. den) İhtiyarlama. * Şeyhlik iddiasında bulunma.
teşezzi	Pâre pâre olmak. Pârelenmek.
teşezzüb	Dağılma, dağınık olma.
teşezzün	Yoğun ve katı olmak.
teşezzür	Ayrılmak. * Korkmak. * Hazırlanmak. * Davara binmek.
tesfi'	Sıcağın, insanın yüzünü yakması.
teşfi'	Şefaat etmek, affı için sebep olmak.
tesfid	Kebap yapmak için eti şişe dizme.
tesfif	Dövüp ezme, toz haline getirme.
tesfih	(Sefahet. den) Sefih görme, sefih sayma. Akılsız, müsrif ve eğlenceye düşkün addetmek.
tesfil	(C.: Tesfilât) (Süfl. den). Aşağılaştırma, sefilleştirme, bayağılaştırma.
tesfir	(Sefer. den) Yolcu etme, yola çıkarma, sefere gönderme.
teşfiye	(Şifâ. dan) İyileştirme, şifalandırma.
teshik	Ezme, dövme, döğerek ezme.
teshil	(C.: Teshilât) Kolaylaştırma. Zorluğa âit şeyleri kaldırma. ◊ Öksürtme.
teshilat	(Teshil. C.) Kolaylıklar.
teshilen	Kolay olmak üzere.
teshim	Nakışlı etmek, nakışlamak. ◊ Yüzüne kara vurmak.
teshin	Isıtmak, soğukluğunu gidermek.
teshinât	(Teshin. C.) Isıtmalar, kızdırmalar.
teshir	Zaptetme, hâkim olma, zorla ele geçirme. * İtaat ettirme. * Hakir ve zelil etmek. ◊ Büyüleme, sihir yapma, aldatma. * Yemek ve içmeğe muhtaç etme.
teşhir	Göz önüne serme, gösterme. Sergi serip âleme ilân etme. * Meşhur ve nâmdâr kılmak. * Kılıç sıyırma.
teşhirgâh	f. Sergi yeri, herkese gösterme yeri.
teşhirgâh-i enâm	f. Mahlukatın herkese gösterildiği yer, dünyâ.
teşhis	Şahıslandırma. Şekil ve suret verme. Seçme, ayırma, ne olduğunu anlama. Tanıma. * Hastalığın ne olduğunu anlayıp bilmek. * Edb: Canlılandırmak, suretlendirmek. * Eşyaya şahsiyet vermek.
teşhit	Kana bulaştırmak.
teşhiye	Gönlün ne isterse sana vereyim' demek.
teşhiz	(C.: Teşhizât) (Şahz. dan) Sivriltme, keskinleştirme. * Bileme. * Gücünü, kuvvetini artırma. *Uyandırma.
teskib	(Sakb. dan) Delik açma, delme.
teskif	Düzeltip ve doğrultup beraber etmek. Eşitlendirmek. ◊ Evin üstünü örtmek.
teşkih	Hurma koruğu renklenmeye başlamak.
teşkik	(Şakk. dan) Parça parça yarma. İkiye ayırma. Yarmak. ◊ Şüphede bırakmak. Şüpheye atmak.
teşkikât	Şek ve şüpheler. Şüphede bırakmalar.
teskil	(Sakl. dan) Ağırlaştırma. Ağırlığını artırma.
teşkil	Vücud vermek. Suretlendirmek. Şekil vermek. Meydana getirmek. * Atın iki önayağı ve art ayağının birisinin beyaz olması.
teşkilât	Tertipli ve düzenli çalışan birlik.
teskim	(Sakm. dan) Hasta etme. * Bozuk ve yanlış sayma.
teskin	Rahatlandırma. Yatıştırma. Sükunet verme. Şiddet, hiddet ve ıztırabını izale etme. * Gr: Bir harfi sâkin okuma.
teskir	(Sekr. den) Sarhoş etme. * Gözü kamaştırıp görmesini zayıflatmak.
teskit	(Sükût. dan) Susturma. Sükût ettirme.
teskiye	(Saky. dan) Su verme. * Sulama.
tesli'	Yarmak.
teslib	Soyunmak. * Gammazlık. * Erkeği ölen kadının, keder esvâbı giymesi.
teslif	Kahvaltı etme. * Takdim etmek. * Bir nesnenin fiyatını evvelden vermek.
teslih	(Selh. den) Derisini yüzüp çıkarma. ◊ Silâhlandırma. Silâh ile donatma.
teslil	(Sell. den) Sıyırıp çekme. * Verem etme.
teslim	Bir emâneti verme. * Kabul etme. * Doğru ve haklı bulma. * Selâmetle dua etme. * Karşısındakinin hükmü altına girme. * Kendini Allah'ın takdirine terketme, emri altına girme. * Belâ ve More…
teslim-kerde	f. Teslim edilmiş olan.
teslimat	(Teslim. C.) Bir hesap üzerine yapılan ödemeler.
teslimiyet	Kendini Allah'a veya başka birinin iradesine terketmek, boyun eğmek.
teslis	Üçleme.
teslit	Havâle etmek. (Bak: Taslit)
tesliye	Avutma, teselli etme.
tesliyet	Avutma, teselli verme.
tesliyet-bahş	f. Avutucu, teselli verici.
tesliyet-kâr	f. Avutucu, teselli verici.
tesmi'	(C.: Tesmiât) (Sem'. den) İşittirme, duyurma.
teşmi'	(Şem'. den) Mumlama, bal mumuna batırma.
tesmia	Halka ibadetini ve amelini işittirme, duyurma.
tesmiat	(Tesmi. C.) İşittirmeler, duyurmalar.
tesmid	Yere ters ve kül dökmek.
tesmih	Yab yab gitmek. * Süngü ağacını yontup düzeltmek.
teşmil	Şâmil kılmak. İhata eylemek. Kaplamak. İhrama bürünmek ve sür'atle yürümek.
tesmim	Zehirleme.
teşmim	(Şemm. den) Koklatma. Koklatılma.
tesmimen	Zehirleyerek.
tesmin	(Sümn. den) Sekizleme. Sekize bölme. Sekize çıkarma. * Bir şeye kıymet biçme. ◊ (Semen. den) Semirtme, yağlatma.
tesmir	(Semer. den) İktisad ederek malın çoğalması. * Ağaçların çiçeklerini döküp yemiş bağlaması. ◊ Koyu nesneye su katıp duru etmek. * İksir ile sağlamlaştırmak. ◊ Çivileme, More…
teşmir	(Şemr. den) Sıvama veya sıvanma.
teşmis	(Şems. den) Güneşe tutma, güneşe serme. * Güneşe tutup hasta etme.
tesmit	Aksıran kimselere: 'Yerhamükâllah; Allah sana merhamet etsin' demek. ◊ Edb: Gazel yahut kasideyi 'müsemmat' tarzında tanzim etme.
teşmit	Aksıran kimseye: 'Yerhamükâllah; Allah sana merhamet etsin' deme.
tesmiye	İsimlendirme. Ad verme. * Besmele çekme.
teşmiyet	Aksırana karşı hayır ve bereketle duâ etmek. (Yerhamükümullâh: Allah size merhamet ve rahmet ihsan etsin) meâlinde dua etmek.
teşne	f. Susamış. * Mc: İstekli, çok arzulayan, heveskâr.
teşnedil	(C.: Teşnedilân) Candan ve yürekten isteyen.
teşnegân	(Teşne. C.) f. İstekliler. * Susamışlar.
teşnegî	f. Susama.
teşneleb	f. Dudağı kurumuş, çok susamış. Yanık, susuz.
teşni'	Başa kakmak. * Davara binmek. * Silâh takınmak. * Kötülük yapmak. Kötü göstermek. Ayıplamak. * Birisinin çok şeni' olduğunu söylemek.
teşniât	(Teşni'. C.) Ayıplamalar, çirkin bulmalar.
tesnid	Dayak vurmak.
teşnif	Küpe takma. Küpe takınma. * Süslenme. Küpe ile süsleme.
tesnim	Hörgüçleyerek yukarı yükseltmek, terfi etmek mânasına masdar olup, yükseklik mânasıyla Cennet çeşmelerinden bir çeşmenin ismidir.
teşnir	Ayıp vermek.
tesniye	Vasıflandırma. * Gr: Arapçada bir kelimenin iki şeye delâlet etmesi hâli, kelimeyi iki şeye delâlet ettiren siga. Bu şekil kelimenin sonuna 'elif-nun' veya 'ye-nun' More…
tesri'	Hızlandırma. Sür'atlendirme. Acele ettirme.
teşri'	Yolu açık ve vâzıh kılma. * Şeriata isnad ve nisbet eylemek. * Kanun vaz' ve tenfiz eylemek. * Peygamberimizin (A.S.M.) şeriata dair emretmesi. * Havuza su getirmek.
teşri' eylemek	Dinî emir ve yasakları bildirmek. Kanun bildirmek. Bir emrin kanun gibi tatbikini istemek.
tesrian	Hızlandırarak. Çabuklaştırmak için.
tesriât	(Tesri'. C.) Çabuklaştırmalar, hızlandırmalar.
tesrib	Esasen işkembeden içyağını ayırmak demek olup, mecâzen: Tekdir ve muaheze mânasına kullanılır. * Darılma. Ayıplama. * Başa kakma. ◊ (Sürub. dan) (Asker) gönderme, yollama.
tesric	Kandil yakmak. * Güzelleştirmek. * Hayvanı eyerleme. Hayvana eyer vurma.
teşric	Cem'etmek, birbiri üstüne yığmak. * Kerpiçi yerinden ayırmak.
tesrid	Davar boğazlandığında daha soğumadan bir yerini kesmek veya kırmak. ◊ Sahtiyan dikmek. * Kırba dikmek.
teşrid	Ayırma, dağıtma. Dilim yapıp kesmek. * Nefyetme, kovalama. * Belâya atma. Ürkütüp kaçırma. Sevketme. * Birisinin ayıbını teşhir eylemek.
teşrif	Şereflendirmek. Yüksek yere çıkmak. Şeref vermek. * Bir yere buyurmak.
teşrifat	(Teşrif. C.) Resmî kabul ve ziyaretlerdeki kabul merasimi. Protokol.
tesrih	Talâk. Boşanma, ayrılma. * Halâs etme, kurtarma. * Bırakma, salıverme. * Kıl tarama. * Asan etme, kolaylaştırma.
teşrih	Bir kitap veya ibareyi anlaşılır şekilde açıklamak, tafsilât vermek. İnceden inceye didikleyip araştırmak. * Tıb: Bir cesedi kesip parçalara ayırarak incelemek.
teşrihat	Açıklamak, tafsilât vermek, inceden inceye araştırmak.
teşriî	(Teşriiye) Şeriatla, kanun ile, kanun yapma ile alâkalı, şeriata müteallik, kanuna dair.
tesrik	(Sirkat. den) (C.: Tesrikat) Bir kimseye hırsız deme.
teşrik	Güneşlendirme. Güneşte kurutma. * Eti parçalayıp güneşte kurutma. * Doğu tarafına gitme. ◊ Ortak etme. İştirak ettirme.
teşrim	Yarmak. * Yırtmak.
teşrin	Eskiden yılın on ve onbirinci aylarına verilen ortak isim.
tesrir	(C.: Tesrirât) (Sürur. dan) Sevindirme.
teşrir	Güneşte bez serip kurutmak.
tesriye	Gam ve kederi bırakma. Kederi yok etme.
teşt	Tekne, teşin, leğen, kap.
testih	Yassı ve düz yapmak. * Eşit yapmak, beraber etmek. ◊ Yün ve pamuk tepmek.
testir	Gizleme, saklama, setretme, örtme.
teştir	Edb: Bir gazeli teşkil eden beyitlerin beher mısraı arasına ikişer mısra ilâve etmek. ◊ Bir nesneye ayıp vermek, noksanlık vermek.
teştit	Dağıtma, dağıtılma. Perişan etme.
teştiye	Kışın uyuyan hayvanların uykusu.
tesvib	Sevab vermek demektir.
tesvid	Karartma. Yazı ile karalama. Yazmak, müsvedde yapmak.
tesvif	(Sevf. den) (C.: Tesvifât) Sebepsiz olarak atlatma, geciktirme.
teşvif	Tezyin etmek, süslemek.* Haberli olmak, anlamak, muttali olmak. * Bakmak, nazar etmek.
tesvig	Cevaz verme. * Kolaylaştırma. * Tecavüz etmek, haddini aşmak.
teşvih	Çirkin yapmak.
tesvik	(Misvak. dan) Dişleri misvaklama. ◊ (Sevk. den) Sürme, ileri gütme.
teşvik	Şevklendirme. Şevke getirme. Kışkırtma. Kaldırma. Cesaret verme. ◊ Diken bitmek. * Ağacın dikenli olması.
teşvikat	(Teşvik. C.) İsteklendirmeler, şevke getirmeler. Kışkırtmalar.
tesvil	(C.: Tesvilât) Kötü bir şeyi güzel göstererek aldatma. * Tezyin etmek, süslemek.
tesvim	Davarı otlamaya salmak. * İşaretlemek, nişan etmek. * Dağlamak.
tesvir	Büyük derecelere çıkma, büyük işlere yükselme. * Koluna bilezik yapma. ◊ Toz kaldırma. * Derin ve gizli mânayı araştırma.
teşvir	İçinde bulunma. İçine alma, içine alıp gizleme. * Satılık olan hayvanı pazara çıkarıp gösterme.
tesvis	Buğdaya bit düşmek.
teşviş	Karıştırma. Karma karışık etme. Bulandırma.
teşvişiyyet	Karışıklık, bozukluk.
tesvit	Karıştırmak.
teşvit	Tüyü ve kılı gitsin diye ateşe tutmak.
tesviye	Seviyelendirme. Düzleme. Beraber etme. İki şeyi müsavi etme. * Bir neticeye bağlama.
teşviye	Kebap yapmak. Kebap vermek.
tesyar	Gönderme, gönderilme. (Eşya hakkında) (Tisyâr şekli yanlıştır)
teşyi'	Uğurlamak. Gideni selâmetlemek. Yolcu etmek. * Cesaretlendirmek.
teşyid	Müşeyyed etmek. Binayı yükseltip sağlamlaştırmak.
teşyie	Dilemek, istemek.
tesyil	Akıtma. Akıtılma. Sel gibi akıtılma.
tesyir	(Seyr. den) (C: Tesyirât) Gönderme, yollama. Seyrettirme. * Sürmek. * Bezi yol yol alaca edip dokumak.
teşzib	Ağaç budamak.
teta'um	(Ta'm. dan) Tatma, tadına bakma.
tetabbub	(Tıbb. dan) Hekim olmadığı hâlde hekimlik yapma.
tetabu'	Fasılasız birbiri ardından gelmek. Aralıksız birbirini takib etmek.
tetabuk	Birbirine uygun ve muvafık olmak. Uymak. Birşeye uygun düşmek.
tetafful	(Tufl. dan) Dalkavukluk.
tetahhul	Tıb: Dalak şişmesi.
tetahhur	Temizlenme. * Günah işlemekten uzaklaşma.
tetahhurât	(Tetahhur. C.) Temizlenmeler.
tetallu'	Boynunu uzatarak başını kaldırma.
tetavül	Uzun olma, uzama. * Zulüm etme. * Birbirine muhalefet, kibir ve taazzum etme. * Musallat olma. * Mugayeret eylemek.
tetavvu'	(Bak: Tatavvu')
tetavvuan	Nafile olarak, nafile tarzında.
tetavvuf	Tavaf etme. Ziyaret maksadıyla bir şeyin veya bir yerin etrafını dolanma.
tetavvuk	Boyuna gerdanlık gibi şeyler takma.
tetavvus	Tavus gibi renk renk elbise giyme.
tetayür	(Tayeran. dan) Uçuşma. Uçuşup dağılma.
tetbi'	Peşini bırakmayıp iyice araştırma. * Uyma, tâbi olma.
tetbin	Fikrinde ve görüşünde dikkat etmek.
tetbir	Helâk etmek, mahvetmek.
tetbit	Zarar ve ziyan yapma.
tetebbu'	Araştırıp tetkik etme. Derinliğine inceleyip tanıma, öğrenme. Öğrenmek için okuma.
tetebbuât	Araştırıp incelemeler. Arayıp öğrenmeler.
tetellu'	Kalkmak için boynunu uzatmak.
teterrüb	Toz toprak içinde kalma.
teterrüs	Kalkanla siper yapmak.
tetevvüc	Tac giyme.
tetfül	Tilki eniği.
tetim	Aşkla söylemek.
tetimme	(Tetümme) (C.: Tetümmat) Tamam etme. Tamamlama. * Ek. Noksanını tamamlamak için ilâve edilen.
tetkik	(Bak: Tedkik)
tetliye	Nezretme. Adağı yerine getirme. * Farzdan sonra nafile namaz kılma.
tetmim	Tamamlama, bitirme. * Edb: Bir şiiri tamam etmek.
tetnih	Sallanmak. * Gururlanmak, tekebbürlenmek.
tetra	Birbiri ardınca olmak. Birbirinin peşinden gelmek.
tetre'	(Tarae. den) Ârız olur, meydana gelir (meâlinde).
tetrib	Toza toprağa bulaştırma.
tetrih	Tasalandırmak. Hüzünlendirmek, üzmek.
tetris	Muhkem etmek, sağlamlaştırmak.
tetvibe	Tevbe etmek.
tetvic	(C.: Tetvicât) Tac giydirme.
tetyib	Helâk etmek, mahvetmek.
tev'eban	Davar memesinin iki yanı.
tev'em	İkiz. Çift doğan çocuklar. * Mc: Benzer, eş, mümasil.
tev'eme	İki kız.
tev'emî	İkizlik.
tev'id	(C.: Tev'idât) Sözle korkutma.
teva	Mâlın helâkı. Mülkün helâk olması.
teva'ul	Yüksek yere çıkmak.
teva'un	Davarın, beslenip semizlemek hususunda nihayet hududu bulması.
tevabi'	(Tabi'. C.) Maiyyet. Bir kimseye tâbi olanlar. İman ve İslâmiyet veya herhangi bir hususta birisine bağlı bulunanlar. * Uşaklar. * Bir merkeze bağlı olan yerler. * Gr: Evvelki kelimeye More…
tevabil	(Tâbel ve Tâbil. C.) Yemeklere katılan nâne, karanfil, tarçın ve biber gibi şeyler. Baharat.
tevabit	(Tâbut. C.) Tabutlar, sandıklar.
tevacüd	Kişinin kendini vecd suretinde göstermesi.
tevacüh	(Vech. den) Yüz yüze olma. Karşı karşıya gelme.
tevadd	Muhabbet etmek, sevmek.
tevadu'	(İki taraf düşmanlıktan vazgeçip) barışma.
tevaffuk	(Vefk. den) Muvaffak olma, başarma.
tevafi	Tamam olmak, tamamlanmak.
tevafuk	Birbirine uygunluk. Muvâfık oluş. Rast gelme hali. Nizamlanmış biçimde birbirine uygun olmak.
tevafukat	(Tevâfuk. C.) Uygunluklar. Tevafuklar.
tevafür	(C.: Tevafürât) Artma, çoğalma.
tevafürât	(Tevafür. C.) Artmalar, çoğalmalar.
tevaggul	Çok uğraşma, meşgul olma. Bir işin çok ilerisine varmak.
tevaggulât	(Tevaggul. C.) Tevagguller. Devamlı olarak uğraşmalar.
tevaggun	Cenk içinde ikdam etmek. Savaşta sebat edip ilerlemek.
tevagguz	Çok sıcak olmak.
tevahhi	Daha çabuk, acele, sür'atli. ◊ Talep etmek, istemek.
tevahhud	Vahid, tek olmak.
tevahhuş	Korkmak. Ürkmek. Kaçmak. * Hâli, tenhâ ve ıssız olmak.
tevahuk	Cemaat olup gitmek. Topluluk hâlinde gitmek.
tevaif	(Bak: Tavaif)
tevak	İstekli kimse.
tevaki'	(Tevki'. C.) Fermanlar.
tevakki	Çekinme, hazer etme, sakınma, korunma.
tevakku'	(C.: Tevakkuât) (Vuku. dan) Bekleme, umma, ümid etme. İsteme, arzu etme.
tevakkud	Tutuşup yanma.
tevakkuf	Durma. Eğlenip kalma. Duraklama.
tevakkufât	(Tevakkuf. C.) Beklemeler, durmalar, eğlenmeler.
tevakkul	Dağ üstüne çıkmak.
tevakkur	(Vekar. dan) Vakar peydâ etme. Vakarlanma.
tevakkus	Şiddetle basmak. * Atın seyri.
tevakül	(Vekl. den) Birbirini vekil etme.
tevakun	Noksan etmek, eksiltmek.
tevali	Uzayıp gitmek, devam etmek. Birbiri ardınca sıra ile gelmek. Sürmek.
tevaliyen	Tevali etmek suretiyle.
tevalüd	Doğma, doğurma.
tevamür	Danışmak, istişare etmek.
tevana	(Tüvânâ) f. Güçlü, kuvvetli, iktidarlı.
tevani	f. İşde tembellik etmek. * Kusur işlemek. Usançlık, bezginlik göstermek.
tevari	Gizlenme, kaybolup göze görünmeme.
tevarih	(Târih. C.) Tarihler. Hâdiselerin zuhur zamanını kaydeden kitaplar.
tevarüd	Vârid olma, gelme. Yetişme, vâsıl olma. * Arka arkaya gelmek. * Edb: Birbirinden habersiz olarak iki şâirin aynı beyti veya mısrayı söylemeleri.
tevarüs	Mirasa konmak, birisine diğerinden irsen geçmek. Miras yemek.
tevarüsât	(Tevarüs. C.) Tevarüsler, mirasa konmalar. * İrsen geçmeler, irsî olarak geçmeler.
tevasi	(Vasiyet. den) Vasiyetleşme. Birbirine tavsiye etme.
tevassul	Ulaşma, kavuşma, bitişme. * Nikâh yolu ile hısımlık, münasebet peydâ etme.
tevasuk	(Vusuk. dan) Birbiriyle andlaşma. Birbirine güvenip itimad ederek andlaşma.
tevasül	Birbirine ulaşma.
tevatür	Kuvvetli haber. * Müteaddid şeyler birbiri ardınca zâhir olmak. * Bir hususun söylenmesi hemen herkesin ağzında olup, gezmek. Şâyia.
tevatürât	(Tevatür. C.) Tevatürler, ağızdan ağıza dolaşıp yayılan haberler.
tevatüren	Ağızdan ağıza yayılarak. Tevatür suretiyle.
tevaüd	(Va'd. den) Birbirine söz verme. Va'dleşme.
tevazi	(Vezy. den) İki çizginin birbirine değmeden sonsuza kadar yanyana uzaması, paralellik.
tevazu'	Alçak gönüllülük. Kibirsizlik. Mahviyet hâli.
tevazu'kâr	f. Tevazulu, alçak gönüllü.
tevazüf	Birbiriyle sallanıp yürümek.
tevazün	Denklik. Müvâzene hâsıl olmak. Aynı tartıda olmak. Karşılıklı iki taraf da vezinde müsâvi olmak. Denkleşmek.
tevazzu'	Konulma, konulmuş. Bir şeyin bir yere konuşu.
tevazzuh	(Bak: Tavazzuh)
tevbe	(Tövbe) Yaptığı fenalığa pişman olmak. Allah'dan afv dilemek. Bir daha işlememeye azmetmek. Estağfirullah deyip, pişmanlık duymak. (Bak: Afv)
tevbe suresi	Kur'an-ı Kerim'in 9. suresidir. Berae Suresi de denir. Medenîdir.
tevbekâr	f. Tevbeli, yaptığına pişman olmuş olan.
tevbeşiken	f. Tevbesini bozan.
tevbih	Azarlama. Levm etme.
tevbihat	(Tevbih. C.) Azarlamalar, tekdirler.
tevbis	Köpek yavrusunun gözlerini açması.
tevcib	(Vücub. dan) Lüzumlu yapma, lâzım etmek, gerektirmek. * Bir iş için vakit belirlemek.
tevcih	Döndürmek, yöneltmek. * Tefsir etmek. * Birisini bir tarafa göndermek. * Rütbe vermek. * Bir kimseye söz atmak. * Edb: İki zıd mânaya gelebilen ve birbirinin zıddı mânada söz kullanmak.
tevcihât	(Tevcih. C.) Verilmiş rütbeler. Tevcihler. * İşaret eden mânalar.
tevdi'	Emanet vermek, bırakmak. * Misafirin veda etmesi. Giderken kalanlara: Allah'a ısmarladık gibi veda etmesi, bolluk hoşluk duasıyla bırakıp gitmesi. * Mutlaka terkedip bırakmak.
tevdian	Vererek, bırakarak, teslim ve emanet ederek.
tevdiât	Emânetler. Emânet bırakmalar. Emniyetli bir yere kıymetli bir şeyi teslim etmek.
teve'ur	Bir şeyin güçlenerek halli ve yenilmesi müşkil olması. * Bir hususta çetin zorlukla karşılaşmak. * Konuşanın çapraşık söylemesinden ve anlaşılmadığından dolayı, dinleyenin hayrette kalması. More…
teveccu'	(C.: Teveccuât) Ağrıma, vecâlanma. Acımak.
teveccüd	(Vecd. den) Coşma, vecde gelme.
teveccüh	Bir şeye doğru yönelme, bir tarafa dönme. Çevrilme. * Mânen üzerine düşme. * Ait olmak. * Hoşlanmak. * Sevgi, alâka.
teveccühât	(Teveccüh. C.) Teveccühler.
teveccüs	Karnını boşaltmak.
teveddüd	Tedricen kendini sevdirmek. Dostluk etmek. * Cenab-ı Hakk'ın çeşitli ve lezzetli nimetler vererek insanlara kendisini sevdirmesi.
teveffi	Ölme, vefat. * Bütününü aldırma.
teveffuk	Tevfike mazhar olmak. Cenab-ı Hakk'ın rızasına uygun tarzda hareket edebilmek.
teveffür	Çok olmak, artmak.
tevehhüc	Deprenmek, hareket etmek.
tevehhuk	Boynuna kement bağlamak.
tevehhül	(Vehle. den) Yanıltmağa çalışma.
tevehhüm	Evhamlanmak. Az tehlike ihtimâli olsa çok korkmak. Yok olanı var zannetmekle ye'se ve korkuya düşmek.
tevehhün	Gevşeme. Kuvvetsiz hale gelme.
tevehhüs	Bir işe dikkat ve itina ile koyulma.
tevekan	İstekli olma.
tevekân	Sormamak.
tevekkelna	Tevekkül ettik (meâlinde fiil).
tevekkeltü alallah	Allah'a tevekkül ettim (meâlindedir).
tevekkü'	Dayanmak.
tevekkuh	şiddetli ve haşin olmak.
tevekkül	İşi başkasına ısmarlamak. * Sebeblere tevessül ettikten sonra neticesini Allah'a bırakmak. Allah'tan gelene razı olmak. Kendine ait vazifeyi yaptıktan sonra neticelerini More…
tevekkün	Musibet anında yüksek sesle bağırıp feryad etmek.
tevella	(Tevelli) Birisini dost edinme. * Bir işi üzerine alma. * Dönme, yönelme, i'raz etme. * Ehl-i Beyt'e tam sevgi. * Akrabalık. Karabet. Yakınlık beslemek.
tevellu'	Sevme. Alâka ve aşk peydâ etme.
tevellüc	Dühul etmek, dâhil olmak, girmek. * Vahşi canavarların yatağı.
tevellüd	Doğma. Doğum.
tevellüdat	(Tevellüd. C.) Belli bir zaman içinde doğum. Umumi doğumlar.
tevellüh	(C.: Tevellühât) (Veleh. den) Şaşakalma. Şaşırıp sersemleşme. * Hayran etme. * Kadını çocuğunden ayırma.
tevelvül	(C.: Tevelvülât) (Velvele. den) Gürültü patırdı etme.
tevennuk	Dikkatle bakmak.
teverri	Gizlenmek. * Belirsiz etmek.
teverru'	Haramdan ve şüpheli şeylerden sakınmak.
teverrüd	Vâridolma, gelme. * Gül gibi kızarma.
teverruk	(C.: Teverrukat) (Varak. dan) Yapraklanma.
teverrük	Sol yanı üstüne oturup iki ayaklarını sağ tarafından uzatmak.
teverrüs	(Veraset. den) Mirasçı olma. Vâris olma.
teverrut	Zor bir işe rastlama. Vartaya düşme.
teveşşi	Saç ve sakalı kır olmak, alacalanmak.
tevessu'	(Bak: Tevessü')
tevessü'	(C.: Tevessüât) Genişleme, yayılma. Vüs'at bulma. * Zahmetsiz herkese yer bulunma.
tevessüât	(Tevessü'. C.) Genişlemeler.
tevessüb	(Vesb. den) Atlama, sıçrama.
tevessüd	Dayanma, istinad. * Yastığa dayanma.
tevessüen	Genişleme suretiyle. Tevessü ederek.
tevessuh	(Vesah. dan) Paslanma, kirlenme.
teveşşuh	(C.: Teveşşuhât) Süslenme, takıp takıştırma. * Kadın gerdanlığını takma.
tevessuk	(Vüsuk. dan) İnanıp güvenerek ve itimad ederek dayanma.
tevessul	(Bak: Tevassul)
tevessül	Allah'ın dergâhına yaklaştıracak amel işlemek. * Sarılmak. * Baş vurmak. * İnanmak. * Sebeb tutmak. * Hırsızlık.
tevessülen	Başvurarak, girişerek. Sebep tutarak.
tevessüm	Bir şeyin işaretlerine bakarak iyice anlamak.
tevettür	Gerginleşme, gerilme.
teveyyül	(C.: Teveyyülât) Vâveylâ etme. Çığlık koparma.
tevezzü'	Yer tutma. * Dağılma. Bölünme, taksim olunma.
tevezzüf	Sallanmak. * Evmek, acele etmek. ◊ Kabuğunu soymak.
tevezzug	Hareket etmek.
tevezzül	Kesilmek.
tevfik	Uygun düşürme. * Uydurma. Muvafık kılma. * Cenab-ı Hakkın kuluna yardım etmesi.
tevfikan	Uygun olarak. Uyarak.
tevfir	Artırma, çoğaltma. * Bir kimsenin hakkını tam olarak verme.
tevfiye	Tamam vermek.
tevfiz	Evdirmek, acele ettirmek.
tevgir	(Mübalağa ile) Sıcaklatmak.
tevhid	Birleme. Bir Allah'tan başka İlâh olmadığına inanma. Lâ ilahe illallah sözünü tekrarlama.
tevhid suresi	Kur'an-ı Kerim'in 112. Suresidir. İhlâs Suresi gibi çok isimleri de vardır. (Bak: İhlâs Suresi)
tevhiden	Birleştirerek, tevhid olarak.
tevhif	Sopa ile vurmak.
tevhim	(C.: Tevhimât) (Vehm. den) Vehme düşürme. Vehimlendirme. ◊ Bir nesneye gönül vermek. * Hâmile olmak ricâsını etmek.
tevhin	(Vehn. den) Zayıf kılmak, zâfiyete duçâr eylemek veya edilmek. * Zayıfa nisbet etmek veya edilmek.
tevhiş	Ürkütme, kaçırma, korkutma.
tevhişât	(Tevhiş. C.) Ürküp kaçmasına sebep olmalar, ürkütmeler.
tevhiye	Acele etmek.
tevkâf	(Ev) damlamak.
tevki'	Alâmet, işaret, belirti, nişan. * Sultan. * Kılıca nakış yapmak.
tevkid	Ateş tutuşturma. ◊ Sağlamlaştırma.
tevkif	Alıkoyma, tutma. Hapis olarak bekletme. Vakfetme. * Arafatta mevkaf olan yerde durdurmak. * Bir kimsenin koluna bilezik takmak.
tevkifhâne	Hapishane.
tevkil	Kendine birisini vekil etmek. Vekil tâyin etmek.
tevkim	Zelil etmek. * Katletmek, öldürmek. * Hıfzetmek, korumak.
tevkir	Bina için yemek pişirip yedirmek. Ziyafet vermek. ◊ Tazim. Hürmetle anmak. İhtiram etmek.
tevkis	Küçük odun parçalarını ateşe atmak.
tevkiş	Tahrik etmek.
tevkit	Vakit tayin etmek. Vakitlendirmek. ◊ Hurmanın kararmaya başlaması.
tevkiye	Çok sakınmak.
tevla'	Eğrilik.
tevle	Sihir, efsun.
tevli'	Bir nesneye beyaz noktalar yapmak.
tevlid	Çocuğu doğarken almak. Doğurmak. Doğurtmak. * Mc: Sebep olmak, vücuda getirmek. * Beslemek. Terbiye etmek.
tevlidât	'(Tevlid. C.) Meydana getirmeler, sebep olmalar. * Doğurmalar, doğurulmalar; doğurtmalar.'
tevlih	Şaşırtma. Sersemleştirme.
tevliyet	Bir vakfın işlerine bakma vazifesi. Mütevellilik. * Yüz çevirme, yüz döndürme. * Fık: Sâhib olunan malı peşin değeri ile başkasına tevcih etme.
tevr	(C.: Etvâr) Ağzı büyük gönden olan bardak. * Su bardağı. Abdest ibriği.
tevreb (tevârib)	Toprak.
tevrib	Bir nesnenin uzunluğuyla eni arası.
tevrid	Gülgün etmek. * Ağacın çiçek vermesi.
tevrih	Bir hâdisenin veya konuşmanın tarihini yazmak. Vakit bildirmek.
tevrik	Davarın üstüne oturmak. ◊ Ağacın yapraklanması.
tevrim	Gazaba getirme, öfkelendirme. * Verem etme, verem edilme. * Bedenin azâsını şişirip kabartmak.
tevris	Vâris kılmak, mirâs bırakmak. Malının faydasını birisine âid kılmak. * Ateşi yakmak, alevlendirmek için tahrik etmek. ◊ Zaferana benzer bir ot.
tevriş	Kandırmak.
tevrit	Tehlikeye düşürme, vartaya düşürme.
tevriye	Örtüp gizlemek. * Sözünü veya bir haberi izah etmeyip gizlemek. * Edb: Birkaç mânası olan bir kelimenin en uzak mânasını kasdetmek.
tevsen	f. Azgın, başı sert at. * Mc: Dikbaşlı adam.
tevsi'	Genişletme. Bollaştırma.
tevşi'	Süsleme.
tevsib	Sıçratmak. * Yastık dikmek.
tevsid	Yastığa dayandırma. * Dayatma, dayandırma.
tevsih	(Vesah. dan) Kirletme, murdarlama, pisletme. * Paslandırma.
tevşih	(Vişah. dan) (C.: Tevşihât) Süslü elbise giydirme. Süsleme veya süslendirme. * Kur'ân-ı Kerimi usul ve kaidelerine göre okuma. * Bir kimseye mücevher gerdanlık takmak.
tevsik	Vesikalandırmak. Vesikalamak. Sağlamlaştırmak. Yazılı hale koymak. * Bir kimse hakkında -bu emindir, mutemeddir- demek.
tevsim	Hacıların hac zamanı toplanmaları. * Dağlamak sureti ile ten üzerine işaret koyma, döğme yapma. * İsimlendirme, ad verme.
tevşim	(C.: Tevşimât) (Veşm. den) Bedene döğme yapma. İğne ile yazı yazma veya şekil yapma.
tevsir	Yumuşak etmek, yumuşatmak.
tevsit	Birini araya koyma. Ortaya koyma. Vâsıta etme.
tevşiye	Koğuculukta mübâlağa etmek. Dedikoduculukta mübâlağa yapmak.
tevtid	Kazık kakma.
tevtine	Yumuşak etmek, yumuşatmak.
tevtir	Yay gibi germek. Yaya kiriş germe.
tevv	Tek.
tevvab	(Tevbe. den) Tevbe edenlerin tevbesini kabul eden Allah (C.C.). * Çok tevbe eden.
tevzi'	Dağıtmak. Herkesin hisselerini ayırıp vermek. Pay ederek dağıtmak.
tevziât	(Tevzi'. C.) Tevziler, dağıtmalar. * Herkese payını vermeler.
tevzig	Depretmek, hareket ettirmek.
tevzin	Tartmak. Ölçülü hâle koymak. * Zihinde düşünüp kararlı hâle koymak.*
tey'	Kusmak. * Yere akmak.
teyakkun	İyiden iyiye araştırıp şüphesiz tam olarak bilmek. * Tam yakınlık hâsıl etmek.
teyakkuz	Uyanık olma. * Uykudan kalkma. * Göz açıklığı.
teyamün	Her nesneyi sağından tutmak ve sağından başlamak.
teyasür	Bir nesneyi solundan tutmak.
teybis	Kurutma, kurulama.
teyebbüs	(C.: Teyebbüsât) Kuruma, kuru olma.
teyeffu'	Yüce olmak, yükselmek.
teyeffün	Çok yaşamak.
teyekkunât	(Teyekkun. C.) Tam olarak ve iyice bilmeler.
teyemmüm	Kasd. * Fık: Su bulunmadığı veya su bulunup da kullanılması mümkün olmadığı takdirde temiz olan toprak cinsinden bir şey ile, abdestsizliği veya gusülsüzlüğü -hadesi- gidermek maksadiyle More…
teyemmün	Uğur sayma. Bir şeyle teberrük eylemek. Bir şeyi mesut ve uğurlu saymak. * Ölüyü kabirde sağ yanına yatırmak. * 'Ben Yemenliyim' demek.
teyemmünen	Uğur sayarak. Teyemmün ederek.
teyessür	Kolaylıkla husule gelme. * Muvaffakiyet ve başarı ile bitme.
teyettüm	Kulluk etmek. * Aşkın insanı hor ve zelil etmesi.
teyettün	İncir yemek.
teyh	(Teyhâ) Şaşkınlık. * Hayran olmak. * Tekebbürlenmek, gururlanmak.
teyha'	Issız yer.
teyhür	Yar gibi çöküp yığılmış kumluk.
teykan	Çok sıçrayan kişi. Çok sıçrayan kimse.
teykin	(C.: Teykinât) Tam olarak ve iyice bildirme.
teyma'	Sahra, çöl, yaban.
teymim	Teyemmüm ettirme.
teys	(C.: Tüyüs-Tiyese-Etyâs) Erkek keçi, teke.
teysir	(Yüsr. den) Kolaylaştırma. Kolaylaştırılma.
teyyar	Hazırlanmış. * Dalga.
teyyas	Teke besleyen ve teke tutan kişi.
teza'fur	Elbiseye ve gövdesine za'ferân sürmek.
teza'um	Yalan olmak.
teza'zu'	Mâni olma, önleme, engel olma.
tezabüh	Bir karış miktarı yeri yarmak. * Birbirini boğazlamak.
tezacür	Birbirini kandırıp bir iş üzerine ümitlendirme.
tezad	İki şeyin birbirine zıt olması. Aksilik. Terslik. * Edb: Mânaca birbirine zıt olan kelimeleri bir arada toplamak.
tezafür	Birbirine yardımcı olma. * Bir yere toplanma.
tezaggum	Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak.
tezahhul	Irak olmak, uzaklaşmak.
tezahhür	Arkalanmak.
tezahüf	Muharebede iki taraf askerlerinin karşılaşıp çatışması.
tezahüm	Birbirine sıkıntı vermek. Halk kalabalık edip birbirine sıkıntı vermek.
tezahür	'Meydana çıkma, belirme, görünme. Gösteriş. * Birbirini korumak, birbirine arka olmak. * Arkalaşmak; yâni birbirine yardım etmek. * Avretine zıhar etmek, yani zevcesinin arkasını More…
tezahürât	(Tezahür. C.) Görünüşler. Gösterişler. Gösteriş için toplanmak.
tezahzuh	Uzak olmak.
tezakir	(Tezkire. C.) Tezkereler.
tezakkuf	Bir şeyi sür'atle alıp yemek.
tezakkum	Lokma lokma etmek. * Kaymak ile hurmayı karıştırıp yemek. (O taama 'zekkum' derler.)
tezakür	Birbirini zikretmek.
tezallüm	Birisinin zulmünden şikâyet etme. (Bak: Tazallüm)
tezalüm	Zulm edişmek.
tezamür	Birbirini kandırmak.
tezarüf	Zarif olmak isteme.
tezauf	(Zı'f. dan) Kat kat olmak, bir misli artmak. İki kat olmak.
tezavül	Bir şeyi ortaya çıkarma, bir şeyi meydana getirme.
tezavür	(C.: Tezâvürat) Birbirini ziyâret etme, gidip görme. * Vazgeçme, yoldan çıkma, udul etmek. * Eğilip meyletme.
tezayüd	(Ziyadet. den) Ziyadeleşme, artma, çoğalma. * Söz ve sair şeyleri tekellüfle çoğaltma.
tezayüdât	(Tezayüd. C.) Artmalar, ziyadeleşmeler, çoğalmalar.
tezayug	Meyledişmek, haktan dönmek.
tezayuk	Sıkışma.
tezayül	Ayrılmak.
tezbib	Bir şeyin içine kuru üzüm koyma. * Yaş meyveyi kurutma.
tezbih	Çok boğazlatmak.
tezbil	(Toprağı) gübreleme.
tezbir	(C.: Tezbirât) (Zebr. den) Yazma veya yazılma. * Bez kenarına saçak yapmak.
tezciye	Az nesne.
teze'zü'	Kendini hor göstermek.
tezebbu'	Kişinin hulku yaramaz olmak, kötü huylu olmak.
tezebbüd	Köpürme, köpüklenme. Kaymaklanma, kaymak bağlama.
tezebzüb	Karışıklık. Mütereddit olmak. Kararsızlık.
tezeccüc	(Kaş) İnce olmak.
tezehhüd	Kendini dindar göstermek. Sun'i surette dindar olmak. * Dünyevî ve nefsanî şeylerden elini çekmek, ibadet etmek.
tezehhuk	Bâtıl olmak. * Helâk olmak, mahvolmak.
tezehhur	Denizin köpürüp taşması.
tezehhür	(C.: Tezehhürat) Çiçeklenme. * Yıldıramak, parlamak.
tezekki	Mânevi temizlenme. Ahlâken yükselme. * Zekât verme.
tezekkür	Unuttuktan sonra hatıra getirmek. Zikretmek. * Bir şeyi ders gibi tekrar ile ezbere almak. * Birkaç kişi toplanıp iş üzerine görüşmek.
tezekkürât	(Tezekkür. C.) Tezekkürler.
tezelluk	Kayma, sürçme. ◊ Dayanmak.
tezellül	Zillete katlanmak. Aşağılanmak. Alçalmak. Hor ve hakir olmak. Kendini alçak tutmak.
tezellülât	(Tezellül. C.) Alçalmalar, küçülmeler, zillete katlanmalar.
tezelzül	Sarsıntı. * Sarsılma, deprenme.
tezelzülî	Sarsıntı ile alâkalı. Sarsıntı nev'inhden.
tezemmül	Bürünmek. Sarılmak. Örtünmek. (Bak: Müzzemmil)
tezemmüm	Kişi kendi üzerine hak lâzım kılmak. * Ahd ü eman etmek. * Arlanmak. Utanıp çekinmek.
tezemmün	Sür'atle gitmek.
tezemmür	Savaşmak.
tezemrüm	Çağrışmak.
tezenbür	Kibirlenme.
tezenduk	Zındıklaşma. Hak yolundan dönme. Kâfir olmak.
tezennüb	Kuyruk sallandırmak.
tezennür	Zünnar kuşanmak.
tezerri	Üstüne binmek.
tezerru'	Elle tartmak. Bir nesneyi kolla oranlamak. * Yemeği çok yemek. * Çok konuşmak.
tezerruk	Ayrılmak, dağılmak.
tezevvüc	(C.: Tezevvücât) (Zevc. den) Evlenme, kadın eş alma, zevce edinme.
tezevvücât	(Tezevvüc. C.) Evlenmeler, zevce edinmeler.
tezevvüd	Azıklanma. Yanına yiyecek alma.
tezevvuk	(C.: Tezevvukat) (Zevk. den) Tad alma, zevk alma. Tatma.
tezeyyüb	Ağzının köpüğü kenarına yığılmak. * Yaş üzümün kuruması.
tezeyyüd	Ziyadeleşme, çoğalma, artma. * Tekellüfle sözü uzatma.
tezeyyug	Haktan ayrılmak. * Kadının süslenip dışarı çıkması.
tezeyyün	Süslenme. Bezenme.
tezeyyünât	(Tezeyyün. C.) Süslenmeler, ziynetlenmeler.
tezfif	Hazırlamak. * Katli sür'atlendirmek.
tezfit	Ziftleme, zift sürme.
tezgâh	f. Dokuma âleti. * Ticaret masası. İş yeri.
tezhib	(Zeheb. den) (C.: Tezhibât) Yaldızlama işi, yaldızlama sanatı. * Süsleme. * Altın sürme. * Dişlere altın dolgu yapma, çürümüş dişleri altınla doldurma.
tezkâr	(Tizkâr) Zikretme, hatırlatma, anma, yâdolunma.
tezkere	(Tezkire) Pusula. * Herhangi bir iş için izin verildiğini bildirmek üzere alınan resmî vesika. * Bazı meslek sahipleri için yazılan, o şahsın şahsî ve meslekî durumu hakkında bilgi. More…
tezkik	Davarın derisini hilâf-ı âdet üzerine başı tarafından yüzmek.
tezkin	Teşbih etmek, benzetmek.
tezkir	Hatırlatma. * Vazifeyi veya Cenab-ı Hakk'ın emirlerini hatırlatma. Vaaz ve nasihat etme. Tenbih ve ikaz etme. * Gr: Bir kelimeyi müzekker kılmak.
tezkire	(Bak: Tezkere)
tezkit	Doldurmak.
tezkiye	Tamam etmek. * Boğazlamak. * İhtiyarlamak. * Ref'etmek. Lügatta zebhetmek, yani boğazlamak mânasınadır. ◊ Doğruluğuna şehadet etmek. * Zekât vermek. * Zekât almak. * Pak ve More…
tezlik	(C.: Tezlikât) Sürçtürme, kaydırma. * Başın saçını yolmak. ◊ Keskin yapmak. * Dayandırmak.
tezlil	Birisini tahkir etme, aşağılatma. Zelil ve hakir bulma.
tezlim	Beraber etmek. * Yumuşatmak. * Değirmen döndürmek.
tezmil	Gizlemek. Bir şeyi elbiseye sarmak. Esvaba sarınıp bürünmek. * Örtü.
tezmim	Yular takma. ◊ Zemmetmek.
teznib	Bir şeye ilâve, ek, zeyl takma, yazmak. Zeyl ve ilâve. Kuyruk takmak.
teznibât	(Teznib. C.) İlâveler, eklemeler. Ekler.
teznid	Çakmakla ateş yakma. * Başını devamlı önüne eğdirmek.
teznie	Darılmak.
teznim	Nişan ettirmek, işaretlendirmek.
tezniye	Zinaya mensup etmek.
teznub	Kuyruğu tarafından olmaya başlayan hurma salkımı. * Tülbendin aşağı sarkan tarafı.
tezri'	Öksürme. * Genirmek.
tezrib	Keskinletmek.
tezrice	(C.: Tüzrüc-Tezâric) Sülün kuşu.
tezrif	Çoğaltmak.
tezriye	Savurmak. * Koyunun yününü kırkıp arkasında bir miktarını bırakmak. * Zelil etmek, kepâze yapmak.
tezvi'	Korkutmak.
tezvib	(C.: Tezvibât) Eritme, eritilme.
tezvic	Nikâhla bir kadını aldırmak. Birbirine eş yapmak. Evlendirmek.
tezvid	Yol azığı hazırlama. ◊ Sürmek. * Reddetmek.
tezvik	(Zevk. den) Tattırma, zevk aldırma. ◊ Süslemek, tezyin etmek.
tezvir	Söze yalan karıştırma. Yalan söze ziynet verme. * Şahidin şehadetini iptal etme. * Kendini ziyaret edene ikram etme.
tezviren	Tezvir yoluyla.
tezyid	Artırma, çoğaltma, fazlalaştırma.
tezyidât	(Tezyid. C.) Artırmalar, çoğaltmalar, ziyadeleştirmeler.
tezyif	Çürütmek. Küçük düşürmek. Eğlenmek, alaya almak. * Bir şeyin dışını tezyin ve tanzim edip, içini fena yapmak. Kötü ayar etmek. * Tahkir etmek.
tezyil	Eklemek. Uzatmak. Altına ilâve etmek. Zeyl yapmak. ◊ Ayırmak.
tezyin	Süslemek. Bezemek. Donatmak.
tezyinât	Süsler. Ziynetler.
ti	Arabçada ' harfi. (Tâ) da denir.
tî'	Kırk baş koyun.
tîb	(C.: Etyâb) Güzel koku. Güzel kokusu için sürülen şey.
tib	(Bak: Tıbb)
tib'	(C.: Atbâ) Nehir. ◊ Gölge.
tiba'	Tabiat. Yaradılış. * Tabiatlar. Yaradılışlar. ◊ Birbiri ardınca olmak. Peşpeşe bulunmak.
tibaa(t)	Kitap ve saire basma işi. * Kılıç yapma san'atı.
tibak	Uyma, uygunluk. * Tabakalar. Katlar. * Birbirine uygun olan şey. * Bir şeyi diğerine uydurup müsavi ve münasib kılmak.
tibale	Deve boynuna asılan büyük çan. * Davulculuk.
tibb	Tabiblik, doktorluk. * Her şeyi gereği gibi bilmek. * Rıfk. Suhulet. * İrade. * Hastayı ilâçlarla tedaviye çalışmak. * Şan. * Şehvet.
tibbe	(C.: Tıbeb) Bir parça uzun bez.
tibben	Tıp cihetiyle. Doktorlukça.
tibbî	Hekimliğe ait. Doktorlukla alâkalı. * Hekimce.
tibbiye	Tıp mektebi. Tıp fakültesi.
tibk	Aynısı, tıpkısı, tam aslı, tam kendisi.
tibl (tabl)	(C.: Tubul-Atbal) Davul.
tibn (tebn)	Kuru ekin sapı. Saman. * Yirmi kişiyi doyuran büyük kap.
tibnî	Saman renkli.
tibr	Altın parçası. Altın ve gümüş tozu.
tibrak	Bıçak.
tibs	Kurt, zi'b.
tibyan	Açık ifade ile beyan etme. Açıklama. * Meşhur bir Kur'ân tefsirinin adı.
tîc	(Tâc. C.) Taçlar.
tîcan	(Tâc. C.) Taçlar.
ticanî	Kuzey Afrikada, hicri 1200 tarihlerinde Ahmed Ticanî adında bir şahıs tarafından kurulan bir tarikattır.
ticaret	Alım-Satım.
ticaretgâh	f. Ticaret yapılan yer, ticaret yeri.
ticarethâne	f. Ticaret yeri. Ticaret edilen yer.
ticarî	(Ticariyye) Ticaretle ilgili, ticarete ait.
ticfaf	(C.: Tecâfif) Zırh.
ticval	Memleket seyredip dolaşmak, gezmek.
tiffan	Her nesnenin vakti.
tifl	Küçük çocuk. * Her şeyin cüz ve parçası. * Batmaya yakın güneş. * Kıvılcım.
tifl-i nev-reside	f. Yeni yetişmiş çocuk.
tiflâne	f. Çocukçasına, çocuk gibi. Çocuğa yakışır surette.
tifliyyet	Çocukluk. Çocuk hâli.
tîg	f. Kılıç, seyf.
tiga	Yüksek sesle gülme.
tîgbend	f. Kılıç kuşanan, kılıç bağlayan.
tîgdâr	f. Kılıç taşıyan, kılıçlı.
tîgzeban	f. Dili kılıç gibi olan. Tesirli söz söyleyen.
tîgzen	f. Güzel kılıç kullanan.
tîh	(C.: Etyâh) Çöl. Susuz sahra. Sina yarımadasındaki çöl. (Musâ (A.S.) Mısır'dan çıktıktan sonra, kavmiyle beraber kırk sene bu çölde dolaşmıştır.)
tih	Gülen kimsenin gülerken çıkardığı ses.
tihal	Dalak.
tihane	At değirmeni.
tihl	Hiddetli adam. * Dalağı büyük adam.
tihmar	Doldurmak.
tihn	Un.
tihs	Asıl. * Göz karanlığı.
tikde	Asmacık adı verilen ufacık taneler.
tiknaz	Kısa boylu ve şişman, toplu.
tiknefes	Zor nefes alan. Rahat nefes alamayan.
tiksar	Halka biçiminde taç. * Kaınların boyunlarına yaptıkları bağ.
tiktika	(Bak: Taktaka)
til'	Etrafına çok iltifat eden kişi. Etrafdakilerle şakalaşan kimse.
til'abe	Oynaşmak.
tila	(C.: Talyân) Küçük kuzu ve oğlak. * Mahpus kimse. * Diş sarılığı.
tila'	Sürülecek şey. Sürülecek merhem, yağ veya ilâç. * Madeni parlatmakta kullanılan sıvı yaldız. * Cilâ verecek boya. * Diş sarılığı. * Üzüm suyundan kaynatmak sebebiyle üçte birinden azı giden More…
tilab	Talep etmek, istemek.
tilad	Köle, hayvan, mülk, mal gibi şeyler. * Kendi yanında eskiden beri mevcud olan ve yeni olmuş olan şey.
tilal	(Tell. C.) Kümeler, yığınlar. Tepeler.
tilamiz(e)	(Bak: Telâmiz)
tilavet	Okumak. Takib etmek, arkasına düşmek.
tilbe	Talep olunmuş, istenmiş, matlub.
tilh (talih)	(C.: Tılâh-Talâyıh) Zayıf. * Yorulmuş. * Geç gelmek.
tilhah	Devamlı olarak bir yerde durmak.
tilham	Fil.
tilk	Helâl nesne. * Bükülmüş ip.
tilka'	Taraf, yön, cihet. * Hiza. * Mülâkat. Görüşmek ve buluşmak.
tille	f. İşlenmemiş altın. ◊ Basamak. * Sıradağ.
tilmesa	Yol bulunmaz otsuz ve susuz korkunç yer. * Çok karanlık gece.
tilmiz	Çırak. Talebe. Kalfa.
tilmizâne	f. Talebe gibi. Tilmize yakışır surette.
tilmiziyet	Talebelik, tilmizlik, öğrencilik.
tils	(C.: Atlâs) Sahife. * Mahvolmuş nesne. * Tüyü dökülmüş olan deve uyluğunun derisi. * Elbisenin eskimesi.
tilsim	Herkesin bilip çözemediği gizli şey. * Gizli sır. Fevkalâde kuvvet ve te'siri hâiz olan şey. * Definenin bulunmasına mâni olan mevhum şey.
tiltal	Hareket ettirmek.
tiltile	Sabırsız olmak. * İşi güç olmak. * Hurma çöpünden yapılan bardak.
tilv	Kurt, zi'b. ◊ Tâbi.
tim	Deniz. * Deve kuşunun erkeği. * Çok mal.
timah	(Tumah - Matmuh) Bir şeye göz dikerek bakmak. Haris olmak. Hırsla onu istemek.
timar	f. Bir şeyin devam ve inkişafı için yapılan hizmet. * Sipâhiye verilen öşrü alınacak arazi. (Bak: Zeâmet)
timar-hâne	f. Akıl hastahanesi, tımarhâne.
timirr	Ürkek at. * Sıçramaya ve seğirtmeye hazırlanmış at. * Seri, çabuk.
timl	Hırsız.
timlak	Mülayemet etmek, yumuşaklık göstermek. * Tereddüt etmek, karar verememek.
timle	Zayıf kadın.
timr	(C.: Etmâr) Eski kaftan. * şakrak kuşu.
timrad	(C.: Temârid). Güvercin yuvası.
timres	(Tımrus) Yalancı, kezzab. * Leim, alçak kimse.
timsal	Resim, suret, sembol, nümune. Tasvir. Bir şeyi başka bir şeye benzetmek. Heykel.
timşek	İç mest üstüne vurulan parça, yapılan yama.
timtam	Dilini 'te' harfine alıştırmış olan kimse.
timtim	Kalın etli, cüsseli adam. * Dilinde pelteklik olan, kekeme.
tîn	(C.: Etyân) Balçık. * Mektup gibi şeyleri mühürlemek. ◊ İncir.
tîn suresi	Kur'an-ı Kerim'in 95. suresinin ismidir. Mekkîdir. Vettîni Suresi de denir.
tinab	(C.: Tunub) Kazığa bağlanan çadır ipi.
tinae	Mukimlik, ikamet etmeklik. Ayakta durmak.
tinave	Müzakereyi terketmek. Görüşmeyi bırakmak.
tinbal	Kısa, bodur kimse.
tinbar	(Tunbur) Tanbur adı verilen çalgı âleti.
tîne	(Tıynet) Balçık. * Hilkat, yaratılış.
tinin	(Bak: Tanin)
tinnet	Çınlama.
tinnîn	Büyük yılan, ejder, ejderha. * Koz: Gökte yedi burc boyunca uzanan hafif beyazlık. * Ejderha burcu. Semânın şimal yarım küresinde Küçük Ayı burcunu etrafından saran, kıvrılıp bir yıldız More…
tinnîneyn	İki yılan. Mc: İki yılana benzetilen güneş ve ayın medârının farazî kavisleri.
tinnü	Beraberlik, eşitlik.
tip	t. Benzerlerinin ana vasıfları kendinde görülen ideal örnek, misal. ◊ (Bak: Tıbb)
tipik	t. Nümune, örnek olarak. Benzer.
tir	f. Ok.
tir'abe	Deve hörgücünün bir miktarı. ◊ Deve hörgücü.
tirad	Kısa mızrak.
tiraf	Gönden veya sahtiyandan yapılan ev. * Cild.
tirak	Gitmek.
tiramola	İtl. Halat çekme.
tiraş	f. Tıraş. * Üst taraftan yontarak düzelten. * Üst taraftan düz olarak yontma.
tirase	(Türs. C.) Aks: Kalkanlar.
tiraşide	f. Tıraş olmuş, tıraş edilmiş. * Yontulmuş, düzleştirilmiş.
tiraz	f. ' Süsleyen, donatan' anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Şükufe-tıraz  - Çiçek süsleyen. ◊ Elbiselere nakışla yapılan süs. * Sırma ve ipekle More…
tirazende	f. Süsleyen, donatan, süsleyici.
tirb	(C.: Tirâb-Etrâb) Anasından saçlı ve dişli doğan oğlan. * Yaşta diğerine eşit olan nesne. * Lezzet.
tirbal	(C.: Tarâbil) Büyük taş.
tirban	(Türâb. C.) Topraklar.
tirdan	f. Ok mahfazası, sadak.
tire	f. Karanlık. Bulanık.
tiredil	f. Fena kalbli, kalbi kara.
tiregî	f. Karalık. Bulanıklık.
tiregun	f. Bulanık renkli, kara renkli. Rengi bulanık.
tirendaz	f. Ok atan, okçu.
tirere'y	(Tire-re'y) f. Tedbirsiz.
tireşeb	f. Karanlık gece.
tirf	Atın iyisi.
tirhal	Yola çıkma, göç etme.
tirk	Kuvvet. * Besililik, semizlik.
tirkeş	f. Okluk, ok kabı, sadak.
tirm	Yağ.
tirmesa	Karanlık, zulmet.
tirmizî	(Bak: Kütüb-ü Sitte)
tirrak	Tiryak, ilâç. * Afyon.
tirrih	Tuzlu balık, sardalya.
tirs	(C.: Etrâs) Kâğıt, sahife.
tiryak	Panzehir. Zehirlenme veya hastalıklardan hemen şifâ bulmağa vesile olan ilâç.
tiryaki	Afyon kullanmağa alışmış, afyonkeş. * Keyif verici şeyler kullanmağa alışık olan. * Mc: Huysuz, aksi, titiz.
tîş	şiddet. * Hafiflik.
tis'a	Dokuz. 9.
tis'a mie	Dokuz yüz. 900
tis'ûn	(Tis'în) Doksan, 90.
tîşe	f. Muharebede kullanılan başı sivri ve keskin balta, keser.
tişe	Ufak çocuk.
tishan	(C.: Tesâhin) Çizme.
tişrab	Şarap içmek.
tisyar	Arslan. * Sivri sinek.
tival	Uzun olanlar.
tiyaka	Cimaa pek ziyade düşkün olmak. * Şehvetin galip olması.
tiyatro	yun. Dram, komedi ve sair piyeslerin temsil edildiği yer. * Sahneye konulan oyun ve bu gibi temsilleri oynama san'atı.(İşte dans ve tiyatro gibi o zamanın lehviyatları ve kebairleri ve More…
tiybe	Helâl. * Güzel, temiz.
tiyere	şom ve yaramaz görmek.
tiyese	(Teys. C.) Erkek keçiler, tekeler.
tiyfak	Helâk olmak, mahvolmak.
tiyn	Çamur. Balçık.
tiynet	Huy. Yaradılış. ◊ (Bak: Tıynet)
tiyre	Darılma, gücenme. * Darılan, gücenen.
tiysar	Sivrisinek. * Arslan.
tiyye	Niyet, kast.
tiz	f. Keskin. * Çabuk, tez. * Sık.
tiz-âb	f. Kezzap.
tiz-çeşm	f. Gözü keskin.
tiz-dest	f. Çabuk iş gören, eline çabuk.
tiz-pâ(y)	f. Tez, süratli, ayağına çabuk.
tiz-per	f. Hızlı ve çabuk uçan.
tiz-reftâr	(Tiz-rev) f. Çabuk yürüyüşlü, acele ile giden.
tizî	f. Çabukluk, tezlik. * Keskinlik. * Sıklık.
tizna	f. Kılıç, bıçak gibi şeylerin keskin olan ağız tarafı.
töhem	(Töhmet. C.) Suçlar, töhmetler, kabahatler.
töhmet	Birisine isnad edilen, fakat kat'iyyetle işleyip işlemediği belirsiz olan suç, kabahat. * İtham altında olma.
töhmetlendirmek	Suç isnad etmek.
tokat	Kale içi, siper, ahır, ağıl. El içi gibi yer. * Dere arası olan hayvan mer'ası. * El içiyle vurulan sille.
tolga	Başlık, miğfer nevilerinden birinin adıdır.
tonaj	Bir vasıtanın iç hacmine göre taşıma kapasitesi.
topuz	t. Ucu top şeklinde sopadan ibâret eski silâh. * Top şeklinde toplanmış saç. * Kısa ve tıknaz kimse.
tövbe	(Bak: Tevbe)
traj	Fr. Basılan gazete veya mecmuanın baskı sayısı.
trajedi	yun. Fâcia. Mevzuunu efsanelerden veya tarihî hâdiselerden alan, seyirciler üzerinde merhamet veya dehşet hissi uyandıran sahne eseri.
tu	f. Sen.
tu'm	(Tu'me) Azık, yiyinti, yiyecek şey. * Tad, çeşni.
tu'me	(Bak: Tu'm)
tu'tu	Söylerken duraklamak.
tu(y)	f. Katmer, kat.
tu-ra	f. Seni, sana, senin.
tuam	(Tu'me. C.) Azıklar, yiyecek şeyler. * Çeşniler, tadlar.
tub	Kiremit. * Tuğla.
tub'an	Mühür mumu. TUBERTU: (Tu-ber-tu) Kat kat.
tuba	Ne hoş. Ne iyi. Her şeyin iyisi ve efdali. * İyilik, güzellik. Baht. * Cennette bulunan ve kökü göklerde dalları aşağıda olan ağaç ismi. * Çok berrak ve saf olan. * Saâdet. Hayır. Devlet. More…
tubaha	Çömlek. * Ağızdan çıkan köpük.
tubal	Kızmış bakırdan ve kızmış demirden çekiçle vurulduğunda kopup dökülen parça.
tubale	(C.: Tubâlât) Dişi koyun.
tübba'	Hz. Muhammed'in (A.S.M.) bi'setten evvel geleceğini haber veren ve şiiri ile imanını ilân eden bir Yemen Meliki. * Câhiliyetten evvel Yemen Padişahlarının nâmı. * Bir kuş cinsi. More…
tübban	Güreşçilerin donu.
tübbet	Bir yerin adı. (İyi miskler ona nisbet olunup 'Misk-i Tübbetî' derler)
tubu	Bir nevi kene.
tubul	(Tabl. C.) Davullar. TUDE: f. Yığın, küme.
tücah	(Tecâh-Ticâh) Karşı taraf, karşı yön.
tüccar	(Tâcir. C.) Tacirler, satıcılar. Ticaret yapanlar.
tüede	Teenni etmek, acele etmeyip akıllıca davranmak. * Mühlet vermek.
tuf	f. Yankı. Akseden ses. Aks-i sada.
tufa	Sihir, efsun.
tufahe (tafâhe)	Çömlek. * Her ne olursa olsun ağzına alan köpek. * Her nesnenin üzerine gelen.
tufan	Çok şiddetli ve her tarafı kaplayan yağmur. * Nuh Peygamber (A.S.) zamanındaki büyük su baskını hâdisesi.
tufanzede	f. Tufan görmüş. Tufana uğramış.
tufave	Güneş dairesi. * Ay ağılı, hâle. * Kabile.
tüfe	Yırtıcı bir canavar. * Karakulak denilen canavar. * Örtünmüş kadın.
tüfeng	f. Tüfek.
tüfeng-endâz	f. Tüfek kullanan.
tüfeng-hâne	f. Silâh deposu.
tufeylî	(Davetsiz ziyafete giden Tufeyl adında birisinin ismindendir) Sahte. * Dalkavuk. Çanak yalayıcı. * Başkasının sırtından geçinen. Asalak. Parazit. Fazladan.
tuff	Tırnak arasında olan kir. * Parmakların üstünde olan kir.
tüffah	Elma.
tuffah(a)	Elma.
tüfl	Köpük. * Kir, pas. * Tükürmek.
tufu'	Ateşin sönmesi.
tufuh	Kap ağız ağıza dolma. * Yukarı kalkma. * Çabuk geçme.
tuful	Güneşin batmağa yaklaşması. * (Tıfl. C.) Çocuklar.
tufulâne	f. Çocukçasına.
tufuliyyet	(Tufulet) Çocukluk. Küçüklük. Yavru oluş. * Ter u tazelik.
tufye	Mukul ağacının yaprağı. Yılanın arkasındaki hatta teşbih edilir.
tugat	(Tâgi. C.) Tâgiler. Azmış ve hak yoldan sapmış olanlar.
tugave	Güneş dairesi. * Araptan bir kabile.
tugmus	Şeytanın ve cinnin gayet habisi.
tugvan (tuğyân)	Haddinden tecavüz etmek, haddini aşmak.
tugve	Dağ başı. * Yüksek mekân.
tugyan	Zulüm ve küfürde çok ileri gitmek. Azgınlık, taşkınlık. Taşkın mizaçlılık. * Kan galebe etmesi hali. * Resmî devlet kuvvetlerine karşı durmak. * Su baskını.
tugye	Dağ başı. * Yüksek mekân.
tuh	Helâk olmak. * Berbad olmak. (Hakaret için söylenilen bir kelimedir)
tuhaf	(Tuhfe. C.) Hediyeler. * Münâsebetsiz hâl. * Eğlenceli, gülünç. * Garip iş veya şey. * Hoşa giden ve az bulunur şeyler.
tuhal	Dalak ağrısı.
tuhare	Taharet ettikleri suyun bakiyyesi.
tühem	(Töhmet. C.) Suçlar, töhmetler, kabahatlar.
tuhfe	Turfanda şey. * Görülmemiş yeni çıkan. Yeni. * Hediye, armağan.
tuhfî	İyilik etmek.
tuhla	Kara ile boz arasındaki renk.
tuhlüb	(C.: Tahâlib) Soysop, sülâle.
tuhm	(C.: Tühum) Her yerin ve her köyün nihayeti.
tuhme	Hayvanın burnunun kara olması. ◊ Mide dolgunluğu. Hazımsızlık.
tuhr	Pâklık, temizlik, taharet. * Kadınların iki âdet görmeleri arasındaki temizlik hâlleri. (Temizlik hâli uzayan, devam eden kadına 'Mümtedet-üt tuhur' denir).
tuhra	Yufka bulut.
tuhrube	(Tahrebe-Tıhrıbe) Bez parçası. * Bulut parçası.
tuhrure	(C.: Tahârir) Bulut parçası.
tuhtuh	Kötü ahlâk.
tuhuha	Hamurun ekşimesi.
tuhur	Arınıp pâk olmak, temizlenmek. ◊ (C.: Tahârir) Bulut parçası.
tuhut	Hor ve hakir kimse.
tuhve	Yufka bulut.
tuhyan	Karlık gibi su soğutacak kap. Buzluk, buzdolabı.
tuhye	Benî Temim kabilesinden bir cemaat.
tuka	Takva. Allah'tan korkmak. Havfullah.
tükâh	Tekyegâh.
tukat	Nefsini haramdan ve şüpheli nesnelerden saklamak.
tüklan	Tevekkül etmek.
tükle	İtimat etmek, güvenmek. * İşinde âciz olan kimse.
tükme	f. Düğme.
tukus	Yaban havucu.
tukye	Sakınma.
tükye	Dayanmak, itimad etmek.
tul	Boy. * Uzunluk. * Ömür ve hayat. * Uzamak. * Zaman çokluğu. * Çokluk, bolluk.
tula	Çok uzun. Pek uzun. ◊ Boynun ön tarafı.
tulan	(Tul. den) Uzunluğuna, boyuna.
tulatile	(Talâtıla) (C.: Talâtıl) Hayvanları içeri koymak. Bel ağrısı. * Zahmet.
tülave	Borç bakiyyesi. * Havâle etmek, başkasına bırakmak.
tulen	Uzunlukça. Uzunluk cihetinden. Boyca.
tulga	Kusmak.
tulha	Boz renk.
tulhe	Azıcık su. * Azıcık ot. * İyi nesne.
tulhum	Lezzeti değişmiş olan su.
tulk	Mutlak. Bağlı ve kayıtlı olmayan.
tull	Süt.
tullab	(Talebe. C.) Talebeler.
tulleb	(Tâlib. C.) İstekliler, tâlibler, isteyenler.
tulme	(C.: Tulum) Ekmek. * Havuz dibinde kalan su.
tulu'	Doğma, doğuş. Birden zuhur etme. * Hücum etme. * Bir şeye vâkıf olup bilme.
tuluat	(Tulu'. C.) Hazırlıksız olarak birden kalbe gelen mânalar, ilhamlar. Doğuşlar.
tuluk	(Tuluka) Açık yüzlü ve hâli iyi olmak. * Cömert olmak.
tülünne	Hâcet, ihtiyaç.
tülüv	Tilâvet. * Bir kimseye uyup ardınca gitmek.
tulye	(C.: Tulâ) Boyun önü. * Göğüs önü.
tuma'nine	İtminan. Emin olma, inanma, gönlü rahat olma.
tumar	(C.: Tevâmir) Dürülüp yuvarlak yapılmış şey, tomar.
tume	Kadınlar topluluğu. Avretler cemaati.
tumea'	(Tâmi'. C.) Tamahkârlar.
tumruk	Yarasa kuşu.
tumrus	Sıcak külde pişmiş ekmek.
tumtuman	Peltek.
tumturak	Söylenişi ahenkli ve parlak olan ibare. * Gösteriş, debdebe.
tumuh	Yüksekteki bir şeye göz dikme, yüksek bir şeye göz dikerek bakma.
tumum	Su baskını. * Saçını kırkıp tıraş etmek.
tumur	Aşağı sıçramak. * Doldurmak. * Seyahat edip gitmek. * Defnetmek, gömmek.
tumus	Bir şeyin mahvolması.
tunb	Nâhiye, cânip, taraf, yön.
tünban	f. Don, iç donu.
tünbek	f. Darbuka. Dümbelek.
tunburani	(Tunburâni) Tanbur çalan.
tünd	f. Sert, şiddetli, haşin.
tündbâd	f. Sert rüzgâr, kasırga.
tündçihre	f. Asık suratlı.
tündî	f. Sertlik, katılık. Hiddet ve şiddet.
tündmeşreb	f. Titiz, sert tabiatlı.
tündmizac	f. Sert huylu.
tündreftar	f. Çabuk giden, sert ve süratli giden.
tündzeban	f. Düzgün konuşan, düzgün söz söyleyen.
tuni	f. Sefih, alçak, rezil. * Külhanbeyi. * Hırsız.
tünte	f. Eşek arısı.
tünu'	Mukim olmak, ikamet etmek, bir yerde oturmak.
tunub	(C.: Etnâb) Ağaç kökleri. * Gövdenin siniri. * Süngü eğriliği. * Çadır ipleri.
tur	Dağ. * Had ve mikdar.
tur suresi	Kur'an-ı Kerim'in 52. Suresidir. Mekkîdir.
tür'a	(C.: Türa') Kapı. Derece. * Bağ ve bostan. * Kanal. * Suyun taştığı yer. Su arkının ağzı. ◊ (C.: Türa' - Türüât) Kanal. * Suyun taştığı yer.
tura	(Aslı: Tuğra) t. Topuz gibi yapılmış mendil, kuşak gibi oyun âleti. Kös, davul, trampet gibi şeylere vurmaya mahsus ip veya çomak. * Kamçı, örme kırbaç. * Demet, bağ, paket. (Bak: Turra) .
türa'	(Tür'a. C.) Kanallar. * Suyun taştığı yerler.
turab	Toprak, toz.
turame	Dişte olan kamaşma.
turan	Eski İranlılar tarafından Türkistan ve Tataristan taraflarına verilen isimdir. Turan, eskidenberi Türklerin oturduğu yerlere denirdi. 'Türk' ile 'Tur' kelimeleri More…
türas	Miras mal.
türban	(Türâb. C.) Topraklar.
türbe	Mezar üzerine yapılan yapı. Mezar. Ölmüş büyük zâta mahsus mezar.
türbedâr	f. Türbe muhafız ve hizmetkârı.
turbuş	Takke, külah. Başa giyilen örtü. Fes.
turfanda	Mevsiminden önce yetiştirilen meyve veya sebze.
turfe	(C.: Etrâf) Nâziklik, yumuşaklık. * Nimet. * Güzel yemek. * Zarif, iyi nesne. * Üst dudağın ortasında fazlalık olarak yumru et olması. (O kişiye 'etref' derler. ◊ More…
turfe-kâr	f. Garip şeylerle uğraşan. Şaşılacak şeyler yapan.
turgul	Çil kuşuna benzer bir kuş.
turhan	Rum subaylarından beş bin neferin zâbiti (On bin olsa 'patrik' derler.)
turka	Bir kere.
türkân	(Türk. C.) Türkler.
türkcuş	f. Yarı pişmiş et.
türkistan	f. Türklerin anayurdu olan ve Hive, Fergana, Taşkent, Buhara, Semerkant ve Kırgız şehirlerini içine alan büyük bölge.Doğu Türkistan bugün Çin'de, Güney Türkistan ise Afganistan'da, More…
türkiyyat	Türklerin dil, edebiyat, tarih ve ırki hususiyetlerini tedkik eden ilim.
türktaz	f. Koşup saldırarak yağma etme. * Çapul, çapulcu.
türkü	(Aslı: Türkî) Türk halk musikîsi.
turmuk	Yarasa kuşu.
turmus	Zayıf. * Kül içinde pişen ekmek.
türnuk	Sel yolunda arta kalan balçık.
türr	Yapı üstüne çekilen ip.
turra	(Tuğra) Mühür. Pâdişah damgası. Pâdişahın imzası. * Kumaşın etrafındaki nişan ve işaret. Kumaşta ipekten çevrilen kenar. * Herşeyin ucu ve kenarı. * Alındaki saç. Tura.
türra'	Kapıcı.
türras	Kalkancı.
türre	(C.: Terârih) Bâtıl, herze söz.
türrehat	(Türrehe. C.) Saçma sapan sözler.
türrehe	(C.: Terârih-Türrehat) Saçma sapan ve mânasız söz.
turs	Kuvvet.
turş	f. Ekşi, hâmız.
türs	(C.: Etrâs-Tirâs-Türus) Aks: Kalkan.
türşî	Ekşilik. * Turşu.
tursus (tursun)	(C.: Tarâsis) Kalkan denilen dikenli ot.
turtube	Akçe.
turtur	Uzun boylu ince adam.
turu'	Bir yerden bir yere gitmek. * Sonradan olmak.
türüat	(Tür'a. C.) Kanallar. * Suyun taştığı yerler.
turuh	Uzun.
turuk	(Tarîk. C.) Yollar, tarikler. Meslekler. Usuller. * Aygırlanmak. ◊ Geceleyin eve gelmek.
turur	Düşürmek.
turuş	f. Ekşi.
türüş	f. Ekşi, hâmız.
tus	Tabiat. * Asıl.
tüs'	Dokuzda bir. (1/9)
tuşe	f. Azık. Ölmeyecek kadar yenecek şey.
tusen	f. Serkeş ve sert at.
tusu'	Dokuz bölükte bir bölük.
tut	f. Dut.
tutanak	(Bak: Zabıt)
tuti	Dudu kuşu. Papağan. İşittiği sözleri ezberleyip, insan sesi taklidini yapan ve söyleyen bir kuş.
tutiya	Çinko.
tutu	Çinko.
tutuk	Örtü, perde, peçe.
tütuk	Örtü, perde. Çadır.
tuum	(Taam. C.) Taamlar, yemekler. * Lezzetler, tadlar, zevkler.
tuva	Övünmüş, senâ edilmiş şey. * Tur-i Sina dağı eteğinde bir vâdinin adı. * Örülmüş kuyu.
tuval	Uzun.
tuvan	f. Güç, kuvvet.
tuvar	Evin çevre yanı.
tuveyrat	Kuşçuklar, küçük kuşlar.
tuveys	Küçük tavus kuşu.
tuvmar	(C.: Tevâmir) Uzun dürülmüş nesne.
tuvt	Lüle ağzına takılan pamuk parçası. * Pamuk. * Uzun.
tuvvel	Ayakları uzun olan bir cins su kuşu.
tuyuf	(Tayf. C.) Korkudan dolayı karanlıkta görünen hayâller. * Uykuda iken görünen hayâller.
tuyur	Birbiri ardınca iade etmek, peşpeşe geri çevirmek. Tekrarlamak. ◊ (Tayr. C.) Kuşlar.
u'büd	İbadet et (meâlinde emir.)
u'cube	Taaccüb olunacak şey. Ucube. Pek acib ve garib olan. * Hayret edilecek derecede olan isti'dad.
u'lume	(C.: Eâlim) Alâmet, işaret, nişan.
ubab	Her nesnenin muazzamı, her şeyin büyüğü. * Cemaat, topluluk. * Taşkın sel suyu. * Pek taşkın, coşkun.
übab	Şiddetli ve taşkın sel suyu.
ubar	f. Ağlama, inilti.
übatir	Akrabasını arayıp sormayan kişi.
übbehet	Ululuk, büyüklük, azamet.
ubeyd	Küçük kul, kulcuk.
übeyd	(Abd. dan) Kölecik, kulcağız.
übhet	(Bak: Übbehet)
übne	(C.: İben) Ağaç boğumu.
ubr	Çok. * Sedir ağacından su kenarlarında biten ağaç.
ubs	Huzursuzluktan yüz burkulmak. Yüz ekşime, surat asma.
ubsur	Seri. Çok yürüyen deve.
ubud	(Ebed. C.) Ebedler, sonsuzluklar.
übud	Ürkmek.
ubudet	Kulluk. (Aslında zillete derler.)
ubudiyyet	Bendelik, kulluk, kölelik. Kul olduğunu bilip Allah'a itaat etmek.
übülle	Basra yakınında bir harap şehir. * Bir miktar hurma.
ubur	Geçmek. Atlamak. * Zorlamak. * Suyun öte kıyısına geçmek.
ubus	Çatık yüzlü. Abus. * Utanmaz kimse.
ubuset	Yüz ekşiliği. Çehre çatıklığı. Somurtkanlık.
übüvvet	(Eb. den) Babalık, atalık.
übüvveten	Babalık sıfatıyla. Atalık cihetiyle.
ubye	Büyüklenmek, kibirlenmek.
ucab	(Uccâb) Çok şaşılacak fazla gülünç olan şey.
ücac	Tuzlu, acı su.
ucacet	(C.: İcâc) Dişi deve sürüsü. * Toz. * Yüce avazlı, yüksek sesli.
ücahin	(C: Acâhine) Hizmetkâr. * Aşçı. Dost. * Deyyus.
ucale	Misafirlerin yolda yemek için götürdükleri azık. * Çiftçilerin azık diye evvelce koyup getirdikleri buğday ve arpa.
ucam	Çekirdek.
ucarim	Kuvvetli adam.
ucave	Tırnağa bitişik olan sinir.
ucb	(Ucub) Kibir, gurur. Kendini beğenmişlik. Ameline, yaptıkları işe güvenmek.
ucbe	Acaib ve şaşılacak şey.
uçbeyi	Hudutlardaki sancakbeyleri hakkında kullanılan bir tâbir idi. Orta çağlarda Türk Devletinin uçbeyleri yarı müstakil idiler. Bağlı bulundukları devletler zayıfladıkça istiklâl dereceleri More…
uccab	(C.: Eâcib) Şaşırıp taaccüp edecek nesne.
uccet	Kaygana aşı.
ucd	Atın kuvvetli olması.
ücem	(Ecme. C.) Sık ağaçlık yerler.
ucfet	Kuru üzüm çekirdeği.
ucle	Acele ile ve çabuk yapılan iş.
ucm	Araptan gayrisi. Arap milletinden olmayanlar. * (Acmâ. C.) Dilinde tutukluk olanlar.
ucme	Dil tutukluğu. Tutuk tutuk kekeliyerek konuşma. * Acemlik.
ücra	f. Pek uçta ve kenarda olan. Uzak. (Bu kelime, Arapça zannedilerek 'hücra' yazılması yanlıştır.)
ucre	(C.: Ucer) Ağaç boğumu. * Düğme. * Bedenin tomur kabaran yeri. * Ayıp.
ücret	Hizmet karşılığı verilen şey.
ucruf	(C.: Acârif) Uzun ayaklı karınca.
ücum	Kale.
ücümm	Medine ehlinin taştan yaptıkları hisar. * Sığınacak yer. * Damlı dört köşeli ev.
ücun	Suyun renginin ve tadının bozulması.
ücur	(Ecir. C.) Ecirler, sevablar.
ücurat	(Ücret. C.) Ücretler.
ud	Meşhur bir sazın adı. * Bir hoş kokulu buhur. * Ağaç parçası. * Budak.
ud'iyye	(C.: Eda'i) Mesel, hikâyat. * Bilmece, yanıltmaç.
udal	Katı, şiddetli. * Pek zor. * Ağır hastalık.
udat	Düşman.
uddet	Gelecek zamanın hâdiseleri için, darlığa düşmemek için mal ve silâh gibi şeylerde hazırlık. Mühim levâzımat. * İstidad. * Gençlerin yüzlerinde çıkan sivilce.
üdeba	(Edib. C.) Edibler, edebiyatçılar. * Edeb sâhibleri. Zarif kimseler.
udhiy	Deve kuşu yumurtası.
udhiye	Cenab-ı Hakk'ın rızası için kurban niyetiyle kesilen hayvan.
udhuke	Gülünç şeyler. Komedi.
udhukeperdâz	f. Güldürücü, komik.
udi	İnce taştan kapak.
udika	Demir çengel.
udlet	(C.: Uzul) Zahmet, meşakkat. * şiddet.
udlul	Doğru yoldan sapma. İslâmiyetten ayrılma, sapıtma.
udm	Ekmek katığı.
udme	Buğday renklilik. * Beyazı çok olan deve.
udmus	Karanlık.
udre(t)	Yel inip hayası büyümek.
udric	Sarı kaftan. * Hızlı ve çok yürüyen at.
udtumme	Kişinin aslı.
udube	Keskinlik.
udul	Yoldan çıkma, dönme, sapma. * Vazgeçme. * (Âdil. C.) Âdiller, âdil olanlar.
udva'	Kuru, sert yer. * Üzerine oturulduğunda rahat olmayan yer. * Evin uzak olması.
udvan	Düşmanlık, haksızlık, zulüm.
üf	Kulak kiri. * Tırnak arasında olan kir. * Hüzün ve kedere işaret eden kelime.
üf'ule	Vazife, görev.
üf'uvan	Erkek yılan.
üf'uvan	Erkek yılan. ◊ Erkek yılan.
ufafe	Memede kalan süt artığı.
ufat	Haramdan nefsini koruyanlar.
ufave	Çorbanın sonu.
ufaze	Pamuk kozası. * Yüksek yer.
üfçe	f. Bostan korkuluğu.
üff	Of!
uffare	Her nesnenin evveli. * Katılık. * Şiddet.
uffe	Bir deniz hayvanı. * Davarın emziğinde kalan süt bakiyesi.
üffe	Necis, pis.
üfhud	Yetişmiş çocuk.
üfhus	(C.: Efâhis) Kayalarda olan kuş yuvası.
ufk	Kıyı, kenar. * Rüzgârın estiği cihetler. * Ufuk. Gökle yerin birleşmiş gibi göründüğü yer. Görüşümüzün nihayetindeki yerler. * Mc: Görüş ve düşünüş derecesi.
ufka	İnce deri. * Sünnet edilen deri.
ufkî	Ufka ait. Ufka dair ve müteallik. * Yatık düzlük. Yatay.
üfkuhe	Şaşılacak şey.
üfn	Hamâkat, ahmaklık.
üfnun	Hâl. Nev, çeşit. Saçma sapan söz. Dedikodu.
ufre	Başın ortasında olan saç.
üftade	f. Düşmüş. Fakir, biçare. * Âşık, tutkun.
üftadegân	(Üftade. C.) f. Düşkünler. Tutkunlar. Âşıklar.
üftadegî	f. Düşkünlük, biçarelik.
üftan	f. Düşen. Düşerek.
ufuc	(C.: Afâc) Vurmak. * Göden bağırsağı denilen bağırsak.
üfuk	(Efk) Yalan söylemek. * Kaçmak. * Bir işten sapmak.
uful	Gurub, batış. Gözden kayboluş. Görünmez olmak. * Mc: Ölmek.
üful	Batmak, kaybolmak. * Mc: Ölmek.
ufunet	Çıban veya yaranın çürüyüp fena kokması. * İltihab. * Her hangi bir maddenin çürümesinden hasıl olan pis koku, çürük kokusu. * Sıkıntı veren manevî ağırlık.
ufure	Üzerinde her ne varsa yenilip hiç bir şey kalmayan yer.
üfürre	Karışmak.
ufusa	Kekrelik.
ugeylime	Küçük oğlan çocukları.
ugluta	(C.: Uglulât - Egalit) Bilmece, bulmaca, yanıltmaca.
ugniye	Şarkılar, ilâhiler. Teganni edilen sözler.
ugniyye	(C.: Egâni) Ahenk.
ugtube	Azar, tekdir.
ugviyye	Belâ. Zahmet. Musibet.
uhah	Susuzluk. * Galiz, kaba, yoğun.
ühbe	Yolculuk veya asker için hazırlanmış elbise ve malzeme. * Süt.
uhbuşe	Türlü kabilelerden meydana gelen topluluk.
uhciyye	Bilmece, bulmaca, yanıltmaca.
ühciyye	(Ühcüvve) Hicvetmeğe sebep olan şey.
uhcüvve	Bulmaca, yanıltmaca, bilmece.
ühcüvve	Hicvetmeğe sebep olan şey. * Yerme, hicvetme.
uhde	Bir işi üzerine alma. Söz verme. * Ahidnâme. Bir kimsenin üstünde olan iş veya şey. * Mes'uliyet hududu. * Ric'at ve taalluk dâiresi. * Becerme, yapma. * Mes'uliyet, More…
uhdud	(C.: Ahâdid) Çukur. * Uzun hat. * Yeryüzündeki uzun yarık ve çatlak. * Hendek. * Kamçı vurulmasından vücutta hâsıl olan yara ve iz.
uhduse	Hayret edilecek derecede uydurma haber. * Haber verilen nesne.
uhfuk	(C.: Ehâfik) Yer yarığı.
uhkuk	Yarık, hendek.
ühkume	Alaylı söz veya hal.
uhne	(C.: Ühan) Kin tutmak.
uhra	Sâir, diğer, başka. Ahir, gayr, son, sonra.
uhre	Bir şeyin sonu.
uhrevî	Âhirete dair, âhiretle alâkalı. Öteki dünyaya ait.
uhrun	f. Doğurmayan, kısır kadın veya hayvan.
uht	(C.: Ahavât) Kızkardeş.
uhteyn	İki kızkardeş.
uhud	(Ahd. C.) Ahidler, yeminler, peymanlar, anlaşmalar, sözleşmeler.
uhuvvet	Kardeşlik. Din kardeşliği. Samimi dostluk.
uhuvvetkâr	f. Kardeş gibi davranan. Kardeş gibi muâmelede bulunan.
uhuz	Göz ağrısı.
uhz	Sihir, efsun.
ukab	(C.: Ukbân-Ekub) Tavşancıl kuşu. ◊ Duman, toz.
ukabeyn	İşkence veya asmak için dikilen iki tane dar ağacı. * Kovayı muhafaza etmek için kuyu içinde olan yumru taş. * Kuyu duvarı arasına koyulan saksı parçası. * Havuz içinde akan suyun yolu. * More…
ukad	(Ukde. C.) Düğümler, bezler, şişlikler. Boyun, koltuk altı ve kasıkta bulunan guddeler.
ukala	(Âkıl. C.) Akıllılar. * Halk dilinde: Akıllılık iddia edenler.
ukam	Çok sert. Pek şiddetli.
ukama'	(Akîm. C.) Kısırlar. Zürriyeti olmayanlar.
ukamis	Çok.
ukar	şarap. * Lüks mobilya.
ukas	Bir cins ot. * 'Kesmek' mânâsına mastardır.
ukaykan	Karınca.
ukaz	Mekke-i Mükerreme yakınındaki bir pazar adı.
ukba	Âhiret, öbür dünya, bâki olan âlem. * Ceza.
ukba-i ferda	f. Gelecek olan âhiret. Yarınki devir.
ukbe	Nöbet. * Çorba bakiyyesi.
ukd	Düğüm. * Yoğun. * Gazap, hiddet. * Sâkin olmak.
ukde	Düğüm, bağ. * Karışık ve müşkil iş. Zorluk, zor iş. Vâlilik ve halifelik için akdolunan biat. * Ağaçlık yer. * Pelteklik, kekemelik. * Arzu edip de ulaşamadığından dolayı içe dert olan şey. More…
ukde-i hayat	f. Hayat düğümü. (Çekirdek gibi)
ukde-i lisan	f. Kekelemek.
ukdegir	f. Müşkil, zor. * Şüpheli. * Düğümlü.
ukdegüşa	f. Müşkilleri yenen.
ukdevî	Düğüm biçiminde olan. Ukde ile alâkalı.
ükel	(Ükle. C.) Lokmalar.
ukhuvan	Papatya.
ükile	Gıybet.
ukiyye	(Bak: Okiyye)
ukkaze	(C.: Akâkiz) Ucu demirli sopa.
ukke	Tulum, deriden yapılan kap.
ükl	(Ükül) Meyve, yiyecek, azık. * Zekâ.
ukle	Bağlamak. * Hile edip aldatmak.
ükle	(C.: Ükel) Lokma.
uklum	Kuvvetli deve.
ukm	Kısırlık. * Verimsizlik.
ukne	(C.: Uknâ-Akân-Uknât) Karın büklümü. (Şişmanlık ve semizlikten olur.) ◊ Taş oda veya kulübe, kümes.
ükne	Çukur içinde olan kuş yuvası.
uknum	(C.: Ekanim) Asıl.
ukr	Kısırlık. * Kısır olan kadının veya dişi hayvanın hali. * Mc: Netice alamama.
ukre	Kısır. Doğurmayan kadın veya hayvan.
ükre	Yuvarlak nesne. Top. * Çukur.
ukruban	Akrebin erkeği.
ükrume	Kerem, bahşiş, lütuf.
üksum	Çimenlik yer. Çayırı bol ve güzel olan bahçe.
uksume	(C.: Ekasim) Nasib, kısmet. Hisse, pay.
üksus	Sarmaşık.
uktua	Alâkayı kesmek gayesiyle gönderilen şey. İlgiyi kesmek üzere verilen şey.
ukub	Toz. * Çömlek kaynaması. * Kalabalık. ◊ Her nesnenin sonu.
ukubat	(Ukubet. C.) Cezalar. İşkenceler, eziyetler. * Kısas ve şahsî cezalar.
ukubet	(C.: Ukubât) İşkence, azab, eziyet. * Ceza.
ukud	(Akid. C.) Akidler. Şartlar, bağlar. İki tarafça kabul edilen şeyler.
ukud suresi	Kur'an-ı Kerim'in beşinci suresi olan Mâide Suresinin diğer bir ismi.
ukuk	Anaya babaya itaatsizlik ve hürmetsizlik etmek. Zorbalık, tanımamak, âsi olmak.
ukul	(Akıl. C.) Akıllar.
ükül	(Bak: Ükl)
ükule	Sürüden ayırıp beslenilen koyun.
ukunne	(C.: Ukun) Taştan yapılmış nesne.
ukus	(Aks. C.) Akisler, yankılar, çarpmalar.
ukusa	Berklik, muhkemlik, sağlamlık, sertlik.
ukve	Kuyruk dibi.
ükzube	Yalan. Uydurma, söz.
ül'üban	Oyuncu, aktör.
ül'ube	Piyes, oyun.
ul'ul	Göğüs altında ve karın üzerinde dile benzer bir kemik. * Çekik kuşunun erkeği. ◊ Yaramazlık. * Çağırmak. * Budak.
ula	Birinci, ilk, evvel. * Eskiden vezirlikten sonra gelen sivil rütbe. ◊ Şanlı, şerefli kimse.
ulale	Süt bakiyyesi. * Her nesnenin bakiyyesi, artığı.
ulase	Yağ. Birbirine karışmış olan iki şey.
ulat	Demir örs. * Üstünde keş kurutulan taş.
ulbari	Bir ot cinsi.
ulbe	(C.: Uleb-İlâb) Fıçı. * Büyük kutu. * Sandık.
ülbe	Kıtlık. * Açlık.
ülbub	Kiraz çekirdeği.
ulcum	(C: Alâcim) Erkek kurbağa. * Dağ keçisinin erkeği. * Deve kuşu. * Sağlam ve dayanıklı deve. * Çok su. * Gece karanlığı.
uleb	(Ulbe. C.) Fıçılar. * Büyük kutular. * Sandıklar.
ulebit	Yoğun ve büyük nesne. * Koyun sürüsü.
ulema	(Âlim. C.) Âlimler. Osmanlı devrinde yüksek ilim ve fıkıh âlimleri. İlmiye mensubları.
ülema	(Bak: Ulemâ)
ülfet	Alışma, alışkanlık. Birisiyle münasebette bulunmak. Ünsiyet. Ahbablık, dostluk. Huy etme. Görüşme, konuşma.
ülfetger	f. Ülfet eden. Ülfet edici.
ulguze	Bilmece, bulmaca, yanıltmaca.
ülhiyye	Çocuk oyuncağı, oyuncak.
ülhüvve	Oyuncak, çocuk oyuncağı.
uli	Sâhib. Ehil.
ülinnüha	(Üli-n nühâ) Akıllı kimseler.
ulk	şarap.
ulka	Kahvaltı. * Az nesne. * Küçük çocuklara yapılan elbise.
ülker	(Bak: Süreyya)
ülkü	Bazı öz türkçecilik taraftarlarınca kullanılmış bir kelimedir. Divan-ı Lügat-ıt Türk'te "Peyman" mânasına geldiğine merhum A. Hamdi Elmalılı işaret ediyor: "Ahd ü misak" da denir. Emanî, ideal mânâsına kullananlar varsa da yanlıştır.
ulkum	(C.: Alâkım) Çok karanlık gece. * Pek sağlam deve.
ullame	Kına.
ullef	Muz.
ulliyye	(İlliyye) Yüksek tabaka. En yüksek. En şerefli. * Çardak.
ulta	Gerdanlık. * Kadınların süs olarak yüzlerine çektikleri siyah çizgi.
ültimatom	(Oltimatom) Fr. Kat'i ve dönülmez söz. Son söz. * Bir devletin başka bir devlete verdiği ihtar.
ulü	Sahipler. Bir şeyin ehli olanlar.
uluf	(Elf. C.) Binler, bin sayıları. * Ülfet ve ünsiyete ziyade meyyal ve alışkan olan.
ulüf	(Ulûfe. C.) Yemler, ulufeler. * Yeniçeri maaşları.
üluf	Binler. (Bak: Uluf)
ulufe	Yeniçerilere ve sipahilere dağıtılan maaş. * Bir nevi hayvan yemi.
uluhiyet	İlâhlık. * Allah'ın kâinattaki tasarruf ve hâkimiyeti ile herşeyi kendisine ibadet ve itaat ettirmesi.
üluhiyet	(Bak: Uluhiyet)
ulum	(İlm. C.) İlimler, bilgiler.
ülüm	f. Bölük, takım, cemaat.
ulüvv	Büyüklük, yükseklik. * Bir şeyin yukarısına çıkma. * Şan, şeref ve kadr sahibi olma.
ulüvv-ü şan	Şânı şerefi büyük. Yüksek şeref.
ulvan	Mektup ve yazı başlığı. * Övünme, tefahur.
ulvi	(Ulviye) Yüksek, yüce. * Manevî ve göğe mensub.
ulviyet	Ulvilik, yücelik, yükseklik, ululuk.
ulya	(Müe.) Pek büyük, pek yüce, daha yüksek. Çok yüksek olan.
ülya	(Bak: Ulyâ)
um'ume	İnsan topluluğu.
üm'uz	Keçi veya karaca.
üm'uz	Keçi veya karaca. ◊ Keçi veya karaca.
üma'	Kedi miyavlaması.
umale	Bir işçinin, işi karşılığında aldığı ücret.
umde	İnanılacak şey. * Prensip, temel fikir. * Dostluk. Güvenilecek yer veya kimse. * Kavim veya kabilenin muteber ve mu'temedi olan. Reis. Serasker.
ümdud	Usûl, âdet, görenek.
ümduha	Medhedilmeğe sebep olan hal veya iş.
ümem	(Ümmet. C.) Ümmetler. Milletler.
ümena	Emin kimseler. Eminler. Emniyet sahibleri.
ümera	(Emir. C.) Emirler, beyler. Seyyidler. şerifler. * Yüksek rütbeli zabitler.
ümhud	Çömlek. * Tuzluk.
ümid	f. Ummak. Emel. Arzu. İntizar. Umut. Rica.
ümidbahş	f. Ümitlendiren, ümit veren.
ümidbeste	f. Ümitlenmiş, ümit bağlamış.
ümidgâh	f. Bir şey ümit edilen yer veya makam.
ümidvâr	f. Ümitli. Ümit besleyen.
umk	Derinlik. Dibi derin. * Kuyu veya denizin derinliği.
umkan	Derinliğine.
ümluc	Yaprak. * Selvi yaprağına benzer uzun, karışık bir ot.
ümlud	(C: Müled) Kamış dalı.
ümm	Ana, anne, vâlide. Nine. * Asıl, esas. * Başlıca olan şey.
ummal	(Âmil. C.) İdare âmirleri. Valiler. Tahsildarlar.
umman	Büyük deniz. Okyanus. * Hindistan ile Arabistan arasındaki büyük deniz.
ümman	Emin kimse. Emniyetli kişi.
ümmehat	(Ümm. C.) Analar. * Esaslar, asıllar. * İslâmî ana eserler. Me'haz olabilecek kıymetli ilmî eserler.
ümmet	Cemaat, kavim, taife. * Bir hâkim milletin ashabından olan hey'et-i içtimaiye. * Bir peygambere inanıp onun yolundan giden insanların hepsi. Bir peygamberin Hakka davet ettiği cemaat. * More…
ümmi	Anasından doğduğu gibi kalmış ve tahsil görmemiş, mekteb ve medresede okumamış kimse. Yazı yazmak bilmeyen.
ümmiyane	f. Bir şey bilmiyormuşçasına. Ümmilere yakışır halde. Okur yazar olmadan.
ümmiyet	Ümmi oluş. Ümmi kimsenin hali. Okur-yazarlığı olmamak.
ümmiyet	Ümmi oluş. Ümmi kimsenin hali. Okur-yazarlığı olmamak. ◊ Ümmi oluş. Ümmi kimsenin hali. Okur-yazarlığı olmamak.
ümmiyye	Analık, annelik.
ümniyye	Umut, ümid. * Arzu, istek, talep. * Niyet, kuruntu.
umra	Bir kimsenin mülkünü bir kimseye 'Ömrüm oldukça veya senin ömrün oldukça sana i'tâ ettim, ölsen yine benim olsun' demesi.
umran	İmar ile şenlendirilmiş olan. Bayındırlaşmak. Medenilik. Saâdet. Mutluluk.
umre	Ziyâret. Hac mevsimi dışında Kâbe'yi ve Mekke ve Medine'deki mukaddes yerleri ziyaret etmek. Ist: Kâbe-i Muazzama'yı tavaftan ve Safâ ile Merve denilen iki mukaddes mevki.
ümsüle	Örnek olarak verilen beyit. Misal olarak gösterilen mısra.
umud	(Amud. C.) Direkler. Sütunlar. * Mc: Seyyidler. Askerî elçiler.
umuhet	Yapılacak işte tereddüt gösterme, tutulacak yolda duraklama.
ümüldan	Taze fidan. Körpe dal. * Genç, güzel. * İnce ve narin vücud.
umum	Umumi olmak. Hep, bütün, cümle, herkes.
umumen	Bütün, hep.
umumet	Amcalık. Amca akrabalığı.
ümumet	(Ümm. den) Annelik, analık.
umumî	Herkesle alâkalı, herkese dâir.
umumiyet	Bir şeyin herkese âit olması. Umumilik.
umumiyetle	Umumi olarak. Genel olarak.
umur	(Emir. C.) Emirler. İşler. Hususlar. Maddeler.
umuraşna	(Umur-âşnâ) f. İşten anlar, işbilir.
umurat	(Umre. C.) Umreler. Hac mevsiminin haricinde Kâbe'yi ve Mekke-i Mükerreme'nin mübarek yerlerini ziyaret etmeler.
umurdide	(C.: Umurdidegân) f. İş görmüş, işten anlar ve tecrübeli kimse.
umya	(Bak: Amya)
umyan	(A'mâ. C.) A'mâlar, körler.
umye	Azgın ve sapkın olmak. * Husumet ve inat etmek.
unab	Büyük burun. * Akıl. * Karın.
ünafi	Büyük burunlu kimse.
ünah	Süstlük, zayıflık.
ünan	İnleme.
ünas	Halk. İnsanlar.
unat	(Ani. C.) Esirler. * Adi, bayağı ve aşağılık kimseler.
unayil	(C.: Anâyil) Berk, metin, sağlam, dayanıklı, muhkem.
ünbub	(Ünbube) Kamıştaki boğum arası kısım. * Parmak uçları. * Tüp. İnce boru.
ünbuş	(Ünbûşe) Bitki kökü. Kökü yerden takımıyla birlikte çıkarılan fidan.
ünbuse	Çocukların oyunu.
üncuc	(C.: Anâcic) Hızlı yürüyen at.
uncud	Çekirdeği çıkmış üzüm.
üncur	Şişe kılıfı.
unf	Kabalık. Sertlik. Cebir ve zor.
ünf	(Bak: Unf)
unfen	şiddetle, sertlikle. Zor kullanarak.
unfî	(Unfiyye) Sert, şiddetli, kaba.
unfus	Edepsiz ve hayâsız kadın.
unfuvan	Gençlik ve güzelliğin başlangıcı, en parlak zamanı. * Parlaklık, tazelik.
unk	Boyun, gerdanlık, gerdan.
ünkua	Yağ biriken yer.
unkud	Salkım.
ünma	İçi saman veya ot doldurulmuş şey.
üns	Alışkanlık, alışma. * Arkadaş. Hemdem.
üns tutmak	Alışmak, birlikte düşüp kalkmak.
ünsa	Dişi. Kadın, kız.
ünsî	(Ünsiye) Alışmış, ünsiyet etmiş, sokulgan. * Arkadaş.
ünsiyet	Alışkanlık, dostluk. Birlikte düşüp kalkmak. Ahbablık.
ünşude	(Bak: Neşide)
unsul	Ada soğanı.
unsur	Kimyevî maddeden her biri. Mürekkeb cisimlerde bulunan basit maddelerin her birisi. * Umumdan ayrılan kısım. * Tam olan şeyin her bir parçaları. * Madde, esas, kök. Element.
unsut	Kıldan bükülme ip.
ünşuta	Düğüm, ilmik.
ünuf	Henüz daha yedirilmemiş olan çayır. * (Enf. C.) Burunlar.
ünün	Ayağı ve burnu kırmızı, vücudu kara olan bir kuş.
unuşe	Refah, huzur, rahatlık. * Adâlet. Merhamet. * Şarap. * Beğenme.
ünuset	Dişilik. Müennes oluş.
unv	Alçaklık. * Alçak gönüllülük, tevâzu etmek.
ünvan	İsim. Lâkab. Adres. * Önsöz, mukaddeme.
unve	Zor, kuvvet gösterme.
unveten	Cebren, zorla, kuvvet göstererek.
unzub	(C.: Anâzıb) Erkek çekirge.
unzuba'	Çekirge olan yer.
ünzuha	Gurur, kibir, büyüklük.
unzur	Bak, gör (Meâlinde emir).
unzuvan	Herze ve hezeyan söyleyen kimse. * Bir ot.
unzuvane	Dişi çekirge.
ur	Önünde hendek olan istihkâm. Yüksek ve müstahkem yer, toprak tabya. Burç. ◊ Tek gözlüler. * Silâhsız, mühimmatsız olanlar.
ura	Çıplaklık.
ura'	İlmek yapmak.
ura'ir	(C.: Arâır) Semiz etli deve. * Şerefli adam. * Kavmin reisi.
uram	Eti soyulmuş kemik. * Çokluk. * Kötü ahlâk. * Şiddetli muhâlefet. * Çocuğun edepsizlik yapması.
urame	Hiddet. * şiddetli muhalefet. * Kötü ahlâk. * Edepsizlik etmek.
urat	(Uryan. C.) Elbisesi olmayanlar. Çıplaklar, uryanlar.
uraza	Misafire çıkarılan yiyecek. * Hediye, armağan.
urb	Şiddetli akıcı çay. * Ferah, sevinç, neşat.
urba	(Aslı dır.) İtl. Esvab, elbise. * Arabçada: Ukde, köstek, büklüm, düğüm. * Zekâvet. * Mekir, hile.
ürba	Belâ, mihnet.
urban	Çöl arabaları. * Aşiretler.
ürbe	Büklüm. * Düğüm. * Hile.
urbun	Müşterinin bâyie verdiği pey.
ürbun	Pey akçesi, pey olarak verilen para.
urca	Bir nesnenin üzerine durmak veya üstüne çıkmak.
urcan	(A'rec. C.) Topallar.
ürcuce	Salıncak.
ürcufe	(C.: Erâcif) Yalan. Uydurma söz.
ürcuha	Salıncak.
urcun	Kurumuş hurma dalı. Ay gibi eğilen dal. Hurma salkımının dalı.
ürcuze	(Recez. den) Edb: Mısraları kafiyeli, kısa vezinli nazım. (Bak: Kaside)
ürd	f. Gibi, benzer.
ürdünn	Uyuklamak. * Bir büyük ırmak.
urefa	(Ârif. C.) İrfan sâhibi kimseler. (Bak: İrfan)
urf	(C.: A'râf) At yelesi. * Horuz ibiği. * Âdet. * Cennet ile Cehennem arasında bir makam. * İhsan.
urgan	t. İp. Halat.
urgun	t. Vurgun, âşık.
ürk	Mekân, mevki.
ürmule	(C.: Erâmil) Ergen delikanlı.
ürne	Taze peynir. * Keler tuzağı olan yer.
urrak	Kabuğu soyulmuş ağaç. * Eti gitmiş kemik.
urret	(C.: Urr) Devenin dudaklarında ve ayaklarında çıkan bir çıban. * Ulaşmak, varmak. * Kuş tersi. ◊ Uyuz hastalığı.
urs	(Urus) Düğün yemeği.
urş	Boğazın iki tarafında olan iki uzun etin birisi.
urub	(Arub. C.) (Bak: Arube)
uruc	Yukarı çıkmak. Yükselmek.
uruk	(Irk. C.) Irklar. * Kökler, damarlar. ◊ Kadının hayız görmesi.
uruk-u insaniyetkârane	f. İnsanlığa yakışır damar, kök veya huylar.
urum	(Urume) Alâmet, nişane. * Kök, dip. * Başın tepesi.
ürümek	f. Havlamak. (İt ürür, kervan yürür)Ürüyen köpek ısırmaz: Tehdit savuran, işi gürültüye boğan kimselerden yılmamak lâzım geldiğini anlatır.
uruş	(Arş. C.) Gökler, arşlar. Tavanlar.
urusat	(Urs ve Urus. C.) Düğün yemekleri.
uruz	(A'raz. C.) Fık: Nakit para, hayvan ve yenecek şeylerden olmayıp, kitap, manifatura eşyası, kumaş gibi mallar. ◊ Zâhir olmak, görünmek. * Gelme, ârız olma. * (Arz. C.) More…
urva	Sıtma. Sıtmaya tutulma.
urve	(C.: Urâ) Düğme iliği. * Yazda ve kışta yaprağı dökülmeyen ağaç. * Daima bâki olan nesne. * Arslan. Kudretten kinaye olur. * Kulp. Yapışacak sap. Tutacak yer.
ürviyye	(C.: Ervâ-Erâvi) Dağ keçisinin dişisi.
uryan	Çıplak.
üryan	(Bak: Uryan)
uryani	Çıplaklık. * Bir cins erik.
urye	Ari olmak. Çıplak olmak.
urz	Mania, engel. Açıktan hedef gibi bir şeye mâruz olup duran. * Hâcet, ihtiyaç. * Taraf, nâhiye, cânip. * Vasat, orta.
urza	Hedef.
us	(C.: İsâs) Büyük kadeh.
us'us	Kuyruk sokumu.
uşabe	(C.: Eşâyib) Karışık olan. * Nesebi karışık kişi.
üşabe	Irkı, nesebi karışık adam. * Karışık cemaat. * Rüşvet ve hırsızlık gibi yollarla elde edilen kazanç.
usafe	Buğday sapından düşen parça.
üsal	Çok miktar mal.
usam	Pire.
üsame	Davar otlatmak. * Arslan.
uşara	Uzunluğu on zira' miktarı olan.
üsara	(Bak: Üsera)
usare	Vücud bezlerinden akan faydalı su. Sıkılmış şeylerden çıkan su. Öz su.
üsare	(Bak: Usare)
usas	Çok kıl.
usat	(Asi. C.) Asiler, zorbalar, itaat etmeyenler. * Günahkârlar.
uşb	(C.: A'şeb) Taze ot.
usbe	Cemaat. İnsanlar. Atlılar. Atlar veya kuşlardan cemaat.
üşbe	Kurt, böcek.
üsbu'	Hafta. Yedi günlük zaman.
üsbube	(C.: Esâbib) Sövme, küfür.
usbud	Kelp aşmasından olan kurt yavrusu.
üsbuî	(Üsbuiyye) Haftalık.
usde	Kaftan altına giyilen küçük gömlek.
usefa	(Asif. C.) Rençberler. Irgatlar.
üşer	Dişlerini birbirine sürüp keskinleştirmek.
üsera	(Üsârâ) Esirler. Harbde teslim alınanlar. * Köleler.
uşere	(C.: Uşur-Uşerat) Sütleğen cinsinden dikenli, yassı yapraklı ağaç.
useybe	(C.: Useybât) Yaprağı bir takım kısımlara ayıran liflerden herbiri. Damar.
useyle	Bal gibi tatlı olan küçük bir şey. * Çiftleşme, cinsî münasebet.
uşeyya	(Eşyâ. dan) Küçük şeyler, eşyacıklar.
üsfiyye	(C.: Esâfi) Üzerine tencere koyup yemek pişirilen ocak taşı.
usfür	Bir asıl boya.
üşgule	Uğraşılacak iş. Meşguliyet.
üşgur	f. Oklu kirpi.
üşhub	Süt sağılırken çıkan ses.
uşir	Taze çayır, taze ot.
üsir	Yaranın iyi olduktan sonra kalan izi.
üskub	Sıra ile dikilmiş olan ağaçlar. * Kunduracı. * Dökülmüş olan, akan su. * Demirci.
üsküdar	Mushaf cildi.
üskuf	(C.: Esâkıf) Kâfirlerin kadısı ve ruhbanları. ◊ (C.: Esâkife) Pabuç diken, kunduracı.
üşkufe	f. Çiçek.
üsküffe	Eşik tahtası.
üşküfte	f. Açılmış çiçek.
üşkuh	f. Ululuk, büyüklük, şan ü şeref.
uskul	Hurma salkımı.
üskun	Koruk halinde hurma salkımı.
üskür	f. Kirpi.
üşkür	Mest içine dikilen astar.
üskutuss	(Rumcadan) Cevher, asıl, unsur, madde.
üslem	El arkasında hınsırla pınsır arasındaki damar.
üslub	Tarz, yol. Biçim. İfade tarzı. Dizmek.
usluc	(C.: Asâlic) Yeni belirmeğe başlamış ağaç budağı.
usm	Her nesnenin bakiyyesi, artık. ◊ Zeytin ağacı.
usmuh	Kulak. * Kulak deliği.
usmur	(C.: Asâmir) Döndükçe suyu çıkarıp döken dolap gözleri.
üşne	Yosun.
usnun	(C.: Asânin) Sakal ucu. * Her nesnenin evveli. * Devenin çenesi altında olan uzun kıllar.
usr	(C.: Usur - A'sâr) Sığınacak yer. Melce'. * Dehr, zaman, devir. ◊ Güçlük, zorluk. Zor iş. * Sıkıntı. Darlık. Kıtlık. ◊ Tavşancıl kuşu. * Yalan söz.
üsr	Sidik tutulması, sidik zoru.
usra	Güçlük, zorluk.
üsre	Seleften gelen şan şeref. * Söz veya hadis nakletmek. ◊ Cemaat, topluluk.
usret	Zorluk, güçlük. Darlık, sıkıntı. İşlemezlik. ◊ Sığınacak ve kurtulacak yer.
üsrüb	f. Kurşun.
üsruş	f. Güzel ses.
uşş	Kuş yuvası.
üss	Esas, asıl. Kök, temel. * Askerlikte herhangi bir düşman hücumuna karşı esas dayanak olmak üzere önceden hazırlanmış yer. * Harb gemilerinin, noksanlıklarını tamamladıkları yer. *Mat.: Bir More…
uşşak	(Âşık. C.) Âşıklar.
usse	Güve denilen böcek.
üst perdeden başlamak	Ağız bozmak, sert konuşmak.
üstad	(Üstaz) İlim veya san'atta üstün olan kimse. Usta, san'atkâr. Muallim, profesör. Bilgide veya san'atta veya amelde meharetli zât.
üstad-ül beşer	Beşerin bütün insanlığın üstadı, hocası, daha bilgili ve ârif. Muhammed Aleyhissalâtü Vesselam.
üstadane	f. Üstâda yakışır surette. Ustaca.
üstadî	f. Üstadlık, ustalık.
üstah	f. Edebsiz, hayasız, utanmaz kimse.
ustam	f. Güvenilir, emin. İtimad edilir. * Altın veya gümüşten yapılmış at eğeri.
üstam	f. Güvenilir, itimad edilir, inanılır, emin. * Gümüş veya altından yapılmış üzengi, at eyeri.
üstibah	Masura.
ustuble	Üstüpü.
üstühan	f. Kemik.
üstühanpâre	Kemik parçası.
üstükus	(C.: Üstükusât) Cevher, madde, asıl. * Geometri.
üştülüm	f. Kavga, gürültü.
üştülümkâr	f. Kavgacı, gürültücü.
üstümm	(C.: Esâtim) Deniz suyunun toplandığı yer.
ustumme	Her nesnenin aslı.
üstümme	Orta, vasat.
üstun	f. Direk. Sütun.
üstur	f. At, katır davar gibi dört ayaklı hayvan.
üştür	f. Deve.
üştürbân	f. Deveci.
üştürdil	f. Kinci, fesatçı, hasedçi.
üsture	Edb: Efsane, uydurma hikâye demek olan 'esâtir' kelimesinin müfredidir.
üstüre	f. Ustura.
üştürek	f. Dalga. Mevc.
üştürgav	f. Zürafa.
üştürhu	f. Deve huylu. Kinci, hased eden.
üştürmurg	f. Deve kuşu.
üstüvane	Geo: Silindir. Direk şeklindeki sütun. İçi boş direk şekli.
üstüvar	f. Kuvvetli, dayanıklı, sağlam, muhkem. * Güvenilir, itimad edilir.
üstüvari	f. Sağlam, kuvvetli, emniyetli.
usube	İhâta etmek, kaplamak, içine almak.
usul	(Asıl. C.) Ana, baba. Cedler. * İstinadgâh. * Râcih delil, kaide. Asıllar, kökler, temeller. Bir ilmin asıl mevzuundan önce öğrenilmesi lâzım gelen esaslar. Bir hedefe ulaşmak için tutulan More…
usuliyyun	Fıkıh usulüyle uğraşan İslâm âlimleri. Usul-ü Fıkıh müellifleri.
üsun	Suyun tad ve renginin değişmesi. * Bir kimse kuyuya girdiğinde buharından veya murdar kokulardan dolayı aklının gitmesi.
usur	Asırlar. (Bak: Asr) ◊ Gözcülük etmek.
üsür	Yara izi. * Kılıcın rengi ve cevheri.
usüvv	Kaba ve iri olmak. * Katı olmak. * Gece karanlık olmak. * Yakın olmak.
usve	Çoktandır taranmamış sakal.
uşve	Gece vakti uzaktan görünen ateş.
üsve(t)	Beraberlik. * Halka reis olmak. * Dert ortağı. Sâdık arkadaş. Manevî tabib. * Nümune ve örnek tutulacak olan insan.
ut'ut	Yiğit. * Küçük buzağı. ◊ Eşek sıpası.
utahiye	Akılsız, ahmak kimse.
ütam	Sidik tutulması. İdrar tutukluğu.
utarid	Araptan bir kabile adı. * Merkür gezegeni.
utaş	İnsana ârız olan bir hastalıktır ve hasta insanın yüreği yanar, suyu içer, yine kanmaz.
utat	Arslan. * Bahadır er, kahraman. ◊ (Ati. C.) Serkeşler, âsiler.
utbul	(C.: Atâbil) Uzun boylu güzel kadın.
uteka	(Atik. C.) Azatlılar. Azat olmuş köle veya cariyeler.
utiy	(Bak: Atiy)
utle	Boş ve muattal olmak. * Hurma salkımı. * Şahıs.
utm	(Utüm) Yabani zeytin ağacı.
utme	İğde gibi zeytin biçimindeki meyve.
utrufe	(Turfe. C.) Tuhaf, az bulunur.
ütrur	Subaşı oğlanı.
utruş	Sağır.
uttel	Üzerinde ziynet eşyası olmayan kadınlar.
utub	Pamuk.
utufet	Nezaket, lütuf. şefkat.
utuh	Aklı noksan olan.
utull	Soğuk, sert ve cimri insan. Câhil ve hayırdan men'eden. Galiz ve bahil kimse.
utum	Taş duvar. Taş yapı. * Köşk, kasr.
utun	Katı şey. Şiddetli.
utüv	(Atiy-Utiy) Haddini aşma, tecavüz. Kibir. Serkeşlik. * Ayaklanma. İsyan.
utye	Pamuk parçası. * Yanmış bez parçası.
uva	şiddetli ses. Avaz, sayha.
üvam	Susuzluk.
uvera	(Bak: Avrâ)
üvera'	Ateş ve güneş harareti. * Susuzluk harareti.
üveyl	Çığlık, vâveylâ.
üveysî	'(Üveysî tarzı) Veysel Karanî Hazretleri gibi sevdiği ve kendisine bağlı olduğu zatı görmeden ve gaybî olarak olan muhabbet ve bağlılık; ve bu muhabbetle bağlı olduğu zattan manevî feyz More…
uvvam	Dalgıç adam.
uvvar	(C.: Avâvir) Korkak adam. * Dağ kırlangıcı.
uvz	Bir kimseye sığınmak.
üyel	(C: Eyâyil) Dağ keçisi.
uyku	(Bak: Kaylule)
uyub	(Ayıb. C.) Ayıblar, kusurlar.
uyun	(Ayn. C.) Gözler. * Kaynaklar, pınarlar.
uzafire	Katı. şiddetli, şedid.
üzani	Kulakları büyük olan adam. (Merkepten kinaye olarak söylenmiştir.)
uzbet	(Bak: Uzube)
uzema'	(Azim. C.) Mevki ve şeref bakımından büyükler.
uzeym	(C.: Uzeymât) Kemikcik.
üzeyr	(A.S.) Kur'an-ı Kerim'de ismi bulunan büyük zâtlardandır. Peygamber olup olmadığı hakkında ihtilâf vardır.
uzeyvat	(Uzeyve. C.) Küçük uzuvlar, uzuvcuklar.
uzeyza'	Kuyruk kemiği.
uzfur	Asma filizi. * Tırnak.
üzfur	(C.: Ezfâr-Ezâfir) Tırnak.
uzhul	(C.: Azâhil) Yeyni, hafif. * Yük vurulmayan deve.
uzima	Vücutta bir organın ateşsiz ve ağrısız olarak şişmesi.
uzlet	Yalnızlık. İnsanlardan ayrılarak bir tarafa çekilip yalnız kalmak.
uzletgâh	f. Oturulan tenhâ yer. Yalnızlık köşesi.
uzletgüzin	f. Tenhada yaşayan, yalnızlık köşesine çekilen.
uzletnişin	f. Tenha bir köşeye çekilip yalnız yaşayan.
uzlufe	Kayalık. Yalçın kaya.
üzlufe	(C.: Ezâlif) Sarp kayalı yer.
uzm	Ululanma, kibirlenme.
uzma	(Müe.) Büyük. İri. * En büyük. Çok büyük. (Müz: A'zam)
uzme	Aşiret. * Birinin mensub olduğu âile. * Akrabâ.
üzn	Kulak. İşitme organı.
uzret	Önde olan saç.
uzriyy	Şiddetli muhabbet. Şiddetli sevgi.
uztumme	İnsanın ırk ve nesebi. * Her şeyin aslı.
uzub	Kayıp ve görünmez olmak.
uzube	(Uzbe) Bekârlık. Erginlik hâleti varken tecerrüd halinde kalmak. Evlenmemek.
uzubet	Tatlılık, şirinlik.
uzuf	Nefsi kötülüklerden ve şüphelerden menedip uzaklaştırmak.
üzuf	Yakın olmak, yaklaşmak.
uzuv	(Uzv) Bir canlının vücud yapısının kısımlarından herbiri. Azâ. Organ.
uzvî	(Uzviye) Uzva ait. Canlı. Organik.
uzviyet	Uzuv oluş. Canlılık. Canlı uzva ait.
uzza	İslâmiyetten evvel câhiliyet devrinde büyük putlardan birisinin ismi.
uzzab	Zevc veya zevcesi olmayan. Bekâr.
va	'Vah, yazık meâlinde olup hayf, hasret, esef gibi kelimelerle birlikte söylenir. (Buna Arabçada edât-ı nüdbe denir.)Türkçede bunun yerine; vâh, vây, eyvâh edatları kullanılır. Bunlar More…
va esefa	Vah, esefler olsun! Eyvah, çok yazık!
va hasreta	Vah vah! Ne yazık ki! (Teessür bildirir.)
va'	Çakal.
va'b	Ulaştırmak, vardırmak. * Toplamak, cem'etmek.
va'd	Söz verme. Söz verilen şey. Bir kimsenin yapacağına veya yapmayacağına dâir söz vermiş olduğu husus.
va'de	Bir iş için önceden belli edilen zaman. Bir işi te'hir etmek, sonraya bırakmak için olan belli vakit. * Ecel.
va'k	Sıtma ve harareti.
va'k(a)	Yaramaz huylu kişi.
va'ke	Cenk yeri, dövüş alanı.
va'l	Sığınacak yer.
va'n	Sığınacak yer, melce'. * Ot yetişmeyen taşlık ve sert yapılı arazi.
va'r	(Va'ra) Sağlam yer, sert yer.
va's (vüuse)	(C: Vuasâ) şiddet, mihnet.
va'va'	İnsan topluluğu. * Sesler.
va'z	Dinî mes'eleler üzerinde konuşup nasihat etmek. Kalbi yumuşatacak sözlerle insanı iyiliğe sevke çalışma.
vaad	(Bak: Va'd)
vaaz	(Bak: Va'z)
vabeste	f. Bağlı, mütevakkıf, olması bir şeye bağlı olan.
vabil	Yağmur. İri katreli yağmur.
vâcib	(Vücub. dan) (C.: Vâcibât) Lüzumlu, mecburi olan. * Fık: Yerine getirilmesi her müslüman için gerekli ve borç olup, yapılmadığı takdirde büyük günah olan Allah'ın emirleri. Yapılması More…
vâcibât	(Vâcibe. C.) Yapılması lüzumlu olan şeyler. Vâcib olan şeyler.
vâcibe	Yapılıp yerine getirilmesi vâcib derecesinde lüzumlu olan şey.
vacid(e)	Vücuda getiren. * Varlıklı. Fâtır. Gani ve zengin. * Mevcud olan.
vacife	Muztarib olan. Istırab çeken. Korkan. * Sallana sallana yürüyen.
vaciz(e)	Kısa.
vad	f. Oğul.
vadade	f. Reddolunmuş, geri çevrilmiş. Merdud.
vadi	İki dağ arasındaki uzun çukur. Dere. Bir nehrin aktığı yer. Nehir yatağı. * Yol, tarz, usül. * Saha.
vadk	Yağmur damlamak. * Alışmak. * Yağmur. * Genişlik. * Kolaylaştırmak, yakın olmak.
vâfi ve kâfi	Bol bol yeter.
vâfi(ye)	(Vefâ. dan) Tam, elverişli, kâfi, yeter. * Sözünün eri. * Va'dini mutlak yerine getiren Cenab-ı Hak.
vafid	(C.: Vüffed - Evfâd - Vüfud) Elçi, temsilci.
vafih	Kilise kayyımı.
vafir(e)	(Vefret. den) Bir çok, bol, çok. * Edb: Aruz kalıplarından bahr-ı rabi'nin ismidir.
vaftiz	(Vaftis) (Rumcadan) Hristiyanlarca çocuğun ve hristiyanlığa yeni girenin dine girme şartı sayılan, suya sokma merasimi. (Bak: Ta'mid)
vagd	Tamahkâr, cimri, hasis. * Alçak, bayağı, âdi.
vaha	Çöl ortasında suyu ve yeşilliği olan yer.
vahal	(C.: Evhâl, vuhul) Bataklık, batak çamurlu yer. (Bak: Vahl)
vahama	(Vahim. C.) Tehlikeli, korkulu ve vahim olan şeyler.
vahamet	Zor, güçlük. * Ağırlık. Tehlike. Muhatara. Neticesi fena. * Hazım güçlüğü, sindirim zorluğu. * Korkulacak hal, tehlikeli vaziyet.
vahat	Çöl ortasında yeşillik ve suyu olan yerler. Vâhalar.
vahayfa	Eyvah, yazık.
vahdanî	Allah'ın birliği ile alâkalı.
vahdaniyet	'Birlik, infirad. Benzeri olmamak. Artmaktan, ayrılmaktan, eksilmekten beri ve münezzeh olmak gibi mânaları ifade eden Allah'ın bir sıfatıdır. Bu sıfatla muttasıf olana Vâhid denir More…
vahdet	Birlik. Yalnızlık. Teklik. (Kesretin zıddıdır.) * Edb: İfade esnasında mevzuun haricine çıkılmaması, maksad ne ise yalnız ondan bahsedilmesi, sözün dallandırılıp budaklandırılmaması.
vahdet-ârâm	f. Dinlendirici, rahat yer.
vahdet-gâh	f. Yalnız kalınacak yer.
vahdet-güzin	f. Yalnızlığa çekilen.
vahhabî	(Bak: Vehhabî)
vahi	Mânâsız, saçma. Ehemmiyetsiz. * Ahmak. Düşkün. Zaif.
vâhib	(Vâhibe) Bağışlayan, veren, ihsan eden, hibe eden.
vâhid	Bir, tek, biricik. Eşi, benzeri, cüz'ü, parçası olmayan Allah (C.C.) Ferid.
vahîd	Yalnız, tek. * Hz. Peygamber'in de (A.S.M.) bir ismidir. Benzeri bulunmayan, hiçbir mahlukla müsavi olmayan ve tek olan (meâlindedir).
vâhiden	Vâhid olarak. Tek olarak.
vahim	Ağır. * Sonu tehlikeli. Çok korkulu. * Hazmı güç olan. Zararlı veya faydalı olmayan yemek.
vahim(e)	(Vehm. den) Vehmeden, kuran, kuruntulu.
vahime	Vehim veren, vesvese veren.
vahin	Zayıf kimse.
vahine	İyeği kemiklerinin kısaları.
vahir	İğne. * Diken.
vahiy	Bir fikrin, bir hakikatın veya emrin Allah (C.C.) tarafından Peygambere bildirilmesi. * Lügatte vahiy: Kelâm, kitap, işaret, irsal, ilham, ifham, emir, teshir, bir şeyi harfiyyen i'lâm.
vahiyât	(Vâhiye. C.) Mânasız, faydasız ve ehemmiyetsiz şeyler.
vahiye	(Bak: Vahi)
vahl	Sıvı çamur. Balçık. Tîn-i rakik.
vahl-gâh	f. Bataklık.
vahş	(C.: Vuhuş - Vahşân) İnsandan kaçan, yabani ve ürkek hayvan. * Tenha ve ıssız yer.
vahşân	(Vahş. C.) Issız, tenha yerler. * Yabani hayvanlar.
vahşet	(Vahş - Vahiş) Yabanilik. * Issızlık, tenhalık. * Vehim, ürküntü. Korku. Vahşilik. * Tenha, ıssız, korkunç yer. * Elbise ve silâhını çıkarıp atmak. * Aç kimse.
vahşet-âbâd	f. Issız, korku ve ürkeklik veren yer.
vahşet-âmiz	f. Vahşetle karışık.
vahşet-âver	f. Korku veren, ürküten.
vahşet-engiz	f. Korkulu.
vahşet-gâh	f. Korku yeri. Issız yer.
vahşet-nâk	f. Korku veren yer. Issız ve korkulu yer.
vahşet-zâr	f. Yabani, ıssız yer.
vahşi(ye)	Medeni olmayan. İnsanlardan kaçan. Alışık ve ehlî olmayan. * Merhametsiz, duygusuz. * Ürkek, korkak.
vahşiyâne	Vahşice. Vahşiye yakışır şekilde.
vahşur	f. Peygamber, nebi.
vahy	(Bak: Vahiy)
vahz	Sivri bir şey batırarak acıtma. * Çimdikleme. * Isırma. * Sokma.
vaî	(C: Vuât) Hâfız.
vaîd	İyiliğe sevk veya kötülükten kurtarmak için ileride olacak kat'i hâdiseleri haber vererek korkutmak. * Cehennemi haber vermek. (Bak: Va'd)
vaif	Davar yürüdüğünde karnından işitilen ses.
vâiz	Nasihat veren. Dinî mes'eleler üzerinde öğüt veren.
vaizîn	(Vâizûn) Vâizler. Halka nasihat verenler.
vajgun	(Vâjgune) f. Ters, tersine dönmüş. Uğursuz.
vak'	Yüksek mekân. * Etki, tesir. * Düşmek. ◊ Ağırbaşlılık. Ağırlık. * Yüksek yer.
vak'a	Hâdise. Olup geçen şey. Mes'ele. * Birini bir defada yere düşürmek. * Muharebe. * Vuku bulan.
vak'a-nüvis	f. Osmanlı İmparatorluğu devrinde, zamanın hâdiselerini kaydetmekle vazifeli olan resmi devlet tarihçisi.
vaka'	Yufka bulut. * Taş. * Yerin taşlı olmasından ayak incinmek. * Cefa, eza. * Vurma, darp.
vakad	(Ateş) yanmak ve tutuşmak. ◊ Alevlenen ateş.
vakah	Katı yüzlü, utanmaz, hayırsız kimse. * Sağlam ve sert tırnak.
vakahat	Arsızlık. Utanmazlık. Katı yüzlülük. Açıklık ve saçıklık. * Pek sağlam ve metin.
vakahet	(Vakhe) İbadet, taat. * Bir adamın sözünü dinleyip itaat ve imtisal etmek, ona uymak. * Bir şeyi bırakıp feragat etmek. * Büyük papaz olmak.
vakar	Ağırbaşlılık. Halim ve heybetli oluş. Nâmusu muhafazayı mucib haslet. Temkinlilik. Azamet ve izzet.
vakas	Boynun kısa olması. Ateşe attıkları ufacık değnekler. * İki nisap zekâtın arasındaki zekâtı olmayan hayvanlar.
vakayi'	(Vak'a. C.) Vâki olup zuhur eden hususlar. * Kıtaller. Öldüresiye vuruşlar.
vakb (vükub)	Duhul etmek, dâhil olmak, girmek. * Kaybolmak.
vakd	(Vakdân) Ateşin yanması, tutuşması.
vakf	Bir kimseyi veya bir şeyi alıkoymak, durdurmak. Kımıldatmamak. * Hareketten fariğ olmak, imsak etmek. Hapsetmek. Aslâ satılmamak, başka şeye tebdil olunmamak şartı ile bir mülkü Allah yoluna More…
vakfe	Bir hareketin geçici olarak durdurulması. * Durak. Durulacak yer. * Hacıların Hac esnasında Arafat'taki tevakkufları olup, eda etmeğe mecbur oldukları şartlardan birisidir.
vakfegâh	f. Durak yeri.
vakfetmek	Fık: Bir malı veya bir şeyi bir işe bağlayıp o yolda devamlı kılmak. * Bir şeyi karşılıksız olarak Allah yoluna vermek.
vakfî	Vakfa âit, vakıfla alâkalı.
vakfiye	Mülkün vakıf olmak keyfiyyeti.
vakh (vekahe)	Taat, ibadet.
vâkî	(Vikaye. den) Saklayan, koruyan, vikaye eden, esirgeyen. * Önleyici tedbir veya ilaç.
vâki'	Olan, düşen, konan. Mevcud ve var olan. * Geçmiş olan, geçen.
vakîa	Kıtal. Öldüresiye vuruşmak. * Vak'a.
vâkia suresi	Kur'an-ı Kerim'in 56. suresidir. Mekkîdir.
vâkia'	Vuku bulmuş, olmuş, var olan mevcud bir hâdise. * Olan olmuş. * Rüya, düş. * şiddetli hâdise. * Meşakkat, musibet. * Kıyamet. * Cenk, savaş.
vâkiât	(Vâkıa. C.) Vâkıalar. Baştan geçen hâdiseler.
vâkib	Ayak üstüne duran kişi.
vakîb	At yürürken karnı içinden işitilen ses.
vâkif	Bilen, haber sahibi. Aşina. Bir işten iyi haberi olan. * Vakfeden. * Duran, ayakta duran.
vâkifane	f. Bilen kimseye yakışır surette, bilerek. Vâkıf şekilde. Anlamak ve bilmek suretiyle.
vakîh	Hayâsız, utanmaz, edepsiz.
vakin	Oturucu, oturan.
vakir	Yuvasına girmiş kuş.
vakiyye	Dörtyüz dirhemlik tartı.
vakkas	Okçu. İyi muharebe eden. Savaşçı.
vakl	Yükselmek. * Bir nesnenin üstüne çıkmak. * Mukul ağacı.
vakm	Reddetmek. * Hor ve zelil etmek.
vakne	Her nesnenin azı.
vakr	Az işitmek. Sağırlık.
vakre	Davarın tırnağının taşa dokunup sürçmesi.
vaks	Fahişe kısmının fahişeliğini zikrederek anlatmak. * Bedene uyuz illeti yayılması. ◊ Boynu vurup kırmak.
vakş	His. * Hareket.
vakt	(C: Vikat) İçinde yağmur suyu biriken çukur. * Su ile faydalanacak mekân. * (Horoz) tavuğa binmek. ◊ (Vakit) Zaman. Saat. Çağ. Mevsim. * Boş zaman. * Geçim. * Fırsat. * Muayyen, More…
vaktaki	f. Ne vakit ki, o zaman ki, olduğu vakit.
vakten	Vakit ve zamanca.
vakud	Odun, kömür gibi yakılacak şeyler.
vakur	Ağırbaşlı, temkin sahibi. İzzetli, vakarlı.
vakurane	f. Ağırbaşlılıkla. Düşünce ve tedbirlilikle. Temkinle.
vakvak	Korkak kişi. * Hindistan'da Vakvak beldesinde yetişen bir ağaçtır. Yüz zira' miktarı boyu olur, kalkan gibi yassı yaprağı olur.
vakvaka	Kurbağa, tavuk, kuş sesi veya köpek havlaması.
vakz	Galebe etmek. * Şiddetle vurup ölmeye yakın etmek. ◊ Sıklet, ağırlık.
vâlâ	Yüksek, âlî, refi'.
vâlâcâh	f. Mevkii yüce, rütbesi yüksek olan.
vâlâkadd	f. Boyu yüksek, uzun boylu.
vâlâkadr	f. Değeri yüksek, kadri yüce.
vâlâşân	f. Şânı yüce.
vâlâyî	f. Yücelik, yükseklik.
vali	Bir vilâyeti idare eden en büyük memur. * Mâlik.
valib	Ulaşıcı, ulaşan, varan. * Önüne doğru giden.
valibe	Evvelki ekinin kökünden biten ekin.
valice	İnsanı şiddetle tutan bir hastalık.
valid	(Vilâdet. den) Doğurtan. Baba.
validan	(Bak: Vâlideyn)
validat	(Vâlide. C.) Anneler. Vâlideler.
valide	Ana. Doğuran.
valideyn	Ana ile baba. Vâlidân de denir.
validiyyet	Annelik ve babalık vasfı.
vâlih	Keder ve hüzünle aklı gitmiş, şaşırmış, hayrette kalmış.
vâlihâne	f. Şaşkınca.
vâlihîn	Hayrette kalanlar. Şaşıranlar. (Bak: Veleh)
vallahi	Allah için, Allah hakkı için, Allah'a yemin ederim (meâlinde büyük yemin.)
vam	f. Borç.
vamcu	f. Borç arayan.
vamdar	f. Borçlu.
vamhah	f. Alacaklı.
vamî	f. Borçlu.
vamik	Seven. Âşık, sevdalı. * Meşhur bir hikâyede Azra'nın âşığının ismi.
vamk	Sevme, muhabbet.
vapesîn	(Va-pesin) f. En gerideki, en sondaki.
vâr	f. (Teşbih edatıdır) Gibi, ...li, kerre, def'a, sâhib, mâlik, lâyıklık (yerinde kullanılarak birleşik kelimeler yapılır). Meselâ: Melek-vâr - Melek gibi. Ümid-vâr - Ümidli.
vara'	Haramdan ve yaramaz işlerden sakınmak.
varaka	Tek yaprak hâlindeki kâğıt. * Nebât yaprağı. Maden yaprağı. Kitap yaprağı. * Hasis kimse. * Peygamberimize (A.S.M.) ilk vahyin geldiği sırada Hz. Hatice vâlidemizin (R.A.) hâdiseyi kendisine More…
varakî	Yaprakla ilgili. * Yaprak biçiminde.
varakkerdan	f. Boş ve faydasız işlerle uğraşan kimse.
varakpare	f. Kâğıt parçası. * Küçük yaprak. Yaprak parçası. * Ehemmiyetsiz yazı, tezkere.
vardiya	İtl. Gemilerde beklenen nöbet. * Nöbet yeri. Nöbet beklenilen yer.
vareste	f. Affedilmiş. Halâs bulmuş, kurtulmuş. * Rahat, serbest.
varestegî	f. Kurtulma, halâs bulma. * Rahatlık, serbestlik. * İlişiksizlik.
vari	Semiz et. * Vahşi hımar, yabani eşek. ◊ f. Benzer, gibi.
vârid(e)	(Vürud. dan) Ulaşan, yetişen, gelen, erişen. Akla gelen. * Olan. Bir şey hakkında söylenip tatbik edilen. * Hâzır, nâzır. * Bahadır.
vâridât	(Vâride. C.) Kâr, gelir. * Vârid olan. Bir kimseye veya hazineye ait gelir ve paralar. * Hatıra gelen, içe doğan.
vâridîn	(Vârid. C.) Gelenler, vâsıl olanlar.
varik	(C: Vürük) Süs için palanın önüne geçirip astıkları saçaklı kıvrımlı esvap. * Nakışlı kumaştan yapılmış saçaklı palan ve eyer örtüsü.
vâris	Cenab-ı Hakk'ın bir ismi. * Mirasçı. Kendisine miras düşen. Mirasa konan. Vefat eden birisinin maddî veya manevî mal ve mülkünde kullanmaya, tasarrufa salâhiyetli olan.
variş	Bir topluluk yemek yerken davetsiz olarak yemeğe katılan kimse.
vârisîn	(Vârisûn) Vâris olanlar. Vârisler.
varta	Her çukur yer. Uçurum. * Kurtuluşun zor olduğu yer. Tehlike. Muhatara.
varun	f. Ters, uğursuz, aksi.
vaş	f. Düşman.
vasaa	(C: Vusu) Kız kuşu.
vasab	(C.: Evsâb) Hastalık. Ağrı.
vasafe	Hizmetkârlık.
vasail	(Vasâyil) - (Vasile. C.) Yemen'de çıkan çubuklu, alaca kumaşlar.
vaşak	Derisinden kürk yapılan bir hayvan ve bunun postu.
vasat	İki şeyin arası. * Orta, merkez, ara. Meydan. Cemiyet muhiti. İç.
vasatî	İkisi ortası. Ortalama. Orta halde.
vasatî saat	Hakiki güneşe tâbi olmak üzere, muntazam hareket ettiği tasavvur olunan mevhum bir güneşin, o yerin nısfun nehârından (meridyeninden) arka arkaya iki defa geçişi arasındaki zamanın yirmi More…
vasf	Sıfat. Bir kimsenin veya şeyin taşıdığı hâl. Bir kimsenin veya şeyin durumunu anlatarak tarif etmek.
vasfetmek	Bir şeyin vasıflarını, hâlini, şeklini veya rengini tarif etmek, anlatmak.
vasfî (vasfiye)	Vasıfla, mahiyetiyle alâkalı. Beyan ve tarife dair.
vasi	(Vesâyet. den) Bir ölünün vasiyetini yerine getirmeye me'mur edilen kimse. Bir yetimin veya akılca zayıf, hasta olan bir kimsenin malını idare eden kimse.
vaşi	(C: Vüşât) Gammaz, koğucu, yalancı.
vâsi'	(Vasia) Geniş, enli. Bol. Engin. Meydanlı.
vasib	Yerinde duran. Sürekli. ◊ Hasta.
vasîd	Kapı eşiği.
vasif	Vasfeden. Bildiren. * Medheden, öven.
vasîf	(C.: Vusafâ - Vesâif) Hizmetçi, uşak.
vasif terkibi	Gr: Birleşik sıfat. Bir ismin sonuna Farsça bir emir eklenerek yapılan terkib. Meselâ: Zevk-efzâ: Zevk artıran.
vâsik	(Vüsuk. dan) Güvenen. İtimad eden.
vaşik	Dağ köpeği. Vaşak.
vâsil	Ulaşan, erişen, kavuşan. Hakka vâsıl olan.
vasîl	Birinden aslâ ayrılmaz kimse.
vasîle	Geniş yer. * Ucuzluk. * İmaret.
vâsilûn	(Vâsılîn) Hakka, hakikata, marifete ermiş kimseler. Hakka erenler. Yetişenler.
vâsit	Ortada bulunan. * İkisinin ortası.
vasît	Hakem, aracı. * Orta.
vâsita	İki şeyi birbirine ulaştıran. * Aracı. Arada bulunan. Vasıtalık eden.
vaşiye	Evlâdı çok olan kadın.
vasiyet	Bir işi birisine havale etmek. * Emir. * Fık: Bir malı veya menfaatı, ölümden sonrası için bir şahsa veya bir hayır cihetine teberru yolu ile (yani, meccanen) temlik etmek.
vasiyetnâme	f. Yazılı vasiyet. Bir kimsenin vasiyetini yazmış olduğu kâğıt.
vasiyy	Yetim gibi güçsüzlerin işleri kendine vazife olarak verilen kimse.
vasl	Âşığın sevdiğine kavuşması. Kavuşmak. * Birleştirmek, ulaştırmak. * Gr: Ulama, ekleme. * Edb: Sözü teşkil eden cümlelerin atıf ve rabt suretiyle birbirine bağlı olarak yazılması usulü ki, More…
vasm(e)	Utanacak şey. * Vurmak. (Liyazon yapmak)
vasmet	Kırıklık, güçsüzlük, halsizlik. * Ayıp, eksiklik.
vassad	Ören, örücü, dokuyan, dokuyucu.
vassaf	Vasıflarını sayarak medheden. Vasıflandıran. Vasıf ve beyanda ârif ve âlim olan.
vassal	Ulaştıran, vasleden. Birleştiren.
vaşüde	f. Defolunmuş, kovulmuş, geri çekilmiş.
vasut	Gölgelik. * Sütü sağdıkları kabı dolduran deve.
vasvas	Kadınların örtündükleri ve ancak gözleri görünecek derecede dar olan yüz örtüsü. ◊ (C: Vesâvis) Perdede göz ayırımı miktarı olan delik.
vasvasa	Yüz örtüsü. * Köpek eniğinin gözlerinin açılması.
vata'	Bir şeyi ayakla çiğneme.
vataf	Kaşın çok kıllı olması. * Kirpiğin sık ve çok olması.
vatan	(C.: Evtan) Bir kimsenin doğup büyüdüğü yer. Yurt.
vatandaş	Bir devlet ahalisinden ve teb'asından olan.
vatanî	(Vataniyye) Vatanla alâkalı. Vatana ait.
vatanperver	f. Vatanını seven. Memleketine hizmet eden.
vatanperverâne	f. Vatanını seven kimseye yakışır şekilde.
vatar	(Vatr) İhtiyaç, hâcet. İş. * Emir. * Madde. * Husus.
vatavit	(Vatvât. C.) Korkak ve geveze olan kimseler. * Yarasalar. * Dağ kırlangıçları.
vatb	(C.: Vitâb-Evtub) Süt kabı ve tulumu.
vatd	İsbat etmek. * İhânet etmek, hâinlik yapmak.
vater	f. Sonundaki. Çok uzak.
vath	Kuşların burnuna ve ayağına necasetten veya balçıktan yapışıp kalan nesne.
vati	Yumuşak ve kolay olan şey. (Kuş tüyünden yapılmış yastık gibi)
vati'	Ayak altına alıp çiğneme. Basma. * Cima'. * Uygun hale koyma. * Tümseklikler arasında basık ve engin yer.
vatid	Sâbit.
vatîd	Sabit ve sağlam olan.
vatîe	Büyük çuval, harar. * Bir çeşit yemek.
vatîs	(C: Vutas) Kızdırıldığında kimsenin üzerine basamadığı yuvarlak taş.
vatm	Ayakla çiğneme. * Perdeyi salıverme.
vatnî	Çiğneme, üzerine basma.
vats	Kazmak. * Kırmak. * Ayakla yere vurmak. * Somak denilen ot.
vatş	(C: Evtâş) Açmak.
vatvat	(C.: Vatâvit) Korkak ve geveze olan adam. * Yarasa. * Dağ kırlangıcı.
vatvata	Geceleyin gözün görmemesi.
vaty	Ayak altında çiğneme, ezme, basma. * Çiftleşme.
vav	Kur'an alfabesinde sondan üçüncü harftir. Ebced hesabında 6 sayısının karşılığıdır.
vaveyla	Çığlık, yaygara, feryat. * Eyvah, yazık gibi üzüntü ifadeleri.
vavî	Vav harfine mensub. Vav harfi ile alâkalı.
vavik	Okun nişana dokunmayıp yanına düşmesi hâli.
vâye	Nasib, kısmet, behre.
vâyedâr	f. Kısmetli. Nasibi olan.
vaz	f. Terk etme, bırakma.
vaz'	(C.: Evza') Koyma, konulma. Bırakmak. Atlamak. Tayin etme, belirtmek. Duruş, hareket, tarz.
vaz'an	Vaz' ile, vaziyeti, durumu itibariyle, yerleştirmek suretiyle. * Asıl lügat mânası cihetinden.
vazaat	Alçaklık, âdilik, bayağılık.
vazah	Beyaz ve güzel yüzlü adam.
vazahat	Açıklık, vâzıhlık.
vazaif	(Vazife. C.) Vazifeler, işler.
vâzi'	(Vazıa) Koyan. Yerleştiren. Vaz' eden.
vazî'	(Vazîa) Alçak, deni, bayağı, âdi.
vazife	Bir kimsenin yapmaya mecbur olduğu iş. Yapılması birisine havale edilen şey. Kıymet verilen iş. * Ücret.
vazifedâr	(C.: Vazifedârân) f. Vazifeli, görevli. * Memur.
vazifehâr	(C.: Vazifehârân) f. Ücret alan.
vazifeşinâs	f. İşini dikkatle yapan. Vazifesini özenerek, severek yapan.
vazifeten	Vazife ile, vazife olarak.
vâzih	Açık, ayan, âşikâr. Besbelli. Kapalı olmayan. * Edb: Vuzuhlu söz. Bir okunuşta mânâsı anlaşılacak ifâde.
vazîh(a)	(Vuzuh. dan) Meydanda, apaçık.
vâzihan	Açık olarak. Açıkça. Açık açık. Aşikâr surette.
vâzihât	(Vâzıh. C.) Açık ve meydanda olan şeyler.
vâzir	(Vâzire) Günah işleyen. Suç işleyen.
vazzah	Meydanda, çok açık, belli.
ve	Gr: 'Dahi, de, hem, ile, berâber' mânâlarına bağlama edâtı.
ve'd	Kızını diri iken toprağa gömme.
veba	Salgın bir hastalık. Taun.
veba'dü	Ondan sonra, imdi.
vebal	Günah. Zarar. Ziyan. Şiddet. Ağırlık. Azab. Doğru olmayan bir hareketin manevî mes'uliyeti.
veber	Bedevi, göçer. * Deve yünü. * Davar tırnağı.
vebl	Ağır ve vahim olmak.
vebr	Kocakarı soğuğundan bir gün. * Ada tavşanı, ak tavşan.
veca'	Sızı, ağrı, acı. Ağrıyıp acımak.
vecahet	Güzellik, güzel yüzlülük, gösterişlilik. * Haysiyet, şeref, onur, itibar.
vecar	(C.: Vücür - Evcire) Sel suyunun oyduğu yer. * Arslan ve kurt gibi vahşi hayvanların yatağı. İn.
vecazet	Sözün veciz oluşu. Kelâmın kısa oluşu.
vecd	Aşk, muhabbet. Kendinden geçecek, unutacak kadar İlâhî bir aşk hali. * Yüksek heyecan. İştiyakın galebesi.
vecd-âlud	f. Vecd veren haller. Manevî coşkunlukla beraber olan hal.
vecd-efzâ	f. Vecdi artıran, heyecanı çoğaltan.
vecdî	Vecdle ilgili, heyecanla ilgili.
vecel	Ürkme, korkma, havfetme.
vecenat	(Vecne. C.) Elmacıklar, yanaktaki yumrucuklar.
vech	(Vecih) Yüz, çehre, surat. * Tarz, üslub. * Her şeyin karşısına gelen ve karşısında olan. Satıh. Ön. Alın. Cephe. * Tarih. * Suret. * Sebeb. * Bir şeyin nefsi ve zatı. * Semt. Cihet. * More…
veche	Yan, taraf. Yüz.
vechen	Bir vechiyle. Bir suretle. Bir bakımdan.
vecheyn	İki taraf, iki yan, iki yüz.
vechî	(Vechiye) Yüz ile ilgili.
veci (e)	Güzel, hoş, lâtif. Uygun, münasib. * Bir kavmin büyüğü, reisi. * Hürmetli insan. * Sultan huzuruna girenler. * Makam ve şeref sâhibi.
veci(a)	(Veca'. dan) Ağrıtıcı, sızlatıcı.
vecibe	Borç hükmünde olan vazife. * Kanun ve ahlâkın icabı, yerine getirilmesi lâzım gelen şey.
vecihî	Veche ait. Veche dair.
veciz	Kısa, öz, derli toplu. Muhtasar olup mufassal olmayan. * Az sözle çok mâna ifâdesi.
vecize	Edb: İbaresi kısa, mânası geniş olan çok kıymetli söz, özlü söz. Kısa, veciz söz.
vecne	(C: Vecenât) Elmacık, yanaktaki yumrucuk.
vecr	(C.: Evcâr) Mağara.
veda'	Ayrılık. * Ayrılışta selâmlamak. * 'Allah'a ısmarladık' demek.
vedad	Dostluk. Sevme. Sevgi. (Bak: Vidad)
vedd	Dostluk. Sevgi, muhabbet.
vedi	Küçük abdest bozduktan sonra çıkan beyazımsı su.
vedi'	Başkasının malını saklamaya memur kimse.
vedia	Emanet.
vediatullâh	Allah'ın emaneti.
vedid	Sevgisi çok olan.
vedk	Yağmur. Yağmurun damlaması. * Alışıp üns ve ülfet etmek. Yakın olmak. (Bak: Vadk)
vedud	Çok şefkatli. Kendisine çok sevgi beslenen. Cenâb-ı Hak.
vef'a	Kav ettikleri bez parçası. * Şişe ağzını tıpamada kullanılan bez parçası.
vefa	Ahdinde, sözünde durma. * Sevgi ve dostlukta sebat ve devam. * Ödeme. * Yetişme. * Dince ve akılca lâzım gelen şeyi yerine getirip uhdesinden çıkma.
vefadar (vefakâr)	Vefalı, sözünde ve dostluğunda devamlı olan.
vefaperver	f. Sözünde duran. Vefâlı.
vefat	Ölüm. Ahirete göçme.
vefd	Çokluk. Cemaat. * Bir iş için giden heyet. Elçilik. * Dağ başı. * Gelme, ulaşma, erişme, varma, vürud.
vefhiyye	Kilisede kayyımlık hizmetini etmek.
vefi	Vefalı. * Tam, mükemmel. Kifayet eden. Bol olan.
vefia	İçine nesne koyulan sele.
vefik	Arkadaş. Kafa dengi. Aynı fikirde olan. Uygun.
vefir(e)	(Vefret. den) Çok, bol, kesir.
vefiyat	(Vefat. C.) Ölümler, vefatlar.
vefk	Uygun gelme. Uyma. Mutabakat. Muvafık olma. İşi iyi gitme.* Tesirli dua.
vefl	Derinin dibagatla giden fazlalıkları.
vefr	Bir kimsenin ihsanını kabul ettikten sonra rızasıyla reddeylemek. * Bolluk. * Medh ü sena ile birisinin namusunu muhafaza etmek.
vefra'	Eksilmeyip değişmeyen. * El dokunulmamış ve tam olarak yetişmiş ot.
vefret	Çokluk, bolluk.
vefz	(C: Evfaz) Evmek, acele etmek.
vefza	(C: Evfaz) Ok yayı konulan ve beylik denilen kap.
vega'	Kavga gürültüsü. Harp yerinden çıkan sesler. Savt. Patırtı.
vegab	(C: Evgab) Korkak kimse. * İri gövdeli büyük deve.
vegadet	Akılsızlık. * Adilik, bayağılık, aşağılık, alçaklık.
vegar	Gazap, kin, öfke, hiddet.
vegd	(C: Evgad) Alçak adam.
vegf	Görme zayıflığı.
vegif	Yürüme sürati. * Ses sürati, ses hızı.
vegik	Davar yürürken karnından çıkan ses.
vegir	Kızmış taş üstüne koyarak pişirilen et.
vegire	Kızmış taş ile sıcaklık verilerek pişirilen süt.
vegm	Kin.
vegne	Geniş küp.
vegre	Sıcaklığın çok olması.
vehak	Avcı kemendi.
vehamet	(Bak: Vahamet)
vehb	(H.-110) Tabiînden olan bu şahıs İsrailî rivayetlerin en mühim kaynağı addolunur. Birçok İsrailiyatı havi kitapları okumuş ve tefsire de aktarmıştır. ◊ Hibe. Bağış. Vergi.
vehbî	Doğuştan. Allah vergisi. Çalışmakla kazanılmayıp Allah'ın (C.C.) lütfu ile olan.
vehc	Alevli olmak. Alev ile yanmak. Parlamak.
vehd(e)	(C: Vihad) Derin vadi. Uçurum.
vehec	Ateş sıcaklığı.
vehecan	Ateşin alevlenmesi. * Işıklandırmak, ziya vermek.
vehel	Vehim, kuruntu.
vehelümme cerra	(Bak: Helümme cerrâ)
vehf	Bitkinin yapraklanması. Uzama. Çoğalma, artma.
vehhab	Çok fazla ihsan eden. Çok bağışlayan.
vehhabî	Muhammed İbn-i Abdulvehhab nâmında birisinin sebeb olduğu İslâmî bazı mes'elelerde ifrat gösteren ve dört hak mezheb hâricinde bir mezhepten olan. Fıkıhta Hanbelî, itikadda İbn-i More…
vehhac	Parıl parıl. Pek şa'şaalı. * Çok alevli.
vehham	Çok vehimli. Fazla şüphe eden.
vehhas	Arslan.
vehic	Ateşin sıcaklığı.
vehise	Pişirilip kurutulduktan sonra dövülen çekirge.
vehl	(Vehel) Yanlış yapma. Yanlış anlama. * Unutma.
vehle	İrkilme ve ürkme. * Dakika. An, lahza.
vehleten	Birdenbire. İlkin. Ansızın.
vehm	(Vehim) Mübhem ve mânasız korku. * Belirsiz fikir ve düşünce. * Cüz'i mânaların anlaşılmasına yarayan bir idrak kuvveti.
vehm-âlud	f. Vehimli. Vehim dolu. Vehim karışık.
vehm-nâk	f. Vehimli, kuruntulu.
vehmî	Olmadığı halde var zannederek. Düşünmeye, vehme dair, vehme ait.
vehmiyyât	(Vehmiyye. C.) Vehimler, kuruntular.
vehn	Gevşeklik, kuvvetsizlik. * Zayıf. * Gövdesi kalın ve kısa adam. * Gece yarısı. Gece yarısından bir saat sonraki zaman.
vehnane	Zayıf kadın.
vehs	Kırma. * Ayak altında çiğneme, basma, ezme. ◊ Bir işe girişip ısrar ile devamlı uğraşmak. ◊ Sır ile söyleşmek. Dedikodu yapmak.
veht	(C: Vihât) Vurmak. * Kırmak.
vehtiyy	Ufak üzüm.
vehub	Verimi fazla, vergisi çok.
vehvah	Yaban eşeğinin anırtısı.
vehvehe	Atın kendi gövdesini parça parça etmesi.
vehy	Gevşeme, yırtma.
vehz	Katı nesne. * Kovmak, deft'etmek.
vek'	Akrep sokmak.
veka'	Ayak parmaklarından baş parmağın, şehâdet parmağı üstüne gelmesi.
vekad	Sığır bağladıkları ip.
vekahat	Hayâsızlık. Utanmazlık. Edebsizlik. (Bak: Vakahat)
vekâlet	Vekillik. Birisinin nâmına iş görme. Kendi nâmına hareket etme salâhiyetini başkasına verme. Nezâret, bakanlık. * Vekilin vazife gördüğü bina.
vekâleten	Birisine vekil olarak. Başkası adına.
vekâletnâme	f. Birisine vekillik verildiğini isbat eden ve ekseriya noterlikçe tanzim edilmiş bulunan yazılı kâğıt.
vekâletpenâh	f. Padişahın vekili olan, sadrâzam. Başvekil. Başbakan.
vekar	(Bak: Vakar)
vekb	Dikilmek.
vekc	Ulaşmak, varmak.
vekde	(C: Viked) Gitmek.
vekeban	Derece derece yürümek.
vekef	Günah. * Abes ve boş. * Ayıp. * Eksiklik.
vekel	Zayıf adam.
vekf	Evin damlaması. * Kat'etmek, kesmek.
vekif	Sütü çok olan deve.
vekil	Başkasının işini gören. Bir adamın yerine hareket etme selâhiyeti olan kimse. * Nâzır. Bakan.
vekir	Yuvasına giren kuş.
vekire	Satın alınan veya yeni yapılan bina için, ahbaba, eşe dosta verilen ziyafet.
vekiyye	(Bak: Okiyye)
vekkad	Aydınlık, ışıklı, parlak.
vekm	Reddetmek.
vekn	(C.: Evkân - Vükün) Kuş yuvası.
vekr	Kuş yuvası.
vekra	Hızlı yürüyen deve. * Ayağını yere kuvvetli basan kadın. * Bir nevi sıçramak.
veks	Noksan etmek, eksiltmek.
vekte	(C: Vikat) Gözün karasına ak düşmek. * Nokta. * Eser.
vekvak	Korkak kimse.
vekz	Vurmak. * Def'etmek. * Kovmak.
vel'	Yalan. * Haps.
vela	Yakınlık. Sâhiplik. * Sevme, muhabbet.
vela-perver	f. Dostluk gösteren, dostluk besleyen.
veladet	(Bak: Viladet)
velaid	(Velide. C.) Cariyeler, kadın esirler.
velaim	(Velime. C.) Düğünler, evlenmeler. * Düğün ziyafetleri.
velaya	(Veliyye. C.) Veli kadınlar. Veliyyeler.
velayet	Veli olan kimsenin hali. Velilik, dervişlik. * Dostluk. * Sadakat. * Başkasına sözünü geçirmek. Bir şeye kudret cihetiyle bizzat mutasarrıf olmak. (Bak: Veli)
velb	Ulaşmak, varmak.
velec	Kumlu yerde olan yol.
veled	Erkek çocuk. Oğul. Çocuk. * Döl, yavru.
velediyet	Birisinin evlâdı olma hâli. Çocuk oluş.
veleh	Hayret, şaşkınlık. * Fazla hüzünden akıl gidip tembel olmak. ◊ f. Kahr, gazab, şiddet, hışım.
velehan	Akıl gidip tembel olmak. * İbadet ederken vesvese veren şeytan.
velehu	Bu da onun.
velehza	Şaşırmış.
velehzede	f. Sevgilinin hışmına uğrayıp kahır çeken âşık.
velev	Eğer, gerçi, her ne kadar da, hatta, ister, isterse.
velf	(Velif-Vilâf) Tez tez yelmek. Birbiri ardınca olmak.
velg (velüg)	Köpeğin kap içinden su içmesi veya bir şey yeyip yalaması.
velga	Küçük kova.
velh	Büyümek. * Uzamak.
velhan	Şaşakalmış, şaşkın, sersem.
velhasil	Sözün kısası, özü, kısacası.
veli	Sahib, mâlik. * Evliya. * Muin. Muhafaza eden. * Küçük çocukların hâlinden mes'ul kimse. * Sıddık. * Baba. Babanın babası, cedde de denir. * Fık: Hayatını mücadelelerle ve azimet ve More…
veli'	Kabuğunda olan hurma çiçeği.
veliahd	(Veliy-yi ahd) Bir hükümdardan sonra hükümdar olacak kimse.
velice	(C.: Velyüc) Büyük çuval. * Kişinin sırdaşı.
velid	Yeni doğmuş çocuk. * Köle, kul.
velide	(C.: Velâid) Cariye.
velik	(Velikin) f. Amma, lâkin, fakat.
velika	Yağla unu karıştırarak yapılan yemek.
velime	Sevinç ve sürur günleri verilen ziyafet. Düğün ziyafeti. * Düğün, evlenme.
veliyy	(C: Evliyâ) Yakın. * Amcazâde, emmi oğlu. * Yar, dost.
veliyye	(C.: Velâyâ) Ermiş kadın, veli kadın.
veliyyullah	Allah'ın (C.C.) veli kulu.
velk	Yalan yakıştırmak. * Sür'at etmek, hız yapmak.
velka	(C.: Velkât) Vurmak.
velkalemi	Kalem hakkı için. Kaleme yemin olsun.
vellas	Kurt.
velm	Ulaşmak, yetişmek. * Toplanmak, cem'olmak.
vels	Ahd, yemin, söz. ' Az nesne. * Vurmak.
velsan	Birbirinin boyunlarına el atarak yürüme.
velu'	Bir şeye fazla düşkün olan.
velud	Çok doğuran kadın. * Mc: Çok eser veren kimse.
velval	Üzüntü ile ağlama. Ağlayıp inleme.
velvele	Gürültü, patırtı. Birbirine karışık bağrışmalar. Şamata.
velvele-endâz	f. Gürültü patırtı eden. Gürültücü.
velvele-engiz	f. Gürültü koparan, gürültü çıkaran.
vely	Birbiri ardı sıra gelme. Tâkib etme. * Çıkma. Olma. * Yaz yağmurundan sonra olan yağmur. * Yakınlık.
vemd	Gazap etmek, hiddetlenmek, kızmak. * Sıcaklığın artması.
vemiz	Bulut arasından görünen ışık.
vemk	Muhabbet etmek, sevmek.
vems	Fücur, masiyet, günah.
vemye	Meşakkat, sıkıntı. Belâ, musibet.
vemz (vemiz)	İşaret etmek. * Parlamak. şimşek çakmak.
vena (venye)	Gevşek. * Zayıf. * Hâlsiz olmak.
venim	Sinek tersi.
venn	Zebunluk, zayıflık, zaaf. * Çengilerin ve köçeklerin parmaklarıyla çaldıkları çalpara.
vennecmi	Yıldıza yemin olsun.
veny	İş hususunda gevşeklik gösterme.
ver	'f. 'Sahib, mâlik; anlamlarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Dâniş-ver - Âlim. Suhan-ver - Edip, şâir.'
ver'a	Korkaklık, havf.
vera	Halk. Mahluk. Arzı örten mahlukat. Yaratılmış olanlar. ◊ Öte. Başka taraf. Arka, geri. * Torun.
vera'	Takvânın ileri derecesi. Bilmediği ve şüphe ettiğini öğrenip iyiye ve doğruya göre hareket edip bütün günahlardan çekinme hâleti.
verak	Bitkilerle yer yüzünün yeşil olması.
verakî	(Verka. C.) Güvercinler.
veraset	Miras sahibi olma. Ölen bir kimsenin mallarının Allah'ın (C.C.) emrine göre, şeriatça mirasçılara geçmesi. * İrsiyet. Varislik, mirasçılık. Mirasta hak sahibi olma.
verb	Fetret, fesad. * Yabani hayvan ini.
verd	(Vürd - Vird) Gül.
verdane	Toplu oklava. * Koca başlı kertenkele.
verde	(Vürde) Renkli olmak.
verdene	f. Oklava, börekçi merdânesi. * Dolap oku.
verek	(C.: Evrâk) Kalça kemiği.
verel	(C: Vürelân - Evrâl) Kelere benzer bir canavardır. Kuyruğu keler kuyruğundan uzun olur.
verem	(C.: Evrâm) şiş, yumru. * şişme.
verentel	şiddet, mihnet.
verese	Mirasçılar. Miras alanlar.
verf	Genişlik.
verh	Hamâkat, ahmaklık, bilmezlik. * Ucuz et. ◊ Hamurun kendini koyuverip sülpülmesi.
verha	Akılsız ahmak kadın.
veri'	Haramdan kaçınan kişi.
veria	At ismi.
verid	Siyah kan damarı. Toplar damar. Boyun damarı. * Kırmızı gül. (Bak: Evride)
veriha	Çok sıvı hamur.
verik	Çok eskiden kullanılan gümüş para. Kıymetli para. ◊ Sikkesiz gümüş. * Gümüş.
verîk	Gür sakallı adam. * Sık yapraklı ağaç.
verîş	Yürümek ve seğirtmek istediği hâlde sahibi engel olan davar.
verîse	Veris otuyla boyanmış nesne.
verka'	(C.: Verâki') Yabâni güvercin. * Açık boz renk.
verrak	Kâğıtçı.
vers	Yemende yetişen güzel kokulu sarı bir ot.
verş	Yürek ağrısı. * Çok beyaz olan.
verşan	(C: Virşân-Verâşin) Yaban güvercini. * Kumru kuşunun erkeği.
verta	(C: Vırât) Çukur yer, varta, uçurum. * Halledilmesi, içinden çıkılması zor olan iş.
very	Çakmaktan ateş çıkması.
verze	f. Meslek, san'at, iş.
verzide	f. Ekilmiş.
verziş	f. İşletme. Çalışma. * Çalışmış.
verzişkâr	f. Çalışkan.
verzkâr	f. Rençber, çiftçi, işçi.
veş	f. Gibi (mânâsına teşbih edatı.) Mah-veş: Ay gibi.
veş'	Bir şeyin üstüne çıkmak.
vesafet	Hizmetkârlık, işçilik.
vesah	(C.: Evsâh) Kir, pas. * Murdarlık, pislik.
vesaid	(Visâde. C.) Yastıklar, şilteler, döşekler.
vesaif	(Vasif. C.) Hizmetçiler, uşaklar.
vesaik	(Vesika. C.) Vesikalar.
vesail	(Vesile. C.) Vesileler. Sebebler.
vesait	(Vasıta. C.) Vasıtalar.
vesak	Bağ. Rabıta. Yeminleşerek anlaşmak. * Sözleşme yeri.
veşak	Dağ köpeği.
vesam	(Vesâmet) Güzel olma. Güzellik.
vesatet	Vâsıta olma, araya girme, aracılık yapma.
vesavis	(Vesvese. C.) Vesveseler.
vesaya	(Vasiyet. C.) Vasiyetler. Öğütler. Nasihatlar.
vesayet	(Visâyet) Vasilik. * Vasiyet. * Tembih, emir. Tavsiye. (Bak: Vasi)
vesb	Çok olmak.
veşb	Ayıplamak.
vesbe	Bir atlama. Bir sıçrayış.
veşc	Yaralamak. * Parçalamak. * Karışmak.
veseb	Sıçrama, atlama.
veşel	Az su.
veşelan	Suyun akışı.
vesen	Put. Müşriklerin taptıkları suret. Karşısında ibadet edilen heykel. (Bak: Put-perest) ◊ Uyku ağırlığı. Uyku ile uyanıklık arası. * Uyku anında aklın gitmesi. * Hâcet.
vesenî	Putperest. Yıldızları ilâh itikad etmek gibi sapık şeylere inanan kimse.
veseniyyun	Putperestler. Puta tapanlar.
vesi'	(Vesia) Vüs'atli, geniş. * Meydanlık.
veşi'	(C: Veşâyi) Bezlerde olan yol yol alaca. * Sümâme otundan yapılan hasır. * Ağaçlardan kuruyup düşen nesne. * Girilmemesi için bahçe ve bostanların çevresine dikilen ağaç veya konan diken. * More…
veşia	(C: Veşâyi') Üstüne iplik sardıkları ağaç. * Tarikat.
vesib	(Bak: Vüsub)
vesic	Şiddetli seyir. Hızlı gitme. * Hızlı yürüyen deve.
veşic	(C: Veşâyic) Süngü ağacı.
veşice	Lif. * Ağaç kökü.
vesik	(C.: Visâk) Çok sağlam, kuvvetli.
veşik(a)	(C: Veşâyık) Kuru et.
vesika	Bir hâlin, bir hadisenin veya bir sözün doğruluğunu gösteren, inandırıcı şey. Belge, sened. ◊ Cemaat, topluluk.
vesile	(Vâsile) Bahane, sebeb. * Fırsat. * Elverişli durum. * Vasıta. Yol. * Pâye, rütbe. * Baba. * Kurbiyet. * Kendisi ile başkasına yaklaşılan şey. * Cennet'te bir menzil adı.
vesilecu	f. Sebep ve bahane arayan.
vesiledâr	f. Vesileli.
vesilehâh	f. Vesile isteyen.
vesim(e)	(C.: Vüsemâ-Visâm) Güzel yüzlü. Güzel çehre. * Damgalı.
veşime	Şer, kötülük. * Düşmanlık.
veşize	(C: Veşâyız) Kırık kemik parçası.
vesk	(C.: Evsük) Cem'etmek, toplamak. * Altmış sa'.
veşk	Yaralamak. * Parçalamak.
veşk (vişâk)	Evmek, acele etmek, sür'at.
veşkan	Hızlı ve aceleci kimse.
veşl	Az miktarda olan su.
vesm	Damga. İşaret. * Dağlama. * Döğerek toz hâline getirme.
veşm	İğne ile kan çıkarmak suretiyle vücudda yapılan damga, işaret.
vesme	Hayvana vurulan kızgın damga.
veşme	Yağmur tanesi.
vesmedâr	f. Dağlanmış, damgalı. * Rastıklı.
vesn	Hafif. * Uyku. * Uyku anında aklın gitmesi. * Uykudan dolayı kişiye ârız olan zayıflık.
vesnan	Uyuklayan, uykusu gelmiş olan.
vess	Suya dalmak.
vesselâm	İşte o kadar, artık bitti, bundan sonra selâm. (Bak: Selâm)
veşşemsi suresi	Kur'an-ı Kerim'in 91. suresidir. Suret-üş Şems de denir. Mekke-i Mükerreme'de nazil olmuştur.
vest	Ev içerisinde olan her bir kapalı mekân.
veşt	f. Güzel.
vestî	f. Tercüme, şerh.
vestiyer	Fr. Pardesü, palto vesairenin çıkartılıp bırakıldığı yer.
vesvas	Müvesvis. Vesveseye sürükleyen şeytan. Nefsin zihinde ilka eylediği dağdağa ve fitne. Avcının ve köpeklerin gizli sesi.
veşvaş	Hafif hal. Hafif adam.
vesvese	Şübhe. Tereddüt. Kuruntu. Aslı olmayan ihtimaller.Vesvese, lügatta hışırtı, fısıltı gibi gizli ses demektir.
veşveşe	Hafiflik. * Kırış mırış olmak.
vesvesedâr	f. Vesveseli, kuruntulu.
veşy	Elbiseyi güzel nakışlamak, süslemek. * Nesil ve zürriyet. * Çoğalma. * Geceleyin devamlı tefekkür ve mütalâa etmek. * Bir çeşit elbise.
veşz	Kırmak. * Dar etmek, darlaştırmak.
vetair	(Vetire. C.) Meslekler, yollar.
veted	Çadır kazığı. Ağaç kazık. Demir mıh. * Edb: Aruzda üç harfden meydana gelen nazım.
veter	Yayın çilesi. İp ve kiriş. * Bir kavsın iki ucu arasına çekilen doğru çizgi. * Kasları hareket ettiren kalın sinir.
vetin	Kalb damarı. Şah damarı. Şiryan-ı ekber. * Bel kemiği iliği.
vetire	(C.: Vetâir) Keçi yolu. Dar yol. * Tarz, üslub. * Burnun iki deliğini ayıran zar.
vetr	Tek, yalnız. Bir. (Bak: Vitr) * Arefe günü.
veyh	Bir şeyi kandırmak makamında kullanılır. ◊ Heyhât!
veyl	Vay hâline, yazık, felâket, hüzün ve hüsran. * Cehennem'de bir çukur ismi veya Cehennem'in bir kapısına bu isim verilmiştir. * Vaid, tehdid makamında kullanılan azab kelimesidir. More…
veyle	Küstahlık, rezillik.
veyn	Kara üzüm.
veysel karanî	(Bak: Üveys-el Karanî)
vez'	(C: Evzâ) Hapsetmek. * Engel olmak, men'etmek. * Islah etmek, yerli yerince etmek, düzeltmek. * Topluluk, cemaat. ◊ Hulku katı olan. Sert mizaçlı kimse.
veza	Tıknaz, topaç, bodur kimse.
vezan	f. 'Olmak' yardımcı fiiliyle birlikte kullanılır ve 'esen, esici' anlamlarına gelir.
vezanet	Fikir ve görüş isabeti. * Ölçülü olma.
vezanî	f. Esinti zamanı.
vezaret	(Vizaret) Vezirlik. Başvekillik.
vezb	Su gibi akma.
vezega	Bir cins büyük keler.
vezen	Yürürken sallanmak.
vezer	Sarp dağ. Sığınılacak yer. Kale. Hisar. * Galib olmak.
vezf	Evmek, acele etmek.
veziden	f. Yel esmek. * Atılmak, sıçramak.
vezif	Evmek, acele etmek.
vezile	(C.: Vezâil) Cilâlı, parlak para. * Parlak madeni ayna.
vezim	Sebzevat demeti. * Kurumuş ot.
vezime	Hediye.
vezin	Hamur yapılmış ebucehil karpuzu. * Asil. * Sabit.
vezir	'Osmanlı Devleti zamanında en yüksek mülkiye rütbelerine ulaşmış paşa. Hükümdar vekili. Pâdişahın yakınlarından ve onun yükünü üzerine alanlardan, mülkün idaresinde fikir ve tedbir ile More…
veziz	Ördek.
vezk	Çirkin yürüyüşlü olmak.
vezme	Kış sonu. * Bir kere yemek.
vezn	(Vezin) Tartma. Ölçme. Hesaplama. * Tartacak şey. Tartı. * Ağırlık.
vezne	Tartı. Terazi. * Tartı yeri. Eskiden altun ve gümüş paralar sayı ile olduğu gibi tartıyla da alınıp verildiği için bu tabir meydana gelmiştir. Para alınıp verilen yer mânasında da More…
veznedâr	f. Vezne memuru. Bir teşkilâta âit parayı alıp veren memur.
veznî	Vezinle ilgili, vezne ait. * Tartılan şey.
vezniyyât	Tartılan şeyler.
vezr	Nurlu etmek, ışıklandırmak. * Kaftan eteğine birşey koyup götürmek.
vezvaz	Hafif, zarif kimse.
vezveze	Sür'atle sıçramak.
vezye	Ayıp. * Soğuk.
vezzan	(Vezn. den) Tartan, vezneden. * Kantarcı.
viâ'	(C.: Eviye) Kap, içinde bir şey konulabilen zarf.
viâiyyet	Kap halinde olma.
viata	(C: Viât) Sarı gül.
vica'	Hayvanı burma, iğdiş etme. ◊ Ağrılar, sızılar.
vicah	(Vech. den) Yüz yüze gelmek. Yüzleşmek.
vicahen	Yüzüne karşı. Yüz yüze gelerek.
vicahî	(Vicahiyye) Yüzyüze olan, karşılıklı olan.
vicar	(C.: Vücur - Evcire) Sel suyunun oyduğu yer. * Arslan ve kurt gibi vahşi hayvanların yatağı. İn.
vicd	Zenginlik. Gına.
vicdan	İnsanın içindeki iyiyi kötüden ayırabilen ve iyilik etmekten lezzet duyan ve kötülükten elem alan manevî his. * Kendinden geçme, dalma. * Bir şeyi bir halde görme, bulma. * Duyma, duygu. * More…
vicdan hürriyeti	(Bak: Hürriyet-i vicdan)
vicdan-suz	f. Acı ve keder veren, kalb yakan, vicdânen çok ıztırab verici.
vicdanen	Vicdanca, iyilik hissine göre.
vicdanî	(Vicdaniyye) Vicdanla, kalbî his ile ilgili. * Kendinden geçip dalmakla ilgili.
vidad	Dostluk. Sevmek. Muhabbet. * Dost ve muhib. * Her şeye muhabbeti olan.
vidd	Muhabbet, dostluk, sevgi.
vifadet	Elçilik.
vifak	Dostça bir fikir üzerinde birleşmek. Samimi anlaşmak. * Barış. * Uygunluk.
vihad	(Vehd. C.) Derin vâdiler. Uçurumlar.
viham	(Vahim. C.) Vahim olan şeyler.
vika (veka)	Kendi ile bir şey saklanan nesne.
vika'	Cinsî münasebet. * Savaş, harp.
vikâ'	(C: Evkiye) Kırba ve tulum ağzını bağladıkları nesne.
vikaf	Tevakkuf etmek, vâkıf olmak, durmak.
vikâf	Eşek semeri ve palanı.
vikahat	(Bak: Vakahat)
vikal (vekâl)	Devamlı diğer davarların ardına kalan davar.
vikaye	Koruma. Koruyuculuk. Sahib olma. Arka çıkma. Kayırma. * Tıb: Herhangi bir hastalık için önleyici tedbir alma.
vikr	(C.: Evkar) Ağır yük. * Çok su taşıyan bulut. ◊ (C.: Evkar) Ağır yük.
viky	Hıfzetmek, korumak.
vila'	Birbirinin ardı sıra gelmek. * Abdest esnasında uzuvları yıkarken birisi kurumadan diğerini yıkamağa başlamak. * Ahbablık, yakınlık, dostluk. (Bak: Velâ)
vilad	Doğurmak.
viladet	Doğmak, doğuş, dünyaya gelmek, doğurmak. (Veladet galattır)
vilakâr	f. Ahbab, dost.
vilaperver	f. Dost, muhib.
vilayat	(Vilayet. C.) Vilayetler.
vilayet	Bir şeyi kudretle elde etme. * İl. * Birisine kefil olmak. * Dostluk. Muhabbet.
vildan	(Velid. C.) Çocuklar. * Kullar. Köleler.
vilde	(Veled. C.) Erkek evlâdlar, çocuklar, oğullar.
vile	f. Yüksek ses.
vin	f. Siyah üzüm. * Boya, renk.
virad	Yol. * (Verd. C.) Güller.
virak	(Varak. C.) Yapraklar.
viran	f. Yıkık, harap. * Mc: Kederli, üzgün, gamlı.
virane	f. Harabe. Yıkılmağa yüz tutmuş eski yapı.
viranî	f. Viranlık, haraplık.
virase	Mirasyedilik.
virat	Zekât vermek korkusundan hile edip bir yere toplanmış koyunlarını ayırıp dağıtmak veya perâkende koyunlarını bir yere toplamak. ◊ (Verta. C.) Vartalar, uçurumlar, çukurlar. * More…
vird	Sık sık ve devamlı okunan dua. * Kur'an-ı Kerim'den her gün okunması vazife bilinen kısım, bir cüz. ◊ f. Suya ve sair şeye yakın gelme. Su hissesi. Suya müteveccih More…
virk (verk)	(C.: Evrâk) Uyluk üstü.
visab	Yatak, döşek. * Atlama, sıçrama.
visad(e)	Dayanıp rahat edilecek yastık veya şilte.
visâdenişin	f. Yastığa yaslanıp oturan.
vişah	(Vüşâh) Eskiden kadınların mücevherlerle süsleyip boynundan ve koltukları altından bağladıkları enlice bez veya meşin parçası.
visak	Kuvvetli, kalın bağ. * Yeminle söz vermeler. Muahedeler. * Peyman.
visal	(Vasıl. dan) Vâsıl olma. Sevdiğine ulaşma. Kavuşma. Ayrılıktan kurtulma.(Fâni mevcudatın visali, madem fanidir, ne kadar uzun da olsa yine kısa hükmündedir. Senesi bir saniye gibi geçer. More…
visam	(Vesim. C.) Damgalılar. Alâmetlenmiş olanlar. * Güzel yüzlü olanlar. * Rastıklılar.
vişam	(Veşm. C.) Dövmeler.
visata	Kavim arasında şerefli ve aziz olmak.
visaye	Vasiyet etmek.
vişaye	Koğuculuk, dedikoduculuk, gammazlık.
visl	(C.: Evsâl) Benzer. Misil. * Uzuv, âzâ, organ.
visme	Bir boya otu. * Çivit yaprağı.
vişn-ab	f. Vişne şerbeti, vişne şurubu.
visr	Hüccet, delil. * Kadı sicili. * Ahd, söz, yemin.
vita'	Razı olma, rıza gösterme, uygun görme.
vitae	Ayak basmak.
vitam	Çulhaların beze sürdükleri nesne.
vitamin	Fr. Vücudda yokluğu bazı hastalıklara yol açan ve taze yiyeceklerde ve bazı meyvalarda bulunan organik madde. A, B, C, D, E gibi remizlerle gösterilen çeşitleri vardır.
vitas	Kazmak. * Kırmak.
vitr	Tek olan şey. Çift olmayan. Tenha. * Yatsı namazından sonra kılınan üç rekât namaz. * Kurban bayramından bir önceki gün. (Bak: Vetr)
vizam	Her nesnenin ağırlığı. * Başka birşeyle karışmış olan nesne. (Buğdayla karışmış toprak gibi.)
vizare	Yardım etmek. * Kuvvet vermek.
vizite	ing. Ziyaret. * Doktorun bir hastayı ziyareti. * Hekim ücreti.
vizr	Günah. * Yük. Ağırlık. * Silâh. * Sırta vurulan ağır yük. Yük götürmek.
vokal	İtl. Sesle anlatma. * İnsan sesinin müzikte kullanılması. * Gr: A, E, I, İ, O, Ö, U, Ü gibi sesli harfler.
volkan	Fr. Yanardağ.
voyvoda	Reis, subaşı, ağa gibi çeşitli mânalara gelen bir tabirdir.Voyvodalık Osmanlılarda Milâdi onyedinci asırda başlamıştır. Eyalet valileri ve sancak mutasarrıfları uhdelerine tevcih olunan More…
vu'az	(Vâiz. C.) Vâizler. Vaaz edenler.
vücub	Vâcib ve lâzım olmak. * Sâbit olmak. * Sukut ve vuku. * Sübut ve temekkün cihetiyle lâzım olmak. Bırakılması mümkün olmamak. * Güneşin batması. * Muztarib olmak.
vücubî	Vücuba ait ve onunla alâkalı. * Müsbet.
vücud	Varlık. Var olmak. Bulunmak. * Cesed, cisim, ten, gövde.
vücudî	Varlığa dair. Var olan şey ile alâkalı.
vücuh	(Vech. C.) Çehreler, yüzler, suretler. * Tarzlar. * Sebepler. * İmkânlar. * Münasebetler. * Kur'an-ı Kerim okunuşundaki farklar. * Bir memleketin ileri gelenleri.
vücum	Tiksinme, iğrenme. * Darılma, küsüp susma. * Göğüse vurma. * Kederli olma.
vücür	(Vicâr. C.) Arslan, ayı, kurt gibi vahşi hayvanların inleri. * Sel sularının oyduğu yerler.
vüffed	(Vâfid. C.) Temsilciler, elçiler.
vufud	Gelme, geliş.
vüfud	Erişme, gelme. * (Vâfid. C.) Elçiler, temsilciler.
vufur	Bolluk, çokluk, kesret.
vüfur	Çokluk, bolluk, kesret. * Tamam olma.
vühub	Çok fazla bağışta bulunan, çok bağışlayan.
vuhufet	Kılın yumuşak ve çok siyah olması. * Çok fazla kıllı oluş, çok kıllılık.
vuhul	(Vahal. C.) Çamurlu yerler. Bataklıklar.
vuhuş	(Vahş. C.) Vahşiler, yabaniler, ehlileşmemiş olanlar.
vükelâ	(Vekil. C.) Vekiller. Bakanlar. Nâzırlar. Kendilerine iş havale edilenler.
vükne	Kuş yuvası.
vuku'	Düşme, rastlama. * Olma, oluş. * Gidip çatma. * Bir hadisenin çıkış şekli, cereyânı.
vukuat	(Vak'a. C.) Vak'alar, hâdiseler. * Kavga. Yaralama gibi polisi alâkalandıran hâdise. * Normal dışında olan hâdiseler.
vükub	Yavaş yürüme.
vukud	Ateş alıp yanma. Tutuşma.
vukuf	Bir şeyi bilme. Öğrenmiş olma. * Bir hâlde kalma. * Durma, duruş.
vukufdâr	f. Haberi olan. Bilgili.
vukuka	Tavuk gıdaklaması. * Köpek havlaması.
vükul	Bir kimseyle birlikte bir işe girişme. İşbirliği.
vükun	(Vekn. C.) Kuş yuvaları.
vükur	(Vekr. C.) Kuş yuvaları.
vülât	(Vâli. C.) Vâliler. * Sâhib çıkanlar. * Koruyan, muhafaza edenler.
vüleyd	(Veled. den) Küçük çocuk.
vülu'	Bir şeye aşırı derece düşkünlük.
vüluc	Girme, sokulma, duhul etme.
vülug	Köpeğin su içmesi.
vüreyd	Çok küçük damar.
vürka	Siyahı galip olan bozluk.
vüru'	Korkaklık.
vürud	Geliş. Gelme. Vârid olma. Gelip yetişme. * Suya gitme. * (Verid. C.) Toplar damarlar. Siyah kan damarları.
vüruk	Yan yatma.
vüruş	Yemek yemek. * Ziyafet vermek.
vüs' (vüs'at)	Genişlik. Bolluk. * Fırsat. * Boş meydan. * Kuvvet, güç, tâkat. * Varlık, zenginlik. * Fls: Bir şeyin boşlukta doldurduğu yer.
vusafa	(Vasif. C.) Hizmetçiler, uşaklar.
vüsema	(Vesim. C.) Damgalılar, dağlanmış olanlar. * Güzel yüzlüler. * Rastıklılar.
vuska	(Bak: Vüska)
vüska	Çok kuvvetli ve sağlam olan.
vusla	Bir şeyi başka bir şeye ekleyen, bitiştiren şey.
vuslat	Visal. Sevdiğine kavuşma, ulaşma, bitişme. Bitiştiren.
vusta	(Müe.) Orta. Ortası. * Orta parmak.
vusu'	Kudret, tâkat, güç, kuvvet.
vusub	Dâim ve sürekli olmak. * Vâcip olmak.
vüsub	(Vesb - Vesib) Sıçrama, atlama. * Oturma.
vüsüd	(Visâde. C.) Yastıklar.
vusuk	(Visâk ve Vesâk. C.) Bağlar, râbıtalar. * Sözleşme yerleri. * Andlaşmalar.
vüsuk	Sağlam inanma. İtimad etme, güvenme. Muhkemlik, sağlamlık. ◊ Bağlar, râbıtalar. * Anlaşma ve sözleşmeler.
vusul	Ulaşma, erişme, varma, yetişme.
vüşul	Mal azlığı. * Zayıflık.
vuu'	Tilki.
vuud	Vaidler. Vâdeler.
vuul	şerefliler. * Kuvvetliler.
vuz'	Kadının temizliğinin sonunda hayızdan evvel hâmile olması.
vüzera	(Vezir. C.) Vezirler. (Bak: Vezir)
vuzu'	Hakir etme. Kendini, nefsini tezlil ve tahkir etme, küçümseme. ◊ Abdest alma. Abdest suyu. Abdest.
vüzub	Lüzumluluk, icab etme, gereklilik. ◊ Su gibi akma.
vuzuh	Açıklık. Açık ve anlaşılır şekilde olmak. Netlik. * Aydınlık. * Edb: İfadede açıklık.
vüzur	Tuzak. * Süprüntü sepeti.
ya	'Hey, ey! mânasında nida olarak kullanılır. Arapçada başına geldiği kelimenin i'rabını ötre okutur. Yâ-Halimu, Yâ-Rahimu da olduğu gibi. Yâ, terkibli kelimelerin başına gelirse; More…
ya eyyühel hoto	Ey vahşi, kaba dağ adamı!
ya leyte	Keşke, ne olurdu.
ya'bub	Hızla akan nehir. * Suyu çok olan ark. * Bulut. * Hızla giden at. ◊ Hızla akan nehir. * Suyu çok olan ark. * Bulut. * Hızla giden at.
ya'fur	(C.: Yaâfir) Tüyleri toprak renginde olan ceylân. * Ceylân yavrusu. * Gecenin beşte veya altıda bir bölümü. * Peygamberimizin merkebinin adı.
ya'lul	(C.: Yeâlil) Beyaz bulut. * Su üzerinde peydâ olan kabarcık. * Çift hörgüçlü deve.
ya'mele	İşe dayanıklı cins dişi deve.
ya'mur	(C.: Yeâmir) Bir nevi ağaç. * Oğlak. Kuzu. ◊ (C.: Yeâmir) Bir nevi ağaç. * Oğlak. Kuzu.
ya'ni	(Yâni) Bundan maksat, demek, demek isteniyor ki.
ya'sub	Arı beyi. * Emir, bey, reis. * Peygamberimiz Aleyhissalâtü Vesselâm'ın bir atının ismi. * Atın alnındaki beyazlık. * Bir nevi kuş.
ya'zid	Acı marul.
yab	f. 'Yaften: Bulmak' mastarından emir kökü olup, birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Şifayab - Şifa bulan, iyileşen.
yaban	f. Çöl, sahra.
yabani	Yabana mensub. Issız yerlerde yaşıyan. Yabancı, alışmamış.
yabende	f. Bulan, bulucu. * Keşfeden, kâşif.
yabis	Kuru.
yabnak	f. Bulan, bulucu.
yâd	f. Anma. Hatırda tutma. Zikretme. * Hediye. * Hâtıra. * Hatır, gönül. * Uyanıklık.
yad-bud	f. Armağan, yâdigâr.
yadbüd	f. Hâfıza kuvveti.
yaddar	f. Hatırda tutan, unutmayan.
yaddaşt	f. Hatırda tutulan şey. Hâtıra.
yade	f. Hâtıra.
yadigâr	Hatıra. Bir kimseyi veya bir şeyi hatırlatan.
yadkerd	f. Hazırlama.
yafe	f. Saçma ve mânasız söz.
yafes	Hz. Nuh'un (A.S.) üçüncü oğlu. Tufandan sonra Hazar Denizinin kuzeyinde yerleşmiştir.
yafte	f. 'Bulunmuş, bulmuş, bulunan' mânalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Şeref-yafte - f. Şeref bulmuş.
yafuf	Turaç kuşunun yavrusu.
yafuh	Bıngıldak. Yeni doğan çocukların baş kemiklerinin arasındaki yumuşaklık.
yağfirullah	Allah mağfiret eyler, eylesin, günahlarını örtsün (meâlinde söylenir).
yağma	f. Zorla mal alma, çapul. * Bir Türk boyu.
yağmager	(C.: Yağmagerân) f. Çapulcu, yağmacı, zorba.
yağmagerî	f. Çapulculuk, yağmacılık.
yah	f. Buz.
yah-aver	f. Buzlu şerbet, buzlu su.
yahamim	(Yahmum. C.) Kara dumanlar.
yahbeste	Buz tutmuş, donmuş, buz bağlamış.
yahçe	f. Donmuş yağmur taneleri, dolu taneleri.
yahmum	(C.: Yahâmîm) Kara duman. * Tütün. * Kara nesne.
yahmur	Yaban eşeği.
yahni	f. Et yemeği, yahni. * Azık, zahire. * Pişmiş şey.
yahpare	f. Buz parçası.
yahte	f. Benzer, misil, eş, nazir. * Oda. * Küçük küp.
yahtemil	İhtimal.
yahud	f. İsterseniz, veyâ. İyisi.
yahyah	Beri gel demektir.
yais	(Ye's. den) Ümitsiz, kederli, me'yus.
yakaza	(Bak: Yakza)
yakazan	Uyanık kimse. * Tozu yükselen toprak.
yakik	Katı nesne.
yakîn	Şüphesiz, sağlam ve kat'i olarak bilmek.
yakînen	Hiç şübhesiz olarak, kat'i surette.
yakînî	Şüphe edilmeyecek ilmî halde, hiç şeksiz bilinmeğe dair.
yakîniyyât	Yakînî bir surette bilinenler.
yakitî (yakutî)	Kırmızı üzüm.
yakiz	(C.: Eykâz) Uyanık.
yaktîn	Kabak, kavun ve karpuz gibi dalları yerde yayılan bir nebat adı.
yakut	Çeşitli renkleri olan kıymetli bir süs taşı.
yakza	Uyanıklık. Dikkatte olma.
yakzân	Uyanık.
yakzaten	Uyanık olarak. Şuurlu ve dikkatli surette.
yâl	f. Kuvvet, güç. Boyun, gerdan.
yâl ü bâl	Boybos düzgünlüğü.
yalak	Hayvanların su içmelerine mahsus içi oyuk kütük veya taş. Çeşmelerin musluğu altına konulan tasa da bu ad verilir.
yalan	(Bak: Kizb)
yaldiz	t. Cilâ. * Parlatmağa yarıyan şey.
yale	f. Sığır boynuzu.
yalmend	f. Aile reisi. Aile başkanı.
yalvane	f. Kırlangıç kuşu.
yam	f. Posta beygiri.
yamak	Yardımcı, yardak, muavin.
yamur	Başının ortasında bir sürü boynuzları olan bir cins geyiğin erkeği.
yan	f. Hastanın sayıklaması.
yanesun	Anason otu.
yani'	Kıvama gelmiş, olmuş. Pişkin.
yankesici	Biçimine getirerek insanın üzerinden gizlice birşey çalan hırsız.
yâr	f. Dost, ahbab, tanıdık. * Yardımcı. * Âşık. Mâşuk, sevgili.
yara	f. Güç, kuvvet, kudret, takat.
yârân	f. Dostlar. Sâdık arkadaşlar. Sevgililer.
yarane	f. Dostça.
yâre	f. Bilezik. ◊ Yara.
yarek	f. Dölyatağı. Meşime.
yârî	f. Yardım. * Dostluk.
yari ümmi	Yazıyı tam yazamayan. * İlmi daha ziyade ilhama istinad eden.
yarmend	f. Dost, muin, yardımcı.
yarres	f. İmdada yetişen.
yasemin	f. Güzel kokulu, beyaz ve güzel çiçekler açan sarmaşık cinsinden bir ağaç.
yasib	Yeşim taşı.
yasif	Yeşim taşı.
yasin	Yâ Seyyid yâ insan gibi muhtelif manalar rivayet edilir. Şifredir Hazret-i Peygamber'in (A.S.M.) fıtraten, hilkaten, edeben ve ahlâken en yüksek olduğu herkesçe bilindiğinden bu isim More…
yasin suresi	Kur'an-ı Kerim'in 36. suresinin ismidir. Mekkîdir.
yasir	Sol tarafa giden.
yâve	f. Hezeyan. Yalan. Yaygara. Saçma sapan söz. * Sahipsiz hayvan.
yâve-gû	(C.: Yâve-guyân) f. Saçmasapan konuşan, saçmalayan.
yâver	f. Yardımcı. Mededkâr. İmdatçı. * En yakın memur. * Devlet büyüklerinin yanında bulunan en yakın memur.
yâverân	(Yâver. C.) f. Yâverler. Yardımcılar.
yâverî	f. Yâverlik, yardımcılık.
yavuz	şiddetli yanan. * A'lâ, fevkalâde. * Pek sert.
yazdeh	f. Onbir.
yazdehüm	f. Onbirinci.
ye'cüc ve me'cüc	Kısa boylu olacakları söylenen ve Kur'an-ı Kerim'de bahsi geçen ve ortalığı fitne ve anarşiye boğacak olan bir kavmin ismi.
ye's	Emelinden kesilmek. Ümidsizlik. Nevmid olmak. Matlubunun hâsıl olmasına ümidini kesmek.
ye's-aver	f. Ümitsizlik veren. Me'yus eden. ◊ f. Ümitsizlik veren. Me'yus eden.
yeakib	(Ya'kub. C.) Erkek keklikler.
yealil	(Ya'lul. C.) Suları berrak ve saf akan göller. * Beyaz bulutlar. * Su üzerinde meydana gelen kabarcıklar. * Çift hörgüçlü develer.
yeasib	(Ya'sub. C.) Reisler, başkanlar, başlar. * Arıbeyleri.
yebab	f. Yıkık, bozuk, harap, virâne.
yeban	f. Sahra, çöl. * Issız ve tenha yer.
yebani	f. Görgüsüz, kaba. * Yabâni, kırlarda biten. * Sıkılgan, ürkek. (Bak: Yabani)
yebes	Sonradan kuruyan yaş mevzi.
yebrem	Gelberi ismiyle bilinen bir cins demir kürek.
yebs	Islak şeyin kuruması.
yebuset	Kuruluk, nemsizlik, rutubetsizlik.
yed	El. * Mc: Kuvvet, kudret, güç. * Yardım. * Vasıta. * Mülk.
yedan	Eller. İki el.
yedeyn	İki el.
yediyy	El ile dokunmuş.
yedullah	Cenab-ı Hakk'ın kudreti, yardımı.
yefa'	Yüksek yer.
yefen	Bunak adam.
yeftenc	Sevgililerin zülüfü kendisine benzetilen siyah renkli büyük bir yılan.
yegân	f. (Yek. C.) Birler. Tekler. Teker teker.
yegân yegân	f. Ayrı ayrı. Birer birer.
yegâne	Tek, bir.
yegâne-gî	f. Teklik, yegâne ve tek oluş.
yegden	f. Birden, birdenbire.
yegus	Nuh Aleyhisselâm'ın kavmine ait bir put.
yehhir	Katı ve sert taş. * Serap.
yehma	Sahra, çöl.
yehmum	Kömür gibi simsiyah olan şey. * Zifir ve kara duman. * Cehennem ahalisini ihata eden perde.
yehmur	Çok sözlü, çok konuşan adam. * Çok çalışkan ve işe cür'etli olan kişi. * Yeri götüren balık.
yehr	İnat etmek.
yehud	Yakub (A.S.) ın büyük oğlunun adıdır. (Bak: Ya'kub)
yeis	(Ye's) Ümitsizlik. (Bak: Ye's, Himmet)
yek	f. Bir, münferid. * Bir oluş, birlik.
yek-âvâz	f. Tek sesli, bir sesli. * Mc: Bir tarzda, bir şekil üzerine. * Edb: Başından sonuna kadar aynı kuvvette güzel olan manzume.
yek-dü-se	f. Bir-iki-üç. ◊ f. Bir-iki-üç.
yekâyek	f. Birer birer. Tek tek. * Ansızın.
yekbar	(Yekbâre) f. Bir defa, bir kere. Bir defada.
yekçeşm	Tek gözlü. * Âhir zamanda gelecek olan Deccal'ın bir ismi. 'Sadece dünya hayatını şiddetle isteyip âhireti unutan ve inkâr eden' meâlinde mecazen söylenilmiştir. * Güneş. More…
yekcins	f. Aynı cinsten.
yekdane	f. Eşi, benzeri olmayan. Tek.
yekdem	f. Bir nefes, çok az, çok kısa.
yekdest	f. Bir elli, tek elli. * Bir çeşit, bir cins. * Eskiden yapılmış bir çeşit rende.
yekdiğer	Bir başkası.
yeke	f. Yalnız, bir, tek.
yeknesak	Devamlı aynı halde olan. Biteviye. Değişmez bir hal.
yekpa	f. Tek ayaklı. Topal.
yekpare	Tek parçadan meydana gelen. Bütün. Parçasız.
yekreh	f. Riyasız, doğru.
yekrişte	f. Uygun, muvafık, yaraşır. * Şefkatli.
yekru(y)	f. İki yüzlülük yapmayan, riyasız. * Hâlis ve itimad edilir dost.
yekruz	f. Bir günlük. Geçici, muvakkat.
yeksal	f. Bir yıllık. Bir yaşında.
yeksan	Beraber. Bir. * Düz. * Her zaman.
yekşebe	f. Bir gecelik.
yekser	f. Baştan başa. * Ansızın. * Yalnız başına.
yeksüvare	(C.: Yeksüvârân) Yalnız başına ata binen. * Mc: Arkadaşı olmayan kimse.
yekta	Tek, yalnız, eşsiz. * Bir kat.
yektene	f. Tenha, yalnız başına.
yekûn	'Toptan, hepsi. Netice. Toplam. (Arapçada; olur-oluyor mânâsınadır)'
yekvücud	Tek kişi gibi. Hep birden.
yekzeban	Söz birliği. Ağız birliği. Sözde beraberlik. * Aynı dili konuşan. Bir dilde.
yel	(C.: Yelân) Pehlivan. şampiyon.
yelan	(Yel. C.) f. şampiyonlar, pehlivanlar.
yelda	f. Uzun.
yele	f. Kuvvetle saldıran. * Otlağa salınmış hayvan sürüsü. * Koşan, koşucu, seğirten. * Bazı hayvanların ensesindeki kıllar.
yeleb	Beyaz deve. * Polat demir. * Toplamak, cem'etmek. * Deriden yapılmış cübbe, zırh ve gömlek. * Kalkan.
yelek(a)	Her nesnenin beyazı. * Beyaz keçi.
yelel	Üst dişlerin kısa olması.
yelem	Aslâ yemişi olmayan sert ve katı ağaç.
yelemlem	Deri. * Bir yerin adı. (Yemenliler ihramı orada giyerler.)
yelended	Etli, semiz kimse.
yelma'	Yalancı. * Serap.
yelmek	(C.: Yelâmık) Kalın kaftan.
yelpez	Yelpaze. * Serinletmek için el ile havalandırma âleti.
yeltenmek	t. Bir şeye başlamağa niyet etmek. Teşebbüse kalkışmak. Özenmek. Taklide çalışmak.
yemame	Ehlî güvercin.
yemen	Arap diyarında bir vilayet ismi.
yemhur	Uzun boylu adam. * İt sineği.
yemin	Sözü Allah'ı (C.C.) zikrederek kuvvetlendirmek. Kasem. * El tutuşarak, Allah'a bağlılıklarını bildirerek, Allah'a ve birbirlerine söz vererek ahitleşmek. * Mübarek. * Sağ More…
yemm	Deniz, bahir, derya, umman. * Güvercin kuşu.
yen'	Yemişin olgunlaşması.
yenabi'	(Yenbu'. C.) Kaynaklar, pınarlar, çeşmeler. * Kedi yavruları.
yenarik	Yassı bilezik.
yenbagi	Münasib, uygun, şâyân. Lâzımgelir, icab eder, gerekir.
yenbu'	(C.: Yenâbi) Pınar, kaynak. * Kedi yavrusu.
yenbub	Dikenli bir ağaç.
yengeç	t. Çok ayaklı ve yan yan yürüyen, başının iki tarafında iki kıskacı olan deniz veya durgun sularda yaşayan bir küçük hayvan.
yenhub	Korkak.
yenme	(C.: Yünem) Bir nevi ot.
yera	(Yerâa. C.) Yontulmamış kamış kalemler. Kamışlar. * Ateşböcekleri.
yera'	Sığır buzağısı.
yeraa	(C.: Yerâ) Kamış düdük. * Yontulmamış kalem.
yerabi'	(Yerbu'. C.) Tarla fareleri.
yerbu'	(C.: Yerabi') Arap tavşanı adı verilen yaban faresi.
yerekan	Sarılık hastalığı. * Ekin âfetlerinden bir âfet.
yerer	Katı ve sert nesne.
yerhum	Erkek kartal.
yerku'	Şiddetli açlık.
yerma'	(C.: Yerâmi) Alçı taşı.
yerun	Ağu, zehir. * Aygır suyu.
yesag	f. Kanun, nizam. * Yasak.
yesar	Sol, sol el. * Varlık, zenginlik. * Gençlik. * Bolluk. * Kolaylık.
yesaret	Zenginlik. * Kolaylık.
yesarî	Sola ait. Sol ile alâkalı.
yesbehun	Yüzerler. (manasında)
yeser	Kolaylık, sühulet. * Birinin sağ tarafından gelme. * Yün, ip gibi şeyleri bükme.
yesir	Az şey, az, kalil. * Kumarbaz. * Kolay.
yeşk	f. Köpek dişi adı verilen sivri diş.
yesr	Öldürmek.
yesrib	Medine-i Münevvere'nin müslümanlıktan evvelki ismi. (Bak: Medine)
yessir	Kolaylaştır (meâlinde duâ).
yesteur	Medine yakınında bir yer. * Deve sağrısına yapılan palas. * Belâ. * Bâtıl. * Misvak ağacı.
yesur	Kumarbaz.
yetama	(Yetim. C.) Yetimler. Babaları ölmüş çocuklar.
yetem	(Bak: Yütm)
yetim	Babası ölmüş olan çocuk. * Tek, eşsiz, yalnız. (Çocuk baliğ olduktan sonra yetimlik ondan kalkar. Anası ölene ise daha çok öksüz denir.)
yetim-hâne	f. Yetim çocukların bakılıp beslendiği yer.
yetime	Yetim kız. * Eşsiz.
yetn	Doğum ânında çocuğun ayaklarının evvel çıkması.
yetu'	Sütleğen otu.
yeuk	Nuh Aleyhisselâm'ın kavminin putlarından bir putun ismi.
yeus	(Ye's. den) Ümitsiz, ümidi kesilmiş, me'yus.
yevm	Gün. Yirmidört saatlik zaman. * Sene. * Asır. Devir. * Devre.
yevmen fe yevmen	Günden güne, gittikçe.
yevmî	Günlük. Güne ait.
yevmiye	Gündelik. Bir günlük çalışmanın neticesi alınan ücret. * Günlük hadiseleri günü gününe kaydetmeğe yarıyan defter, gazete.
yez	f. Bağ, bahçe, tarla vs. gibi arazilerin etrafına çekilen dikenli çalı. Çit.
yezdan	f. Cenab-ı Hak. * (Mecusilerce): Hayırları yaratan hayır ilâhı dedikleri mevhum mâbud.
yezdanî	İlâhî. Yezdan'a ait ve müteallik.
yezek	f. Bekçi, gece bekçisi.
yezid	(Hic: 26-64) Hz. Muaviye'nin (R.A.) oğlu ve Emeviye Devletinin ikinci halifesi. Şam'da doğdu. Zamanında Kerbelâ hâdise-i elîmesi meydana geldi.
yoga	Bâtıl Hind felsefe sistemi. Bunlar tam bir dalgınlık ve hareketsizlik ile ve çile çekmekle gayelerine ulaşacaklarını sanarlar.
yogi	Hindistan'da çilecilere (yogalara) verilen isim.
yordam	t. Edâ. * Alâyiş, tantana, debdebe. * Meleke, çalım, çeviklik, alışkanlık, yatkınlık. Çabukluk.
yorum	Uydurma bir kelimedir. (Bak: Tefsir)
yorumlamak	(Bak: Tefsir etmek)
yübs	Kuruluk.
yübuset	Kuruluk.
yuce	f. Damla, katre.
yüdi	(Yed. C.) Eller.
yûdlûn	Tarhun otu.
yug	f. Boyunduruk.
yuh	(Yuhâ) Güneşin isimlerindendir. * Türkçede, birisine karşı hakaret için söylenen kelimedir. Kalabalıkla haykırılan hakaret kelimesidir. Buna 'yuha çekmek' denir.
yuhanna	Hz. İsa'nın (A.S.) havarilerinden birisidir. İncillerden birisini yazmıştır. İbranicede Yahya mânasına gelir. Yuhannes, Ohannes, Con (Fr. Jan) denir.
yümkin	Olabilir, mümkün olur.
yümn	(Yümün) Kuvvetli, uğur, bereket.
yümna	Sağ taraf, sağ el.
yümne	Yemen alacalarından bir alaca kumaş.
yümnî	Uğura, berekete ait. Uğurlu.
yümum	(Yemm. C.) Denizler.
yürna	Kına.
yüscan	Yeşil taylasanlar.
yüsr (yüsür)	Kolaylık. Genişlik. Rahatlık. Zenginlik. Gına. Refah.
yüsra	Sol taraf. Sol el. (Eyser'in müennes)
yüsret	Kolaylık, sühulet. Rahat.
yüsrug	Ot arasında olan kırmızı bir böcek.
yüsur	Ekşi yüzlü olmak.
yüsür	Kolaylık, sühulet, yüsr.
yütm	(Bu kelime esasen infirad mânasına gelir)
yüus	(Ye's. C.) Yeisler, ümitsizlikler, kederler.
yuz	f. Kaplanı andırır yırtıcı bir hayvan, pars.
yuze	f. El açan, dilenci.
za	(-Zây) f. ' Doğuran' anlamına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Nâdire-zâ - Nâdir şeyler yapan, bulunmaz şey meydana getiren. ◊ Zı harfinin bir adı.
za'ar	Zâlim kimse ki herkes ondan korkar.
za'b	Def'etmek, kovmak. * Doldurmak. ◊ Avaz, ses, savt. * Bacanak.
za'bel	(C.: Zeâbil) Karnı büyük, boynu ince olan çocuk.
za'bub	Kısa boylu fena adam.
za'c	Koparmak.
za'f	Zayıflık. Kuvvetsizlik. İktidarsızlık. ◊ Derhal, hemen öldürmek.
za'feran	(C.: Zeâfir) Güzel kokulu meşhur bir çiçek.
za'fî	Zayıflığa aid. Kudretsizliğe, cılızlığa dair.
za'fiyyet	Zayıflık, dermansızlık, güçsüzlük.
za'k	Çağırmak, bağırmak.
za'm	Kelâm, söz.
za'n	Göçmek.
za'r	Bedende kılın az olması. ◊ Meyletmek, eğilmek.
za't	Boğmak. Boğazlamak.
za'za'	Bir şeyi parça parça etmek. * şiddetle esen yel.
za'zaa	Doldurmak. * Ayırmak. * Rüzgâra savurmak. ◊ şiddetle hareket ettirmek, sarsmak.
zaaf	(Bak: Za'f)
zaal	Şâdlık, neşeli oluş, neşat.
zaan (ziân)	Deve üstüne mahfe bağladıkları ip.
zaar	şiddetli korku.
zaarre	Kişinin ahlâk ve huyunun kötü olması.
zaazi'	(Za'zaa. C.) Sarsmalar, ırgalamalar.
zab	(Zevben - Zevebânen) Eriyen, erimiş, eridi.
zab'	Sırtlan.
zabab	Rutubetli duman. Sis.
zabazib	Devenin çok acıktığında karnının ötmesi.
zabb	Kertenkele, keler.
zâbih	(Zebh. den) Boğazlayan, kesen. Kurban kesen.
zabil	Kısa boylu.
zâbit	(C.: Zâbitân) Askere kumanda eden rütbeli asker. * Kuvvetli, yavuz. * Zabteden. Başkalarını zabtedip idare etmeğe memur olan. * Subay. * Mc: Dediğini yaptıran, tuttuğunu koparan kimse.
zabit	Mahkeme, meclis gibi yerlerde söylenenlerin olduğu gibi yazılmışı. * Alâkalılarca yazılarak karşılıklı imzalanan, karşılıklı anlaşmayı bildiren yazı. * Yazı varakası. * Birçok kimselerce More…
zâbita	Yurt içinde emniyet ve intizamı korumakla vazifeli devlet kuvveti, polis. * Fık: Bütün hususlara şâmil olmayıp yalnız bir hususa ve onun teferruatına şamil olan hususi kaideye denir. Kanun More…
zâbitân	(Zâbit. C.) Zâbitler. Subaylar.
zabt	Zabt etmek. İdâresi altına almak. * Sıkıca tutmak. Kendine mal etmek. * Kavramak. * Kaydetmek. Hülâsasını yazmak. * Bağlamak.
zabt u rabt	Disiplin, âsâyiş, düzen. * Hüsn-ü tedbir ve basiret ile muhâfaza.
zabt-nâme	f. Hâdise veya vak'a yerinde alâkalı kimselerin hâdisenin oluş şeklini imzâ altında kaydettikleri kâğıt. Zabıt tutulan kâğıt.
zabtiyye	Jandarma veya polis kuvveti. Memleket içi âsâyiş ve intizamı te'min maksadı ile çalışan hükümet kuvveti.
zabtiyye nâziri	Emniyet genel müdürü.
zabtiyye nezareti	Emniyet Umum Müdürlüğü'nün eski ismi.
zabu'	(C.: Zıbâ) Sırtlan.
zaby	Geyik, karaca, gazâl denen hayvan.
zabyan	Ağaç.
zabzab	Men'etmek, engel olmak. * Ayıp. * Zahmet. Maraz, hastalık.
zac	Kara boya.
zacc	Cenk arasında medet istemek. Savaşta yardım istemek.
zacir(e)	Mâni olan, alıkoyan, yasak eden. Zecreden. Zorlayan.
zad	f. 'Doğma, doğmuş, evlâd' mânalarına gelerek birleşik kelime yapılır. Meselâ: Mâder-zad - Anadan doğma. Nev-zad - Yeni doğmuş. ◊ Azık. Yolda yenecek veya içilecek
zade	f. Evlâd, oğul. * İyi insan. * Nikâh neticesi olmuş çocuk. * Kelime sonuna getirilerek birleşik kelimeler de yapılır. Meselâ: Şah-zade (Şehzade) - Padişah evlâdı. ◊ (Ziyâdet.
zadegân	f. Asâlet. * Temiz ve meşhur soydan olan. Tanınmış ve temiz âileden olan. Aristokrat. * Meşhur ve belli âileler cemaatı.
zadegî	f. Asillik, soy temizliği, zadelik.
zadellah	Allah ziyade eylesin, artırsın (meâlinde dua).
zaden	f. Doğmak, doğurmak.
zafair	(Zafire. C.) Örülmüş saçlar.
zafar	Yemen diyarında bir şehrin adı.
zafer	Muvaffak olma, maksada erme. Bir çok uğraşmadan sonra maksada erişme. * Düşmanı yenme, üstün gelme. Başarma.
zafer-yab	f. Muzaffer olan, muvaffakiyet gösteren. Üstün gelen. Gayesine erişen.
zafere	Göze inen perde.
zafir	Zafer bulan. Zafere erişen. ◊ Galib gelmiş olan.
zafire	Yar, yoldaş. * Kavim. Kabile. ◊ Kapı perdesi.
zafr	(Bak: Zufr)
zafre	Çukur yer.
zag	(C.: Ziygan) f. Karga ve kuzgun. * Fitneci, gammaz.
zag-beçe	f. Karga yavrusu. Yavru karga.
zagafe	(C.: Züguf) Nazik, yumuşak gömlek. * Geniş nesne.
zagain	(Zagine. C.) Kinler, nefretler.
zagak	Kızılcık yemişinin çekirdeği.
zagan	f. Çaylak.
zagar	Av köpeği.
zagine	(C.: Zagain) Kin, nefret.
zagt	Bir şeyi bir yere zorla sokma, girdirme.
zagzag	Zayıf nesne.
zagzaga	Mânâsız söz. * Bir nesneyi gizlemek.
zaha	Çirkin kokulu, pis kokulu.
zahair	(Zahire. C.) Zahireler. Yiyecek, hububat gibi şeyler.
zahar	Arka ağrısı.
zahara	Ev eşyası.
zahf	(C.: Zuhuf) Ayaklarını sürüyerek yürüme. Sürünerek yürüme. * (Çocuk) emekleme. * Askerin, düşmana karşı emekliyerek ilerlemesi.
zahh	Hışım ve gadap etmek, öfkelenmek, kızmak. * Kovmak, def'etmek.
zahib	(Zehâb. dan) Giden, gidici. * Bir zanna kapılan. Bir fikre uyan.
zahid(e)	(Zühd. den) Tas: Borç olan ibadetlerden, aslî vazifelerden başka dünya süs ve makamlarından feragat eden kimse. Sofi. Müttaki. Zühd ve perhizkârlıkla muttasıf.
zahidâne	f. Zahide yakışır surette. Ehl-i takva gibi.
zahif	Nişandan beri düşen ok. * (C.: Zâhifât) Yılan gibi karnı üzerine sürünerek yürüyen. ◊ Kibirli, mağrur.
zahife	(C.: Zevâhif) Sürüngenler, (yılan gibi) yerde sürünenler.
zahih	Ateş közünün parlaması.
zahik	Berbat, perişan, helâk olmuş. * Bâtıl. Köhne.
zahil	Sıkıntıdan sonra yüreği feraha erişen. * Unutan. ◊ (Zühul. den) İhmal eden. Unutan. ◊ Zakkum ağacı.
zahir	(Zuhur. dan) Görünen, âşikâr olan. Açık, belli, meydanda olan. * Görünüşe göre. * Şüphesiz. * Suret. Dış yüz. Görünüş. * Anlaşılan. * Meğer. Galiba. Zannederim. Elbette. ◊ More…
zâhir-perest	f. Bir şeyin iç yüzüne, hakikatına kıymet vermeyip görünüşüne kıymet veren. Dış yüzüne ehemmiyet veren. İç yüzüne aldırış etmeyip, hakikatını bilemeyen.
zahire	Dışarı fırlamış olan göz. * Günün yarısında devenin otlamaktan gelmesi. ◊ (Zahâyir) Öğle vakitleri sıcaklığın çok olduğu vakitler. ◊ Anbarda saklanan yiyecek, hububat. More…
zâhiren	Görünüşe göre. Meydanda olduğu gibi. Göründüğü gibi.
zâhirî	(Zâhiriyye) Görünüşte olduğu gibi. Zâhire âit ve müteallik. Asıl ve hakiki olmayan. * Zâhiriyyun mezhebine âit olan. (Bak: Zâhir)
zâhiriyyat	Dış görünüşler.
zâhiriyyun	Görünüşe göre hükmedenler. İç yüzünü, hakikatını iyi bilmeyenler. Ehl-i zâhir olanlar. Zahirciler, dış görünüşe aldananlar, dışa yansıyan yönlere göre hüküm verenler.
zâhit	(Bak: Zâhid)
zahk	Hastalıktan dolayı tilkinin tüyü dökülüp derisi açılması.
zahl	Öç. İntikam almak. * Düşmanlık, adâvet etmek, kin tutmak.
zahm	Galebe etmek. * Omuz vurmak. * Sıkıştırmak. * Tazyik. ◊ Yara, ceriha. ◊ İri.
zahmdar	f. Yaralı, mecruh.
zahme	f. Vurma, darbe. * Yara, ceriha. * Üzengi kayışı.
zahmet	Sıkıntı, eziyet. Yorgunluk. * Zor, güç.
zahmhurde	f. Mecruh, yaralı.
zahmin	f. Yaralı, mecruh.
zahmkâr	f. Yaralayıcı, yara açan.
zahmnak	f. Yaralı, zahmzede, mecruh.
zahmres	f. Yara açan, yaralayıcı.
zahmzede	f. Yaralı. Mecruh.
zahr	(C.: Zuhur-Ezhâr) Binek devesi. * Kuş yeleklerinin kısa tarafı. * Kara yolu. * Sırt, arka. * Yüksek yer. * Kur'an'ın lâfz-ı şerifi. * Haber.
zahrî	(Zahriyye) Arkaya âit, arka ile alâkalı. * Bir kâğıdın arkasına yazılan yazı, şerh.
zahzah	Uzak, baid.
zahzaha	İkrar etme, uzaklaştırma. * Uzak, baid olma.
zai'	Yayılmış olan. Dağılmış olan. Herkesçe bilinen şey.
zaib	Eriyici, eriyen.
zaid	Artan. Fazlalık. İlâve olunmuş. * Lüzumsuz, gereksiz. * Gr: Te'kid için söylenen. *Mat.: Müsbet işareti, artı. (+) (Bak: Harf-i zâid)
zaif	(Za'f. dan) Güçsüz, iktidarsız, kuvveti az, kuvvetsiz, tâkatsız. Kansız. Gevşek, tenbel. ◊ Kalp, eksik akçe.
zaik	Tadan, tadıcı, lezzet alan. Zevklenen.
zaika	(Zevk. den) Tatma, tad alma. Tad alıcı kuvvet, tad duyurucu hassa.
zail	(Zâile) Geçen, geçici.Devamlı olmayan. Tükenen.
zailat	(Zâil. C.) Zâil olan şeyler.
zaim	(Zeâmet. den) Zeâmet sahibi. Kefil. * Prens. Şef, lider.
zaine	(C.: Zuun-Zaâyin-Zâân-Ez'ân) Mıhfe içinde olan kadın.
zair(e)	Ziyaret eden, ziyaretçi. Hatır sormaya, görmeye giden. * Seyirci.
zait	(Bak: Zâid)
zak	f. Dölyatağı, meşime. Rahim. ◊ Pak, arı, temiz.
zak-dan	f. Döl yatağı, rahim.
zaki	(Zâkiyye) Saf ve temiz kimse. Hareket ve davranışları düzgün olan kişi. ◊ Güzel kokulu, keskin kokulu.
zakine	(C.: Zevâkın) Enek çukuru.
zâkir	Zikreden, zikredici. * Hafızası kuvvetli. * İlâhiler okuyan. Çok çok duâ ve Esmâ-i İlâhiyeyi okuyan. * Tekrar eden.
zâkire	Andıran, hatırlatan, hatıra getiren şey.
zâkirûn (zâkirîn)	Zikredenler.
zakkum	Cehennem'de bir ağacın ismi, cehennemliklerin yiyeceği. * Gösterişi güzel, çiçekli ve zehirli meyvesi olan yâsemine benzeyen bir bitki ismi.
zakm	Yemek, ekl.
zakn	Yükletmek.
zakna'	Uzun. * Kaba, yoğun. * Eğri.
zakt	Cima etmek.
zakv	Çağırıp bağırmak.
zakzak	Yeynicek, hafif. * Bir karınca cinsi.
zakzaka	Çocukların oynayıp sıçramaları.
zal	İhtiyar. Ak sakallı. * f. İranlı meşhur kuvvet ve pehlivanlık senbolü Rüstemin babasının adı.  'Dal-i Mu'ceme ve 'Zel' de denir.
zal'	Eğilmek, meyl etmek. * Dar olmak. * Davarın ağır yük getirmekten dolayı yürürken iki yanına eğilmesi.
zalal	Gölge eden. Gölge olan.
zalâm	Karanlık. Zulmet.
zalef	Kum ve taş olmayan sağlam yer.
zaleme	(Zâlim. C.) Zâlimler.
zalf	Men'etmek. Nefsini bir işe rağbet ve teveccühten men etmek. * Mübah şey. * Bâtıl. * Şiddet. * Beyhude.
zali'	(C.: Zulu') Eğri, meyilli. * Müttehem kimse. Töhmetli. * Aksak hayvan. ◊ Geniş, bol, vâsi.
zalif	Çok hor, çok hakir kimse.
zalifen	Birisinin izine uyup gitmek. * İzini gizlemek, belirsiz etmek.
zalik	Giden, gidici.
zalik(e)	Bu, şu, o. Kezâlik. Böylece.
zalil	Gölgeli.
zalim	(C.: Zılem-Zılmân) Deve kuşunun erkeği. * Kaymağı alınmadan içilen süt. * Hiç bozulmamış yerden kazılan toprak.
zâlim(e)	Zulmeden, haksızlık eden.
zâlimâne	f. Zâlim olana yakışır şekilde. Zulmeder surette. Zâlimce.
zâlimîn	(Zâlim. C.) Zâlimler, zulmedenler.
zâlimûn	(Zâlim. C.) Zulmedenler. Haksızlık edenler. Zâlimler.
zallam	(Zalûm) Çok zulmeden. Çok zâlim.
zalm	Kar. * Diş beyazlığı.
zalma	(C.: Zulem) Karanlık.
zalûm	Çok zulmeden. Çok zâlim.
zam	(Bak: Zamm) ◊ Ayıp.
zama	Diş etinin kanının az olması.
zama'	Susuzluk.
zamaim	(Zamime. C.) İlâveler, ekler. Artırmalar.
zamair	(Zamir. C.) Zamirler. Bir şeyin iç yüzleri. * İsim yerine kullanılan kelimeler.
zaman	Kefil olma, kefillik. Bir şeyin mislini veya değerini vermek üzere zarara karşı kefil olma, garanti. ◊ (Bak: Zeman)
zamanet	Kötürümlük.
zamih	Somak ağacı. ('Tadım' da denir)
zamile	(C.: Zevâmil) Yük hayvanı. * Küçük yük.
zamime	Ek, ilâve. Artırma, katma, ekleme.
zamin	Ödeyen. Kefil. Tazmine mecbur olan. ◊ Tazmin eden. Kefil olan. ◊ Hasta ve kötürüm kimse.
zamir	'Bir şeyi gizlemek. * İç. * Huk.:Bir şeyin iç yüzü. * Niyet. * Vicdan. Kalb. * Gaye. * Gr: Mütekellim, muhatab ve gaibe delâlet eden ve bunların makamına kaim olan rumuzat harfleri ve More…
zamm	Bir şeye bir şeyi ekleme. Artırma. Katma. Fazla olarak verme. * Kenarlarını bitiştirme. *Gr: Bir harfin zammeli (ötreli) okunuşu.
zamme	Ötre o, ö, u, ü, diye okunan harfin harekesi.
zammetân (zammeteyn)	İki zamme.
zampara	(Aslı 'zenpare'dir) Kadınlar peşinde dolaşan ahlâksız erkek.
zamya	Yufka dudaklı. * Yufka kapaklı. * Dişinin etleri boz olup kanı az olan kimse.
zamyan	Palamut ağacına benzer bir ağaç. (Necid bölgesinde olur.)
zamzam	(C: Zamâzim) Büyük ve kuvvetli arslan. * Gadaplı ve kızgın kimse.
zan	(Bak: Zann) ◊ Ayıp.
zanbur	(Bak: Zünbur)
zangoç	(Ermenice) Kilisenin hizmetlerini gören ve çan çalan kimse.
zani(ye)	Zina eden. Meşru olmayan nikâhsız cinsî münasebette bulunan.
zanin	Suç işlediği zannedilen kimse. Töhmetli, suçlu kimse. ◊ Cimri, bahil ve hasis olan.
zaniye	(Bak: Zani)
zank	Dar yer. Dar şey. * Darlık, sıkıntı.
zankâ'	(Bak: Dankâ')
zânn	Zanneden. Sanan. Zannedici.
zann	şüphe. Zannetmek, samak. Sezme.
zannî	Zanna ait, zanna dâir ve müteallik.
zânû	f. Diz.
zânû-be-zânû	f. Diz dize.
zânû-be-zemin	f. Diz çökerek, dizini yere koyarak.
zânû-ber-zânû	f. Diz dize.
zânû-zen	f. Diz çökmüş.
zanûn	Düşünce ve tedbiri kıt olan adam. * Suyu olup olmadığı bilinmeyen kuyu. * Suyu az olan kuyu.
zânûzede	f. Diz çökmüş.
zar	f. Kelimenin sonuna gelerek birleşik kelimeler olur. İsimlere eklenerek yer adı bildirilir. Meselâ: Lâle-zar - Lâle bahçesi. ◊ f. İnleyen, sesle ağlayan. * Zayıf, dermansız.
zar zar	f. Hazin hazin, yanık yanık, (sesle) ağlıya ağlıya.
zar'	(C.: Zuru') Meme. * Süt veren hayvan memesi.
zaraat	(Derâat) Alçalma. Kendini küçük görme, küçültme.
zarafet	Zariflik, incelik, kibarlık. Nâzik davranış. Muamelede, harekette ve giyimde hoşluk ve temizlik.
zarafet-perver	f. Zarafete düşkün olan, zarifliği seven.
zaragim	(Zırgam. C.) Arslanlar.
zaraif	Zârif, ince, hoş şeyler.
zarar	Lüzumlu ve kıymetli bir şeyin eksilmesi veya kaybolması. Ziyan. Kayıp.
zarar-dide	f. Zarar görmüş olan. Ziyana, kayıba, noksanlığa uğramış olan.
zarar-i beyyin	f. Meydanda ve âşikâr olan zarar.
zarb	(Bak: Darb)
zarf	Kap, kılıf. Mahfaza. * İçine mektup konulan kılıf kâğıt. * Gr: Bir fiilin veya bir sıfatın veya başka bir zarfın mânasına 'yer, zaman, mâhiyyet' (Nicelik, nitelik) gibi cihetlerden More…
zarfiyyet	Gr: Kelimenin zarf olması hâli, bir kelimenin zarf olarak kullanılması.
zari	f. Ağlayıp sızlama. * Hakirlik ve itibarsızlık.
zarî	Kanı durmayan damar.
zari'	(Zer'. den) Ekin eken. Çiftçi. ◊ Hurma ağacının dikeni.
zarib	(C.: Zırâb) Bir ucu keskin yerli taş. * Küçük tepe.
zarif(e)	Zarafetli. İnce ve nâzik tavırlı. Güzel. Şık. İnce nükteli. * İnce nükteli ve güzel tâbirlerle konuşan.
zarifane	f. Zariflikle, incelikle, zarif olana yakışır surette.
zarife	Fazla ve lüzumsuz söz.
zarih	(Darih) Mezar, kabir. Türbe.
zarir	(C.: Ezırre-Zırrân) Kaba, sert yapılı ve muhkem yer.
zaris	Taşla yapılmış kuyu.
zariyat	Kırıp ufalayan, toz duman edip götüren kuvvetler. * Velud kadınlar. (Bak: Zerv)
zariyat suresi	Kur'an-ı Kerim'in 51. suresidir. Mekkîdir.
zârr	Zarar veren, zararlı.
zarr	Soğuktan dolayı suyun donması. ◊ Zarar.
zarrâ'	(Darrâ') Şiddet. Keder, mihnet, sıkıntı.
zarurat	(Zaruret. C.) Zaruretler. Sıkıntı ve muhtaçlıklar.
zaruret	Çaresizlik. Muhtaçlık. Sıkıntı. Yoksulluk.
zarurî	(Bak: Zaruriyye)
zaruriyyat	(Zarurî. C.) Mecburi işler. İster istemez olan işler.
zaruriyye	(Zarurî) Mecburî. İster istemez olacak iş. İhtiyarî olmayan, mecburî olan.
zât	Hürmete lâyık kimse. * Kendi. Öz, asıl. * Ehil. Sâhib. (Zu'nun müennesi)
zâten	Esâsen, aslında, asıl olarak.
zâtî	(Zâtiyye) Zâta mensub. Kendisine âit, ile alâkalı, hususi. Özel.
zâtiyyat	şahsiyetler. Zâta mahsus işler.
zâtülbeyn	(Zât-ül beyn) İki kişinin arasında olan düşmanlık.
zâtülcenb	(Zât-ül cenb) Tıb: Akciğer zarı iltihabı. Akciğer veremi.
zaun	Yük devesi.
zav'	Aydınlık. Işık.
zavabit	(Zâbıta. C.) Kaideler. Nizamlar, usuller.
zavahir	(Zâhir. C.) Görünüş. Dış görünüş. * Göze çarpan yerler. Yüksek yerler.
zavarib	Nabız damarları.
zaviye	Köşe. * Küçük tekke. * İki çizginin birleşmesi ile hasıl olan köşe, şekil. *Mat.: Birbiriyle kesişen iki satıh veya iki çizginin birleştiği yerde meydana gelen açıklık. Açı. Açı ölçü birimi More…
zaviyetân (zaviyeteyn)	İki zaviye. İki açı.
zay'a	(C: Zıyâ') Geliri olan bina. * Tarla. Çiftlik. * Binasız arsa.
zay'at	Kaybolma, kaybetme.
zaya'	Elden çıkma, yok olma.
zayan	Yasemin çiçeği.
zayf	Misafir. Gelip geçen.
zayh	Çok sulu süt. ◊ İncir ağacı.
zayi'	(Ziya'. dan) Elden çıkan. Kaybolan. Yitik. Zarar, ziyan.
zayiât	Zarar ve ziyanlar. Yitikler.
zayig	Mail, eğik, eğilmiş.
zayiga	Meyledici, eğilen.
zayil	Uzun etekli gömlek. * Uzun kuyruklu at. (Müe: Zâyile)
zayr	Mazarrat, ziyan.
zayven	(C.: Zayâvin) Yaban kedisi. * Erkek kedi. * Hırçın ve vahşi adam.
ze	Kur'an alfabesinde onbirinci harftir ve ebcedi kıymeti 7'dir.
ze'a'	Bölükler, fırkalar.
ze'b	Ayıp. * Reddetmek. Hor ve hakir etmek, kepaze yapmak.
ze'c	şiddetle emme, yutma. * Doldurmak.
ze'm	Katı, şiddetli, şedid. * Hacet, ihtiyaç. * Mevt, ölüm. ◊ Tahkir etmek, hakaret etmek. * Ayıplanmak.
ze'me	Şiddetli ses, çığlık. * İhtiyaç, hâcet.
ze'r	Kerih görmek. İğrenmek. Nefret etmek.
ze'r (zeir)	Arslan kükremesi. * Çağırmak ve kükremek mânâsına mastar.
ze're	Meşelik.
ze't	Boğmak.
ze'v	Sürmek ve sulamak.
ze've	(C: Ze'vât) Zayıf koyun.
ze'zee	Cem'etmek, toplamak.
zeal	İnkârdan sonra ikrâr etmek.
zeam	Tamâ, hırs.
zeamet	Şeref, şan. Riyaset. * Yetiştirdikleri hayvanları ile birlikte harbe iştirak eden ve Sipâhi denen Osmanlı askerine öşrü alınmak üzere verilen en büyük timâr.
zebab	Karasinek. (Bak: Zübab)
zeban	f. Dil, lisan, lügat, lehçe.
zeban-âver	f. Düzgün konuşan, düzgün söz veya şiir söyleyen. * Dile getiren.
zeban-diraz	f. Dil uzatan, atıp tutan.
zebane	f. Terazi gibi bazı âletlerin dili andıran parçaları. * Alev.
zebanekeş	f. Alevlenen, alevli.
zebaneş	Onun dili.
zebani	Cehennem'de vazife gören melek.
zebaniyân	f. (Zebaniye) Zebaniler. Cehennemlikleri Cehennem'e atmaya vazifeli melekler.
zebaniye	Azap melekleri.
zebanzed	f. Ata sözü, darb-ı mesel. * Alışılmış, her zaman söylenen söz.
zebayih	(Zebiha. C.) Kurbanlık hayvanlar.
zebb	Men ve defetmek. Kovmak. * Yaban sığırı. ◊ Üzüm kurutmak.
zebeb	Kaşın kıllı ve yoğun olması.
zebed	(C.: Ezbâd-Zübed) Köpük. * Kir ve pas, tüfl.
zeber	f. Üst.
zeberced	Zümrüd cinsinden ve onun kadar kıymetli olmayan, sarımtırak yeşil, cam parlaklığında kıymetli taş.
zeberdec	Zeberced taşı.
zeberdest	f. En üstün, galib, hâkim, âmir. * Mâhir.
zeberdestî	f. Maharetlilik, ustalık. * El üstünlüğü, üstünlük, galibiyet.
zeberin	f. Üstteki.
zebg	Yaramaz huy, kötü alışkanlık.
zebh	Kesme, boğazlama. Kurban kesme. (Boğazlanmış veya boğazlanacak hayvana da 'zebiha' denir.)
zebib	Kuru üzüm. Kuru incir. * Yılan veya akrep gibi hayvanların zehiri.
zebih	Kesme, boğazlama. Kesilecek hayvan. * Hz. İsmail'in (A.S.) ve Hazreti Muhammed'in (A.S.M.) babası Hz. Abdullah'ın lâkabı.
zebiha	Boğazlanmış veya kesilecek hayvan. (Bak: Zebh)
zebiheyn	İki kurban.
zebil	Fışkı, gübre. * Pislik.
zebir	Sıkıntı, mihnet. * Yazılmış şey. Mektup.
zebk	Yolmak.
zebl	İnce belli olmak. * Çiçeğin solması. * Deniz kaplumbağasının sırt kemiği.
zebn	Şiddetle def'etmek. * Devenin çifte vurması.
zebr	Kitab. Cüz. Kitap yaprağı. * Yazı yazma. * Söz. Yazı. * Akıl, zekâ. * Kuvvetli, sağlam, şiddetli adam. * Men'eylemek.
zebrec	Ziyne, süs.
zebtel	Kısa boylu.
zebun	f. Zayıf, güçsüz, âciz. * Alışverişte aldanan.
zebunî	f. Zayıflık, güçsüzlük, âcizlik.
zebur	Kitap. Mektub. * Peygamber Hz. Dâvud'a (A.S.) vahiy ile gelen mukaddes kitabın adı.
zebzeb	(C.: Zebâzib) Adam zekeri. ◊ Uzun gemi.
zebzebe	Muallâkta kalma. * Mütereddit. * Titreme. * Asılı bir şeyi havada oynatmak.
zeca	(Zecven - Zeccâ - Eczâ) Sevketmek, yürütmek. * Def etmek.
zeca'	Hüküm geçmek. * Kolaylık.
zecc	Süngünün arkasıyla vurmak. * Atmak. * Deve kuşunun yelmesi.
zecca'	Adımı birbirinden uzak olan.
zeccac	Şişeci. Camcı. Sırça işleri yapan.
zecec	Kaşın uzun ve ince olması.
zecel	Avaz, ses, savt. * Mübâlağa ile çağırmak.
zecl	Atma.
zecme	Kelime.
zecr	Menetme, engel olma. Nehyetme. * Zorlama, zorla yaptırma. * Önleme. Sıkma. * Kovma. Eziyet etme. * Angarya olarak çalıştırma. * Köpek balığı. * Çağırma. * Sürme.
zecre	Çağırmak, bağırmak, sayha. * Men'etmek, engel olmak.
zecren	Zorlayarak, zorla. * Ceza olarak. * Engel olarak, menederek.
zecrî	Cebren, zorlayıcı olarak.
zed	Vurucu, vuran mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Guş-zed - Kulağa çalınan. Zeban-zed - Yayılmış söz. ◊ f. Vurma, dövme.
zede	(Zed) f. Birleşik kelimeler yapılarak, 'vurulmuş, çarpılmış, tutulmuş' manalarına gelir. Meselâ: Musibet-zede - Musibete uğramış.
zedegân	(-zede. C.) f. Tutulmuşlar, çarpılmışlar, uğramışlar mânalarına gelir ve birleşik kelimeler yapılır.
zedergâh	(Bak: Zidergâh)
zeelan	Yab yab yürümek.
zefer	Ağaca vurulan payanda, destek. ◊ Kötü koku.
zeferat	Soluk almalar.
zeff	Kişinin nikâhlısını kocasına teslim etmek.
zefif	Çabuk davranan. Çevik. * Deve kuşunun yelmesi. * Gelini kocasına göndermek. * Hızla gitmek.
zefir	Çok şiddetli ses. * Hıçkırıkla nefes vermek. Göğüs geçirmek. * Ağlatmak. * İnlemek. * Ateş gürültüsü. * Eşek anırtısının evveli. * Belâ.
zefirr	Uzun boylu yiğit. * Kuvvetli deve.
zefn	Raksetmek, dansetmek.
zefr	Yükseltmek. * Yük getirmek.
zefur	Kir, pas, vesah.
zefzefe	Titreme, sarsılma.
zegab	Kuş yavrusunun üstünde olan sarıca tüyler.
zegan	f. Çaylak.
zeh-dan	f. Döl yatağı, rahim.
zehab	Gitmek. * Zihnen bir yola sapmak. Yanlış düşünce. Bir fikre uymak. Zan.
zehadet	Dünyadan, yâni nefsanî, fani ve fena şeylerden çekinmek. Zâhidlik. Sıkı sıkıya dine bağlılık.
zehair	(Bak: Zahair)
zeharif	(Zuhruf. C.) Yalancı süsler, yaldızlar, gösterişler. * Sahte süsler.
zehder	Çakır doğan. * Doğan yavrusu. * Bir atın adı.
zeheb	Altın.
zehebî	Altına ait. Altından yapılma.
zehem	Yağlı ve kirli olmak.
zehen	(C.: Zehân) Zeyreklik, akıllılık. * Hıfz. * Kuvvet.
zeher	(C.: Ezhâr-CC: Ezâhir) Çiçek.
zehf	Yeynilik, hafiflik.
zehi	(Bak: Zihi)
zehib	Altın sürülmüş, yaldızlı.
zehid	Az, kalil.
zehim	(C.: Zühüm) Yağlı ve kirli.
zehk	Helâk olmak, mahvolmak. * Bâtıl olmak. * Okun nişanı aşıp geçmesi. * Çıkmak, huruç. * Derin kuyu. ◊ Yorulmak.
zehl	Dalgınlıkla unutma, geciktirme. İş çokluğundan sonraya bırakma. * Kasden unutma. ◊ (Bak: Zahl)
zehlul	İyi at.
zehna'	Düzgün. * Süs, ziynet.
zehr	(Zehir) f. Zehir, ağu, semm.
zehr(e)	Çiçek. şükufe.
zehr-ab	f. Acı su.
zehr-abe	f. Acı ve zehir gibi su. Zehirli su. * Mc: Acı, acılık.
zehr-alud	f. Zehirli. Zehir karışmış.
zehr-amiz	f. Acı, zehirli.
zehr-bar	f. Pek acı, zehir saçan.
zehr-efşan	f. Zehir saçan.
zehr-hand	f. Acı acı gülme.
zehr-nak	f. Zehirli, ağulu.
zehra	(Müe.) Ay gibi parlak olan. Çok parlak ve safi, berrak.
zehravan	(Zehrâveyn) İki parlak şey. * Kur'an-ı Kerim'de Sure-i Bakara ile Âl-i İmran Surelerine birlikte verilen isim.
zehre	(C.: Ezhâr) Çiçek. * Beyaz, berrak. Süs, ziynet. ◊ f. Kahramanlık, yiğitlik. * Öd. Safra.
zehreçâk	f. Çok korkmuş, ödü patlamış.
zehredâr	(C.: Zehredârân) f. Yiğit, cesur, yürekli, cesaretli.
zehrin	f. Pek acı, zehir gibi.
zehuk	(Zehak) Boş, beyhude. Bâtıl. Zâil, yok olan.
zehv	Bâtıl. * Yalan. * Fahirlenmek, gururlanmak, tekebbürlenmek. * Güzel manzara. * Taze ot. * Otun çiçeği. * Titremek. * Yürümek. * Yel esmek. * Alacalanmış hurma koruğu.
zehzehe	Zehi zehi demek.
zeim	Ayıplanmış.
zeir	Öncü, çeri kimse. ◊ Aslan kükremesi.
zekâ	Çabuk anlama ve bilme kabiliyyeti. Fehim ve idrakte çabuk olma. * Ateşin alevlenmesi. * Güzel koku alma. ◊ Saflık, duruluk. * Hâl düzgünlüğü.
zekâb	f. Yazı mürekkebi.
zekan	(C.: Ezkân) İki çenenin birleştiği yer. ('Enek' de derler.)
zekâret	Erkeklik.
zekât	Nisab miktarı mala, paraya sahib olan Müslümanın kırkta birini fakirlere sadaka vermesi ve bu verilen sadaka. Ziyadeleşme, artma. * Temizlik. Taharet.
zekâvet	Zeki oluş. Zeyreklik. Çabuk anlama ve kavrama. Keskin anlayış.
zeken	İlim, feraset.
zeker	(C.: Zükrân - Zükur - Zikâr - Zikâre) Erkek. * Erkeklik organı.
zekevat	(Zekât. C.) Zekâtlar.
zeki(ye)	Hâlis. Temiz. Hali temiz olan. ◊ Zekâ sahibi. Çabuk anlayışlı.
zekik	Yazının satırlarının sık olması. * Yürürken kişinin adımlarının bibirine yakın olması.
zekir	Unutmayan. Hâfızası kuvvetli.
zekiyy	Tâhir ve pâk kimse. Temiz insan.
zekk	Zayıf. * Yürürken adımların birbirine yakın olması.
zekun	Sivri ve sarkık enekli.
zekuret	Erkeklik.
zekve	Tamamlamak. Kesmek.
zekzeke	Çirkin ve yaramaz huylu olmak.
zela'	'Ayağın altında ve üstünde; elin ise arkasında olan yarık.'
zelahlah	(C.: Zelahlahât) Büyük çanak. * Aceleci ve uzun boylu adam. * Derin olmayan ırmak.
zelak	(Zelk) Yolmak (tıraş gibi). * Sürçmek. Ayağın kayması. ◊ Sülük.
zelaka	(İzlâk - Zellâka) Fasâhat, kolaylık ve lisan inceliği, keskinlik. Nutkun güzel ve çabuk olması. * Tecvidde: Keskin olarak çıkan  harflerinin ismi. Bunlara müzlika harfleri de denir.
zelalet	Alçaklık, hakirlik, horluk. Zillet.
zelazil	Zelzeleler. Yer sarsıntıları. ◊ (Zilzil. C.) Uzun etekler.
zelec	Kaymak yer.
zelef	Burnun küçük ve ucunun, gerisine eşit olması. (O burun sahibine 'ezlef' derler) (Müe: Zülefâ)
zelefe	(C.: Zulef) Pâk ve ruşen nesne, parlak ve temiz cisim. * Kaypak, düz yer.
zelel	Eksiklik.
zeleme	Keçinin boğazı altında sarkık olan kıllar. (Müz: Ezlem. Müe: Zelmâ)
zelh	Bir ok atımı yer. * Islaklığından dolayı ayak kayan yer.
zelic	(Ayak) kaymak.
zelif	Adımını atmak.
zelik	Düşük oğlan, sakat çocuk.
zelil	Hor, hakir, alçak. Aşağı tutulan. ◊ Sürçüp düşen. * Yanılan.
zelilâne	f. Alçakça. Hakir ve aşağılık kimselere yakışır şekilde.
zelilî	Hakirlik, horluk, zelillik, alçaklık.
zelk(a)	Sürçme, kayma.
zell	Yanlışlık yapma, yanılma. * Ayağı sürçme, kayma.
zellat	(Zelle. C.) Yanılmalar, yanlışlar. * Sürçmeler, kaymalar. * Hatalar.
zelle(t)	Sürçme, sürçüp kayma. * Yanılma. Yanlış. Ufak suç.
zeluh	Kaypak yer.
zelul	Yumuşak huylu. Sert başlı olmayan. İtaatlı ve râm olan. * Hecin devesi. * İnsanların emrindeki yeryüzünün hâli.
zelulî	Başı yumuşak. Dayanıklı. Sabırlı, tahammüllü.
zelzal	(Zülzâl) Sarsıntı. Zelzele. Deprem. Sarsılma. (Bak: Zilzal)
zelzele	Yer sarsıntısı. * Sarsma.
zelzil	Ev içinde olan mal, mülk ve eşya.
zema'	Tenbel olmak. * Dehşetli olmak. * Acele etmek. * Yırtmak. * Alçak insan, kötü insan.
zemahşerî	(Hic: 467-538) Türkistan'da Harzem'in Zemahşer köyünde doğdu. Hanefî fukahasındandır. Fevkalâde iktidar ve faziletine rağmen bir zamanlar itikadça Mu'tezile'den olmuştu. More…
zemaim	(Zemime. C.) Kötü haller. Beğenilmeyen, sevilmeyen hal ve hareketler.
zemam	(Bak: Zimam)
zeman	Zaman, devir, vakit, çağ, mevsim, mehil.
zemane	f. şimdiki zaman. * Vakit, devir. * Tâlih, baht, şans.
zemane(t)	Belâ, musibet, âfet. * Bedenin bir azası eksik veya kötürüm olma.
zemanen	Zamanca, zaman bakımından. * Vaktinde, vaktiyle.
zemanî	Zamanla ilgili, zamana ait.
zemaniyan	f. İnsanlar. Beşer.
zemar	Kamışa (ney'e) üfleyen.
zemare	Savt, ses, sayha, bağırış, çığlık.
zemca	Kuş kuyruğunun çıktığı yeri.
zemcere	(C.: Zemâcir) Şiddetle çağırmak.
zeme	(C.: Zemmâm) Suyu az olan kuyu. * Tenbellik.
zemec	Gadap etmek, hiddetlenmek, kızmak. * Doldurmak.
zemel	Bir yanı üzerine çöküp öbür yanını yukarıya kaldırarak koşmak. * Devenin ayağına ârız olan aksaklık. * Su tulumunun sarkması.
zemen	Zaman, vakit.
zemer	İnce saçlı. * Bahadır, kahraman, yiğit kimse.
zemeyan	Acele.
zemha	Yaramaz huylu, bahil kimse.
zemhare	(C: Zemâhir) Ok.
zemheri(r)	Karakış dönümünden (12 Aralıktan) 31 Ocağa kadar olan şiddetli soğuk devresi.
zemil	Bir adamın hayvan üzerinde iken ardına binmiş olan adam. ◊ Tez, hızlı, seri. * Deve yürüyüşünden bir çeşit.
zemim	Burun suyu, sümük. * Koç ve teke zekerinden akan bevl. * Koyun emziğinden akan süt.
zemime	Zemme müstehak olan. Beğenilmeyen kötü hal ve hareket.
zemin	f. Yer. Yeryüzü.* Meydan. Satıh. * Tarz. Eda. *Mevzu. ◊ Kötürüm kimse.
zemin ü zaman	Vakit ve yer. * Münasebet. Mevzuya veya mes'eleye olan uygunluk, hâl, vaziyet.
zemin-dâr	(C: Zemindârân) f. Hâkim. Vâli.
zemin-kub	f. İkide bir ayağını yere vuran çengi, rakkase. * Yer tepici olan at, deve, katır ve benzeri hayvanlar.
zemir	Bahadır, kahraman, yiğit.
zemistan	f. Kış. Kış mevsimi.
zemistanî	f. Kışlık. Kış mevsimine ait.
zemk	Sakal yolmak. (Yolunan sakala 'zemika' veya 'mezmuka' derler.)
zemka	Kuşun kuyruğunun bittiği yer.
zeml	Atın, davarın neşeli yürüyüşü. * Yük yüklemek. * Refik. Arkadaş.
zemm	Birisinin ayıplarını söylemek, çekiştirmek. Kötülemek, yermek. Ayıplamak.
zemmâm	Ayıplayıcı, zemmedici, kötüleyici.
zemmar	Düdük çalan.
zemn	Kötürüm olmak.
zemr	Savaşmak. * Bir nesne ile kandırmak. ◊ Düdük çalmak.
zemu' (zemi')	Aceleci ve seri kimse. * Sıçraması birbirine yakın olan tavşan.
zemzem	Çok mübarek bir su. * Kâbe-i Mükerreme'nin yanındaki maruf kuyu. (Süryanicede Zem: Dur, gitme mânasınadır. Vaktiyle Hz. Hacer, oğlu İsmail'in (A.S.) ayağı altından su çıkıp More…
zemzeme	Nağme, hoş ses. Uzun uzadıya gürleyerek seslenmek. Geniz ve boğaz ile ezgili ses çıkarmak. Yavaş yavaş geniz ve boğazdan ses çıkararak türkü veya şarkı söylemek. * Cemaat.
zemzeme-dâr	f. Ahenkli.
zemzeme-pirâ	f. Şarkı söyleyen, terennüm eden.
zen	f. Vuran, kesen, atan mânalarına gelerek birleşik kelimeler yapılır. (Zeden: Vurmak mastarında emir köküdür) Lâf-zen: Söz atan, lâf atan. ◊ f. Kadın, nisa.
zen-dost	f. Kadınların peşinde dolaşan, kadınlardan hoşlanan, zampara.
zena'	Kısa boylu ve dar nesne. * Sidiğini tutup işemeyen kişi.
zenabi	Kuş kuyruğu. * Deve burnundan akan sümük.
zenabil	(Zenbil. C.) Zenbiller.
zenabir	(Zünbur. C.) Eşek arıları.
zenadik	(Zındık. C.) Zındıklar. Allah'a ve âhirete inanmayan dinsizler. İçten inanmayıp zâhiren mümin görünen münafıklar.
zenadika	(Zındık. C.) Zındıklar.
zenah	(Zenâhdân) f. Çene.
zenan	f. 'Vurarak' mânasına gelir ve birleşik kelimeler yapılır. Meselâ: Ta'ne-zenan - Söverek. ◊ Kadınlar.
zenane	f. Kadınla alâkalı, kadına mahsus. Kadın işi.
zenav	(Bak: Avzen)
zenb	Suç, günah, kabahat.
zenbak	Güzel kokulu bir çiçek. Zambak. * Yâsemin yağı.
zenberek	(Zenburek) f. Hareket ettirmeğe yarıyan yay. Saatin zenbereği. * Hayvan üzerinde taşınan ve ateşlenebilen küçük top. * Mc: Faaliyet ve harekete sebep olan şey.
zenberiyye	Büyük cins bir gemi. * İri vücutlu, enli erkek.
zenbil	İçine öteberi konulup elde taşımaya mahsus, sazdan örülmüş ve üst tarafında yine sazdan kulpları olan, ağzı geniş kap.
zenbuc	Yabani zeytin.
zenburek	f. Zenberek. * Tar: Hayvan ile taşınan eski küçük toplar.
zenc	Siyah, kara.
zencebil	Hoş kokulu bir baharat adı.
zencere	Parmakla fiske vurmak.
zenci	Siyah ırktan olan. Siyâhi.
zencir	f. Zincir.
zencir-bend	f. Zincire vurulmuş, zincirle bağlı mânasına gelir. Eskiden azılı katiller ve deliler, zincirle bağlandıkları için bu tâbir meydana gelmiştir. * Edb: Her mısranın son kelimesi, bir sonra More…
zend	(C.: Zinâd-Eznüd-Eznâd) Kolun bilekte olan mafsalı. * Çakmak taşı ve demiri.
zendeka	Kâfirlik, dinsizlik.
zeneb	Kuyruk.
zened	f. (Hâl sigası Zeden masdarından) Vuruyor, çarpıyor, tutuyor (meâlinde).
zenek	f. Küçük kadın.
zenen	Burundan sümük akıp durmak.
zeng	Zenci. * Kir, pas. * Zil.
zengâr	Bakır pası nev'inden bir mâden. Boyacılar kullanılır. Öldürücüdür. Yeşil renktedir.
zengel(e)	f. Çıngırak. * Çan.
zenh	Yemeğin kokup bozulması.
zenim	Soyu bozuk, soysuz. Aslında o kavimden olmayıp sonradan ona katılan kimse. * Aşağılık.
zenin	Sümük.
zenk	Bir taife adı.
zenka	Dar sokak.
zenme	Keçinin kulağı ucunda küpe gibi sarkan kıllar. * Devenin kulağından kesip ilişik koydukları parça.
zenna'	Sümüklü kadın. * Hayzı kesilmiş olmayan kadın.
zenne	Kadın kısmı. * Eskiden orta oyununda kadın rolü yapan erkek sanatkârlar hakkında kullanılan bir tâbirdi. Eskiden kadınlar, oyunda rol alamadıkları için erkekler kadın kıyâfetine girer ve More…
zennun	Sümüklü.
zenpare	f. Zampara. Zenperest.
zenperest	(C.: Zenperestegân) f. Kadına düşkün, kadın peşinde dolaşır ahlâksız kimse.
zentere	Darlık, şiddet.
zenub	Sakaların su dağıttıkları bir kapdır ki.
zenyan	Men'etmek, engel olmak. Kabul etmemek, reddetmek. * Evmek, acele etmek. * Rüzgârın sert esmesi.
zer	Sarı. * Altın, akçe. * Nöbet. * Oruç. * Çile.
zer'	Çoğaltma. * Halketme, yaratma. * Tohum ekme. * Ağzından dişlerin dökülmesi. * Saç ağarması. * Perde, hâil. ◊ Ölçmek. * Kederli ve tasalı olmak. * Kalb. * El yaymak. * Kudret, More…
zer'î	(C.: Zer'iyyât) Arşın ile ölçülen şey.
zer'iyyat	Ekim işleri.
zer-hirid	(Zer-hıride) f. Satın alınmış kimse, köle.
zer-keş	f. Altın kakmalı, altın işlemeli. * Altın tel yapan.
zer-rişte	f. Altın tel. Sırma. * Sarı.
zer-şinas	f. Altın tanıyan, sarraf.
zer-tar	f. Altın tel, sırma. * Güneş ışını.
zer-ver	f. Altın yaldızlı olan.
zera	Gölgelik, perdelik.
zera'	Vahşi sığırın buzağısı. * Tamâ, hırs, aç gözlülük. ◊ İplik eğirmekte elleri çabuk olan.
zeraa	Genişlik. * Hız, sür'at.
zerab	f. Beyaz şarap. * Yaldız mürekkep.
zerabî	(Zürbiye) (Zirbiye. C.) İftihar eden. * Geniş, enli döşek, yatak.
zeraf	f. Zürafa.
zerafe (zürâfa)	(C.: Zürâfât) Deveye benzer, boynu uzun ve art ayakları kısa bir hayvan. Zürafa.
zerafî	(Zerafe. C.) Zürafalar.
zerak	Gök renkli. Mavi.
zerare	Saçılan şey.
zerarî	(Zürriyet. C.) Zürriyetler, kuşaklar, nesiller.
zerbe	Yüce avazlı, gür sesli olmak.
zerd	(Zered) (C.: Zürud) Halka halka örülmüş savaşçı zırhı. * Yutmak. * Boğmak. ◊ f. Sarı. * Soluk, solgun.
zerd-âlû	'f. (Zerd: sarı; âlû: erik) Sarı erik, zerdali.'
zerdab	(Zerd-âb) f. İrin, cerahat. * Safra. * Beyaz şarap.
zerde	f. Safranla pişirilen bir çeşit pirinç tatlısı. Safran, sarı renge boyadığı için bu ad verilmiştir. Eskiden düğünlerde pişirilirdi. * Safran. * Yumurta sarısı.
zerdec	Usfur çiçeğinin evvel çıkan sarı suyu.
zerdeme	Yutacak yer.
zerdfam	f. Sarı renkte. Sarı renkli.
zerdguş	f. İki yüzlü. Müraî. * Ürkek, korkak.
zerdî	f. Sarılık. Sarı renkte olma.
zerdost	f. Cimri, hasis, tamahkâr.
zerdüşt	Ateşe tapan, mecusi. * İlk önce nur ve zulmet diye iki ilâha inanmayı uyduran adam.
zere'	Başın önünde vâki olan beyazlık.
zereb	Keskin nesne. * Midenin bozulması. ◊ (C.: Zerâib) Koyun ağılı.
zerecun	(Zerâcin) Üzüm ağacı. * Üzüm asması. * Kızıl boya. * Çukur taş içinde biriken yağmur suyu.
zered	Zırh.
zeref	(Zerefân-Zerâfe-Zerif) (C: Zevârif) Gözden yaş akmak. * Yavaş yürümek.
zerendud	(Ze-endud) f. Altın yaldızlı.
zerger	(C.: Zergerân) Altın işleyen. * Kuyumcu.
zergerî	f. Kuyumculuk.
zergûn	f. Altın gibi sarı renkli olan. Altın renkli.
zerh	Yemeğe zehir katmak.
zeri'	Araya giren, şefaat edici. ◊ Çabuk ve kolay olan.
zeria	(C.: Zerâi) Vesile. * Yol. * Geçit. * Avcının, arkasında gizlendiği deve.
zerin	(Bak: Zerrin)
zerir	Yanmak. * Parlamak. ◊ Zeki, hafif kimse.
zerire	(C.: Ezirre) Göz otu. Tutya.
zerk	Hile. Riya. İki yüzlülük. * Şırınga yapmak, iğne ile vücuda ilâç vermek. ◊ Çirkin söz söylemek. * Kuşun terslemesi.
zerk-âlûd	f. Riyalı, riya karışık.
zerk-füruş	f. Hileci, hilekâr. İkiyüzlü, müraî.
zerm	Kesilmek.
zerneb	Turunç kokusu gibi güzel kokan bir ot. * Fercin dışarısında olan et.
zernigâr	f. Altın ile işlenmiş. Yaldızlı.
zerr	Zerre, en küçük parça. * Karınca yumurtası. * Ayırmak. ◊ Düğmeyi iliklemek. * Birbirine pekitip bağlamak.
zerra'	Ekinci, çiftçi.
zerrad	Zırh ören.
zerrak	(Zerk. den) İki yüzlü.
zerrat	(Zerre. C.) Zerreler. Pek ufak parçalar. Moleküller.
zerre	(C: Zerrat) Pek ufak parça. * Atom. * Çok küçük karınca. * Güneş ışığında görünen ufacık tozlar. * Küçük boylu adam.
zerrevâri	f. Zerre gibi çok küçük.
zerrevî	Zerre ile alâkalı, zerreye âit.
zerrin	f. Altından yapılmış. Altın gibi parlak. Sarı
zerşek	Kadın tuzluğu. Pars anberi.
zeruf	Seri, hızlı, aceleci.
zerur	Göz otu.
zerv	Tutup götürmek. * Savurmak. * Kırıp götürmek.
zeryac	Zerde aşı.
zerzere	Sığırcık kuşunun ötmesi.
zett	Ziynet, süs.
zeum	Yağlı mıdır değil midir bilinmeyen koyun.
zeur	Korkak kimse.
zev'	Ölüm sebebiyle gelen sıkıntı, keder.
zevabe	(C.: Zevâib) Saç bölüğü. * Zülüf. * Kılıç tasması.
zevabi'	Musibetler. Büyük belâlar. (Bak: Devâhi)
zevacir	(Zâcire. C.) Yasak edenler, men'edenler, önleyenler.
zevad	Azıklar, yiyecekler.
zevade	Ziyadelik, çokluk.
zevah	Gitmek.
zevahif	(Zâhife. C.) Yerde sürünerek yürüyen hayvanlar, sürüngenler.
zevahir	(Zühre. C.) Çiçekler. * Parlak yıldızlar. * Ziynetli, parlak ve berrak olanlar. ◊ Dolu, taşkın, coşkun denizler. * Mc: Yüksek şan ve şerefler. ◊ (Bak: Zavahir)
zevaib	(Zâib. C.) Erimiş şeyler, eriyenler.
zevaid	(Zâide. C.) Fazlalıklar, fazla şeyler. Faydasız şeyler.
zevail	(Zail. C.) Zeval bulanlar. Zail olan şeyler. * Mc: Yıldızlar.
zeval	Zâil olma, sona erme. * Gitmek. Yerinden ayrılıp gitmek. * Güneşin tam ortada gibi, baş ucunda bulunduğu zaman. * Güneşin nısf-ı nehar dairesinden batmaya doğru dönmesi. Seyrinin sonuna More…
zevalî	Zevale mensub, zevale ait ve müteallik. * Çok yaşlı.
zevalnâpezir	f. Geçici ve muvakkat olmayan. Zeval bulmayan. Sona ermeyen.
zevalpezir	f. Geçici olan. Muvakkat. Sona eren.
zevamil	(Zâmile. C.) Küçük yükler. * Yük hayvanları.
zevani	(Zâniye. C.) Zâniyeler. Zina yapan kadınlar.
zevari'	Küçük tuluklar.
zevat	(Zât. C.) Zatlar, şahıslar, kimseler. * Üzüm, buğday gibi şeylerin kabuğu.
zevata	İki zat. * İki sahib. * Çift.
zevaya	(Zâviye. C.) Zaviyeler. Açılar. Köşeler. Tekyeler.
zevb	Erime.
zevc	Çift. İki şeyden meydana gelen. * Sınıf, cins, nev'. * Karı ve kocanın herbiri. * Koca, eş.
zevcat	(Zevce. C.) Zevceler. Karılar. Kadın eşler.
zevce	Kadın eş. Nikâhlı kadın, eş.
zevceyn	Karı ile koca. Kadın ile erkek çift.
zevciyyet	Kocalık, karılık. Eşlik. Karı ve koca oluş.
zevd	Ayırmak. * Uzaklaştırmka, ırak etmek. * Defetmek, menetmek. ◊ Koyunu su yerinden sürmek. * Sevk.
zeveban	Erime.
zeveban etmek	Fiz: Sıcaklığını artırarak bir cismin, katı hâlden sıvı hâline geçmesi. Erimiş olması.
zevel	Hafif, zeyrek, zarif kimse. (Müe: Zevle)
zever	Meyl, eğrilik.
zevf	Adımını birbirine yakın atmak.
zevg	Bir şeyi bir tarafa eğme, bir yana meyillendirme.
zevh	Develeri dağıtıp toplamak. ◊ şiddetle yürümek.
zevi	(Zû. C.) Sahipler.
zevk	Lezzet alma, hoşa gitme, tatma. * Hoş, hoşa giden. Mânevi haz. * Boş vakit geçirmek. Eğlenmek. * Alay etmek. Güzeli çirkinden ayırma kabiliyeti.
zevk-âlud	f. Zevkli, zevk karışık.
zevk-bahş	f. Zevk veren, eğlendiren, neşelendiren. * Meşhur bir cins lâle.
zevk-cû	(C. Zevkcuyân) f. Zevkine düşkün. Zevk arıyan.
zevk-yâb	f. Lezzet alan, zevklenen.
zevkî	Zevkle alâkalı. Zevke âit.
zevkiyyat	Zevk ve eğlenceye dair hususlar.
zevl	(C.: Ezvâl) Acib nesne. * Zâil olmak, geçici olmak.
zevlak	Taraf, cânib.
zevr	Yalan, kizb. * Bâtıl mâbud. * Ziyaret etmek. * Göğüs üstü. ◊ Göğüs altı.
zevra'	Bağdat. * Dicle nehri. * Eğri ve eğilmiş nesne. Yay. * Derin kuyu. * Uzak yer.
zevrak	Kayık, sandal. * Mekke'de yapılan ve içine zemzem koymaya mahsus olan kap, ibrik.
zevrakçe	f. Ufak kayık. Ufak sandal.
zevraksüvâr	f. Kayığa binen. Sandala binmiş olan.
zevre	Uzaklık. * Ziyaret etmek.
zevreka	(C.: Zevrak-Zevârik) Ölçek. * Küçük gemi.
zevt	Boğmak.
zevv	Irak diyarında bir dağın adı. * Kadr, kıymet. * Miktar.
zevvak	Bir şeyi fazlasıyla deneyen. * Bir şeyi çok fazla tadan.
zevy	(Zevey) Döndürmek. Cem etmek, dürülmek. Tutmak. ◊ Solmak. * Değişmek, mütegayyer olmak.
zevzat	Doğurmak. * Sür'atle gitmek. * Reddedip uzaklaştırmak.
zevzek	t. Geveze. Münasebetsiz, temkinsiz. Ağzı ve eli durmayan. Hoppa.
zey'	(Zeyean) Duyulma. Meydana çıkıp yayılma. ◊ Güzelce pişip erimek.
zeyb	(Bak: Zîb)
zeybek	Hafif silâhlarla donanmış ve asâyişi muhafazaya memur olan eski bir sınıf asker.
zeyd	Eski fetva metinlerinde erkeği temsil etmek için kullanılan isimlerdendir. (Diğer isimler: Amr, Bekir, Beşir, Hâlid)
zeyd (ziyâd)	Men'etmek, reddedip gidermek.
zeyek	İki uyluk arasının geniş olup birbirine uzak olması.
zeyf	(C.: Ziyâf - Züyuf - Ezyâf) Kalp ve silik para veya akçe.
zeyg	Şübhe. Doğruluktan ayrılma. * Bir tarafa meyletme. * Yanılma. * Kamaşma.
zeyh	(Zeyhân) Zulüm etmek. Haktan uzaklaşmak. ◊ Mahvolmak. * Gitmek. * Uzak olmak.
zeyhan	Zulüm etmek. Zâlimlik yapmak.
zeyl	Ek, ilâve, bir şeyin altı, devamı. * Etek. ◊ Ayırma. Tefrik.
zeylen	Ek olarak. İlâve ederek.
zeyliyât	İlâve ve ek olarak yazılan şeyler.
zeyn	Zinet, süs. Süslemek.
zeyneb	Eski fetva metinlerinde kadını temsil eden isimlerden biri. * Gül. (Bak: Hatice)
zeyr	Eksilmek.
zeyt	Zeytinyağı. Yağ.
zeytun	Zeytin.
zeytunî	Zeytin renginde olan.
zeyy	Döndürmek. * Toplamak, cem'etmek. ◊ (Bak: Ziyy)
zeyyal	Kuyruklu. * Uzun etekli.
zeyyat	Zeytin ağacı.
zî	Arapçada kelimenin yerine göre 'Zâ, Zû, Zî' şeklinde okunan, 'sâhib' mânasını ifade eden ve birleşik kelimeler yapılan bir edattır.
zi	f. Türkçedeki 'den, dan' mânasını ifade eder. Meselâ: Zi-mısır - Mısır'dan. ◊ Kur'an-ı Kerim alfabesinde onyedinci harftir. Ebcedî değeri: 900'dur.
zi'b	Kurt. Canavar.
zi'be	Eyerin ve semerin iki yanlarının arası.
zi'ber	Çok kaba dikişli bir Arap kaftanı.
zi'bik	Civa.
zi'f	İki kat. Bir şeyin miktarca iki katı.
zi'leb(e)	Deve kuşu. * Hızlı yürüyen dişi deve.
zi'm	Ayıp.
zi'r	(C.: Zıâr-Zuur-Ezâr) Süt anası.
zi-der	f. Kapıdan.
zi-dergâh	f. Dergâhtan.
zia	İşlenir toprak. Tarla.
ziab	(Zi'b. C.) Kurtlar, canavarlar.
ziamet	(Bak: Zeâmet)
ziar	Devenin ağzını bağlamak.
zîb	Zinet, süs. Düzgün, iyi elbise.
zîb-âver	f. Süsleyici, bezeyici.
zîb-efza	f. Güzelleştiren, süsü artıran, güzelliği çoğaltan.
ziba	f. Güzel, süslü, yakışıklı.
ziba'	(Zabu. C.) Sırtlanlar.
zibab	(Zabb. C.) Kertenkeleler. Kelerler.
zibac	Nedimelik etmek. * Sohbet etmek.
zibak	Cıva.
zibal	Karıncanın ağzıyla götürdüğü şey.
zibar	(Zebr. C.) Kitaplar. * Yazı yazmalar. * Kâğıt yaprakları.
zîbarû	(Zibâ-ru) f. Güzel yüzlü. Dilber.
zîbayî	f. Süslülük, güzellik, yakışıklılık.
zibbah	Ayak parmaklarının diplerinde olan yarıklar.
zibban	(Zübâb. C.) Sinekler.
zibbir	Kuvvetli.
zibe'ra	Yaramaz huylu kimse. * Kaba sakallı, yüzü ve kaşı kıllı kimse. * Timsahın dişisi. * Boynuzuyla fili başında götüren canavar.
zibende	f. Süslü, zinetli, yakışıklı. Lâyık, güzel.
ziberkan	Ay, kamer. Ay ve güneş. * Arap reislerinden bir reisin adı.
zibh	Boğazlanan davar.
zibha	(Zübha) Kuşpalazı, difteri.
zibl	Süprüntü. Gübre.
zibniye	Zorla def'edici, zorla kovan.
zibr	Mektup. Kitap.
zibrak	Sarartmak.
zicac	Karanfil.
zican	Meyletmek, eğilmek.
zicc	Yumuşaklıkla def'etmek. Tatlılıkla kovmak.
zid	Aksi, muhâlif, zıt. * Nefret edilen, kerih şey.
zida(y)	Cilâlayıcı, temizleyip parlatıcı.
zidb	(C.: Ezdâb) Nasip, kısmet.
ziddân	İki zıt.
ziddeyn	Birbirinin aksi olan iki şey. İki zıt.
ziddiyet	Birbirine muhâlif, zıt olma hâli. Zıtlık. Birbirinden nefret etme. Zıt fikir veya kanaat sahibi olanların durumu.
zide	(Zidet) f. 'Çoğalsın, artsın' anlamlarına gelir ve duâ ve temennilerde bulunmak üzere kullanılır.
zidet fazluhu	Bilgisi artsın, fazlı çok olsun!
zidk	Sıdk, doğruluk.
zîf	Kenar, nâhiye, cânip, taraf.
zifaf	Gerdeğe girmek. Gerdek.
zifan	(Zayf. C.) Misafirler. ◊ Öldürücü zehir.
ziff	Deve kuşunun yeleklerinin küçüğü.
zifil	Katran.
zifr	(C: Azfâr) Kir, pas. * Yük. * Kırba. (Kırba götürenlere 'Zevâfir' derler.) ◊ Tırnak. Çengel. Pençe.
zifra	(C.: Zifâri) Devenin kulağı ardında terleyen yer.
zîfünun	Çok şeyler bilen, mehâret sâhibi olan, fen sâhibi.
zîh	(C.: Züyuh-Ezyâh) Çok kıllı erkek sırtlan. (Müe: Zeyhâ)
zih	f. Kiriş. * Yay kirişi. * Kenar çizgisi. * Kaytan, şerit.
zihaf	Çokluk. * Süstlük ve zayıflık ile yürümek. * Edb: İbarede uzun okunulması gereken bir sesli harfin, vezin zarureti ile kısa okunuşu. (Bunun Zıddı: İmâle'dir)
ziham	Kalabalık, sıkışıklık.
zihar	İki şey arasında münasebet ve mutabakat meydana getirmek. İki şeyi birbirine mutabık eylemek. Arka arkaya, mukabil kılmak. * Karşılıklı yardımlaşmak.
zihare	Elbisenin dış yüzü, dış tarafı.
zîhassa	Hassalı, özellik, hususiyyet sâhibi.
zihbe	(C. Zihâb) Yağmur katresi.
zihi	Şu, bu mânasına gelen müennes işaret zamiri. ◊ f. Ne güzel. Ne iyi. Aferin.
zihin	(Zihn) Anlama, bilme, hatırlama kuvveti. Anlama kuvvet ve istidadı. Hıfz kabiliyeti. (Bak: Dimağ)
zihlaf	Tehir etmek, sonraya bırakmak. * Uzaklaştırmak, ırak etmek.
zihlil	Dayanacak ve kayacak dar mekân.
zihnen	Zihin ile, düşünerek, akıl ile.
zihnî	(Zihniyye) Zihinle alâkalı. Zihne âit.
zihniyyât	Zihne ait hususlar. Zihinle ilgili meseleler.
zihniyyet	Düşünce. Düşünce yolu. * Anlayış. * Kafa.
zihrî	(C.: Zıhârâ) Bir ihtiyaç için hazırlanıp saklanan nesne.
zihrit	Koyun ve deve burunlarından akan sümük.
zîk	Yaka kenarı. ◊ (Bak: Dıyk)
zikâr	(Zeker. C.) Erkekler.
zike	Silâh.
zikkî	Deriden yapılmış su tulumu.
zikr	(Zikir) Anmak, hatırlamak. Anılmak.
zikr-ârend	f. Zikreden. Anan.
zikra	Anma, hatırlama. * Nasihat, öğüt. * İbret. Örnek.
zikzak	Fr. Bir sağa ve bir sola doğru gidiş yapma.
zilal	(Zelil. C.) Hor ve hakir olanlar. Zeliller. ◊ (Zıll. C.) Gölgeler.
zilale	Gölgelik.
zilf	Hayvanların çatal tırnağı.
zilhicce	Hacca gitmenin içinde yapıldığı Arabi onikinci ay. Kurban bayramı, bu ayın onuncu gününe rastlar.
zilka'de	Arabi ayların on birincisi.
zill	Gölge. * Perde. * Mc: Sahip çıkma, koruma, himaye etme. ◊ Yumuşaklık. * Kolaylık, âsanlık. * Davarın alışması.
zill-âlud	f. Gölgeli.
zille	Orak kuşu denilen bir böcektir, orak vaktinde öter.
zillet	Aşağılık, horluk, hakirlik, alçaklık.
zillî	Gölge ile alâkalı.
zillîm	Zulmü çok olan kimse. Zâlim insan.
zilliyet	Zâhirî sahiplik. Himaye edici olma. * Gölgelik.
zillullah	Cenab-ı Hakk'ın namına yeryüzünde tasarrufta bulunan insan, halife. İlâhî kanunu tatbike çalışan halife ve pâdişahın nâmı.
zilye	(C.: Zelâli) Büyük döşek.
zilzal	Zelzele, sarsıntı.
zilzal suresi	Kur'an-ı Kerim'in 99. suresidir. 'Zelzele, İzâzülzile' sureleri de denir.
zilzil	(C.: Zelâzil) Uzun etek.
zimad	(C.: Zamâid) İlâç. * Merhemle yaraya sarılan sargı, bez.
zimal	(Bak: Zemel)
zimam	Ahd, söz, yemin, eman. * Hak. * Hürmet. ◊ Hayvan yuları. Yular.
zimam-dâr	f. Elinde yular tutan. * İdare eden. İdareci. İleri gelen. Bir işi elinde tutan.
ziman	Zarar ve ziyana karşılık verilen bedel.
zimar	Ele geçmesi mümkün olmayan kaybolmuş mal. Alacak veya yeri bilinmeyen mal. * Gizli kalmış hazine, iş veya şey. ◊ Irz, namus. Kişinin koruması kendi üzerine vâcib olan aile More…
zimem	(Zimmet. C.) Borçlar, zimmetler.
zimemat	(Zimem. C.) Borçlar.
zimmar	Deve kuşu sesi. * 'Bağırmak, savt ve sada etmek' mânâsına mastar.
zimmet	Himayeyi te'min eden ittifak. * Borç. * Alâkalı. * Uhde. * Vicdan. * Mes'uliyet. * Üst. Üstte olan şey. * Koruma zorunda kalma.
zimmet-dâr	f. Hazine sâhibi. Vergiyi alan, toplayan. Alacaklı.
zimmî	Anlaşma ile İslâm diyarında yaşaması kabul edilmiş, hayatı hıfzedilen gayr-ı müslim. Ehl-i zimmet.
zimmit	Ağır başlı, ciddi, vakarlı kimse.
zimn	İç taraf. * Maksad, gaye. * Açıktan söylenmeyip dolayısıyle anlatılan.
zimnen	Açıktan olmayarak, dolayısıyla, ima yolu ile. İçinden olarak.
zimnî	İçinde saklı, gizli olarak. * Kendiliğinden.
zimr	(C.: Ezmâr) Bahadır, kahraman, yiğit.
zimzim	İri gövdeli deve.
zîn	f. Binek hayvanlarına vurulan eyer.
zina	Haram ve büyük günah olan ve nikâhsız olarak yapılan cinsi münasebet.
zinab	(Zeneb. C.) Kuyruklar.
zinabe	Her şeyin ardı, arkası.
zinak	Çene altının derisi. * Altından veya gümüşten yapılan ve kadınların boyunlarına taktıkları boğmak.
zinakâr	f. Zina eden, zâni.
zinbar	Hafif, zarif, hazırcevap kimse. * Yük götürebilen eşek. * Büyük fare. * Çınar ağacına benzer bir ağaç.
zincar	Bir nevi balık.
zindan	f. Karanlık, yeraltı hapishânesi. Sıkıntı ve karanlık yer.
zindanî	(C.: Zindaniyân) Zindanlık. Zindana kapatılmış suçlu. * Zindan muhafızı. Zindancı.
zinde	f. Dinç, diri, canlı. * Güçlü, kuvvetli.
zinde-bâd	f. Yaşasın, çok yaşa, sağ ol.
zinde-dâr	f. Gece uyumayan, uyanık kalan.
zinde-dil	f. Kalbi diri olan, uyanık.
zinde-gî	f. Canlılık, zindelik, dirilik.
zindik	(Zındık) Dinsiz, imansız. Müşrik. (Bak: Zendeka) ◊ (Bak: Zendeka)
zine	Düzgün. * Libas, elbise.
zinet	Süs. Bezek. Kadınlara mahsus kıymetli eşya.
zinfilece	(Zinfelîce) Zenbile benzer bir nesne.ZİNHAR  f. Sakın, aslâ, kat'iyyen, olmaya, aman. * Elbette.
zinharhâr	f. Sözünde durmayan adam. * Aman dileyen.
zinkîr	Tırnak kesintisi.
zinne	Töhmet, kabahat.
zinnet	Cimrilik, pintilik.
zir	(C.: Zire) İnce kiriş. * Kadınlar sohbetini seven kişi. ◊ f. Alt, aşağı.
zir ü zeber	Altüst, karmakarışık, darmadağın.
zir-bend	f. Kayış, kuşak, kemer.
zira	f. Çünkü. Ondan ki, şundan, şu sebepten ki.
zira'	El, kol uzunluğu. Yirmidört parmak uzunluğu. Arşın. * Bir kolun dirseğinden orta parmak ucuna kadar uzunluk ölçüsü. (75-90 cm. kadar) * Gökte ayın menzillerinden birisi. * Tulum. İçine More…
ziraat	Çiftçilik, ekincilik.
zirabe	Keskinlik.
ziraî	Çitfçiliğe ait. Ziraate dair, onunla alâkalı.
zirar	Karşılıklı zarar vermek.
ziraye	Hışım etmek, hiddetlenmek, kızmak.
zirba'	Maymuna benzer bir hayvan.
zirban	(C.: Zerâbin) Kokarca denilen küçük, kediye benzer, çirkin kokulu bir hayvan.
zirek	f. Anlayışlı, uyanık, zeyrek.
zirekî	f. Uyanıklık, zeyreklik, anlayışlılık.
zirfin	(C.: Zerâfin) Kapı halkası.
zirgam	(C.: Zarâgım) Aslan, gazanfer.
zirh	Cevşen. * Muharebe elbisesi, demirden örülmüş veya dökülmüş elbise.
zirhpuş	(C.: Zırhpuşân) f. Zırh giyinmiş, zırh giyen.
ziriba'	Belâ, zahmet.
zirin	f. Alttaki, aşağıdaki.
zirnîk	Zırhım, fare otu.
zirr	Gömlek ve kaftan düğmesi. * Tomurcuk. ◊ Düğme. * Tomurcuk.
zirve	Bir şeyin, hususan dağın en yüksek noktası, tepesi.
zirve-i bâlâ	f. Yüksek zirve. * Yüksek makam. * Yüce kat.
zişt	f. Çirkin. Kötü. Kabih.
ziştî	f. Çirkinlik.
zît	(Ziyât) Çağırmak. * Niza edişmek, çekişmek.
zivana	f. İki ucu açık küçük boru. * Birbirine geçen şeylere açılan boru şeklinde delik. ◊ (Bak: Zıvana)
zivanadan çikmak	Taşkınlık göstermek. Haddini aşmak, edepsizlik etmek.
ziver	Şiddetle yürümek. ◊ Süs. Zinet.
ziya	Işık, aydınlık, nur. Ruşenlik. ◊ (Bak: Ziyâ)
ziya'	(Zay'a. C.) Küçük çiftlikler, tarlalar. ◊ Kayıp, yitim. Kaybolma. Mahvolma. ◊ Kaybolma, mahvolma.
ziya-efşan	f. Işık saçan, ziya saçan.
ziyade	Artan, fazla kalan. Çok bol. Fazladan. * Artma, çoğalma.
ziyaf	(Zeyf. C.) Kalp ve silik paralar. Karışık akçeler.
ziyafe	Merdut olmak. * Tenbel. * Değişmek.
ziyafeşan	f. Işık saçan, ziya saçan.
ziyafet	Misafire yedirip içirme, ikram etme. Misafir kabul etme. ◊ Karışık ve değişik olma.
ziyai	(Ziyaiyye) Işığa ait. Ziyaya dair ve mensub olan.
ziyal	Uzun kuyruklu at.
ziyame	Ayıplı olmak.
ziyan	f. Zarar, ziyan, kayıp, hasar.
ziyanisar	(Ziya-nisâr) f. Işık saçan, ışık serpen.
ziyankâr	f. Zarar veren, ziyancı. Zarar ve ziyan edici.
ziyapaş	f. Işık ve aydınlık veren. Ziya saçan.
ziyar	Yavşa denilen nesne. (Baytarlar) onunla davar dudağını kıstırıp zebun ederler.
ziyare	Meşhur, şöhretli.
ziyaret	Görüşmeğe gitmek. Bir kimseyi görmeye varmak.
ziyaret-gâh	f. Ziyaret yeri. * Türbe. Makbul ve dine büyük hizmeti olan ve veli tanınanların kabrinin bulunduğu yer.
ziyk	(Dıyyık - Dıyk) Dar. Sıkıntılı.
ziyy	(C.: Ezyâ) (Zeyy) Dış görünüş. * Libas. Kılık, kıyafet. Hey'et.
ziyyik	Pek dar.
ziza'	Ot ve su olmayan yer.
zizefun	Ihlamur ağacı.
zorbaz	f. Kuvvet oyunları gösteren sanatkâr. Bu oyunlar hünerden çok güce, kuvvete dayandıkları için, zor oyuncusu demek olan bu tabir meydana gelmiştir. Eskiden cambazlar kuvvetli adamlar More…
zû	Kelimenin başına gelerek 'sâhip, mâlik olan' mânasını verir. (Bak: Zâ)
zû'	Gece uçan kuşlardan birisi. * Erkek baykuş. ◊ (C.: Azvâ'-Ziyâ') Işık, aydınlık.
zu'ban	(Zi'b. C.) Canavarlar, kurtlar.
zu'kuk	(C.: Zeâkık) Yaramaz huylu kimse.
zu'lub	(C.: Zeâlib) Bez parçası.
zu'luk	Bir ot cinsi.
zu'm	(Zuum) Bâtıl zan. Şübhe. Yanlış zan.
zu'miyyât	Bâtıl, yanlış zanlarla alâkalı şeyler.
zu'mum	Yorulmak.
zü'nun	Bir ot cinsi.
zu'r	Korku, havf.
zu'rur	Yaramaz huylu kişi. * Kızılcık yemişi.
züaf	Tez, acele, hızlı seri. ◊ Ağu. Zehir.
zuafa	(Zayıf. C.) Zayıflar. Zayıf olanlar.
zuak	Tuzlu su.
zuama	(Zaim. C.) (Zeâmet. den) Kefiller. * Büyük tımar sâhipleri.
zübab	Şom. Şer, kötülük. Kovmak, uzaklaştırmak.
zübab(e)	Sinek.
zübad	Bir ot cinsi.
zübale	Mum. Kandil fitili.
zübana	Yılan boynuzu. * Akrebin kuyruğu ucundaki dikeni.
zübbad	Değersiz şey. * Kaymak.
zubban	(Zabb. C.) Kelerler, kertenkeleler.
zübd	Tereyağı, kaymak.
zübde	(C.: Zübüd) Netice, sonuç, hülâsa. * Bir şeyin en mühim kısmı. * Kaymak. * Her nesnenin iyisi ve hâlisi.
zübdî	Tereyağıyla ilgili, tereyağına ait. Tereyağlı cisimler.
zube	Bir taraf.
zübed	(Zebed. C.) Köpükler. * (Zübde. C.) Özler, özetler, zübdeler, neticeler.
zübeh	Bir ot.
zübeyr	(Zübür. den) Yazılı küçük şey.
zübre	(C.: Züber) Büyük demir parçası. (Örs mânasına da gelir.)
zübul	Sararıp solma. Buruşma. * Pejmürdelik.
zübul-yafte	f. Gübrelenip kuvvetlenmiş olan.
zübur	(Zibr. C.) Mektuplar. Kitaplar.
zübür	(Zebur. C.) Kitaplar. Mektuplar.
zübye	(C.: Zübâ) Tepe.
zücac(e)	Cam, şişe, sırça.
zücacî	Camcı, şişeci, sırçacı.
zücaciyye	Cam veya sırçadan yapılı kaplar.
zücal	Oyuncu güvercin.
zücc	(C.: Zicce-Zicâc) Süngü arkasının demiri. * Dirsek kenarı. * Ok demiri.
zücle	(C.: Zücül) İnsanlardan bir taife.
zucret	Yürek darlığı, iç sıkıntısı.
zucretver	f. Sıkıntılı.
zücur	(Zecr. C.) Yasak etmeler, mâni olmalar, önlemeler. Zorlamalar. Eziyetler. Kovmalar.
zud	f. Çabuk, tez, hemen olan, acele. ◊ Üçten ona kadar olan develer.
zudaşna	(Zud-âşnâ) f. Her gördüğü kimseyle dost olan.
zudendaz	(Zud-endâz) f. Akla geldiği şekilde, düşünülmeden söylenen söz.
zudhiz	f. Vazifesini çok çabuk gören hizmetkâr.
zudî	f. Tezlik, çabukluk.
zudres	f. Çabuk erişen.
zudsir	f. Faydasız. Menfaatsiz. * Kötü huylu. * Bir şeyden çabuk bıkan, usanan.
zudter	f. Daha çabuk.
züff	(Züfâf) - Az, kalil.
züffe	Bölük, zümre.
zufr	Tırnak.
züfr	Ulu kişi, seyyid.
züfre	(C.: Zeferât) Kükremek. Gürlemek. * Nefesi içeri çekip göğsünü öttürmek. * Gam, tasa. * Atın orta yeri.
zufur	(C.: Ezfâr-Ezâfir-Zufir) Tırnak. * Yay başında kiriş takılan yerden ucuna varıncaya kadar olan miktar.
züfyan	Rüzgârın şiddetle esip sürüp götürmesi.
zugle	Her nesnenin bakiyyesi ve bölüğü. * Birşeyin bölük bölük olması.
zuglul	Yeyni, hafif. * Küçük oğlan.
zugr	Şam vilayetinde bir yerin adı.
züha'	Miktar.
zuhal	(Bak: Zühal)
zühal	Satürn Gezegeni.
zuhar	Ok yeleği. Kanat yeleği.
zühar	Zorla içi geçmek. * şiddetle teneffüs etmek.
zühban	(Zühub) (Zeheb. C.) Altınlar.
zühd	Dünyaya rağbet etmemek. Nefsâni zevk ve arzudan kendini çekerek ibâdete vermek.
zühdî	Zühde ait ve müteallik. Zühde dair.
zühdiyye	Fls: Çilecilik. Eziyet ve sıkıntılara katlanarak mânevi terakki sahibi olmağa çalışmak.
züheyr	Küçük çiçek. Çiçekcik.
zühluk	(C.: Zehâlik) Semiz,besili, şişman.
zühm	İçyağı.
zühme	(C.: Zühem) Çirkin koku. * Kedinin kuyruğu altında toplanan misk.
zuhr	Sahavetli zenginlik. * Yüksek şeref. ◊ Öğle vakti. Öğleyin.
zuhr(e)	İhtiyaç zamanı için muhafaza edilen, saklanan şey. Zahire. * Sâlih amel. Âhiret için yapılan hazırlık.
zühre	Çoban yıldızı. Sabah yıldızı. Târık. Venüs. Kervan kıran. Çulpan. Güneşten ikinci derecede uzak olan ve sair seyyarelerden daha parlak olan yıldızlar. * Berraklık, safilik.
zuhrefe	Süslemek, bezemek.
zührevî	Frengi ve bel soğukluğu gibi hastalıklar.
zuhruf	Yaldız. Yalancı süs. Gösteriş. Zinet. Altın.
zühruf	(Bak: Zuhruf) Yaldızlı zinet.
zuhruf suresi	Kur'an-ı Kerim'in 43. suresidir. Mekkîdir.
zühub	(Zeheb. C.) Altınlar.
zühuk	Bitip tükenme, mahvolma, yok olma. Hükümsüz kalma.
zühul	Unutmak veya bir işi geciktirmek. Elde olmayan bir sebeple bir işi geciktirmek. Yanılmak. Kasden unutur gibi olmak. ◊ (Zahl. C.) Düşmanlıklar. Adâvetler. Öç ve intikamlar. More…
zühumet	Yağlılık.
zuhur	Meydana çıkmak. * Ansızın meydana gelmek. * Baş göstermek. Görünmek. * Hulul. * Galip olmak. * Âlîkadr.
zühur	(Su) çok olmak. * (Irmak) su ile dolu olmak. * Büyük ve uzun olmak. ◊ (C.: Ezhâr) Darlık zamanı için saklanıp biriktirilen şey. ◊ Parlaklık. Parıldama. Zühuret. * More…
zuhurât	Birden oluveren şeyler. Hesapta olmayan umulmadık hâdiseler. * Sünuhat. (L.R.)
zühuret	Parlaklık, parıldama.
zuk'	(C.: Ezkâ) İki uyluk arası.
züka'	Üveyik kuşunun sesi. ◊ Nakit. ◊ Güneş.
zükae	Malı çok olan, zengin.
zukak	(C.: Ezikka) Sokak.
zükak	(C.: Zekâk-Ezikka) Sokak. * Üveyik kuşunun sesi. * Ses, avaz, sadâ.
zükam	Nezle.
züke	Hışım, gadap, hiddet, öfke. * Üzüntü, gam, tasa.
zukk	Kuşun yavrusuna ağzından birşey yedirmesi.
zükk	Üveyik kuşunun yavrusu.
zukl	Harâmi. * Küçük dar gemi.
zükme	Kişinin son çocuğu. * Çocuk doğarken çıkan ses. * Ağır ve can sıkıcı kimse.
zükr	Kalbdeki fikir, düşünce.
zükran	(Zeker. C.) Erkekler.
zükre	şarap konulan küçük tuluk. ◊ Peklik. * Keskinlik.
zükun	(Zekan. C.) Yüzün alt uçları. Çeneler.
zükur	(Zeker. C.) Erkekler.
zükuret	Erkeklik.
zülaka	(Bak: Zelâka)
zülâl	Saf, berrak, tatlı, hafif, güzel, soğuk su. * Yumurta akı.
zülâlî	(Zülâliyye) Yumurta akı özelliğinde olan maddeler. Yumurta akına benziyen.
zülam	Parasız, züğürt.
zulame	Mazlumun hakkı.
zülef	(Zülfe. C.) Gecenin gündüze yakın saatleri. * Yakınlık. * Rütbe. Menzile.
zulel	Gölgelikler.
zulem	Karanlıklar.
zulemat	(Zulmet. C.) Zulmetler, karanlıklar.
zülenkata	Zeker. * Kısa boylu kişi.
zülf	(Zülüf). f. Yüzün iki yanından sarkan saç lülesi.
zülf-i perişan	f. Zülfün dağınık, perişan oluşu. Sevgilinin saçının darma dağın oluşu. * Mc: Sevilen şeylerin, işlerin karma karışık oluşu.
zülf-i yâr	f. Sevgilinin zülfü. * Mc: Menfaat, fayda, çıkar. * Hatır, onur, şeref.
zülfa	Yakınlık, yaklaşma.
zülfe	Küçük saçak, püskül. * Yazı ıstahlarındandır, sülüs yazısındaki eliflerin ucundaki çengele verilen addır. Eliflerini ucundaki çengel, ufak saçağı benzediği için bu ad verilmiştir.
zülfet	Yakınlık.
zülhuka	Çocukların üzerine çıkıp kaydıkları nesne.
zülka	Kaypak, düz yer.
zülkum	Boğaz.
züll	Hakir olma, alçalma. Zillette oluş. Horluk.
züllaha	Arka ağrısı.
zullame	(Zalime) Zâlimin zulümle aldığı mal.
zullân	(Zelil. C.) Zeliller.
zulle	(C.: Zulel) Gölgelik. * Gölge eden bulut. * Sofa.
zulm	(Zulüm) Haksızlık. * Eziyet, işkence. * Bir hakkı kendi yerinden başka bir yere koymak.
zulmanî	Karanlık. Karanlıkla alâkalı. Karanlıklı ve karanlık gaflet uykusunda olan.
zulmat	(Zulümât - Zulemât) (Zulmet. C.) Karanlıklar. Kara gün. * Dinsizlik ve zulüm devri.
zulmen	Haksızlıkla, zulüm yaparak.
zulmet	Karanlık. * Mc: Sıkıntı.
zuluf	(Zılf. C.) Koyun, keçi, inek gibi hayvanların çatal tırnakları.
zülüf	(Bak: Zülf)
zulul	Gün geçirmek. * İşi gece yapmak. * (Zıll. C.) Gölgeler.
zülul	Vezinde eksik olmak.
zülül	(Zelul. C.) Yavaş ve başı yumuşak olanlar.
zulümat	(Bak: Zulmât)
zülzal	Zelzele, deprem, sarsılma.
zülzil	(C.: Zelâzil) Etek ucu.
zümer	(Zümre. C.) Gruplar, zümreler.
zümer suresi	Kur'an-ı Kerim'in 39. suresi. Mekkîdir.
zümh	Yüce ve büyük olmak.
zümmah	Bahil, yaramaz kişi.
zümmel (zümmâl)	Zayıf, korkak kişi.
zumne	Müzmin illet, zamanla yerleşmiş olan hastalık.
zümre	Bölük, cemaat, grup, takım, sınıf. Cins.
zümrüt	Cam parlaklığında, güzel, yeşil renkte şeffaf bir süs taşı.
zümuh	Uzak olmak. * Katı olmak.
zümum	(Zemm. C.) Ayıplamalar. Kınamalar.
zümürrüd	Zümrüt. * Mc: Çok yeşil olan renk.
zun	Put, sanem.
zünabe	Herşeyin ardı, arkası.
zünane	Borcun ve iddetin bakiyyesi.
zünba'	Akıllı, zeyrek kimse.
zunbub	İncik önünde olan kuru kemik.
zünbur (zünbâr)	(C.: Zenâbir) Eşek arısı. * Ufak taş parçası.
züneyb	Küçük kuyruk, kuyrukçuk. * Küçük sap, sapçık.
zünnar	İp. * Hristiyan rahiplerinin veya puta tapanların, papazların bellerine bağladıkları örme kuşak.
zünub	(Zenb. C.) Günahlar. Kabahatlar, suçlar. * (Zeneb. C.) Kuyruklar.
zunun	(Zann. C.) Zanlar. şübheler.
zünzün	(C.: Zenâzin) Gömlek eteği.
zur	Yalan. Asılsız. Uydurma. ◊ (Zor) f. Kuvvet, güç.
zür'a	Bir miktar ekilmiş yer.
zür'e	Aklık, beyazlık.
zurafa	(Zarif. C.) Zarifler. Zarif, hoş, tatlı ve nâzik konuşan, kibâr ve nâzik hareket eden kimseler.
zurar	Keskin bir taş.
zürare	Saçılan şey.
zurba	f. Zorba. Bir işi zorla yaptıran. * Kuvvetli, güçlü.
zurbayâne	f. Zorbalıkla, zorbacasına.
zurbaz	(Bak: Zorbaz)
zürefa	(Zarif. C.) Zarif kimseler. (Bak: Zurafâ)
züreyka'	Aş çervişi. (Aşın üstüne gelir)
zurhane	f. Spor salonu.
züribe (ziribe)	(C.: Zerâbi) Enli ve iyi döşek.
zurk	Yonca içinde biten yaban otu.
zürka(t)	Mâvi, mâvimtırak renk.
zurkâr	f. Zorlayan.
zürkum	Çehresi gömgök kimse.
zürmanika	Sof zırh.
zurmend	f. Güçlü, kuvvetli.
zürnuk	Küçük nehir.
zürra'	(Zari'. C.) Ekinciler. Ziraatçiler.
zürrak	(C.: Zerârik) Beyaz tüylü doğan.
zürre	Darı.
zürriyat	(Zürriyet. C.) Zürriyetler, kuşaklar, nesiller.
zürriyet	Soy, nesil, döl, kuşak.
zuru'	(Zar'. C.) İnek ve benzeri hayvanların memeleri.
züru'	Ekili tarlalar.
zurub	Kısa boylu, şişman ve etli kimse.
zürud	(Zerd ve Zered. C.) Savaşçıların halka halka örülmüş zırhları.
zuruf	(Zarf. C.) Zarflar. Kablar.
zürur	Ay, güneş ve yıldızın doğması.
zürzür	Sığırcık kuşu.
zutt	Zencilerden bir kabile.
züube	(C.: Zevâib) Her nesnenin âlâsı, iyisi. * Ağaç başında olan incecik budak.
züvaf	Tez, hızlı, seri.
züval	Yab yab, sallana sallana yürüyen kişi.
züvan	Buğday içinde çok olan ve gökçek adı verilen kara tohum.
züvenn	Kısa boylu.
züveyza'	Kısa boylu.
züviyet	Toplandı, dürüldü. (Bak: Zevy)
züvvar	(Zâir. C.) Ziyaretçiler. Hal hatır sormağa gidenler.
zuyuc	Meyletmek, yönelmek, eğilmek.
zuyuf	(Zayf. C.) Misafirler. Geçici olarak duranlar.
züyuf	(Zeyf. C.) Kalp akça, sahte para. Mağşuş olmak, mağşuş akçalar.
züyul	(Zeyl. C.) İlâveler, ekler. Kuyruklar. Etekler. Bir kitaba yapılan ilâveler.
züyur	(Bak: Ziver)
züyut	(Zeyt. C.) Yağlar.